Cyfrol 29 . Rhif 12 . Tachwedd 17 . 2016
Pêl-droed a plant y gwersyll Dal dŴr? cynlluniau Alun Cairns
Galw am ganolfan i’r digartref ym Mangor
Y WAG o FÔn GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Buddsoddi mewn traed y crydd o Fachynlleth
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
a’i villa yn Morocco
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Ysgrifennu cofiant Carwyn James
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Creu celf i godi’r galon Mae’r artist brodwaith Haf Weighton wedi cael ei chomisiynu i greu darn arbennig o gelf ar gyfer uned Iechyd Meddwl newydd Ysbyty Llandoche. Ac mae bwyty Tramshed, yn hen depo’r tramiau yng ngorllewin Caerdydd, wedi gofyn am ddarn tebyg ar gyfer 2017. “Dw i’n trio ffeindio ffordd i wneud fy ngwaith yn fwy proffesiynol,” meddai’r artist sydd wedi symud nôl i Gymru ar ôl teithio’r byd a gweithio yn Llundain am gyfnod. Mae eisoes wedi creu darlun o Hospis Holm Marie Curie ym Mhenarth ac mae ganddi ddiddordeb ym maes iechyd meddwl ar ôl cael pwl o iselder ar ôl geni ei hail blentyn. “Ar ôl cael Twm roeddwn i’n teimlo’n reit isel fy hun,” meddai. “Dw i’n credu bod gwaith celf yn helpu i fy nghael i allan o hwnna. Ar ôl bod yn fam, mae’n teimlo’n anodd i wneud rhywbeth drosoch chi’ch hun, ac mae gwneud celf yn ultimate luxury.” ‘Cymru yn denu’ – erthygl am waith Haf Weighton – Tud 20
Hospis Holm a’r môr yn byrlymu ym Mhenarth - 2016
cynnwys tachwedd 17 . 2016
Gwarchod ysgolion bach y wlad
D
aeth cyhoeddiad yr Ysgrifennydd Addysg Kirsty Williams yn sgil blynyddoedd o ddadlau chwerw dros ddyfodol ysgolion yng nghefn gwlad. Erbyn hyn mae dros gant o’r ysgolion bach gwledig wedi cau eu drysau am y tro olaf a’r plant wedi’u symud o’u cynefin at ysgolion mwy mewn pentrefi neu drefi cyfagos. Mae wedi bod yn newid sylfaenol i gymunedau gwledig ar hyd a lled Cymru. Mae’r dadleuon addysgol ac ariannol yn gyfarwydd mewn sawl ardal. A hyd yn hyn mae cynghorau sir wedi manteisio ar arian gan Lywodraeth Cymru er mwyn codi adeiladau newydd ac ysgolion a fyddai’n addas i’r 21fed ganrif. Wrth i’r blaid a gafodd ei sefydlu er mwyn gwrthwynebu cynlluniau yng Ngwynedd i gau ysgolion pentref, Llais Gwynedd, alw am wyrdroi penderfyniadau’r gorffennol, mae’n awgrym nad dyma ddiwedd y mater. Ond fe ddylai fod yn gyfle i roi dymuniadau bobol leol a’u hadnabyddiaeth o’u hardal yn ganolog wrth drafod dyfodol yr ysgol a bywyd eu cymunedau.
5
AR Y CLAWR 4 Pêl-droed a phlant y gwersyll 6 Galw am ganolfan i’r digartref ym Mangor 7 Dal dŵr? - cynlluniau Alun Cairns 10 Sgrifennu cofiant i Carwyn James 14 Buddsoddi mewn traed – y crydd ym Machynlleth
Dysgu drwy chwarae
Mae pwysigrwydd chwarae plant yn cael sylw yn Golwg hefyd wrth drafod bywyd yn un o brif wersylloedd i ffoaduriaid yn y Dwyrain Canol. Mae pêl-droed yn iaith ryngwladol ac yn cael ei defnyddio gan gyrff y gêm i hybu cyd-chwarae ymhlith y plant yng ngwersyll enwog Zaatari yn yr Iorddonen lle mae 80,000 o bobol yn byw ers ffoi o Syria. Yn ôl y ffotograffydd Aled Jenkins sydd newydd fod yno, roedd plant wedi cael eu geni a’u magu yn y gwersyll a’r ansicrwydd yn parhau am eu dyfodol. Wrth i wledydd cyfagos rhoi lloches i filiynau o bobol Syria, mae’n anodd dirnad y cwynion wrth i 50 o blant amddifad gael eu hanfon i Brydain ar ôl cael eu gorfodi i ffoi oherwydd rhyfel.
STRAEON ERAILL
12
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos
Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
– pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau
16
22 Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX
13 Gwlad yr haul a’r petrol rhad 14 Cymorth i glywed dros y ffôn 17 Yr un hen gwestiwn… a’r un hen dim-ateb 18 Beio Brexit am gau oriel 19 Tri ar y tro – Tri Deg Tri gan Euron Griffith 20 Cymru yn denu Cymraes yr FBI 27 Cefnogwyr pêl-droed – mwy nag yfed a chanu
26
18
9
Cartŵn
11
Llythyrau
12
Portread
16
20-1
17
Gwaith
Cen Williams
Joanna Penberthy Jude Cisse y WAG o Fôn
Y Babell Roc 22 Dr Gwerin yn mynd i India Cân i’r chwaer fach 24 Y
Calendr
Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw 26 Phil Stead 27 Aled Samuel
Chwaraeon 26 Alun Wyn Bevan yn trafod rygbi
Llun Clawr: Jude Cisse