Golwg 8 Rhagfyr, 2016 by Golwg Cyf

Cyfrol 29 . Rhif 15 . Rhagfyr 8 . 2016

n GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR

GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR

Concro copaon Seland Newydd

n ‘

GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR

goel y h n a s a r ’ OG W LE F Y DATEN Cofio Lloyd George a chyfraniad “allweddol” y brawd bach Gwario £50,000 ar lyfrau emynau Robyn Lyn a’i lais Pavarotti

GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR

www.aber.ac.uk/ysgoloriaethau

Mae Prifysgol Aberystwyth yn cynnig Ysgoloriaethau a Bwrsariaethau gwerth hyd at £15,000! NID YW’N RHY HWYR I WNEUD CAIS am Ysgoloriaethau Mynediad nodedig Prifysgol Aberystwyth, sy’n werth hyd at £2,000 y flwyddyn ynghyd â Chynnig Diamod a sicrwydd o le yn llety’r Brifysgol am gyfnod y cwrs cyfan.

• Gwnewch gais ar-lein heddiw www.aber.ac.uk/ysgoloriaethau • Dyddiad cau 18 Ionawr 2017 • Ysgoloriaethau ychwanegol - os ydych yn ymgeisio am gwrs yn yr Adrannau Cyfrifiadureg, Ffiseg, Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig, neu Fathemateg, mae’n bosib derbyn mwy byth

Mae Prif Ysgoloriaethau’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol (gwerth £1,000 y flwyddyn) yn gysylltiedig â chystadleuaeth yr Ysgoloriaethau Mynediad hefyd.

PAM DEWIS ABER? • Yr orau yng Nghymru a rhif 4 yn y DU am fodlonrwydd myfyrwyr (ACF 2016) • Mae 94% o’n myfyrwyr a astudiodd trwy gyfrwng y Gymraeg naill ai mewn gwaith neu’n dilyn astudiaethau pellach ymhen 6 mis ar ôl graddio (DLHE 2015) • Aberystwyth sydd wedi dod i’r brig fel y Brifysgol fwyaf diogel yng Nghymru ac un o’r 10 llefydd mwyaf diogel i fod yn fyfyriwr y DU (Complete University Guide 2016)

29 Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) www.nantgwrtheyrn.org • • • • •

Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Am fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, Priodasau, partion a chynadleddau Maes Carrog, LLANRHYSTUD, Ceredigion. SY23 5AL Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn . Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau 01974 202052 . ElveyMac@aol.com

Defnyddir elw’r daith i hyrwyddo Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Chubut 21542-1116

Pererindod Patagonia 2015 – Taith y dathlu

Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth

Ffôn: 01758 750334 / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org

y ce g

‘GOLWG GOPatagonia 2015 Pererindod – Taith y dathlu WHITH’ www.nantgwrtheyrn.org

• Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth Hydref - 12 Tachwedd 2015 (15 diwrnod) • 29 Priodasau, partion a chynadleddau www.nantgwrtheyrn.org • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn • • Am Tˆ y Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth fanylion cysyllter ag Elvey MacDonald, Haulfan, Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau • • Maes Priodasau, partion a chynadleddau Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth Carrog, LLANRHYSTUD, Ceredigion. SY23 5AL • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn . Bythynnod a llety i deuluoedd a grwpiau . Ebost: post@nantgwrtheyrn.org 01974 • Ffôn: 01758202052 750334 / ElveyMac@aol.com • Maes parcio am ddim a llwybr newydd i’r traeth

gyda

Iau

08-12-16

Iau 15-12-16 Gwener 16-12-16 Sadwrn 17-12-16

Y Ffwrnes | Llanelli 13:00 - 18:30

theatrausirgar.co.uk

Pontio | Bangor Pontio | Bangor Pontio | Bangor

01248 38 28 28 pontio.co.uk

18:30 12:30 - 18:30 13:00 - 18:30

• Gary Slaymaker • • Eirlys Bellin • • 01758 Ifan750334 Gruffydd • Ffôn: / Ebost: post@nantgwrtheyrn.org • Ifan Jones Evans • • Heledd Cynwal • • Aeron Pugh • • Iwan John •

Defnyddir elw’r daith i hyrwyddo Cynllun yr Iaith Gymraeg yn Chubut

G G C

y ce y g ce P g

eithgaredd w G au Plant MEDI 5 £8 ‘GOLWG GO Nyth Wcw ‘GOLWG WHITH’GO G I WHITH’ hysbysebu yn Golwg gyda^ C NOS IAU 7:30 – fersiwn digidol ar gael ar ap Golwg Mae’r app yn cynnwys darlleniadau sain o bob erthygl – adnodd gwych i diwtoriaid a dysgwyr

Theatr Felinfach

Llwyfan Amserlen

Chwiliwch am ap Golwg ar iOS ar App Store, ac ar Android ar Google Play

www.nantgwrtheyrn.org

11:00 Stori a hwyl gydag Wcw a’i FFrin

GIG GWYL â Heledd Evans

• Tˆy Cyfnod, Caffi Meinir a’r atyniadau treftadaeth • Priodasau, partion a chynadleddau • Cyrsiau i ddysgwyr trwy’r flwyddyn

• Gary Slaymaker • gyda cysylltwch

12:00 Amser stori Na Nel! gyda Meleri

cynnwys rhagfyr 8 . 2016

Ffoi rhag gormes

rth i dynged ffoaduriaid ar draws y byd gael sylw, mae Golwg heddiw yn cyfeirio at hanes teulu a gafodd eu gorfodi i ffoi o’u mamwlad bron i 40 mlynedd yn ôl. Mae José Cifuentes yn canmol y croeso a gafodd yntau, ei wraig a’i ferch blwydd oed yng Nghymru. Roedd ymhlith 60 o bobol o Chile a gafodd loches yn Abertawe wrth iddyn nhw ffoi o ormes llywodraeth Pinochet. Roedd José Cifuentes yn gweithio mewn tre shanty ynghanol bobol ddigartref ac yn dyst i’r chwyldro a ddaeth â llywodraeth sosialaidd Salvador Allende i rym yn 1970 gan roi gobaith am gyfiawnder a bywyd tecach i bobol y wlad, meddai. Yn ei lyfr, Revolutionary Dreams: From Chile to Wales, mae’n adrodd ei hanes am y tro cyntaf er mwyn i’w blant ddeall ei gefndir a’r profiadau a orfododd iddo adael Chile a symud i Gymru. Fe ddigwyddodd hynny ynghanol erledigaeth o dan y Cadfridog Pinochet a ddaeth i rym mewn coup milwrol. “... roeddwn yn gwybod yn iawn beth oedd byw dan ormes llywodraeth filwrol unbenaethol,”

AR Y CLAWR

16 meddai mewn cyfweliad yn Golwg. “Gwelais nifer o’m ffrindiau yn cael eu saethu’n farw. Carcharwyd lot fawr ohonyn nhw ac fe ddiflannodd llwyth hefyd, heb unrhyw sôn am ble maen nhw hyd y dydd heddi.” Dyna brofiad un dyn a gafodd wedyn groeso a chartref yng Nghymru a lle diogel i fagu plant. Yr un yw’r hanes heddiw i gynifer o bobol sy’n ceision ffoi oddi wrth amodau annioddefol yn eu gwledydd. Er bod y lluniau yn dod â’u profiadau yn fyw i bob aelwyd, mae’n bosib mai trwy hanes unigolion y bydd y neges bod angen cefnogaeth yn taro deuddeg.

Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones

Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian

STRAEON ERAILL 7 Ffoi o Chile i Gymru 10 Newid hinsawdd 11 Carol Nadolig 13 Anfon carden dros yr Ŵyl? 14 Canu Mozart… a’r twrci a ddihangodd 15 Creu Nadolig ‘cynaliadwy’ 17 Twf yn y nifer sy’n cyhoeddi llyfrau ar eu liwt eu hunain 18 Tri ar y tro – Aderyn Prin gan Elen Wyn 19 Ewro 2016 yn allwedd i’n hanes 20 Hen nofel newydd

BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau 9

Cartŵn

Cen Williams

10 Llythyrau

Portread

20-1

Gwaith

Ted Clement-Evans Ruth Richards

Y Babell Roc 22 Dan yn Sefyll Lan yn LA Bronwen ar ben ei digon 24 Y

Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones

26 Concro copaon Seland Newydd – ras anghygoel ‘y daten flewog’ 5 Cofio David Lloyd George a chyfraniad ‘allweddol’ y brawd bach 12 Gwario £50,000 ar lyfrau emynau Cymraeg 20 Robyn Lyn a’i lais Pavarotti

Calendr

Colofnau 8 Dylan Iorwerth 10 Cris Dafis Gwilym Owen 24 Manon Steffan Ros 25 Ar y soffa – Huw Onllwyn 26 Phil Stead 27 Aled Samuel

Chwaraeon 26 Ar olwyn yr arloeswyr

Llun Clawr: Huw Brassington Ffotograffydd: Clemens Wiedenmann