Authentieke leider

Page 1

DE AUTHENTIEKE LEIDER


Inhoud

Dankwoord  5 Leeswijzer  9 1. Gezond en sterk leiderschap  11 1 . Zinvolle richting  11 - 1. Vormen van de persoonlijkheid  12 - 2. Gezonde leiders  17 - 3. De persoon van de leider  17 - 4. Een droom  19 2. Gezond leiderschap  20 - 1. Balans tussen karakter- en competentieontwikkeling  21 - 2. Balans tussen mens en resultaat  23 - 3. Goed investeren  23 - 4. Vier mogelijkheden om te groeien  25 3. Natuurlijke autoriteit  26 - 1. Groeien in leiderschap: mandaat krijgen  27 - 2. Begin en afronding  29 - 3 . Extra groeimogelijkheid  30 - 4. Persoonlijke groeikansen  30 - 5. Een eerste inschatting  32 4. Hoe coach je jezelf?  38 - 1. Effectieve training: drie niveaus  38 - 2. Vijf thema’s per jaar  41 2. Groei in het omgaan met autoriteit  42  1. Romano Guardini en macht  42 - 1. Een heldere definitie van macht  44 - 2. De neutraliteit van macht  45 - 3. Het universele karakter van macht  46 - 4. Opdracht tot het omgaan met macht  47


8

De authentieke leider

2. Waaraan ontleen je je mandaat?  51 3. Omgaan met macht  56 - 1. Genot  56 - 2. Positief omgaan met macht   57 - 3. Negatief omgaan met macht  59 4. Vrijheid in het omgaan met macht: 5 stappen  61 3. Leidinggeven met heldere waarden en normen  71 1. Waarom leiderschapswaarden?  72 2. Bronnen van jouw waarden  72 3. Mijn leiderschapswaarden definiëren: 4 stappen  76 4. Omgaan met succes en falen  86 - 1. Verfrissende pauzes  86 - 2. Opstaan  89 4. Balans tussen actie en contemplatie  92 1. Actie en contemplatie  92 2. Contemplatie: stilte, rust, inkeer  94 3. Zinvolle rituelen: vaste tijd, vaste vorm, vaste plek  97 5. Een gemeenschap opbouwen  105 1. Het oer-idee van ‘samen’  106 2. Grondbehoeften voor gezond leven  107 3. Drie vormen van gemeenschap  111 4. Fasen en crisissen in het groeiproces  116 - 1. Groeproces van mensen  116 - 2. Groeiproces van organisaties  117 - 3. Groeiprocessen in gemeenschappen  122 6. Toewijding  138 1. Levensstijlen  138 2. Hindernissen: verwendheid  142 3. Toewijding: De omgekeerde weg  148 4. Toewijding in de praktijk  151 - 1 . Obediëntia  152 - 2. Conversio morum  154 - 3. Stabilitas  157 Literatuuroverzicht en waarom lezen  162 - Waarom lezen?  162 - Aanbevolen boeken  164


Leeswijzer: hoe werk je met dit boek?

1. Lees het boek in z’n geheel door. Gebruik een markeerstift om aan te geven wat je bijzonder aanspreekt. Dit helpt je om overzicht te krijgen van wat voor jou belangrijk is. 2. Maak in ieder hoofdstuk de tests. Die helpen je om de informatie te vertalen naar je eigen belevingswereld. 3. Stel je eerste persoonlijke ontwikkelingsplan op, rondom vijf thema’s naar jouw keuze. Gebruik daarvoor de oefeningen en de literatuurtips als inspiratiebron. Uiteraard zijn er nog andere oefeningen en literatuurtips die zinvol zijn voor jouw thema’s. 4. Geef dit boek cadeau aan je eigen coach, zodat hij/zij ook inzicht krijgt in jouw vragen en trainingsideeën. Je kunt tijdens jullie gesprekken dezelfde thema’s aan de orde stellen, en hij/zij kan zich goed voorbereiden op jullie gesprek. 5. Voer je persoonlijke ontwikkelingsplan uit en beloon jezelf regelmatig voor de verschillende stappen die je daadwerkelijk hebt gezet. 6. Maak volgend jaar een nieuw persoonlijk ontwikkelingsplan en blijf jezelf trainen. Groei met plezier.


1

Gezond en sterk leiderschap

In dit eerste hoofdstuk beginnen we bij de basis van gezond en sterk leiderschap: • zinvolle richting • balans tussen karakter en competentie • balans tussen mens en resultaat • manieren om te groeien in leiderschap en een mandaat te krijgen en, tot slot, • manieren om jezelf te coachen.

1. Z in vo lle r ichtin g Wij zijn kinderen van het postmoderne leven. Dit impliceert dat we leven in een tijd waarin niets meer duidelijk en helemaal waar is, en waarin een duidelijke richting voor een zinvol bestaan ontbreekt. Het postmodernisme was een belangrijke reactie op het modernisme. De moderne mens geloofde dat je, door sterke systemen, een utopie kon bouwen. Zowel het communisme als het fascisme hebben voor het einde van deze utopie gezorgd. Het geloof dat de mens door één optimaal systeem iedereen gelukkig kon maken, is in duigen gevallen. Hoezeer dit groot experiment – de ‘utopie-mensheid’ – is mislukt, is schrijnend beschreven in De Goelag Archipel van Aleksandr Soltsjenitsyn. Het postmodernisme was een belangrijke reactie op dit faillissement en keerde zich tegen iedere vorm van ‘systeem’. Het gevolg was dat het individualisme sterker werd. Iedereen ging op zichzelf leven, waardoor men geen ‘thuis’ meer had. Het thema ‘voortdurende verandering’ of ‘aanpassing’ wordt – zeker in de laatste tien jaar – heel


12

De authentieke leider

hoog aangeschreven in onze samenleving. Iedereen die niet wil veranderen of zich niet wil aanpassen, is eigenlijk niet meer in staat om een goede bijdrage aan deze samenleving te leveren. Prof. dr. Gertrud Höhler schrijft in haar boek Die Sinnmacher over een nieuw ontwikkelde ‘afscheidscompetentie’. Met afscheidscompetentie wordt bedoeld dat je telkens afscheid moet willen nemen van een nieuwe situatie, bij iedere nieuwe vorm van organisatie en vorm van samenleven. Höhler beschrijft dat, hoe groter de afscheidscompetentie bij mensen is, hoe groter hun bindingsangst zal zijn. Als de postmoderne mens leeft in de zekerheid dat niets zeker is, wat is dan zinvol? En als hij leeft in een samenleving waarin hij telkens afscheid moet nemen van alle relaties die hij heeft, welke relatie is dan zinvol? Samengevat kunnen we zeggen dat we in een tijd zonder richting leven. Wie geeft vandaag nog een zinvolle richting aan?

1. Vormen van de persoonlijkheid Romano Guardini, cultuurfilosoof uit de twintigste eeuw, ziet ‘richting geven’ als vormgeven aan verleden, heden en toekomst. Hij onderscheidt in de persoonlijkheid van de mens deze drie vormen: A. Geschiedenisvorm B. Wezensvorm C. Roepingsvorm

Geschiedenisvorm

Wezensvorm

Roepingsvorm

‘Richting geven = vormgeven aan verleden, heden en toekomst’ (Guardini).


1.  Gezond en sterk leiderschap

A. De geschiedenisvorm De geschiedenisvorm (Schicksalsgestalt) is de vorm die de mens aanneemt in het geheel van zijn geschiedenis – de rode draad in de geschiedenis van de persoon. Het is de geschiedenis die hij zelf heeft vormgegeven, maar die hem ook heeft gevormd. Deze geschiedenis hoort bij hem, is uniek voor hem en geeft inzicht in de basis voor zijn toekomst.

B. De wezensvorm In de wezensvorm (Wesensgestalt) wordt duidelijk wie de mens is, met zijn talenten, zijn persoonlijkheid, zijn intelligentie, zijn waarden en zijn lichaam – eigenlijk het hele pakket dat hij vanaf het begin heeft meegekregen. En de mens heeft zijn wezensvorm verder vormgegeven. Hij heeft niet alleen zelf gewerkt aan de ontwikkeling van zijn talentenpakket, maar het is ook gevormd door mensen om hem heen en door de geschiedenis waar hij doorheen is gegaan.

C. De roepingsvorm De vorm die de opdracht van de mens bepaalt, wordt door Guardini de roepingsvorm (Berufungsgestalt) genoemd. Deze roepingsvorm is een combinatie van de vorige twee vormen: geschiedenisvorm en wezensvorm. Door de rode lijn in zijn geschiedenis te combineren met de rode lijn in zijn persoonlijkheid en zijn talentenpakket, kan duidelijk worden wat voor opdracht deze mens heeft.

Viktor F. Frankl Viktor F. Frankl, een bekend psychiater uit Wenen, schrijft in zijn boek De zin van het bestaan, dat ieder mens een unieke opdracht in het leven heeft die alleen hij, met zijn geschiedenis en zijn wezensvorm, kan uitvoeren. De vragen die een mens onbewust stelt, zijn: Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? en Wat is mijn opdracht? Dit geldt natuurlijk voor ieder individu, gezin, bedrijf, iedere organisatie en zelfs voor een geheel land. Iedere samenlevingsvorm heeft zijn eigen geschiedenis, wezenskenmerken en innerlijke opdracht. Vanuit de genoemde drie thema’s is het mogelijk te ontdekken wat de zinvolle richting kan zijn voor een persoon, een gezin, een bedrijf of een samenleving.

13


14

De authentieke leider

Nederland Laten we eens kijken naar Nederland. Wat zou een zinvolle richting voor ons kunnen zijn? A. We beginnen met de geschiedenisvorm van Nederland. • Nederland heeft een meer dan 400 jaar oude democratie. Deze heeft ertoe geleid dat de visie op het leven gebaseerd is op zelfstandigheid: de vrije burger die zijn eigen gezin richting geeft en zelf verantwoordelijk is. • Nederlanders zijn door de eeuwen heen handelaars geweest, waardoor een hoge mate van interculturele competentie is ontstaan. Manfred Kets de Vries is hoogleraar geweest aan het INSEAD, een van de  bekendste ’business instituten’ van Europa, in Fontainebleau, bij Parijs. Hij zegt dat op dit moment de beste bestuurders voor internationale organisaties en bedrijven uit Nederland en Zweden komen. Waarom? Hij schrijft dit onder andere toe aan onze bereidheid intercultureel te denken en te werken. Als we kijken naar het voorbeeld van Japan en Nederland, dan zien we dat Japan 250 jaar lang alleen met Nederland handelsbetrekkingen heeft onderhouden en verder met niemand in de gehele wereld. Japanners waren klaarblijkelijk bereid vertrouwen te investeren in Nederlanders en hen te zien als hun poort naar de rest van de wereld. • Eén van onze kenmerken in de geschiedenis is dat we waarden vertalen in onze samenleving. Dat zien we bij zowel Abraham Kuyper als de katholieke emancipatie van 1850 tot 1900. Nederlanders gaan graag pragmatisch om met wat ze denken en geloven. Wij willen het graag vertalen naar de praktijk. Niet voor niets heeft tweederde van alle lagere scholen in Nederland een christelijke achtergrond en zijn er nog steeds zeer vele zorginstellingen, maatschappelijke organisaties en radio- en televisieomroepen met een christelijke achtergrond. • In het wapen van ons land staat: Je maintiendrai. (Ik zal handhaven, in stand houden, vasthouden.) We willen volhou­ den, om grote dromen waar te maken, land te ontginnen, polders aan te leggen, ons te beschermen tegen het water. Niet alleen beginnen, maar ook doorzetten en verder bouwen aan onze dromen – dat ligt in onze geschiedenis.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.