Cyfrol 29 . Rhif 25 . Mawrth 2 . 2017
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
CARCHAR WRECSAM “ddim yn cwshi”
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Adwaith
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
‘Band newydd mwyaf cool Cymru’ GOLWG CYF Ffracas100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
band newydd 100%MAG -0.40BWR gorau Cymru
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Y Salon
“rhaglen wych, amharchus…” GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Sian Reese-Williams GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
y f e r c h o E m m e r da l e i serennu ar S4C
Llyn y Fan Fach
CAEL EI HUDO G A N LY N Y FA N Mae artist 81 oed o Sir Frycheiniog wedi cael ei gyfareddu gan chwedlau Cymru a hanes y Māori yn Seland Newydd. Holi Robert Macdonald – Tud 20 Chwedl Llyn y Fan
Chwedl Llyn Syfaddan
Ysgythriad ac acwatint Llyn y Fan Fach
cynnwys mawrth 2 . 2017
AR Y CLAWR
Gwella dan glo?
F
e gymrodd dros ddwy flynedd i’w godi ar ôl gwario dros £250miliwn a bellach mae Carchar Berwyn wedi dechrau ar ei waith gan dderbyn y carcharorion cyntaf. Roedd blynyddoedd o ddadlau a phwyso cyn hynny am degwch i droseddwyr gogledd Cymru a’u teuluoedd drwy greu canolfan yn nes at eu cartrefi. Ond bellach mae gan Wrecsam y carchar mwyaf ym Mhrydain ac un o’r mwyaf yn Ewrop a fydd yn cynnig cartref dros dro i dros ddwy fil o ddynion er nad oedd hynny yn rhan o alwad yr ymgyrchwyr. Yn Golwg heddiw, mae’r person fu’n gyfrifol am baratoi’r strategaeth ar gyfer lleihau troseddu yn trafod y bwriad wrth i’r carchar agor. Tra’u bod dan glo fe fydd y carcharorion categori ‘C’ - sy’n peri risg cymedrol, llofruddwyr yn eu plith, ac yn dod i ddiwedd eu cyfnod yn gaeth - yn cael arweiniad ar sut i osgoi troi nôl at droseddu ar ôl cael eu rhyddhau. Mae gan Joanna Marston brofiad o weithio i’r gwasanaeth prawf ac wedi cyflwyno camau arloesol yn HMS Berwyn. Mae’n gwadu bod yr amgylchiadau byw, mewn
ystafelloedd nid celloedd, a’r hawl i ddefnyddio ffonau a chyfrifiaduron yn ogystal â gwasanaethau addysg a llyfrgell yn golygu y bydd bywyd yno yn ‘cwshi’. Fe fydd y pwyslais ar annog y dynion i gadw cysylltiad â’u teuluoedd wrth wynebu eu cosb a’r adferiad ac ail ddysgu byw a chadw trefn ar y tu fas. Ond wrth agor carchar enfawr i ddynion yn y gogledd ddwyrain, fe fydd rhai’n gofyn ai dyna oedd ei angen mewn gwirionedd ar Gymru a rhai eisoes yn holi am werth y sefydliad i’r economi yn lleol o ran swyddi parhaol. Mae’r carchar yn agor ar adeg o feirniadaeth lem o brinder staff a phroblemau disgyblaeth mewn sawl sefydliad tipyn llai. Ac wrth ddarparu ar gyfer troseddwyr gwrywaidd, tybed a oes lle i ystyried cynnig gwasanaeth tebyg i ferched o Gymru sy’n gorfod cael eu rhoi dan glo am gyfnodau. A fyddai’n bosib i un o’r tai - Bala, Ceiriog neu Alwen gael ei ddefnyddio i letya merched sydd wedi’r cyfan yn wynebu’r un anawsterau wrth geisio cadw cysylltiad â’u teuluoedd a’u hardaloedd os o dan glo ymhell o’u cynefin?
7
4 Carchar Wrecsam – “ddim yn cwshi” 16 Sian Reese-Williams – y ferch o Emmerdale i serennu ar S4C 22 Adwaith - Band newydd ‘mwyaf cool’ Cymru 23 Ffracas - Band newydd gorau Cymru 25 Y Salon – “rhaglen wych, amharchus…”
STRAEON ERAILL
12
20
16
11 Neb yn rheoli’r ‘Erchyllbeth Oren’ – darn barn Hefin Jones 13 Bywyd newydd i hen fanc y dre 14 Harddwch hen “lechan Ffestiniog” 15 Steil Anna Reich 17 Lliwiau lloerig yn Llundain 18 Tri ar y Tro – Rebel Rebel Jon Gower 19 Y bardd “swil” a’r gri o’r galon 20 Cael ei hudo gan Lyn y Fan a’r Maori “Beth yw ein hunaniaeth?” – gwaith Paul Eastwood
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau 9
Cartŵn
Cen Williams
10 Llythyrau 12
Portread
16
20-1
Dean Rehman Sian Reese-Williams
Y Babell Roc 22 Adwaith a Ffracas 24 Y
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
22 26
Calendr
Colofnau 8 10 24 25 26 27
Dylan Iorwerth Cris Dafis Manon Steffan Ros Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw Phil Stead Aled Samuel
Chwaraeon 26 Angen i’r fwyell ddisgyn – Alun Wyn Bevan
Llun Clawr: Sian Reese-Williams
Ymddiheuriadau am gamgymeriad ar glawr Golwg wythnos yn ôl wrth dynnu sylw at Steil Trystan Llŷr Griffiths.