‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં
ભુઔ મેર શ્રી. દીનેળ ાંચ રન રેકની
‘અબીવ્મક્તી ઈ.ફુઔ–02’
રેકઔ:
શ્રી. દીનેળ ાંચ ર
: ભુલ્મ :
યૅ ળનર વદ્બ લ
: પ્રઔ ળઔ :
ગોલીંદ ભારુ govindmaru@yahoo.co.in August 22, 2014
http://govindmaru.wordpress.com
1
અર્પણ...
બાણજીબાઈ કંથડબાઈ ભારુ
ભાયા ીતાને
વાદય અપણ...
...ગોલીન્દ ભારુ... 405, વયખભ એ ર્ટભેન્ર્, ઔૃ ી મુનીલવીર્ીની વ ભે, એરુ ચ ય યસ્ત , લીજરોય સ્ર્ : એરુ એગ્રી. કૉરેજ ીન ઔડ : 396 450. જીલ્લ : નલવ યી. ખુજય ત પનઃ 9537 88 00 66 e.Mail : govindmaru@yahoo.co.in
http://govindmaru.wordpress.com
2
શે રઔ, શાંુ જે ઔાંઈ ઔશાંુ તે યમ્ય ખત છે એભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. તભ યી ુલટયમ્ય ને અનુવયીને છે એભ જાણીને ણ કરુાં ભ નળ નશીં. આલુાં શળે એભ ધ યી કરુાં ભ નળ નશીં. તઔટવીદ્ધ છે એભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. રોઔીઔ ન્મ મ છે એભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. વુન્દય ર ખે છે એભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. તભ યી શ્રદ્ધ ને ન રુાં છે એભ જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. શાંુ પ્રવીદ્ધ વ ધુ છુ ,ાં ુજ્મ છુ ાં એલુાં જાણી કરુાં ભ નળ નશીં. ણ તભ યી લીલેઔફુદ્ધીથી ભ ય ઉદેળ કય ર ખે ત જ તભે તેન સ્લીઔ ય ઔયજો." –ખોતભ ફુદ્ધ
http://govindmaru.wordpress.com
3
વમ્ાદકીમ નલવ યીન રેકઔભીત્ર શ્રી. દીનેળબ ઈ ાંચ રે વ ત–આઠ લટની ઉંભયે એભની ભ ત એ એભને ભ ાંદીમુાં શે ય લેરુાં ત્મ યે ફલ ઔ યે ર. ત્મ ય ફ દ ગયે લીધી ઔયત ાં એઔ બખતને ુછી ફેઠરે ઔે, ‘તભે ભ ાંદ ડ ત્મ યે જાતે ઈર જ ઔયલ ને ફદરે ઔેભ ડૉક્ર્ય વે જા છ ?’ ત્મ યે તેભન ીત જીએ તભ ચ ભ યે ર એ તભ ચ થી લીલેઔફુદ્ધીલ દનુાં એભન ભખજભ ાં લીધીવય ક તભુશુતટ થમેરુાં. ત્મ યફ દ બ ગ્મે જ એલ ઔઈ પ્રશ્ન શળે જ ે દીનેળબ ઈની શડપે ર્ે નશીં ચડ્ય શમ ! વુયતન ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં શ્રી. દીનેળબ ઈ ાંચ રે ‘જીનસરીતાને તીરે ’ ઔૉરભથી થઔી ત ની આવ વની વ્મક્તી અને વભ જ લીળે ચીન્તન ત્ભઔ લીચ યને કુફ જ અરાંઔ યીઔ અને રઔબગ્મ ળૈરીભ ાં ફધ ને ળીય ની ભ પઔ ખે ઉતયી જામ એભ લો વુધી ીયવીને રઔપ્રીમ રેકઔ વીદ્ધ થમ શત . ખુજય તન પ્રતીષ્ઠીત પ્રઔ ળઔએ એભન તેય (13) નીફન્ધવાં્રહશ પ્રખર્ ઔમ ટ છે. શ ર તે વુયતન દૈનીઔ ‘ખુજય ત ખ ડીમન’ભ ાં ‘સંસારની સીતાર’ ઔૉરભ રકે છે. રેકનઔ મટભ ાં ત્ની ચાંદનફશે નન ઉષ્ભ બમ ટ વશઔ યને ઔ યણે શ્રી. દીનેળબ ઈની ઔૉરભ અને ુસ્તઔ જીલાંત ફન્મ ાં છે. તેન રેકની પ્રથભ અને ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખની ‘અબીવ્મક્તી ઈ.ફુઔ–2’ વ થટ જોડણીભ ાં જ છે; એભ ાં ભ ત્ર એઔ જ ‘ઈ’–‘ઉ’ લ યી ને આ વલટ લ ચઔભીત્ર વુધી શોંચ ડલ ન ભ ય આ લીનમ્ર પ્રમ વ લ ચઔભીત્રને યૅ ળન રીઝભ પ્રત્મે ઔાંઈઔ અાંળે પ્રેભ ઉત્ન્ન ઔયલ ભ ાં ઉમખી થળે ત ભ યી ભશે નત વપ થળે... અન્તભ ાં ભ ય ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ વ થે વાંઔ મેર તભ ભ રેકઔભીત્ર, લ ચઔભીત્ર–પ્રતીબ લઔ અને ન ભી–અન ભી વો ભીત્ર તયપથી ભને ભેર વ થ– વશઔ ય ફદર વલટન ઋણ સ્લીઔ ય ઔયલ વ થે આ ‘ઈ.ફુઔ–02’ પ્રઔ ળીત ઔયી ને ‘હૃદમથી નભસ્કાય’ ઔયી લીયભુાં છુ .ાં . ...ગોલીન્દ ભાયુ...
405, વયખભ એ ર્ટભેન્ર્, ઔૃ ી મુનીલવીર્ીની વ ભે, લીજરય સ્ર્ : એરુ એગ્રી. કૉરેજ ીન ઔડ : 396 450. જીલ્લ : નલવ યી. પન : 9537 88 00 66 e.Mail: govindmaru@yahoo.co.in
http://govindmaru.wordpress.com
4
રેખક વમ્કપ: શ્રી. દીનેળ ાંચ ર, વી-12, ભજુ ય ભશ જન વવ મર્ી, ખણદેલી યડ, જભ રય, નલવાયી - 396 445 પોન: (02637) 242 098 વેરપોન: 94281 60508
રેખકનાં ુસ્તકો: (1) ‘જીલન વયીત ને તીયે ’ (2) ‘ચ ર, આ યીતે લીચ યીએ !’ અને (૩) ‘ધુછ ાંલ’ એ પ્રથભ ત્રણ ુસ્તઔ વુયતન વ શીત્મ વાંખભ, ખીુય , વુયત–395 003 વેરપન: 98251 12481 લેફવાઈટ : www.sahityasangam.com ઈ.ભેઈર : sahitya_sankool@yahoo.com તયપથી પ્રઔ ળીત થમ ાં છે. એક ુસ્તક ‘ભનન ાં ભયીંછ’ (ુયસ્કૃ ત) ઈભેજ બ્રીઔેળન્વ પ્ર . રી., (199/1, ખ ર બુલન, પ્રીન્વેવ સ્ર્રીર્, ભુમ્ફઈ–400 002 પન: (022) 2200 2691 લેફવાઈટ : www.imagepublications.com
ઈ.ભેઈર : info@imagepublications.com)
તયપથી પ્રખર્ થમુાં છે. એક ુસ્તક ‘જીલનવયીત ’ અભદ લ દન નલબ યત વ શીત્મ ભાંદીય, જ ૈન દેય વય વે, ખ ાંધી યડ, અભદ લ દ–380 001 (પન : (079) 2213 2921 લેફવાઈટ : www.navbharatonline.com ઈ.ભેઈર : info@navbharatonline.com) અને ફ ઔીન ાં આઠ ુસ્તઔ (1) ‘ળબ્દન સ્લમાંલય’ (2) ‘ઉયે ઉગ્મ અરુણ’ (3) ‘ફર, ઈશ્વય છે ઔે
નથી
?’ (4) ‘ષ્ડી:
વાંવ યરક્ષ્ભી’ (5) ‘તનઔત ય ’ (6) ‘અાંતયન
ઈન્રધનુ’
(ુયસ્કૃ ત) (7) ‘શૈ મ ન શસ્તભે ’ અને (8) ‘ધયભઔ ાંર્’ એ તભ ભ ુસ્તઔ ખુજયટ ્રહાંથયત્ન પ્રઔ ળન, યતન ન ઔ વ ભે, ખ ાંધી યડ, અભદ લ દ–380 001 (પન: (079) 2662 0472/ 2214 4663 ઈ.ભેઈર: goorjar@yahoo.com) તયપથી પ્રખર્ થમ ાં છે.
...ગોલીન્દ ભારુ...
http://govindmaru.wordpress.com
5
અનુક્રભણીકા ‘રેકન ળીટઔ’ ઔૉરભભ ાં આની વાંદખીન રેક ય ક્રીઔ ઔયત ાં જ તે રેકનુાં નુાં કુરળે એ જ પ્રભ ણે દયે ઔ રેકન અાંતે રકલ ભ ાં આલેર ‘અનુક્રભણીઔ ’ ળબ્દ ય ય ક્રીઔ ઔયત ાં જ અનુક્રભણીઔ કુરળે. આ વુલીધ ન ર બ રેલ લીનન્તી છે. ક્રભ
રેકનુાં ળીટઔ
રેક ભુઔ મ ત યીક
નક્રભ ાંઔ
01
ત્રઔ ય યીલ યનુાં યૅ ળનર જીલન
04-08-2009
007
02
જીન્દખીની પ્મ રી યે ક રી થતી“ !
27-08-2009
011
03
જીલતી ભ નુાં શ્ર દ્ધ ઔયત દીઔય
11-09-2009
016
04
અન્ધશ્રદ્ધ ન શ લીમ ત, ુય લ ની જરુય ે છે..
12-11-2009
020
05
પ્ર સ્ર્ીઔનુાં રીંફુ અને ભયચુાં એર્રે અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ઓધખીઔયણ
31-12-2009
024
06
ભ ય ધભટ ઔમ ઔશે લ મ“?
29-01-2010
028
07
અન્ધશ્રદ્ધ નુાં અાંધ રુાં ેઢી દય ેઢી લીસ્તયતુાં જામ છે
24-03-2010
032
08
ખાંદઔી અને શ્રીશયી“ ભુવીફત કયે કયી !
07-05-2010
036
09
લ્મ, ધયભ ઔયત ાં ધ ડ ડી ! ધય ભણી ચ્ચીવ ર કભ ાં ડી !!
03-06-2010
039
10
એઔ ગયડ ાંગય એલુાં“ ખભે વોને યે ’લુાં.
09-09-2010
043
11
નલય ત્રી: તશે લ યને તડ નશીં, ભયડ
14-10-2010
047
12
ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ ય લજીબ ઈ ર્ેર ‘ભર્ ’
29-10-2010
051
13
વભજણન વુયજ
03-12-2010
055
14
ઔાંઔુલયણ ાં ઔુ ઔભો“! વાંત ‘શ્રીશયી’ને ફદરે ‘વત્મ’ન પ્રચ ય ઔયે તે વ ચી વભ જવેલ
04-02-2011
060
15
23-02-2011
064
16
વૃષ્ટીન ળીળભશરન ળીલ્ી ત્રણ“
27-05-2011
068
ઈશ્વય, ઈન્વ ન અને લીજ્ઞ ન 17
ભ નલ ઔલ્મ ણન ાં ઔ ભ આસ્તીઔએ લધ યે ઔમ ાં છે (બ ખ–૧)
29-07-2011
072 076
18
‘ભ નલવેલ ’ એજ ‘ભ ધલવેલ ’
04-08-2011
19
લ સ્તુળ ષ્ડથી નશીં; લસ્તુળ ષ્ડથી વુક ભી ળઔે
01-12-2011
080
20
ધ ભીઔત જીલરેણ ળ ભ ર્ે ફનલી જોઈએ ?
03-02-2012
084
21
આર્રી અન્ધશ્રદ્ધ નભટદન જભ ન ભ ાં ણ ન શતી !
01-03-2012
088
22
નેત ની નીષ્ક્રીમત લચ્ચે ઉદ્ બલેરુાં અન્ધશ્રદ્ધ નુાં અભ્મ યણ્મ
27-04-2012
092 096
23
આડ વમ્ફન્ધ દેલી દેલત ની ઔૃ થીમ નબી ળઔે છે !
17-05-2012
24
ખુરુનુાં જ્ઞ ન“ ધભટનુાં ભર્ુાં બમસ્થ ન.. !
15-06-2012
101
25
ઈન્ર્યનેર્ન આઔ ળભ ાંથી લીચ યન ાં પુડૅઔેર્ લશેં ચત બ્રખ:
03-08-2012
105
“ ‘અબીવ્મક્તી’“
http://govindmaru.wordpress.com
6
01-2009-08-04 ત્રકાય યીલાયનુું યૅળનર જીલન
નલવ યીભ ાં આખ ભી ડીવેમ્ફયભ ાં-’૦૯ (ત યીક-૨૫,૨૬ અને ૨૭ભી દયભીમ ન) ત્રણ દીલવ ભ ર્ે ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ર્રસ્ર્’ તયપથી વ શીત્મ યીદનુાં અધીલેળન મજાઈ યષ્ણુાં છે. ઔશે છે ઔે ધખધખત ઉન ભ ાં તયસ્મ લર્ેભ ખુટને ણીની યફ ભી જામ ત તેણે બખલ નની વ થવ થ ણીની યફ ભ ડાં ન યન ણ આબ ય ભ નલ જોઈએ. નલવ યીન ાં ત્રઔ ય ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય ન નીધન ફ દ વ શીત્મની એલી યફ ભ ાંડલ નુાં લીત્ર ઔ ભ ‘ાંડ્ય યીલ યે ’ ઔમુાં છે. નલવ યી નખયી આભેમ સ્લ. ાંડ્ય જીની ઋણી છે. ચ ીળ લટ વુધી ‘ખુજય તભીત્ર’ ભ ાં વેલ આન ય ાંડ્ય જીએ નલવ યીભ ાં અનેઔ વભ જવેલ ન ઔ ભ ઔમ ટ છે. યાંતુ ભને અાંખત યીતે એઔ લ ત ગણી ખભેરી. અને તે એ ઔે ાંડ્ય જીન ભૃત્મુ છી એભન યીલ યે ‘યૅ ળન રીઝભ’ની દીળ ભ ાં અત્માંત જીલાંત ઉદ શયણ ુરુાં ડ્યુાં શતુાં. યીલ યે ક્મ યે મ યૅ ળનર શલ ન દ લ ઔે શફ ભચ વ્મ નથી. છત ાં પ્રકય યૅ ળન રીસ્ર્ને ણ આાંફી જામ તેલુાં ઉત્તભ ઉદ શયણ ુરુાં ડ્યુાં છે. ાંડ્ય જીન નીધન ફ દ તેભણે ફેવણાં, ફ યભુાં તેયભુાં, શ્ર દ્ધ ઔે છભ વી–લયવી જ ેલ એઔ ણ ક્રીમ ઔ ાંડ ઔય વ્મ ન શત. એ ભ ર્ે ક વ ત સ્લ.ન ાં ત્ની ઔીર ફશે ન લીળે અબીનાંદનન અધીઔ યી છે. યીલ ય આક બરે યૅ ળનર લીચ ય ધય લત શમ ણ ભૃતઔન ાં ત્નીની ર ખણીને ધ્મ નભ ાં ય કીને દીઔય ને ન –છુ ર્ઔે ઔભટઔ ાંડ ઔય લલ ાં ડત ાં શમ છે. યાંતુ ઔીર ફશે ન આજ ે કુદ ઔશે છે- ‘ભ ય ખમ ફ દ ણ તભે આલી ઔઈ લીધી ઔય લળ જ નશીં’. ગણીલ ય એલુાં ફનતુાં શમ છે ઔે આલી ગર્ન ભ ાં યૅ ળન રીઝભ છુ મુાં છે ઔે ૈવ ફચ લલ ની તયઔીફ, તે ઝર્ ઔી ળઔ તુાં નથી. ‘અભે એ ફધ ભ ાં ભ નત ાં નથી’- એભ ઔશીને ઔેર્ર ઔ રઔ ચ ર ઔીુલટઔ એઔ ઔ ાંઔયે ફે ક્ષી ભ યી રે છે. વુધ ય લ દન ઠ શે ઠ ખજલ ને લેતય તુાં ફચ લી રેલુાં એ વ્શ ઈર્ ઔરય ચ ર ઔી ખણ મ. એભ ાં ફે પ મદ થ મ. ૈવ ફચે અને ત ન ન ભ ય વુધ ય લ દી શલ ન વીક્ક ર ખે. ણ ઉંડી ત વ ઔય ત જાણી ળઔ મ ઔે તેભને યૅ ળન રીઝભ વ થે
http://govindmaru.wordpress.com
7
સ્ન નવુતઔન વાંફાંધ શત નથી. યાંતુ ાંડ્ય યીલ યે ઔળ શફ ઔે જાશે ય ત ઔમ ટ લખય યૅ ળન રીઝભનુાં ઉત્ઔૃ ષ્ઠ ઉદ શયણ ુરુાં ડ્યુાં શતુાં. એભણે ભયણત્તય ઔભટઔ ાંડન કચટ ત ન જ ઔમો ણ તેન થી દવ ખણ ૈવ ળ લખેયેભ ાં દ નભ ાં આપ્મ . આન થી ઉત્તભ ીતૃતટણ ફીજુ ઔમુાં શમ ળઔે ? અશીં એઔ આડ ભુદ્દ તયપ લ ચઔભીત્રનુાં ધ્મ ન દયલુાં છે. વભ જભ ાં ૯૯ ર્ઔ રઔની ભ નવીઔત એલી શમ છે ઔે આણે ીત જીનુાં શ્ર દ્ધ ન ઔય લીળુાં ત વભ જ ળુાં ઔશે ળે ? લી વદ્ ખતન જીલ અલખતે જળે ત આણ ઔુ ર્ફ ુાં ય ઔઈ આપત આલળે. ણ એલી ઔઈ જ પીઔય ઔમ ટ લીન ભ ણવ ત ને વભજામેર યૅ ળનર વત્મને આધ યે જીલે એભ ાં વભ જને (ર ડલ ક લ ન ભે એ વીલ મ ફીજુ )ાં ઔઈ નુઔવ ન છે કરુાં ? મ દ યશે સ્લ. શ્રી. ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય જી તે આસ્તીઔ શત . એભન આક યીલ ય વાંુણટ આસ્તીઔ છે. છત ાં એભણે આલુાં યૅ ળનર ખરુ બમુાં. શલે જય લીચ ય, આર્રુાં ઉત્તભ યૅ ળન રીઝભ અન વ્મ ફ દ તે આજીલન બખલ નભ ાં ભ નત યશે તેભ ાં યૅ ળન રીઝભને ઔઈ નુઔવ ન છે કરુાં? ભને શાંભેળ ાં ર ગ્મુાં છે ઔે ઈશ્વયને બજલ ન બજલ ઔયત ાં ભ ણવ વભ જની લચ્ચે ઔેલી યીતે જીલે છે. તે લ તનુાં ભશત્ત્લ લધ યે છે. સ્લ. શ્રી ાંડ્ય જીએ નલવ યીભ ાં યે ડક્રૉવ વવ મર્ીની બ્રડફૅન્ઔથી ભ ાંડી નલચેતન વ શીત્મ ભાંડ ઔે મખ ક્રફ લખેયેની સ્થ ન ઔયી શતી. નલવ યીન લીઔ વન દય ચથ ઔ ભભ ાં ાંડ્ય જીન પ શત. લો વુધી તે એઔ ભ ત્ર ‘ખુજય તભીત્ર’ન ત્રઔ ય યષ્ણ શત . ભમ ટ ફ દ એભન જમેષ્ઠ ુત્ર શ્રી વતીળ ાંડ્ય એ ણ જ્મતીવભ જભ ાં એ જ પ્રઔ યની વભ જ વેલ ચ રુ ય કી છે. યર્યી ક્રફભ ાં ણ વ શીત્મીઔ ખષ્ઠીન વાંચ રનભ ાં તેભની લીળે બુભીઔ યશે તી શમ છે. આખ ભી ડીવેમ્ફયભ ાં નલવ યી ક તે મજાન ય ખુજય તી વ શીત્મ યીદન અધીલેળનની જલ ફદ યી ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ટ્ર્રસ્ર્ે’ ઉ ડી છે. આ ુલે ણ ફ ન બીકુન ર્રસ્ર્ દ્વ ય નલવ યીભ ાં ખઝરવત્ર મજામુાં શતુાં. ખુજય તી વ શીત્મ યીદનુાં શે રુાં અધીલેળન ૧૯૫૭ભ ાં નલવ યીન અતીવુકળાંઔય ત્રીલેદીન મજભ નદે ભળ્ુાં શતુાં. ફ લન લટ છી પયી નલવ યીને
http://govindmaru.wordpress.com
8
આાંખણે વ યસ્લતન ઔુ ાંબભે બય ઈ યષ્ણ છે તેન મળ ‘ફ ન બીકુ જ્ઞ નપ્રવ ય ટ્ર્રસ્ર્’ ને પ ે જામ છે. સ્લ. ાંડ્ય જીએ નલવ યીને ચયણે ત નુાં જીલન વભીત ઔયી દીધુાં શતુાં. નલવ યીભ ાં ખણ્મ ખણ મ નશીં એર્ર ાં ઔ ભ એભણે ઔમ ટ છે. ફવ એ જ ઔ યણે એભન ત્ની ઔીર ફશે નન ન ભ અખ ખાં. સ્લ. લીળેણ રખ ડલ નુાં ઉચીત નથી ર ખતુાં. જ ે વતત જાશે યજીલનભ ાં યશીને ળશે ય ભ ર્ે જાત ગવી ન કે, ચતયપથી બ યે રઔચ શન ભેલીને ખોયલબેય લીદ મ રે, એલ પ્રતીષ્ઠીત ુરુની ત્નીનુાં વોબ ગ્મ આજીલન અકાંડ યશે તુાં શમ છે. અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છે– ‘ય ભચન્રજીની ત્નીન ન ભ આખ ઔદી ખાં. સ્લ. ળબ્દ રખ ડી ળઔ મ કય ? ખાં. સ્લ. ઔસ્તુયફ એભ ફરલ નુાં યલડે કરુાં ? જ ે જીલત ાં જીલત તેભન ાં વદ્ઔભો દ્વ ય અભય થઈ જામ તે રઔહ્રદમભ ાં વદ અભય ફની યશે છે. સ્લ. ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય ન વાંદબે ખની દશીંલ ની પ્રસ્તુત ાંક્તીનુાં સ્ભયણ થ મ છે. ‘જીન્દખીન એ જ વ ચ ડગ છે ખની“ શમ નશીં વ્મક્તી ને એનુાં ન ભ ફર મ ઔયે “!’ વ શીત્મ યીદનુાં અધીલેળન નલવ યીભ ાં મજાઈ યષ્ણુાં છે ત્મ યે એઔ ફીજી ચચ ટ વભમવયની ખણ ળે. ભ વયસ્લતીન લીત્ર વ શીત્મ ક્ષેત્રભ ાં આજ ે સ્થીતી ક વ ખોયલ રઈ ળઔ મ એલી યશી નથી. ફધ ાં ક્ષેત્રભ ાં ભુલ્મનુાં ધલ ણ થમુાં છે. તેભ વ શીત્મભ ાંમ થમુાં છે. જુ ની ેઢીન વજટઔ ન્ન ર ર ર્ેર, ીત ાંફય ર્ેર, ઈશ્વય ેર્રીઔય, ખોલધટનય ભ ત્રી ઠી, યલીન્રન થ, ળયદફ ફુ લખેયેનુાં પ્રદ ન વ ત્ત્લીઔ અને ચીયસ્ભયણીમ યષ્ણુાં શતુાં. તેભન ાં વજટનભ ાં જીલન ધફઔતુાં શતુાં. આજન ફશુધ વજટઔ લ ડ ફાંધીન બખ ફન્મ છે. વ શીત્મક્ષેત્રે ૈવ રઈને ઔયલ ભ ાં આલત ભૈત્રીલીલેચનનુાં પ્રદુણ લધ્મુાં છે. યમલ્ર્ી ત ઠીઔ, રેકઔની ફુદ્ધીળક્તીનુાં યીશ્રભીઔ ખણ મ એથી રેકઔ યમલ્ર્ી ઝાંકે તે અનુચીત નથી; યાંતુ એથી આખ લધીને એલડો ભેલલ ઔેલ ેંતય ઔયલ “ ઠ્યુસ્તઔભ ાં ત ની ઔૃ તીન વભ લેળ ઔેલી યીતે ઔય લલ“ અથલ ત ન ુસ્તઔને ઠ્યુસ્તઔ તયીઔે ઔેલી યીતે ગુવ ડલુાં એલી ફધી જ ભેરી લીદ્ય ભ ાં આજન રેકઔ યાંખત થઈ ખમ છે. ઔશે લ ત ર્ચન ધુયાંધય વ શીત્મઔ ય લીળે ણ ગણ ાં ગૃણ સ્દ વત્મ ફશ ય આલે છે. વ શીત્મઔ ય વ થે વ ધ યણ ભ ણવન અાંતયાંખ વાંફાંધ તુર્ી યષ્ણ છે.
http://govindmaru.wordpress.com
9
ખોલધટનય ભ ત્રી ઠીન વયસ્લતીચાંરન રઔજીલન ય એલ ખ ઢ પ્રબ લ શત ઔે રઔ તેભની નલરઔથ ન ાં ત્રન ાં ન ભ યથી ત ન ાં વાંત નન ાં ન ભ ય કત . આજ ે રેકઔની ઔરભ અને ઔલ્ન ભ ાં એલુાં ઔોલત યષ્ણુાં નથી. ભ વયસ્લતીનુાં ક્ષેત્ર ‘રીમ “ દીમ ’ જ ેલુાં સ્ર્ઔ એક્વચેંજ ફની ચુક્મુાં છે. ભ તફય અકફ ય અથલ ભેખેઝીન ુયસ્ઔ યનુાં પ્રાંચમુદ્ધ કેરી વ યસ્લતને કયીદે છે અને રેકઔ ણ લપ દ યી નેલે ભુઔી અશીંથી તશીં દડ દડી ઔયે છે. રીર્ીક્વભ ાં ય જઔ યણી લેચ મ છે. વ શીત્મક્ષેત્રભ ાં વ શીત્મઔ ય લેચ મ છે. વ શીત્મ ક્ષેત્રભ ાં વયસ્લતીની વાંુણટ આણ પ્રલતટલી જોઈએ. તેને ફદરે વયસ્લતીન વુયજ રક્ષ્ભીજીન ખ ઢ લ દ થે ઢઔાં ઈ ખમ છે. વ શીત્મ યીદભ ાં બેખ થન ય રેકઔ ઔેલ વ શીત્મની ક્લૉરીર્ીની જ નશીં આજન રેકઔની ક્લૉરીર્ીની ણ ચચ ટ ઔયે તે જરુયી છે. ધુછાુંલ એઔલ ય ચાંરઔ ાંત ાંડ્ય જીએ ‘ખુજય તભીત્ર’ને રખમુાં ભ યી લમલૃદ્ધીને ઔ યણે શાં ુ આને ત્રઔ ય તયીઔેની વેલ આી ળઔત નથી. એથી શલે ભને ુયસ્ઔ ય ભઔરલ નુાં ફાંધ ઔય. ‘ખુજય તભીત્રે’ ઉત્તય લ ળ્- ‘તભે આકુ જીલન અભ યે ત્મ ાં વેલ આી છે. અભે અભ ય સ્ર્ પને અભ ય સ્લજન ખણીએ છીએ. એથી આની વેલ ની ઔદય રુે આને નીમભીત ુયસ્ઔ ય ભઔરલ એ અભ યી પયજ ફને છે!’ શ્રી. ાંડ્ય યીલ યે જણ વ્મુાં ઔે અાંત વુધી ખુજય તભીત્રે એ પયજ ફજાલી શતી. અકફ ય અને ત્રઔ ય યસ્ય ભ ર્ે ઔેલુાં લીત્ર વોજન્મ દ કલી ળઔે છે તેનુાં આ લીયર ઉદ શયણ છે.
♦ અનુક્રભણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
10
02-2009-08-27 જીન્દગીની પ્મારી યે ખારી થતી… !
ઔલીત , ળેય-ળ મયી, વનેર્, શ ઈઔુ , ખઝર, શઝર, અછ ાંદવ“ ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લુાં ? એ વલટભ ાં આ રકન યને ઔક્ક ની ખત ખભ નશીં. ઔ અક્ષય બેંળ ફય ફય“ ! યદીપ, ઔ પીમ , અાંતય ઔે ભુકડ લચ્ચેન પયઔ યકલ નુાં ઔ ભ ણ ભ યે ભ ર્ે એયપ્રેનન ટ્ર્વટ કી ફત લલ જ ેર્રુાં અગરુાં ! ણ ઔશે છે ઔે– ‘શય અચ્છે ક નેલ રે ઔ યવઈમ ફનને ઔી જરુયત નશીં શતી !’ ભેં ણ યવઈમ ફનલ ઔદી પ ાંપ ાં ભ મ ાં નથી“ ફવ ભયીઝ, ગ મર ઔે ળુન્મ રનુયી જ ેલ ાં ઉત્તભ ઔળ ષ્ડીની યવઈ ભજથી ઉડ લુાં છુ .ાં ભુ લ ત એર્રી જ, વુતયપે ણી ફન લત ાં નશીં આલડે; ણ તૈમ ય વુતયપે ણીની બયુય ભજ ભ ણી રઉં છુ .ાં ઔલીત ની લ ત એર્ર ભ ર્ે નીઔી ઔે શભણ ાં લમલૃદ્ધ વ ક્ષય અને પ્રકય યૅ ળન રીસ્ર્ શ્રી યભણ ઠઔજીનુાં એઔ ત જુ ાં ુસ્તઔ લ ાંચલ ભળ્ુાં. ળીટઔ લ ાંચીને જ અાંદય ડઔીમુાં ઔયલ ની ર રચ જન્ભે એલ આ ુસ્તઔનુાં ળીટઔ છે- ‘યભણ ઠઔન ાં પ્રેભઔ વ્મ: પ્રેભત્ર’ શે ર ાં ત લ ાંચીને જય ચોંઔી જલ મુાં. યભણ ઠઔે પ્રેભ ણ ઔયે ર ? પ્રેભત્ર ણ રકેર ? રખબખ 88ભે લે ઔઈન પ્રેભત્ર ઔે પ્રેભઔ વ્મ પ્રખર્ે એ ગર્ન જ ક સ્વી લીયર ખણ મ. એભ વભજો ઔે પ્રબ તન ાં રુાંધ ઈ યશે ર ાં વુમટઔીયણ જાણે આથભણી દીળ ભ ાંથી પુર્ી નીઔળ્ ાં ! લોુલે વુયતન શ્રી આવીભ ય ાંદેયીન વુપ્રવીદ્ધ ખઝરવાં્રહશ – ‘રીર ’ લ ાંચલ ભેર. લ ાંચીને શ્ન થમેર- આ રીર ઔણ શળે ? કયે કય શળે ઔે છી ઔલીની ભ ત્ર ઔલ્ન શળે ? ય ાંદેયી વ શે ફને પન ઔયીને ુછ્,ુાં ત એભણે શવીને લ ત ઉડ લી દેત ાં ઔશે ર-ુાં ‘ક્મ યે ઔ ગયે ધ યજો, નીય ાંતે જણ લીળ !’ યભણ ઠઔન પ્રેભત્ર લ ાંચ્મ ત્મ યે ણ ને ને પ્રશ્ન થમ- આ ‘નાંદીની’ ઔણ શતી“ ? (શલે એ ક્મ ાં છે“?) ુસ્તઔભ ાં પ્રત્મેઔ પઔયે તે એઔ ઠયે ર, સ્લસ્થ અને યીઔલ પ્રેભી તયીઔે વ્મક્ત થ મ છે. ભખય ની ભશેં ઔ જ ેલી એભની ભગભગતી સ્નેશભી લ ચીને એભન એઔ નલ જ યીચમ ભળ્. અન મ વે એઔ પ્રશ્ન દીરભ ાં જ ઉદ્બલીને વભી
http://govindmaru.wordpress.com
11
ખમ. ‘નાંદીની“ ! તભે યભણ ઠઔન જીલનવાંખીની ઔેભ ન ફની ળક્મ ? તભે આર્ર ઔભનવીફ ઔેભ ??’ ત્મ ય ફ દ તયત જ એઔ ફીજો લીચ ય આવ્મ, તે આ યષ્ણ. સ્લ ભીશ્રી વચ્ચીદ નાંદજીએ એઔ લ ય રખમુાં શતુાં– તે પ્રેભભ ાં શત ; ણ નીષ્પત ભી શતી. આ સ્થેથી જ આણે રકી ચુક્મ છીએ ઔે આદયણીમ સ્લ ભી વચ્ચીદ નાંદજીનુાં પ્રણમલૈપલ્મ ખુજય તને ત ક સ્વુાં પળ્ુાં. ઔેભ ઔે તેભ થલ થી એઔ વ ચ વાંન્મ વી, એઔ વ ચ ધભટજ્ઞ અને ઉત્તભ ઔર્ીન ચીંતઔ આણને ભળ્. સ્લ ભીજીને ત ને જ ે નથી ભી ળક્મુાં તેન થી શજાય ખણ શીન્દુ વભ જને ભળ્ુાં. યભણ ઠઔન ભ ર્ે ણ એલુાં જ ઔશી ળઔ મ. પ્રેભ લીપ યષ્ણ ણ યૅ ળન રીઝભને એઔ વપ બીષ્ભીત ભળ્. એઔલ ય એભન ગયે ભલ નુાં ફનેરુાં. એભણે ગેય દુ:ક વ થે ઔશે રુાંગડણભ ાં વ લ જ એઔર“, રખબખ નીય ધ ય જ ેલ ફની ખમ છુ .ાં ઔદીઔ કીસ્વ ભ ાં ૈવ ભુઔી શૉસ્ીર્રભ ાં ઑયે ળન ઔય લલ જલુાં ડે ત યીક્ળ ભ ાંથી ઉતમ ટ ફ દ ભુાંઝલણ એ ઉદ્બલે ઔે શલે ઑયે ળન થીમેર્યભ ાં જત ાં શે ર ાં આ ૈવ ઔને વોંલ “? એભની આલી ર ચ યી પ્રત્મે વશ નુબુતી પ્રખર્ેરી. પયીમ દ જ ેલી એઔ પીલ્ભની ખીત–ાંક્તી મ દ આલી ખમેરી. (થડી ક્ષણ ભ ર્ે ચુ થઈ ખમ. ઔ ાંઈ ુછી ન ળક્મ ણ અાંદય પ્રશ્ન ગુભય ઈ યષ્ણ : ઠઔજી, તભે જીન્દખીની આથભતી અલસ્થ ભ ાં એઔર જીલલ ની જીદે ળુાં ઔ ભ ચડ્ય ? ચ ર, ભ ન્મુાં ઔે બખલ ન નથી; ણ ભ ણવને ર ખણી ત છે ને ! દુ:ક ણ શમ જ ને“! ભ ણવને ભ ણવ લીન ળી યીતે ચ રી ળઔે ? તભે પ્રકય લીદ્વ ન ુરુ“ છત ાં ગડણ ઔેભ આર્રુાં અાંડય એસ્ર્ીભેર્ ઔમુાં ? ગડણભ ાં ઔ’ઔન કબે ભ થુાં ઢ ીને ચધ ય આાંવુડે યડી રેલ જ ેર્રુાંમ વુક તભે વે ઔેભ પયઔલ ન દીધુાં ? તભે વ શીત્મભ ાં વ ભ ુયે તયલ ની શીંભત ઔયી તે ઠીઔ; ણ જીન્દખીની આથભતી અલસ્થ ભ ાં જીલનવ થી લીન ફ ઔીન બમ નઔ દયીમ તયી જલ નુાં અતીઔઠીન સ્લીડન ળીદ વાંદ ઔમુાં ?) ને ેરી પયીમ દ જ ેલી ાંક્તી એભને વાંબ લી નશત ળક્મ તે આજ ે જાશે ય ઔરુાં છુ .ાં જીને ઔે
http://govindmaru.wordpress.com
12
ફશ ને ર ક શૈ “ જીન તુઝઔ આમ શી નશીં; ઔઈ બી તેય શ વઔત થ , ઔબી તુને અન મ શી નશીં“ !’ ુસ્તઔભ ાં એઔ ઠેઔ ણે એભણે થડી ાંક્તીભ ાં જીલનચ ર્ન જાણે ત્ત ાં કુલ્લ ાં ઔયી દીધ ાં છે. ‘આ ગય ન શાં ુ પ્રલ વી એઔર/ ઔઈ ન ફર લતુાં, વલે ધઔેરે લેખ/ અભ આાંખણે જ્મ ાં ઔઈ યે ન આલતુ,ાં ફ યણાં ઔયી પ્રતીક્ષ થ ઔતુાં/ ઉંફય આાંવુ લશ લી ઔઈન / ધલ ચયણ ઉત્વુઔ વદ ; ણ ઔઈ ન આલે અને ચ રી જતી/ લ ,ટ ળયદ, શે ભાંત, ળીળીય ને લવાંત/ જીન્દખીની પ્મ રીમે યે ક રી થતી.. !’ એભન જીલનભ ાં થીજી ખમેરી લેદન ને ને પ્રખર્ી છે. ફીજી લવીમતન ભ જ ેલી લેદન વ ાંબ- તભે તભ ય ની:શ્વ વન અગ્ની લડે/ ભ યી ચીત ને પ્રખર્ લજો/ ભ યી ર ળને પાંુ ઔી ભ યજો/ એનુાં સ્ર્ભર્ટભ ઔયન ય / એભ ાંથી થીજી ખમેર ભોનન સ્પર્ીઔને ળધી/ એનુાં ય વ મણીઔ ૃથક્કયણ ઔયે એ શે ર ાં જ તભે ભને વુાંદય ભૃત્મુ આપ્મુાં છે- વુાંદય સ્લપ્ન !’ ુસ્તઔભ ાં ઔેલ પ્રેભઔ વ્મ અને ત્ર જ નથી, ણ એભણે વયજ ઠઔની તથ ચેકલની ફે વુાંદય લીમરક્ષી લ ત ટન યવ સ્લ દ ણ ઔય વ્મ છે. એ વાંલેદન બીની વભીક્ષ લી કુદ એભનુાં એઔ વુાંદય પ્રેભઔ વ્મ ફની યશે છે. (લ ાંચત ાં લ ાંચત ાં મ દ આલી ખમુાં ઔે એભણે સ્લ. ીત ાંફય ર્ેર વાં દીત ‘આય ભ’ ન ભન લ ત ટ ભ વીઔભ ાં લો વુધી લ ત ટની ઉત્તભ વભીક્ષ ઔયી શતી.) એભન પ્રેભત્રભ ાં લેલર ણાં ઔે છીછય ણાં ત વાંબલી જ ન ળઔે. તે ઔફુરે છે ઔે- ‘શાં ુ નથી ઔલી/ શોંચલુાં ભ યે નથી/ જ્મ ાં શોંચત ઔદી ન યલી/ શોંચલ ચ શાં ુ ત યે ઉયે / ફની ન નઔડી છલી.’ જો ઔે ભને ર ખે છે ઔે વાંવ યન દયે ઔ ભ ણવ ક્મ યે ઔ અન મ વ ઔલી ફની જામ છે. દીરભ ાં ર ખણીનુાં જનયે ર્ય ચ રુ થ મ ત્મ યે જ ે બ લ, જ ે વાંલેદન અથલ ભધભીઠ ાં સ્ાંદન આઆ પ્રખર્ી ઉઠે તે ફ ફત ઔલીત થી યતીબ ય છી શતી નથી. ઔલી ભર્ે બ ખે પ્રમત્નુલટઔ ઔલીત યચે છે. ણ હૃદમભ ાંથી વ ચઔરી ર ખણી લીન પ્રમ વે પ્રખર્ી ઉઠે ત્મ યે જ ે ફને તે વ ર્ચની ઔલીત ફની જામ છે.
http://govindmaru.wordpress.com
13
(આાંફ યથી એની ભેે ઔીને નીચે ડે એ ઔેયીની ત ભીઠ ળ જ ઔાંઈઔ ય શમ છે“) આ ુસ્તઔ ઉત્તભ પ્રેભઔ વ્મ અને પ્રેભત્રન અદ્ બુત દસ્ત લેજ ફની યશે ળે. ઔ
ુઠ ાંનુ
આ
વુાંદય
ુસ્તઔ
જોય લયનખયન
યૅ ળન રીસ્ર્
શ્રી. જભન દ વ ઔર્ેચ એ વાં દીત ઔયીને પ્રવીદ્ધ ઔમુાં છે. ભ નવ પ્રદુણ નીલ યણ ઔેન્ર, જોય લયનખય – ૩૬૩ ૦૨૦, વેરપન: ૯૮૯૮૧ ૧૫૯૭૬ ય વાંઔટ ઔયલ થી એ ૫૦ % લતયે (અથ ટત્ ૬૦/- રુીમ નુાં ુસ્તઔ ભ ત્ર ૩૦/- રુીમ ભ ાં) ગયફેઠ ાં પ્ર પ્ત થઈ ળઔે છે. લી ભનીડટય ઔયલ ને ફદરે ઔલયભ ાં (ભ ત્ર) ૩૦/- રુીમ ની ર્ ર ર્ીઔીર્ ભઔરલ થી ણ ુસ્તઔ ભેલી ળઔ ળે એભ જણ લ મુાં છે. અાંતભ ાં અનેઔ સ્લજન, ળુબેચ્છઔ વશીત ભ ય કુદન તયફ્થી (અને લી ફેળઔ નાંદીની તયફ્થી“) ણ યભણ ઠઔને દીરી ળુબઔ ભન ઠલીએ ઔે શજી ર ાંફુાં અને ક વ ત તાંદુયસ્તીબમુાં જીલન જીલ“ કુફ આનાંદ અને ઉલ્લ વબમુાં જીલ“ જીન્દખીન ળે શીસ્વ ને કુફ પ્રેભ ફનીને ળણખ ય“ ફીજુ ાં ળુાં ઔશીએ? ઔલીત ઔયત નથી આલડતી એર્રે એઔ પીલ્ભન ખીતની ાંક્તી થડ પે યપ ય વ થે યજુ ઔરુાં ‘તુમ્શે ઓય ક્મ દે શભ દુલ ાંઔે વીલ “ તુભઔ શભ યી ઉંભય રખ જામ..!’ જો ઔે આ લીય ર્ જખતની અજફખજફની ખતીલીધીભ ાં આણ જ ેલ એઔ દ તુચ્છ જીલની ળુબેચ્છ નુાં તે લી ઔેર્રુાં જોય“? એભણે કુદ ણ રખમુાં જ છે- ‘વાંવ યભ ાં ક્મ ાં ઔઈનુાં ધ મુાં ઔદીમ થ મ છે ? (ત છી- ‘શવઔે બી જીન , યઔે બી જીન “ પીય ક્મુાં શય ર ગુર્ ગુર્ઔે ભયન “?’) ફેસ્ર્ પ રઔ“ યભણબ ઈ“! ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં જ નશીં વભ્રહ ખુજય તભ ાં તભે પ્રખર્ લેર યે ળન રીઝભન દીલડ ઔદી શરલ ળે નશીં. ધુછાુંલ પ્ર . યભણબ ઈન લીઔ વભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’ન પ ને ઔેભ બુરી ળઔ મ? અભ યી ભીત્રભાંડીભ ાં યભણ ઠઔની લ ત નીઔે ત્મ યે ફચુબ ઈ એભને ળનીદેલ તયીઔે ઉલ્લેકે છે. રખબખ 33 લટથી એ ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં દય ળનીલ યે યૅ ળન રીઝભન ભશીભ ખ ત આવ્મ છે. ‘ખુજય તભીત્ર’ની ‘યભણભ્રભણ’ ઔરભ જાણે ળનીદેલનુાં રઔપ્રીમ ભાંદીય ફની યશી છે. અભ ય જ ેલ ઔેર્ર મ ળનીબક્ત
http://govindmaru.wordpress.com
14
એભ ાંથી જન્મ્મ તેમ ઔેભ બુર મ? ઔશે લ મુાં છે ઔે ખુરુ અને ખલીંદ ફે વ થે ભે ત શે ર પ્રણ ભ ખલીંદને ઔયલ ઔેભ ઔે- ‚ફરીશ યી ખુરુ આઔી“ ભશે ખલીંદ દીમ દીક મ..!‛ અશીં ણ યૅ ળન રીઝભને યભણબ ઈની પ્ર પ્તી થઈ એ ભ ર્ે શે ર પ્રણ ભ
‘ખુજય તભીત્ર’ને ઔયલ ડે ! ‘ખુજય તભીત્ર’ને વર ભ.
♦ અનુક્રભણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
15
03-2009-09-11 જીલતી ભાનુું શ્રાદ્ધ કયતો દીકયો
એઔ ભીત્ર ભીઠ ઈની દુઔ ને ભી ખમ . ભને ઔશે - ‘આજ ે ભ નુાં શ્ર દ્ધ છે. ભ ને ર ડુ ફશુ બ લે એથી ર ડુ રેલ આવ્મ છુ .ાં ’ ભ ય આશ્વમટન ય ન યષ્ણ. શજી ાંચ ભીનીર્ શે ર ાં ત શાં ુ એભની ભ ને ળ ઔભ ઔેર્ભ ાં ભળ્ શત. શાં ુ ઔ ાંઈ ફરુાં તે શે ર ાં કુદ એ ભ ત જી જ શ થભ ાં થેરી રઈને ત્મ ાં આલી શોંચ્મ ાં. ભેં ભીત્રન ફયડે ધબ્ફ રખ લત ુછ્ુાં- ‘બર ભ ણવ, આ ળી ભજાઔ ભ ાંડી છે“! ભ જી ત આ યષ્ણ ાં ત યી ફ જુ ભ ાં“!’ ભીત્રએ ભ ત ન ફન્ને કબ ય શ થ ભુક્મ અને શવીને ઔષ્ણુાં: ‘દીનેળબ ઈ, લ ત એભ છે ઔે ભ ન ભમ ટ ફ દ ખ મ- ઔ ખડ ને લ વભ ાં ર ડુ ભુઔલ ને ફદરે શાં ુ ભ ન બ ણ ભ ાં ર ડુ ભુઔી એભને જીલત જીલત જ તૃપ્ત ઔયલ ભ ખુાં છુ .ાં શાં ુ ભ નુાં છુ ાં ઔે જીલત જીલત જ ભ ફ ને વલે લ તે વુકી ઔય એ જ વ ચુાં શ્ર દ્ધ ખણ મ!’ એભણે આખ ઔષ્ણુાં: ‘ભ ને ડ મ ફીર્ીઝ છે; ણ એભને વળીમ ફશુ બ લે છે. શાં ુ એભને ભ ર્ે વળીમ શાંભેળ ાં ફ્રીઝભ ાં ય કુાં છુ .ાં ક જરી, વપે દ જાાંફુ, ઔેયી લખેયે એભની બ લતી આઈર્ેભ છે. તે ફધુાં જ શાં ુ એભને કલડ લુાં છુ .ાં શ્રદ્ધ ુ ભાંદીયે જઈ અખયફત્તી વખ લે છે. શાં ુ ભાંદીયે જત નથી. ણ ભ ન વુલ ન યડ ભ ાં ઔ ચફ છ અખયફત્તી વખ લી આુાં છુ .ાં વલ યે ભ ખીત લ ચલ ફેવે ત્મ યે ભ ન ાં ચશભ ાં જાતે વ પ ઔયી આુાં છુ .ાં ભને ર ખે છે ઔે બખલ નન પર્ ઔે ભુતી વ પ ઔયલ ઔયત ગયડી ભ ન ાં ચશભ ાં વ પ ઔયલ થી લધુ ુણ્મ ભે છે !’ ભીત્રની લ ત શ્રદ્ધ ુને ઔઠે એલી છે ણ લ તભ ાં લજુ દ છે. આણે લૃદ્ધન ભૃત્મુ ફ દ શ્ર દ્ધ ઔયીએ છીએ. જ્ઞ તીને ર ડુ–દુધ ઔનુાં જભણ જભ ડીએ છીએ. યીલ જ ક તય બરે તેભ ઔયલુાં ડતુાં; ણ મ દ યશે ખ મ – ઔ ખડ ને કલડ લેરુાં ઔદી ઉય શોંચતુાં નથી. અભેયીઔ અને જા નભ ાં ણ સ્લખટ ભ ર્ેની ઔઈ ‘ર્ીપીનવેલ ’ શજી ળરુ થઈ નથી. ભ લતયને જીલત જીલત જ ફધ ાં વુક આીએ તે ઉત્તભ શ્ર દ્ધ ખણ મ.
http://govindmaru.wordpress.com
16
એઔ વત્મ વભજી રેલ જ ેલુાં છે. દીઔય ખભે તેર્ર ળ ણ , વભજુ અને પ્રેભ શમ ત ણ ગડણની ર ચ યી, ીડ અને અવશ મત ન તેભને ખમ ર આલી ળઔત નથી. આાંકે દેક તુાં ફાંધ થમ છી જ અાંધ ની ર ચ યી વભજામ છે. એ વાંજોખભ ાં લૃદ્ધને ૈવ ઔયત ાં પ્રેભની અને ર્ીઔ ઔયત ાં ર્ેઔ ની લધુ જરુય ડે છે. આજન તણ લમુક્ત જીલનભ ાં દીઔય ને ભ થે ણ તયે શ તયે શન ર્ેન્ળન અને જલ ફદ યીનુાં બ યણ શમ છે. તે ઈચ્છલ છત ાં ભ ફ ની ુયી ઔ જી રઈ ળઔત નથી. એલ દીઔય ને ઔાંઈઔે ભ પ ઔયી ળઔ મ. યાંતુ ઔેર્ર ઔ મુલ ન ત્ની અને વાંત નની ઔ જી રે છે તેર્રી ગયડ ાં ભ ફ ની નથી રેત . વભ જન ભર્ બ ખન લૃદ્ધ અનેઔ પ્રઔ યની અલશે રન ઝીરી (શઠ બીડીને) જીલે છે. એલ દીઔય ભ ફ ને ળેય કભણ કલડ લત ાં નથી અને ભમ ટ ફ દ શજાય રુીમ કચીને જ્ઞ તીને જભ ડે છે. બ તભ ાં લશુ અડધી ી ગી ભુઔી નથી આતી; ણ સ્ભળ ને ચીત ય તેન ળયીયે ઔીર ગી ચલ ભ ાં આલે છે. ભમ ટ ફ દ બ્ર ષ્ઢણને દ ન આલ ભ ાં આલે“ તીથટસ્થએ જઈ શ્ર દ્ધ ઔયલ ભ ાં આલે. આ ફધી અનપ્રડક્ર્ીલ એક્ર્ીલીર્ી છે. જુ ની ેઢીન રઔની એ જજટયીત ભનદળ ભ ાં ઔઈ યીલતટન આલલ નુાં નથી. યાંતુ આજન મુલ ન એલ કકર યીલ જને તીર ાંજરી આે તે જરુયી છે. શભણ ાં જાણીત ળ મય દેલદ વ – ‘અભીય’ની એઔ ુસ્તીઔ શ થે ચડી ખઈ. એભ ાં યભેળ જોળીનુાં એઔ લ ક્મ લ ાંચલ ભળ્ુાં- ‘જમાયે હું નાન હત અને આુંખભાું આુંસ આલતા ત્માયે ભા માદ આલતી. આજ ે ભા માદ આલે છે ત્માયે આુંખભાું આુંસ આલે છે…!” વાંત ઔશે છે, ‘નાનણભાું આણે ચારી નહતા ળકતા ત્માયે ભાફા આણી આુંગી ઝારતા. હલે તેઓ ચારી નથી ળકતા ત્માયે તેભન હાથ ઝારલ જોઈએ !’ લ યાંલ ય એઔ લ ત વભજામ છે. ગયડ ાં ભ ફ ને તીથટમ ત્ર ઔયલ ન રઈ જા ત ચ રળે; ણ તેભન શ થ ઝ રીને આદયુલટઔ વાંડ વ વુધી દયી જળ ત અડવઠ તીથટનુાં ુણ્મ ભળે. ઔશે છે ભ ફ ફે લકત યડે છે. એઔ દીઔયી ગય છડે ત્મ યે “ અને ફીજુ ાં દીઔય તયછડે ત્મ યે . ણ ભ એ ત જીન્દખીબય યડલ નુાં જ
http://govindmaru.wordpress.com
17
શમ છે. છઔય ાં ન ન ાં શમ અને જભે નશીં એર્રે ભ યડે અને એ છઔય ાં ભર્ થઈને જભ ડે નશીં ત્મ યે ભ યડે છે ! વાંજોખની એ લીચીત્ર લીર્ફ ાં ણ છે ઔે જ ે ફ ઔને ભ એ ફરત ાં ળીકવ્મુાં શમ એ દીઔય ભર્ થઈને ભ ને ચુ યશે લ નુાં ઔશે છે. (જો ઔે વ્મલશ રુત એભ ાં છે ઔે વાંત ન ુછ ે નશીં ત્મ ાં વુધી તેભને ઔઈ વર શ જ ન આલી. એભ ઔયલુાં એ ગડણની ળબ ણ છે અને જરુયીમ ત ણ) ભ તૃપ્રેભ લીળે રઔઔલીએ ગણાં રખમુાં છે. ઔલી ધયભળીએ રખમુાં છે‘શે ર ાં યે ભ ત “ છી યે ીત “ છી રેલુાં પ્રબુનુાં ન ભ“ ભ યે નથી જાલુાં તીયથધ ભ“!’ ણ શલે વભમ અને વભ જ ફન્ને ફદર મ ાં છે. રઔન ાં લ ણી, લતટન અને જીલનળૈરી ય શ્વીભની અવય થઈ છે. જ ે ભ દીઔય ને ખબટભ ાં ય કે છે તેને દીઔય ગયભ ાં ય કલ ભ ાંખત નથી. ઔલી ખુર ફદ ન ઔશે છે: ‘ખયીફ ભ ની ઝુાંડીભ ાં ઔઈ દી’ વ ાંઔડ નશતી થ તી“ આજ ે ાંચ ુત્રન ાંચ ફાંખર ભ ાં એઔ ભ લડી નથી વચલ તી“ ત ળયભ, ભયજાદ અને વાંસ્ઔૃ તી ક્મ ાં ખઈ જ ે ખોયલ આણાં ખણ તી“? આરીળ ન ફાંખર ભ ાં વ મ આલ્વેળીમન“ એઔ ભ લડી નથી વ તી“! અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છે: ‘આણાંદન ખર્ અભદ લ દ સ્ર્ેળને ક લ ભત નથી. તેભ જુ લ નીન સ્ર્ેળન ય ગડણન ાં દુ:કન અાંદ જ આલી ળઔત નથી. નઔટની ીડ આણે અનુબલી નથી; યાંતુ નઔટની બમ નઔત થી ફચલ આણે નીમભીત બખલ નની બક્તી ઔયીએ છીએ, તેભ ગડણની મ તન ન ખમ ર બરે આજ ે ન આલે ણ તે દુ:કની ઔલ્ન ઔયીને આણે લૃદ્ધની પ્રેભથી વ ય વાંબ ય કલી જોઈએ. ભ ખટ યથી ઔઈનુાં ભૈમત જઈ યષ્ણુાં શમ ત્મ યે ગણ ય શદ યી શ થ જોડીને ખે ર ખે છે. તે ભયન યને કત શત નથી. ણ ભૃત્મુની અદફ જાલલ નભન ઔયે છે. વાંવ યન દયે ઔ લૃદ્ધ આદયને ત્ર શમ ઔે ન શમ ણ લૃદ્ધ લસ્થ એ જીલનમ ત્ર નુાં અાંતીભ સ્ર્ેળન છે. જીલનબયન ાં તભ ભ ઔભોન શીવ ફ ઔયીને ભ ણવ અનાંતની મ ત્ર એ ઉડી જામ છે. એથી પ્રત્મેઔ દીઔય એ ભ ફ ની ુયી ઔ જી રેલી જોઈએ. રઔઔલી બીકુદ ન ખઢલી રકે છે- ‘અાંતલે જ ેન ભ ફ ન ઠમ ાં“ વ ત જનભ તેન ફુય ઠમ ટ“!
http://govindmaru.wordpress.com
18
ધુછાુંલ દીઔય દુનીમ ની દડભ ાં શ ાંપી યષ્ણ છે. તેભની વે વભમ નથી. ગયડ ાં ભ ફ એ લ ત વભજ ે છે. છત ાં ગડણભ ાં તેભને દીઔય જોડે ફેવીને લ ત ઔયલ ની ઈચ્છ થતી શમ છે. ગડણની આ ણ એઔ જરુયીમ ત છે, ગયડ થમ લીન એ વભજી ળઔ તી નથી. લીદેળભ ાં એઔ ભ દીઔય ને ુછ ે છે: ‘ફેર્ , તુાં એઔ ઔર ઔ નઔયી ય ભડ જામ ત ત ય ઔેર્ર ખ ય ઔ મ ?’ દીઔય ઔશે છે: ‘એઔ ઔર ઔ ભડ જાઉં ત ભ ય ચ વ ડૉરય ઔ ઈ જામ !’ ભ ઔશે છે: ‘ફેર્ , ભેં થડ દીલવ ભશે નત ઔયીને ચ વ ડૉરય બેખ ઔમ ટ છે. તુાં ચ વ ડૉરય રઈ રે અને ભને ત ય એઔ ઔર ઔ આ“!
♦ અનુક્રભણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
19
04-2009-11-12 અન્ધશ્રદ્ધાનો શો લીમ તો, ુયાલાની જયુય ે છે..
‘ખુજય તભીત્ર’ અકફ યન લ ચઔ દુય દેળ લય વુધી પે ર મેર છે. ભુાંફઈન નીલૃત્ત પ્રૉપે વય, રેકઔ અને પ્રઔ ળઔ શ્રી. જ ે. ી. ભશે ત ‘ખુજય તભીત્ર’ન ક વ લ ચઔ અને ચ શઔ છે. એભણે એઔ ુસ્તીઔ પ્રખર્ ઔયી છે. તેનુાં ન ભ છે – ‘ભ યી ચેરેન્જ છે“!’ તે નીયાંતય યૅ ળન રીઝભની ન ની ન ની ુસ્તીઔ પ્રખર્ ઔયીને વોને લીન ભુલ્મે ભઔરે છે. વભ જભ ાં તીડન ાં ર્ ાંની જ ેભ અન્ધશ્રદ્ધ પે ર મેરી છે. ગણ ચીન્તઔ એ યીતે અન્ધશ્રદ્ધ ન ાં જતાં ુ ય યૅ ળનર લીચ યની ડીડીર્ી છ ાંર્ે છે. ફીજા યૅ ળન રીસ્ર્ અભદ લ દન શ્રી. અશ્વીન ઔ યીઆ ણ યૅ ળનર લીચ યધ ય લ ચચ ટત્ર આ અકફ યભ ાં રકે છે. વુયતની ‘વત્મળોધક વબા’ એઔ યૅ ળનર વ ભમીઔ ‘વત્મ ન્લેણ’ પ્રખર્ ઔયે છે જ ે શલે નેર્ ય http://sites.google.com/site/vivekpanthi/sataanveshan-oldissues લેફવ ઈર્ ય લ ાંચલ ઉરબ્ધ છે. તેન તાંત્રી શ્રી. વુમટઔ ન્ત ળ શ ણ અલ યનલ ય આ અકફ યભ ાં ચચ ટત્ર રકે છે. અખ ઉ નોંધ્મ નુવ ય જ ે વ ભમીઔભ ાં આ અકફ યન ચચ ટત્ર ઔે રેકનુાં લ યાંલ ય ુન:પ્રવ યણ થ મ છે, તે વ ભમીઔ ‘વૌજન્મ ભાધુયી’ ય જઔર્થી શ્રી. મ વીન દર ર પ્રખર્ ઔયે છે. (ત જા અાંઔભ ાં ણ એભણે ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાંથી છએઔ રેક, ચચ ટત્ર, લ ત ટ લખેયે પ્રવીદ્ધ ઔમ ાં.) એભ ાં શ્રી. ઔ યીઆ રકે છે ‘કહે લાત ધભમ તાનાું ક કલ્ીત સત્મને આખયી ભાને છે. જ્માયે લીજ્ઞાન તાની દયે ક ળધને એક ળરુઆત ગણે છે. ધભો ાસે બીન્ન બીન્ન અને યસ્ય લીયધી લીચાય છે; જ્માયે લીજ્ઞાનનું સત્મ સલમત્ર એક સયખું જ હમ છે.’ પ્રસ્તુત ભુદ્દ ચીંતનતુલ્મ છે. ઈશ્વય અને ધભટ લીળે પ્રત્મેઔ ધભોભ ાં જુ દ જુ દ નીમભ અને જુ દ લીચ ય શમ છે. યાંતુ શૉસ્ીર્રભ ાં દયે ઔ ધભટ ઔે ઔભન ભ ણવની ભ ઈર્રહ પી, એક્વયે ઔે ઔ ડીમ્રહ ભ ઔયલ ની દ્ધતી એઔ વયકી શમ છે. ઈશ્વયન ુજા- ઠ અને કુદ ની ફાંદખી લચ્ચે તપ લત શમ ળઔે; ણ ઔભ, ર્ ઈપઈડ ઔે શ ર્ટએર્ૅઔ ભ ર્ેની ર્ૅબ્રેર્ વોની વયકી. ખીત ન શ્લઔ અને ઔુ ય નની
http://govindmaru.wordpress.com
20
આમ તભ ાં પે ય શમ ળઔે; ણ ય ભ અને યશીભને શૉસ્ીર્રભ ાં ઑક્વીજન આલ ભ ાં આલે તે ઑક્વીજનભ ાં ઔઈ તપ લત નથી શત. શજમ ત્ર અને જખન્ન થની યથમ ત્ર ભ ાં પયઔ ભ ત્ર સ્થઔ ન“ ફ ઔી એયપ્રેનન ૈંડ અને યથન ૈંડ લચ્ચે ત ત્ત્લીઔ યીતે ઝ ઝ પે ય નશીં. ફન્નેનુાં ઔ ભ આખ લધલ નુ“ ાં ફન્નેની લીધીભ ાં પે ય; ણ ખતીલીધીભ ાં ઔઈ પે ય નશીં. લીજ્ઞ નનુાં ભર્ુાં વુક એ ઔે એભ ાં શભવચ્ચ ઈન ઔઈ અલખુણ નથી શત. એઔલ ય ળધ મેર વત્મથી લીયીત એલુાં ઔઈ ફીજુ ાં વત્મ ર ધે ત લીજ્ઞ ન ઔળી ન ભળી અનુબવ્મ લીન તે સ્લીઔ યી રે છે. આલુાં એર્ર ભ ર્ે ફને છે ઔે લીજ્ઞ ન (ભ નલફુદ્ધી લડે જન્ભેર) અલ્લ દીનન જાદુઈ ચીય ખ છે. ણ એને ભ ર્ે લીજ્ઞ ની લચ્ચે ઔઈ સ્ધ ટ નથી. વોન એઔ જ રક્ષ્મ ાંઔ“ વત્મની ળધ. આનાંદની લ ત એ ઔે લીજ્ઞ નન ઔઈ ભઠ, આશ્રભ, ભાંદીય ઔે વાંપ્રદ મ નથી. લીજ્ઞ ન એર્રે ફુદ્ધીન ફલ્ફભ ાંથી નીઔત ાં તેજઔીયણ“ જ ેન થી વભ્રહ વૃષ્ટી ઝશી યશી છે. લીજ્ઞ નને અશમ્ ણ નથી. (ફુદ્ધીન વદુમખ ઔયલ ભ ર્ે ઔઈને NOCની જરુય ડતી નથી.) વાંળધન ઔઈ એઔન ઈજાય નથી. ધભટભ ાં ઈ ટ, દેક દેકી, દ, પ્રતીષ્ઠ અને અશમ્ ન પુખ લ શમ છે. વ શીત્મન એઔ ર્ચન ચીન્તઔને વ ાંબલ ફીજા એલ જ ભર્ વ શીત્મઔ ય બેખ ાં થઈ ળઔે. ણ એઔ ધભટખુરુનુાં પ્રલચન વ ાંબલ ફીજા વાંપ્રદ મન ખુરુ ઔે તેભન ચેર ન પયઔે. એભની વે જ્ઞ ન અને શ્રદ્ધ ની વીરઔ છી ણ; અશમ્ ની આલઔ ‘ેર્ી’ અને ‘કક ’ (‘ેર્ી’ એર્રે ર ક અને ‘કકુ’ાં એર્રે ઔયડ)ભ ાં ખણ મ તેર્રી“! એઔ લીજ્ઞ ની અન્મ લીજ્ઞ નીન પ્રમખ જુ એ, લીચ યે , લક ણે અને જરુય ડ્યે ત ન જ્ઞ ન લડે તેનુાં નલવાંસ્ઔયણ ઔયલ નીમ ઔળી ઔયે . યાંતુ એઔ ધભટખુરુ ફીજા ધભટખુરુન લીચ યની ર્ીઔ ઔયત જ જોલ ભે“ લક ણ ત ઔદી નશીં. આ ફધી લ ત આજ ે એર્ર ભ ર્ે મ દ આલી ઔે શભણ ‘વુપ્રવીદ્ધ ચીન્તઔ ફર્ર ન્ડ યવેરનુાં લીધ ન લ ાંચલ ભળ્ુ.ાં ‘જ્માું સધી ભનષ્મ બતકાની અજ્ઞાનજનીત તથા અજ્ઞાનપ્રચાયક એલી નીયથમક નીતીકથાઓ તેભ જ ભાન્મતાઓને લેદલાક્મ ભાની ભાથે ચઢાલીને પમામ કયળે ત્માું સધી ઉજ્જલ ભાનલ સુંસ્કૃ તીની આળા સેલલી એ
http://govindmaru.wordpress.com
21
કેલ અથમહીન કલ્નાભાું યાચલા જ ેલું ફની યહે ળે.’ યે ળન રીસ્ર્ન એજન્ડ ય અન્ધશ્રદ્ધ નીલ યણ અાંખે ઔઈ ઔ મદ ઔીમ વ્મલસ્થ શલી જોઈએ એલી લોથી તેભની ભ ાંખણી યશી છે. ૨૧ જાન્મુઆયી, ૨૦૦૯ન યજ ન ખયીઔ સ્લ તાંત્ર્મ વાંખઠન (ી.મુ.વી.એર.)ની એઔ ફેઠઔ અભદ લ દ ક તે ભી શતી. તેભ ાં ભાંત્રી શ્રી. ખોતભ ઠ ઔયે એ લ ત ય બ ય ભુક્મ શત ઔે આજ ે વભ જન ાં ઉત્ઔટ ભ ર્ે અન્ધશ્રદ્ધ લીયધી ઔ મદ ની ત તી જરુયીમ ત છે. તેભણે ઔષ્ણુાં શતુાં ઔે ભેરી લીદ્ય , નજયફાંધી, એઔન ડફર ઔયલ , ભ ત જીન ન ભે યખ નીલ યણ, ળુન ફરી આલ, તેભ જ બખત-બુલ ઔે ડ ઔણ-બુત જ ેલી અનેઔ અન્ધશ્રદ્ધ ખ ભડ ાં તથ ળશે યભ ાં શજી પ્રલતે છે. એઔલીવભી વદીભ ાં ણ આણ વભ જ આલી જજટયીત ભનદળ ભ ાં જીલે છે તે દુ:કદ ફ ફત છે. ઔઈઔ એલુાં વભજામ છે ઔે અન્ધશ્રદ્ધ એ થીજી ખમેરી અફોદ્ધીઔત છે. વદીથી ભ ણવન ભનન ડીફ્રીઝયભ ાં જજટયીત ભ ન્મત અને લશે ભન ફયપ ઝ ભી ખમ છે. આણ ઔશે લ ત ધભટ ફીજુ ાં ઔ ાંઈ નશીં; ણ આધ્મ ત્ભીઔત ન ખેવથી ચ રતુાં ઔમ્પ્રેવય છે. (ફચુબ ઈ ઔશે છે, ‘એ ઔમ્પ્રેવયનુાં ભડેર ગણાં જુ નુાં છે. શલે અદ્યતન ર્ેઔનરજીન ફ્રસ્ર્ ફ્રી ફ્રીઝભ ાં ફીનજરુયી ફયપ ઝ ભત નથી. ફ્રીઝની જ ેભ વાંસ્ઔૃ તીમ ફ્રસ્ર્ ફ્રી શલી જોઈએ.) શ્વીભભ ાંમ અન્ધશ્રદ્ધ ુ લવે છે. યાંતુ તેભની તુરન ભ ાં આણે અતી અન્ધશ્રદ્ધ ુ પ્રજા છીએ. ઔમ્પ્મુર્ય ઈન્સ્ર્ીટ્યુર્ ઔે શૉસ્ીર્રન દયલ જ ે ણ ભયચુાં અને રીંફુ રર્ઔત ાં ભેં જોમ છે. ેર ડી ફ્રીઝયન ફયપ ીખીને ખ ભ, ળશે ય, ખરી, નુક્કડ અને ગયે ગયભ ાં પે ર ઈ ખમ છે. એ શઔીઔતનુાં વભથટન શ્રી. કીભજીબ ઈ ઔચ્છી (A–38 –જર ય ભ વવ મર્ી, લેડ યડ, વુયત–395 004. વેરપન: 98251 34692)ની નીચેની ‘ધભમ
અને
લીજ્ઞાન’
યચન ભ ાંથી ભે છે. ‘ધભમ અને લીજ્ઞાન’ અન્ધશ્રદ્ધ
છે આાંધી, લશે ભને લાંર્ે લશે ;
અતીશ્રદ્ધ છે અલચાંડી, લેલર ણ નાં ાં લ લેતય ઔયે . મુયે અર્ર્ ાં માંત્ર ળધી, પીર્ ઔમ ાં પૅ ક્ર્યીભ ાં;
http://govindmaru.wordpress.com
22
આણે વીદ્ધીમાંત્ર ફન લી, પીર્ ઔમ ાં પર્ ભ ાં. શ્ચીભે ઉ્રહશ ફન લી, ખઠલી દીધ અાંતયીક્ષભ ાં; આણે ્રહશન નાંખ ફન લી, ભઢી દીધ અાંખુઠીભ ાં. જા ન લીજાણ માંત્ર થઔી, વભૃદ્ધ ફન્મુાં જખભ ાં; આણે લૈબલરક્ષ્ભીન ાં વ્રત ઔયી, ખયીફી ય કી ગયભ ાં. અભેયીઔ લૈજ્ઞ નીઔ અબીખભથી ફલ ન ફન્મ લીશ્વભ ;ાં આણે ધ ભીઔ ઔભટઔ ાંડ થઔી, ઔાંખ ફન્મ દેળભ ાં. શ્ચીભે યીશ્રભ થઔી, સ્લખટ ઉત મુાં આ રઔભ ાં; આણે ુજા ઠ–બક્તી ઔયી, સ્લખટ
ય ખમુાં યરઔભ ાં.
ઍડલડટ જ ેનયે યવી ળધી, ળીત ન ફુદ ઔમ ટ જખભ ાં; આણે ળીત ન ાં ભાંદીય ફ ાંધી, ભુકટ ઠમ ટ આક જખભ ાં. મ ટલયણ–પ્રદુણથી જમ યે જખત આકુાં છે ચીંત ભ ાં; આણે લૃક્ષ જખ ાં ર ઔ ી, ર ઔડ ાં કડક્મ ાં
ચીત ભ ાં..
લ સ્તુળ ષ્ડન દાંબ ને લખ ડ, રઔને ીડે આ દેળભ ાં; પ રતુળ ષ્ડ છે એ, છેતય ળ નશીં, ઠખન ય ગણ છે આ દેળભ ાં. વ માંર્ીપીઔરી બ્રડ ચૅઔ ઔયી, ઍાંખેજભેન્ર્ ઔયે શ્ચીભભ ાં, વાંત નને પવ લી જન્ભઔુ ાંડીભ ,ાં રગ્નઔુ ાંડ ાં થ મ આ દેળભ ાં. રવણ–ડુખ ાં ી–ફર્ ઔ ક લ થી ર ખે આ દેળભ ાં, આકી ને આકી ફેન્ઔ ક લ છત ાં ન ર ખે આ દેળભ ાં. ધુછાુંલ અન્ધશ્રદ્ધ ન જો શમ લીમ ત, ુય લ ની જરુય ે છે; ઝ ાંઝલ થી પ્મ વ ન ફુઝ મ ત, ળીદ ભ નીએ ઔે જ છે“?
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
23
05-2009-12-31 પ્રાસ્ટીકનુું રીફુ ું અને ભયચુું એટરે અન્ધશ્રદ્ધાનુું ઔધોગીકયણ
અભ ય એઔ યીચીતનુાં ન ભ રલ્લુબ ઈ. એ યશે ર ક લ ડીભ ાં. (નાભ, ગાભ અને આખો કીસ્વો કાલ્નીક છે) ઔ યણ ળુાં શળે તે કફય નશીં; ણ ખ ભભ ાં ફધ એભને ‘રલ્લુ રાંખર્ી’ ઔશે ત . ણ ભુશઔેરી એ શતી ઔે એભને કુદને ફીજાન ાં એલ ાં ર્ીકી ન ભ ડલ ની આદત શતી, એથી ખુસ્વ ઔયી ળઔ મ એભ શતુાં નશીં; ણ ળીક્ષઔ શત , એર્રે બુર વુધ યત શમ એ યીતે એઔ લ ક્મ ફલ્મ : ‘રાંખર્ી’ ળબ્દ વુરુચીન બાંખ ઔયે છે. ભ “, જય ળબે એલુાં ત ફર“ !’ છી એભની લીનાંતીને ભ ન આીને રઔએ ન ભ પે યફદરી ઔયીને ‘રલ્લુ રકર્ી’ ય ખમુાં. અકફ યભ ાં ન ભ ફદલ્મ ની જાશે ય ત ણ આી- ’શાં ુ ર ક લ ડીન રલ્લુ, ‘રલ્લુ રાંખર્ી’ તયીઔે ક ત શત તે શલેથી ‘રલ્લુ રકર્ી’ તયીઔે ક ઈળ.’ ઉયની ઔ લ્નીઔ ગર્ન લ ાંચી તભને થળે ઔે શાં ુ ઔઈ શ સ્મરેક રકલ ની ચેષ્ટ ઔયી યષ્ણ છુ .ાં ણ ન , લ ત અન્ધશ્રદ્ધ ની ઔયલી છે. એથી ખમ્બીયણે જો એભ ઔશાં ુ ઔે ‘ર ક લ ડીન રલ્લુ રકર્ી રાંડન જામ ત ત્મ ાં ણ ફ યવ કે રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔ લે“’ ત ઔઈને આશ્વમટ નશીં થ મ. ઔેભ ઔે ભય આણાં ય ષ્ટ રીમ ક્ષી છે તે યીતે ‘રીંફુ અને ભયચુાં’ ને આણે આણી અન્ધશ્રદ્ધાના યાષ્ટ્રીમ પ્રતીક તયીઔે સ્લીઔ યી રીધુાં છે. શભણ ાં ભુમ્ફઈ જલ નુાં ફન્મુાં. ત્મ ાં ણ ભેં દુઔ નભ ાં, ઔે ગયભ ાં રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોમ ! (ભી ભુમ્ફઈત અન્ધશ્રદ્ધ ચ બ ાંડ પડુન ર્ ઔર “ !) ળધલ નીઔ ત દય દળભ ાંથી એઔ ગયે અને દુઔ ને (અયે “ શૉસ્ીર્રભ ાં અને વ મન્વની રેફયે ર્યીન દયલ જ ે વુધ્ધ ાં..!) રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔતુાં જોલ ભળે. આ રક મ છે ત્મ યે મખ નુમખ ‘ખુજય તભીત્ર’ ભ ાં પ્રેભ વુભેવય એઔ ચચ ટત્રભ ાં રકે છે- વુયત ભશ નખય રીઔ એ ચ વ ઔયડ રુીમ ન કચે અત્મ ધુનીઔ વ મન્વ વેન્ર્યનુાં નીભ ટણ ઔમુાં. એઔ અકફ યી અશે લ ર અનુવ ય એનુાં ફ ાંધઔ ભ વમ્ુણટણે લ સ્તુળ ષ્ડન નીમભ ભુજફ ઔયલ ભ ાં આવ્મુાં છે. આ
http://govindmaru.wordpress.com
24
જાણ્મુાં ત્મ યે એલુાં ર ગ્મુાં ઔે જાણે ફ ય કડીભ ાં જ જોડણીની બુર ઔયલ ભ ાં આલી શમ. શલે ત પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાં તૈમ ય ભે છે ! ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાંનુાં પે ક્ર્યીભ ાં ઉત્ દન થ મ એર્રે અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ઓદ્યખીઔયણ ઔયે રુાં ઔશે લ મ. આણે વભ જ ફદરલ ની ફુભય ણ ભચ લીએ છીએ ણ વભજ ફદરલ ની આણી તૈમ યી નથી. પે ળન પ્રભ ણે લષ્ડ ફદરીએ છીએ ણ લકત પ્રભ ણે લીચ ય ફદરત ાં નથી. એઔ તયપ ઔમ્પ્મુર્યની ભદદ લડે હૃદમભ ાં ેવભેઔય ફેવ ડીએ છીએ; ત ફીજી તયપ એ જ ઔમ્પ્મુર્યથી જન્ભ ઔુ ાંડી ઔ ઢીએ છીએ અને ઈન્ર્નેર્ દ્વ ય ્રહશન નાંખલ ી લીર્ી ભાંખ લીએ છીએ. (આવુ બીક યી અફજોતી ફની જામ ત ઔ યભ ાં બીક ભ ાંખલ નીઔે તેલ આ ભ ભર છે. આણને ઔમ્પ્મુર્ય ભળ્ુાં ત તેન ઉમખ ણ આણે અન્ધશ્રદ્ધ ન પે ર લ ભ ર્ે ઔયી યષ્ણ છીએ) લીજ્ઞ ન અને ર્ૅઔનરૉજીભ ાં આણે અદ્ બુત પ્રખતી ઔયી છે. બખલ નની આયતીન ાં નખ ય ાં શલે ઈરેક્ર્રીઔ ઉઔયણ દ્વ ય લ ખે છે. ભાંદીયભ ાં દીલ શલે તેર-ગીને ફદરે ઈરેક્ર્રનીઔ વીસ્ર્ભથી થ મ છે. અન્ધશ્રદ્ધ ને ણ આણ લૈજ્ઞ નીઔ લીઔ વન ર બ ભી યષ્ણ છે. આણે એલ લીઔ વ ઔમો ઔે અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ણ ુનલટવન થઈ ળક્મુાં. ખભે તેભ, ણ પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુને ભયચ ાંથી નુઔવ નન લેર ભ ાં ણ થડ પ મદ થ મ છે. વ ચ ાં રીંફુ અને ભયચ ાં ભ નલીમ આશ યભ ાં ઔ ભભ ાં રેલ તી ઉમખી ળ ઔબ જી છે. ઔયડ રુીમ ન ળ ઔબ જી નીયથટઔ ફ યવ કે રર્ઔીને ઔભતે ભયે તેન ાં ઔયત ાં પ્ર સ્ર્ીઔન ાં રીંફુ અને ભયચ ાં ળ ાં કર્ ાં ? એઈડ્વની ઔઈ ય ભફ ણ દલ ન જડી આલે ત્મ ાં વુધી નીયધન લીઔલ્ સ્લીઔ યલ ભ ાં વભજદ યી છે. રીંફુ–ભયચ ાં છ અન્ધશ્રદ્ધ ન ફુદ જ ન થઈ ળઔલ ની શમ ત એભ લીચ યીને ય જી યશ ઔે દેલને ફરી ચઢ લલ ભ ર્ે જીલત ાં ભયગ ાં ઔયત ાં પ્ર સ્ર્ીઔન ભયગ ળુાં કર્ ? તેભ ાં ઔઈ ઝાંઝર્ નશીં. ૈવ આ, તૈમ ય રીંફુન ાં રર્ઔણીમ ાં કયીદ અને ફ યવ કે રર્ઔ લી દ. ફવ, આર્રુાં ઔય એર્રે તભ ય 84 ર ક અલત ય વપ“! તભને ઔઈની નજય ન ર ખે“ ઔઈ નુઔવ ન ન થ મ“ ઔઈ તભ રુાં ઔ ઈ ફખ ડી ન ળઔે“ ધાંધ ભ ાં ફયઔત યશે “ દુબ ટગ્મ વદ્બ ગ્મભ ાં પે યલ ઈ જામ“! (ેર ાં રીંફુ ભયચ ાં
http://govindmaru.wordpress.com
25
વીલ મ) જખતભ ાં વોનુાં ઔલ્મ ણ થઈ જામ“ અભ ય ફચુબ ઈએ ત્વુન ભી લકતે ઔશે ર-ુાં ‘અર્રફીશ યી ફ જેમીની બુરને ઔ યણે આક દેળ ભુશઔેરીભ ાં આલી ડ્ય. આણ ય ષ્ટ રધ્લજની વ થે રીંફુ ને ભયચ ાંનુાં ભ ત્ર એઔ રર્ઔણીમુાં રર્ઔ લી દીધુાં શત ત આક દેળ ત્વુન ભીભ ાંથી ઉખયી ખમ શત“’ રીંફુ ભયચ ાંની લ ત છડી ભ ણવની અન્મ ભ ન્મત ની થડી ચચ ટ ઔયીએ. આણે ત્મ ાં વભન થ વશીતન ગણ ાં ભાંદીયન દયલ જા ફ યથી ત્રણ વુધી ફન્ધ ય કલ ભ ાં આલે છે. એઔ સ્થે ભન્દીયભ ાં ભુતીને ભ થે ાંક પયત જોઈ ભને નલ ઈ ર ખી. ભેં ઔ યણ ુછ્ુાં. ત ુજાયીએ ભ ય અજ્ઞ ન ય શવી ઔ ઢત ાં ઔષ્ણુાં‘ભ ણવને ાંક ની જરુય શમ ત બખલ નને નશીં“? એભને ણ ત ત ર ખે જ ને, એને ણ જીલ છે.. !’ (એ લૃદ્ધ ુજાયીને ન આી ળઔ મેર જલ ફ આ યષ્ણ. શાં ુ જાણાં છુ ાં ત્મ ાં વુધી લનસ્તીભ ાં જીલ છે એલુાં ડૉ. જખદીળચન્ર ફઝે ળધેરુાં. ણ ભુતીભ ાં જીલ છે એલી ળધ શજી વુધી થઈ નથી. લી જ ેને ત ને ત દુય ઔયલ ભ ર્ે ભેનભેઈડ ાંક ની જરુય ડતી શમ તેલ બખલ ન ભ ણવને વાંવ યન ત ભ ાંથી ળી યીતે ઉખ યી ળઔે ? તભે પ્રબુને ભ થે ાંક રર્ઔ લીને તેભન અવ ભર્થમટની ર કરી યષ્ણ ાં છ). એઔ શ્રદ્ધ ુ લૃદ્ધ ે ધ ભીઔ મ ત્ર ખઠલી શતી. તેભને કફય ડી ઔે ુય વ ડ ત્રણ ઔર ઔ છી ભન્દીયન દયલ જા કુરળે. જો બખલ નન દળટન ઔયલ શમ ત પ્રલ વન એઔ દીલવ રમ્ફ લલ ડળે. લૃદ્ધ વમ્ુણટ શ્રદ્ધ ુ શત ; છત ાં તેભન ભઢ ભ ાંથી ળબ્દ નીઔી ખમ - ‘બખલ નને લી આય ભની ળી જરુય“ ?’ છી ત વ ઔયત ાં કરુાં ઔ યણ જાણલ ભળ્ુાં. ુજાયીને જમ્મ ફ દ આય ભ ઔયલ ની ર્ેલ શતી. એથી યજ ફયે ભન્દીય ફન્ધ ઔયી દઈ આય ભ પયભ લત . આ જાણ્મ છી ઔ ઔ શ્રદ્ધ ુ ભર્ી વ્મલશ રુ ફની ખમ . કીસ્વ ભ ાંથી વની ાંચ નર્ ઔ ઢીને (જાણે બખલ નન પ્રવ દ શથેીભ ાં ભુઔત શમ એલ શ્રદ્ધ બ લે) ુજાયીન શ થભ ાં ભુઔી. ુજાયીએ પ્રવન્ન થઈ દયલ જો કરી આપ્મ. અને ‘વ્શ ઈર્’ભ ાં જ ે દળટન ળક્મ ન ફની ળક્મ તે ‘બ્રેઔ’ભ ાં ઔયીને એભણે ભુવ પયીન એઔ દીલવ ફચ વ્મ. એભ ઔશ
http://govindmaru.wordpress.com
26
ઔે ાંચેઔ શજાય જ ેર્ર લધ ય ન કચટ થન ય શત તે એભણે ાંચવ રુીમ ભ ાં ત વ્મ (ળુીનુાં લીગન વમથી ત વ્મુાં..!). શ્રદ્ધ ન ઔ ફજાય ણ થઈ ળઔે. કયીદત ાં આલડે ત ફધુાં જ કયીદી ળઔ મ. અને ઉઠ ડત ાં આલડે ત ઔુ મ્બઔયણને ળુાં બખલ નને ણ ઉઠ ડી ળઔ મ ! ળયત એર્રી તભ ય દીરભ ાં શ્રદ્ધ (?! ) શલી જોઈએ અને દીભ ખભ ાં ફુદ્ધી. શ્રદ્ધ ફુદ્ધીન યૅ યભ ાં લીંર્ મેરી શમ ત જ તે ઉમખી નીલડી ળઔે. ઔ’ઔે એવ.એભ.એવ. ભઔલ્મ શત. ‘વ ય સ્લબ લ ળુન્મ જ ેલ શમ છે. આભ ત એની ઔળી ઔીંભત નશીં; ણ એ જ ેની વ થે શમ તેની ઔીંભત લધી જામ છે.’ ચરણી નર્ની ચ લીથી ુજાયી ભન્દીયન દયલ જો કરી આે એભ ાં લય તી ફુદ્ધી ળુન્મ જ ેલી ખણ મ. ફુદ્ધીનુાં સ્લતાંત્ર અસ્તીત્લ ળુન્મ જ ેલુાં શમ છે. ણ એ જ ેને વ થ આે છે તેને ભ ર્ે બખલ નન દયલ જા ણ કુરી જામ છે. ધુુંછાુંલ એઔ કેડતુ ત ની લ ડીભ ાં રીંફુ અને ભયચ ાંની કેતી ઔયે છે. એભ. એવ. વી. થમેર એ કેડતુ ે એની લ ડીન ઝ ાંે રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔ વ્મુાં છે. ફર ળુાં ઔશે લુાં છે“? રીંફુ અને ભયચ ાંની આકેઆકી લ ડીને ઝ ાંે ણ રીંફુ અને ભયચુ“ ાં ??? !!! (બીભની વુયક્ષ ભ ર્ે ફડી ખ ડટ ખઠલલ જ ેલી આ લ ત થઈ ઔે નશીં ?)
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
27
06-2010-01-29 ભાયો ધભમ કમો કશેલામ…?
ડૉ. ડેવલડ પૉરી શીન્દુસ્ત નન ઈતીશ વન અભ્મ વુ–નીષ્ણ ત છે. તેભણે ઔષ્ણુાં છે- ‘અભેયીઔ અને જા ન એર્ર ભ ર્ે વભૃદ્ધ છે ઔે ત્મ ાં ધભટ વાંપ્રદ મન ઔઈ લ ડ નથી. જ ેણે જ ે ધભટ લ શમ તે ી ળઔે. ભરેળીમ અને ઔીસ્ત નભ ાં અઢઔ ઔુ દયતી વાંત્ત્તી છે. ણ એ દેળ ખયીફ યષ્ણ ાં; ઔ યણ ઔે એ દેળભ ાં ધભટની ફરફ ર યશી છે. ભરેળીમ ભ ાં શીન્દુ ઔે ખ્રીસ્તી ન ખયીઔ ભુસ્રીભ ફની ળઔે; ણ ઈસ્ર ભી ન ખયીઔ ધભટયીલતટન ઔયીને શીન્દુ ઔે ખ્રીસ્તી ન ફની ળઔે. ઈસ્ર ભભ ાંથી ધભટયીલતટન ઔયન યને દેશ ાંતદાંડની વજા થ મ છે. એ વમ્ફન્ધે એઔ ચોંઔ લન ય ઔીસ્વ ગૃણ ઉજાલે એલ છે. 1998ભ ાં ભરેળીમ ભ ાં જન્ભેરી ભુ ભરમ જાતીની ભુસ્રીભ છઔયી (ન ભ એનુાં રીન જૉમ) ધભટયીલતટન ઔયીને ખ્રીસ્તી ફની. તે યભન ઔેથરીઔ મુલઔને યણલ ભ ાંખતી શતી. એથી તેન આઈડેન્ર્ીર્ીઔ ડટભ ાંથી ઈસ્ર ભ ધભટ ઔ ઢી ન કલ ભ ાંખતી શતી. ફવ આર્રી ફ ફતન ખુન ખણીને ઈસ્ર ભીઔ ળેયીમ ઔૉર્ે ફેલપ જાશે ય ઔયીને તેને દેશ ાંતદાંડની વજા પયભ લી ! (આજ માંત રીન જૉમે જીલ ફચ લલ વાંત ત પયલુાં ડે છે.)’ ભને ઔદી વભજામુાં નથી ધભમ સખને ફદરે દ:ખનું કાયણ ળા ભાટે ફનલ જોઈએ ? ભ ણવે ઔષ્ટ વશન ઔયલ ઔે દુ:કી થલ ધભટ લ જોઈએ એલુાં ઔમ ધભટ્રહાંથભ ાં રખમુાં છે ? બુક ર ખે ત યર્ી ક લી એ જીલન છે. અને ઔઈ બુખમ આલે ત તેને અડધ ભ ાંથી અડધી યર્ી આલી એ ધભટ છે. તયવ ર ખે ત ઔુ લ કદલ એ જીલન છે અને તયસ્મ ને ભ ર્ે યફ ભ ાંડલી એ ધભટ છે. ચચ ટ ચ રતી શતી ત્મ ાં એઔ ભીત્રે ઔષ્ણુાં- ‘શાં ુ ઔમ ધભટ ુાં છુ ાં તેની ભને કફય નથી. શાં ુ ભાંદીય, ભસ્જીદ ઔે ખીયજાગયભ ાં જત નથી. બુક ર ખે ત્મ યે કય ઔ ક ઉં છુ ;ાં ઔઈનુાં બેજુ ક ત નથી. તયવ ર ખે ત્મ યે ણી ીઉ છુ ;ાં ઔઈનુાં રશી ીત નથી. ભાંદીયભ ાં જલ ને ફદરે ઔઈ વ શીત્મઔ યની ળીફીયભ ાં જલ નુાં ભને લધુ ખભે છે. ભાંદીયભ ાં ખલ ત ાં બજનભ ાં ફેવલ ઔયત ાં વ શીત્મ ખષ્ઠીભ ાં ફેવલ નુાં ભને ખભે છે. ળીયડી ખ મ ત્ર ઔયીને વ ાંઈફ ફ ને યીઝલલ ઔયત ાં ગયડ ાં ભ ફ ની
http://govindmaru.wordpress.com
28
વેલ ઔયલ નુાં ભને ખભે છે. ગયભ ાં વ ખનુાં ન નુાં ભાંદીયીમુ છે. તેભ ાં ઔમ દેલ છે તેની ભને કફય નથી. ત્ની યજ ુજા ઔયે છે. શાં ુ નથી ઔયત. ત્નીએ ભ યી ધભટલીભુકત સ્લીઔ યી રીધી છે. શાં ુ ણ તેન ખભ અણખભ ન ખમ ર ય કુાં છુ .ાં ’ (તે ગયભ ાં તુાં ભ યે છે ત્મ યે તે વુઔ મ નશીં ત્મ ાં વુધી શાં ુ ત્મ ાં ‘ખર ’ાં ન ડે તેનુાં ધ્મ ન ય કુાં છુ )ાં એથી અભ યી લચ્ચે ઝગડ થત નથી. એને ઔાંર્ર ાંનુાં ળ ઔ ફશુ બ લે છે. ભને ફીરઔુ ર બ લતુાં નથી. ણ શાં ુ ફજાયભ ાંથી ક વ તેને ભ ર્ે ઔાંર્ર ાં (ભોંગ ાં ભે ત ણ) કયીદી ર લુાં છુ .ાં ભને ઔ યે ર ાંનુાં ળ ઔ ક વ બ લે છે. તેને બ લતુાં નથી. શાં ુ ઔદી તેને આ્રહશ ઔયત નથી. અભ ય વશજીલનભ ાં ઔાંર્ર ાં–ઔ યે ર ાં જ ેલી ગણી અવભ નત છે. ણ અભે અનુઔુરન વ ધીને જીલીએ છીએ. એ ધભટ ે છે; છત ાં થડીઔ વભજદ યીથી વુકી દ મ્ત્મ જીલન લીત લીએ છીએ. દ મ્ત્મ જીલનભ ાં અનુઔુરનને શાં ુ પ્રેભ ઔયત ાં ણ ઉંચી વખ ઈ ખણાં છુ .ાં વુકી વાંવ ય ભ ર્ે પ્રેભ ઔયત ાં ણ અનુઔુરન લધુ જરુયી છે! ‘ગણ રઔ બખલ નન પર્, ભુતી, ભાંદીય લખેયે યજ ગવીગવીને વ પ ઔયે છે; ણ જમ્મ છી દ ાંત વ પ નથી ઔયત . યજ ખીત ન અધ્મ મનુાં ર્– યર્ણ ઔયે છે; ણ અકફ ય ઔે ુસ્તઔ નથી લ ાંચત . ય ભ મણ બક્તીબ લે લ ાંચે છે; ણ યજ દળ ઔર ઔ ધાંધ ભ ાં ન ાં ય મણભ ાં ફેવી રુાંર્ રુાંર્ ચર લે છે. ખલ્લ ય થતી કુલ્લઆ ે ભ નપ કયી, ઔભી યભક ણભ ાં થતી છય બોંઔથી છી કતયન ઔ નથી. ધભટુસ્તઔન યજ એઔ અધ્મ મ લ ાંચ એર્રે દીલવબયન ાં ધલ મ જામ એલુાં શાં ુ ભ નત નથી. ભાંદીયને ફદરે ર મબ્રેયી જાઉં છુ .ાં ધભટુસ્તઔને ફદરે ભશ ન ભ ણવન જીલનચયીત્ર લ ાંચુ છુ .ાં આજ મટન્ત ગયભ ાં એઔ ણ લ ય ઔથ ઔીતટન, બજન, મજ્ઞ ઔે ુજા ઠ“ ઔળુાં જ ઔય વ્મુાં નથી. ણ ભયણ ફ દ દેશદ ન અને નેત્રદ નનુાં પભટ બમુાં છે. યક્તદ ન ઔયલ ની ક વ ર્ેલ છે. વ ધુ, વાંત ઔે ફ ફ ખુરુન ાં ચયણભ ાં ડત નથી; ણ ભર્ ઔલી, રેકઔ, વ શીત્મઔ ય ઔે ચીન્તઔ જોડે ભૈત્રી ઔેલી છે. વ ધુ વાંતને દ ન ુણ્મ ઔયલ ને ફદરે દય લે એઔ દ ફે ખયીફ લીદ્ય થીને ુસ્તઔ, પી લખેયેભ ાં ભદદ ઔરુાં છુ .ાં યથમ ત્ર ભ ાં જોડ ત નથી; ણ યજ વલ યે દમ ત્ર (ભનીાંખલૉઔ) ઔરુાં છુ .ાં ઔુ ાંબભે ભ ાં ઔદી ખમ નથી અને જલ ની ઈચ્છ
http://govindmaru.wordpress.com
29
ણ નથી. ણ લીજ્ઞ નભે ઔે ુસ્તક્ભે એઔ ણ છડત નથી. ખાંખ ન ાં ખાંદ ાં ણીભ ાં નશ લ ને ફદરે ફ થરુભભ ાં સ્લચ્છ ણીન ળ લય લડે સ્ન ન ઔયલ ની લ તને શાં ુ લધુ લીત્ર ખણાં છુ .ાં આલુાં ફધુાં ઔયન ય ન ગભટ ઔમ ઔશે લ મ તેની ભને કફય નથી. ણ શજી વુધી એઔ ણ લ ય એલ લીચ ય આવ્મ નથી ઔે શાં ુ ઈશ્વયને નથી બજત, ભાંદીયભ ાં નથી જત, દ ન નથી ઔયત, તેથી ભમ ટ ફ દ સ્લખટભ ાં ન જલ ળે ઔે ઔશે લ ત ભક્ષ ન ભળે ત ભ રુાં ળુાં થળે..!’ ભીત્રની આ ર ાંફી લ તભ ાં એઔ લ ત ભને ક વ ખભી. ભને એ ભ ય જ જીલનની લ ત ર ખી. શાં ુ રકત ાં રકત ાં ફેધ્મ નણે ઔઈ ુસ્તઔ ખતલ ઔફ ર્ તયપ આખ લધુાં ઔે તયત ળબ્દ વાંબ મ- ‘ઔેર્રી લ ય ઔષ્ણુાં ઔે તુાં ભ મુાં શમ ત્મ યે વુઔ મ નશીં ત્મ ાં વુધી ખર ાં ડલ ાં નશીં !’ જોલ જઈએ ત આ ‘ખર ાં’ ળબ્દભ ાં વગ ધભો અને ખીત -ઉનીદન વ ય વભ ઈ જામ છે. આણી લ જફી જરુયીમ ત ણ આણે એ યીતે ન વાંતલી જોઈએ ઔે ફીજાને અખલડ થ મ. ઔઈને કભ ાં ન આલીએ ત બરે ણ ઔઈને ભ ર્ે ર ન ફની યશીએ તે જરુયી છે. દુનીમ ન વગ ભનુષ્મ વુક ભ ર્ે સ્લઔેન્રી અને સ્લ થી ફની યશે લ ને ફદરે, યઔ ન ાં વુકન ણ ખમ ર ય કે ત વગ ાં ધભટુસ્તઔ અપ્રસ્તુત ફની જામ. ય લણ ફનલ થી ફચી જા ત ય ભ મણ ન લ ાંચ ત ચ રે. જીલનભ ાં ડખરે ને ખરે દુમોધન, ળઔુ ની ઔે ધૃતય ષ્ટ ર ફની યશ, છી યજ ભશ બ યત લ ાંચ તમ ળ પ મદ? મ દ યશે , તભને તભ ય જીલનન અનુબલભ ાંથી પ્ર પ્ત થમેર ાં વત્મ ખીત – ઔુ ય નનુાં જ પઔથન ન શમ છે. શ્રી. ળ મય દેલદ વ અભીયે ઔષ્ણુાં છે- ‘છડ ખીત , ઔુ ય ન અને ફ મફર“ અવરી ઠ ત એ છે જ ે જભ ન ળીકલે છે !’ ૃર્થલીરઔભ ાં ભ ણવનુાં અલતયણ જ ે ઔ યણે થમુાં શમ તે ણ એર્રુાં નક્કી ઔે એની આાંકભ ાંથી ક્મ યે ઔ આાંવુ ર્ઔે છે. એ આાંવુને તભ યી શથેી લડે રુછ એ ફ ફત ધભટ ન ખણ તી શમ ત ણ ળુાં નુઔવ ન છે ? તયવની જ ેભ દુ:ક વલટવ્મ ી સ્થીતી છે. આણે ભાંદીય ન ફાંધ લી ળઔીએ ણ ભાંદીય ફશ ય ફેવત બીક યીભ ાંથી ઔ’ઔ એઔન ેર્ની આખ ઠ યીએ ત ગણાં. યડ અઔસ્ભ તભ ાં ભ ણવ ગલ મ શમ ત્મ યે આજ મટન્ત એઔ ણ લ ય (યીીર્ એઔ
http://govindmaru.wordpress.com
30
ણ લ ય“) એલુાં ફન્મુાં નથી ઔે તેને ભદદ ઔયલ દડી જન ય ભ ણવએ તેભને એભ ુછ્ુાં શમ ઔે- ‘તભે શીન્દુ છ ઔે ભુસ્રીભ“ ?’ શીન્દુ ભુસ્રીભ મુલઔ મુલતીની આાંક ભી જામ અને ફન્નેન ાં શૈ મ ભ ાં ઉભીન અલણટનીમ શીલ્લ જાખે છે એને શીન્દુ પ્રેભ અને ભુસ્રીભ પ્રેભભ ાં લશેં ચી ળઔ ળે કય ? મ દ ય કજો, વભ્રહ વૃષ્ટીન ભ ણવ ઔન્વીલ્ડ લ મયીંખની જ ેભ યસ્ય
પ્ર ઔૃ તીઔ યીતે
વાંઔ મેર છે. વોન ાં આાંવુ વયક ાં છે. વોન ાં આનાંદ વયક છે. વોની દેશયચન ઔે જન્ભ અને ભૃત્મુ વયક ાં છે. ત્મ ાં વુધી ઔે તેભન રશીન યાંખ ણ (ઈસ્ર ભી યાંખ ઔે શીન્દુ યાંખભ ાં) લીબ જીત થમેર નથી. ત ભ ણવ ભ ણવ લચ્ચે ન્મ ત-જાત અને ધભટઔભની ભૅનભેઈડ દીલ ર ળ ભ ર્ે શલી જોઈએ ? દયે ઔ ભ ણવને ત ન (ખેર્– વ જ ેલ) ધભટ શમ છે. આકી જીન્દખી એ ભ ણવ ધભટન ફીલ્લ છ તીએ ચીઔ લીને પયે છે. ણ ઔફયભ ાં ઔે સ્ભળ નભ ાં એ ફીલ્લ ની ઔઈ ભશત્ત્ત નથી. ભાંદીય ફશ ય ફુર્ ઉત યી દેલ ડે તે યીતે, ચીત ય ઔે ઔફયભ ાં જત ાં શે ર ાં એ ફીલ્લ ઔ ઢી ન કલ ડે છે. ભૃત્મુ આખ શીન્દુ, ભુસ્રીભ ઔે ધભટ ઔભન બેદ બુાંવ ઈ જામ છે. આર્રુાં વભજાઈ ખમ છી વભજાળે ઔે લીશ્વભ ાં ભ નલ ધભટથી ચઢીમ ત ધભટ ફીજો એઔે નથી. ધુછાુંલ યજ અલ્લાહ ક માદ કય….. ય કીસીક ફયફાદ ના કય તેયી કફય બી તૈમાય હૈ ઈસ ફાત ક નજયઅુંદાઝ ના કય
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
31
07-2010-03-24 અન્ધશ્રદ્ધાનુું અુંધાયુું ેઢી દય ેઢી લીસ્તયતુું જામ છે
ગણીલ ય લીચ ય આલે છે, એ ઔમુાં યીફ શળે જ ે ભ ણવને શભ-શલન, ુજા- ઠ, વ્રત-ઉલ વ જ ેલ ાં ઔભટઔ ાંડ તયપ દયી જામ છે ? અળીક્ષીતનુાં ત વભજ્મ ણ ડક્ર્ય, લઔીર, પ્રૉપે વય, એાંજીનીમય, વ શીત્મઔ ય અયે ! ઔેર્ર ઔ લીજ્ઞ ની વુધ્ધ ાં ઔભટઔ ાંડ ઔે ખુરુ–ફ ફ ભ ાં અતુર્ શ્રદ્ધ ય કે છે. એન કેદ વ્મક્ત ઔયીએ ત રઔ રકન ય ય ‘ન સ્તીઔ ઔે ી’ જ ેલ ાં લીળેણ ઠઔી દે છે ! આ રકન યે ગયભ ાં આજમાંત વત્મન ય મણની ઔથ , ુજા ઔે મજ્ઞ ઔય વ્મ ાં નથી. ઉલ વ ઔમ ાં નથી. ય ભઔથ વ ાંબી નથી. ઔ ળી–ભથુય ઔે શયદ્વ ય ખમ નથી. છત ાં એઔાંદયે વુકી છુ .ાં ફીજી તયપ જ ે એ ફધ ભ ાં યચ્મ ચ્મ ાં યશે છે, છત ાં તયે શ તયે શન ાં દુ:કભ ાં યીફ ત ાં જોલ ભે છે. એલી વેંઔડ ગર્ન ન ઝીણલર્થી અભ્મ વ ઔમ ટ છી એલુાં વભજામ છે ઔે વુક-ળ ાંતીન ાં ભુીમ ાં ત ક્મ ાંઔ ફીજ ે છે – ઔભટઔ ાંડભ ાં નથી. ણ જ ેભને એ ભ ખે યભ ળ ાંતી ભે છે, તેભન ભેં ઔદી લીયધ ઔમો નથી. ળક્મ છે ક્મ ાંઔ ભ રુાં ત યણ કર્ુાં શમ“ આણી જાણ ફશ યનુાં ઔઈ અઔ ઔ યણ બ ખ બજલતુાં શમ. સ્લ. ઔલી શ્રી. યભેળ યે કની ાંક્તીભ ાં ઔશાં ુ ત- ‘એભ ન ઔશે લ મ ઔે લયવ દ ન ડ્ય“.. ઔશ ઔે આણે ન રળ્ “ ાં ..!’ કખળ ષ્ડી બ્રષ્ઢ ાંડભ ાં નલ ત ય , નક્ષત્ર ઔે ્રહશ ળધે છે. સ્લખટ– નઔટન ઈર ઔ તેભન દુયફીનભ ાં ક્મ ાંમ દેક મ ાં નથી. ધભટખુરુએ ઢ લેર ભક્ષન ઠ ભ ણવને એલ ઔાંઠસ્થ થઈ ખમ ઔે ખ મ શતી જ નશીં અને ભ ણવ જીલનબય ક રી કુાંર્ ને ગ વ નીયત યષ્ણ ! એઔ શ થભ ાં તેરી અને ફીજા શ થભ ાં ગ વ“.. દુધનુાં ર્ીુાંમ ભતુાં નથી ણ ઔભટઔ ાંડ લખય ભ ણવને ચ રતુાં નથી. લો ુલેન એઔ પ્રવાંખ મ દ આલે છે. એઔલ ય અભીત બ ફચ્ચન અને લીનદ કન્ન ની પીલ્ભ ‘ભુઔદ્દયઔ વીઔાંદય’ જોલ અભે ખમ ાં શત ાં. વ થે ન ન ફ ફ શત. એ અભીત બ ફચ્ચનને કત થમ શત ણ લીનદ કન્ન ન એને ઝ ઝ યીચમ ન શત. એની પ્રશ્નત્ત્તયી ળરુ થઈ. ‘પ્ , અભીત બ ફચ્ચન વીઔાંદય છે ત ભુઔદ્દય ઔણ છે?’ ભેં બ બ લે વ ચ જલ ફ આપ્મ– ‘ફેર્ , ભુઔદ્દય ઔઈ ભ ણવ
http://govindmaru.wordpress.com
32
નથી. ભુઔદ્દય એર્રે નવીફ– બ ગ્મ !’ ણ એન ભનનુાં વભ ધ ન ન થમુાં. એણે પ્રશ્નત્ત્તયી ચ રુ ય કી. ફીજા પ્રેક્ષઔ ણ ડીસ્ર્ફટ થત ાં શત ાં. ભને ર ગ્મુાં ઔે આ અઢી પુર્ન અભીત બ વોની ઐવીતૈવી ઔયી ન કે તે શે ર ાં એને ચુ ઔયલ જરુયી છે. તેથી ભેં લીનદ કન્ન ને ફત લીને ઔષ્ણુાં– ‘આનુાં ન ભ ભુઔદ્દય“..!’ એન ભનનુાં વભ ધ ન થઈ ખમુાં. ણ ફશુ ભર્ી ઉંભયન થમ ત્મ ાં વુધી એ લીનદ કન્ન ને ભુઔદ્દય વભજત યષ્ણ શત. ભ ણવને ણ ધભટખુરુએ ઔેર્ર ઔ કર્ જલ ફ ખથુથીભ ાં ગુાંર્ વ્મ છે. દીઔય વભજણ થમ છી વત્મ વભજી ળઔે; ણ ભ ણવ ડૉક્ર્ય, લઔીર ઔે એન્જીનીમય થ મ ત ણ ેર ાં ધ ભીઔ અવત્મને પખ લલ તૈમ ય નથી. ઔભટઔ ાંડથી ભુઔદ્દય નથી ફદરી ળઔ ત ાં. છત ાં તે તયે શ તયે શન ઔભટઔ ાંડ ઔમે ય કે છે. રગ્ન ન થત ાં શમ ત રઔ અકફ યભ ાં જાશે ય ત આલ ને ફદરે બ્ર ષ્ઢણને કેય ત ઔયે છે. ઔઈને ફ ઔ ન થત ાં શમ ત ખ મનેઔરૉજીસ્ર્ને ફદરે ભીસ્ર્ને ભે છે. લયવ દ ન ડે (અથલ અભીત બ ફચ્ચન ફીભ ય ડે) ત આક દેળ મજ્ઞ ઔે ુજા ઠ ઔય લે છે. ધાંધ ન ચ રત શમ ત ખુરુલ ય ઔયે છે. એ મ દ ય કલુાં ડળે ઔે વ્રત ઔય ણ જીબ ય ઈભ નદ યીનુાં વત ન શમ ત ભુશઔેરી ઉબી થ મ. ઔઈ મુલ ન ઉલ વભ ાં એઔ ર્ ઈભ અન્નન ત્મ ખ ઔયે . ણ દીલવભ ાં ખુર્ઔ ની ચલીવ ડીઔી આયખી જામ ત્મ યે વભજલુાં ઔે એ અભૃત ત્મજીને ઝેય ીલ ની બુર ઔયે છે. (બુર ણ ઔેલી“? અન્નન અયી્રહશ અને વ્મવનન વ્મ વાંખ“!) ભસ્ઔે ઉઠીને અખીમ ય લ ય ભ પે યલ છી ખલ્લ ય ફેવીને ફ લીવ ્રહ શઔને રુાંર્ ત ફચી ન ળઔ મ. આજન ઔશે લ ત ધભટ ભ ણવને અનીતીથી ફચ લે એલી ઢ ર ફની યશે લ ને ફદરે ને તી દીલ ર ફની ખમ છે. ભય યીફ ુની ચેતલણી અલખણલ જ ેલી નથી. ‘ફદર બર ફુય ન અશીંન અશીં ભે છે.’ યજ ભ ઔય ણ વ્મલશ યભ ાં ઔભટ ઔ ાં ઔય ત ફચી ન ળઔ. ઔભટઔ ાંડથી નશીં, (થઈ ળઔલ નુાં શમ ત) વદ્દઔભોથી જ ભ ણવનુાં ઔલ્મ ણ થઈ ળઔે છે. સ્લખટ–નઔટ શમ ઔે ન શમ; ણ ભ નલત અને વોજન્મુણટ લત ટલ જ ેલુાં સ્લખટ ફીજુ ાં એઔે નથી. વુકી થલ ભ ર્ે ધભટ્રહાંથ ઔયત ાંમ ભ ણવન ાં ભન લ ાંચલ ની લીળે
http://govindmaru.wordpress.com
33
જરુય છે. મ દ યશે વુકળ ાંતી ભાંદીયભ ાંથી નશી; ભનભ ાંથી પ્રખર્ે છે. યજ ભસ્ઔે ઉઠીને ખીત ન ચ ય અધ્મ મ લ ાંચત ભ ણવ ઔઔની ભીરઔત ચ લી ડલ ઔ લ દ લ ઔયે ત ઔૃ ષ્ણ ય જી ન થ મ ફરઔે શ રત ઔોયલ જ ેલી થ મ. ઔઔ ન સ્તીઔ ભાંદીયે ન જામ ણ ઝુાંડટ્ટીભ ાં જઈને બુખમ ાં ફ ઔને અન્ન ઔે લષ્ડ ુય ાં ડત શમ ત વાંબલત: ઈશ્વય એને કુદ ુછ-ે ‘ફત તેયી યઝ ક્મ શૈ ?’ ત ત્મટ એર્રુાં જ – ધભટ એર્રે ગીન દીલ, અખયફત્ત્તી ઔે ન યીમે નશીં. ધભટ એર્રે પયજ, પ્ર ભ ણીઔત , ભ નલત , ઈભ નદ યી અને દુ:કીન ાં આાંવુ રુછલ ની બ લન . સ્લ ભી લીલેઔ નાંદે ઔશે રુાં– ‘ઈશ્વય વ ભે જોડ ત ફે શ થ ઔયત ાં દુ:કીન ાં આાંવુ રુછલ આખ લધત એઔ શ થ લધુ ઉમખી છે !’ કયી લ ત એર્રી જ, ઔઈ ણ ધભટ ણ ભ નલધભટને અ્રહક્રભે ય ક. ધભટને ન ભે અધભટની આયતી ન ઉત ય. ર્થથયની ભુતી વભક્ષ થ બરે ધય ણ ઝુાં ડટ્ટીન ાં બુખમ ાં ફ ઔને ણ થડુાં બજન આ. ળીલરીંખ ય દુધ યે ડળ ત એ ખર્યભ ાં ચ લ્મુાં જળે. બુખમ ન ાં જઠયને ળાંઔયનુાં રીંખ વભજીને એભ ાંનુાં અડધુાં દુધ એ વુઔી ખર્યભ ાં ઠ રલ. ળાંઔયન આળીલ ટદ જરુય ભળે. શ્રદ્ધ થી ભનને ળ ાંતી ભતી શમ ત ફેળઔ શ્રદ્ધ નુાં સ્થ ન શ થરુભ ર જ ેલુાં છે. તે ખજલ ભ ાં ળબે–કબે નશીં. ભ ણવ ભૈમતભ ાં કબે ર્ુલ ર ન ાંકત શમ છે. ફુદ્ધીનુાં ઉઠભણાં થ મ ત્મ યે તે અન્ધશ્રદ્ધ ન ર્ુલ ર કબે ન કીને પયે છે. આકુાં જીલન ઔય છી ધલ ખાંખ ભ ાં ડુફઔી ભ ય ત્મ યે કીસ્વ ન રુભ ર ર્ુલ ર ફની કબે આલી ડે છે. ઝ ઝ શફ ઔમ ટ લીન થડીઔ લ ત ખ ાંઠ ે ફ ાંધી રેલ જ ેલી છે: (1) બખત-બુલ થી બ ગ્મન રેક ભર્ત નથી. (2) વદ્ ઔભોથી જ ે ઔલ્મ ણ થઈ ળઔે તે ઔભટઔ ાંડથી નથી થતુાં. (3) ુજા– ઠ ઔય લલ થી વાંતન યીક્ષ ભ ાં વ થત ાં નથી. ભય યીફ ુની વર શ ઔ નની ફુર્ ઝ રીને ભ નલી ડળે- ‘ગયભ ાં ઉદ્ બલેરી વભસ્મ ન ઉ મ શયદ્વ યભ ાંથી ન ભે. એ ત ગયભ ાં જ ઉઔેરલી ડે ! (ફચુબ ઈ ઉભેયે છે- ‘ભ થ ન દુ:ક લ ખન તીમે ફ ભ ગવલ થી દુય ન થ મ.) આખ પ્રલ શીથી શરલી ળઔ મ; ણ તે ેર્ર ર શમ ત ન ચ રે. વાંવ યની વભસ્મ ને લીલેઔફુદ્ધીન ણીથી શરલી ળઔ મ. અન્ધશ્રદ્ધ નુાં ેર્ર ર છ ાંર્ળ ત બડઔ ભર્
http://govindmaru.wordpress.com
34
થળે. વખ ીત દૈલીળક્તી પ્ર પ્ત ઔયલ ભ ર્ે ત ન દીઔય ન ફરી ચઢ લે ત્મ યે જ ે બડઔ થ મ છે તેની જ્લ ર ેયન ને પ્રખર્ી ઉઠે છે. ક વ ઔયીને વોય ષ્ટ રભ ાં એલ બડઔ લીળે થ મ છે. (શભણ ાં એલ વભ ચ ય ભળ્ ઔે વોય ષ્ટ રન ઔઈ ખ ભભ ાં વખી ભ ત એ દીઔય ન ફરી ચઢ લી દીધ.) એઔલીવભી વદીભ ાં ઔમ્પ્મુર્ય, ઈન્ર્યનેર્ અને ઉ્રહશની ફરફ ર બેખી અન્ધશ્રદ્ધ ની ફર ન યે વભ ાં ઉતયી છે. ચુાંર્ણીભ ાં ાંજો જીતે ઔે ઔભ તેથી ક વ નુઔવ ન નથી, ણ જીલન વ્મલશ યભ ાં અન્ધશ્રદ્ધ ફીનશયીપ ચુાંર્ તી આલી છે તે છ દુ:કની લ ત નથી. ચ ર આણે વો બેખ ભી એલ પ્રમત્ન ઔયીએ ઔે લીલેઔફુદ્ધીન લીજમ થ મ અને અન્ધશ્રદ્ધ ની ડીઝીર્ ડુર થ મ. જય લીચ ય ત કય ઔયડ ભ ણવન શજાય ધભો અને વેંઔડ બખલ ન“ દુ:ક વોન ાં વયક ાં“ રશી વોનુાં વયકુાં“ આાંવુ અને આગ તભ ાં ઔઈ પે ય નશીં“ વોન બખલર્ , જીલનલર્ અને સ્ભળ નલર્ વયક ાં ત ધભટલર્ ઔે વાંપ્રદ મલર્ ઔેભ જુ દ “? ઈન્વ ન વો વયક ત બખલ ન ઔેભ જુ દ “? અન્ધશ્રદ્ધ ુનુાં ત વભજ્મ ણ ળ ભ ર્ે એઔ લઔીર ઔે ડૉક્ર્યની ઔ યભ ાં સ્ર્ીમયીંખ આખન અયીવ ય રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોલ ભે છે ? ળીક્ષીત રઔ આ એઔલીવભી વદીભ ાંમ શજી અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ઔેભ અર્લ મ છે ? વુયેળ દર રે વ ચી પયીમ દ ઔયી છે- ‘બણેર ાં આર્ર ાં અબણ ઔેભ ? – ચ ર લીચ યીએ“..
♦ અનુક્રભણીઔ
http://govindmaru.wordpress.com
35
08-2010-05-07 ગુંદકી અને શ્રીશયી… ભુવીફત ખયેખયી !
એઔ શફવી ર્ુયીસ્ર્ે બ યતન પ્રલ વ ઔમ ટ ફ દ તેની ડ મયીભ ાં રકેર,ુાં ‘ઈન્ડીમ ઈઝ અ ડર્ી ઔન્ર્રી.’ ઔઈ શફવી બ યત લીળે આલુાં વર્ીપીઔેર્ આી જામ તે બ યતની ખાંદઔી ય આઈ.એવ.આઈ.ની ભશય ર ગ્મ જ ેલી ફ ફત ખણ મ. (વુયતભ ાં થડ દીલવ પમ ટ છી તે એલુાં રકલ પ્રેય મ શળે એલી ધ યણ શતી; ણ ડ ઔય અને ફેર્ દ્વ યઔ ની ખાંદઔી નીશ ળ્ છી ર ગ્મુાં ઔે ત્મ ાંથી જ તેને આલુાં રકલ ની પ્રેયણ ભી શળે.) ડ ઔય અને ફેર્ દ્વ યઔ ની ખાંદઔી વખી ફશે ન જ ેલી છે. ડ ઔયન યસ્ત ય દીનદશ ડે છઔય ઝ ડે ફેવલ નુાં સ્લ તાંત્ર્મ બખલે છે. ખભતીગ ર્નુાં એઔ દૃશમ સ્ભૃતીભ ાંથી કવતુાં નથી. થડીઔ ર્ુયીસ્ર્ ષ્ડી ફ ઔએ ફખ ડેર ાં ઔડ ાં ધઈ યશી શતી. એઔ પયવ ણની દુઔ નન નઔય તેરલ લ વણ ણીભ ાં ઝફી યષ્ણ શત. ફ જુ ભ ાં એઔ ઔુ તય ઔશી ખમેરુાં ન યીમે ક ઈ યષ્ણ શત. આ ફધ ાંથી દુીત થમેરુાં ણી રીરુાં ઝેય જ ેલુાં જણ તુાં શતુાં. થડે દુય શ્રદ્ધ ુ શથેીભ ાં એ ણી રઈ ચયણ ભૃતની જ ેભ ીત શત . ખ ફ ત ખાંદ થઈ જામ એલુાં ણી રઔ શ્રદ્ધ ને ન ભે ેર્ભ ાં ધય લત શત . શ્રદ્ધ શ્રદ્ધ ને સ્થ ને ઠીઔ છે; ણ તેને ભ ર્ે આયગ્મળ ષ્ડન નીમભને નેલે ભુઔ ત ુણ્મ નશીં; શૉસ્ીર્ર ભે. એ જભ ન લશી ખમ જ્મ ાં બખલ ન બયવે ભીય ાંફ ઈ ઝેયન ઔર્ય ી ખમેર ાં. શલે ઝેયન ાં વયન ભ ાં ફદર મ ાં છે. ઝેય ભ ત્ર ‘ૉઈઝન’ન રેફરલ ી ળીળીભ ાં જ નથી શતુાં; આઈવક્રીભ ઔે યવભર ઈભ ાં ણ શમ છે. અયે “ ! બખલ નન પ્રવ દભ ાં ણ છુ મેરુાં શમ છે. એઔ ભશીન શે ર ાંન વત્મન ય મણન પ્રવ દ ય પુખ આલી ખઈ શતી. તે પેં ઔી દેલ ને ફદરે શ્રદ્ધ ુલટઔ આયખી જતી એઔ ડવીને ભેં નજયે જોમેરી. ભ ની રઈએ ઔે પ્રવ દન અન દય ન ઔય મ; ણ ઝેયનમ ન ઔયીએ ત ભક્ષ નશીં ‘જળરઔ’ ભે. ધ ભીઔ સ્થની આવ વ આર્રી ખાંદઔી ઔેભ શતી શળે એ લ ત ભેં ગણી લ ય ભાંદીયન પયવ ય ફેવી લીચ યી છે. એ ફે લચ્ચે ભ ણવ ુર ફને છે. ભ ણવ બખલ નનુાં ગય સ્લચ્છ ય કલ ભથે છે; ણ ત ની અસ્લચ્છત દયખુજય
http://govindmaru.wordpress.com
36
ઔયે છે. બખલ નન થ ભ ર્ે જ ેર્રી ઔ જી રે છે તેર્રી ત ન બજનથ ભ ર્ે નથી રેત. પ્રવ દભ ાં એઔ દ જીલડુાં ભયી ખમેરુાં જણ મ ત ફધ પ્રવ દ પેં ઔી દેત ભ ણવ, દ ભ ાંથી નીઔેર લ ાંદ ને નજયઅાંદ જ ઔયી દે છે. ીલ નુાં ણી ચયણ ભૃત જ ેર્રુાં ચખકુાં શલુાં જોઈએ એલ તે આ્રહશ નથી ય કત. ુજા ઔયત ાં શે ર ાં એ પ્રબુની ભુતી ધુએ; ણ જભત ાં શે ર ાં શ થ ન ધુએ. ુજાયી યજ ઔૃ ષ્ણનુાં ીત ાંફય ફદરે; ણ ત નુાં ધતીમુાં ભેરુાંદ ર્ શમ. યજ એ દીલ ઔયે ; ણ દ ઢી ન ઔયે . ભાંદીય ઔે ધ ભીઔ સ્થએ મજાત ‘ભશ પ્રવ દ’ભ ાં થ ી–લ ર્ઔ ઠીઔ વ પ ન થમ ાં શમ તેલુાં લેઠી રેલુાં ડે છે. તે ય આખર બજનન અલળે લખેર શમ તે જોઈએ ત્મ યે લીત્ર સ્થને ફદરે ઔઈ બાંખ ય રૉજભ ાં જભલ ફેઠ શમ એલુાં ર ગ્મ લીન ન યશે “ ! આલ ગણ લ ાંધ ને ઔ યણે ભીત્રએ ભ ય ન ભ ય ‘ન સ્તીઔ’ની ભશય ભ યી છે. ણ શ્રદ્ધ ને ન ભે પુખલ ળીય ક ઈ જલ એ શ્રદ્ધ નશીં; અફોદ્ધીઔત ખણ મ. ધ ભીઔત અને ખાંદઔી લચ્ચેની આલી અળબનીમ જુ ખરફન્ધી વ ચ આસ્તીઔને ઔદી ન યલડલી જોઈએ. પક્ત ફે ભીનીર્ નીચેન પ્રશ્નને પ લ. અસ્લચ્છત થી ઔને શ ની શોંચી ળઔે – જીલત જાખત ભ ણવને ઔે બખલ નની ભુતીને ? ભાંદીયની આવ વની ખાંદઔી બક્તની સ્લયચીત નીજ શમ છે. ભાંદીયન ાં વાંડ વ, આણને ભન ઢખર થી ઉબય ત ાં યે રલેન ાં વાંડ વની મ દ અ લે છે. ફ થરુભભ ાં રીર ફ ઝી શમ, અાંદયથી ેળ ફની તીવ્ર દુખટન્ધ આલતી શમ, ભાંદીયન ાં ખથીમ ાં આખ ફખડેર ાં ન ીમેય પેં ક્મ ાં શમ, એ ફધ ભ ાં ડ ઔયન ઠ ઔયન ઔેર્ર લ ાંઔ ? લીત્રત ન ઔથી વશન થ મ એર્રી જ ખાંદી શલી જોઈએ, એથી લધુ નશીં. ભ રુાં ચ રે ત દયે ઔ ભાંદીયની ફશ ય ર્ીમ ાં ભય લી દઉં : ‘ઈશ્વર ભાત્ર ભંદીરભાં જ નહીં; ફહાર ણ સે છે. એને શ્રીપળ કરતાં સ્ચ્છતા ધુ સંદ છે. આરતીના ઘોંઘાટ કરતાં નીરતા ધુ સંદ છે. એથી વાંતી અને સ્ચ્છતાને જ ઉત્તભ પ્રબુબક્તી ગણા બક્તોને હાદીક અીલ છે.’ વાંત અને ધભટાંડીત રઔને ઈશ્વયન વ ક્ષ ત્ઔ ય ઔય લલ યવેલ ડી યષ્ણ છે. ધ ભીઔત તેભનુાં એઔ ભ ત્ર રક્ષ્મ છે. ધ ભીઔ ઔશે લડ લત ભ ણવ ઔેલી કય ફ યીતે જીલે છે તે તયપ તેભનુાં ધ્મ ન બ ગ્મે જ જામ છે. દયે ઔન શ થભ ાં ભ શમ તેલ આ્રહશ
http://govindmaru.wordpress.com
37
ય કત ધભટખુરુ, એ લ તને નજયઅાંદ જ ઔયે છે ઔે ખલ્લ ય ફેઠર ે ભ ણવ દીલવભ ાં ઔેર્ર ાં ઔ ાં ઔભો ઔયે છે. શ્રદ્ધ ઔે બક્તી અભ નલત ન લયકભ ાં રેર્ મેરી શમ તે ળ ઔ ભની ? ભ દીઔય ને કુફ લશ ર ઔયે ; ણ તેનુાં ખતુાં ન ઔ વ પ ઔયલ નુાં તેને ન ળીકલે તેલ ગ ર્ થ મ છે. શ્રદ્ધ ુએ મ દ ય કલુાં ડળે. લ ી ઝુડીને વ પ ઔયે ર આાંખણ ભ ાં જ યાંખી ળબે. ખાંદ આાંખણ ભ ાં ળબતી નથી. જીલનની સ્રેર્ વ પ ઔમ ટ છી જ તે ય ધભટન એઔડ ચીતયી ળઔ મ. આણે એલ દીલવની પ્રતીક્ષ ઔયીએ, જ ેભ ાં ભય યીફ ુ તેભની ઔથ ભ ાં ય ભ મણ ઔે લેદ-ઉનીદ વભજાલલ ની વ થવ થ ભ ણવની ખાંદી ઔુ ર્લે ભ ર્ેમ ફે ળબ્દ ઔશે . ભ ણવ નલ દીલવ વુધી ઔથ વ ાંબે અને ગયે જતી લે ચ રુ ફવે ફશ ય એલી યીતે થુાંઔે છે ઔે ક્મ ાં ત એ યસ્તે ચ રત ય શદ યી ય ડે ક્મ ાં છરી વીર્ ય ફેઠર ે ભુવ પયન ભઢ ય ડે. એ થડ ાંઔ થુાંઔભ ાં આકુાં ય ભ મણ ધલ ઈ જામ છે. (ભય યીફ ુની ઔથ લકતે ર ની ભુતયડીની ુયી વ્મલસ્થ ઔયલ ભ ાં આલી શલ છત ાં; ફશ ય ખભે ત્મ ાં ઉબ યશી ેળ ફ ઔયત બક્તને નજયે જોમ છે.) આણ ધભટપ્રેભીને ધભટ ુલે સ્લચ્છત ની ભશત્ત વભજામ તે જરુયી છે. ભસ્ઔે ાંચ લ ખે ઉઠીને ખીત લ ાંચત ભ ણવન ગયભ ાં ઢખરેફાંધ ઔચય કુણેક ાંચયે ડ્ય શમ ત્મ યે એ લ ત વ ચી ર ખે છે. ખીત શ થભ ાં રઈ ભનન ઔચય વ પ ઔયત ાં શે ર ાં ગયન ઔચય વ પ ન ઔય ત ઔૃ ષ્ણ ઔેલી યીતે ય જી થ મ ? ખાંદ ગયભ ાં ધભટની યાંખી ળબતી નથી. બક્તને ુજા ઠ લડે ધ ભીઔ સ્થ ખાંદ ાં ઔયલ ન અધીઔ ય ન શલ જોઈએ. લીત્રત ખાંદઔીન લયકભ ાં રેર્ મેરી શમ એ સ્થીતી વ ભે શે ર લ ાંધ આસ્તીઔને જ શલ જોઈએ. આણ દેલ નવીફદ ય છે. ભ ણવ દેલનુાં ગય વ પવુથરુાં ય કે છે. ણ ત ન ગયની ત ખભે તેલી ખાંદઔીને એ ખ ાંઠત નથી. (અશીં નયી આાંકે દેક તી બોતીઔ ખાંદઔીની જ લ ત ઔયી છે“ ભ ણવન ભનન ખડ ઉનની ય લીન ની લૈચ યીઔ ખાંદઔીન એભ ાં વભ લેળ થત નથી.) ભધય ર્ેયેવ એ કર્ુાં નથી ઔષ્ણુાં. ‘ઈશ્વય તભને ઘોંઘાટ અને અજું ાભાું નહીં ભે. એ ત ભોનન ભીત્ર છે. આણે એટરા ભાટે સ્લચ્છ અને લીત્ર યહે લું જોઈએ કે ઈશ્વય આણાભાું યહી ળકે… !’
http://govindmaru.wordpress.com
38
09-2010-06-03 લ્મો, ધયભ કયતાું ધાડ ડી ! ધયાભણી ચ્ચીવ રાખભાું ડી !!
’લૈશ્વીઔ ભ નલલ દ’ ન ભન ક્ષીઔભ ાં પ્રખર્ેર એઔ ઔીસ્વ જાણલ જ ેલ છે. ખણદેલી (નલવ યી જીલ્લ)ન ક યીમ ખ ભન લતની દીઔબ ઈ ર્ેર લોથી અભેયીઔ ન
ફ્રેંઔરીનભ ાં યશે . ફન્મુાં એલુાં ઔે ખુજય તથી અભેયીઔ
ખમેર
સ્લ ભીન ય મણ વાંસ્થ ન એઔ વન્તે દીઔબ ઈની ભૉર્ેરભ ાં યશે લ ની ઈચ્છ વ્મક્ત ઔયી. દીઔબ ઈએ તેભને ત ની ભૉર્ેરભ ાં ઉત ય આલ આભાંત્ર્મ . વાંતની ઔ ય ઔીાંખ પ્રર્ભ ાં આલી ત્મ યે તેભની જોડેન વેલઔે દીઔબ ઈને ઔષ્ણુ,ાં ‘વન્ત ષ્ડીનુાં ભઢુ ાં જોત નથી એથી ઔ ઉન્ર્ય યની ષ્ડીને થડીલ ય ભ ર્ે દુય જલ ઔશ.’ દીઔબ ઈ જય ભુાંઝ મ . છી એભણે ભૉર્ેરની ડેસ્ઔ ક્ર ઔટ (અભેયીઔન ખયી ષ્ડી)ને થડ વભમ ભ ર્ે ઔ ઉન્ર્ય યથી દુય જલ લીનાંતી ઔયી. તે ષ્ડી કુફ ખુસ્વે થઈ. તે ભૉર્ેર છડીને જતી યશી. એર્રેથી જ ન અર્ક્મુાં. તે ષ્ડીએ ત્મ યફ દ ‘ષ્ણુભન ય ઈર્ ઔભીળન’ભ ાં દીઔબ ઈ ય ઔેવ ઔમો. ઔેવ ચ ય લટ વુધી ચ લ્મ. સ્લ ભીન ય મણ વાંસ્થ તયપથી દીઔબ ઈને ઔઈ ઔ નુની ભદદ ઔે આથીઔ વશ મ ભી નશીં. દીઔબ ઈને ઔુ ર ાંચ લન શજાય ડૉરય (આળયે 25 ર ક રુીમ ) ન કચટ થમ. દીઔબ ઈ અભેયીઔ થી નલવ યી આવ્મ ત્મ યે તેભણે સ્લ ભી ન ય મણન ભુખમ વન્ત અને આચ મટને ત ની વગી આલીતી જણ લી; યન્તુ તેભન તયપથી ણ ઔઈ ભદદ ભી ન ળઔી. (દીઔબ ઈએ અભદ લ દન એઔ અકફ યભ ાં ણ આ લીતઔ જાશે ય ઔયી શતી). અત્રે પ્રશ્ન એ ઉદબલે છે ઔે ધભટન નીતીનીમભ ળ ભ ર્ે એલ ાં, વભ જલીયધી શલ ાં જોઈએ જ ેથી અન્મ ભ ણવ ભુશઔેરીભ ાં ભુઔ ઈ જામ ! ફીજો પ્રશ્ન એ ઔે તભે ગડી ઔ ઢેર નીમભ લીદેળી પ્રજા ય ળી યીતે ર દી ળઔ મ ? ઔ ર ઉઠીને ઔઈ ધ ભીઔ વમ્પ્રદ મની ભુખમ ભશીર એલ નીમભ ફન લે ઔે જ્મ ાં અભે યશે ત ાં શઈએ તેની આવ વન ફવ પુર્ન એયીમ ભ ાં ઔઈ ણ ુરુની શ જયી ન શલી જોઈએ“ ત ઔેલી ભુશઔેરી ઉબી થ મ ? આણે ત્મ ાં ધભટને ન ભે આલી
http://govindmaru.wordpress.com
39
વયભુકત્મ યી થતી યશે છે. ઝેયની ળીળી ય ધભટની ીંછી લડે અભૃત રકીને લેચલ ભ ાં આલે છે. રઔ તે ીએ છે અને ભયે છે. થડ વભમુલે આણે વન્તઔૃ રુ ભશ ય જન આશ્રભભ ાં થમેરી ધક્ક ભુક્કીની ગર્ન લીળે લ ત ઔયી શતી. એભ ાં ઔૃ રુ ભશ ય જ ે ત ની સ્લખટસ્થ(!!!) ત્નીની શ્ર દ્ધક્રીમ ભ ર્ે દળ શજાય ભ ણવ બેખ ાં ઔમ ટ શત . ઔ ફુ ફશ યની જનભેદનીને ઔ યણે દયલ જો તુર્ી ડત ાં 65 વ્મક્તીન ાં ભત નીજ્મ ાં શત ાં અને 200 ભ ણવ ગલ મ શત . વયઔ યે ગલ મેર ને ચ વ શજાય અને ભયન યન લ યવદ યને એઔ ર કની વશ મ ચુઔલલ ની જાશે ય ત ઔયી દીધી. ઝીર્ીલી ય તે વ ાંબી ફચુબ ઈ ફલ્મ : ‘જોમુ,ાં ઔભટઔ ાંડની આ ઔેલી ખઝ યી પરશ્રુતી છે ? એઔ ભ ણવે વ લ અાંખત ઔશી ળઔ મ એલી શ્ર દ્ધક્રીમ ન ઔભટઔ ાંડ એલી યીતે ઔમો જ ેભ ાં દેળની તીજોયીભ ાં દઢ ણ ફે ઔયડન ચુન ર ખી ખમ. જય લીચ ય, પ્રજાન ૈવ ન આ ફખ ડ ‘રુ રની લ્લી’ ય ઢી દેલ ત ર ક ભણ ચખક ગીન ફખ ડ જ ેલ નથી ળુાં ?’ ફીજો ભુદ્દ એ છે ઔે વ ધ યણ ભ ણવે એઔ ગય ફન લલુાં શમ ત તેન શ થ ર્ુઔાં ડે છે. ત નીધટન ઔશે લ ત વન્ત વે એર્રી ભ ત્ર ભ ાં ૈવ ક્મ ાંથી આલે છે ? આન સ્લ બ લીઔ ઉત્તય એ જ શમ ળઔે ઔે સ્લ ભીન ૈવ દ ય અનુમ મી અને તેભન લીળ બક્તખણ તયપથી ભત ાં દ નભ ાંથી એલ આશ્રભ સ્થ મ છે. ચ ર, બરે સ્થ ત . ણ છી થ મ છે એલુાં ઔે એલ આશ્રભભ ાં મુલ ન અને રાંર્ સ્લ ભી ગુવી જામ છે ત્મ યે વોની આાંક શી થઈ જામ એલ ાં વેક્વઔોબ ાંડ ફશ ય આલે છે. આલ ાં વેક્વ સ્ઔેન્ડર ઔડ મ છે અને જખતબયભ ાં તેભની ફદન ભી થ મ છે; છત ાં બખ ફનેર અનુમ મીની આાંક ઉગડતી નથી. વત્મની બીતયનુાં વત્મ એ છે ઔે રઔ ધભ ટન્ધ ફનીને ભુકટત ની ફધી ફ ઉન્ડરી ર ઈન ક્રવ ઔયી જામ છે. ક્મ યે ઔ ત એલ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ત ની ત્નીને ણ તેભન ચયણે ધયી દે છે. ફ લર્ ને ફખડલ ભ ર્ે રઔ ુયી વલરત ુયી ડે છે. આ ફધ ભ ાંથી ઉખયલ ન એઔ ભ ત્ર ઉ મ જનજાખૃતી છે. એ ભ ર્ે વોથી શે ર પ્રશ ય અન્ધશ્રદ્ધ ન ાં ભુીમ ાંભ ાં ઔયલ ડે. યન્તુ ઔભનવીફી એ છે ઔે ફશુધ
http://govindmaru.wordpress.com
40
અન્ધશ્રદ્ધ એઔ મ ફીજી યીતે ધભટ વ થે જોડી દેલ ભ ાં આલી છે. ચ ભડી ય જડફેવર ઔ ચોંર્ી ખમેર ફેન્ડેજ ટ્ટ ર્ીંક્ચય આમડીન લખય ઉકડી ળઔત નથી. અન્ધશ્રદ્ધ ન ટ્ટ ને ણ શે ભકેભ ઉકેડલ શમ ત તે ય ‘યૅ ળન રીઝભ’નુાં ર્ીંક્ચય આમડીન છ ાંર્લુાં ડે. યૅ ળન રીઝભ ઔ યીને ઔશે છે ઔે ઔઈ બખલ ધ યી શ થભ ાં ધનુષ્મ રઈને તભ યી વભક્ષ ઉસ્થીત થ મ તેર્ર ભ ત્રથી તેને ય ભ ન વભજી ર. તેની આાંકન કુણે યભતુાં ‘ય લણત્લ’ ઔડી ડ. વભ જ અને દુનીમ ની વ યન આદય ઔય; ણ તેન ાં અનીષ્ટ અને બમસ્થ ન વ ભે ણ વજાખ યશ. ઔૃ ષ્ણની બક્તી ઔયત શ ત જરુય ઔય; ણ ફન લર્ી વુદળટન ચક્ર યથી ઔઈ દુમોધનને ઔૃ ષ્ણ ન ભ ની ર. લીચ યને શમ્ભેળ ાં અડેર્ ઔય અને નલી દૃષ્ટી ઔેલ. ાંડલની ન્મ મનીતી અને તેભન ફ શુફનુાં ખોયલ ઔય; ણ ત્ની રોદીને જુ ખ યભ ાં શ યી જન ય તી ાંચ શમ ઔે વ“ ફધ ાં ઔોયલની ઔક્ષ ન જ ખણ મ એલુાં ભ તભ ય અાંદયન ધયભઔ ાંર્ ય ન નીઔે ત વભજો ઔે તભ ય ઔ ાંર્ કર્. વત્મની વભતર તરણી ઔયલ ની ર્ેલ ય ક. એલી તરણીભ ાં ય ભની બુર જણ મ ત શ્રદ્ધ ની આડભ ાં ફચ લ ન ઔય અને ય લણ વે ચર્ીઔ વદ્ ખુણ શમ ત તેની ણ જરુય નોંધ ર. ફધી લ તન ઔુ ર વયલ એર્ર જ ઔે જીલનભ ાં યવડ થી ભ ાંડી ય જ્મવબ વુધી અને ભાંદીયથી ભ ાંડી ભર વુધી વલટત્ર લીલેઔફુદ્ધીથી લતો. વ ચ , નીલડેર વન્ત ઔે ઔથ ઔ યન વ ય આચ ય–લીચ ય અને આચયણને ુયસ્ઔ ય; ણ તેભન ાં ચયણ ુજલ થી દુય યશ. તેભન લીચ યને લધ લ; ણ આચ યનુાં ડીર્ ઔય. તેભને ઉત ય બરે આ; ણ તેભની આયતી ન ઉત ય. ક વ ઔયીને ષ્ડીને ઔશે લ નુાં ઔશે લ નુાં ભન થ મ છે ઔે તભે ભાંદદયી શ તે નથી; ણ ય લણે ઔયે ર વીત શયણને છ લય તે છે. તભ યી આસ્તીઔત ને અક્કર જોડે ફ ય ખ ઉનુાં છેર્ુાં ન શલુાં જોઈએ. ફજાયભ ાંથી કયીદેર જુ લ ય, ચક ઔે ગઉંને ચ ીને ઉમખભ ાં રેલ મ છે. તેભ ધભટન ઉદેળને ણ લીલેઔફુદ્ધીની ચ ણીથી ચ લ જરુયી છે. ઈશ્વય શમ ઔે નમે શમ; તમ તભ ય ભનની ળ ાંતી ક તય ગય આાંખણે તેને ુજત યશે લ ભ ાં ક વ નુઔવ ન નથી; યન્તુ ઈશ્વયને શ ાંવીમ ભ ાં ધઔેરી દઈ કાંડી ફ ફ ને
http://govindmaru.wordpress.com
41
ુજલ ર ખ તે ચલીળ ઔેયેર્નુાં ખણ મ. મ દ યશે ઔઈ રાંર્ ળીમ રુાંર્ ય ન શ થભ ાં ભચ્છયની જ ેભ ભવ ઈ જલ ભ ાં ઔઈ બક્તી નથી, ઔઈ ફુદ્ધી નથી, ફરઔે વભ્રહ ન યીજાત ભ ર્ે એ નીચ જોણાં થ મ તેલુાં ળયભજનઔ ઔૃ ત્મ છે. ફને ત ફ ફ ને છડી દઈ ગયન લૃદ્ધ ફ ની વેલ ઔય. તે વ ચી ઔુ ર્મ્ુ ફબક્તી ખણ ળે. બક્તીભ ાં ફુદ્ધી બલી જોઈએ દુફુટદ્ધી નશીં. ળ ાંતી ભલી જોઈએ; અળ ાંતી નશીં. ધુછાુંલ ળુંકય ાલમતીનું વ્રત કયતી ફહે નને ક્માયે ક ત એ પ્રશ્ન થલ જોઈએ કે સ્નાન કયલા ફેઠર ે ાું ાલમતીની સચના અનસાય ફહાય ફેઠર ે ા ગણેળજીને ળુંકયજી (ખદ ીતા …?) કેભ ના ઓખી ળક્મા ? આ પ્રશ્ન આજની કૉરેજ કન્માઓ કથાકાયને છલાની હીંભત કેલળે ત્માયે ભાનલું કે તેભને ળુંકયાલમતીનું વ્રત પળ્ું છે. ભુંદીયભાું ઘુંટનાદ કયલાથી ળાુંતી ભતી હમ ત જરુય કય; ણ માદ યાખ સૃષ્ટીનું કલ્માણ કયે એલ સાચ ળુંખનાદ એટરે ‘યૅ ળનારીઝભન ઘુંટનાદ’…
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
42
10-2010-09-09 એક ઘયડાુંઘય એલુું… ગભે વૌને યે’લુું.
સ્લ ભીશ્રી વચ્ચીદ નન્દજીન લયદ શસ્તે જ ેનુાં અઢી લટ શે ર ાં ઉદ્ગ ર્ન થમુાં શતુાં એ ગયડ ાંગય નજયે જોલ નુાં ફન્મુાં. લૃદ્ધ વ થે લ ત ઔયી. આનન્દ થમ અને દુ:ક ણ થમુાં. આનન્દ એ લ તન ઔે ફધ ાં વન્તુષ્ટ જણ ત શત ાં. તે વાંસ્થ ન લક ણ ઔયત ાં શત ાં તે ઔયત ાંમ તેભન ચેશય ય જ ે આનન્દ દેક ત શત તે વાંસ્થ ભ ર્ેનુાં વ ચુાં ફન પ ઈડ વર્ીપીઔેર્ શતુાં. એઔ લૃદ્ધ એ ત ઔષ્ણુાં ઔે ‘અભને ગય આાંખણે જ ેર્ર ાં વુકળ ન્તી નથી ભળ્ ાં, તેર્ર ાં અશીં ભળ્ ાં છે. આ રઔ જ અભ ય વ ચ દીઔય છે!’ દુ:ક ઔેભ થમુાં તે ણ જોઈએ. દયે ઔની વ્મક્તીખત લીતઔ જાણી. ગયડ ાંગયભ ાં ઔેભ આલલુાં ડ્યુાં તે જાણ્મુાં. ચચ ટ દયભીમ ન એઔ લૃદ્ધ ે ઔષ્ણુાં ‘ઔદી ઔઈ લૃદ્ધ અશીં ળકથી યશે લ આલત નથી. જ ેભન શ્વ વ ફ ઔી શમ અને સ્લજનન દયલ જા ફાંધ થઈ ખમ શમ તેભણે ફચેરી જીન્દખી ભ ર્ે અશીં આલલુાં ડે છે.’ વોની લ તન પ્રધ ન વુય એ શત ઔે દીઔય ત રડત લઢત લેઠી રેલ તૈમ ય શત , ણ લશુ ઔશે તી શતી ઔે ગયભ ાં શલે તભે ન જોઈએ. લૃદ્ધ ે લૃદ્ધ ે લેદન જુ દી શતી. આાંકે આાંકે આાંવુ જુ દ ાં શત ાં. ઔઔને વન્ત ન ન શત ાં. ઔઔને શત ાં, તે ન શલ ફય ફય શત ાં. ઔેર્ર ાંઔ લી વન્ત નને ફધ ૈવ આી દેલ ની બુર ઔયી ફેઠ ાં શત ાં. (શુઔભનુાં ત્તુાં લશે રુ ઉતયી દીધુાં શલ થી લશુન શુઔભને ઔ યણે લનલ વ લેઠલ ન આવ્મ શત) અનેઔ લીર્મ્ફણ થી ગેય મેર લૃદ્ધ ભ ર્ે એઔ ભ ણવ વલ મ શ્રલણ ફની યષ્ણ શત. એ દીઔય તે ર્રસ્ર્ન ભુખમ ર્રસ્ર્ી અને વાંચ રઔ એલ શ્રી. વતીળ ર્ેર. ીત પ્રત્મેની ર ખણીને ઔ યણે એભણે દઢ ઔયડન કચે સ્લ. ીત શ્રી ‘બખુબ ઈ ખલીન્દજી ર્ેર ચેયીર્ેફર ર્રસ્ર્ વાંચ રીત ગયડ ાંગય’ સ્થ પ્મુાં. ન ભ આપ્મુ–ાં ‘ભ નલ ભાંદીય લૃદ્ધ શ્રભ’. વતીળબ ઈએ લીખત આત ાં ઔષ્ણુાં: ‘અભે વયઔ યી વશ મ રેત નથી. ફ્ઔત ડનેળન લડે યજ ભ નલ ભાંદીયભ ાં આયતીન દીલડ વખે છે. લે દશ ડે છથી વ ત ર કન કચટ થ મ છે. પ્ર યમ્બે ડનેળન નશતુાં ભતુાં, ત્મ યે ફધ કચટ અભે ઉઠ લત . અગરુાં શતુાં; ણ લૃદ્ધ
http://govindmaru.wordpress.com
43
ભ ર્ે ઔાંઈઔ ઔયલ ની બ લન શતી તેથી ીત જીની ુણ્મ સ્ભૃતીરુે આ ઔ ભ વુેયે ય ડ્યુાં. આજ ે ગયડ ાંન ચશે ય ય આનન્દ જોઈને ૈવ લવુર થમેર ર ખે છે“!’ લ ત દયભીમ ન વતીળબ ઈએ ભશત્ત્લની લ ત ઔયી. વભ જભ ાં દીઔયી ભ ર્ે તેન તી શમ છે, ન ન ાં વન્ત ન ભ ર્ે તેન ાં ભ ફ શમ, છી ત્ની અને વ વયીમ ાં લખેયે શમ; ણ ગયડ ાં ભ ફ નુાં ઔઈ શતુાં નથી. ગડણભ ાં જો તેભની વે ૈવ ન શમ ત તેભની શ રત ફુયી થઈ જામ છે. શાં ુ આસ્તીઔ છુ ;ાં ણ ભાંદીયભ ાં વભમ ફખ ડલ ને ફદરે બખલ નને ખભે એલ ાં ભ નલવેલ ન ાં ઔ ભ ઔરુાં છુ .ાં બખલ નને નજયભ ાં ય કીને લૃદ્ધની દેકબ ય કલ ભ ાં વ ચી પ્રબુબક્તી વભ મેરી છે. એલી ભ યી ભ ન્મત છે. અશીં ર મબ્રેયીન એ.વી. શૉર છે. છ ાં તથ ભેખેઝીન આલે છે. કુણ ભ ાં બખલ નનુાં ન નુાં ભાંદીય છે. લૃદ્ધ યજ તેભ ાં આયતી ઔયે છે. વતીળબ ઈએ આખ ઔષ્ણુ–ાં ‘અભે ભ યી ભ ત ન ન ભે અશીં એઔ વ ઉન્ડ પ્રુપ વેન્ર્રરી એ.વી. શૉર ફન લલ ન છીએ. જ ેનુાં ફજ ેર્ આળયે ાંદય ર કથી લધુ થળે. યન્તુ તેન થી લૃદ્ધની વુકળ ન્તીભ ાં લધ ય થળે. અત્મ યે ણ દયે ઔ રુભભ ાં મ્મુઝીઔ વીસ્ર્ભ છે. દયે ઔ રુભભ ાં વાંડ વ ફ થરુભ ત કય ાં જ; ણ રુભની ફશ ય દયે ઔ રુભ દીઠ વેયે ર્ શીંચઔ ણ ભુક્મ છે. લૃદ્ધન દલ લખેયેન કચટ ર્રસ્ર્ ચુઔલે છે. ળરુઆતભ ાં લૃદ્ધ ભ ર્ે ખયભ ણીની તઔરીપ શતી. દ ાંતેજન વેલ બ લી શ્રી. છર્ુબ ઈએ ફ ણાં શજાયન કચે વરય શીર્ય ભુઔ લી આપ્મુાં છે, ત્મ યથી લૃદ્ધને ચલીવ ઔર ઔ ખયભ ણી ભી યશે છે. ત્ત ાં, ઔેયભ જ ેલી યભત ભ ર્ેન ાં વ ધન ણ લવ વ્મ ાં છે. ભ ઈઔ છે“ શ યભનીમભ છે“ લૃદ્ધ વુન્દય બજન ખ મ તે અભે ણ ભ ણીએ છીએ. તેભન આનન્દભ ાંથી અભને વ થટઔત ની શોંચ ભે છે. અભે રુભે રુભે પીલ્ર્ય લૉર્યની વ્મલસ્થ ઔયી છે. ફજાયભ ાં ખભે તેર્રુાં ભગુાં ળ ઔબ જી શમ; ણ બજનભ ાં નીમભીત રીર ાં ળ ઔબ જી, ઔઠ અને દુધ આીએ છીએ. દયે ઔ લૃદ્ધને યજ ય ત્રે ક ાંડ, ઈર મચી અને તુરવી ન ાંકીને ઉઔ ેરુાં દુધ પયજીમ ત ીલડ લીએ છીએ. જ ેભની વે વેરપન ન શમ તેભને ભ ર્ે વાંસ્થ ન પનનુાં એક્સ્ર્ેન્ળન આપ્મુાં છે. ખભે ત્મ યે એભને ડૉક્ર્યની જરુય ડતી શમ છે એથી ડૉ. લીનીત ચોશ ણ ભ નદ્વેલ આે છે. જાણીત મુયરજીસ્ર્ ડૉ. યે ળ ન મઔ ત
http://govindmaru.wordpress.com
44
ડનય અને લ ઈવ પ્રેવીડેન્ર્ ત કય જ; ણ વભમ ઔ ઢીને વાંસ્થ ની નીમભીત ભુર ઔ ત રે છે. એર્રુાં જ નશીં; ઔઈ લૃદ્ધને એભન લીમન યખ શમ ત લીન ભુલ્મે તેની વ યલ ય ણ ઔયે છે. આ ભ નલ ભન્દીય જ ે ીરય (સ્થમ્બ) ય ઉબુાં છે તેભ ાં આલ ત ગણ ભશત્લન ભ નલસ્થમ્બન પ યશે ર છે. વલટશ્રી ડૉ. કુળ રબ ઈ, ળઔુ ન્તર ફશે ન, અનુબ ઈ, લીક્રભબ ઈ“ અને યદેળભ ાં ફેઠ ાંફેઠ ાં અભ યી ઔ જી રેત ાં અવાંખમ ભશ નુબલ અને અનેઔ દ નલીય છે. ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લુાં“? લૃદ્ધની ભ ાંદખી અાંખેની ભ શીતી જણ લત ાં વતીળબ ઈએ ઔષ્ણુ–ાં ‘અભ યી વે ત ની એમ્બ્મુરન્વ નથી; ણ જરુય ડે ત્મ યે શાં ુ ભ યી ‘સ્ઔૉીમ’ને એમ્બ્મુરન્વભ ાં તફદીર ઔયી દઉં છુ .ાં યવડ ભ ાં તભે જોળ ત ભર્ુાં ફ્રીઝ ત કરુાં જ; ણ એ વીલ મ ડી ફ્રીઝય ણ છે. જ ેભ ાં ઈર મચી, ઔ ચી ઔેયી, લર્ ણ , અથ ણ ાં, ભવ ર જલે ાં દ થો યક મ છે. વાંસ્થ વે દલ ની ગાંર્ી, લળીંખ ભળીન ફધુાં જ છે. વાંસ્થ ન લીઔ વ ભ ર્ે અભ યે દ નની જરુય છે. યન્તુ અભ યી ળયત એર્રી ઔે“ (ળયત ત ન ઔશે લ મ ણ અભ યી બ લન એ છે ઔે) તભે અશીં આલીને શે ર ાં અભ રુાં ભ નલ ભન્દીય જુ . અશીં લૃદ્ધ ભ ર્ે અભે ઔેલુાં સ્લખટ ઉબુાં ઔમુાં છે તે નજયે જુ . છી મગ્મ ર ખે ત જ ડનેળન આ“ દ ન બરે ન આ ણ એઔલ ય ભુર ઔ ત ત જરુય ર“ બજનની લ ત નીઔત ાં એભણે ઔષ્ણુાં, ‘લૃદ્ધને અભે ભશીન ભ ાં ફેથી ત્રણ લ ય ભીષ્ટ ન્ન (ળીય, દુધ ઔ, શ્રીકાંડ, વેલ લખેયે) આીએ છીએ. આ વીલ મ યજ ફે ર્ ઈભ ચ અને ન સ્ત ભ ાં ફર્ ઔ ૌંઆ, ઉભ , ઈદડ ,ાં કભણ, ઈડરી લખેયે આીએ છીએ. એ વીલ મ તેભને લટભ ાં ત્રણેઔલ ય ર્ુયભ ાં ણ રઈ જઈએ છીએ. એભ ાંન એઔ દ પ્રલ વ ધ ભીઔ સ્થન શમ અને ફીજો વ ુત ય જ ેલ યભણીમ સ્થન શમ.’ અાંતે ભનયમ્મ ફ ખ, રન, એક્લેયીમભ અને વુાંદય લૃક્ષ લખેયેથી ળબતુાં ર્ ાંખણ ફત લી વતીળબ ઈએ ઔષ્ણુાં– ‘શભણ ાં એઔ વયઔ યી અધીઔ યી આ ફધુાં જોઈને પ્રબ લીત થમ અને ઔષ્ણુાં– ‘શાં ુ યીર્ મડટ થમ છી થડ દીલવ પે ભીરી વ થે અશીં યશે લ આલલ ન છુ “ ાં !’ તયે શ તયે શન ાં દુ:ક–દદોથી બયે ર આ ભ નલવભ જભ ાં લૃદ્ધને ભ ર્ે આલુાં વુાંદય ભ નલ ભન્દીય સ્થ ન ય વતીળબ ઈ અને
http://govindmaru.wordpress.com
45
વો દ ત તથ ર્રસ્ર્ી ભશ નુબ લને અબીનન્દન આીએ.. ફશ ય નીઔળ્ ત્મ યે ચીત્તભ ાં એઔ પ્રશ્ન થમ– ઔણે ઔષ્ણુાં ઔે ગયડ ગય વભ જનુાં ઔરાંઔ છે? ઔદ ચ મુલ ન વન્ત ન ભ ર્ે એ બરે ઔરાંઔ ઔશે લ તુ;ાં ણ જ્મ ાં લૃદ્ધની દેલની જ ેભ ઔ જી રેલ તી શમ તે ગયડ ાંગય ભન્દીય ઔયત ાંમ લધુ લીત્ર ખણ મ. ધુછાુંલ વતીળબ ઈએ લૃદ્ધની ક વીમતની એઔ યવપ્રદ લ ત ઔશી. લૃદ્ધ લસ્થ ભ ાં અશીં ફધ ાં દુ:કથી ઔાંર્ ીને ઔે દીઔય લશુથી ત્ર વીને આલેર શમ છે એથી એભન સ્લબ લ ચીડીમ થઈ ખમ શમ છે. ક્મ યે ઔ તે ખુસ્વે ણ થઈ જામ છે. એથી અભ યે તેભની ર ખણીની ક વ ઔ જી ય કલી ડે છે. લૃદ્ધ જભલ ફેવે ત્મ યે અભ ય ભીત્ર અને ર્રસ્ર્ી શ્રી. ળળીઔ ાંત કેયખ ભઔય ત્મ ાં ક વ એર્ર ભ ર્ે શ જય યશે છે ઔે ીયવન ય દ્વ ય જાણ્મેઅજાણ્મે ઔઈનુાં અભ ન ન થઈ જામ. ભાનલ ભન્દીય લૃદ્ધાશ્રભન સમ્કમ: Shri Vinodbhai (Satishbhai) Bhagubhai Patel Shree Bhagubhai Govindji Patel Charitable Trust, N. H. No. 8, At. Nani Chovisi, Po. Chovisi – 396 427. Ta. Dist. Navsari. Gujarat (INDIA) Phone: (O) +91 2637 236703 Cellphone: +91 922 787 1113 Email: help@manavmandir.org
http://govindmaru.wordpress.com
46
11-2010-10-14 નલયાત્રી: તશેલાયોને તોડો નશી, ું ભયોડો
નલય ત્રીન ઉત્વલ ચ રે છે. ખુજય તની ખરીખરીભ ાં ખયફ શે રે ચડ્ય છે. (‘લ ાંચે ખુજય ત’ને ફદરે ‘ન ચે ખુજય ત’ન ભ શર પ્રલતે છે) શીયશન્ડ ય ભડી ય ત વુધી મુલ ની આાંર્ પે ય ઔયે છે. નલય ત્રી ‘બલ ની’ન છ અને ‘મુલ ની’ન ઉત્વલ લધ યે ફની ખમ છે. મુલ ેઢીએ નલય ત્રીની ધ ભીઔત ને ભનયાંજઔ ભડ આપ્મ છે. અવરન ત ી ખયફ ખમ અને ડીસ્ઔ આવ્મ ! પ્રેભી ાંકીડ ાં ભ ર્ે ત નલય ત્રી એર્રે પ્રેભની લવાંત ઋતુ“ ! ભર્ ળશે યભ ાં ભડી ય ત વુધી ‘ભ ઈઔ’ લ ખત યશે છે“ અને ‘ફ ઈઔ’ ગુભત યશે છે. ફ ઈઔની છરી વીર્ ય ફ ય લ ગ્મે ઔ’ઔન ગયની ઔુ ાંલ યી દીઔયી ફેઠી શમ ત્મ યે ઔઈને કફય ન ડે તે યીતે ેર ખયફ ની ઔડી વ ચુાં ડુાં ડુાં થઈ જામ છે. ‘ભ ડી, દીઔયી દીધી તેં ડ શી; ણ ય કજ ે ર જ તુાં ભ યી“ દરડ ન ળ થ મ બયવ ! એ ઔમ ાં જઈ નાંદલ મ ભ ડી !’ ઉમ્ભયર મઔ દીઔયીન ાં ભ ફ ની ચીન્ત જીબ ઔયત ાં આક દ્વ ય લધુ વ્મક્ત થ મ છે. ‘ફેર્ , ય ત્રે ફશુ ભડુ ન ઔયીળ. ત યી વશે રીથી છુ ર્ી ન ડીળ. તુાં શલે ભર્ી થઈ છે. ફધુાં ભ યે ઔશે લ નુાં ન શમ !’ અને ફ ઔીની ળીક ભણ ભ ન શઠને ેરે ય અર્ઔી જામ. પ્રત્મેઔ નલય ત્રીભ ાં મુલ ન દીઔયીન ાં ભ લતયન ાં દીરભ ાં ઝીણ ત લ જ ેલી એઔ ચીન્ત યશે છે. તે ચીન્ત ન એઔ તયજુ ભ ઔાંઈઔ આલ જ શમ– ‘દરડ ન ળ થ મ બયવ ! એ ઔમ ાં જઈ નાંદલ મ ભ ડી !’ અભ ય ફચુબ ઈની દીઔયીન દીરભ ાં પ્રેભન અાંઔુય નલય ત્રીભ ાં જ કીરેર. ફચુબ ઈને એ ન ખભેરુાં. ણ દીઔયીની જીદ આખ એ ર ચ ય શત . ત્મ યથી એ ભ ને છે ઔે દીઔયી ય બયવ ઔયજો; ણ દીઔયીની જુ લ ની ય નશીં! ડૉઔર્ય તેભન અનુબલન આધ યે ઔશે છે ઔે નલય ત્રી છી અભ યી વે અયણીત છઔયીન ખબટ તન ઔેવ લધુ આલે છે. વભ જને અાંદેળ આલી ખમ છે ઔે મુલ ન દીઔયી ખયફ ખ લ જામ; છી તે ઔમ ાં જામ તે ઔણ જોલ જામ ? દીઔયી ખયફ ન શૉર છડી શૉર્રભ ાં જામ ત્મ ાંથી ભ ફ ની ઔભફખતી ળરુ થ મ. છઔય –છઔયીનુાં અજલ ભ ાં થમેરુાં ‘નમનભીરન’ અાંધ ય ભ ાં ‘દેશભીરન’ વુધી
http://govindmaru.wordpress.com
47
શોંચી જામ છે, અને નલ ય તની ભજા, નલ ભશીન ભ ાં પે યલ ઈ જામ છે. ુરુપ્રધ ન વભ જભ ાં છઔય ને ક વ ઔળુાં નુઔવ ન થતુાં નથી; ણ છઔયીન ઔ ે એઔલ ય ઔરાંઔનુાં ર્ીઔુ ાં ર ખી ખમુ,ાં ત એ છુ દાં ણાં ફનીને તેન જીલનભ ાં શમ્ભેળને ભ ર્ે ઔતય ઈ જામ છે. જો ઔે વભ જની ફધી જ દીઔયી ‘એલી’ શતી નથી. શીયશન્ડ ને બ્રેઔ શમ છે; તેન થીમ લધુ લયપુર બ્રેઔ દીઔયીન દીભ ખભ ાં શમ છે. એલી દીઔયી સ્લશસ્તે ત ની જાતને એઔ રક્ષ્ભણયે ક દયી આે છે. (શીયશન્ડ ની બ્રેઔ પે ઈર થઈ ળઔે; ણ તેન દીરની બ્રેઔ પે ઈર થતી નથી) દીઔયીની વાંમભની બ્રેઔને ઔ યણે જ ભ લતય ઉજે ભઢે જીલી ળઔે છે. ઉત્વલની લ ત ઔયીએ. આણે ત્મ ાં ઉત્વલની વુરુચીુણટ ઔે ળીસ્તફદ્ધ ઉજલણી થતી નથી તેથી વભ જને આનાંદ છ અને અળ ાંતી લધુ ભે છે. ભડી ય ત વુધી ભ ઈઔન ગોંગ ર્ ઔ મભી ફની ખમ છે. ઉત્વલ ઔમ યે વપ થ મ ? જ ેભ ઉતય ણ ભ ત્ર તાંખથી વપ થતી નથી; લન ણ શલ જોઈએ, તેભ તશે લ ય શમ ઔે વ્મલશ ય; વ ધનળુદ્ધી અને લીલેઔફુદ્ધી લીન ઉત્વલ વપ થત નથી. પ્રત્મેઔ તશે લ યને સ્થુત તયપથી ઉમખીત તયપ ભડ આલ ન વભમ ઔી ખમ છે. એ ણ મ દ ય કલ નુાં છે ઔે આધી, વ્મ ધી અને ઉ ધીન આ મુખભ ાં તશે લ ય જીલનન પ્ર ણલ મુ છે. દીનપ્રતીદીન ભ નલજીલન વાંગટભમ ફનતુાં જામ છે. ધ્મ નથી જોળ ત દયે ઔન ઉરઔીમ શ સ્મની છ લી દ છુ મેર જોઈ ળઔ ળે. સ્ભીત છ થીજી ખમેર ાં આાંવુ દેક ળે. યડત ાં યડત ાં જીલી જલ ની ઔ ભ ણવે ળીકી રીધી છે. ફે આાંવુ લચ્ચે એણે એઔ સ્ભીત ખઠલી દીધુાં છે. ફે ડુવ ાં ઔ ાં લચ્ચે એઔ શ સ્મ ખઠલી દીધુાં છે. એ સ્ભીત અને શ સ્મ એર્રે તશે લ ય અને ઉત્વલ“! તશે લ ય એર્રે જીલનથ ય આલત ાં ગર્ દ ય લૃક્ષ“ જ ેની ળીત છ મ ભ ાં જીન્દખીની ભુવ પયીભ ાં થ ઔેર ભ ણવ ગડીઔ લીવ ભ રઈ ળઔે છે કય; યન્તુ પ્રત્મેઔ તશે લ ય વ થે તેન ાં અનીષ્ટ બેર ાં છે. તે દુણ ફશુધ ભ નલપ્રેયીત શમ છે. લીલેઔફુદ્ધીની ચ ણીથી તેને ખ ીચ ીને ળુદ્ધ ઔયીળુાં ત ઉત્વલની ુયી ભધુયત ભ ણી ળઔ ળે.
http://govindmaru.wordpress.com
48
ઉત્વલન ાં અનીષ્ટની થડી લ ત ઔયીએ. પ્રત્મેઔ દીલ ી ર્ ણે ધડ ઔીમ પર્ ઔડ ન તીવ્ર લીસ્પર્ અવષ્ણ ફની જામ છે. ફ ઔ (અને ભર્ેય ાં ણ) એન થી દ ઝી ખમ ની દુગટર્ન ફને છે. અશીં લીલેઔફુદ્ધી એભ ઔશે છે ઔે ઝેયને અભૃત ફન લીને ી. અથ ટત્ આકેઆકી આતળફ જી ન ફુદ ઔયલ ને ફદરે એલ લીસ્પર્ઔ પર્ ઔડ દુય ઔયી તેને સ્થ ને પુરઝયી, શલ ઈ જ ેલી નીદો આતળફ જી ઉરબ્ધ શલી જોઈએ. રઔ વર ભતણે દીલ ી ઉજલે એભ ાં વયઔ યને ણ લ ાંધ ન શમ ળઔે. જો એભ થઈ ળઔે ત દીલ ીન વયભ દીલવે દ ઝી જલ ની ઔઈ દુગટર્ન ન ફને. શી આખન અને ધુેર્ી યાંખન તશે લ ય છે. આભ ત એ નીદો દેક મ છે; યન્તુ શીવ ફ ખણ ત વભજાળે ઔે વભ્રહ ખુજય તભ ાં ર્નફાંધી ર ઔડુાં જર લી દેલ ભ ાં આલે છે તેનુાં મ ટલયણીમ નુઔવ ન ન નુાંવુનુાં નથી. ધુર્ે ી નીદો યાંખથી યભ મ ત્મ ાં વુધી ક્ષમ્મ; યન્તુ તેભ ાં ઔ દલ–ઔીચડ ઔે ઈર ેઈન્ર્સ્ (અથલ ળયીયને નુઔવ ન ઔયે એલ ાં ઔેભીઔલ્વ) ઈય દ ુલટઔ લ યલ ભ ાં આલે છે તેલુાં ન થલુાં જોઈએ. લી તશે લ યન ઠ શે ઠ ક્મ યે ઔ અવ ભ જીઔ તત્ત્લ છેડતી ઔે ભશઔયીન ચ ણ ઔયી રેત શમ છે. આ ફધ ાં દુણ, તશે લ યને ‘અડેર્’ ઔયલ ની વ ભ જીઔ જરુયીમ તને વુચલે છે. ઉત્તભ ત એ જ ઔે પ્રત્મેઔ ઔભ અને ધભટન રઔએ, તશે લ યન યીતીયીલ જો ઔે નીતીનીમભભ ાં ઔલ્મ ણઔ યી વુધ ય ઔયલ જોઈએ. અવરન ત ી ખયફ ને આણે ડીસ્ઔભ ાં તફદીર ઔયી ળઔત શઈએ, ત આજન પ્રત્મેઔ તશે લ યભ ાં ઔઈને ઔઈ ભ નલ–ઉમખી લ ત ઔેભ ન ઉભેયી દેલી જોઈએ ? ધનતેયવને દીલવે ધનની અને લ ક્–ફ યવને દીલવે લ ણીની વ ચી ઉમખીત અાંખે લીદ્વ નન ાં પ્રલચન દ્વ ય વભજીએ, એ ણ એઔ ઔલ્મ ણઔ યી પે યપ ય જ ખણ મ. યક્ષ ફન્ધનને દીને બ ઈ અને ફશે ન ફન્ને વ થે યક્તદ ન ઔયે ત એથી રુડુાં ફીજુ ાં ળુાં? ન ખાંચભીન દીને ચક્ષુદ ન અને દીલ વ ન દીને લષ્ડદ ન ઔે લીદ્ય દ ન ઔયલ ની યવભ ચ રુ થલી જોઈએ. દીલ ીન દીને દેશદ ન અને નુતનલટન દીને અન્નદ ન જ ેલ યીલ જો ગડી ઔ ઢલ ન વભમ ઔી ખમ છે.
http://govindmaru.wordpress.com
49
વાંક્ષેભ ાં ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે તભ ભ ઉત્વલ, યીલ જો ઔે તશે લ ય ભ ણવને વુકળ ન્તી અને આનન્દ આે એલ ફની યશે લ જોઈએ. ખૃશીણી ગઉંભ ાંથી ઔ ાંઔય લીણીને પેં ઔી દે છે તેભ, પ્રત્મેઔ ધભટ અને ઔભન ઉત્વલભ ાં પ્રલેળી ખમેર ાં દુણ ઔે અફોદ્ધીઔ આચયણ ય પ્રતીફન્ધ ભુઔી, તેન સ્લરુને ભ નલત બમો ભડ અ લ જોઈએ. ધુછાુંલ વભ જભ ાં નેલુાં ર્ઔ થીમ અધીઔ વાંખમ ભ ાં શ્રદ્ધ ુ લવે છે. તેભને નલય ત્રીભ ાં થત ગોંગ ર્ અને ખીયદી ણ લીત્ર ર ખે છે. ઔેભ ઔે તે ભ ત ને ન ભે થ મ છે. ધ ભીઔ સ્થની ખન્દઔી ણ ખભી જામ છે. ઔેભ ઔે ત્મ ાં બખલ ન લવેર છે. ન સ્તીઔ ઈભ નદ ય શમ તમ નથી કત; યન્તુ બખલ ાં લષ્ડભ ાં છુ મેર ઠખ ખભી જામ છે. ઔેભ ઔે તેન ભુકભ ાંથી બખલ નનુાં ન ભ નીઔે છે. ભ ત્ર ખુજય તભ ાં જ નશીં ભશ ય ષ્ટ રભ ાં ણ ખણેળત્વલ લે ઔયડ રુીમ ની લીજચયી ઔયીને યળની ઔયલ ભ ાં આલે છે. ઔઈ ખર ાં રેલ ત ાં નથી ઔ યણ ઔે લીજ–અધીઔ યી ણ ભ ને છે ઔે બખલ નન ઔ ભભ ાં લય તી લીજી ચયી નશીં; ‘અધ્મટ’ ખણ મ. નશીં; ુણ્મ ખણ મ. આણ તશે લ યની વ થે લ ણી, વ્મલશ ય અને લતટનને ણ ‘અડેર્’ ઔયલ ની જરુય છે.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
50
12-2010-10-29 ક્રાન્તીકાયી લીચાયક યાલજીબાઈ ટે ર ‘ભોટા’
ભ ણવન અજ્ઞ નને ગણ રઔ અનુવયે ત્મ યે ગેર્ ાંલ ી ઔશે લત મ દ આલે. એઔ ગેર્ુાં ચ રે તેની છ શજાય ગેર્ ાં ચ રે. આ લ તને થડ શઔ ય ત્ભઔ ભડ આીએ ત ભ ભર થડ વુરુચીુણટ ફને. જ ેભ ઔે એઔ ભ ણવને ર ધેર જ્ઞ ન ભુજફ શજાય ભ ણવ લતે ત આક વભ જ વુકી થઈ ળઔે. અભ ય ફચુબ ઈ ઔશે છે ઔે– ‘એઔ ગેર્ુાં લીદ્યુતની ળધ ઔયે અને ગેર્ ાંન આક લ ડ પ્રઔ ળથી ઝખભખી ઉઠે તે ઓદ્યખીઔ ક્ર ાંતી ઔશે લ મ.’ ર્ુઔાં ભ ાં, ઔઈ ભ ણવન વ ય લીચ યને આક વભ જ અન લી રે તેને લૈચ યીઔ ક્ર ાંતી ઔશે લ મ. આલુાં (લીચ યનુાં લ લેતય) થ મ ત્મ યે ભશ ુરુની પવર ઉખે. ખ ાંધીજી, લીનફ બ લે, યલીળાંઔય ભશ ય જ, લીલેઔ નાંદ, સ્લ ભી દમ નાંદ વયસ્લતી જ ેલી શસ્તીન ભનુષ્મેતય જન્ભ થ મ. નલ લીચ ય પ્રભ ણે વુધ ય લ દન લ મય પે ર મ ત્મ યે નભટદથી ભ ાંડી અબ્ર શભ ઔલુય અને ય લજી ર્ેરથી ભ ાંડી યભણ ઠઔ વુધીન યૅ ળન રીસ્ર્ન ઉદમ થ મ છે. શભણ ાં લડદય ન ત્રઔ ય શ્રી ફીયે ન ઔઠ યી દ્વ ય વાં દીત એઔ ુસ્તઔ લ ાંચલ ભળ્ુાં. ુસ્તઔનુાં ન ભ છે – ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ ય લજી ર્ેર ‘ભર્ ’ (અત્રે સ્ષ્ટત ઔયીએ ઔે આ ‘ભર્ ’ તે ેર આધ્મ ત્ભીઔ વાંત શ્રી. ચુનીર ર બ ઈચાંદ બ લવ ય – ‘શ્રી. ભર્ ’ નશીં; ણ તેભની વભઔક્ષ ઉંચ ઈ વય ઔયી ચુઔેર યૅ ળનર વાંત ય લજીબ ઈ ર્ેર ‘ભર્ ’. ફન્ને ભર્ “! એઔ ઔભે ભર્ ; ફીજા ધભે ભર્ “!) પ્રત્મેઔ મુખભ ાં ફનતુાં આવ્મુાં છે ઔે વત્મએ વ લ ય ળુીએ ચઢલુાં ડે છે અને જુ ઠ ણ ાંન જમજમઔ ય થ મ છે. શય મુખભ ાં ઈવુની છ તીભ ાં કીર ઠઔી દેલ ભ ાં આલે છે. ય ભ મણભ ાં અમધ્મ ન ધફીન ઔ લ્નીઔ તયાંખને વશજ સ્લીઔૃ તી ભી ખઈ શતી અને વીત જીન લીત્ર વત્મએ અગ્નીયીક્ષ આલી ડેરી. બ્રુનને ર ધેર વત્મ ફદર તેણે જીલત વખલુાં ડેરુાં અને ધભટખુરુનુાં જુ ઠ ણાં– ‘ૃર્થલી ખ નથી; વ ર્ છે“’ તે આજ ે ણ ભર્ મ ય જીલે છે. વભ જભ ાં જુ ઠ ણ ાંન ભવ ભર્ ‘ભર’ ધભધભે છે. વત્મન ઔઈ ળીંખ વેન્ર્ય નથી. આણી લચ્ચે વત્મન વેલ્વભેન ફશુ છ છે. ક્ર ન્તીઔ યી લીચ યઔ શ્રી. ય લજી ર્ેર વત્મન એઔ
http://govindmaru.wordpress.com
51
ભર્ વદ ખય શત . તે લીવભી વદીન વૉક્રેર્ીવ શત . તેભણે વ ર્ દેક તી ૃર્થલી ય ઉબ યશીને વભ જને યૅ ળનર લીચ યની બુખ વભજાલી શતી. તેભણે લીદ્વ ન અને લીચ યઔ ભ ર્ે જ્ઞ નની યફ કરી શતી. એ યફનુાં ન ભ શતુાં ‘યૅ નવ ાં ક્રફ’. તેભ ાં ભર્ ખજાન લીદ્વ ન લીચ યઔ લચ્ચે લીચ યન પદ મી વત્વાંખ થત. ‘યૅ નવ ાં’ ન ભ તેભની પ્રલૃત્તીન યીપ્રેક્ષ્મભ ાં વુચઔ છે. ‘યૅ નવ ’ાં એર્રે નલ લીચ યનુાં વ્મભ. શ્વીભી વાંસ્ઔૃ તીન લીઔ વ ભ ર્ે 14 થી 16ભી વદીન મુખને ‘યૅ નવ ાં’ તયીઔે કલ ભ ાં આલે છે. ય લજીબ ઈન ‘લીચ યલઔટળ’ભ ાં લીચ યને અડેર્ ઔયીને છેલર્ન વત્મ વુધી શોંચ ડલ ન ઉક્રભ યશે ત. એ ઔ યણે ‘યૅ નવ ાં’ ન ભ એભની લૈચ યીઔ ક્ર ન્તીન વન્દબે મથ થટ શતુાં. ફચુબ ઈન ળબ્દભ ાં ઔશીએ ત ‘યૅ નવ ાં’ એર્રે ‘16ભી વદીની વત્મળધઔ વબ ’. 1912ની 18ભી વપ્ર્ેમ્ફયે દશે ખ ભભ ાં જન્ભેર ય લજીબ ઈ ુય ાં 90 લટ જીવ્મ શત . તે યવેર, પ્રેર્, ઔેન્ર્, શીખર, ફ્ર ભ, ભ યક્વ, ન્મુર્ન ઔે આઈન્સ્ર્ ઈન ય અભ્મ વુણટ લક્તવ્મ આી ળઔત . ત ફીજી તયપ ખ ાંધીજી, ફુદ્ધ ઔે ળાંઔય ચ મટ લખેયેન લીચ યને ણ ત ન આખલ યીપ્રેક્ષ્મભ ાં ભુરલત . ઔઈ ણ પ્રકય યૅ ળન રીસ્ર્ લીચ યઔનુાં દીભ ખ ઔદી ત લ જ ેલુાં ફાંધીમ ય ન શઈ ળઔે.ય લજીબ ઈ ણ લીચ યણ , પે યલીચ યણ ઔે ુન:લીચ યણ ભ ર્ે દીભ ખની ખીભ ાં લીચ યનુાં દશીં લરલત . નીક રવત અને તર્સ્થત એ તેભની ફોદ્ધીઔ પ્રતીબ નુાં આખલુાં રક્ષણ શતુાં. તેભન લીચ ય છથી જો તેભને કર્ જણ મ ત તે પખ લી દઈ વ ભે ઉબેર નલ વત્મનુાં તે શમ્ભેળ ાં સ્લ ખત ઔયત ાં. પ્રત્મેઔ લીલેઔાંથીની એ જ મગ્મ આચ યવાંશીત ખણ મ. લીચ ય યઔ છે ઔે ત ન તેનુાં ભશત્ત્લ ન શઈ ળઔે; ઔન લીચ ય વત્મની ઔેર્રી નજીઔ છે તેનુાં જ ભશત્ત્લ શઈ ળઔે. અન્ધશ્રદ્ધ ની લ ત અબ્ર શભ ઔલુય ઔયે ત તેન લીયધ જ ઔયલ ન શમ અને લીલેઔફુદ્ધીની લ ત આવ ય ભફ ુ ઔયે ત તેન સ્લીઔ ય ઔયલ ભ ાં ઔળ ુલટ્રહશ નડલ ન જોઈએ. ુસ્તઔભ ાં શ્રીભતી ઔુ ાંદન ઝલેયીએ એઔ પ્રેયણ ત્ભઔ પ્રવાંખ રખમ છે. એ પ્રવાંખ છુ ફ જ પ્રેયણ દ મી છે. (જુ ‘ધુછ ાંલ’)
http://govindmaru.wordpress.com
52
ય લજીબ ઈ ર્ેરન લીળ લૈચ યીઔ વ્મ ખુજય તીથી થડ છેર્ યશી ખમ; તેનુાં ઔ યણ ઔદ ચ એ છે ઔે તેભનુાં ભર્ બ ખનુાં રક ણ અાં્રહેજીભ ાં શતુાં. તેભન ચીન્તનવુયજન ાં ઔીયણ ખુજય તની ખરીખરીભ ાં ન પ્રવયી ળક્મ તે આણી ઔભનવીફી છે. એઔલીવભી વદીભ ાં ચભેય ધયભન ઢર અને ન સ્તીઔત ન ાં નખ ય ાં લ ખી યષ્ણ ાં છે ત્મ યે ય લજીબ ઈની ક્ર ન્તીઔ યી, યૅ ળનર લીચ યધ ય વોને વાંળમની વ ધન ઔયલ પ્રેયે એલી છે. ફચુબ ઈ ઔશે છે તે ભુજફ ‘ુસ્તઔ ઔ જુ , ફદ ભ અને અકયર્થી બયે રી ફયણી જ ેલુાં છે.’ (ુસ્તઔની ઔીમ્ભત તેભ જ પ્ર પ્તી અાંખેની ભ શીતી રેકન અન્તે આલ ભ ાં આલી છે). ધુછાુંલ ભ ય ીત જી ડૉ. યતીર ર ઝલેયીનુાં દલ ક નુાં અભદ લ દ, ઔ ુુયભ ાં શતુાં. એઔ દીલવ એઔ ભ ણવ ીત જીને લીઝીર્ે ફર લલ ભ ર્ે આવ્મ. ીત જીને વોએ ફશુ વભજાવ્મ – અત્મ યે ફશ ય યભક ણ ચ રે છે, એભને ન ડી દ“ ણ ીત જીએ ઔષ્ણુાં– ‘શાં ુ ડૉક્ર્ય થઈને દયદીની ઔર્ઔર્ સ્થીતીભ ાં ઔ ભ ન આલુાં ત ભ ય ધભટ ર જ ે’ અને ીત જી આખન્તુઔ વ થે ખમ . ણ તેભને ભ યી ન કલ નુાં ુલટઆમજીત ઔ લતરુાં શતુાં. તેભની ક્રુય શત્મ ઔયી ન કલ ભ ાં આલી. ભ શર એલ બમ લશ શત ઔે ળફ રેલ ણ જઈ ળઔ મ એભ ન શતુાં. અભ ય ઔુ ર્મ્ુ ફને ભ થે ઔેલુાં આબ તુર્ી ડ્યુાં શળે તેની ઔલ્ન ઔયી જુ . ભ ય ીત જી ભ નલત ફત લલ ન ખમ શત ત ફચી ખમ શત. લીશ્વ વ, બયવ ઔે ભ નલત ની અભ યે ફશુ ભર્ી ઔીમ્ભત ચુઔલલી ડી શતી. આખ જત ાં ળુાં થમુાં તે ણ વ ાંબ. અભે ભર્ થત ાં ખમ , તેભ ભુસ્રીભ ઔભ ભ ર્ે અભ ય દીરભ ાં અજાણત ાં જ અણખભ ઉછયલ ર ખેર. ણ ગર્ન ચક્ર એલુાં ફન્મુાં ઔે લો છી ભ ય જ દીઔય તુ ય એઔ ભુસ્રીભ છઔયીન પ્રેભભ ાં ડ્ય. ફન્ને રગ્ન ઔયલ ભ ર્ે જીદ રઈ ફેઠ ાં. ફીજી તયપ ભ ય દીરભ ાં ઔ યી ગ ડ્ય શત . શાં ુ ભુસ્રીભ ઔભની દીઔયીને ભ યી લશુ ફન લલ ઔેભે તૈમ ય ન શતી. ભેં ભ ય તી નરીન વભક્ષ ેર્ છુ ર્ી લ ત ઔયી – ‘ભ ય દીરભ ાંથી ચખકી ‘ન ’ આલે છે. ળુાં ઔયીએ“?’ ભ યી ભ નવીઔ યે ળ ની જોઈ તી થડીલ ય ભોન યષ્ણ . છી ભને
http://govindmaru.wordpress.com
53
વભજાલત ાં ફલ્મ – ‘જો વ ાંબ“ અશીં ભ ત્ર ર ખણીથી નશીં; થડુાં ફુદ્ધીથી ણ લીચ ય. ઔઈ ભ ણવ શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભ ફનીને જન્ભત નથી. ફધ જન્ભે ત્મ યે ભ ણવ જ શમ છે. ભ ણવની ઔભલ દી વભ જવ્મલસ્થ ને ઔ યણે એન ય શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભન ાં રેફર ર ખે છે. એ ણ લીચ ય ઔે ત ય ીત ની શત્મ ઔયન ય રઔ ફીજા શત . આ છઔયીને તેભની વ થે ઔઈ વમ્ફન્ગ નથી. ભને ર ખે છે ઔે એને આણે અન્મ મ ન ઔયલ જોઈએ.’ ત્રણેઔ દીલવ ફ દ ભને ણ ર ગ્મુાં ઔે જ ેણે ખુન ઔમો જ નથી તેને ળુાં ઔ ભ વજા ભલી જોઈએ ? અને શાં ુ રગ્ન ઔય લી આલ ભ ર્ે ય જી થઈ. ભેં તુ યને વમ્ભતી આી, ત્મ યે તે કુફ જ શટલીબય થઈ ખમ. છઔયી ભને ભલ આલી. તે ભને ખે ર ખી. ત્મ યે દીઔયી પ્રત્મે જાખે તેલ જ ઉભઔ ભને જાગ્મ. શાં ુ તેને બેર્ી ડી. ફન્નેન ાં રગ્ન ઔય વ્મ ાં. અને ત્મ યથી તે ભ યી લશુ નશીં; દીઔયી ફનીને યશી છે. અભે ફન્ને ભ દીઔયી તયીઔે જ એઔભેઔને ચ શીએ છીએ. ભને આ વભજણ આન ય ભ ય તી નરીન ઝલેયી શત . ણ નરીનભ ાં આલી વભજણન વુયજ ય લજી ર્ેરન વાંખને ઔ યણે ઉગ્મ શત. ભ રુાં ભ નલુાં છે ઔે ‘ભર્ ’ યવની જ ેભ એઔ જ લ ય સ્ળે તમ રકાંડ વનુાં થઈ ળઔતુાં. ‘ભર્ ’ન લીચ યથી ઔેર્ર મ ભ ણવભ ાં આલ ાં લૈચ યીઔ યીલતટન આવ્મ ાં છે. –શ્રીભતી કુું દન ઝલેયી (ૃષ્ઠ: 40)
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
54
13-2010-12-03 વભજણનો વુયજ
દીભ ખભ ાં લીચ યનુાં ખુભડુાં ક્મુાં છે. શ્રી. ભનવુક ન યીમ ની નીચેની ઔલીત એ એભ ાં વમની ખયજ વ યી. ઔલીત ની ાંક્તી ય એઔ નજય ઔયીએ. શાં ુ શલે થ ઔી ખમ છુ ાં ભ ણવથી, ય તને દીલવ વતત એ ઔાંઈને ઔાંઈ ભ ગ્મ ઔયે * ફાંગ આાંકે, શ થ જોડે, ળીળ ઝુઔ લે, ગુાંર્ણીમ બેય થઈ જઈને ખે ર ગ્મ ઔયે “ * ધુને દીલ ઔયે , ુજન ઔયે , અચટન ઔયે છે ને ઔથ ઔીતટન, શલન–શી ઔયે , ભ યી વજેરી ફગી લસ્તુથી રરચ લે“ ભને પપુર, નૈલેદ ને શ્રીપ ધયે “ ભ ખણીની યજ ભ પે યલે, ભણઔ ખણે ને ઔથીભ ાં શ થ વાંત ડ્ય ઔયે “ શાં ુ શલે થ ઔી ખમ છુ ાં ભ ણવથી * આ વઔ બ્રષ્ઢ ાંડ ચોદે રઔભ ાં નીલ વ ભ ય છે ધય , ત ને આઔ ળભ ાં“ * ત ણ ભને ુયે છે ભાંદીય – ભસ્જીદની જરે ભ ાં, છુ ાં શાં ુ ગણ ાં મુખથી ઔ ય લ વભ ાં, * શાં ુ એઔ ઉજાટરુ છુ ાં ણ વો અરખ ન ભે, અરખ રુે શજાય ગભટને સ્થ પ્મ ઔયે “ શાં ુ શલે થ ઔી ખમ છુ ાં ભ ણવથી * ભ ણવ વજીટને ઔીગી બુર ભેં, આજ ે જુ એ ભુતી ભ યી જ વજે છે * શલે એ ડુફ ડે છે, લીવજટન ણ ઔયે છે, ઉત્વલ ન ભે વતત ગોંગ ર્ ખજે છે શલે“ * યડ ય ઔ ઢીને ળબ મ ત્ર , ડીસ્ઔને ડીજ ે. ત રભ ાં જાશે યભ ાં ન ચ્મ ઔયે “ શાં ુ શલે થ ઔી ખમ છુ ાં ભ ણવથી“ * ભ ાંખણી છે એડભીળન ને યીક્ષ ભ ાં ર્ઔ ને નઔયી–ગાંગ“ વખ ઈને વીભાંત“ * ફાંખરને ઔ ય, વીદ્ગી–વાંત્તી ને યખભુક્તી“ એલી અઢઔ ભ ાંખણ છે અનાંત“ એ ભાંત્રેર દય ગ ખ અને ત લીજ ફ ાંગી ભ યી ઔ મભ ભ નત ભ ન્મત ઔયે “ * શાં ુ શલે થ ઔી ખમ છુ ાં ભ ણવથી“! શલે ભુ લ ત ય આલીએ. ગણીલ ય ચચ ટ થ મ છે વ ચુાં યે ળન રીઝભ છે ળુ? ાં આકયે ત એ વત્મન અઔટ છે. આણે વો તે વત્મને વભીત છીએ, નશીં ઔે વત્મ આણને“ ‘વત્મ‘ એ પીલ્ભ ડ મયે ક્ર્યન ઔેભેય નથી ઔે તે ભ ણવની છ દડે. વત્મની ગડીમ સ્લમાંવાંચ રીત છે તે વ રુાં છે; નશીંતય ભ ણવે અનેઔલ ય ત ની અનુઔુત પ્રભ ણે ઔ ાંર્ ગુભ વ્મ શત. પુરર્ ઈભ વત્મને જ વભીત શમ એલ ન સ્તીઔન લીચ ય ઔેલ શઈ ળઔે“ ચ ર, ઔલ્ન ઔયીએ.
http://govindmaru.wordpress.com
55
ઈશ્વયન શલ ન શલ અાંખે અભ ય ઔઈ શઠ ્રહશ નથી. જ ે દીલવે ઈશ્વય છે એ ફ ફત ય લીજ્ઞ નન આઈ.એવ.આઈ. ભ ઔટ જ ેલ વીક્ક ર ખળે તે દીલવે ઈશ્વયને વોથી શે ર ાં વ ષ્ટ ાંખ દાંડલત પ્રણ ભ અભે ઔયીળુાં. અભ ય ત ફન્ને શ થભ ાં ર ડુ શળે ! (1) યૅ ળન રીઝભન નળ ભ ાં અભે ઈશ્વય અાંખેની ઈય–યૅ ળનર લ તન જોયદ ય લીયધ ઔયત યષ્ણ તે બુરનુાં બ ન થળે. અને (2) લીજ્ઞ નની ચ ણીથી શજાય લ ય ચ ઈને વ ર્ચન વન જ ેલુાં વત્મ વ ભે આવ્મુાં છે તેન આનાંદ ત જ ેલ તેલ નશીં જ શમ. યે ળન રીઝભની યીક્ષ ભ ાં ન વ થલ ફદર અભે વભ જને ેંડ લશેં ચીળુાં. ઔ યણ ઔે કર્ દ કર ખણલ ન દુ:ક ઔયત ાં વ ચ જલ ફ ર ઘ્મ નુાં વુક અનેઔખણાં ચડીમ તુાં શળે. વદીથી ઔેર્ર ઔ પ્રશ્નએ અભ ય દીભ ખનુાં દશીં ઔમુાં છે. લીજ્ઞ ન અને લ સ્તલીઔત , એ ફે લચ્ચે ઈશ્વયનુાં અસ્તીત્લ વતત ળાંઔ ળીર યષ્ણુાં છે. લીજ્ઞ ન અને ર્ૅઔનરજીથી યવ ઈને અભે ઈશ્વય લીયગી લીચ યન પ્રચાંડ પ્રવ ય ઔયત યષ્ણ . અભ યી એ લૈજ્ઞ નીઔ અન્ગશ્રદ્ગ ફદર અભે ક્ષભ મ ચન ઔયીળુાં. નલેવયથી અભ ય દીભ ખને ‘પયભેર્‘ ઔયીળુાં. ઈશ્વય અાંખેન
નલ
લીચ ય લડે આકેઆક
યૅ ળન રીઝભને ‘અડેર્‘ ઔયીળુાં. અને લચન આીળુાં ઔે ુરુાં જાણ્મ –વભજ્મ લીન અભે ઔદી ઈશ્વય, ગભટ ઔે ુજા ઠ લખેયેની ઠેઔડી નશીં ઉડ લીએ. પ્ર મશ્ચીત્ત ઔમ ટ છી ઈશ્વયની યશે ભ દૃષ્ટી પ્ર પ્ત થળે ત અભ રુાં અજ્ઞ ન દુય ઔયલ એઔફે વલ ર ુછીળુાં. દેળન ઔયડ શ્રદ્ગ ુ લોથી તયે શ તયે શન ઔભટઔ ાંડ ઔયત આવ્મ છે; છત ાં તેભન ઔેભ ઉદ્ગ ય થત નથી ? (થત શમ ત તેની ઠવ વ ફીતી ઔેભ નથી ભતી?) શજાય લ ય ફલ્ફની સ્લીચ ડીએ ત તે શજાય લ ય વખે જ, તેલી ખેયેન્ર્ેડ પરશ્રુતી ઔભટઔ ાંડભ ાં ઔેભ પ્ર પ્ત થતી નથી ? એઔલ ય વપ થત બુલ, તે જ પ્રઔ યન ફીજા નવ્લ ણાં ઔેવભ ાં ઔેભ નીષ્પ જામ છે ? અભીત બ ફચ્ચન ઔે ળ શરુક ક ન ખમ્બીય ભ ાંદખીભ ાં ર્ઔ મ ત્મ યે દેળ આક ુજા– ઠ, શભ–શલન ઔે પ્ર થટન ઔયે છે. ણ અન્તે ત તે તફીફી વ યલ યથી જ વ જા થ મ છે – એલુાં ઔેભ ? શીન્દી પીલ્ભભ ાં ભુતી યથી પુર ડે તેલી વ ાંઔેતીઔ યીબ ભ ાં ઈશ્વય ઔેભ તેન આળીલ ટદની શોંચ ભઔરત નથી ? ઈશ્વય, ુજા– ઠ, શ્રદ્ગ –બક્તી લખેયેભ ાં
http://govindmaru.wordpress.com
56
વોન લીશ્વ વ ર્ઔી યશે તે ભ ર્ે ણ ઔમ યે ઔ ત તેની વ ફીતી ભલી જોઈએ ઔે નશીં? અન્ધ ય ભ ાં શ્રદ્ગ ની તીયન્દ જી ઔમ ાં વુગી ઔમ ટ ઔયલી ? જમતીલીદ્ય , લ સ્તુળ ષ્ડ, ભન્ત્રતન્ત્ર, બખત–બુલ , ફ ધ –આકડી, ભન્ત્રેરુાં ણી, ત ન્ત્રીઔ લીદ્ય લખેયેને લખલલ ભ ાં અભે છુ ાં લીને જોમુાં નથી. તે વોની અભે જાશે યભ ાં રેકીત ક્ષભ ભ ાંખીળુાં અને લચન આીળુાં ઔે શલેથી અભે એ ફગ લીળે અપ્રચ ય નશીં ઔયીએ. ફરઔે તેન ચયણભ ાં ડીને આજીજી વશીત નમ્રબ લે એર્રુાં જરુય ુછીળુાં ઔે, બખત–બુલ થી જો બ ગ્મન રેક રર્ ઈ ળઔત શમ ત બખત–બુલ તે ઔેભ દુ:કી થ મ છે ? (ક્મ યે ઔ બ ગ્મન રેક રર્ ત જોલ ભે, ત તેલી વપત લ યમ્લ ય–શમ્ભેળ ાં ઔેભ નથી ભતી ?) બખત યખ વ જા ઔયી ળઔત શમ ત દુનીમ ની ઔયડ શૉસ્ીર્ર ઔેભ દયદીથી ઉબય મ છે? આજમટન્ત ઔેર્ર મ જમતીી ક્રીઔેર્ ઔે ચુાંર્ણી જ ેલી ફ ફતની ચેરજ ેં ઉ ડીને અન્તે શ યી ખમ છે. તે જ્મતીી કાંડી અને અગુય શમ ત તે વભમે વ ચ જ્મતીી શલ ન દ લ ઔયન ય ભ ણવ/ જ્મતીી ઔેભ આખ આલીને વ ચ કુર વ નથી ઔયત ? બખત ઔે ત ન્ત્રીઔને અભ યે એ ુછલુાં છે ઔે, તે દુ:ક દુય ઔયી ળઔત શમ ત તે ભ ાંદ ડે છે ત્મ યે ઔેભ શૉસ્ીર્રભ ાં દડી જામ છે ? અભ યે શ્રદ્ગ ુની ઠેઔડી નથી ઉડ લલી; ણ વત્મ અને વાંળમ લચ્ચે ચ રત આ ખજ્રહ શભ ાં વત્મ ઔન ક્ષે છે તે જાણલુાં છે. યઔડ રુીમ જ ેલી જ, શ્રદ્ગ ની પરશ્રુતી શજી ઔેભ ભતી નથી ? અભે જુ ઠ શઈએ ત વજા બખલલ તૈમ ય છીએ. ણ યશી યશીને પ્રશ્ન થ મ છે ઔે ળ ભ ર્ે આજમટન્ત, ડૉક્ર્ય જ ેર્રીલ ય વપ થમ છે તેર્રી લ ય બુખત–બુલ વપ થમ નથી ? જ્મતીીએ ઔયે રી આખ શી ઔયત વલજ્ઞ ને ઔયે રી આખ શી જ ઔેભ લગુ વ ચી ડે છે ? વત્મળગઔએ લકત લકત જાશે ય ઔયે ર ાં ર ક રુીમ ન ાં ઈન ભ શજી ઔેભ લણજીત મેર –ાં અઔફન્ગ છે ? ભન્ત્રતન્ત્ર ઔે ભેરી લીદ્ય થી ‘‘ભુઠ’’ ભ યીને ફેશળ ઔયી દેત ભ ણવન એ ઔયતફભ ાં જો દભ શમ ત, આજ ે ર ક શૉસ્ીર્રભ ાં દયદીને યે ળન શે ર ાં એનેસ્થેવીમ આલ ભ ાં આલે છે; તેને ફદરે ‘‘ભુઠ’’ ભ યીને ફેશળ ઔયી યે ળન ઔયલ ભ ાં ઔેભ નથી
http://govindmaru.wordpress.com
57
આલત ? ફીજાનુાં ઔ જુ ાં ક ઈ જતી ડ ઔણ ત નુાં ઔ જુ ાં ફખડે ત્મ યે ઔેભ ર ચ ય ફની જામ છે ? (ડૉક્ર્યએ તેન રીલયનુાં ર્ર ન્વપ્ર ન્ર્ેળન ઔયીને તેને જીલતદ ન આલુાં ડે એલી ર ચ યી તેણે ઔેભ લેઠલી ડે છે ?) અકફ યભ ાં જ્મતીલીમઔ વલ રન જલ ફ આત ઔઈ જ્મતીી, ત ની દીઔયી બ ખીને ક્મ ાં વાંત ઈ છે તે ઔેભ નથી જાણી ળઔત ? (ફરઔે છી યભુજ એ થ મ છે ઔે જ ે અકફ યભ ાં તે રઔને ભુાંઝલત વલ રન જલ ફ આત શમ તે અકફ યભ ાં જ તેણે દીઔયીન ત્ત આન યને મગ્મ ફદર આલ ની જાશે ય ત છ લલી ડે છે !) લ સ્તુળ ષ્ડન પ્રકય નીષ્ણ ત ત ન ફાંખર ભ ાં ઉદ્બલતી વભસ્મ ઔેભ દુય ઔયી ળઔત નથી? મજ્ઞથી દુષ્ઔ ઔેભ અર્ઔ લી ળઔ ત નથી ? વુન ભી ઔે ગયતીઔાંને ઔેભ યઔી ળઔ ત ાં નથી ? પ્રશ્નન ય નથી. એ ફધ પ્રશ્નન જલ ફ ઔણ આળે ? એ ઔ યણે જ ઈશ્વયની પયીમ દ વભી, રેકન અન્તે ‘ધુછ ાંલ’ભ ાં આેરી શ્રી. ભનવુક ન યીમ ની નીચેની ઔલીત અભ ય ઔ નભ ાં વાંબ મ ઔયે છે : ધુછાુંલ
આાંક કુરે ત વ રુાં ! ભડીલશે રી આણ વોની આાંક કુરે ત વ રુાં ! નશીંતય વુયજ વ ભે જુ તમ શળે અન્ધ રુાં. શભ, શલનન ાં ઔુ ાંડ ાંન યષ્ણ છે ગેય લ, લીચ યન ાં ભ ાંદીમ ાં ભ ણવને શે ય લ ક્મ ાં વુધી વો ીધ ઔયળે ચયણ ભૃતન દ રુ ?“ ભડીલશે રી આણ વોની“ ચભત્ઔ યને ન ભે રમ્ર ફધ મે કેર, વભજી રે લીજ્ઞ ન ફધ મે વ ભે છે ઉઔેર, ુય લ –આધ ય લખય ઔ ાં સ્લીઔ યે યફ રુાં ?“ ભડીલશે રી આણ વોની“ તુાં વદીએ ફ ાંધેર દય –ધ ખ ને છડ, તુાં લશે ભ છ ઉંધે ભ થે ઔય ભ દડદાં ડ,
http://govindmaru.wordpress.com
58
જ ે ગેર્ ાંની જ ેભ જીલે છે એને ઔેભ વુધ રુાં ?“ ભડીલશે રી આણ વોની“ દુય દુયન ્રહશ અભસ્ત તને જ ળ થી નડે ? જ્મતી, જન્તય–ભન્તય, લ સ્તુ ચક્કયભ ાં ઔ ાં ડે ? અન્ધ ફનેરી શ્રદ્ધ ભ ાં ઔય ભ જીલન ક રુાં ?“ ભડીલશે રી આણ વોની“
– ભનવુખ નાયીમા, આચ મટ, એભ.લી. ર્ેર શ ઈ સ્ઔુ ર, ભ ત લ ડી, લ ટ વવ મર્ી, લય છ યડ, વુયત–૩૯૫ ૦૦૬ પોન: (0261) 254 5772 વેરપોન: 94268 12273 ઈ–ભેઈર : vu2mnariya@gmail.com
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
59
14-2011-02-04 કું કુ લયણાું કુ કભોમ“!
એઔ શ્રદ્ધ ુ ભ ણવન જીલનની લ ત છે. એ ભ ણવ યજ પ્રબુબક્તીભ ાં દઢ ઔર ઔ ખ ે. નીમભીત ખીત ઠ ઔયે . દત્તફ લની ખ મ. ભાંદીયભ ાં વગ પર્ આખ ભ થુાં ર્ેઔલે, એર્રુાં જ નશીં; ‘જમ વીમ ય ભ’ ફલ્મ લીન શઠે ઔળુાં ન અડ ડે એલ એ ધ ભીઔ ભ ણવ ! એઔ દીલવ એલુાં ફન્મુાં, એન લ ડ ભ ાં એઔ ડુક્કય ભયી ખમુાં. એણે ર ઔડી લડે તે ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દીધુાં. ડળીનુાં ફ યણાં ફન્ધ શતુાં; એથી તેભને એ લ તની જાણ ન થઈ. ણ ફીજા ડળીએ આ દૃશમ ફ થરુભની જાીભ ાંથી જોમુ.ાં તેણે ેર ડળીને જાણ ઔયી. ફન્ને લચ્ચે ભર્ ઝગડ થમ. ફીજા ડળીએ આક્રળ ઠ રલત ાં ઔષ્ણુાં : ‘તભે યજ દઢ ઔર ઔ બક્તીભ ાં ખ છ. ર્ીર ાં–ર્ઔ ાં ઔય છ. શમ્ભેળ ાં ધયભન ચડ લ ાંચત યશ છ. ળુાં તભ ય ધભટ તભને એલુાં ળીકલે છે ઔે તભ ય લ ડ ભ ાં ડુક્કય ભમુાં શમ તેને ડળીન લ ડ ભ ાં વયઔ લી દેલુાં ? ધયભન ચડ લ ાંચ્મ છી ણ તભે અાંદયથી આલ ભેર જ યશે લ ન શ ત ધુ ડી તભ ય ધયભભ ાં“! વખ લી દ ધયભન ચડ “ અને ઔાંઈઔ અક્કર આલે એલ ચડ લ ાંચ !’ વ ાંજ ે અભ યી ભીત્રભાંડીભ ાં આ લ ત નીઔી. ફચુબ ઈ શવીને ફલ્મ : ‘ભયે રુાં ડુક્કય ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દેલુાં એ આ ઔીમુખભ ાં આભ ત અક્ક્રની જ લ ત ખણ મ !’ છી એઔ દ ક્ષણ અર્ઔીને તેભણે ઉભેમ:ુાં આ ફધી ભ ણવન ભનન ક ઔુ લ ની ખાંદઔી છે. ભ ણવન ઔ ે ઔયલ ભ ાં આલત ાં ર્ીર ાં–ર્ઔ ાં દુનીમ જોઈ ળઔે છે; ણ ભનન ડ ગ છુ મેર યશે છે તે આલ પ્રવાંખે છત થઈ જામ છે. ક્માયે ક ભયે રા ડુક્કય કયતાં જીલતા ભાણવના ભનની દુગપન્ધ લધી જતી શોમ છે! ધભટ ભ ણવને એલી ફેઈભ ની ળીકલત નથી. ભ ણવની ફશુધ અનીતી ભોરીઔ શમ છે. ઔૃ ષ્ણ બખલ ને અજુ નટ ને ખીત ભ ાં ઔદી એલ ઉદેળ આપ્મ નથી, ‘શે લત્વ, ત ય લ ડ ભ ાં ડુક્કય ભમુાં શમ ત ત યે ર ઔડી લડે ચ ર ઔીથી
http://govindmaru.wordpress.com
60
ડળીન લ ડ ભ ાં કવેડી દેલુાં“!’ દુમોધન યજ દ તણ ઔયીને ચીયી અજુ નટ ન આાંખણ ભ ાં પેં ઔત શત એલમ ખીત ભ ાં ક્મ ાંમ ઉલ્લેક નથી થલુાં જોઈએ એલુાં ઔે ધભટન આદેળ ભુજફ ભ ણવનુાં ગડતય થલુાં જોઈએ; ણ લ ત ઉંધી ફની ખઈ છે. ભ ણવની ઈચ્છ ભુજફ ધભટ ગડ મ છે. જ ેથી શલે ભ ણવને ધભટન ડય નથી ર ખત. ઔેભ ઔે આજન ઔશે લ ત ધભટ એ તેનુાં ત નુાં ભ નવવન્ત ન છે. આજ ે ધભટને ન ભે ભ ણવ જ ે ઔભટઔ ાંડ ઔે ુજા ઠ ઔયત યશે છે એ ઔેલ તેનુાં આધ્મ ત્ભીઔ ભનયાંજન ફનીને યશી ખમુાં છે ! એલ ભ નલવવજટત ધભટન જ એ ઔુ પ્રબ લ છે ઔે ભ ણવ ભુતી વભક્ષ વજ્જ્ન ફની યશે છે અને વભ જ લચ્ચે ળેત ન ફનીને જીલે છે. ઔશે લ મ છે ઔે ળીક્ષણની ઈજ્જત યશે રી છે, તે યીતે ધભટન સ્ળટ ભી ભ ણવ ઔેલ ફની ળઔે છે તે ફ ફતભ ાં ધભટની ણ પ્રતીષ્ઠ યશે રી છે. એઔ લ ત લ યાંલ ય વભજામ છે. શલે આસ્તીઔત ઔે ન સ્તીઔત એ ભ ણવન વ ય ઔે નયવ શલ ની વ ફીતી નથી યશી. ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં ન ભ નલુાં એ ભ ણવની અાંખત લીચ યધ ય ને રખતી ફ ફત છે. ઈશ્વયભ ાં ભ નત ભ ણવ અચુઔણે વજ્જન જ શમ એ લ ત ત ક્મ યની જુ ઠી વ ફીત થઈ ચુઔી છે. ભાંદીય અને ભસ્જીદ ભ ર્ે આ દેળભ ાં આસ્તીઔએ જ ે ીડ ફન્ધ રશી યે ડ્યુાં છે તેન સ્ભયણભ ત્રથી ધ્રુજી જલ મ છે. ઔેર્ર ાંમ જીલત ાં ષ્ડીુરુ અને ફ ઔને વખ લી દેલ મ ાં શત ાં ! શજી ણ એ આખ ુયી શરલ ઈ નથી. ન સ્તીઔ ભ ર્ે એર્રુાં આશ્વ વન જરુય રઈ ળઔ મ ઔે તેભણે ઔદી ઈશ્વય ઔે ધભટને ન ભે લીય ર્ ભ નલવાંશ ય આચમો નથી. યન્તુ ધભટ અને શ્રદ્ધ વીલ મન દુણથી તે ણ ભુઔત નથી. ઔઈ ભ ણવ ન સ્તીઔ શલ થી તે આઆ વજ્જન ફની જત નથી. ન સ્તીઔભ ાંમ અનેઔ પ્રઔ યની સ્લબ લખત, ભ નલવશજ ઔભજોયી શઈ ળઔે છે. વ ચી લ ત એ છે ઔે ભ ણવ તેન આચ ય, લીચ ય અને લતટનથી ઔેલ છે તે જ તેન વ ચ ભ દાંડ ખણી ળઔ મ. તે બખલ નને બજ ે છે ઔે નથી બજત તે ફ ફત યથી તેનુાં વ ચુાં ભ નીઔી ળઔતુાં નથી. યજફયજની જીલ તી જીન્દખીભ ાં એઔ ભ ણવ ફીજા ભ ણવ જોડે ઔેલ વ્મલશ ય ઔયે છે તે ય ભ નલવભ જન ાં
http://govindmaru.wordpress.com
61
વુકદુ:કન આધ ય યશે ર છે. દય ભશીને એઔ વત્મન ય મણની ઔથ ઔય લત ભ ણવ ત ને ત્મ ાં ભયે ર ઉંદય ડળીને ત્મ ાં પેં ઔી દેત શમ ત એલી બક્તીન ઔઈ પ મદ કય ? ન દેક ત બખલ ન ભ ર્ે ભ ણવ ત ની આવ વન જીલત ભ ણવને વખ લી દેત શમ ત એલ રઔ ભ નલવભ જન વ ચ દુશભન છે. આજ ે થ મ છે એલુાં ઔે ભ ણવ યજ બખલ નન પર્ રુછ ે છે, અખયફત્તી વખ લે છે, ભુતીને દુધ અથલ ખાંખ જથી ધઈને ચખકી ઔયે છે; ણ તે અાંદયથી નકળીક ખાંદ યશી જામ છે. અભેયીઔ ન રઔની ખયદન ગડીમ ન ઔ ાંર્ વ થે જોતય મેરી શમ છે. આણી ભ પઔ ઈશ્વયબક્તી ભ ર્ે યજ વલ યન એઔ દ ઔર ઔ પ લલ નુાં તેભને ભ ર્ે રખબખ અળક્મ શમ છે. છત ાં યજફયજન ભ નલવ્મલશ યભ ાં અભેયીઔન આણ ઔયત ાં લધુ પ્ર ભ ણીઔ શમ છે. ત્મ ાં ઔઈ સ્ર્યભ ાં ્રહ શઔની વન ની ચેન ખુભ ઈ ખઈ શમ ત તે છી ભી ળઔે છે. આણે ત્મ ાં ય ભઔથ વ ાંબલ ફેઠર ે શજાય શ્રદ્ધ ુ લચ્ચે ાંચ તર ન વન ન અછડ કલ મ શમ ત તે છ ભલ ની આળ નથી શતી. ફચુબ ઈ ઔશે છે: ‘ય લણ વે ખમેરી વીત શે ભકેભ છી ભી ળઔે; ણ ય ભબક્ત વેથી વન ની ચેન છી ભી ળઔતી નથી !’ આણે ત્મ ાં બ ડેનુાં ગય ચ લી ડલ ની ફ ફત રેક તી નથી. (વયઔ યે ગયબ ડુતની તયપે ણભ ાં ઔ મદ ઔયીને શલે ફેઈભ નીને ઔ મદેવય ઔયી છે.) તભે ઔ ે તીરઔ અને ય ભન ભની ચ દય ઢીને નીઔી ડ ત રખબખ ણી દુનીમ ને ઉલ્લુ ફન લી ળઔ મ છે. ઑપીવભ ાં પ્રલેળતી લે લ ાંઔ લી ઑપીવન ઉંફય ને શ્રદ્ધ થી શ થ અડ ડત ઔભટચ યીને ભેં જોમ છે. એલ રઔ ઉંફયની ેરે ય જઈ કર્ ફીર ભુઔી ખરભ ર ઔયે છે ત્મ યે ેર ઉંફય ઔેલ લીશ્વ વગ ત અનુબલત શળે ? ઔઈ ધનઔુ ફેય ળેઠીમ ત ન સ્લ થટ વ ધલ તખડી ર ાંચ આે છે ત્મ યે તેને ઠુઔય લી દેલ ભ ાં બરબર ન ાં શ ાંજા ખખડી જામ છે. એલી ફેઈભ ની શલે વ ભ ન્મ ખણ મ છે.
http://govindmaru.wordpress.com
62
ઑપીવભ ાં વભમવય ન જલુાં ઔે ઔ ભચયી ઔયલી એલી ફ ફતની ર્ીઔ ઔયન ય ની ખણતયી શલે લેદીમ ભ ાં થ મ છે. વાંક્ષીપ્તભ ાં ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે યજ ઉઠીને ુજા ઠ ઔય. ખીત , ફ મફર ઔે ઔુ ય ન લ ાંચ, ણ વભ જભ ાં એઔ વ ચ , નેઔદીર ઈન્વ ન તયીઔે નશીં જીલી ળઔ ત ધભટળ ષ્ડની ળીક ભણ થીભ ાંન ાં યીંખણ ાં જ ેલી ફેઅવય ફની યશે છે. ધભટુસ્તઔ લ ાંચી ન કલ થી ઔેલ ભ નવીઔ વન્ત થ મ છે. જીલનભ ાં વ ચઔરી વુક–ળ ન્તી ભેલલી શમ ત ઔેલ લ ાંચ્મ થી નશીં ચ રે; ધભટની વ યી ળીક ભણન જીલનભ ાં અભર ઔયલ યષ્ણ. મ દ યશે , યખ ભર્ ડલ ભ ર્ે ડૉક્ર્યની દલ ેર્ભ ાં જામ તે જરુયી છે. દલ ળીળીભ ાં ડી યશે તેન ઔઈ પ મદ થત નથી.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
63
15-2011-02-23 વુંતો ‘શ્રીશયી’ને ફદરે ‘વત્મ’નો પ્રચાય કયે તે વાચી વભાજવેલા
વલટસ્લીઔૃ ત વત્મ એ છે ઔે એઔ રેકઔન લીઔ વભ ાં અકફ યનુાં ભશત્ત્લ અનેઔખણાં શમ છે. શ્રી. લીજમ બખત વમ્ દીત ુસ્તઔ ‘લીલેઔ–લીજમ’ભ ાં પ્ર . યભણ ઠઔ રકે છે: ‘યભણભ્રભણ’ ઔર્ ય 1976ભ ાં ળરુ થમેરી. આજ ે ફય ફય 35ભુાં લટ ચ રે છે. આ ફધી જ વમ્પ્ર પ્તી ભુ ત ‘ખુજય તભીત્ર’ને જ આબ યી છે. આલી ફાંડકય અને રુઢીબાંજઔ ઔર્ ય ચર લલ ભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’નેમ ગણાં વશે લુાં ડેરુાં, ગણ લીયધ થમેર; ણ એમ અડીકભ યશે રુાં અને શાં ુમ અડીકભ. દયભીમ ન ‘વભઔ રીન’ દ્વ ય ભુાંફઈન ઔીલ્લ વય ઔમો. જ્મ ાં આજ ે ણ યૅ ળન રીઝભની પ્રલૃત્તી ઔડેડ ર્ ચ રે છે. એર્રે ભુ (અને વોથી લગુ) ત શાં ુ ‘ખુજય તભીત્ર’ન ઋણી છુ .ાં ’ ઔાંઈઔ એ પ્રઔ યન જ ઋણસ્લીઔ ય વ થે અત્રે ઔશે લ નુાં પ્ર પ્ત થ મ છે ઔે પ્રસ્તુત અકફ ય યૅ ળન રીઝભનુાં ભવ છે. એની ઔર્ ય અને ચચ ટત્ર લીબ ખ દ્વ ય ઔેર્ર મ યૅ ળનર લીચ યઔનુાં ગડતય થમુાં છે. નલવ યીન જાણીત ચચ ટત્રી શ્રી. વુયેળ દેવ ઈ સ્લમાં એઔ તાંત્રી ફની ‘પ્રીમભીત્ર’ ન ભનુાં કુદનુાં વ પ્ત શીઔ ચર લી યષ્ણ છે. ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં એઔ વભમે આખરી શયભ ાં સ્થ ન ભેલી ચુઔેર યૅ ળનર ચચ ટત્રી શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ એઔ વપ એડીર્ય તયીઔે લૈશ્વીઔ ખમ તી પ્ર પ્ત ઔયી ચુક્મ છે. ઈન્ર્યનેર્ ય ‘અબીવ્મક્તી’ ન ભન તેભન બ્રખ કુફ રઔપ્રીમ થઈ યષ્ણ છે. એ વીલ મ શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય, શ્રી. વુનીર ળ શ, શ્રી. વુમટઔ ન્ત ળ શ એ વોન ચચ ટત્ર લકત લકત ‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં પ્રખર્ત યશે છે. શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જયે ત ઈન્ર્યનેર્ ય છેલ્લ ાં છ લટથી ‘વન્ડે ઈ–ભશે પીર’ ન ભથી ‘લ ચનમ ત્ર ’ની એઔ અનકી વ શીત્મીઔ ભશે પીર જભ લી છે. એ ફધ ભ ાં ‘ખુજય તભીત્ર’ન યક્ષ પ ઈનઔ યી ળઔ મ એભ નથી. આદયણીમ ભય યીફ ુ જ ેલ વુપ્રવીદ્ધ ઔથ ઔ ય યૅ ળન રીઝભ તયપ ઢળ્ તેભ ાં ણ ‘ખુજય તભીત્ર’ પ્રત્મેની તેભની ચ શન જ ઔ યણબુત યશી છે. ય ભનુાં યર્ણ ઔયત ય ભ મણી ‘યભણભ્રભણ’ તયપ લે એ ફશુ ભર્ી (અને ક વ ત) આશ્વ વઔ ગર્ન ખણ મ. આશ્વ વઔ એર્ર ભ ર્ે ઔે, ચ ય– ાંચ
http://govindmaru.wordpress.com
64
યૅ ળન રીસ્ર્નુાં ન નઔડુાં ર્ુાં ાંડલ જ ેલુાં શતુાં. તેભ ાં ભય યીફ ુન પ્રલેળથી જાણે ાંડલને ઔૃ ષ્ણન વ થ ભળ્. ગણ એ ર્ીઔ ઔયી– ‘યભણ ઠઔ ભય યીફ ુન કે ફેવી ખમ .’ શ્રી. ભય યીફ ુએ ‘લીલેઔ–લીજમ’ ુસ્તઔન રઔ ટણ ઔ મટક્રભ (પાંક્ળન)ભ ાં ભ ઈઔ યથી જાશે ય ત ઔયી– ‘યભણ ઠઔ ભ યે કે નથી ફેઠ “, શાં ુ એભને કે ફેઠ છુ ાં !’ (ફ ુની એ લીનમ્રત ખણ મ, ફ ઔી એભ ઔશે લુાં લધુ વ ચુાં ખણ મ ઔે ઔઈ ઔઈન કે નથી ફેઠ.ુ ાં ફન્ને વત્મન ધયભઔ ાંર્ ભ ાં ફ જુ ફ જુ ન લ્લ ભ ાં ઉબ છે) ફન્ને એઔભેઔને ઉઔૃ ત ઔયત નથી– વત્મન વભથટનભ ાં આાંખી ઉંચી ઔયે છે. ફ ુ વે ‘ય ભફ ણ’ છે. યભણ ઠઔ વે ‘યૅ ળન રીઝભ’નુાં ફ ણ છે. ફન્નેન એઔભ ત્ર શે તુ ‘ય લણદશન’ન છે. યૅ ળન રીઝભની લણકેડ મેરી ર્ેઔયી ય ચઢી, ‘લીલેઔફુદ્ધીલ દન લ લર્’ પયઔ લલ નુાં ઔ ભ ભશત્ત્લનુાં છે. તે ઔ ભ ‘ફ ુ’ ઔયે ઔે ‘ફ ’– યૅ ળન રીઝભનુાં ત તેન થી ઔલ્મ ણ જ થળે. ુસ્તઔ ‘લીલેઔ–લીજમ’ભ ાં શ્રી. લીજમ બખતે એઔ વુાંદય ગર્ન વભ લી રીધી છે. આણી અન્ધશ્રદ્ધ ઔેર્રી શદે જડ, અક્ક્રલીશણી અને ધીક્ક યમુક્ત છે તેન આ એઔ જ દ કર ફવ થઈ ડળે. ખ ાંધીનખયથી દળ ભ ઈર દુય રુ ર ન ભનુાં ખ ભ આલેરુાં છે. ત્મ ાં આવ ભ વભ ાં ‘લ્લી’ બય મ. લ્લી એર્રે ભે અને ભ ત જીની યથમ ત્ર . જ ેભ ાં લયદ મી ભ ત ને ભ થે ચખકુાં ગી ચઢ લલ ભ ાં આલે છે. આ શજાય ભણ ચખકુાં ગી ખ ભની ધુભ ાં ઢ મ અને યખદ મ. એભ ાં લી છ એલ ચુસ્ત યીલ જ ઔે ેરુાં ધુભીશ્રીત ગી દરીત જ રઈ જામ. અને એભ ાંથી ધુીમુાં ગી ઔ ઢીને ક મ. યૅ ળન રીસ્ર્એ આલ ફખ ડ ઔયન ય ઉત્વલન લીયધ ઔમો અને ધભટધુયન્ધયને લીનન્તી ઔયી ઔે ગી ધુભ ાં ઢ મ એને ફદરે, લ વણભ ાં ઝીરી ર અને છી ખયીફને લશેં ચી દ, ત ઔભવે ઔભ ળુદ્ધ ગી ત તેભન ેર્ભ ાં જામ“! લ્લીન ભલડીએ ળ જલ ફ આપ્મ તે વ ાંબ. તેભણે ઔષ્ણુાં: ‘ગી ઢ મ ત જ ધ મુાં ુણ્મ ભે !’ આલ જલ ફથી નીય ળ થઈને યૅ ળન રીસ્ર્ અદ રતભ ાં ખમ અને ઔષ્ણુાં ઔે આલ અથટશીન ઉત્વલ ફન્ધ ઔય લ. ત્મ યે અદ રતે ઔ મદેવય એલ ચુઔ દ આપ્મ ઔે, ‘રુ રની ‘‘લ્લી’’ એ ધ ભીઔ ફ ફત છે. અને ધ ભીઔ ફ ફતભ ાં અદ રત ઔે ઔ મદ ભ થુાં ભ યી ળઔે નશીં !’
http://govindmaru.wordpress.com
65
દસ્ત, આ આણ ભશ ન બ યતની ત વીય છે. ઔલ્ન ઔયી ળઔ મ કયી ઔે, અભેયીઔ ભ ાં આ યીતે ભણફન્ધી ચખકુાં ગી ધુભ ાં ઢી દેલ ભ ાં આલતુાં શમ અને લી ત્મ ાંની અદ રત એલ ચુઔ દમ આે કયી ઔે, ‘આ ધ ભીઔ ફ ફત શલ થી અદ રત એભ ાં ભ થુાં ભ યી ળઔે નશીં !’ એઔ ફીજો પ્રવાંખ જુ . 1981ભ ાં શ્રી ય જાય ભભશન ય મન ભર્ બ ઈ ભૃત્મુ મ્મ એર્રે યીલ જ પ્રભ ણે તેભની લીધલ થમેરી ત્ની– અરઔભાંજયીએ વતી થલ ની તૈમ યી ઔયલી ડી. કડઔ મેરી ચીત ય અરઔભાંજયી ચઢી ત કયી; યન્તુ જ ેલી આખ ચ ાંલ ભ ાં આલી ઔે તે ખબય ઈ ઉઠી. તીવ્ર અખનઝ થી દ ઝત ાં તે ઉબી થઈ ખઈ. યન્તુ ચીત પયતે એઔઠ થમેર ધભ ટન્ધ ઠેઔેદ યએ એને બ ખી છુ ર્તી અર્ઔ લીને ર ાંફ ર ાંફ લ ાંવડ લડે ભ યી ભ યીને છી ચીત ભ ાં ધઔેરી દીધી. એની ચીવ ન વાંબ મ તે ભ ર્ે ફુરાંદ ઢર–નખ ય ીર્લ ર ગ્મ . આજ ે આ લ ાંચલ ભ ત્રથી ણ ઔભઔભ ર્ી આલી જામ છે. ય જાય ભભશન ય મે યડત હૃદમે એ શે લ નીમત જોઈ રીધી; ણ છી તેભણે પ્રચાંડ ુરુ થટ આદમો ને 1827ભ ાં રડટ લીરીમભ ફેન્ર્ીઔે વતીપ્રથ ન ફુદ ઔયલ ન ઔ મદ ઔમો. શલે ઔરુણત જુ ઔે એ લ તને આજ ે ુય ાં 184 લો લીતી ખમ ાં છે; છત ાં અકફ યભ ાં શજી ણ એલી ગર્ન લ ાંચલ ભે છે ઔે પર ણ ખ ભભ ાં ઔઈ ભશીર ને વતી થલ ની પયજ ડલ ભ ાં આલી. અપવવ“ આણ ‘ભશાન’ બ યતે શજી ગણાં વુધયલ નુાં ફ ઔી છે. એલ વાંજોખભ ાં આદયણીમ શ્રી. ભય યીફ ુ યૅ ળન રીઝભન ર્ેઔ ભ ાં આાંખી ઉંચી ઔયે ત તે યૅ ળન રીઝભ ઔયત ાંમ વભ જની ફશુ ભર્ી વેલ થમેરી ખણ મ. એભની વે ધભટનુાં ળક્તીળ ી ભ ધ્મભ છે. વભ જની ન ની ન ની ખરીઔુ ાંચીભ ાં એભન અલ જ શોંચે છે. મ દ યશે વત્મ વન જ ેલુાં ઔીભતી શમ છે. યન્તુ વનુાં ઔેલ એઔ દ થટ છે. તેને ગયે ણ ભ ાં ઢ લ ભ ાં આલે ત જ તેન ઉમખ ઔયી ળઔ મ. ભય યીફ ુ વશીતન તભ ભ વન્ત/ઔથ ઔ ય વત્મને ઉદેળનુાં ગયે ણાં ફન લીને પ્રચ ય ઔયે ત વભ જભ ાંથી અન્ધશ્રદ્ધ જરુય ભર્ી ળઔે. આણી સ્થીતી એલી દમનીમ છે ઔે એઔ ધભટખુરુ ર ક ભ ણવ બેખ ાં ઔયી ળઔે; ણ એઔ ‘વત્મ’ વેંઔડ ધભટખુરુને એઔ છત તે એઔઠ નથી ઔયી ળઔતુાં. ઔેભ ઔે ધભટખુરુને વત્મ
http://govindmaru.wordpress.com
66
ઔયત ાં વન્ભ નની અને વભ જવેલ ઔયત ાં સ્લ–વેલ ની લધુ ખયજ યશે તી શમ છે. દયે ઔન લ ડ જુ દ “ દયે ઔન ચઔ જુ દ “ ને લી દયે ઔન બખલ ન ણ જુ દ “! તેભન અનુમ મીની વાંખમ યથી તેભની પ્રતીષ્ઠ અાંઔ તી શમ છે. એલી જુ ઠી ભ ણીથી ફશુ ફશુ ત દમ્બનુાં ભ નીઔે, વત્મન વલે ફ જુ ય યશી જામ છે. વભ જનુાં ઔલ્મ ણ ઔયલ ઈચ્છત વન્તએ આવન બેદબ લ બુરી વત્મન વભથટન ભ ર્ે એઔ થલુાં જોઈએ. ફચુબ ઈ ઔશે છે– ‘બખલ બરે શે ય; ણ પ્રજાને ઠખલ નુાં ફાંધ ઔય.’ અન્તે એઔ લ ત જરુય ઔશે લી છે. આજમટન્ત વ મરન્ર્ યૅ ળન રીસ્ર્ તયીઔે યશે લ નુાં વાંદ ઔયન ય શ્રી. લીજમ બખતે, શ્રી. યભણબ ઈ ઠઔવ શે ફન દીરન દસ્ત લેજ વભુાં આ ુસ્તઔ પ્રખર્ ઔયીને યૅ ળન રીઝભ ક્ષેત્રે બવ્મ પ્રલેળ ઔમો છે. આ ુસ્તઔ ભ ત્ર યૅ ળન રીસ્ર્એ જ નશીં; પ્રત્મેઔ ભ ણવે લ ાંચલ જ ેલુાં વત્ત્લળીર અને નભુનેદ ય ફની ળક્મુાં તેભ ાં શ્રી. લીજમ બખતન ભ ત્ર આથીઔ પ જ નશીં; ભ નવીઔ પ ણ ન ન વુન નથી. પ્ર . યભણ ઠઔન ‘લીચ યન લવીમતન ભ ’ જ ેલુાં આ ુસ્તઔ તેભન આજમટન્ત નીલડેર રેકભ ાંથી ચુાંર્ીને વાંદ ઔય મેર 392 ખદ્યકાંડન યવથ છે. રુીમ એઔવ એાંવીનુાં આ ુસ્તઔ શ્રી. લીજમ બખતને વેરપન નાંફય : 98252 71200, ઈ–ભેઈર : vmbhagat@gmail.com ય વમ્ઔટ ઔયલ થી રુીમ : 150/- ભ ાં ભી ળઔે છે. ધુછાુંલ ચ ર, 2011ભ ાં જખતબયની તભ ભ શ્રદ્ધ ઔે અન્ધશ્રદ્ધ ને નલેવયથી વત્મ અને લીજ્ઞ નન ત્ર જલે તરીએ અને જ ે લજન ઉતયે તેને વો સ્લીઔ યીએ. ઔેભ ઔે ‘વત્મન ધયભઔ ાંર્’ લીજ્ઞ ન દ્વ ય ‘ર્ેસ્ર્ેડ એન્ડ ઔે’ થમેર શમ છે. ધયભન ધડ ભ ાં પે ય શમ ળઔે; ણ લીજ્ઞ નન લજનઔ ાંર્ ભ ાં એઔ ્રહ ભનમ પયઔ શત નથી.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
67
16-2011-05-27 વૃષ્ટીના ળીળભશરના ળીલ્ી ત્રણ“ ઈશ્વય, ઈન્વાન અને લીજ્ઞાન
ભ ય ાં દ દીભ ભમ ાં ત્મ ાં વુધી ૃર્થલીને ખ નશીં વ ર્ ભ નત યશે ર ાં. એઔ લ ય ભ યી લીજ્ઞ નની નર્ફુઔ તેભને લ ાંચી વાંબ લેરી અને ઔશે રુાં: ‘દ દી ૃર્થલી વ ર્ નશીં ખ છે.’ તેભણે ભ ય બણ ય શવી ડત ાં ઔશે રુાં: ‘ખ ાંડીમ , તુાં બણ્મ; ણ ખણ્મ નશીં. ધયતીભ ત ખ નશીં; વ ર્ છે અને તે ળેન ખન ભ થ ય ઉબેરી છે. ન ખ પે ણ ફદરે ત્મ યે ૃર્થલી શ રી ઉઠે છે એથી ધયતીઔાં થ મ છે!’ ઔચ્છભ ાં ધયતીઔાં થમેર ત્મ યે ભને દ દીભ ન ળબ્દ મ દ આલેર . અભ યી ઔ ભલ ીને ત્રીઔણન ત્રણ કુણ ન વયલ 180 અાંળ થ મ તેની કફય નથી. ફ જુ લ ખાંખ ઔ ઔીને એ લ તની કફય નથી ઔે ષ્ડીને ફ ઔી જન્ભે એભ ાં ષ્ડી નશીં; ુરુ જલ ફદ ય શમ છે. અયલીન્દબ ઈને ત્મ ાં ચાંચફશે ન અડધ દશ ડ ફ્રીઝન દયલ જો ુય ઢ ાંઔત ાં નથી. અને ર ઈર્ફીર લધ યે આલે ત્મ યે ર ઈર્લ વ થે રડે છે. ભ ણવન ાં ગણ ાં અજ્ઞ ન ફીનઝેયી વ જ ેલ ાં શમ છે. તે ક વ નુઔવ ન નથી શોંચ ડત ાં. દ દીભ ને તેભન ાં અજ્ઞ ને છેલ્લે વુધી ઔઈ શ ની શોંચ ડી ન શતી. છેલ્લ ાં અઢીવ લોભ ાં લૈજ્ઞ નીઔ પ્રખતીને ઔ યણે અદ્બુત વાંળધન થમ ાં. આજ ે લીજ્ઞ ન લીશ્વનુાં લીશ્વઔભ ટ ફની ખમુાં છે. લીજીની ળધ ફશુ છથી થમેરી. તે ુલે 1769ભ ાં ઈંગ્રૅન્ડન જ ેમ્વ લૉર્ે સ્ર્ીભ એન્જીનની ળધ ઔયી શતી. ઔશે છે: ઉઔત ણીની લય થી લ વણ યનુાં ઢ ાંઔણ ઉથરી ડ્યુાં અને તેભને લીચ ય આવ્મ, લય થી ઢ ાંઔણ ઉથરી ળઔતુાં શમ ત એ ળક્તીન અન્મ ઔ ભભ ાં ણ ઉમખ ઔયી ળઔ મ. અને એભણે સ્ર્ીભ એન્જીનની ળધ ઔયી. ખૃશીણી આજ ે ઔુ ઔય લ યે છે તે જ ેમ્વ લૉર્ે ઔયે રી ળધની રેર્સ્ે ર્ એડીળન છે. ભ નલજાતને આજ ે કડીમ ય ભ ત ઔયત ાં લય ભ ત લધુ ઉમખી છે. લો વુધી આણી
http://govindmaru.wordpress.com
68
ફ્ર ઈંખય ણી અને ખુજય ત એક્ષપ્રેવ સ્ર્ીભ એન્જીનન ળીમ ાં યષ્ણ ાં શત ાં. લીજીની ળધથી ભ ણવન ગયભ ાં ઔડીમ ાં અને પ નવ દુય થમ ાં તે યીતે ર્રને ણ લય ની શૈ મ લય ભ ાંથી ભુક્ત થઈ ળઔી. મુયભ ાં થમેરી ઓદ્યખીઔ ક્ર ન્તીભ ાં ૈડ ાંની ળધે જ ે ભશત્ત્લન બ ખ બજવ્મ શત, તેલ બ ખ લીજીએ લીશ્વન લીઔ વભ ાં બજવ્મ. આજ ે ળશે યન ઔઈ આરીળ ન થીમેર્યભ ાં આણે પીલ્ભની ભજ ભ ણીએ છીએ ત્મ યે એ મ દ ઔયત ાં નથી ઔે ફ્ર ાંવન લ્મુભીમય ફાંધુએ 1895ભ ાં ચરચીત્રની ળધ ઔયી શતી. લોુલે લ ાંવદ ની પ્રત ર્ઔીઝભ ાં ભેં શે રી લ ય ‘ફશત દીન શુએ’ ન ભની પીલ્ભ ાંચ આન ભ ાં જોમેરી. ભ ય યભ ાંચન ય યષ્ણ ન શત. છી પીલ્ભનુાં વ્મવન થઈ ડેરુાં. લ ાંચલ ભ ર્ે ભીત્રને ત્મ ાં જાઉં છુ ,ાં એભ ઔશીને તેભની જોડે ર્ઔીઝભ ાં ગુવી જત. બીન ય ખ ભન ભ ય આદીલ વી રાંખર્ીમ ભીત્ર બ્રૅઔ એન્ડ વ્શ ઈર્ પીલ્ભ જોતી લે ભર્ેથી ફુભ ડત : ‘ઔરય છડ“ ઔરય છડ“ !’ શાં ુ ણ તેભને વ થ આત. 1895ભ ાં જ ઈર્રીન ભ ઔોનીએ યે ડીમ વીગ્નર ભઔરલ ભ ાં વપત ભેલેરી. અને તેને ખરે આણને યે ડીમ ભળ્. આજ ે યે ડીમ ભીચીની ભજા ભ ર્ે આણે ભ ઔોનીન ઋણી છીએ. યે ડીમથી ઔેલ ભનયાંજન જ નશીં; ભ શીતીની દુનીમ ભ ાં ણ જફયજસ્ત ક્ર ન્તી થઈ. 1927ભ ાં ફ્રેળ લથે ર્ીલીની ળધ ઔયી. તે ઔ યણે યે ડીમન જાણે ભૃત્મુગાંર્ લ ખી ખમ. ટ્યુફર ઈર્ આલત ાં પ નવ કુણ ભ ાં જઈ ડ્ય ાં શત ાં; તેભ ર્ીલીએ યે ડીમને કુણ ભ ાં શડવેરી દીધ. યન્તુ એ ળધનુાં લૈજ્ઞ નીઔ ભુલ્મ જય છુ ાં ન શતુાં. પ્રત્મેઔ પ્ર થભીઔ વાંળધન નીવયણીન શે ર ખથીમ જ ેર્રુાં ભશત્ત્લ ધય લે છે. ભ ણવ વીધ નીવયણીન છેલ્લે ખથીમે શોંચી ળઔત નથી. આઈસ્ક્રીભ ઉન નુાં અભૃત ઔશે લ મ. શલે એ ગયે ફન લી ળઔ મ છે. એ અભૃતભન્થન ઈ.વ. 1850ભ ાં ફ્રીઝની ળધથી ળક્મ ફન્મુાં શતુાં. આણે આઈવક્રીભ ક તી લે ત્નીને ધન્મલ દ આીએ છીએ; ણ ફ્રીઝન ળધઔન લીચ ય આલત નથી. ભ ણવ ખણતયીન ઔર ઔભ ાં લીભ ન દ્વ ય ભુમ્ફઈથી રાંડન શોંચી જામ છે. રાંડનન એયર્ટ ય ઉતમ ટ છી શે ર આબ ય બખલ નન ભ ને છે; ણ ય ઈર્
http://govindmaru.wordpress.com
69
બ્રધવટને ઔઈ મ દ ઔયતુાં નથી. 1930ભ ાં ય ઈર્ બ્રધવટને ઉડત ાં ક્ષીને જોઈ લીચ ય આવ્મ: ક્ષી ઉડી ળઔે છે તે યીતે ભ ણવ ઔેભ ઉડી ળઔત ાં નથી ? એ પ્રશ્નને ખરે થમેર અનેઔ પ્રમખ ફ દ લીભ નની ળધ થઈ. અયલીન્દબ ઈન દીઔય અભેયીઔ ભ ાં છે. એથી તે જમ્ફજ ેર્ભ ાં ગણીલ ય ફેઠ છે. તે ઔશે છે: ‘ીટ્ર્ભૅન’ ન ભન ભ ણવે ળર્ટશૅન્ડ રીીની ળધ ઔયી શતી, તેથી ળર્ટશૅન્ડને ‘ીટ્ર્ભૅન ળર્ટશૅન્ડ’ ઔશે લ મ છે. બ્રેઈર ન ભન ભ ણવે અન્ધજનની રીી ળધી શતી, તેથી તેને ‘બ્રેઈર રીી’ન ન ભથી કલ ભ ાં આલે છે. એ યીતે ય ઈર્ બ્રધવટની ુણ્મસ્ભૃતીને ચીયાંજીલ ય કલ વયઔ યે જમ્ફજ ેર્નુાં ન ભ ‘જમ્ફ ય ઈર્’ ય કલુાં જોઈએ. એલુાં થઈ ળઔે ત તે ય ઈર્ બ્રધવટનુાં શ્ર દ્ધ ઔયલ જ ેલી લીત્ર ફ ફત ફની યશે . શલે એ પ્રશ્ન ય લીચ ય ઔે જ ે લીજ્ઞ ની, ભ ણવને ક્ષી ઔયત ાંમ લધુ ઉંચ ઈએ ઉડલ ની વીદ્ધી અ લે તેનુાં શ્ર દ્ધ ઔયલ ની જરુય યશે કયી ? ભય યીફ ુને ઔદીઔ ભલ નુાં ફને ત ળીષ્મબ લે ુછલુાં છે : ‘ય ભ મણભ ાં ુષ્ઔ લીભ નન ઉલ્લેક આલે છે. ત ય ઈર્ બ્રધવટ ય ભ મણ શે ર ાં જન્મ્મ શત ઔે ુષ્ઔ લીભ નની ળધ ય ઈર્ બ્રધવટ ુલે ઔ’ઔ ફીજા ઔયી ચુક્મ શત ?’ 1955ભ ાં યળીમ એ સ્ુર્નીઔની ળધ ઔયીને અલઔ ળમુખન ાં દ્વ ય કરી આપ્મ ાં. એ ળધને ઔ યણે ભ નલી બ્રષ્ઢ ાંડને ફ યણે ર્ઔય ભ યત થમ. 1971ભ ાં થમેરી ભ ઈક્રચીપ્વની ળધે છેલ્લ ાં 39 લટભ ાં ભ શીતીની દુનીમ ભ ાં ક્ર ન્તી વજીટ. ે ઈર્ વાંદેળ વ્મલશ યન ગણ લીઔ વ થમ. ઔમ્પ્મુર્ય, ર્ેરીઔૉમ્મુનીઔેળન અને વેર્ર 1990ન દ મઔ ભ ાં અથ ટત્ છેલ્લ ાં 20 લટભ ાં લલ્ડટલ ઈડ લેફ બ્ર ઉઝય આલત ાં ઈન્ર્યનેર્ભ ાં તશે રઔ ભચ લી દેતી ળધ થઈ. ઔમ્પ્મુર્ય અને ઈન્ર્યનેર્ એ લીજ્ઞ નદેલત ન ાં અનન્મ આળીલ ટદ વભ ાં છે. બ યતભ ાં ણ ઔેર્રીઔ ળધ થઈ શતી. વદી ુલે નખયયચન , આમુલેદ, નક્ષત્રનુાં ખણીતળ ષ્ડ, ળઢલ ાં લશ ણ લખેયેની ળધ થઈ શતી. ળુન્મની ળધ બ યતભ ાં આમટબટ્ટ ે ઔયી શતી. ફચુબ ઈ ઔશે છે : ‘ળુન્મની ળધન વોથી ભર્ ખેયર બ અભ્મ વઔ દયભીમ ન ભેં ભ ઔટળીર્ભ ાં લેઠ્ય શત !’
http://govindmaru.wordpress.com
70
આ ફધી તલ યીક યથી પરીત થ મ છે ઔે ભ નલ ઈતીશ વન ાં લીતેર ાં શજાય લોભ ાં, ભર્ બ ખની ળધ છેલ્લ ાં 250 લટભ ાં થઈ છે. લીવભી વદી લીજ્ઞ નન વુલણટમુખ ફની ખઈ શતી. લીજ્ઞ ને ભ ણવને વુકી ઔયલ ભ ાં છુ ાં લીને જોમુાં નથી; ણ અપવવ એ લ તન છે ઔે આણ ઔેર્ર ઔ ઔશે લ ત ધભટખુરુ લીજ્ઞ નને ેર્ બયીને ખ દે છે ! એઔ ઔથ ભ ાં એઔ વન્ત ફલ્મ શત : ‘લીજ્ઞ ને વજેર ાં બોતીઔ વુકથી ભ ણવ ઈશ્વયલીભુક થઈ ખમ છે. લીજ્ઞ ને ભ ણવને ભ ણવ નશીં; ભળીન ફન લી દીધ છે. લીજ્ઞ ન જ ેલી કય ફ ફ ફત ફીજી એઔે નથી. લીજ્ઞ ન ઔીમુખન જીન છે !’ સ્થીતી એ શતી ઔે વન્તની ઔથ ભ ઈઔ દ્વ ય ર ક ભ ણવને વાંબ ઈ યશી શતી, ક્રઝ વઔીર્ ર્ીલી દ્વ ય શજાય ભ ણવ જોઈ યષ્ણ શત અને ઔેફરન ર ઈલ ર્ેરીઔ સ્ર્ દ્વ ય ગયે ગય શોંચી યશી શતી. લીજ્ઞ નન બયુય ઉમખ ઔયલ છત ાં એ વન્ત ભશ ળમ લીજ્ઞ નને બ ાંડી યષ્ણ શત તે શ સ્મ સ્દ ર ખતુાં શતુાં. જાણે ણીભ ાંથી ડઔુ ાં ઉંચુાં ઔયીને ભ છરી ઔશે તી શમ : ણી જ ેલી નઔ ભી ચીજ ફીજી એઔે નથી. ભ ણવે ઔૃ ત્રીભ શ થ ફન વ્મ . ખ ફન વ્મ . આાંક, ઔ ન, નક ફન વ્મ ાં. ત્મ ાં વુધી ઔે હૃદમનુાં પ્રત્મ યણ ણ શલે ળક્મ ફન્મુાં છે. તે ભ ર્ે આણે ભુ ત આરભન અવરી આઔીર્ૅક્ર્(વ મન્વ અને ર્ેઔનૉરજી)ન ઋણી છીએ. ઈશ્વય ક્મ ાં શળે“ ઔેલ શળે“ આણે ઔદી જોમ નથી. યન્તુ બખલ ન લીજ્ઞ નીન સ્લરુભ ાં ભ ણવને ભી જામ છે. ઈશ્વયને ભલ ની યીતભ ાં થડુાં ભૉડીપીઔેળન ર લલ ની જરુય છે. પ્રબુને ભલ ન ધભછ ડ શલે ફદર લ જોઈએ. ય ભ મણ અને ભશ બ યતની વીયીમરભ ાં ભ થે ભુઔુર્લ દેલત ને આણે વદીથી બખલ ન ભ નત આવ્મ છીએ. યન્તુ ઈશ્વયને ળધલ ભ ર્ે ભન્દીય, ભસ્જીદ, ચચટ ઔે ખીયજાગયભ ાં પ ાંપ ાં ભ યલ ને ફદરે આણી આવ વ જ નજય ઔયલી યશી. ‘न जाने कीस वेशमें नारायण मीऱ जाय“ !’
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
71
17-2011-07-29 ભાનલ કલ્માણનાું કાભો આસ્તીકોએ લધાયે કમામું છે
(બાગ–૧) ગયભ ાં અભે તીત્ની ફે જ યશીએ. ફન્ને વ થે ફીભ ય ડ્ય ાં. ફ થરુભ વુધી ણ ન જલ મ એલી અળક્તી આલી ખઈ. વ ાંજ ે ક ઈળુાં ળુાં તેની ચીન્ત થઈ. ભીત્ર દ્વ ય જાણ થઈ ઔે નલવ યીભ ાં ્રહીડ આખ ‘સ્લ ભીન ય મણ’ વમ્પ્રદ મન ફેનય શે ઠ જરુયતભન્દ રઔને ગયફેઠ ાં ર્ીપીન શોંચ ડલ ભ ાં આલે છે. ત્મ ાં પન ઔમો. ત ભ ત્ર ાંત્રીવ રુીમ ભ ાં ફે જણ જભી ળઔે એર્રુાં વુન્દય બજન ર્ીપીનલ ગયફેઠ ાં આી ખમ. ફે દીલવ છી નલી ભુશઔેરી આલી ! બ્રડ–પ્રેળય લખેયેની દલ કુર્ી ખઈ શતી. ભૅડીઔર સ્ર્ય ગયથી ત્રણ ઔીરભીર્ય દુય. જલુાં ઔેલી યીતે ? ત વ ઔયત ાં જાણલ ભળ્ુાં ઔે નલવ યીભ ાં ‘ફ વીત ય ભ’ન ઉક્રભે ય શત દયે ભૅડીઔર સ્ર્ય ચ રે છે. એ રઔ દળ ર્ઔ ઔભીળન ત આે જ, ઉયથી ગયફેઠ ાં દલ ણ શોંચ ડે. એ ભ ર્ે તે ઔઈ લધ ય ન વલીવ ચ જટ ઔે ેર્ર રન ૈવ ન રે. લી ઔભીળન ફ દ ઔમ ટ છી ધ ય ઔે તભ રુાં ફીર વ તવ અઠ્ય વીનુાં થતુાં શમ ત ફ ય રુીમ તે વ થે રઈને જ આલે, જ ેથી ૈવ ની આરેભ ાં ણ ઔઈ અખલડ ન ડે. આલી વુન્દય, ય શતબયી વ્મલસ્થ નીશ ી પ્રથભલ ય લીચ ય આવ્મ – ‘આ ફ વીત ય ભ ઔણ શળે ?’ એભનુાં ન ભ ગણીલ ય વ ાંબળ્ુાં શતુાં; ણ એભન લીળે લીખતે જાણલ ની ઈચ્છ થઈ. ગભે તેભ ણ, ભાંદગીભાં બોજન અને દલા અભને રંગ ય ભળ્યા ત્માયે અનામાવ ેરા બજનનું સ્ભયણ થમું – ‘ગરુડે ચઢી આવ્મા ગીયધાયી…!’ ભ ાંદખીન ફીછ ને વુત ાંવુત ાં ફે લ ત વભજાઈ : શે રી એ ઔે બખલ નન ન ભે આર્રી વુન્દય ભ નલવેલ થઈ ળઔતી શમ ત, એ બખલ ન વ ચે જ ન શમ– ઔ લ્નીઔ શમ ત ણ, ભ ણવન દીરભ ાં એ ઔદી ન ભયલ જોઈએ. ફીજો લીચાય એ આવ્મ ઔે જ ે બખલ નન ન ભે દુ:કી રઔને વશ મ ભતી શમ એ બખલ ન બરે ર્થથયન ઔેભ ન શમ, વભ જ ભ ર્ે ત એ જીલત ભ ણવ ઔયત ાં ણ લધ યે
http://govindmaru.wordpress.com
72
ઉમખી ખણ મ. બખલ નન ન ભે બક્તને ણ ભ નલવેલ ઔયલ ની પ્રેયણ ભતી શમ ત આક વભ જ ફ વીત ય ભ ઔે સ્લ ભીન ય મણ વમ્પ્રદ મન ઋણી ખણ મ. ભન લીચાયે ચઢ્ું. વભાજનું લધાયે બરું કોના દ્વાયા થઈ ળકે– આસ્તીકો દ્વાયા કે નાસ્તીકો દ્વાયા…? ત્રણ જલાફ જડ્યા (1) બરા ભાણવ દ્વાયા…! (2) બરા ભાણવ દ્વાયા…! (3) બરા ભાણવ દ્વાયા…! શલે એ બરા ભાણવની વ્માખ્મા વાંબો. એ બર ભ ણવ આસ્તીઔ ણ શઈ ળઔે અને ન સ્તીઔ ણ શઈ ળઔે. વભ જભ ાં પ્રત્મેઔ જોડે તે ભ નલત થી લતટત શમ ત તેની ન સ્તીઔત એઔ ભીરી્રહ ભ જ ેર્રીમ નુઔવ નઔ યઔ નથી. ફીજી તયપ ર્ીર ાંર્ઔ ાં ઔયત ઔઈ શ્રદ્ધ ુ દુષ્ટ શમ, અપ્ર ભ ણીઔ શમ, ધભટન ન ભે તેન દીભ ખભ ાં ઝનુન બયે રુાં શમ ત તેની આસ્તીઔત વભ જ ભ ર્ે વખત ઔ ઔડ ઔે ેર્ર રફૉમ્ફ જ ેલી જોકભી ખણ મ. દસ્ત, આાંક વ ભે દેક તી શઔીઔત ત એલુાં જ ભ નલ પ્રેયે છે ઔે વભ જભ ાં ભ નલઔલ્મ ણન ાં વોથી લધુ ઔ ભ આસ્તીઔએ ઔમ ાં છે. ઈશ્વય લીળેની તેભની ભ ન્મત ઔદ ચ બુરબયે રી શમ ળઔે; ણ તેભની ળૈરી બર ઈબયે રી છે. તેભણે યભેશ્વયને ન ભે ણીની યફ ભ ાંડી છે, શ્રદ્ધ ન ન ભે ળીય ભણન પ્રફન્ધ ઔમો છે, ભ ધલને ન ભે ભ નલવેલ ઔયી છે અને બક્તીન ન ભે બર ઈન ાં અનેઔ ઔ ભ ઔમ ાં છે. લ ત જુ ઠી શમ ત તભ રુાં ક વડુાં અને ભ રુાં ભ થુાં ! એઔ વત્મ વોએ સ્લીઔ યલુાં ડળે. વાંવ યભ ાં ભ ણવને બખલ ન ઔયત ાં ભ ણવની લધુ જરુય ડે છે. એથી આસ્તીઔએ શ્રદ્ધ ન લીનીમખ ઔયીને ભ ણવની જીન્દખી વુકભમ ફન લલ ની ઔળીળ ઔયી છે. ભ ણવની આાંક વ ભે દેક ત ાં દુ:કન લીચ ય ઔયલ ને ફદરે ન સ્તીઔએ ન દેક ત બખલ ન છ લધુ ધભછ ડ ઔમ ટ. શ્રદ્ધાુઓએ ઈશ્વય વાભે દીલડો જરુય વગાવ્મો; ણ છી દીલાવી શોરલીને તુયત તે ભાણવના દુ:ખદદો ઉકેરલાના કાભે રાગી ગમો. ન સ્તીઔની ઔેવેર્ ‘નથી.. નથી..!’ ય જ ગુભય તી યશી. બર ભ ણવ, ભ ની રઈએ ઔે ઈશ્વયનુાં અસ્તીત્લ નથી; ણ ભ ણવનુાં અસ્તીત્લ ત છે ને ? ભ ણવન જીલનભ ાં શજાય દુ:કદદો ણ છે. ત એ ફધ ાં લીળે ળ ભ ર્ે ન લીચ યલુાં જોઈએ ? આસ્તીઔ જુ ઠ ઈશ્વયને સ્લીઔ યીને ણ, ભ નલત ન
http://govindmaru.wordpress.com
ભ ખે લી ળક્મ
એર્રે વભ જભ ાં
73
આસ્તીઔત ન પ્રબ લ યષ્ણ. નાસ્તીકો ચટીક વત્મને છેડે કયોીમાની જભે રટકતા યહ્યા. સ્ભૃતી આધ યે રકીએ ઔે થડ લકત ય ન સ્તીઔ યચીત એઔ ઔલીત લ ચલ ભી શતી. ુય ળબ્દ મગ્મ ક્રભભ ાં મ દ યષ્ણ ાં નથી ણ ઔાંઈઔ આ ભતરફની એ યચન શતી. ન સ્તીઔ બખલ નને ઔશે છે– ‘અભને આાંક ભી છે તે ત ય દળટન ભ ર્ે નથી“ શ થ ભળ્ છે તે ત યી વ ભે જોડલ ભ ર્ે નથી“ ખ ભળ્ છે તે ત ય ભન્દીયે આલલ ભ ર્ે નથી“!’ લખેયે લખેયે. ફચુબ ઈ ઔશે છે, ‘દસ્ત આાંક દળટન ભ ર્ે બરે નથી; ણ તે લડે દુ:કીન ાં દુ:ક ત જોઈ ળઔ મ છે ને“! તેં ઔેર્ર ાંન ાં દુ:ક જોમ ાં ? શ થ બખલ ન વ ભે બરે ન જોડ; ણ શ થ લડે ઔઔન ાં આાંવુ ત રુાંછી ળઔ મ છે ને“! તેં ઔેર્ર ાંન ાં આાંવુ રુાંછ્ ાં ? ખ લડે ચ રીને બરે તુાં ભન્દીયે ન જા ણ; એઔ દ લ ય ુટ્ટ થી જઈને દુ:કીની વેલ ત ઔયી જો“! તેં ઔેર્ર ની વેલ ઔયી ?’ ભુ લ ત એર્રી જ ઔે લીજ્ઞ ન અને ર્ેઔનરૉજીન યાંખે યાંખ મેરુાં યૅ ળન રીઝભ કુફ ઉમખી છે એને ઔયડ વર ભ; ણ ભ ણવને લીજ્ઞ ન અને ર્ેઔનરૉજી વીલ મ ણ ફીજી ગણી લસ્તુની જરુય ડે છે – તે છે શ્રદ્ધ , ભ નલત , ઔરુણ , પ્રેભ. એ ફધ લીન એઔરુાં યૅ ળન રીઝભ એઔડ લીન ન ભીંડ જ ેલુાં છે. ઈશ્વય લીળેન વ ચ જ્ઞ નથી ભ ણવ લાંચીત યશી જળે તેનુાં એર્રુાં નુઔવ ન નથી, જ ેર્રુાં ભ નલત થી લાંચીત યશે લ થી થ મ છે. શીયણ્મઔશમ ન સ્તીઔ શત. તેણે ત ન જ ુત્ર પ્રહ્લ દને જીલત વખ લી દેલ ની ઔળીળ ઔયે રી. સ્ત રીન ણ ક્ર ન્તીઔ યી ન સ્તીઔ શત. ણ ક્ર ન્તીન ન ભ ય તેણે ચ વ ર ક ભ નલની શત્મ ઔયે રી. આલુાં ઔઈ શ્રદ્ધ ુ ઔયે ત તે ણ એર્રી જ ગૃણ ને ત્ર ખણ મ. કયી લ ત એર્રી જ, દુનીમ ભ ાં ઈશ્વયનુાં ન શલુાં એર્રુાં નુઔવ નઔ યઔ નથી, જ ેર્રુાં ભ ણવભ ાં ભ નલત નુાં ન શલુાં નુઔવ નઔ યઔ છે. ભ ણવ ભ ર્ે યૅ ળન રીઝભ ઔે એથીઝભ ઔયત ાંમ હ્યુભેનીઝભ લધુ જરુયી છે. મ દ યશે , ણી લીળેનુાં લીજ્ઞ ન–એચ.ર્ુ.. જાણી રઈએ ત તે ઉચીત જ ખણ મ; ણ એર્રુાં જાણી રીધ છી તયસ્મ ને ણી લ ની ભ નલત ન દ કલીએ ત એલ ઔય
http://govindmaru.wordpress.com
74
જ્ઞ નન ઔઈ પ મદ નથી. ભ નલત લીન નુાં ઔરુ લીજ્ઞ ન દમ લીન ન બખલ ન જ ેલુાં ખણ મ. ધુછાુંલ ફ ઔની આાંકભ ાં આાંવુ આલે ત એ આાંવુનુાં ય વ મણીઔ ફાંધ યણ ળયીયલીજ્ઞ ન (Biology) દ્વ ય જાણી ળઔ મ છે. ણ એઔ ભ ત , દીઔય ન આાંવુનુાં ફાંધ યણ જાણીને નશીં; આાંવુનુાં ઔ યણ જાણીને તે દુય ઔયે છે. દીઔય ને ફ મરૉજી ઔયત ાં ફ લધુ ય શતદ મઔ ર ખે છે.
♦ અનક્રુ મણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
75
18-2011-08-04 ‘ભાનલવેલા’ એજ ‘ભાધલવેલા’ આસ્તીઔએ ઈશ્વયન ન ભે ભ નલત ન ાં જ ે ઔ ભ ઔમ ાં છે તેન જ ેર્ર લક ણ ઔયીએ તેર્ર છ છે. લોથી ઔેર્ર ઔ રઔ શૉસ્ીર્રભ ાં ખયીફને લીન ભુલ્મે બજન શોંચ ડે–જભ ડે છે. ઔેર્ર ઔ ક ર્રે ક ર્રે પયી ખયીફ દયદીને દુધ, પ, દલ લખેયે ુય ાં ડે છે. નલવ યીભ ાં ય ભજી ભન્દીયભ ાં લીન ભુલ્મે દયદીન ર્ેસ્ર્ લખેયે ઔયી આલ ભ ાં આલે છે. ત્મ ાં વુધી ઔે જ ે ર્ેસ્ર્ એભની રેફયે ર્યીભ ાં ન થઈ ળઔત શમ તે ફશ ય ઔય લીને તેન ૈવ ભન્દીય ચુઔલે છે. એ વીલ મ ભન્દીયભ ાં ધયણ 11 – 12ન ર્મુળન લીન ભુલ્મે અ મ છે. લી લીધલ વશ મથી ભ ાંડી ખયીફને યજ ેયજનુાં બજન ત કરુાં જ. ળધલ નીઔ ત પ્રત્મેઔ ળશે યભ ાં ભ નલઔલ્મ ણની પ્રલૃત્તી ઔયત અનેઔ રઔ ભી આલે છે. ય ભજી ભન્દીય વીલ મ ઔ રીમ લ ડી જર ય ભ ભન્દીય, લીયુય (વોય ષ્ટ ર)ભ ાં જર ય ભ ભન્દીય તથ ધ્મ ની ઔૃ ન આશ્રભભ ાં ણ આલી પ્રલૃત્તી થ મ છે. વુયતભ ાં ‘છ ાંમડ’ ન ભની વાંસ્થ ખયીફીન ત ભ ાં તી યશે ર દયદી ભ ર્ે ય શત છ ાંમડ ઔયે છે. નલવ યીભ ાં ચીન્ત ભણી ર્રસ્ર્ અને ભશ લીય ર્રસ્ર્ ણ ખયીફ દયદી ભ ર્ે ય શત દયે વ યલ યન પ્રફન્ધ ઔયે છે. ઔેર્ર ાં ન ભ ખણ લીએ ? લરવ ડભ ાં આય.એન.વી. શૉસ્ીર્ર ત આકે આકી ખયીફ ભ ર્ેની શૉસ્ીર્ર છે. ત્મ ાં આાંકન દયદીન તભ ભ યે ળન લીન ભુલ્મે ઔયલ ભ ાં આલે છે. વુયતની કફય નથી; ણ નલવ યીભ ાં ડૉ. શ્રપ અને ડૉ. ય જન ળેઠજી આલી ભ નલત ની પ્રલૃત્તી ઔયે છે. નલવ યીભ ાં જ એઔ યવી ડૉ. બરુચ શત . તે ત લી ખયીફ દયદી વે ૈવ ત ન જ રેત , ઉયથી દયદી વે ફવન ૈવ ન શમ ત તે ણ તે આત . વુયતન શ્રી. ય જ ેન્ર ઔણીઔ અને શ્રી. ઈશ્વય ર્ેર તયપથી ધયભુયભ ાં ચ રતી એભની ભ નલઔલ્મ ણની પ્રલૃત્તી લીળે ત આક રેક રકલ ડે એલ ભર્ મ ય તે ભ નલત ન ાં ઔ ભ ઔયે છે. એ ફધ જ ભ ણવ આસ્તીઔ છે. આસ્તીઔ ખયીફને ભપત જભ ડે, ભ ાંદ ડે ત ભપત વ યલ ય આે, દીઔય ન ય કે ત ગયડ ાંગયભ ાં ભપત આશ્રમ આે, અને અન્તે ભૃત્મુ ભ ત ભપત અગ્નીવાંસ્ઔ ય ણ ઔયી આે
http://govindmaru.wordpress.com
76
છે. ન સ્તીઔ ભ નલત ની આલી યઔડી ઔે નક્કય પ્રલૃત્તી ઔયત શમ એલુાં જાણભ ાં નથી. જો ઔયત શમ ત તેભને ભ ય ર ક વર ભ. ફરઔે વભ જભ ાં ભ નલત નુાં વયક્મુરેળન ચ રુ યશે તે ભ ર્ે એલી પ્રલૃત્તી ય પ્રઔ ળ ડલ નુાં ણ ભને જરુય ખભળે. ન્મ મ ક તય એર્રુાં સ્લીઔ યીએ ઔે ઔેર્ર ઔ ધભટઝનુની આસ્તીઔએ તેભન બખલ નને ણ વભ જભ ાં ઉજે ભઢે જીલલ દીધ નથી. એલ આસ્તીઔની જ ેભ ન સ્તીઔ ઔદી ઈશ્વયન ન ભે મુદ્ધ ે નથી ચડ્ય ાં. ધભટઝનુની શ્રદ્ધ ુની જ ેભ ઔદી તેભણે ન સ્તીઔન ન ભે રશી નથી યે ડ્યુાં. યન્તુ આ ફધી જ લ સ્તલીઔત ન રેક ાંજોક ાં છી દીરથી જ ે અનુબલીએ છીએ તે યજુ ઔયલ નુાં મગ્મ ર ખે છે. ફન્ને ક્ષન ખુણ દન શીવ ફ ભ ાંડીને છેલ્લ આાંઔડ ઔ ઢીએ ત ણ આસ્તીઔનુાં લ્લુાં જ બ યે યશે છે. આસ્તીઔએ ધભટને ન ભે યક્તઔ ાંડ આચમ ાં શળે ત્મ યે આચમ ાં શળે; ણ આજ ે સ્થીતી યક્તઔ ાંડને ફદરે યક્તદ ન તયપ લી છે. ધભટન ન ભે ભ નલત ન ાં વેંઔડ ઔ ભ થઈ યષ્ણ ાં છે. ફ ઔી આસ્તીઔ ધભટ ઔે શ્રદ્ધ ને ન ભે જ ે ઔભટઔ ાંડ ઔય લત યશે છે તેન શાં ુ પ્રકય લીયધી યષ્ણ છુ .ાં આ સ્થેથી જ રખમુાં છે ઔે ભય યીફ ુની ય ભઔથ ઔયત ાંમ તે નીભીત્તે મજાત યક્તદ ન ઔેમ્ વભ જને લધુ ઉમખી છે. ભ નલત ન એ શ્રેષ્ઠ ઔભટઔ ાંડ છે. એભ ણ રખમુાં છે ઔે બુતઔ ભ ાં ધભટન ન ભે ભ ણવે ીડ ાં બયીને રશી લશ વ્મુાં છે. તે રશીનુાં એઔ એઔ ર્ીુાં ધભટ વેથી જ લવુર ઔયલુાં જોઈએ. દસ્ત, આનાંદની લ ત એ છે ઔે તેભ થઈ ણ યષ્ણુાં છે. ભય યીફ ુની ય ભઔથ ન જ દ કર રઈએ ત ત્રીવ ચ ીવ લો ુલે એ ઔથ ભ ાં ભ ત્ર ય ભય લણની જ લ ત થતી. આજ ે શલે ય ભઔથ ભ ાં યક્તદ ન ઔેમ્ મજી શજાય ફર્ર યક્ત બેખુાં ઔયલ ભ ાં આલે છે. નમ્રબ લે રકીએ ઔે આ રકન યે ગયભ ાં ઔદી ઔઈ ઔથ –મજ્ઞ ઔે ુજા ઔય લી નથી; ણ ઔરભ દ્વ ય વયસ્લતીની વ ધન શમ્ભેળ ાં ઔયી છે. આર્રુાં સ્લપ્રળાંવ ભ ર્ે નશીં; ણ આસ્તીઔત ન પ મદ લણટલલ રકલુાં ડે છે. બર ાં ઔ ભને ઔરભથી ફીયદ લલ નુાં ફન્મુાં છે, ત્મ યે ભ નલત લ દી તેન વ નુઔુ ડગ ડલ નુાં ચુક્મ નથી. ભ ફ ે ત્મજી દીધેર એઔ અન્ધ દીઔય ની આલીતી રકેરી ત્મ યે રઔએ ઉદ ય શ થે દ ન આપ્મુાં શતુાં. નલવ યીન
http://govindmaru.wordpress.com
77
ડૉ. ય જન ળેઠજીએ બદય ડ ભ ાં આદીલ વી ફ ઔ ભ ર્ે સ્ઔુ ર ફ ાંધલ નુાં ફીડુાં ઝડપ્મુાં છે એ લ ત અત્રેથી પ્રખર્ થત ાં બ યતીમ ભુ (NRI)ન એઔ દ ત એ રુીમ એઔ ર કનુાં દ ન ળ ભ ર્ે આપ્મ ન વભ ચ ય જાણલ ભળ્ . શજી દ ન આલ ભ ર્ેન વાંદેળ ભત યશે છે. આળયે તેયેઔ ર કનુાં દ ન ભલ થી બદય ડ ભ ાં એ ળ નુાં ફ ાંધઔ ભ ચ રુ ણ થઈ ખમુાં છે. આલુાં જાણીએ ત્મ યે એશવ વ થ મ ઔે ઈશ્વયનુાં ત પતુાં શમ ઔે ન પતુાં શમ; ણ ભ વયસ્લતીન આળીલ ટદથી થમેર ‘ઔરભન ઔભટઔ ાંડ’ એે જત નથી. ખભે તેર્ર લીયધ ઔયીએ ત ણ એ વચ્ચ ઈને ઔેલી યીતે અલખણી ળઔીએ ઔે આ ળ ન ફ ાંધઔ ભભ ાં ભદદ ઔયન ય તભ ભ ભ ણવ આસ્તીઔ છે“ એઔ ણ ભ ણવ ન સ્તીઔ નથી ! દસ્ત, એઔરુાં ઔમ્પ્મુર્ય દેળનુાં બરુ ઔયી ળઔતુાં નથી. એઔરી ળ દેળન લીઔ વ ઔયી ળઔતી નથી. રૅફયે ર્યીથી વત્મને વ ફીત ઔયી ળઔ મ છે; ણ વત્મને જીલ ડી ળઔ તુાં નથી. ઔેભઔે રૅફર્ેર્યીન ાં પ્રમખવીદ્ધ વત્મ ઔયત ાં, જીલનન ાં નક્કય વત્મ લધુ ઔઠીન શમ છે. જીલનની લ સ્તલીઔત એ છે ઔે ઔમ્પ્મુર્ય, રૅફયે ર્યી ઔે ળ –ઔૉરેજો ફ ાંધલ ભ ર્ે ન સ્તીઔએ ણ ભય યીફ ુની ય ભઔથ ય જ આધ ય ય કલ ડે છે. ન સ્તીઔ લીજ્ઞ નઔથ મજીને રઔ વે એઔ ઈ ઔઢ લી ળઔત નથી. ય ભચન્રજીએ તેની શમ તીભ ાં ઔેર્ર મન ાં ડુફત ાં લશ ણ ત મ ાં શત ાં. તેભન ન ભથી આજ ે ણ થય તયે છે. વભ જભ ાં શ્રદ્ધ ન ઈર ઔ એલ વભૃદ્ધ અને લીળ છે ઔે તે દ્વ ય આલ નક્કય વજટન ત્ભઔ ઔ ભ થઈ ળઔે છે. ન સ્તીઔની ન સ્તીઔત શજી ખરી ભ ાંડી યશી છે. તેભન પ્ર ઈલેર્ પ્રીભ ઈવીવ નથી. (ફરઔે યૅ ળન રીસ્ર્ની વબ ણ ભાંદીયન ર્રે ખઠલલી ડે એલી સ્થીતી છે) આસ્તીઔ વે ર્ર ની કર્ નથી. ન સ્તીઔ વે (ચચ ટત્રન ચતય વીલ મ ફીજી) ઔઈ તીઔી સ્થ લય જખ ાં ભ ભીરઔત નથી. અન્તે ફચુબ ઈ ઔશે છે– ‘ન સ્તીઔએ જ્મ યે જ્મ યે અન્ધશ્રદ્ધ ને ન ફુદ ઔયલ ની ર્શે ર ન કી છે ત્મ યે વભ જ ે તેભની લ ત ખાંબીયત થી વ ાંબી છે. વુયતની વત્મળધઔ વબ આજ ે જીલે છે તે એ લ તની જ વ ફીતી છે ઔે શ્રદ્ધ ુ અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાંથી ફશ ય આલલ ભ ાંખે છે. યન્તુ ઈશ્વયને ન ભ નલ ની વર શથી ઔે
http://govindmaru.wordpress.com
78
પ્ર થટન ને બીક યીલેડ ખણ લલ ની લ તથી તેભની જન્ભજાત ર ખણી ય ઔ યી ગ થ મ છે. ઉત્તભ એ જ ઔે ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં તે અન્ધશ્રદ્ધ ખણ તી શમ ત ણ એલી એઔ દ અનીલ મટ અન્ધશ્રદ્ધ ને છડી દઈને વભ જની ફીજી વેંઔડ અન્ધશ્રદ્ધ દુય ઔયલ ની ઔળીળ ઔયલી જોઈએ. ‘ઈશ્વય છે કે નશીં’ન ભુદ્દ શ ર ભુરતલી ય કલ જોઈએ. ફચુબ ઈ ઉભેયે છે– ‘‘ક નખીભ ાં ઔશાં ુ છુ ાં જોજો લ ત ફશ ય જામ નશીં. ન સ્તીઔ યૅ ળન રીઝભન ફુરડઝય લડે વભ જનુાં ડીભરીળન ઔયળે ત ણ રકી ય કજો, ‘બગલાન’ નાભનો તોતીંગ શીભારમ ફાલીવભી વદીભાં ણ ભીટાલી ળકાલાનો નથી. રાગી ળયત… ! ધુછાુંલ ‘યૅ ળન રીસ્ર્ બરે એભન નીયીશ્વયલ દભ ાં ય ચત યશે ; યન્તુ વ ચ શ્રદ્ધ ુએ ત અન્ધશ્રદ્ધ ને ઉગ ડી ડલી જ જોઈએ. ખણેળત્વલ અને નલય ત્રી ઉત્વલભ ાં પ્રલેળેર ભદીય નને ઔ યણે ભુ ધભટ ફદન ભ થત અર્ઔલ જોઈએ. ભન્દીયભ ાં ગી–દુધન વ્મથટ ફખ ડ થત શમ, ભુતીન દળટન ભ ર્ે ધક્ક ભુક્કી લચ્ચે ઔર ઔ વુધી ર ઈનભ ાં ઉબ યશે લુાં ડતુાં શમ; ત એલી ુજાને વભમન ફખ ડ જ ખણી ળઔ મ !’ –વુયેળ દેવાઈ
♦ અનક્રુ મણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
79
19-2011-12-01 લાસ્તુળાસ્ત્રથી નશી;ું લસ્તુળાસ્ત્રથી વુખ ભી ળકે
લ સ્તુળ ષ્ડભ ાં ફે ળબ્દ– ‘ઝીર્ીલ અનજીટ’ અને ‘નેખેર્ીલ એનજીટ’ ગણીલ ય વ ાંબલ ભે છે. એઔ ભીત્રે ફીજાને પ્રશ્ન ઔમો, ‘‘ઝીર્ીલ એનજીટ અને નેખેર્ીલ એનજીટન અથટ ળ થ મ ?’’ ફીજાએ ભજાઔભ ાં ઔષ્ણુાં: ‘‘જાજરુનુાં ર્ફ દક્ષીણ દીળ ભ ાં શમ ત ગયભ ાં ફધ ાંને ઔફજીમ ત યશે એભ ભ નલુાં તેને નેખેર્ીલ એનજીટ ઔશે લ મ“ અને આશ યભ ાં પ, દુધ, રીર ાં ળ ઔબ જી લખેયે લધ યે રેલ થી ઔફજીમ ત ન થ મ એભ ભ નલુાં તે ઝીર્ીલ એનજીટ ખણ મ.’’ તેભણે શવીને ઉભેમુાં: ‘‘ઔફજીમ ત દુય ઔયલ ભ ર્ે નફ ાં આાંતયડ ાંન ઓધીમ ઉ મ ઔયલ ને ફદરે, વાંડ વન ર્ફની દીળ ફદરલી તે એલી બુર છે, ભ ન હૃદમયખ આલત અર્ઔ લલ ભ ર્ે ભ ણવ રાંખ નીચે ઔ ડીમ્રહ ભનુાં ભળીન ય કીને વુએ !’’ ભીત્રની યભુજને ફ દ ઔયી ખાંબીયણે લીચ યીળુાં ત વભજાળે ઔે ોઝીટીલ – નેગેટીલ જલે ું ખયે ખય કાંઈ શોમ તો તે ફશાય નથી શોતું, ભાણવની અન્દય શોમ છે. ઔયલ જ શમ ત એન એલ અથટ ઔયી ળઔ મ ઝીર્ીલ એનજીટ એર્રે વદ્ ફુદ્ધી અને નેખેર્ીલ એનજીટ એર્રે દુફુટદ્ધી“ ! વભજો ત ઝર્ વભજામ એલી લ ત છે. લાસ્તુળાસ્ત્ર ઔયત ાં ‘લસ્તુળાસ્ત્ર’ભ ાં ભ નલીનુાં લીળે ઔલ્મ ણ યશે રુાં છે. લસ્તુળ ષ્ડ એર્રે બોતીઔવુક. અથ ટત્ ભ ણવને યશે લ ભ ર્ે ગય ભે તે જરુયી છે. છી એ ગયભ ાં તે ુલટ તયપ યવડુાં ય કે ઔે શ્ચીભ તયપ“ ઔઈ પયઔ ડત નથી. ખભ ાં શે યલ ભ ર્ે ખયક ાં ભી યશે તેર્રુાં ુયતુાં છે. એ ખયક ાંને દયલ જાની ડ ફી ફ જુ એ ભુઔ ઔે જભણી ફ જુ એ“ ઔઈ પયઔ ડત નથી. ગયભ ાં ર ઔડ નુાં ભન્દીય ખભે તે દીળ ભ ાં ખઠલ; ણ દીરભ ાં ય ભ ન લવે ત્મ ાં વુધી તેન ઔઈ પ મદ નથી. તીજોયી ખભે તે કુણ ભ ાં ય કી શમ; ણ ૈવ ઔભ લ ન ુરુ થટ વ ચી દીળ ભ ાં નશીં થ મ ત્મ ાં વુધી રક્ષ્ભીદેલીને તભ ય ગયન યસ્ત જડળે નશીં. ગય ફ ાંધતી લકતે લ સ્તુળ ષ્ડ ઔયત ાંમ લીજ્ઞ નળ ષ્ડન ખમ ર ય કલ લધુ શીત લશ છે. જ ેભ ઔે પ્રઔ ળ, ખયભી, લયવ દ, ઠડાં ી, લન, તડઔ, ધુ લખેયેથી ગયને વુયક્ષીત ય કી ળઔ મ; એ યીતે ગયન ાં ફ યી–ફ યણ ાં, પનીચય, ડદ લખેયે
http://govindmaru.wordpress.com
80
ખઠલલ ભ ાં આલે તે જરુયી છે. યન્તુ તભે ‘મ્મુઝીઔલીન્ડ’ને અખ વીને ફદરે ભ ીમ ભ ાં રર્ઔ લળ ત તે ભધુય વાંખીત આી ળઔળે નશીં. મ્મુઝીઔલીન્ડ ભ ર્ે લન અને પ્રખતી ભ ર્ે યીશ્રભ જરુયી શમ છે. નક્કય વત્મ એ છે ઔે ‘ભ થુાં ુલટભ ાં ય કીને વુ ઔે શ્વીભભ ાં; ણ ભ થ ભ ાં ‘બાંડ’ શમ ત જ વુકી થલ મ છે. ળમનકાંડ ઈળ નભ ાં શમ ઔે અગ્નીભ ાં; ણ નઔયી–ધન્ધ લીન ન ભ ણવ આવુ ફની ગયભ ાં ડી યશે ત શમ ત ત્નીન દીરભ ાં ફ યે દશ ડ અગ્ની વખત યશે ળે. વુલ ની દીળ ફદરલ થી નશીં; ણ લીચ યની દીળ ફદરલ થી અલદળ ફદરી ળઔ મ છે. તભે ઉત્તયભ ાં ઔે દક્ષીણભ ાં ખ ય કીને ફય ફય વુત શ; ણ એ ખ વલ યે નઔયી ધન્ધ ની દીળ ભ ાં જલ ને ફદરે દ રુ–જુ ખ યન અડ્ડ તયપ જત શમ, ત લ સ્તુળ ષ્ડ તભને ફચ લી ળઔળે નશીં. વન્ત ન વ ય ભ ક્વે વ થઈ જામ તે ભ ર્ે તેભન યીડીંખરુભ ઔે દપતય અભુઔ કુણ ભ ાં શલ ાં જોઈએ એલુાં લ સ્તુળ ષ્ડ ઔશે છે. ણ દપતય મગ્મ કુણ ભ ાં ખઠવ્મ ફ દ છઔય ાં શમ્ભેળ ાં ર્ીલીલ કુણ ભ ાં ખઠલ ત ાં શમ ત પ મદ થઈ ળઔત નથી. સ્ર્યરુભ ખભે ત્મ ાં શળે તે ચ રળે; ણ તેભ ાં તેર–ગી– અન જને ફદરે ફાંદુઔ, દ રુખ, શથીમ ય, ચયવ, ખ ાંજો, અપીણ લખેયે બમ ાં શળે ત ખભે ત્મ યે રીવ ઔસ્ર્ડીન ભશે ભ ન ફનલુાં ડળે. ત ત્મટ એર્રુાં જ, ઈળ ન– અગ્ની– નૈઋટત્મ ઔે લ મવ્મથી નશીં; ણ ફુદ્ધી, યીશ્રભ, પ્ર નીંખ અને ઔોળલ્મથી વુકી થઈ ળઔ મ છે. છત ાં તભને લ સ્તુળ ષ્ડભ ાં લીશ્વ વ શમ ત એઔ ચઔ વણી ઔયજો. જ ે લ સ્તુળ ષ્ડીએ ત નુાં ગય લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે ફન વ્મુાં શમ તેભન જીલનની ઔીત ફને ફ યીઔ ઈથી ત વ અને એ ભ શીતી ભેલ ઔે ળુાં તેન જીલનભ ાં ઔઈ જ દુ:ક નથી આલત ાં ? ળુાં તે ચલીવ ઔર ઔ વુકળ ન્તીભ ાં જીલન લીત લે છે ? તેન ાં છઔય ાં શમ્ભેળ ાં પસ્ર્ટ ક્ર વભ ાં જ વ થ મ છે ? તેને ત્મ ાં ડૉક્ર્યન કચ ટ નથી થત ? ઝગડ નથી થત ? લાસ્તુળાસ્ત્રભાં એલું ફને છે કે શજાયો રોકોનાં યવોડાં તુટે ત્માયે એક જણનો ફંગરો ફંધામ છે. ફીજા ળબ્દોભાં કશીએ તો ભુડદાંના ગાભભાં કપનનો
http://govindmaru.wordpress.com
81
લેાયી બુખે નથી ભયતો. વભ જભ ાં ભ ણવની ‘ળ ક’ અને ‘ળ ન’ ઠેઔ ણે શમ ત ઈળ ન કુણ ઔળુાં ફખ ડી ળઔત નથી. યન્તુ ભ ણવ ખેયઔ નુની ધન્ધ ઔયત શમ, દ રુ જુ ખ યન અડ્ડ ચર લત શમ, આતન્ઔલ દી વ થે ભેર શમ અને વ્મવનભ ાં ખ ડુફ યશે ત શમ ત દળે દીળ ભ ાંની ઔઈ દીળ તેની અલદળ અર્ઔ લી ળઔળે નશીં. ભ ણવની જફ ન ઔડલી શમ, લતટણઔ કય ફ શમ, ફુદ્ધી અલ્ શમ અને ભશે નત ઔયલ ની લૃત્તી ત જય મે ન શમ“ લધ ય ભ ાં દેલુાં ઔયીને જરવ ઔયલ ની ઉડ લખીયી શમ ત એલ ભ ણવને ઔઈ ળ ષ્ડ ફચ લી ળઔતુાં નથી. ળધલ નીઔળ ત લ સ્તુળ ષ્ડ લીન ણ વુકી થમેર રઔ ભર્ી વાંખમ ભ ાં ભી આલળે. તેભન ાં જીલન ય દૃષ્ટી ત ઔયીળુાં ત વભજાળે ઔે અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં વુલ ફેવલ થી નશીં; ણ વગી દીળ ભ ાં યીશ્રભ ઔયલ થી તે વુકી થઈ ળક્મ છે. અઝીભ પ્રેભજી, ભુઔેળ અમ્ફ ણી, અનીર અમ્ફ ણી લખેયે એન ાં ઉદ શયણ છે. વુકી થલ ભ ર્ે થડ ઔ ભુદ્દ અાંખે લીચ ય ઔયલ જ ેલ છે. તભે બરે ુલટભ ાં (એર્રે ઔે બ યતભ ાં) યશ ણ શ્વીભી દેળની જ ેભ ઔઠય યીશ્રભ ઔયળ ત લ સ્તુળ ષ્ડ લીન ણ વભૃદ્ધીની દેલી તભ ય ગયભ ાં પ્રલેળી ળઔળે. આજ ે અનેઔ લીર્મ્ફણ થી બયે ર જીલનભ ાં ય લીન ન પ્રશ્ન શમ છે. તે વોન ઉઔેર ગયનુાં પનીચય, તીજોયી ઔે ભન્દીય અભુઔતભુઔ કુણ ભ ાં ખઠલી દેલ થી આલી જત નથી. વાંવ યની વભસ્મ ઉઔેરલ ની તભ ય ભ ાં વુઝ વભજ ઔેર્રી છે તેન ય આધ ય યશે છે. ખભે તે દીળ ભ ાં વુ; ણ બીતયથી જાખત યશ ત વ ય નયવ ન બેદ યકીને અલે ભ ખે જત અર્ઔળ. યજ ેયજન વ ાંવ યીઔ ઔરશથી તભ રુાં જીલન કય ફે ચડી ખમુાં શમ ત સ્લબ લ વુધ યલ ડે, જીલનળૈરી ફદરલી ડે અને ળધી ળધીને દ દુય ઔયલ ડે. માદ યશે જીલનની વભસ્માઓ એટરી આવાન શોતી નથી કે અભુક દીળાભાં ગ યાખીને વુલાથી તેનો ઉકેર ભી જામ. ભ ણવ ઔઈ દીળ ભ ાં વુએ તેન થી નશીં; ણ ઉઠ્ય છી તે ઔઈ દીળ ભ ાં જામ છે–પ્રલૃત્ત થ મ છે તેન ય તેની વુક–વભૃદ્ધીન આધ ય યશે ર છે. આ દેળભ ાં લ સ્તુળ ષ્ડનુાં રઔને ગેરુાં ર ગ્મુાં–રખ ડ્યુાં છે. આકેઆક એ ર્ટભેન્ર્ શલે લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે ફ ાંધલ ભ ાં આલે છે. વવ મર્ીનુાં ફ ાંધઔ ભ ચ રતુાં શમ ત્મ ાં ગણે ઠેઔ ણે ફડટ શમ છે: ‘આ
http://govindmaru.wordpress.com
82
વવ મર્ીન તભ ભ ફાંખર નુાં ફ ાંધઔ ભ લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે જ ઔયલ ભ ાં આવ્મુાં છે’. આભ જ ચ લ્મુાં ત બલીષ્મભ ાં સ્ભળ ન ણ લ સ્તુળ ષ્ડન નીમભ પ્રભ ણે ફન લ ળે. (ભૃતદેશને અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં ખ ઔે ભ થુાં ય કીને ફ ળ ત ભયન યને સ્લખટ ભળે એલ પ્રચ ય થળે) ફરઔે અભુઔતભુઔ દીળ ભ ાં ભ થુાં ય કીને ભડદ ને ફ લ થી તેને અ ય ભ નવીઔ ળ ન્તી ભે છે એલુાં ઔશે ન ય ણ નીઔળે. ભનુષ્મજીલન અનેઔ લીભત થી બયે રુાં છે. ભયલુાં શમ ત ઝેય ભી ળઔે; ણ જીલલ ભ ર્ે થડ ઔ ઉછીન શ્વ વ પ્ર પ્ત થઈ ળઔત નથી. ઑક્વીજનન ફ ર્ર ભી ળઔે; ણ જીજીલી ન ઈન્જ ેક્ળન ઔઈ ભેડીઔર સ્ર્યભ ાં ઉરબ્ધ નથી. લ સ્તુળ ષ્ડથી જીલનભ ાં વુકળ ન્તી, વભૃદ્ધી અને આથીઔ ઉન્નતી થઈ ળઔતી શત ત આણે ત્મ ાં દય દળભુાં ગય લ સ્તુળ ષ્ડ પ્રભ ણે શમ છે છત ાં ; અશીં આર્ર ાં દુ:ક ઔેભ છે ? અને અભેયીઔ ભ ાં લ સ્તુળ ષ્ડનુાં ન ભનીળ ન નથી છત ાં તે આર્ર વુકી ઔેભ છે ? ગમ્બીયતાથી લીચાયીએ. આણે અન્ધશ્રદ્ધા વીલામ (અને લાસ્તુળાસ્ત્રીઓએ ધન્ધા વીલામ) કળું ગુભાલલાનું યશે તું નથી.
♦ અનક્રુ મણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
83
20-2012-02-03 ધાભીમકતા જીલરેણ ળા ભાટે ફનલી જોઈએ ?
વભ જભ ાં ત્રણ પ્રઔ યન ભ ણવ શમ છે. (૧) ઈશ્વયન અસ્તીત્લને સ્લીઔ યન ય , (૨) ઈશ્વય છે જ નશીં એભ ભ નન ય અને (૩) ત્રીજા પ્રઔ યન રઔ એલુાં ભ નત શમ છે ઔે ઈશ્વય શમ ણ અને ન ણ શમ. ભર્ બ ખન ધ ભીઔ રઔની લીચ યધ ય અફોધીઔ યશી છે. નેલુ ર્ઔ ઔીસ્વ ભ ાં એલી સ્થીતી શમ છે ઔે રઔ ધ ભીઔ શલ ની વ થે અન્ધશ્રદ્ધ ુ ણ શમ જ. (પ્રેવયન યખ શમ એને શ ર્ટ અર્ૅઔ શલ ની ળક્મત અનેઔ ગણી શમ છે, તેભ જ ે ચુસ્ત ધ ભીઔ શમ છે તે ઔ ક્રભે અન્ધશ્રદ્ધ ુ ફની જામ છે) ઈશ્વયબક્તી ઔે શ્રદ્ધ એ ભ ણવની ભ નવીઔ જરુયીમ ત શઈ ળઔે. આભ ત એ વાંસ્ઔ યખત જરુયીમ ત છે. ભ ણવને તે લ યવ ભ ાં ભી છે. તે ઔેર્રી જરુયી ઔે ફીનજરુયી છે એ જુ દી ચચ ટન લીમ છે; યન્તુ શ્રદ્ધ ઔે બક્તીને ર ખે લખે છે ત્મ ાં વુધી ભ ણવ યજ ય ત્રે વુતી લે ભ ત્ર ફે વેઔન્ડ ુયતુાં ઈશ્વયનુાં ન ભ રેત શમ ત તે કર્ુાં નથી. વલ યે ઉઠીને તે ગયન ભન્દીયીમ વભક્ષ ઉબ યશીને ફે વેઔાંડ ભ ર્ે પ્રબુનુાં સ્ભયણ ઔયી રેત શમ ત તેનુાંમ નુઔવ ન નથી. (ઔેભ ઔે ર્ર્ર ભ ભર ચ ય વેઔાંડન થમ) ઈશ્વયને બજલુાં એ અન્ધશ્રદ્ધ ખણ તી શમ ત ણ ૨૪ ઔર ઔભ ાં ભ ત્ર ચ ય વેઔાંડ પ્રબુસ્ભયણ ઔયી રેલ થી જો ભ ણવનુાં ભન ય જી યશે તુાં શમ ત બરે તેભ થતુાં ! ઔઈ જ નુઔવ ન નથી ! દ રુ ીલ ઔે વીખયે ર્ ીલી એ ણ શ નીઔ યઔ (અને પ્રતીફન્ધીત ણ“) છે; છત ાં ન સ્તીઔ ણ ફે ગડી ‘ભયજી ભુજફની ભઝ ’ ખણી તેન બયુય આનન્દ ઉઠ લે છે. બક્તી ણ આધ્મ ત્ભીઔ વ્મવન છે. એન થી ઔઈ નક્કય પ મદ થ મ ઔે ન થ મ; ણ ભ ણવને આનન્દ ભત શમ (અને લી ઔઈને નુઔવ ન ણ ન થતુાં શમ) ત એલી નીદો બક્તી લ ાંધ જનઔ ન રેક મ. ત ત્મટ એર્રુાં જ, આક વભ જ ભ ત્ર ચ ય વેઔાંડ બખલ ન છ લ મ ટ ફ દ, ત્મ ય છી બખલ નને બુરીને આક દીલવ ુયી ઈભ નદ યીથી ત નુાં ઔતટવ્મ ફજાલત શમ ત ઔઈને લ ાંધ–લીયધ શમ ન ળઔે. ણ એલુાં ક્મ ાં થ મ છે ? ભ ણવની શ્રદ્ધ વેઔાંડથી વપ્ત શ વુધી લીસ્તયે છે. ભીનીર્થી ભશીન વુધી રમ્ફ મ છે. રુભભ ાંથી યડ વુધી લીસ્તયે છે અને
http://govindmaru.wordpress.com
84
ભશલ્લ થી ભક્ક ભદીન ઔે અભયન થ વુધી શોંચે છે. એભ ઔશ ઔે શ્રદ્ધ નુાં ન નઔડુાં ભ લઠુ ાં ભુળધ ય લયવ દ ફની જામ છે. ત્મ યફ દ બક્તીને ન ભે ળયફઔય, ધભ ચઔડી, બીંવ બીવ ઔે ખીયદીની એલી પ્રચાંડ યે ર ર લે છે ઔે ભ ણવ બખલ નને ત નથી જ ભી ળઔત; ણ તે ઉબી ઔયે રી બક્તીની ગોંગ ર્ીમ ખરીભ ાં કુદ કલ ઈ જામ છે. અકફ યભ ાં ભ શીતી પ્રખર્તી યશે છે ઔે, ‘શજમ ત્ર ભ ાં ળેત નને ઔ ાંઔયી ભ યલ ભ ાં ભચેરી દડધ ભભ ાં આજમટન્ત શજાય ભુસ્રીભ ભ મ ટ ખમ ’; ‘ઔુ મ્બભે ની ધભ ચઔડીભ ાં શજાય શીન્દુ ઔચડ ઈ ભમ ટ’; ‘યથમ ત્ર ની ઔ ફુ ફશ યની જનભેદનીભ ાં ભચેરી બ ખદડને ઔ યણે યથમ ત્ર સ્ભળ નમ ત્ર ફની ખઈ’; ‘અભયન થની ખુપ ભ ાં બેકડ ધવી ડત રઔ દફ ઈ ભમ ટ.’ ખણેળલીવજટનભ ાં દય લે મુલ ન ડુફી જામ છે. લ ત ભ ત્ર ભુતીન લીવજટનની જ નથી; પ્રશ્ન થ મ છે ઔે નદી, વયલય, ત લ ઔે દયીમ જોઈને તેભ ાં ડલ નુાં જ રઔને ઔેભ વુઝે છે ? જ ેને તયત ાં ન આલડતુાં શમ તે ણ બુવઔ રખ લે છે ! ખણતીને ડુફ ડલ ભ ર્ે ણીભ ાં ન જા ત ઔદ ચ છુ ાં ુણ્મ ભે ત બરે છુ ાં ભતુ;ાં ણ જીલ ત ફચી ળઔેને ? યશી યશીને એઔ લ ત વભજામ છે. આસ્તીઔ ઔે ન સ્તીઔ દુ:કી થત ાં નથી; ફુદ્ધી લીન ન ભ ણવ દુ:કી થ મ છે. કયી ભુશઔેરી ત્મ યે ળરુ થ મ છે ઔે યજ એઔ ફે વેઔાંડ ય ભચન્રજીને સ્ભયી રેત ભ ણવ, છી ય ભબક્તીભ ાં એલી ડુફઔી ભ યે છે ઔે આકેઆકી ય ભઔથ મજી ફેવે છે. ગયન ર ઔડ ાંન ભન્દીયથી એને ધયલ થત નથી; એથી એ પ ઉગય લીને આય.વી.વી.નુાં ઔુ ાં ય ભભન્દીય ફન લલ નુાં ભીળન રઈ ફેવે છે. ગયભ ાં વત્મન ય મણની ઔથ ઔય લીને તે જત નથી; છી આક ભશલ્લ ન ાં શ્રદ્ધ ુને બેખ ાં ઔયીને ચ યધ ભની જાત્ર ખઠલે છે. ળેયીન વ ઈફ ફ ને છડીને તે ખ ળીયડી શોંચે છે. ગયની ુજા તેને અુયતી ર ખે છે; એથી તે ભન્દીયન ચખ નભ ાં ખ મત્રી મજ્ઞ મજ ે છે. શે ર ાં એ ય ત્રે વુતી લે બખલ નને મ દ ઔયીને વન્ત ભ નત; યન્તુ લકત જત ાં તેની બક્તીભ ાં દૃશમશ્રવ્મ બખલ ન ઉભેયલ ની એની અેક્ષ ઉભેય મ છે.
http://govindmaru.wordpress.com
85
ય ત્રે વુતી લે આાંક વ ભે દેક ત ઔ લ્નીઔ બખલ નથી તેને વન્ત થત નથી. તે નજયે દેક ઈ ળઔે એલ (લીઝ્મુર ઈઝ્ડ ખૉડ) અથ ટત્ જીલત જાખત બખલ ન – ખુરુ – ળધી ઔ ઢે છે. છી જીલનબય તેની આયતી ઉત યે છે. તેની ઔાંઠી ફ ાંધે છે. આક યીલ ય ય તદીલવ તેભન ન ભની ભ જે છે. આકુાં ઔુ ર્મ્ુ ફ વલ ય–વ ાંજ ખુરુએ આેર ભન્ત્ર ફરે છે. ખુરુની ભ રુતી ઔ યને તે, શ્રી ઔૃ ષ્ણબખલ નન યથ શમ એ યીતે ખે ર ખે છે. ખુરુન શ થ ઔડીને તે સ્લમમ્ ત ન ભ થ ય ભુઔીને તે ધન્મ ધન્મ થ મ છે ! જ ે બખલ નની એને લોથી તર ળ શતી તે ખુરુન સ્લરુભ ાં એને ભી જામ છે. કુદ ખુરુ ણ એને આડઔતયી યીતે ઔશે છે ઔે, ‘ખુરુ લીન સ્લખે ન જલ મ. એથી ખુરુ ઔય. તભ ય જીલનની નોઔ ને ખુરુન શલ રે ઔય, છી જીલનબય નચીન્ત થઈ જા.’ આલી ર રચથી બ , અજ્ઞ ની ભનુષ્મને ખુરુ અલે ર્ે દયે છે. રઔને ખુરુનુાં એલુાં ગેરુાં ર ગ્મુાં છે ઔે જ ે ઔઈ ઔ ભધન્ધ જ ન ઔયે ; તે ણ ખુરુ ત ઔયે જ ! ચ ય લ ય ચઔ વીને ચમ્ર કયીદત ભ ણવ; ચઔ સ્મ લીન ખુરુ રે છે ! ક્મ યે ઔ તેને ઔઈ પ્રશ્ન થ મ ત ણ તે ખુરુની આભન્મ જાલીને ઔઈ વલ ર ુછત જ નથી. તે ફન્ને આાંકે ડ ફર ાં ફ ાંધ્મ ાં શમ એલ ગડ જ ેલ ફની યશે છે. એલ અજ્ઞ ની રઔ ક્મ યે ઔ વ્મક્તીુજાભ ાં એલ આાંધ ફની જામ છે ઔે ઔશે લ ત ખુરુ તેભની ત્નીન દુરુમખ ઔયે ત્મ યે ણ ેર ાં ડ ફર ાં આાંક ય ચઢ લેર ાં ય કે છે ! આકી દુનીમ જ ે જોઈ ળઔે છે તે તેભને નથી દેક તુાં. તેભ ાંમ લી ઔેર્ર ઔ શ્રદ્ધ ુ લયધ ભીઔત ભ ાં વયી ડે છે. તેભન ખુરુએ ક્ષ્ણુાં ન શમ ત ણ; ખુરુ ઔ ાંદ –ાં રવણ ન ક મ એર્રે તે ણ ન ક મ અને ઔુ ર્મ્ુ ફીજનને ણ ન ક લ દે ! અભ ય એઔ યીચીતને ત્મ ાં યજ ત્રણ જાતની યવઈ ફને. ગયભ ાં ફે જ લશુ; ણ ફન્નેન ધભટ–વમ્પ્રદ મ જુ દ . એઔ ઔ ાંદ ાં–રવણ ન ક મ, એથી તે ત ન ાં તી અને ફ ઔની યવઈ જુ દી ફન લે. ગયભ ાં વ વુ– વવય ફન્નેને લ અને વુખય. એથી તેભને ભ ર્ે ફર્ ઔ , બ ત, ખણ ઔે આભરી લીન ની યવઈ ફને અને ફ ઔીન વભ્મ ભ ર્ે ચ રુ યવઈ ફન લલી ડે. ફધ ાં વ થે યશે ; ણ દયે ઔે તત ની યવઈ જાતે ફન લલી ડે. વ વુએ ણ ગયડી ઉમ્ભયે યવડ ભ ાં જઈ ત ન ેર્ીમ ાંન પ્રફાંધ ઔયલ ડે. ય ત થડી અને લેળ ઝ ઝ !
http://govindmaru.wordpress.com
86
(અથલ ઔશ ઔે ‘ભ થ ાં છ ાં અને લ ાંધ ઝ ઝ !’) આ ફધી ધભટ–વમ્પ્રદ મની ત્રુર્ી છે એન ઔઈ ફચ લ ન શઈ ળઔે. આ કલ મ અને ેરુાં ન કલ મ એભ ાં જ ધ ભીઔત ! (દ રુ ન ીલ મ; ણ ઔઈનુાં રશી ીલ મ !) ઔેલી લીચીત્રત “ ? જાણે લ ર કલ મ અને લ રની દ ન કલ મ ! ગયે ઔ ાંદ ાં–રવણ ન કલ મ; ણ શૉર્ર ઔે યે સ્ર્ૉયન્ર્ભ ાં બયુય ભવ રેદ ય ડીળ ચચ ઉડી જામ ! ધભટ ફીચ ય જોત યશી જામ ! ધભટભ ાંથી ઢોંખ ેદ થ મ તે ન ચ રે, અને લીજ્ઞ ન લડે ફમ્ફ ેદ થ મ તે ણ ન ચ રે. ણ ભ ણવ ફન્નેન દુરુમખ ઔયલ નુાં ચુક્મ નથી. એ ધભટ દ્વ ય ધતીંખ ઔયે છે અને લીજ્ઞ ન દ્વ ય લીન ળ નતયે છે. ળુાં ઔશીએ આ ભ ણવ ને? ધુછાુંલ આલતી ઔ રે આણે આણ ાં ફ ઔને આ વભ જ વોંીને જલ ન છીએ. ઔઈ ઔ ઉ મ ન જડી આલે ત્મ ાં વુધી એઔ ઔ ભ ઔયી ળઔ મ. આસ્તીઔ ભ ણવે ત ન ાં વન્ત નને ઔશે લુાં જોઈએ: ‘બખલ નને ુજલ ઔયત ાં તેને વભજલ ની જરુય છે. ઔઈને નુઔવ ન ન થ મ અને વોને વુકળ ન્તી ભે એલી વલટધભટવભ બ લન થી જીલી જઈળ ત બખલ ન ય જી યશે ળે.’ ન સ્તીઔએ ત ન ાં વન્ત નને ઔશે લુાં જોઈએ: ‘બખલ ન નથી એથી ભ ણવની જલ ફદ યી લધી જામ છે. આણે ભ ણવએ જ બખલ ન જ ેલ યદુ:કબાંજઔ ફનીને એઔભેઔન ાં દુ:ક દુય ઔયલ ન ાં છે.’ અને તર્સ્થ ભ ણવે ત ન ાં વન્ત નને ઔશે લુાં જોઈએ: ‘લ ાંચ્મ લીન વ ન થલ મ અને કેડ્ય લીન કેતી ન ઔય મ. ભ ર્ે ઈશ્વય ઔયત ાં ુસ્તઔ અને શની લીળે જરુય છે. શ દ્વ ય ધન ભળે અને ુસ્તઔ દ્વ ય જ્ઞ ન ભળે. આર્રુાં થમ છી ઈશ્વય શમ ઔે ન શમ, ભ ણવનુાં ખ ડુાં વયત થી ખફડતુાં યશે ળે!’
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
87
21-2012-03-01 આટરી અન્ધશ્રદ્ધા નભમદના જભાનાભાું ણ ન શતી !
શભણ ાં થડ વભમ ુલે બત્રીજીન રગ્ન અાંખે થડ ભુયતીમ ને ભલ નુાં થમેરુાં. દળભ ાંથી નલ નભુન જન્ભ ક્ષયભ ાં ભ નત શત . એઔફેએ ત ખ ભ ાં ભ દીમ ાં ણ શે મ ાં શત ાં. ન ુછલુાં જોઈએ; ણ ુછ ઈ ખમુાં: ‘આ ભ દીમુાં ઔઈ દેલનુાં છે ? ’ જલ ફ ભેર– ‘ન ન દેલનુાં ળ નુાં“? એ ત અભ ય પર ણ ઢીંઔણ ખુરુદેલે ઔયી આપ્મુાં છે !’ ‘એન થી ળુાં થ મ ?’ એભ ુછ્ુાં ત તેભણે શ્રદ્ધ ુલટઔ જણ વ્મુ–ાં ‘ગયભ ાં અને જીલનભ ાં વુકળ ન્તી યશે “ ગ યે ર ાં ઔ ભ થ મ“!’ એ ભ દીમ –ભ સ્તયને ભ યે ુછલુાં શતુાં– ‘બઈરા, ગાભાં ફોતેય ભણનું ભાદીમું રટકાવ્મું છે; તોમ ફાય ફાય લપથી કન્મા ભાટે કેભ બટકો છો ?’ ણ આવ વ ફધ ફેઠ શત . છત ાં એર્રુાં ત ુછ્ુાં જ– ‘ધ ય ઔે ઔન્મ ખભે અને ઔુ ાંડી ન ભે ત ળુાં ઔયળ ?’ મુલ ન ઉલ ચ– ‘ત ત ન જ થ મને લી“!’ એ મુલ ન ભ ય તયપ એલી યીતે જોઈ યષ્ણ જાણે ઔશે ત શમ– જન્ભ ક્ષય ન ભે ત રગ્ન ન થઈ ળઔે એ લ તની ણ તભને કફય નથી“? તભે વભી વદીભ ાં જીલ છ ઔે ળુાં ? (એઔલ ય એઔ લડીરે ત સ્ષ્ટ ઔશી દીધુાં શતુાં– ‘છઔયી જોલ ની જરુય નથી. શે ર ાં ફન્નેન જન્ભ ક્ષય ભેલ“ ભે ત જ જોલ નુાં ખઠલીએ !’) ત્મ ાં ફેઠ ાં ફેઠ ાં જ થડ ઔ લીચ ય જનમ્મ અને બીતય જ વભી ખમ : ઔુ ાંડી ભેલીને યણેર ણ ઔુ લ– ત લ ઔયીને ભયી જામ છે; ત્મ ાં ઔુ ાંડીન આલ દુય ્રહશ ળ ભ ર્ે ય કલ ભ ાં આલે છે? રગ્નજીલનની વપત ભ ર્ે જન્ભ ક્ષયન નશીં; ભનન ભે જરુયી છે. ણ આણાં ઔણ વ ાંબે“? બ્ર ષ્ઢણ વ ાંબલ દે ણ કય ઔે? આણી અન્ધશ્રદ્ધ ન લૉલ્ર્ેજ ધીભે ધીભે લધત જામ છે. નયે ન્ર ભદીને ુછલ નુાં ભન થ મ છે : ‘વ શે ફ, જય વલે ઔય લી જુ , ‘લ ાંચે ખુજય ત’ અબીમ ન છી ઔેર્ર પયઔ ડ્ય ?’ ભર્ બ ખન લ રી તેભન ાં ફ ઔને ધ ભીઔ ુસ્તઔ લાંચ લે છે. અત્રે ન ભ નશીં રકીએ ણ વ લ અલૈજ્ઞ નીઔ લીચ યવયણી ધય લત કાંડી વ ધુ ફ લ ન ાં ુસ્તઔ આજન ભર્ બ ખન ાં ફ ઔ લ ાંચે છે. જ ેભન વેક્વ અને જભીન–ઔોબ ાંડ અાંખે ઔર્ટભ ાં ઔેવ ચ રત શમ એલ ફની ફેઠર ે
http://govindmaru.wordpress.com
88
‘ફ ુ’ની અલૈજ્ઞ નીઔ અને લ શીમ ત લ ત આજનુાં ફ ઔ લ ાંચે છે. એલ એઔ ફ ુએ મુલ ન અાંખેન ુસ્તઔભ ાં વર શ આી છે : ‘રગ્ન ફ દ ઔેલ વન્ત ન પ્ર પ્તી ભ ર્ે જ વમ્ફન્ધ ઔયલ. વન્ત ન થમ છીન પ્રત્મેઔ ળયીયવમ્ફન્ધ છે !’ શલે આ ઉદેળની લીરુદ્ધની લ સ્તલીઔત ળી છે તે ણ જોઈ ર. એભન આશ્રભભ ાં ચ રત ાં વેક્વસ્ઔેન્ડર ઔડ મ ાં“ ઔેવ થમ“ અને વ ફીત થઈ ખમુાં ઔે વાંમભન અાંઔુળ નફ શમ ત તભ ય શલવન શ થી બખલ ધતીમ ાં પ ડીને દમ્બન ચુયેચુય ઔયી ન કે છે. લધ ય ભ ાં એ ણ વ ફીત થઈ જામ છે ઔે વાંવ ય ભ ાંડ્ય છી બ્રષ્ઢચમટ લ ની લ ત ત દુય યશી; ણ વાંવ ય છડ્ય છી જ્મ ાં કયે કય બ્રષ્ઢચમટ લ નુાં શમ છે, ત્મ યે ણ તે બ્રષ્ઢચમટ ી ળઔત નથી. એન અથટ એ થમ ઔે તભ ય કકર ભેનભેઈડ નીમભ ઔયત ાં ઔુ દયતન ઔ નુન લધુ પ્રફ શમ છે. ત બ ઈવ શે ફ, ળ ભ ર્ે રઔને ઉંધે ર્ે ચઢ લ છ ? દુ:કની લ ત એ છે ઔે ઈશ્વયને ભલ નીઔેર ભ ણવ કુદ ઈશ્વયન જ ઔ નુનને વભજી ળઔત નથી ! ફ ુની આલી અલલ ણીને ઈશ્વય જ્ઞ વભજીને રઔ તેનુાં રન ઔયે છે. બયમુલ નીભ ાં તીત્ની ખુરુઆજ્ઞ અનુવ ય બ્રષ્ઢચમટ ે છે. છી થ મ છે એલુાં ઔે એલી (અતૃપ્ત) બક્ત ણીને ઔઈ રમ્ર્ ફ લ ભી જામ ત આખ અને ેર્ર ર ભળ્ જ ેલ બડઔ થ મ છે. શભણ ાં વુયતની ‘વત્મળધઔ વબ ’ન જાણીત ઔ મટઔય શ્રી. ભધુબ ઈ ઔ ઔડીમ ભળ્ . તેભણે સ્લ ભીન બક્ત ણી વ થેન નગ્ન પર્ ફત વ્મ . ખુરુબક્તી ઔે શ્રદ્ધ ન સ્લ ાંખભ ાં ઔેલ ાં વેક્વસ્ઔેન્ડર ચ રત ાં શમ છે તે જોઈને સ્તબ્ધ થઈ જલ મુાં ! ભ ધુબ ઈએ ઔષ્ણુાં, ‘વ શે ફ, આ ત ઔ ાંઈ નથી. શજી તભે એ સ્લ ભીની વીડી જુ ત ચક્કય ક ઈ જા“!’ બ્રષ્ઢચમટ અને બક્તીન ન ભે ઔુ દયતન દૈશીઔ ઔ નુનને અલખણલ ની ફશુ ભર્ી વજા આ દેળ બખલી યષ્ણ છે. જુ , ઔેલી અદૃશમ જુ ખરફાંધીથી ઔ ભ થ મ છે! થડ ઔ ફ લ વાંવ યીને બ્રષ્ઢચમટનુાં રન ઔયી ઔેલ ઈશ્વયબક્તીભ ાં યચ્મ ચ્મ યશે લ નુાં ઔશે છે. ફ ઔીન થડ ઔ ફ લ આશ્રભ સ્થ ીને (એભ ઔશ ઔે છર્ઔુ ાં ખઠલીને) ફેવી જામ છે. ેર એઔ નમ્ફયન ફ લ વાંવ યીને કદેડીને આ તયપ શ ાંઔી ર લે છે અને આ તયપન ફે નમ્ફયન ફ લ આશ્રભન છર્ઔ ભ ાં
http://govindmaru.wordpress.com
89
તેભને વડ લી તેભનુાં જાતીમ ળણ ઔયે છે ! એલી બક્ત ણીન અન્ધશ્રદ્ધ ુ તીને એર્રુાં જ ઔશી ળઔ મ ઔે ફુદ્ધીુલટઔ નશીં જીલળ ત જખતન ઔઈ ફ લ તભ રુાં ઔલ્મ ણ ઔયી ળઔલ ન નથી. તભ યી ફઔયીને શ્રદ્ધ બ લે લ ગની ફડભ ાં ભઔરળ ત ણ; તે શર ર થમ લીન નશીં યશે . એઔ ચીન્તઔે ઔષ્ણુાં ઔે ોતાના દેશને ‘અર્ધમપ’ની જભે ગુરુઓની વેલાભાં વભીત કયી દેનાયી બક્તાણીઓ ગભે તેટરી અફુધ શોમ તો ણ તેભને એટરો ખ્માર તો શોમ જ છે કે તેભની વાથે ળું થઈ યહ્યું છે. ઔ યણ ઔે ત ન ળીમ વમ્ફન્ધે ષ્ડી ઔુ દયતી યીતે જ વ લધ, વતેજ અને ચાંચ શમ છે. એથી તેભની ભુઔ વમ્ભતી લીન ઔઈ ફ લ પ લી ળઔે નશીં. એ જ ે શમ તે; ણ બખ ફનન ય ષ્ડી (અને તેન તી લખેયેન ણ)ન ણ આભ ાં છ લ ાંઔ નથી શત. ફ લ પ્રત્મેની આાંધી શ્રદ્ધ ભ ાંથી જ આલ વેક્વસ્ઔેન્ડર યચ ત ાં શમ છે. વભ જન થડ ઔ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ષ્ડીુરુ બેખ ભીને બક્તીન ન ભે ફ લ ને ફખ ડે છે. રઔ ભદદ ન ઔયે ત ફ લ એઔરે શ થે ફખડી જ ન ળઔે. આ ફધુાં શભણ ાં શભણ ાંથી ફશાં ુ પુલ્મુાંપ લ્મુાં છે. ફ ઔી બુતઔ ભ ાં નજય દડ લ ત વભજાળે ઔે નભટદન જભ ન ભ ાં અન્ધશ્રદ્ધ શતી; ણ બ ગ્મે જ ફ લ ન
આલ
આર્ર ાં ફધ ાં ફકડજન્તય થત ાં. તે જભ ન ભ ાં ણ
રઔભ ાં અજ્ઞ ન, અન્ધશ્રદ્ધ લશે ભ, જડત , ઔુ યીલ જો લખેયે ફધુાં જ શતુાં; ણ તે આર્રી લીસ્પર્ઔ યીતે વભ જભ ાં પે ર ઈ નશતુાં ખમુાં. આજ ે એઔ જણ લ ત લશે તી ઔયે છે ઔે ખણતીએ દુધ ીધુ;ાં એર્રે રઔ ફ ર્રી રઈને દડ્ય જ વભજો, એઔ જણ લ ત લશે તી ઔયે ઔે ય કડી ફ ાંધલ થી બ ઈનુાં ભૃત્મુ થ મ છે; એથી શજાય બ ઈર ત ન શ થ યની ય કડી છડીને પેં ઔી દે છે. (કયે કય ત તેભણે તેભની એભ. એવવી. ડીસ્ર્ીક્ન્ળનલ ી ડી્રહીનુાં વર્ીપીઔેર્ પેં ઔી દેલુાં જોઈએ !) ઔ’ઔને લેંખણ, ફર્ ઔ ઔે ળક્કયીમ ાંભ ાં ‘ભ’ ન આઔ ય દેક મ ત દઢવ ષ્ડી શ થભ ાં થ ી, દીલડ, ઔાંઔુ, ચક લખેયે રઈને ર ઈન રખ ડી દે છે. લીચ ય જોઉં“! નભટદન જભ ન ભ ાં વન્તીભ શત ાં ? દળ ભ શત ાં ? લૈબલરક્ષ્ભી શત ાં ? લ સ્તુળ ષ્ડ શતુાં ? ય ભઔથ થતી ? ઔદ ચ ત્મ યે અળીક્ષીત
http://govindmaru.wordpress.com
90
ભ ણવ ભ દીમુાં શે યત શળે; ણ આજ ે ડફર ્રહેજ્મુએર્ થમેર વ મન્વન પ્રૉપે વય ણ ખ ભ ાં ભ દીમુાં અને ઔ ાંડ ય ‘યક્ષ –ર્રી’ ફ ાંધીને પયે છે ! ડૉક્ર્યન દલ ક ને રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔે છે ! એઔલીવભી વદીભ ાં ઉ્રહશ છડલ ભ ાં ણ ળુબ ચગડીમ ાં જોલ નુાં આણે ચુઔત નથી. લીઔ વની પ્રક્રીમ જ ેભ જ ેભ આખ લધતી જામ તેભ વભ જ ે નલ લીચ યનુાં સ્લ ખત ઔયલુાં જોઈએ. તેને સ્થ ને વભ જ દીનપ્રતીદીન લધુને લધુ અન્ધશ્રદ્ધ ુ ફનત જામ છે. આલુાં ઔેભ ? ઔણ જલ ફદ ય છે એ ભ ર્ે ? ધુછાુંલ આણે અભેયીઔ ને ેર્ બયીને ખ દઈએ છીએ; ણ આણ ઔશે લ ત ધાંધ ધ યી ધધુુ ધભટને ન ભે જ ે ઔુ ર્ણક ન ાં અશીં ચર લે છે તેન ઔયત ાં અભેયીઔ ની વેક્વલઔટય લધુ લીત્ર ખણ મ.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
91
22-2012-04-27 નેતાઓની નીષ્ક્રીમતા લચ્ચે ઉદ્ બલેરુું અન્ધશ્રદ્ધાનુું અભ્માયણ્મ
વભ જભ ાં ફશુધ એલુાં જોલ ભે છે ઔે એઔ છત તે યશે ત લૃદ્ધ અને મુલ ન લચ્ચે ભર્ જનયે ળનખે યશે ત શમ છે. લૃદ્ધને જર ય ભફ ની ઔૅવેર્ વ ાંબલી ખભે છે. મુલ ન ભ ઈઔર જૅક્વનનુાં મ્મુઝીઔ વ ાંબે છે. મુલ ન ક્મ યે ઔ લૃદ્ધને ીત્ઝ ઔે ફખટય કલડ લે છે; ણ તેભને રઔન ુડ ભ ાં જ ે ભઝ આલે છે તે ીત્ઝ ભ ાં નથી આલતી. (ફખટય–ફખરુલ યર્ર તેભને લધુ બ લે છે) ફે ેઢી લચ્ચેનુાં અાંતય છેઔ ઔૃ ષ્ણ અને મળદ ન જભ ન થી ચ લ્મુાં આલે છે. ઔૃ ષ્ણ ભ કણ ક ત . આજ ે ઔૉરેજ–ઔનૈમ ન ભુકભ ાં ભ કણ નશીં; ભ ણેઔચાંદ શમ છે. ઔૃ ષ્ણ ખીની ભ ત્ર ભર્ઔી પડત . આજ ે મુલ ન ખરટફ્રેન્ડન ચક્કયભ ાં ભ થ ાં પડે છે. તે છઔયીને ઔૉરેજભ ાંથી ક્રફભ ાં રઈ જામ છે, દ રુ મ છે અને ળીમ રુાંર્ીને જ નથી અર્ઔત ; તેની લીડીમ ક્રીીંખ ઉત યીને ભફ ઈર ય પયતી ઔયે છે. ઔૃ ષ્ણે ઔ ીન ખને ફ શુફથી ન ર્થમ શત. આજ ે મુલ ન ફ ન ૈવે ેયવેર્યને ન થે છે. ઔૃ ષ્ણન જભ ન ભ ાં ર્ ઈ–ડે નશત ઉજલ ત– ખુરુઔુ ભ ાં અશનીળ જ્ઞ નદીન ઉજલ ત. આજ ે ‘વ યી–ડે’“ ‘યઝ–ડે’“ ‘જીન્વ–ડે’“ લખેયે ઉજલ મ છે. ફધુાં જ ફદર ઈ ખમુાં છે; ણ ખભે ઔે ન ખભે તમ વભમન ાં યીલતટનને વોએ સ્લીઔ યલ ાં ડે છે. અખ ઉ આ સ્થેથી ઔષ્ણુાં શતુાં ઔે નલી ેઢી ઔેલ ાં ઔડ ાં શે યે, ઔેલી શે યસ્ર્ ઈર ય કે અથલ ઔઈ શૉર્રભ ાં જભે તેની ચીન્ત લૃદ્ધએ ઔયલી જોઈએ નશીં. આજ ે એભ ાં એર્રુાં ઉભેયલુાં છે ઔે બરે થડુાં ફદર મુાં શમ ણ વયલ ે ત મુલ ેઢીનુાં વાંસ્ઔ યી સ્લરુ જ વભ જને ણ સ્લીઔ મટ શમ છે. શાં ુ ગડણભ ાં ભને ભત દ – યર્ી વ થે જ નીવફત ય કુાં અને ભ ય દીઔય ની અાંખત જીલનળૈરી ઔે દીનચમ ટભ ાં ભ થુાં ન ભ રુાં ત્મ ાં વુધી ત ઠીઔ છે; યન્તુ ધ ય ઔે દીઔય ડરગ્વન ધાંધ ઔયત શમ, આતાંઔલ દી, સ્ભખરય ઔે ખેંખસ્ર્ય વ થે ભેર શમ અને કુનકય ફ જ ેલી ફીજી અનેઔ ખુન ઈત પ્રલૃત્તી ઔયત શમ ત ભ યે તેન જરુય લીયધ ઔયલ જોઈએ. તે બરે ભને વન ન ર્રે ફેવ ડીને ચ ાંદીની થ ીભ ાં જભ ડત શમ; ણ ભ ય
http://govindmaru.wordpress.com
92
બ ણ ભ ાં ીયવ તી પ્રત્મેઔ યર્રી અવ ભ જીઔ ધાંધ ઔયીને ભેલ તી શમ ત ભ યે ચુ ન ફેવલુાં જોઈએ. જો શાં ુ એભ ઔશીને શ થ ઉંચ ઔયી દઉં ઔે ‘દીઔય જુ લ ન થમ છે. એણે ઔેભ જીલલુાં તે એની અાંખત ફ ફત છે. ભ ય થી તેભ ાં ભ થુ ન ભય મ“’ ત એ ફશુ ભર્ લડીરરશ ખણ મ. દસ્ત, લોથી આણ નેત રઔને ‘ભ ઈફ ’ ખણત યષ્ણ છે; ણ તે કુદ ફખડેર દીઔય જ ેલી બુભીઔ બજલત આવ્મ છે. એ વાંજોખભ ાં ‘ભ ઈફ ’ની એ પયજ છે ઔે દીઔય ન ઔ ન આભી તેભને છ લ લ . આણ નેત અનીતી આચયલ ની ઔે ભ્રષ્ટ ચ ય ઔયલ ની એઔે તઔ છડત નથી; યન્તુ તે વલટભ ાં એઔ અક્ષમ્મ બુર એ છે ઔે તે ગય અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ય ચતી આણી પ્રજાની અફોદ્ધીઔ જીલનળૈરીને એભ ઔશીને નજયઅાંદ જ ઔયે છે ઔે ‘ધભટ અને શ્રદ્ધ એ પ્રજાન અાંખત લીમ છે. એભ ાં ય જઔ યણની ડકર ઉચીત નથી.’ નેત ન એલ સ્લ થી ર મનલ દને ઔ યણે ખુજય તભ ાં તયે શતયે શની અન્ધશ્રદ્ધ , લશે ભ, ઔુ યીલ જો પ્રલતે છે. અન્ધશ્રદ્ધ એઔ ઉદ્યખ ફની ખઈ છે. શ , ઔણે ઔમ ધભટ લ અથલ ઈશ્વયભ ાં ભ નલુાં ઔે નશીં, તે જરુય અાંખત ફ ફત ખણ મ; ણ વભ જભ ાં ચભેય અન્ધશ્રદ્ધ નુાં વ મ્ર જ્મ છલ મેરુાં છે તેનુાં ળુાં ?. નેત ન ન ઔ નીચે એ ફધુાં ફેયઔર્ઔ ચ રે છે; ણ તે એ અનીષ્ટ તયપ આાંક આડ ઔ ન ઔયે છે. એ ર યલ શી ક સ્વી ખુન ઈત છે. રઔનુાં ફોદ્ધીઔ સ્તય જ ેર્રુાં નીચુાં ઔે અલીઔવીત યશે ળે, તેર્ર ય ષ્ટ રન લીઔ વ છ થળે. બખતબુલ , ભેરીલીદ્ય , જ્મતી ઔે બુતપ્રેત જ ેલ લશે ભને ઔ યણે ભ ણવની નજય શમ્ભેળ ાં વીન્દુયીમ યાંખે યાંખ મેર થય ય જ ભાંડ મેરી યશે છે. એઔ નજય આણી અન્ધશ્રદ્ધ ની અનુક્રભણીઔ ય ઔયી રઈએ. શૉસ્ીર્ર ઔે ડૉક્ર્યન ક્રીનીઔની ફ યવ કે રીંફુ અને ભયચુાં રર્ઔત ાં જોલ ભે છે. ત ન્ત્રીઔ ભૃત ત્ભ વ થે લ ત ઔયલ ન ને ઔય લી આલ ન દ લ ઔયે છે. ઔેર્ર ઔ ભ નવીઔ યખ એલ શમ છે ઔે તેભ ાં ભ ણવ ખ ાંડ જ ેલી લીચીત્ર શયઔત ઔયે છે. વ ઈઔીમ ર્રીસ્ર્ની વ યલ યથી એલ યખ વ જા થઈ ળઔે છે; ણ તેને પ્રેત ત્ભ ન લખ ડ વભજી રઔ ઔેલ ઔેલ તભ ળ ઔયે છે તે ત જુ ! દયદીને ીય ઔે
http://govindmaru.wordpress.com
93
દયખ શે રઈ જઈને વ ાંઔથી ભ યલ ભ ાં આલે છે. જુ ત ાં ફેરુાં ણી ીલડ લલ ભ ાં આલે છે. દેશ ય ડ ભ ભુઔલ ભ ાં આલે છે. દયદીન ભોંભ ભ વુધ્ધ ાં ભુઔલ ભ ાં આલે છે. ખ ભડ ભ ાં વખ દીઔય ભ ને ડ ઔણ વભજી ભ યી ન કે છે. ભેરી લીદ્ય શ ાંવર ઔયલ દેલને ફરી ચઢ લલ વખ ફ દીઔય નુાં ભ થુ ઔ ી ન કે છે. ઔભ ઉંજાલલ થી વ જો થઈ ળઔે એલી વ્મ ઔ ભ ન્મત પે ર મેરી છે. ખ ભડ ભ ાં વ ઔયડે ત્મ યે ભ ણવને શૉસ્ીર્રને ફદરે બખત વે રઈ જન ય ની વાંખમ ભર્ી છે. ઔમ્પ્મુર્યથી જ્મતી જોઈ આન ય ન ધાંધ ધભધઔ ય ચ રે છે. ભ નેરી ભ નત ુયી ઔયલ રઔ ઉંધ ખે લ ખઢ જામ છે. લચ્ચે લી ભર્ મ ય એલી અપલ આલી શતી ઔે ફશે ને ફ ાંધેરી ય કડી બ ઈ છડીને પેં ઔી નશીં દે ત તેનુાં ભૃત્મુ થળે. મ દ ઔય ઔેર્ર ાંઔ લો ય ખણેળજીએ દુધ ીધુાં શતુાં. રઔ ન ન ાં છઔય ાંન ાં ભઢ ાંભ ાંથી દુધની ફ ર્રી છીનલી ખણેળજીન ભન્દીયે દડત શત ત્મ યે અભ ય ફચુબ ઈ ફધ ને ખ જીફજાલીને ઔશે ત શત ઔે, ‘ર્થથયની ભુતીભ ાં ઔેળ ઔટણ થલ થી તેભ ાં દુધ ળ ઈ જામ છે. તભ ય ભ ાં ત ઔ ત શમ ત ચ ાંદીની ઔે ીત્તની ભુતીને દુધ ઈ ફત લ ?’ ણ ઔણ વ ાંબે ? લચ્ચે ળાંઔયની ભુતી આભેે કસ્મ ની લ ત આલી શતી. ઔઈ ઠેઔ ણે લી બેંવને ફ ઔી જનમ્મ ની લ ત લશે તી થઈ શતી. શનુભ નજીની આાંકભ ાંથી આાંવુ ર્ઔત શલ નુાં ણ વ ાંબલ ભેરુાં. આયતી ર્ ણે ભન્દીયભ ાં ઝુમ્ભય શ લ્મ ની લ ત ત ક સ્વી ચખી શતી. આજ ે ણ છ વલ યે છ ાંભ ાં છ મ છે : ‘લેંખણભ ાં ‘ૐ’ દેક મ અથલ ળાંઔયજીન ભન્દીયભ ાં ન ખવ દેક મ’ અને આકુાં ખ ભ શ થભ ાં ુજાની થ ી રઈને દડ્યુાં ! લ સ્તુળ ષ્ડન ન ભે રઔન ાં ગય તડ લલ ન વ્મલસ્થીત લે ય ચ રે છે. ઔથ , મજ્ઞ ઔે ખણેળત્વલની ઉજલણી ભ ર્ે ખ ભડ ભ ાં મુલ નનુાં ભર્ુાં ર્ુાં ફીરફુઔ છ લીને યસ્તે જત ાં રઔને આાંતયીને ન ણ ાં ઉધય લે છે. અભદ લ દભ ાં આ ઢી ફીજને દીલવે નીઔતી પ્રચાંડ યથમ ત્ર ભ ાં દય લે થડ ઔ રઔ બ ખદડભ ાં ઔચડ ઈ ભયે છે. તે ઉગ ડે છખે થત ાં ભયણની વયઔ યને ચીન્ત નથી અને પયજીમ ત શે લ્ભેર્ શે યલ ન ઔ મદ ઠઔી ફેવ ડી વયઔ યે ખત લટ ુય ફે ઔયડથીમ લધુ દાંડ લવુર ઔમો. ફર,
http://govindmaru.wordpress.com
94
વયઔ ય વે છે ઔઈ જલ ફ ? (વયઔ યન અધીત જલ ફ ઔાંઈઔ એલ શઈ ળઔે: ‘અભે અશીં દેળની પ્રજાને વુધ યલ થડ ફેઠ છીએ ? પ્રજા વુધયી જળે ત અભ યી ચ ભડી ઉતયી જળે“! અભે ત એર્રુાં જ ઈચ્છીએ છીએ ઔે પ્રજા ધભટ, શ્રદ્ધ ઔે બક્તીન ન ભે અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ચઔચુય યશે અને અભ યી તીજોયી તય થતી યશે !’) ધુછાુંલ પ્રત્મેઔ નેત ‘જમશીન્દ’“ ‘બ યત ભ ત ઔી જ ે’“ ‘જમ જલ ન જમ ઔીવ ન’“ લખેયે ફરે છે ણ તેભન દીરભ ાં અવરી ન ય ત એઔ ખુાંજ ે છે: ‘પ્રજા બરે અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ય ચતી યશે “ અભ યી કુયળી શમ્ભેળ ાં વચલ તી યશે “ !’.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
95
23-2012-05-17 આડા વમ્ફન્ધો દેલી દેલતાની કૃ ાથીમ નબી ળકે છે !
વુયતન રેડી ડૉક્ર્ય એઔ ઔ મટક્રભભ ાં ભી ખમ ાં. એભણે ઔષ્ણુાં– ‘એઔ વભમે શાં ુ વોથી લીળે શ્રદ્ધ ુ ષ્ડી શતી. ર્રને મ ફવભ ાં બખલ નની ુજા ઔયી ળઔ મ તે ભ ર્ે પર્ વ થે રઈ જતી. ઔ ાંઈ નશીં ત દીલ વીનુાં એઔ ડીંખરુાં વખ લીનેમ આયતી ઔયી રેતી. આજ ે એ ફધી ઝાંઝર્ પખ લી દઈને વમ્ુણટ ભુક્ત ફની ખઈ છુ .ાં ન ત તેન ઔળ યાંજ છે ન યતીબ ય નુઔવ ન ! ભને અનુબલે વભજામુાં છે ઔે ષ્ડીન લીઔ વ આડે તેન અફોદ્ધીઔ અબીખભ ફશુ ભર્ અલયધ ફની યશે છે !’ ડૉક્ર્યફશે નની લ ત વ ચી છે. ષ્ડીનુાં ળણ ઔયી ળઔ મ તે ભ ર્ે તેભની અન્ધશ્રદ્ધ ઔે અફોદ્ધીઔત ુરુને ગણી ભદદરુ થ મ છે. એઔ ગર્ન નુાં સ્ભયણ થ મ છે. એઔ ભ ણવ તેન ડળીની ત્ની જોડે અનૈતીઔ વમ્ફન્ધ ધય લત શત. એઔ દીલવ ડળણ જોડેનુાં રપરુાં ત્ની દ્વ ય ઔડ ઈ ખમુ;ાં ણ તે છીમે ુરુે જાતીમ વમ્ફન્ધ ચ રુ ય ખમ . લ યમ્લ ય ત્નીને જાણ થ મ, દય લકતે ઝગડ થ મ, ત્ની ીમય ચ રી જલ ઔે વખી ભયલ તૈમ ય થ મ અને ુરુ ફડી ચ ર ઔીથી તેની ભ પી ભ ખી રે– ‘તુાં ભને ભ પ ન ઔયે ત તને ત ય લશ ર દીઔય ન વખન્દ છે ! તને ત ય જર ય ભ ફ ન વખન્દ છે !’ વખન્દની લ ત આલે એર્રે ત્ની ઔશે – ‘તભે જર ય ભ ફ ન વખન્દ આ છ એર્રે ભ પ ઔરુાં છુ ;ાં ણ જો તભે પયી આલુાં ઔયળ ત તભને ભ ય વખન્દ છે !’ ફીજી તયપ ભડે ભડે ડળણને જોકભ વભજાત ાં તેણે ળ યીયીઔ વમ્ફન્ધન ઈન્ઔ ય ઔમો. ડળણન ઈન્ઔ યનુાં ત ુાં ણ ેર ુરુે વખન્દની ચ લીથી એભ ઔશીને કરી ન ખમુાં ઔે– ‘જો તુાં ભ યી ઈચ્છ ુણટ નશીં ઔયે ત તને આણ પ્રેભન વખન્દ છે“ તને ત યી બુલનેશ્વયી ભ ત ન વખન્દ છે“!’ ભ બુલનેશ્વયીન વખન્દ આલ ભ ાં આલે એથી ડળણ ર ચ ય ફની જામ. આભ વખન્દન વીરવીર લડે (એભ ઔશ ઔે દેલી દેલત ની ઔૃ થી) એ ભ ણવ વેક્વ ઔોબ ાંડને આખ ધ વ્મે જત શત.
http://govindmaru.wordpress.com
96
ષ્ડીને ુછલ નુાં ભન થ મ છે– આ ‘વખન્દ’ ળી ફર છે ? વખન્દ તડલ થી યતીબ ય નુઔવ ન થતુાં શમ ત આ દેળની ભોંગલ યી ઔે ખયીફીન વખન્દ ક અને છી તડીને એ લ તની ક તયી ઔયી ર ઔે વખન્દ તડલ થી ખયીફી ઔે ભોંગલ યીન લ ણ લ ાંઔ થત નથી. આલી અન્ધશ્રદ્ધ લડે ુરુની રુચ્ચ ઈની રેર્ભ ાં આલી જલ ને ફદરે ષ્ડીએ ુરુન યષ્ડીખભનને વખત ઈથી ડઔ યલુાં જોઈએ. આ ફન્ને ષ્ડી વખન્દ જ ેલી અન્ધશ્રદ્ધ ભ ાં ન ભ નતી શત ત તેન અલશમ ફચ લ થઈ ળક્મ શત. ષ્ડીએ દ મ્ત્મ જીલનભ ાં પુરર્ ઈભ ર ખણીળીર ફની યશે લ ને ફદરે લીલેઔફુદ્ધીથી નીણટમ રેત ાં ળીકલુાં જોઈએ. અત્રે ઔઈ ફુદ્ધીલ દી, જાખૃત ષ્ડી શત ત તીન ઔરય ઝ રી તેની આાંકભ ાં આાંક યલી તેણે શવફન્ડની શલવકયીન શીવ ફ ભ ગ્મ શત. અયે ! ચીભઔીમ આી શત ‘ભીસ્ર્ય તીદેલ, ભેં તભને ભ પ ઔયી દીધ ; ણ ક્મ યે ઔ શાં ુમ ભ ય ભનખભત ુરુભીત્ર જોડે આલ વભ ન અધીઔ ય બખલુાં ત તભે ભને ભ પ ઔયી દેળને ? લચન આુાં છુ ાં ઔે તભે ઔશ તેન વખન્દ ક ઈને શાં ુ ણ તભ યી ભ પી ભ ખી રઈળ !’ એઔ ફ ફતનુાં શમ્ભેળ ાં આશ્ચમટ યષ્ણુાં છે. ફશુ છી ષ્ડીરેકીઔ એ ષ્ડીને યૅ ળનર ફનલ ન અનુયધ ઔમો છે. આજન લીઔવીત મુખભ ાં શલે ુરુને ડ, અથ ણ ાં, ઔડલ ચથ ઔે વ વભલ યભ ાં ખ ડુફ યશે તી ત્ની વન્દ શતી નથી. તીને દેલ ભ ની તેન ચયણની દ વી ફની યશે તી ફશે ન ઔયત ાં; તી વ થે દ મ્ત્મન દયે ઔ પ્રશ્નની વભ ન રેલરે ચચ ટ ઔયતી ફોદ્ધીઔ ત્ની જ તીને લીળે ખભે છે. ભર્ બ ખની ષ્ડી વન્તીભ ની ઔથ , વ વભલ યની ઔથ ઔે લૈબલરક્ષ્ભીની ઔથ લ ાંચે છે. તે ઔદી ઔઈ વ ય રેકઔન ાં ુસ્તઔ લ ાંચતી નથી. યજ વલ યે ગયન ભન્દીયીમ વ ભે ફેવી ઔૃ ષ્ણએ અજુ ટનને ળુાં ઔષ્ણુાં તે એઔની એઔ લ ત લ ાંચતી યશે છે; ણ દેળન ભશ બ યતભ ાં અજુ નટ વીંગે ભનભશનવીંગને ળુાં ઔષ્ણુાં તે લીળે ફેકફય શમ છે. આણે ત્મ ાં દીઔયીને ન ર્ઔની, નૃત્મની ઔે જુ ડ ઔય ર્ેની ત રીભ આન યી ભ ત ઔેર્રી ? જો ઔે એલી એઔ ભ ત ને શાં ુ કુાં છુ ાં જ ે દીઔયીને ઔશે
http://govindmaru.wordpress.com
97
છે : ‘યણલ ની ઉત લ ઔયીળ નશીં, શે ર ાં ત ય યવન લીમભ ાં કુફ પ્રખતી ઔય! ભુયતીમ દડત આલળે. ષ્ડી જીલનન શે તુ ભ ત્ર રગ્ન ઔયીને ફ ઔ ેદ ઔયલ ન નથી !’ આલી પ્રખતીળીર લીચ યધ ય વાંવ યની અડધી ષ્ડીમ અન લે ત ષ્ડીની દમનીમ શ રતભ ાં થડ વુધ ય થઈ ળઔે. શભણ ાં એઔ દમ્તીએ દુ:કુલટઔ ઔષ્ણુાં– ‘અભ યી દીઔયી ઔથ બય મ એર્ર ાં નૃત્મ અને ન ર્ઔન ળીલ્ડ જીતી ર લી શતી; યન્તુ રગ્ન છી ફધુાં ફન્ધ થઈ ખમુાં. તીએ દીઔયી વે નઔયીમ છડ લી દીધી છે. શલે ગયભ ાં યવઈ– ણી ઔયી ફેવી યશે લુાં ડે છે. દીઔયી બ યે ભુાંઝ મ છે ણ ળુાં ઔયીએ ? તી જ ેભ ય કે તેભ યશે લુાં ડે !’ તીની ઈચ્છ ને ભ ન આીને નઔયી મ અભ્મ વ છડી ચુઔેરી ષ્ડી ઔ ક્રભે તેની ફધી જ તેજસ્લીત ખુભ લીને વ ભ ન્મ ઔક્ષ ની ખૃશીણી ફની યશે છે. લ ચન, લીચ ય ઔે ળીક્ષણ જોડે તેન વમ્ઔટ ઔ ઈ જામ છે. ઉયથી તેણે અળીક્ષીત ષ્ડી લચ્ચે જીલલ નુાં આલે છે; તેથી ળીક્ષીત ષ્ડી ણ ઔ ક્રભે છુ ાં બણેરી ષ્ડી જ ેલુાં જ ફરતી, લીચ યતી ઔે લતટતી થઈ જામ છે. તેની ડી્રહી ઔે જ્ઞ ન ય અળીક્ષીત ભ શરની ધુ પયી લે છે. યીણ ભે ફી.એવવી. થમેરી ષ્ડી અને ફીજી ચડી બણેરી ષ્ડી, ફન્ને લકત જત ાં વભ ન ભ નવીઔ રેલરે ફરતી, લીચ યતી થઈ જામ છે. ખ ભડ ભ ાં જ નશીં, ળશે યભ ાંમ ગયે રુાં ખૃશીણીન ભર્ લખટ આવભ ાં જ ે ચચ ટ ઔયે તે તયપ ઔ ન વયલ ઔયીળુાં ત વભજાળે ઔે તેભની લ તભ ાં ગયખર્થથુ પ્રશ્ન જ ેલ ઔે : ‘તભે ગઉં બમ ટ ઔે નશીં“? તભ યી જુ લ ય ળ બ લની આલી“? અથ ણ ાં ભ ર્ે ભવ ર ઔઈ દુઔ નભ ાંથી ર વ્મ “? ડ અડદીમ ઔમ ટ ઔે ભયીલ ? તભ ય ભાંખવુત્રનુાં ચ ાંદી ઔેલુાં નીઔળ્ુાં ? પર ણ ાં ફશે ન ક્મ યે વન્તીભ ન ળુક્રલ ય ઉજલલ ન ાં છે ? અથલ ઢીંઔણીફશે ને ચ ાંદીન વેર્ને વન નુાં ખીરીર્ ઔય વ્મુાં તે તભે જોમુાં ?’ આલી વ ભ ન્મ ઔક્ષ ની ચચ ટ થતી યશે છે. ફધી જ ષ્ડી અાંખુઠ છ શતી નથી; ણ તેની ચચ ટનુાં સ્તય ક્મ યે મ ઉંચી ઔક્ષ નુાં શતુાં નથી. આલુાં ળ થી થ મ છે ?
http://govindmaru.wordpress.com
98
ષ્ડીને ન ખભે તેલી લ ત છે; ણ વ ચી છે. ય ભચન્રજીની ભુતીને રી રીને ુજતી ષ્ડી ય ભન વીત ત્મ ખ ઔેર્ર લ જફી શત તે ભુદ્દ ય ઔદી ચચ ટ ઔયતી નથી; જ્મ યે ુરુભ ાં ઔોં્રહેવ ર્ી વ યી ઔે બ જ તે ય તીવ્ર યવ ઔવીબયી ચચ ટ થ મ છે. ફ્મુઝન ત ય ફ ાંધલ જ ેર્રુાં વશે રુાં ઔ ભ ફીજુ ાં એઔે નથી. ફ્મુઝ ઉડી ખમ શળે ત ષ્ડી ત્રણ ઔર ઔ અાંધ ય ભ ાં ફેવી યશે ળે; ણ ફ્મુઝ ન ાંકલ ની ઔળીળ નશીં ઔયે . ુરુ ઈરેક્ર્રીઔનુાં ઔ ભ નશીં જાણત શળે તમ જાતે ફ્મુઝ ન કી ગયનુાં અન્ધ રુાં દુય ઔયળે. ખેવન , દુધન , ઔેયવીનન ઔે લીજીન લધેર બ લ ય ષ્ડી ઔેલ ઔઔ ર્ ઔયી ળઔે છે. ુરુ એ બ લલધ ય છ કેર ત ય જઔીમ ભ્રષ્ટ ચ ય અાંખે ચચ ટ–લીચ યણ ઔયી ળઔે છે. લ ચન, લીચ ય, ભનન ઔે લતટભ ન પ્રલ શ જોડે જ ેભન થડ ગણ વમ્ફન્ધ જલ ઈ યષ્ણ શમ એલી નઔયીમ ત ષ્ડીની તુરન ભ ાં ઔેલ ચુર વાંબ તી ષ્ડીભ ાં અફોદ્ધીઔત નુાં પ્રભ ણ લીળે જોલ ભે છે. ખ ભડ ાંની અળીક્ષીત ગયે રુાં ખૃશીણીને લ ચનની એલી શદે એરજીટ શમ છે ઔે ઔેર્રીઔ ષ્ડીને ત ન ગયભ ાં ઔમુાં છ ુાં આલે છે તેનીમ કફય શતી નથી. ગણ ાં ગયભ ાં ત છ ાં–વ ભમીઔ આલત ાં જ નથી. શાં ુ ખ ભડ ન એઔ ધન ઢ્ય કેડતુ ને કુાં છુ ,ાં જ ેને ત્મ ાં ખરુાંછણીમ ભ ાંમ ભતી ભઢી ળઔ મ એર્ર ધનલૈબલ છે. લે દશ ડે લીવ ર કની કેતી વીલ મ ળૅય લખેયેની અન્મ આલઔ છે; ણ ફ ડ એલ ખયીફ છે ઔે તેભને ત્મ ાં એઔે છ ુાં આલતુાં નથી. એ ભર્ કયડ ની લશુએ ભને એઔલ ય ભ યી રેકન પ્રલૃત્તી લીળે ુછર ે ુાં: ‘તભે આ ફધુાં ળ ભ ાંથી ઉત ય છ ?’ અથ ટત્ આ ફધ લીચ ય સ્લમમ્ સ્પુયી ળઔે એલી એને ફ ડીને ઔલ્ન જ નશીં ! ધુછાુંલ અથ ણ ાં, ડ– ડી, અરુણ ,ાં વ વભલ ય ઔે લૈબલરક્ષ્ભીન વ્રત ઉલ વભ ાં જ ખ ડુફ યશે તી ખૃશીણી બરે તેભ ઔયતી યશે ; ણ વભ જભ ાં ત ની સ્થીતી પ્રત્મે થડી જા્રહત ફની લીચ યતી થ મ તે જરુયી છે. એલી ગયે રુાં ખૃશીણી વરભ ન યળદીનુાં ‘ળેત નીઔ લવીવ’ બરે ન લ ાંચી ળઔે; ણ ઔુ ન્દનીઔ
http://govindmaru.wordpress.com
99
ઔ ડીમ ની ‘વ ત ખર ાં આઔ ળભ ાં’ લ ાંચલ થી લાંચીત ન યશી જલી જોઈએ. વન્તીભ ન ળુક્રલ યની ઔથ ઔયત ાં ‘ખૃશળબ ’, ‘ષ્ડી’ ઔે ‘વન્ન યી’ ુતીન અભ્મ વ ઔયતી ષ્ડી વ ચી દીળ ભ ાં ભુક ય કીને ઉબી છે એભ ઔશી ળઔ મ ! (તેભણે ઝડથી ડખર ાં બયલ ની જરુય છે.) ષ્ડીને સ્લમમ્ લીચ ય ન સ્પુયે તે ખુન નથી. (ફધી ષ્ડીને તસ્રીભ નવયીન ફનલ નુાં પયજીમ ત નથી) ણ રેકઔ, લીચ યઔ ઔે વભ જળ ષ્ડીએ વુચલેર ઉ મ ય તેભણે ત ની યીતે લીચ યત ાં ળીકલુાં જોઈએ.
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
100
24-2012-06-15 ગુયુનુું જ્ઞાન“ ધભમનુું ભોટુું બમસ્થાન.. !
એઔલ ય એઔ ધભટખુરુએ બક્તની ભર્ી ભેદની લચ્ચે ઔશે રુાં: ‘ઈશ્વયે આનન્દ ભ ર્ે નશીં; ભ ત્ર વન્ત ન ભેલલ ભ ર્ે જાતીમલૃત્તી આી છે. એથી વન્ત ન થઈ ખમ છી ષ્ડીવાંખ ઔયલ એ છે !’ ત્મ ાં ફેઠર ે ર ક શ્રદ્ધ ુ અન્દયક નેથી એ લ ત વ થે વમ્ભત નશત , ણ ખુરુની લીચ યધ ય ન ઔઈ લીયધ ઔયતુાં નશતુાં. ધભટ અને શ્રદ્ધ ભ ાં વાંળમને સ્થ ન શતુાં નથી. ફશુધ આસ્તીઔ ખુરુલ ણીને ઈશ્વયલ ણી વભજી તેન ચુસ્તણે અભર ઔયે છે. ઔદ ચ ઔઈ શ્રદ્ધ ુ ળાંઔ ઉઠ લે ત ફીજા રઔ તેન લીયધ ઔયીને ખુરુન અજ્ઞ નને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે છે. આજમાંત રઠ્ઠ ીને ઔેર્ર ભમ ટ તેન આાંઔડ અકફ યભ ાં છ મ છે. ણ રઠ્ઠ જ ેલી અન્ધશ્રદ્ધ થી ઔેર્ર ાંઔ વ ભુશીઔ ભયણ થ મ છે તેન આાંઔડ છ ભ ાં જોલ ભત નથી. અભુઔ નુઔવ ન દુીત લ મયવ જ ેલ ાં શમ છે – તે દેક ત ાં નથી; બખલલ ાં ડત ાં શમ છે. વન્રહ પી લડે ખબટભ ાં ુત્ર છે ઔે ુત્રી તે જાણી ત ળઔ મ; ણ એ વુલીધ ન દુરુમખ ઔયીને ભ્રુણશત્મ ઔયલ ભ ાં આલે તે ઠીઔ ન ખણ મ. ઔઈ લીજ્ઞ નલ દી ણ જો એ બુરને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે ત તે લીજ્ઞ નભ ાં અન્ધશ્રદ્ધ ધય લે છે એભ ઔશી ળઔ મ. ધુયન્ધય ન સ્તીઔન ણ ઔઈ લીચ ય કર્ શઈ ળઔે; ણ તેન ભીત્ર તેને છ લયલ ની ઔળીળ ઔયે , એ બુર જ ેર્રી ભર્ી છે તેર્રી જ ભર્ી બુર આસ્તીઔ ધભટખુરુને છ લયે તે ણ ખણ મ. આણે ચ ન ઔભ ાં તયતી ભ કીને ઔ ઢીને પેં ઔી દઈએ છીએ; ણ ખુરુની નફ ઈને ખી જઈને તેભને વ ષ્ટ ાંખ લન્દન ઔયીએ છીએ. વ ચી લ ત એ છે ઔે આસ્તીઔ ધભટચ શઔ શમ છે; વત્મચ શઔ નથી શત . ધભટન સ્લ ાંખભ ાં ઔેર્રીઔ અધ ભીઔ ફ ફત (ચ ભ ાં ડેરી ભ કી જ ેલી) છે, તેને જીલનબય ાં ત યશે છે. ન સ્તીઔ દ્વ ય તેભની બુરનુાં બ ન ઔય લલ ભ ાં આલે ત્મ યે અશમ્ ઔે ભભત ક તય તેન લીયધ ઔયલ ભ ાં આલે છે. યન્તુ મુદ્ધ – ઝગડ , લ દ-લીલ દ ઔે ઔરશ – ઔુ વમ્થી ધભટની જ નશીં; આક વભ જની તન્દુયસ્તી ઔથે છે. એઔ વત્મ સ્લીઔ મ ટ લીન ચ રે એભ નથી : ફરન ય ઔણ છે
http://govindmaru.wordpress.com
101
તેનુાં ભશત્ત્લ નથી; ણ તે ળુાં ફરે છે તેનુાં ભશત્ત્લ અાંઔ મ. ભ ણવ આસ્તીઔ શમ ઔે ન સ્તીઔ; ણ તેણે તર્સ્થણે એલુાં લરણ દ કલલુાં જોઈએ ઔે ખ ાંધીજી કુન ઔયલ ની વર શ આે ત તેન લીયધ થલ–ઔયલ જોઈએ. અને ભય યજી દેવ ઈ દ રુ ીલ ની વર શ આે ત તેનમ લીયધ થલ–ઔયલ જોઈએ. લ યમ્લ ય એઔ લ ત વ ભે આલે છે. જ ેભણે ઔભટને જ વ ચ ધભટ ખણ્મ છે એલ ાં શ્વીભન રઔ વલટક્ષેત્રે આણ ાં ઔયત ાં આખ આલે છે. આણે ૩૩ ઔયડ દેલીદેલત ની લચ્ચે જીલીએ છીએ. આણ ધ ભીઔ દેળભ ાં ઔભટઔ ાંડની ફરફ ર યશી છે. દેળભ ાં ચભેય ઔથ –ઔીતટન, શભ–શલન, ુજા– ઠ, મજ્ઞ લખેયે થત ાં યશે છે. વયઔ યી ઑપીવથી ભ ાંડી આખખ ડીન ડબ્ફ ભ ાં વુધ્ધ ાં વત્મન ય મણની ઔથ થ મ છે. ણ રઔની વ્મથ ભ ાં એઔ ભીરી્રહ ભનમ પયઔ ડ્ય નથી. ક્રીઔેર્ન લલ્ડટઔ આણને ભે તે ભ ર્ે મજ્ઞ ઔય લલ ભ ાં આલે છે. અભીત બ ફચ્ચનની તન્દુયસ્તી ભ ર્ે ધ ભીઔ લીધી થ મ છે. વરભ ન ક ન ઔે વાંજમ દત્તે જ ેર નશીં જલુાં ડે તે ભ ર્ે ુજા– ઠ થ મ છે. લીશ્વની ળ ન્તી ભ ર્ે આજમટન્ત શજાય લીશ્વળ ન્તી મજ્ઞ થઈ ખમ ; ણ લીશ્વભ ાં ત ળુાં દેળભ ાં ણ ળ ન્તી સ્થ ઈ ળઔી નથી ! આન વીધ અથટ એ થ મ છે ઔે લીશ્વળ ન્તીન ઉ મ ુજા– ઠ ઔે ઔભટઔ ાંડભ ાં નશીં; ણ ઔઠય યીશ્રભ, ઈભ નદ યી, વભજદ યી અને ફુદ્ધીઔોળલ્મભ ાં યશે ર છે. ધભટ ભ ણવ ભ ર્ે ચ જલે ી એઔ આદત ભ ત્ર છે. જ ે ચ નથી ીત તે ભૃત્મુ નથી ભત ; ણ ધભટને ન ભે અધભટનુાં આચયણ થ મ છે ત્મ યે ચ ન ઔભ ાં દ રુ ઔે રઠ્ઠ ીયવલ જ ેલી ગર્ન ફને છે. લીદેળી રઔ ઔ ભને જ દેલવેલ – ુજા ખણે છે. એ ઔભટભન્ત્રને ઔ યણે તે શયણપ ે લીઔ વ વ ધી ળક્મ છે. ન સ્તીઔ અને ક વ ત લીજ્ઞ નલ દી લીજ્ઞ ન અને ર્ૅઔનરૉજી લડે ભ ણવને વુકી ઔયલ ની ઔળીળ ઔયે છે તે વ ચી દીળ નુાં ખરુાં છે. શ્રદ્ધ એ ભ ણવની અાંખત લીચ યધ ય છે. ણ વભ જભ ાં વ મન્વ અને ર્ૅઔનરૉજી લડે વુકવભૃદ્ધીન વુયજ ઉખ ડી ળઔ મ છે. તે આક જખતભ ાં અજલ ુાં ઔયે છે. ન સ્તીઔ અન્ધશ્રદ્ધ ન દ ટપ ળ ઔયે છે તે ગર્ન , નખય રીઔ ન વપ ઈઔ ભદ ય, ભચ્છયન ન ળ ઔયલ ભ ર્ે ડીડીર્ીન છર્ાં ઔ લ ઔયે તેલી આલઔ યદ મઔ ફ ફત છે. શ્રદ્ધ થી પાંડપ બેખ
http://govindmaru.wordpress.com
102
ઔયીને ધભ ટદ દલ ક ન ાં કરી ળઔ મ. એર્રુાં જ વુન્દય ઔ ભ લીજ્ઞ ન લડે થ મ છે. શ્રદ્ધ ુ દીલવભ ાં અડધ ઔર ઔ ઈશ્વયની બક્તી ઔયે છે. તેભને થડીઔ ભ નવીઔ ળ ન્તી ભે છે; ણ લીજ્ઞ ની ય ત દીલવ વાંળધનની વ ધન ભ ાં ભાંડ્ય યશે છે અને ઔયડ રઔ વદેશે બખલી ળઔે તેલી વેંઔડ ળધક ઔયે છે. લીજ્ઞ ન ભનુષ્મજીલનની દયે ઔ ભીનીર્ અને વેઔન્ડને વુકભમ ફન લલ ની ઔળીળ ઔયે છે. આણે સ્લીઔ યલુાં જોઈએ ઔે એઔ બખલ ધ યી ધભટખુરુ ઔયત ાં એઔ વ મન્ર્ીસ્ર્ વભ જને લધુ ઉમખી છે. ખુરુ સ્લખટન ાં વન ાં દેક ડે છે. લીજ્ઞ ની જીલત ાંજીલત આણી આવ વ જ સ્લખટ ઉબુાં ઔયી આે છે. ભૅડીઔર વ મન્વ ઔીડની, હૃદમ, ઔેન્વય લખેયેની દલ ળધે છે. શ્રદ્ધ ન ભ ધ્મભથી ઔેન્વયનુાં યે ળન ભપત થઈ ળઔે છે. શ્રદ્ધ શીન્દુ ઔે ભુસ્રીભ ભ ર્ે જુ દ જુ દ નીમભ અને ધભો ગડે છે. લીજ્ઞ ન ન તી– જાતીન બેદબ લ લીન વોન ાં દુ:ક દુય ઔયલ ઔભય ઔવે છે. શીન્દુન ાં ઈન્જ ેક્ળન જુ દ ાં અને ભુસ્રીભન ાં જુ દ ાં એલ બેદબ લ લીજ્ઞ નભ ાં નથી શત . આસ્તીઔ વલટધભટ વભબ લન ાં ફણખ ાં પુઔે છે. લીજ્ઞ ન અક્ષયળ: એ બ લન નુાં રન ઔયે છે. ભૅડીઔર વ મન્વ ભ ણવન ાં વલટ દુ:ક ઝડથી દુય ઔયલ ની ઔળીળ ઔયે છે. ફલ્ફની સ્લીચ ડ છી અજલ ભ ર્ે ય શ જોલી ડતી નથી, એનેસ્થેવીમ નુાં ઈન્જ ેક્ળન આ છી દયદી ફેશળ થ મ તે ભ ર્ે ય શ જોલી ડતી નથી; ણ શ્રદ્ધ ન આમુલેદીઔ ઉ મની અવય ભડી થ મ છે. (ભર્ેબ ખે ત થતી જ નથી અથલ થમેરી દેક મ ત તે ભ ત્ર અઔસ્ભ ત જ શમ છે) શ્રદ્ધ ુ ભ ને છે ઔે આ બલભ ાં ુણ્મ ઔય ત આલત જન્ભે તેનુાં પ ભે છે. આલત જન્ભ ઔણે જોમ ? ુલટજન્ભ ઔે ુનજટન્ભની એઔ ણ વત્મ ગર્ન વભ જ વભક્ષ આલી નથી. (એઔ વુલીખમ ત ભેખેઝીનભ ાં એઔલ ય એઔ ફ ઔને ુલટજન્ભ મ દ શલ ની ગર્ન છ ઈ શતી. યન્તુ વુયતની ‘વત્મળધઔ વબ ’એ તે ફ ઔન ાં ભ ત ીત ની ભુર ઔ ત રેત ાં આકી લ ત ફખવ શલ નુાં જાણલ ભળ્ુાં શતુાં.) ત ત્મટ એર્રુાં જ ઔે શ્રદ્ધ અને વ માંવ ફન્ને નીજીટલ ભ ધ્મભ છે. તે સ્લમમ્ વાંચ રીત માંત્રની જ ેભ એઔરે શ થે ઔળુાં ઔયી ળઔત ાં નથી. ભ ણવે લીલેઔફુદ્ધીથી એન ઉમખ ઔયલ ન શમ છે. ફન્નેન ાં વ ય ાંનયવ ાં યીણ ભન
http://govindmaru.wordpress.com
103
આધ ય ભ ણવ એન ઔેલી યીતે ઉમખ ઔયે છે તે ય યશે ર છે. તભ યી વે સ્ઔુ ર્ય શમ; ણ ચર લત ાં ન આલડતુાં શમ ત તે તભ ય ખને વુક આી ળઔળે નશીં. ગયભ ાં ાંક છે; ણ તે સ્લીચ ન ઔયલ થી ચ રુ થઈ ળઔે એ લ ત જ તભે નશીં જાણત શ ત તભ યે ખયભી વશન ઔયલી ડળે. તભ યી વે યીલલ્લય શમ; ણ ફશ યલર્ીમ આલે ત્મ યે તભે ન ચુાં તભ ય તયપ ય કી પ મય ઔય ત ધ ડ ડુને ફદરે તભ ય જીલ જળે. પયીપયી વભજામ છે ઔે દેળની દયે ઔ વ યીનયવી ગર્ન ભ ાં ‘ઔોં્રહેવન ાંજો’ નશીં; ભ ણવન શ થ યશે ર છે. ‘બ જનુાં ઔભ’ નશીં; ભ ણવનુાં ઔભટપ બ ખ બજલે છે. દ રુખ એની જાતે નથી પુર્ત. ફન્દુઔ એની ભેે ખીફ ય નથી ઔયતી. ફમ્ફ સ્લમમ્ જાભખયી વખ લીને શજાયની શત્મ ઔયત નથી. લીશ્વની, વભ જની ઔે ળેયીની ળ ન્તી ભ ર્ે શ્રદ્ધ અને લીજ્ઞ ન ત ઔેલ યૉ–ભર્ીયીમર છે. ભ ણવની ભદદ લખય તે એઔરે શ થે મુદ્ધ ઔે ળ ન્તી ઉબી ઔયી ળઔત ાં નથી. ભ ણવ આર્રુાં વભજી રે ત થડીઔ ળ ન્તી જરુય સ્થ ઈ ળઔે. ધુછાુંલ વાંવ યન ાં વુકદુ:કન આધ ય બખલ ન ય નશીં; ઈન્વ ન ય યશે ર છે. ભ ણવ શૉસ્ીર્ર ફન લે છે અને ભ ણવ જ શ થફમ્ફ ફન લે છે. ભ ણવ જ દમ ઔયે છે ને ભ ણવ જ શત્મ ણ ઔયે છે. ઉય જા ત ચેઔ ઔયજો ફ ફયી ભસ્જીદ તુર્ી, લલ્ડટ ર્રડે વેન્ર્ય તુટ્યુાં ઔે ફમ્ફ બ્ર સ્ર્ થમ એભ ાંન એઔ ણ ડટયભ ાં નીચે બખલ નની વશી છે કયી ?
♦ અનુક્રમણીકા
http://govindmaru.wordpress.com
104
25-2012-08-03 ઈન્ટયનેટના આકાળભાુંથી લીચાયોનાું પડ ુ ૅકેટ લશેુંચતો બ્રોગ:
“ ‘અબીવ્મક્તી’“ નલવ યીસ્થીત ભ ય પ્રકય યૅ ળન રીસ્ર્ ભીત્ર બ ઈ શ્રી. ગોલીન્દ ભારુ દ્વ ય ચ રત ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખન ાં ચ ય લટ વપત ુલટઔ ુણટ થમ ન જેર્ર આનન્દ એભને છે તેન થી અધીઔ ભને છે. ઔ યણ આ યષ્ણુાં : ચ ય લટ દયમ્મ ન એભણે એભન
‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં વોથી લધ યે (ચ્ચીવ જ ેર્ર ) રેક ભ ય ભુક્મ છે. એભ ઔશ ઔે એ ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખભ ાં ભ ય લીચ યની વુેયે ‘અબીવ્મઔતી’ થતી યશી છે. ભ ય ળીયે ઔઈ વુપ્રવીદ્ધ અકફ યન તાંત્રી, ભ રીઔ ઔે વમ્ દઔ ઔયત ાંમ એભનુાં ઋણ લીળે છે. ઔેભ ઔે અકફ યભ ાં પ્રખર્ેર રેક પક્ત ખુજય તભ ાં લાંચ મ છે; ણ ઈન્ર્યનેર્ ય યજુ થત રેક દેળની વયશદન વીભ ડ આાંફીને દુય દેળ લયન લ ચઔ વુધી શોંચે છે. ભ ય અને
શ્રી. ખલીંદ ભ રુન લીચ યન વુબખ વભન્લમ ઔેભ થઈ ળક્મ તે ણ જાણી ર. બ ઈશ્રી ખલીન્દ ભ રુ નકળીળ યૅ ળન રીસ્ર્ અને પ્રકય લીજ્ઞ નલ દી ભ ણવ. ફીજી તયપ ધભટને ન ભે શ્રદ્ધ ુ જે બુાંડી બલ ઈ આચયે છે તેની વ ભે ભનેમ જફય આક્રળ ! એર્રે ભ ભર ઔાંઈઔ એલ ફન્મ ઔે ખ ભન વયાંચ નકળીક ઈભ નદ ય શમ અને એને એન જેલ જ પ્ર ભ ણીઔ રીવ ઈન્સ્ેક્ર્યન વ થ ભે તેલ અનુઔુ વાંજોખ ઉદ્બલી ળક્મ . ણ ભીત્ર, એથીમ અ્રહક્રભે ભ યે કુફ પ્રેભુલટઔ અને શ દીઔ આબ યવશ મ દ ઔયલ ડે એલ વુયતન અન્મ વ શીત્મપ્રેભી ભીત્ર છે લડીરશ્રી ઉત્તભ ખજ્જય. તે ત લી શ્રી ભ રુવ શે ફથીમ આખ (આઠેઔ લોથી) ઈન્ર્યનેર્ ય ‘વન્ડે ઈ–ભશે પીર’ ન ભની
‘લ ચનમ ત્ર ’ ચર લે છે. એ ‘વન્ડે ઈ–ભશે પીરે’ દેળલીદેળભ ાં ખજફન ડઔાં લખ ડી દીધ છે! દુનીમ બયન ખુજય તી વ શીત્મયવીઔ ‘ઉત્તભ + ભધુ ખજ્જય’થી યીચીત ન શમ એભ ઔઈ ઔશે ત ઝર્ ભ ની ન ળઔ મ. ભ ય રેકન ભનન પ્રત્મે એભને પ્રથભથી જ આદય. ભ યે ત્મ ાં ‘નમ ભ ખટ’ જેલુાં ક્ષીઔ આલલુાં જ જોઈએ એલુાં એ ભ ને અને તે એર્રી શદે ઔે ‘નમ ભ ખટ’નુાં રલ જભ શાંુ ન બરુાં ત ભ ય લતી એ બયી દે ! લોથી શાંુ એભન એલ પ્રેભ ભી યષ્ણ છુ ાં તેન ભને આનન્દ છે. ભને આજે ણ સ્ભયણ છે એભણે જ ભ ય પ્રથભ રેક
http://govindmaru.wordpress.com
105
‘ધુછ ાંલ’ એભની ૨૦૦૫ની ળરુઆતની ‘વન્ડે ઈ–ભશે પીર’ભ ાં ભુઔેર ત્મ યે અભેયીઔ , રાંડન, દુફઈ લખેયેથી એર્ર ાં ફધ ાં પ્રળસ્તીન પન–ઔૉર ભળ્ શત ઔે શાંુ ધન્મ ધન્મ થઈ ખમ શત. ઈન્ર્યનેર્ન ભ ધ્મભ દ્વ ય ઉત્તભબ ઈ અને ભધુફશે ને ભને દેળલીદેળન લીળ લ ચઔલખટ વ ભે કડ ઔયી દીધ શત. અને જાણે ભગભ યીતે ઔષ્ણુાં શતુાં: ‘ર, વુયતન કફ જેલડ ક ફચીમ ભ ાં તયલ નુાં છડ અને ઈન્ર્યનેર્ન અદ્ બુત અયફીવભુરભ ાં જાં ર લ“! તભે તે ઔેર્ર ાં ણીભ ાં છ તેની તભનેમ અને દુનીમ ને ણ જાણ થળે.’ ઈન્ર્યનેર્ન ત્ર જલે ભ યી એલી તન્દુયસ્ત તરણીની તઔ આલ ફદર શાંુ લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય અને ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુન શ દીઔ આબ યી છુ .ાં કય આનન્દની લ ત ત એ ફનેરી ઔે ભ ય રેક લ ાંચી ઔેર્ર મ લીદેળી લ ચઔભીત્રએ ભને લીદેળભ ાં તેભન ભશે ભ ન ફનલ નુાં આભાંત્રણ ણ આેરુાં. એ વ લ નલ નઔય આનન્દની અનુબુતીથી શાંુ યવતયફ થઈ ખમ શત. લડદય ન એઔ ફીજા વ શીત્મપ્રેભી ભીત્ર શ્રી. ભૃખેળ ળ શની લેફવ ઈર્ ‘યીડ
ખુજય તી ડૉર્ ઔૉભ’ ણ ‘અબીવ્મક્તી’ અને ‘વન્ડે ઈ–ભશે પીર’ની જેભ જ લોથી ખુજય તીલ ચનની ધુભ ભચ લે છે. તેભન યીચમ ણ ઔાંઈઔ એલી જ યીતે થમેર. એભની લેફવ ઈર્ ય ભ ય રેક યજુ થમ નથી ઔે ભ ય પનની ગાંર્ડી યણઔી નથી. આર્ર ાં લોભ ાં દેળલીદેળન શજાય વ શીત્મયવીમ જોડે એભણે ભ ય લૈચ યીઔ યીચમ ઔય લી સ્નેશવેતુ ફ ાંધી આપ્મ તે ફદર આ તઔે શાંુ એભન ણ શ દીઔ આબ ય ભ નુાં છુ .ાં દસ્ત, આજે જ્મ યે અાંતયનુાં ઈન્ર્યનેર્ આની વભક્ષ કરી દીધુાં છે ત્મ યે થડી અાંતયાંખ લ ત ઔયલી છે. ક વ ત એ ઔશે લુાં છે ઔે એઔ ફે નશીં ુય ચ ીળ લોથી ઔરભને ભેં ભ યી ખરટફ્રેન્ડની જેભ પ્રેભ ઔમો છે. છત ાં ભેં જે ઔ ાંઈ રખમુાં છે તેન આ શે ર ાં ઔદી આર્ર વુન્દય, જીલન્ત અને ઉભઔ બમો પ્રફ પ્રેભપ્રતીબ લ નશત પ્ર પ્ત થઈ ળક્મ. આ પ્રળસ્તીની ુષ્ભ ભ ય ખ ભ ાં આ ફધ ભીત્રએ જ શે ય લી છે. એ ભ ર્ે લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જયને મ દ જ ઔયલ ડે. ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ અને શ્રી. ભૃખળ ે ળ શન આબ ય ભ ન્મ લીન ણ ઔેભ ચ રે ? અને યકે ભ નળ ઔે શાંુ આને બુરી યષ્ણ છુ .ાં દસ્ત, પ્રજા લીન ય જાન ભુઔુર્ની ઔીમ્ભત ઔેર્રી ? તેભ લ ચઔ લીન રેકઔ ણ ર ચ ય ! તભે ભ ત્ર લ ચીને ફેવી નથી યશે ત ; તભ ય વ ય –નયવ પ્રતીબ લ ભને પન દ્વ ય ભઔર છ અને ભીત્રને તેની રશ ણી ઔયલ નુાંમે ચુઔત નથી ! દસ્ત, એ લ તનુાં ભશત્ત્લ નથી ઔે ઔણે ભ ય ઔેર્ર રેક ઈન્ર્યનેર્ ય ભુક્મ અને ઔમ રેકને ઔેર્ર લ ચઔ ભળ્ ; ણ આ બ્રખ ઔે લેફવ ઈર્ ચર લત વ શીત્મભભટજ્ઞ ભીત્રએ લીશ્વબયભ ાં ભ ય લીચ યનુાં લીતયણ અને http://govindmaru.wordpress.com
106
લીસ્તયણ ઔમુાં. દેળલીદેળભ ાં ભને લાંચ ત ઔમો એ ભીત્રને ર ક નશીં ઔયડ વર ભ ! શ , અશીં નમ્રબ લે ઔશાંુ ઔે ભને વતત વ રુ અને ઉત્ઔૃ ષ્ટ રકલ ની પ્રેયણ એ ભીત્રએ આી છે અને જો વ ય રેક ન રક ઈ ળક્મ શત ત એ ત્રણ શીય યકુ ઝલેયીએ જ ભ ય રેકન અસ્લીઔ ય ઔમ ટ શત. ણ દક્ષીણ ખુજય તન વુયતન રઔપ્રીમ અકફ ય
‘ખુજય તભીત્ર’ભ ાં છેલ્લ ાં ચ્ચીવ લોથી દય યલીલ યે નીમભીત પ્રખર્ થતી ભ યી યૅ ળનર ઔૉરભ ‘જીલન વયીત ને તીયે ’ એ ત્રણે ભીત્ર ધ્મ નથી લ ાંચે છે. અને વભમે વભમે પ્રેયણ અને પ્રત્વ શન આત યશે છે. શ્રી. ઉત્તભબ ઈ ત ભ ય રેક ભ ર્ે આલેર લ ચઔન પ્રતીબ લ ભને પન ય ણ લ ાંચી વાંબ લે છે. આલ પ્રેભન જોર્ જડલ ભુશઔેર છે. ઔઈ ણ રેકઔ ભ ર્ે એ નૉફેર યીતીઔ ભળ્ જેલી ગર્ન છે. લ ત યીતીઔની નીઔી છે ત્મ યે ભ યે નીક રવબ લે એ ણ ઔશે લુાં છે ઔે આર્ર ાં લોમાંત ભને ફે એલડટ પ્ર પ્ત થમ ાં છે. શે ર એલડટ ‘લીજ્ઞ નભાંચ, નલવ યી’ (‘લીજ્ઞ નભાંચ’ન સ્થ ઔ ભાંત્રી શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ) તયપથી ભ યી ઔૉરભ ‘જીલન વયીત ને તીયે ’ભ ાં યૅ ળનર ચીન્તન યજુ ઔયલ ફદર ભળ્ શત. અને ત્મ યફ દ ‘ખુજય તી વ શીત્મ અઔ દભી’નુાં ાંચ શજાય રુીમ નુાં યીતીઔ ભ ય ુસ્તઔ ‘ભનન ભયીંછ’ને ભળ્ુાં શતુાં. યન્તુ દસ્ત, ભને ઔશે લ દ ઔે એ સ્થુ વન્ભ ન ઔયત ાં દુય દેળભ ાં લવત ઔઈ ભ ણવ ભને પન ય એભ ઔશે ઔે :
‘દીનેળબ ઈ, અભેયીઔ અભ યે ત્મ ાં ધ ય. તભને ભીને અભને કુફ આનન્દ થળે !’ ત્મ યે ઔઈ ણ રેકઔ ભ ર્ે એ જીલનન વલટશ્રેષ્ઠ એલડટ ફની યશે છે. કયી લ ત એર્રી જ ઔે લૈશ્વીઔ સ્તયે ભ ય લીચ યનુાં લીસ્તયણ ઔયન ય અને ભને નીમભીત લ ચન ય ભ ય ભીત્રન જેર્ર આબ ય ભ નુાં તેર્ર છ છે. આજમાંત ભેં ળુાં રખમુાં ? દસ્ત, ગણીલ ય લીદેળન લ ચઔની વ થે ખુજય તન લ ચઔ ણ પન ય ુછ ે છે : ‘તભ ય ાં ઔેર્ર ાં ુસ્તઔ પ્રખર્ થમ ાં અને તે કયીદલ ાં શમ ત ક્મ ાં વમ્ઔટ ઔયલ ?’ ત વોની જાણ ભ ર્ે રકુાં ઔે સ્નેશી ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દબ ઈએ રેકન અાંતે ભ ય ાં ુસ્તઔની લીખત પ્રખર્ ઔયે છે. દસ્ત, અાંતભ ાં નમ્રબ લે એર્રુાં જ ઔશીળ આર્ર ાં લોભ ાં ભ ય રેકન પ્રતી જે પ્રેભબ લ અને આદય ય ખમ છે તેલ ય કત યશે ળ. લતી ક તયી આુાં ઔે આન દીરભ ાં ભેં જે ઔ ાંઈ થડી ગણી ઉંચ ઈ વય ઔયી શળે તેન થી એઔ વેન્ર્ીભીર્ય ણ નીચ નશીં ઉતય મ તેની શાંુ વતત વ લધ ની ય કીળ. ભ ય પ્રત્મેઔ રેક લડીર શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય, ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ અને શ્રી. ભૃખેળ ળ શને ત ખભળે જ; ણ દેળલીદેળભ ાં લવત દુયદુયન http://govindmaru.wordpress.com
107
તભ ભ લ ચઔભીત્રને ણ નીય ળ નશીં ઔયે તેની ક તયી આુાં છુ .ાં ઔેભ ઔે લ ચઔન ય જી એ જ રેકઔન વ ચ ુયસ્ઔ ય છે એ વત્મ ભને વભજાઈ ચુક્મુાં છે. શ્રી. ખલીન્દ ભ રુને લીળે અબીનન્દન ત એર્ર ભ ર્ે આલ યષ્ણ ાં ઔે એભન ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ ભ યપત લીતેર ાં ચ ય લોભ ાં એભણે ઈન્ર્યનેર્ન લીળ વભ જ વભક્ષ યૅ ળન રીઝભનુાં વુેયે મળખ ન ઔમુાં છે. યે ળન રીઝભ એ લીજ્ઞ ન આધ યીત શઈ વ ચુાં અને શ્રષ્ઠ જીલન જીલલ ની એ ઉત્તભ જડીફુટ્ટી છે. એ લ ત ‘અબીવ્મક્તી’ બ્રખ દ્વ ય એ વતત ઔશે ત આવ્મ છે. વાંબલત: ઈન્ર્યનેર્ ય એભન આ બ્રખ પઔત અને પક્ત યૅ ળન રીઝભન પ્રચ ય ઔયે છે. એ ભ ર્ે વભ્રહ યૅ ળન રીસ્ર્ વભ જ શ્રી. ખલીન્દ ભ રુન આબ યી છે. લડીર શ્રી. ઉત્તભ–ભધુ ખજ્જય અને શ્રી. ખલીન્દ ભ રુને ફીજા લીળે અબીનન્દન એ ભ ર્ે ણ આલ યષ્ણ ઔે એભણે ત ન રેકઔ યીલ યન ાં તભ ભ રક ણ
‘ઉંઝ જોડણી’ભ ાં પ્રખર્ ઔમ ાં છે. શ્રી. ઉત્તભ ખજ્જય ત ભુથી જ ‘ઉંઝાજોડણી’ન ચ શઔ, વભથટઔ અને પ્રકય પ્રવ યઔ અને પ્રચ યઔ ણ યષ્ણ છે. ભીત્ર શ્રી. ખલીન્દ ભ રુ ણ એ જ ન્થે ચ લ્મ તેન વોને આનન્દ છે. અાંતભ ાં અાંત:ઔયણુલટઔ એર્રુાં જ ઔશીળ:
‘ઉંઝ જોડણી’ અને ‘યૅ ળન રીઝભ’ અભય યશ“!
અનુક્રભણીઔ
http://govindmaru.wordpress.com
108