Cyfrol 29 . Rhif 18 . Ionawr 12 . 2017
Deddf Iaith newydd? Codi cwestiynau am Flwyddyn Chwedlau Cymru Dyfed Edwards
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Arweinydd “di-flewyn-ar-dafod” Cyngor Gwynedd
Llafur yn tyfu yng ngorllewin Cymru Blwyddyn fawr tÎm rygbi merched Cymru
Steil
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR GOLWG CYF 100%MAG -0.40BWR
Ffrogiau India
Cot ei nain o Ganada
“Mi dreuliodd Georgia Ruth a finnau sawl orig ddifyr, Ab-Fablyd yn siop Fab India, Mwmbai!”
Mood-ring gloyn byw gan ei mab
Côt Diane Von Furstenberg
Steil. Colofn newydd yn trafod dillad a delwedd rhai o bobol mwyaf trawiadol Cymru... gan ddechrau gyda Gwyneth Glyn – Tud 15
cynnwys ionawr 12 . 2017
Agor y drafodaeth A r ddechrau blwyddyn newydd, Blwyddyn y Chwedlau yng Nghymru, mae trafodaeth wedi agor am ddyfodol y diwydiant twristiaeth yng Nghymru. Pennaeth Croeso Cymru, Manon Antoniazzi sydd wedi galw am drafodaeth genedlaethol am natur y sector sydd mor bwysig i sawl ardal. Wrth geisio dyfalu sut le fydd yng Nghymru ymhen deugain mlynedd, roedd hi’n pwysleisio bod angen datblygu’r diwydiant a datblygu brand cenedlaethol i Gymru. Ac roedd yn cydnabod, ar sail ei phrofiad o astudio’r maes ar draws y byd, “bod modd cael gormod o dwristiaeth a datblygu’r diwydiant mewn ffordd amhriodol sy’n niweidio’r cymunedau sy’n croesawu ymwelwyr yn hytrach na’u cyfoethogi”. Mae’n amserol i gael trafodaeth genedlaethol, meddai, ynglŷn â beth yw twristiaeth gynaliadwy a sut gallwn ni fod yn datblygu nodweddion gorau ni fel cenedl a’u harddangos i’r byd neillai diwylliant neu gefn gwlad neu beth bynnag… Ar yr un rhaglen radio roedd rhybudd bod Cymru eisoes yn gweld ‘gormod’ o ymwelwyr yn enwedig ar y mynyddoedd wrth i filoedd o
gerddwyr lenwi’r llwybrau yn un rhes yn ystod cyfnodau o dywydd braf neu wael. Ac mae’r cwestiwn yn codi ynglŷn â phwy sydd wir yn elwa yn economaidd a chymdeithasol o’r diwydiant tymhorol. Mae ymdrech ddiweddara’r llywodraeth i hyrwyddo twristiaeth a denu pobol i Gymru yn cael sylw yn Golwg heddiw. Mae 2017 wedi cael ei chlustnodi yn Flwyddyn y Chwedlau ond dadl wedi codi ynglŷn â natur y chwedlau neu hanesion a fydd yn cael eu cofnodi a dau flaenllaw yng Nghymru, yr hanesydd Elin Jones a’r ymgyrchydd iaith Simon Brooks yn codi cwestiynau am natur yr hyrwyddo gan wahaniaethu rhwng ‘chwedl’ a ‘hanes’ a thrafod dylanwad y delweddau sy’n cael eu hyrwyddo ar ddealltwriaeth ymwelwyr a Chymry o’i gorffennol. Gyda’r diwydiant yn cael ei ystyried yn gyfraniad economaidd hanfodol i gynifer o ardaloedd yn enwedig ar adeg o doriadau, mae’n amserol bod natur y cynllunio a hyrwyddo yn cael ei ystyried yn ofalus iawn gan y gallai’r union bethau sy’n ddeniadol i ymwelwyr a chymunedau gael eu dinistrio heb bwyso a mesur eu dylanwad yn llawn.
AR Y CLAWR
6
14
5 Deddf Iaith newydd? 6 Codi cwestiynau am Flwyddyn Chwedlau Cymru 7 Llafur yn tyfu yng Ngorllewin Cymru 12 Dyfed Edwards – arweinydd “di-flewyn-ar-dafod” Cyngor Gwynedd 15 Steil Gwyneth Glyn 26 Blwyddyn fawr tîm rygbi merched Cymru
STRAEON ERAILL 4 7 13 14 18 20 21
16
‘Angen un llais ar Brexit’ - neges Carwyn i Theresa May Cymru Gwlad y Chwedlau? – Darn barn Elin Jones Ymchwilio i ganser y fron Bwyty newydd ar lan y môr O Aber i Japan mewn dawns Y Corff Cymraeg Rhannu profiadau anodd y Roma Arddangosfa gelf i “gysylltu pobol efo’r tir”
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae 9 Llun newyddion yr Wythnos Byd y blogiau 9
Cartŵn
Cen Williams
10 Llythyrau
18
12
Portread
16
20-1
Dyfed Edwards Iwan Williams
17-18 Gwaith
Y Babell Roc 22 Cannwyll, karaoke a rheoli gwastraff Y finyl ar i fyny
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.cymru Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Cysylltiadau Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Mared Ifan Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
22 26
24 Y
Calendr
Colofnau 8 10 24 25 26 27
Dylan Iorwerth Gwilym Owen Cris Dafis Manon Steffan Ros Ar y soffa – Huw Onllwyn Jac Codi Baw Phil Stead Aled Samuel
Chwaraeon 26 Blwyddyn fawr i rygbi’r merched
Llun Clawr: Gwyneth Glyn Ffotograffydd: Iolo Penri