GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Cyfrol 27 . Rhif 46 . Gorffennaf 30 . 2015
GOLWG CYF 100%MAG GOLWG-0.40BWR CYF 100%MAG -0.40BWR
Sioe gerdd yn hudo i Faldwyn
Y Ffug
yn y Stiwdio gyda Super Furry Animal
Rhywle rhwng Gwanas a Saunders – nofel newydd Guto Dafydd
“Bedlam” cyn y Brifwyl!
Tafodiaith Maldwyn – bro’r ‘tên’, y ‘bêch’ a’r ‘cianu’
Eisteddfod 2015 1–8 Awst 0845 4090 900 www.eisteddfod.org.uk
AC
A R G RA F F W Y R
C A M B R I A N
Galwch ni ar:
01970 627111
www.cambrian-printers.co.uk daijones@cambrian-printers.co.uk Cambrian Printers, Llanbadarn Fawr, Aberystwyth SY23 3TN
half page ADVERT.indd 1
Mae eich cylchgrawn yn haeddu cael ei argraffu gan bobl sy’n malio amdano gymaint a chi.
02/12/2013 15:50
cynnwys gorffennaf 30 . 2015
Mentro i Meifod? M ‘
wynder Maldwyn’ yw’r term sy’n cael ei gysylltu â’r ardal a fydd yn hudo miloedd o Gymry i fod yn rhan o weithgarwch yr Eisteddfod Genedlaethol eleni. Ond dyw pawb yn yr ardal ddim yn hoff o’r disgrifiad o bell ffordd. Yn ôl un o’r cyfranwyr at Golwg heddiw, mae mwy o ruddin yn perthyn i bobol Sir Trefaldwyn dros y canrifoedd. Mae’r cefndir diwydiannol a safiad y Siartwyr ond yn un esiampl o’u cryfder a’u dycnwch, yn ôl Cyril Jones sydd wedi sgrifennu’r rhagair i gyfrol o gerddi gan feirdd bro’r eisteddfod eleni. A safiad y Siartwyr yn Llanidloes oedd testun un o sioeau cerdd cynharaf Cwmni Theatr Maldwyn. Fe fydd y cantorion ac actorion ifanc lleol yn perfformio sioe eto ym Meifod eleni wrth i’r wythnos o ddathlu’r diwylliant Cymraeg agor gyda sioe gerdd Gwydion. O gofio bod pob tocyn ar gyfer y Pafiliwn pinc wedi’u gwerthu o fewn dyddiau, fe fu’n rhaid sicrhau llwyfannau yn y Drenewydd a Chaerdydd ar gyfer sioeau ychwanegol yn yr hydref. Yn ôl un o awduron y geiriau ers y dechrau, mae’n bosib mai hon fydd y sioe ola’ iddo ysgrifennu ar ei chyfer. Penri Roberts, Derec
Williams a Linda Gittings fu’n gyfrifol am y sioeau ers 1981 ac roedd y weledigaeth ar gyfer Gwydion eisoes ar waith cyn marwolaeth Derec Williams y llynedd. Dywed Penri Roberts, sydd hefyd wedi cyhoeddi cyfrol o gerddi eleni, mai’r sioeau cerdd a’i hysbrydolodd i farddoni. Ac wrth i’r bartneriaeth ddod i ben fe fydd awyrgylch arbennig yn perthyn i’r perfformiad eleni ar lwyfan cenedlaethol. Ac ar faes Meifod fe fydd yr ymchwil yn parhau i dafodiaith Gogledd Powys a’r seiniau a’r geiriau unigryw sy’n dal yn gryf mor agos at y ffin ac a fydd yn dod i sylw Cymru drwy’r rhaglenni radio a theledu’r wythnos nesaf. Yn ôl Iwan Rees o brifysgol Caerdydd, mae’r geiriau hynod - y bêch (bach), tên (tân), y cianu a’r giâth (gath) - yn dal i gael eu trosglwyddo o un genhedlaeth i’r nesaf yn enwedig yng nghefn gwlad Dyffrynnoedd Banw a Dyfi. Mae’r cylchgrawn heddiw yn rhoi blas ar yr hyn sydd i ddod ymhen rhai dyddiau yn ogystal â bwrw golwg ar newyddion a materion cyfoes a chelfyddydol Cymru fel arfer... cyn mentro â stondin Golwg i faes yr Eisteddfod. Beth am alw heibio?
6
AR Y CLAWR 13 14 20 24 26
Tafodiaith Maldwyn - bro’r ‘tên’, y ‘bêch’ a’r ‘cianu’ “Bedlam” cyn y Brifwyl! Sioe gerdd yn hudo i Faldwyn Rhywle rhwng Gwanas a Saunders – nofel newydd Guto Dafydd Y Ffug yn y Stiwdio gyda Super Furry Animal
STRAEON ERAILL
14 18
6 Dim rhagor o sioeau Theatr Maldwyn? 11 Darn Barn CBAC 16 Dylanwad Y Wladfa ar Goron Meifod 17 Golwg newydd ar hanes y Cymry 19 Pigion y Babell Lên 20 Nansi – drama am frenhines y Delyn 21 Cerddi a dewiniaeth Penri 22 Cipolwg ar feirdd a ‘bobol gip’ Maldwyn 23 Cerddi’r haul 25 Rhwng Yr Eidal a Chymru Herio delwedd barchus y Maes
BOB WYTHNOS 8 Yr Wythnos – pigion newyddion golwg360 Bwrlwm y Bae Llun newyddion yr Wythnos 9 Byd y blogiau 9 Cartŵn Cen Williams
27
20
11
Llythyrau
12
Portread
J Elwyn Hughes 18 20-1 – Rhodri Prys Jones 19 Gwaith
Y Babell Roc 27 Ei llais yn cario i America
Blwch Post 4 Llanbedr Pont Steffan Ceredigion SA48 7LX Ffôn 01570 423 529 Ffacs 01570 423 538 e-bost ymholiadau@golwg.com safwe www.golwg360.com Golygydd Gyfarwyddwr Dylan Iorwerth Cyfarwyddwr Busnes Enid Jones
Golygydd Siân Sutton Dirprwy Olygydd Barry Thomas Gohebydd Celfyddydau Non Tudur Gohebydd y Cynulliad Gareth Pennant Gohebydd Cyffredinol Siân Williams Dylunio Dyfan Williams Swyddog Hysbysebion Heledd Evans Swyddog Cyllid Rhiannon Lloyd Williams Swyddog Gweinyddol Wendy Griffiths Swyddog Tanysgrifiadau Mair Jones
Cyhoeddir Golwg gan Golwg Cyf gyda chymorth ariannol gan Gyngor Llyfrau Cymru. Nid yw ein noddwyr o angenrheidrwydd yn cytuno gyda’r farn yn y cylchgrawn. Cofrestrwyd yn y Swyddfa Bost fel papur newydd. Argraffwyd gan Argraffwyr Cambrian
28 Y
Cysylltiadau
Calendr
Colofnau
30
7 Phil Stead 8 Dylan Iorwerth 11 Cris Dafis 28 Manon Steffan Ros 29 Ar y bocs – Dylan Wyn Williams Jac Codi Baw 31 Aled Samuel
Chwaraeon 30 Y Ddraig Goch yn y Tour de France Llun Clawr: Gwydion