kunstwegen -nl versie by Grafschaft Bentheim

Kunst, natuur en cultuur in het Nederlands-Duitse Vechtdal Een kunstroute van 180 km in zeven fietsetappes

Het Nederlands-Duitse Vechtdal Het rivierlandschap, waar kunst en natuur samengaan - en culturen verbonden raken

De rivier verbindt: de Vecht verbindt de Nederlandse provincie Overijssel met het Duitse Graafschap Bentheim. U mag zich verheugen op een idyllische streek vol kunst en cultuur, gezegend met prachtige natuur en een rijke geschiedenis - welkom in het Vechtdal. Ontdek een fascinerende regio langs bijzondere wegen: langs â&#x20AC;Ś kunstwegen is een fascinerende route die dwars door het Nederlands-Duitse Vechtdal loopt. Volg ons op de komende bladzijden van Ohne over Nordhorn naar Zwolle - met steeds de Vecht in het zicht. U wandelt of fietst op uw gemak door een afwisselend landschap. Onderweg leert u op zestig mooie locaties het werk kennen van hedendaagse kunstenaars. Kunst en natuur een buitengewone ontmoeting.

Koningin Beatrix op bezoek in 2000

Het nieuwe recreëren Aan de hand van de kunstwerken maakt u kennis met de cultuur en geschiedenis van het Vechtdal - een spannende tocht vol verrassingen. Op pad zijn, kunst ontdekken en tegelijk een grensoverschrijdend gebied leren kennen – beleef een heel andere manier van actief ontspannen. Kunst buiten De kunstwerken geven aan de omgeving een bijzonder accent en roepen verschillende gevoelens en reacties op. Ze vragen aandacht, dagen uit, laten contrasten zien, toveren een lach tevoorschijn of geven commentaar op de omgeving. De moderne kunst gaat helemaal op in de natuur.

Eén openluchtmuseum van 180 kilometer De kunstwegen-route van Ohne naar Zwolle is 180 kilometer en vormt één van de meest interessante openluchtexposities in Europa. Het is een langgerekt lint waarlangs niet alleen bijzondere kunst te zien is, maar waar cultuur en natuur versmelten. Dat geeft een bijzondere charme aan het Nederlands-Duitse Vechtdal. Uniek in Europa kunstwegen is een gezamenlijk en grensoverschrijdend initiatief op het gebied van kunst en toerisme. Het is in Europa een uniek toeristisch project, dat in 2000 officieel werd geopend door Koningin Beatrix. Kunstwegen is nog

altijd spraakmakend. In 2012 werd de route in Duitsland richting het zuiden uitgebreid via de Obergrafschaft Bentheim tot aan de grens met de deelstaat Nordrhein - Westfalen. Totaal werden 9 kunstwerken aan de route toegevoegd. In 2013 en 2014 wordt gewerkt aan uitbreiding van de route in Nederland met enkele kunstwerken in de gemeenten Hardenberg, Ommen, Dalfsen en Zwolle. Ga snel eens kijken waarom kunstwegen zo bijzonder is. Meteen doen!

kunstwegen uitgetekend Een grensoverschrijdende ontdekkingstocht tussen Ohne en Zwolle in zeven boeiende dagetappes

Het schilderachtige Ohne is het oudste dorp in de Graafschap. Nordhorn, gebouwd op een eiland in de Vecht, was ooit een heel belangrijke textielstad in Duitsland. Nordhorn is de ‘Kreisstadt’ van de Graafschap Bentheim. De schilderachtige binnenstad met Nederlandse flair is een bezoekje meer dan waard. Zwolle, hoofdstad van Overijssel, heeft een rijke Hanze-historie. Op veel plaatsen is nog te zien dat Zwolle floreerde in de eigen Gouden Eeuw.

kunstwegen Infozuilen kunstwegen Fietsroute

Heide, heuvels, moerassen en zandverstuivingen: het landschap tussen Zwolle en Nordhorn is heel veelzijdig. Liefhebbers van cultuurgeschiedenis vinden hier archeologische vindplaatsen, ruïnes en moderne kunst. Dat komt samen in één landschap. De totale route is opgedeeld in zeven etappes, met afstanden van 28 tot 55 kilometer. 1. Ohne - Schüttorf (ca. 28 km) 2. Bad Bentheim - Nordhorn (ca. 55 km) 3. Nordhorn - Lage (ca. 46 km) 4. Spöllberg - Neugnadenfeld (ca. 55 km) 5. Emlichheim - Gramsbergen (ca. 46 km) 6. Hardenberg - Ommen (ca. 45 km) 7. Dalfsen - Zwolle (ca. 42 km)

Iedere route is uniek en heeft een geheel eigen karakter. Alle etappes samen laten een prachtig beeld zien van de kwaliteit en veelzijdigheid van het NederlandsDuitse Vechtdal. Op de hiernavolgende bladzijden hebben wij de etappes voor u uitgetekend. Op iedere kaart zijn de meest bijzondere bezienswaardigheden en kunstwerken aangegeven. Voor twee etappes hebben wij een selectie gemaakt uit het aanbod, omdat het aantal bezienswaardigheden te groot is voor dit overzicht. Alle achtergrondinformatie vindt u in het speciale kunstwegenReisboek (zie achterzijde). U kunt alle kanten op Op iedere willekeurige plek kunt u aan deze ontdekkingstocht beginnen. U kunt dagetappes combineren of uw

Bewegwijzering kunstwegen/Vechtetalroute

eigen route samenstellen. In deze brochure vindt u alle gegevens die u nodig heeft voor een wandeltocht of een trip met de fiets of zelfs de auto. Het is aan u! U kunt ook gerust een omweg maken door de omliggende regio. Bij de VVV helpt men u graag… De kunstwegen-route loopt parallel aan de Vechtdal-route, die maar liefst 223 kilometer lang is en loopt van de bron in Darfeld (Münsterland) tot de monding bij Zwolle en in het Zwarte Water v.v.

Bij alle kunstwerken vindt u in het gras een ‘blauwe punt’ met basisinformatie over het kunstwerk, zoals de titel, naam van de kunstenaar en de datum van plaatsing.

Informatie langs de route Goed zichtbare en makkelijk leesbare borden wijzen u de weg. Bij alle kunstwerken vindt u een infozuil met achtergronden over het kunstwerk, de omliggende natuur, de historie evenals toeristische informatie. Het kunstwegen-reisboek is uw ideale reispartner met gedetailleerde kaarten en uitvoerige beschrijvingen over kunst, cultuur en natuur in het NederlandsDuitse Vechtdal. Het is goed om te weten dat u zich op de volgende pagina’s middels de kleurfilosofie kunt oriënteren. De blauwe punten beschrijven de kunstobjecten, de groene duiden op interessante zaken in de natuur, en de roze punten verbinden de bezienswaardigheden.

Op de internetpagina’s van www.kunstwegen.org vindt u onder de rode servicebutton meer informatie over rondleidingen, materiaal etc. De teams van Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., Jahnstraße 14, D - 49529 Nordhorn, E-Mail: tourismus@grafschaft.de www.grafschaft-bentheim-tourismus.de tel. +49 (0) 5921/96 11 96 en van VVV Vechtdal Overijssel Kruisstraat 6, NL - 7731 CR Ommen E-Mail: info@vechtdaloverijssel.nl Internet: www.vechtdaloverijssel.nl tel. +31 (0)529 - 451 638

kunst

natuur

geschiedenis

zijn u graag behulpzaam bij het plannen van uw bezoek aan ‘kunstwegen’.

service

Ohne › Schüttorf 1

Werkelijk enorme bezienswaardigheden en een heerlijke natuur vindt u op uw weg tussen Ohne en Schüttorf. Ontmoet in de oudste stad van de Graafschap de Schüttorfse Reus”: vanaf de hoogste kerktoren van de regio heeft u een grandioos uitzicht over de historische kern van de voormalige textielstad, het idylisse bosgebied Samerott, Slot Bentheim - en met een beetje geluk zelfs over het Münsterland.

TIPS

! Ev.-ref. Kirche Ohne De kerk uit de 13e eeuw is het hoogtepunt van het dorp - idyllisch gelegen aan de Vechte. Het pronkstuk is de doopvont uit zandsteen, die ouder schijnt dan de kerk zelf.

! Samerott Het 266 ha groot bosgebied “Samerott” heeft een buitengewoon grote variëteit aan planten te bieden. Bezienswaardig is de door sagen omgeven “Rabenbaum”, de resten van een 1000-jarige eik.

! Speicher Hof Schulze-Holmer In een van de mooiste boerderijen van de Obergrafschaft is een klein museum gevestigd. In het Vakwerkhuis ontdekt u veel over de

geschiedenis van Samern en de “Rabenbaum”.

! Schüttorfer Riese De licht inspannende klim in de 81 m hoge toren van de ev.-ref. kerk in Schüttorf is de moeite waard: bij mooi weer dwaalt de blik wijd over het Münsterland, Nederland en het Emsland.

! Historisches Rathaus Het in de 15e eeuw gebouwde historische raadhuis met trapgevel, bezit zelfs een zonnewijzer. Op het marktplein is de “Ziegenbrunnen” te bewonderen.

! KunstWerk SF Schüttorf De plek voor tentoonstellingen en evenementen is tegenwoordig het oude “Lager-

und Kontorhaus” van de fa. Flintermann aan het station in Schüttorf. In 2011 werd het compleet gerenoveerd en in een kunst en conferentiehuis omgebouwd. Voor cultuurvrienden is er een atelier en kunstcafé.

Laßnitz Staalvakwerkbrug, die Hans Schabus (1970, Watschig) in het voorjaar van 2012 in de Grafschaft liet transporteren en die nu de Vechte precies op de grens van Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen kruist. Van haar oorspronkelijke functie als spoorbrug verlost heeft deze nu zonder verbinding, als op zich zelf staande sculptuur een bijzondere uitstraling.

! Ev. Ref. Kirche Ohne Pastorie van de ev. geref. kerk. Tel. +49 (0)5923/4477

Vechtewaren Project van Antje Schiffers (1967, Heiligendorf) dat voor meerdere jaren en wisselende plaatsen is aangelegd. De kunstenares ontwikkelt en verkoopt samen met de bewoners ter plaatse lokale producten. Het begon met het project Öhner Leinen”in 2011. De resultaten zijn in rest. Timmer in Ohne te zien en te koop.

! Samerott

Topographie der Gemeinheit 3-delig werk van Christoph Schäfer (1964, Essen) uit 2012 met haltes aan de Rabenbaum (natuurmonument) aan de bosrand (glassculptuur) van de Samerotts en in de schuur (bioscoop) op de nabij gelegen boerderij Schulze Holmer. De tot heden gemeenschappelijk exploitatie van de Samerrots un de lokaal-historische samenhangen, vormen de kern van dit monument voor de gemeenschapszin.

! Speicher Hof Schulze-Holmer

o.T. (Lichtung) Installatie van de kunstenaar Marko Lulic (1972, Wenen) die in 2010 afgedankte straatverlichting van de stad Schüttorf tot een grootschalige lichtsculptuur omvormde. De lampen branden in het weekend ’s avonds en bij bijzondere gelegenheden.

Aan deze route nodigen 4 kunstwerken u uit tot nader onderzoek. Ervaar een symbiose van planning en kunst. Uitgebreide informatie biedt u het kunstwegen-reisboek.

Ev.-ref. Kerkgemeenschap Schüttorf, Contact: Pluspunt Schüttorf e.V. Kirchgasse 2, 48465 Schüttorf Tel. +49 (0)5923/98 84 684 9

Korte routebeschrijving (ca. 28 km) Start van deze route is bij Antnas Melkhuis” in Ohne, Zu den Höfen, waar u tegenover het Vechtetal het kunstwerk “Laßnitz” aantreft. Via de weg “Aam Gemeindehaus” komt u in het dorp Ohne. Hier de kunstwegen Vechtetalroute (kwVtr) richting Schüttorf volgen. Na ca. 2 km naar rechts gedeeltelijk de route Nr. 22 van de Grafschafter Fietsentour (GFT) volgen, dan naar links weer de kwVtr richting Schüttorf volgen. aan de kruizing Maxel/Rheiner Damm ligt op ca. 200 m het Samerott met 2 staties van het driedelige kunstwerk “Topographie der Gemeinheit”. In het bos leidt links een weg naar de zogenaamde “Rabenbaum”. Daar na weer terug op de kwVtr. Via de boerderij Schulze-Holmer komt met via de Vechtewiesen in de Schüttorfse binnenstad. Voor de terugweg adviseren wij u de GFT nr. 22 in richting Ohne-Haddorf te volgen. Als alternatief of uitbreiding kan men ook

! Schüttorfer Riese

! Rathaus Markt 2, 48465 Schüttorf Tel. +49 (0)5923/96590

vanuit Schüttorf door het Bentheimer Wald over de kwVtr/GFT G tot Kurzentrum Bad Bentheim en verder omhoog naar Slot Bentheim rijden. Voor de terugweg naar Ohne maakt u gebruik van de GFT 3 (met deze uitbreiding is de route in totaal ca. 35 km lang).

! KunstWerk Schüttorf Ohner Str. 12, 48465 Schüttorf Tel. +49 (0)5923/9023554 www.kunstwerk-schuettorf.de

Het beste kunt u de route met de fietskaart Grafschafter Fietsentour verkennen. Contact: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., van-Delden-Str. 1-7, bezoekadres: Jahnstraße 14, 49529 Nordhorn, tel. +49 (0) 5921/96 11 96

kunstwegen-route terugweg 9 8

5 4

! Zie tips 3

1 2

Bad Bentheim › Nordhorn 3

Een reis dwars door de geschiedenis: van Bad Bentheim met het middeleeuwse slot, dat op een zandsteenrots troont, gaat het naar Nordhorn, de voormalige textielstad aan het water. Zwerf in Bentheim door schilderachtige steegjes en geniet van de flair in het bekende Thermalsolebad. Ontspannen fietsen door het indrukwekkende Bentheimer Bos en idyllische weiden en akkers naar Nordhorn. De door water omsloten stad inspireert met bezienswaardige attracties!

TIPS

! Burg Bentheim Slot Bentheim is de grootste hoogteburcht in NoordwestDuitsland en werd voor het eerst in 1050 vermeld. Sedert 5 eeuwen is het slot in handen van de Grafen en Fürsten zu Bentheim en Steinfurt.

! Isterberg Een geliefd uitstapje is de 68 m hoge Isterberg, dat beschermd natuurgebied werd. Sagen en legendes ranken zich om de zandsteenrots midden in het bos: de Ark van Noah zou hier aangelegd hebben.

! Speicher Dobbe Engden Een buitengewone blikvanger is de voormalige graansilo uit vakwerk

! Beschermd natuurgebied Tillenberge In het 96 ha grote beschermd natuurgebied gaat het oude rivierenlandschap van de Vechte over in bos. Talrijke dieren plantensoorten zijn hier thuis in het heideveld met jeneverstruiken.

! Dierentuin Nordhorn De familiezoo in het groen, nodigt uit met 1.700 dieren en 100 soorten. Te bewonderen zijn veel bedreigde huisdierrassen, bijv. de bonte Bentheimer varkens, die met “Boer Harm” op een historische museumboerderij, de Vechtehof, leven.

! Burg Bentheim Contact: Touristinformation Bad Bentheim Schloßstr. 18,48455 Bad Bentheim Tel. +49 (0)5922/9833-0, het gehele jaar voor bezichtiging geopend

www.burg-bentheim.de 2

Residual Installatie van Willem de Rooij (1969, Beverwijk) die sinds 2012 in Marstall van Slot Bentheim een schilderij van de oud Hollandse meester Jacob van Ruisdaal (1628/29-1682) in een zelf ontworpen glasvitrine (240 x 120 x 120) nieuw tentoonstelt.

Bad Bentheim Schwein 2-delig werk van Paul-Etienne Lincoln (1959, Londen) uit 2012. Naar voorbeeld van het bonte Bentheimer varken ontwierp de kunstenaar 2 levensgrote varkens uit giethars, waarvan er een in een tuinhuisje op de binnenplaats en een in een sierbouw op het eiland in het slotpark staat. In een van de varkens bevindt zich een verrassing.

Sandsteinmuseum Wetenswaardigheden over de inheemse zandsteen Funkenstiege 5 (Schloßpark) 48455 Bad Bentheim, tel. +49 (0)5922/98330 (TI Bad Bentheim) of tijdens kantooruren +49 (0)495922/994277

www.sandsteinmuseumbadbentheim.de 5

Smoking Shelter Begaanbaar- en bruikbaar pavillion uit staal van Eva Grubinger (1970, Salzburg) in het Kurpark Bad Bentheim, 270 x 310 x 310 cm. De kunstenares speelt met maatschappelijke conventies en levert met dit bijzondere rookpavillion een bijdrage aan het debat rond bescherming van niet-rokers en persoonlijke vrijheid.

Op deze route maakt u kennis met kunst in samenhang met de openbare ruimte uit het project “raumsichten”, de uitbreiding van de kunstwegenroute. Meer informatie biedt het kunstwegen-reisgids.

Korte routebeschrijving (ca. 55 km) Start bij slot Bentheim met het kunstwegenobject “Residual”. Parkeermogelijkheden onder aan de burcht in het slotpark bij het zandsteenmuseum. Hier bevindt zich ook het object “Bad Bentheim Schwein”. De kunstwegenroute loopt van de parkeerplaats, via de Funkenstiege en An der Diana naar het Kurzentrum en verder in richting Nordhorn. Achter het voormalige station Quendorf kunt u over de Isterberg (GFT 2 en 5). In Neerlage aan de Nordbeck-Str. de Vechtetalroute volgen in richting Enden. Van daar via Hestrup en Brandlecht naar Nordhorn, de Vechtesee.

! Isterberg

! Speicher Dobbe Engden Dorfstr. 59, 48465 Engden

anderswohin Sculpturengroep uit brons van Tamara Grcic (1964, München), idyllisch gelegen op een heuvel in het bos bij de Vechte. Van buiten ruw gelaten, lijkt het of de vaasvormige sculpturen uit de grond groeien. Hun vorm doet denken aan de trechterbekers uit het Neolithicum. In 2009 werden bij opgravingen in de directe omgeving keramiekscherven uit de trechterbekercultuur ontdekt.

! Beschermd natuurgebied Tillenberge

! Dierentuin Nordhorn Heseper Weg 140, 48531 Nordhorn tel. +49 (0)495921/712000

www.tierpark-nordhorn.de 11 10 11

9 7

8 6

Voor de terugweg naar Bad Bentheim, raden wij u aan de GFT 5 en 6 langs het Nordhorn-Almelo-Kanaal tot de sluis Frensdorfer Haar te nemen. Vanaf hier volgt u de GFT G tot Hagelshoek. Vanaf hier de GFT 2 naar Bad Bentheim.

Fahrradbahnkreuz Model van Folke Köbberling (1969, Kassel) en Martin Kaltwasser (1965, Münster), 180 x 200 x 30 cm. Het visionaire idee van de kunstenaars, om het concept van een autoweg klaverblad over te brengen naar de fiets, kon tot dusver om financiële redenen niet geraliseerd worden. Het model staat bij de Reiterbrücke aan de Nordhorner Vechtesee en daarmee op de door de kunstenaars gewenste plek ter realisering. .

kunstwegen-route terugweg

5 4

3 2

! Zie tips

Nordhorn › Lage 3

Een dromerig dorp, een historisch klooster en wat ooit de meest Amerikaanse stad van Duitsland was. De etappe van Nordhorn naar Lage en terug is puur avontuur. De route loopt door een groen en natuurrijk landschap met buitengewone kunstobjecten. Ontdek Nordhorn, waar de textielindustrie naar Amerikaans voorbeeld tot grote bloei kwam. Nordhorn anno nu is stad voor moderne bedrijven.

TIPS

Stadsgalerie

Moderne kunst in een industrieel monument. In de Alte Weberei zijn werken van moderne kunstenaars te zien.

Stadsmuseum Nordhorn De in 1928/29 gebouwde spinnerij van de textielfabriek NINO werd in 2010 tot een kenniscentrum voor de economie omgebouwd. Ontdek hier de fascinerende textielgeschiedenis en textielcultuur van de stad Nordhorn in de expositie “Menschen, Mode und Maschinen” op een oppervlakte van 1.400 m²

! Klooster Frenswegen Concerten, exposities, gebedsdiensten: het in 1394 gestichte klooster Frenswegen was in de 15e eeuw een invloedrijk religieus centrum. Het is nu een centrum voor een diversiteit aan manifestaties.

! Watermolen en kerk » Lage De schilderachtig gelegen watermolen aan de Dinkel, voor het eerst genoemd in 1270, laat zien hoe een zogenoemde onderslagmolen er van binnen uitziet.

De kleine witte dorpskerk uit de 17e eeuw herinnert onder meer aan de Heren van de voormalige Heerlijkheid Lage. Het symboliseert de eeuwenlange onafhankelijke van de inwoners van Lage

! Kunstvereniging Grafschaft Bentheim » Neuenhaus In het historische gebouw, middenin Neuenhaus, laat de kunstvereniging werk zien van gerenommeerde en ook onbekende kunstenaars. Op de binnenplaats is een kleine beeldentuin.

Lingaphone Staalsculptuur van de Noorse kunstenaar Olav Christopher Jenssen (1954, Sortland-Vesteralen) uit 2010, in de directe omgeving van de Städtischen Galerie Nordhorn, 350 x 300 cm, 3,5 t. De sjabloonvormige vorm verschaft veelvoudige inkijk, uitzicht en doorkijkjes.

Stadsgalerie

Nino-Allee 11, D-48529 Nordhorn Tel.: +49 (0) 59 21-971100 3

Parabolic Triangular Pavilion 1 Drijvend platform met glazen paviljoen uit 1995/96 van Dan Graham (1942 Urbana Illinois USA). Verticale vlakken van 230 x 200 cm en gebogen vlakken van 471 cm. Op een romantisch trefpunt, een oase van rust, laten stad en land zich zien in spiegelende beelden en reflecties. De bezoeker waant zich temidden van dit gebeuren.

Stadsmuseum Nordhorn

Nino-Allee 11, D-48529 Nordhorn Tel.: +49 (0) 59 21-721500 5

Black Garden Een kunstwerk uit 1994 van Jenny Holzer (1950 Gallipolis Ohio USA). Kruisvormige installatie, fascinerende beplanting van 3447 mÇ. Spannende confrontatie met de blijvende herinnering aan de zwarte zijden van de mensheid, zoals oorlog, racisme en politieke vervolgingen. Een plek tegen het vergeten.

Langs deze route treft u maar liefst 42 kunstwerken aan. U vindt deze op de routekaart. Zo krijgt u een mooi beeld van de hedendaagse kunst. De kunstwerken staan beschreven in het kunstwegen-reisboek.

Korte routebeschrijving (ca. 46 km) Start is aan de Städtischen Galerie aan de Alte Weberei. Een korte excursie voert rond de Vechtesee. Langs de Vechte en voorbij Kloster Frenswegen loopt de kunstwegen Vechtetalroute (kwVtr) tot aan Lage (ca. 13 km). Voor de terugweg volgt u de Dorfstraße en de Grafschafter Fietsentour (GFT) 16 tot Ootmarsum en verder tot aan het Almelo-NordhornKanaal. Vanaf hier volgt u de GFT via Slot Singraven tot aan Denekamp. Van Denekamp de GFT 5 volgen tot aan Nordhorn. (Diegenen, die tot de volgende etappestart naar de Spöllberg bij Uelsen verder rijden willen, kunnen vanaf Lage over de Eichenallee en verder over de GFT G naar Neuenhaus rijden. Vanaf Neuenhaus volgt u de kwVtr tot aan de Spöllberg, ca. 9 km) Het beste kunt u de route met de fietskaart Grafschafter Fietsentour verkennen.

Contact: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., van-Delden-Str. 1-7, bezoekadres: Jahnstraße 14, 49529 Nordhorn, tel. +49 (0) 5921/96 11 96

Figuur tegen de oever Object uit 1988 van Michael Schoenholtz (1937 Duisburg). Vijfdelig kunstwerk van Bentheimer zandsteen, ca. 290 x 300 x 200 cm. Een ‘poort’ naar de Vecht, waar de passanten even bij stilstaan. Even stilstaan bij het water dat door tijd en ruimte stroomt.

Kruisweg De veertien staties uit 1979 van Karl Prantl (1923 Pöttsching-Oostenrijk). Bentheimer zandsteen in platen van 140 x 140 x 14 cm met een totale lengte van 3300 cm. Een plaats voor bezinning en magie: 14 eenvoudige platen, omgeven door 14 stokoude linden. De 14 stadia van Jezus richting het kruis.

Klooster Frenswegen

Klosterstraße 9, D-48527 Nordhorn, Tel.: +49 (0) 59 21-82330 9

Watermolen en kerk » Lage

Eichenallee 3, D-49828 Lage 10

Fotowand uit 1999 van Marin Kasimir (1957 München). Staal, tweezijdig geplotte LKW-doeken, zeil van 6,50 x 60 meter. Ontmoeting tussen verleden en heden in het dorp Lage, vastgelegd in een bovendimensionale panoramaopname, waarin de kasteelruïne overgaat in moderne nieuwbouw.

kunstwegen-Route terugweg

8 6 3 5

2 1 4

Caprimoon ’99 Installatie van Tobias Rehberger (1966, Esslingen) uit 2000, bestaand uit een betonbank met fluoriserende verf en een kogellamp in de takken van een eik, ca. 400 x 100 cm. Met wat geluk brandt de lamp, die op de dag af precies de maanstanden op Capri in 1999 herhaalt. Een welhaast onwerkelijke plek om na te denken en te dromen.

No Peep Hole

! Kunstvereniging Grafschaft Bentheim » Neuenhaus Hauptstraße 37, D-49828 Neuenhaus, Tel.: +49 (0) 59 41-98019

! Zie tips 11

Spöllberg › Neugnadenfeld 9

Ontspannen tussen heidevelden en grafheuvels. De etappe van Spölberg (nabij Uelsen) naar Neugnadenfeld gaat door buitengewoon mooie beschermde natuurgebieden en een veld van grafplaatsen uit de bronstijd. Het is een tocht ‘puur natuur’ vol mystiek. Onderweg ziet u kunstwerken die accentueren aan de omgeving.

TIPS ! Spöllberg Schapen en grafheuvels bepalen het blikveld. Het heidelandschap op de Spöllberg zit vol geheimen. Het gebied valt onder de natuurbescherming. Aan de voet van de berg werd in 1840 een gouden beker uit de oudheid gevonden.

! Brünas Heide Doornenstruiken, jeneverbessen, dorre weides en zanderige heidevelden; Brunas Heide is een gevarieerd natuurgebied. De Vecht meandert met veel bochten door deze regio.

! Oud landhuis Buddenberg » Ringe In het landhuis serveert het restaurantteam een versterkende versnapering om de ontdek -

kingstocht voort te kunnen zetten. Daarnaast is er een permanente expositie over het ontstaan en de ontginning van het moeras.

! Kerk van de „Herrnhuter“ broedergemeenschap

Zij vestigden zich hier na de Tweede Wereldoorlog

! Russisch kerkhof » Neugnadenfeld Plek van stilte en bezinning. Het Russisch kerkhof, zoals het in de volksmond heet, herinnert aan Russische krijgsgevangenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het kamp Alexisdorf om het leven kwamen.

1 2

Tumulus De ankerketting van Luciano Fabrio (1936 Turijn). Staal, ca. 240 meter. Fabro, wereldberoemd vanwege de Italiaanse ‘Arte Povera’, zag de Spöllberg als een groot, wegvarend schip. Hij accentueerde dat beeld met deze immense ankerketting.

The Hunter’s Cabin and the Biological Field Station Project uit 1999 van Mark Dion, jachthut van ca. 400 x 450 x 250 centimeter en laboratorium voor natuuronderzoek van 470 x 660 x 460 centimeter. Met beide bouwwerken in Brünas Heide schetst Dion hoe onze natuur door én voor mensen wordt geconstrueerd, inclusief alle consequenties.

De weg door het moeras De weg van planken uit 1999 van Peter Fischli (1952 Zürich) en David Weiss (1946 Zürich). Eikenhout, circa 1200 meter. Een weg vol indrukken en opkomende gedachten, aangelegd in een schitterend veenlandschap en tegelijk een permanente waarschuwing voor ‘Das Moor’ uit het jongste verleden

Voormalig turfstekersgebied

Coevorden/Piccardiekanaal Gegraven om het noordelijke deel van de Grafschaft, te omsluiten, stilgelegd in de jaren 60.

Getuigen Installatie van Andreas Kaiser (1967 Fürth). Het project markeert de plaats waar een ontsnapte Russische krijgsgevangene ten tijde van het nationaalsocialisme door een Duitse bewaker werd vermoord. Net als bij het professioneel veiligstellen van sporen, is ook deze plaats van het delict afgezet met lint. Hiermee wordt deze historische misdaad uit de vergetelheid gehaald en in het heden gezet.

Op deze route omschrijven wij voor u 6 top-kunstwerken. Op het kaartje zijn de plaatsen weergegeven. Nadere toelichting vindt u in het kunstwegen-reisboek.

Korte routebeschrijving (ca. 55 km) De start is het stadsgewest Uelsen aan de Spöllberg. Vanaf hier volg je de kunstwegen-Vechtetalroute (kwVtrR) door het beschermd natuurgebied Brünas Heide, Esche en Hoogstede tot aan Neugnadenfeld (ca. 22 km). Voor de terugweg raden wij aan, van Neugnadenfeld komend op de Grafschafter Fietsentour (GFT) G langs het Coevorden- Piccardie-Kanaal tot aan het kunstwerk “Der drehende Park” te rijden. Hier wisselt u naar de United Countries-Tour (UCT) via Ringe tot in het Vechtetal. Vanaf hier volg je de GFT 13 en 10 terug tot Esche. Daarna weer via de kwVtR tot aan de Spöllberg. (Diegenen, die tot de volgende etappestart Emlichheim rijden willen, volgen de kwVtr van Neugnadenfeld langs het kanaal tot Emlichheim (ca. 9 km).

Ernst-Julius-Straße 25, D-48924 Ringe 8

Coordinaten Begaanbare constructie uit schaalelementen met akoestische inbouw, die Franka Hörnschemeyer (1958, Osnabrück) in 2011 in directe omgeving van het ” Russische kerkhof” opstelde (25,58 x 17,49 x 3 m). Bij het doorkruisen zijn stemmen van omwonenden van Neugnadenfeld te horen, die op zeer uiteenlopende manier van hun persoonlijke relatie met deze plek vertellen. Geschiedenis, heden en toekomst vloeien hier op een ontroerende manier samen.

Turf Cupola Cameratoren en videokoepel uit het jaar 1999 van Ann-Sofi Sidén (1962 Stockholm). Stalen toren van 28 meter met 16 buitencamera’s, een betonnen koepel van 6 meter doorsnee met turfplaggen bedekt en 16 monitoren. In de koepel worden de bezoekers via de monitoren geconfronteerd met een 360 graden panoramabeeld van de omgeving – om daarna plotseling zichzelf in beeld te zien. De installatie thematiseert de connectie tussen de mens en de moderne bewakingscamera’s.

! Kerk van de Herrnhuter Broedergemeeschap

Russisch Kerkhof » Neugnadenfeld

Oud Landhuis Buddenberg » Ringe

Emlichheimer Straße 63, D-48924 Ringe Tel.: +49 (0) 59 43-98390

kunstwegenroute terugrijroute

Zie tips

Emlichheim › Gramsbergen 6

Grenzeloose ontdekkingstocht: De route van Emlichheim naar Gramsbergen leidt door een idyllisch landschap, waarin allerlei verscholen erven en landhuizen te zien zijn, evenals hoogwaardige kunstwerken. U volgt de Vecht stroomafwaarts en steekt ongemerkt de groene landsgrens over.

TIPS

! „Heimat“-museum

! Huisdierenboerderij

! Infocentrum

Huis Ringerbrüggen

Arends

Schilderachtig landhuis met permanente expositie over de historie van de streek. Daarnaast zijn er wisselende exposities over diverse aspecten van de plaatselijke geschiedenis.

Refugium voor oude huisdierrassen. Hier kunt u diersoorten zien als het bonte Bentheimer zwijn en de lakenvelder koeien. U vindt de boerderij in Eschebrügge aan het CoevordenPiccardiekanaal..

Vechtdal » Gramsbergen

! Windmolen » Laar Prachtige stellingmolen, in 1806 gebouwd op bevel van de graaf van Bentheim. Hier konden de boeren van Laar hun graan laten malen. Net als toen is de molen nog altijd beeldbepalend in het dorp.

! Botanische vijvertuin Ada Hofman Een inspiratiebron voor tuinliefhebbers: vijftig verschillende vijvers in de prachtige tuin van Ada Hofman in Loozen. 2

Tijdreis naar het water: Het infocentrum Vechtdal in het dorpscentrum van Gramsbergen laat de geschiedenis zien van het Nederlands-Duitse grensgebied. Daarnaast is er een film te zien over de Vecht van bron tot monding.

Het draaiende park Labyrint uit 2000 van Olafur Eliasson (1967 Kopenhagen). Draad, Bentheimer zandsteen met een hoogte van 4 meter en 10 meter doorsnee. Kadervormige draadkooien, gevuld met zandsteen vormen aan de zandoever een labyrint-vormige constructie, een ‘Strudel van steen’. Hier versmelt het stromende water met de rust van het steen.

Boortorens en zogenoemde Ja-knikkers bij Emlichheim.

Van horen zeggen Project uit 2000 van Suchan Kinochita (1969 Tokio) en Hasje Boeyen (1946 Oss - +2000 Maastricht), bouwruïne met diverse inrichtingselementen, zitbank, museumvitrine, ca. 800 x 1200 x 1300 cm. Deze ruïne herinnert aan de mensen die hier ooit woonden en op een dag verder trokken. Mensen die we alleen kennen van ‘horen zeggen’.

„Heimat“-museum Huis Ringerbrüggen

Rathausstraße 6, D-49824 Emlichheim 5

Chain Reaction Sculptuur uit 1999 van Bonnie Collura (1970 Port jefferson/New York), staal, fiberglas, verf, ca. 170 x 300 x 170 cm. Geïnspireerd op de windmolen van Laar maakte de kunstenares een kettingreactie, waarin elementen uit de regionale geschiedenis worden ‘vermalen’ met Europese culturele historie.

Zonder woorden Twee sculpturen uit 1999 van Ilya en Emilia Kabakov (1933/1945 Dnjepropetrowsk) Edelstaaldraad, beton en omheining, beide 2.30 meter hoog. De Vecht en de grens scheiden het Nederlandse meisje en de Duitse jongen. Alleen de liefde verbindt…

Langs deze route kunt u uw kennis over kunst testen aan de hand van dertien kunstwerken. U vindt er zeven aangegeven op de routekaart. Dan geeft u al een aardige indruk. Meer informatie en uitleg vindt u in het kunstwegen-reisboek.

Infocentrum Vechtdal

Skylight De vijf draken uit 1999 van Cai Guo – Qiang (1957 Quanzhou). Fiberglas, edelstaal, een opening in de boomkruinen van ca. 500 cm doorsnee. De blik blijft gevangen door de vijf fiberglas-draken, die rustig wiegen in de wind. Met dit fijnzinnige werk wil de kunstenaar herinneringen aan de bossen oproepen..

Hello Sailor! Pyloon van staal van Jeroen Doorenweerd (1962, Terneuzen) uit 2011( 4,25 x 5 x 7 m). Naast de bekende Vechtbrug in Gramsbergen, steekt dit begaanbare kunstwerk boven het landschap uit als een grote scheepsmast en biedt een prachtig uitzicht.

Huisdierenboerderij Arends

Zur Grenze 6, D-49824 Laar-Eschebrügge Tel.: +49 (0) 59 47-534

9 11

Koekoeksklokgewicht

Meiboomplein 4, NL-7783 AT Gramsbergen Tel.: +31 (0) 524-56 16 39

Botanische vijvertuin van Ada Hofman

Object uit 1993 van Hans van de Ban (1950 Zwanenburg). Wit beton en goudkleur, 750 x 170 cm. Een bovendimensionaal dennenappel-vormig gewicht van een koekoeksklok. Het object is dermate verguld, dat dit kenmerk van Nederlandse gemoedelijkheid bijna een icoon wordt.

Voor de terugweg raden wij aan, de kwVtR terug naar de Sluis de Handrijk te rijden, daar naar de Grafschafter Fietsenroute (GFT) 25 te wisselen en deze tot Coevorden te volgen. Hier wisselt u naar de GFT 12 en rijdt na een halte bij Haustierhof-Arends terug naar Emlichheim.

! Windmolen » Laar

Westeindigerdijk 3, NL-7778 HG Loozen Tel.: +31 (0) 524-56 24 48

Diegenen, die vanaf Emlichheim tot aan de volgende etappestart Hardenberg willen rijden, volgen de kwVtr tot Hardenberg (ca. 10 km).

Korte routebeschrijving (ca. 46km) De start is in Emlichheim. Over de kunstwegen-Vechtetalroute (kwVtR) voert de route door het Vechtedal via Laar naar Gramsbergen (ca. 22 km)

6 8

kunstwegenroute terugweg

Hardenberg › Ommen 3

Een mooie tocht door een veelzijdig landschap met molens en oude Saksische boerenerven, idyllisch hoogveen, zandverstuivingen, bossen en rivieroevers, pittoreske dorpjes en inspirerende kunstwerken.

TIPS ! Natuuractiviteiten

! Tinnen figurenmuseum

! Beerzepad

centrum ‘De Koppel’ » Hardenberg

» Ommen

Het ‘Beerzepad’ is een 11 kilometer lange natuuren cultuurroute door het schilderachtige landschap rond Beerze. Beginpunt is de bekende camping ‘De Beerze Bulten’, in 2002 door ADAC uitgeroepen tot beste camping in Europa. U vindt de routebeschrijving in een gedetailleerde beschrijving

U vindt hier veel informatie over de natuur en het landschap in het Vechtdal. Geniet van grootbeeld-videopresentaties, multimediaprogramma’s, fietsen wandelroutes, evenals diverse workshops. Het is spannend en leerzaam voor jong en oud.

! Ommen Het stadje Ommen (1248) is één van de oudste Sallandse kernen, bekend van de vele molens en de geschiedenis van de platbodemscheepvaart op de Vecht.

Bekijk de indrukwekkende diorama’s met duizenden tinnen soldaatjes.Hoogtepunt: een complete opstelling van de Slag bij Waterloo.

! Sahara Een unieke natuurfenomeen in Nederland. De zandverstuivingen tussen Ommen en Beerze doen denken aan Noord-Afrika. Vandaar de bijnaam Sahara.

! Beerze De boerengemeenschap Beerze is al bekend als nederzetting sedert 900. Het is een beschermd dorpsgezicht dat wordt gekenmerkt door de prachtige oude Saksische boerenerven.

Poortlijn Model voor een poortprofiel van Martijn Schoots (1972, NL, 47 x 3,15 m). Van laag poeder voorzien staal. Het kunstwerk omzoomt de oever van het Vechtpark in Hardenberg.

De L’s Beton, licht, een gelakte zitbank, 1990 van Nan Hoovers (1931 New York) in de wachtkamer van station Hardenberg. Tussen vorm en functie: De twee zitbanken manifesteren zich als twee grote L’s, die symbool staan voor de oervorm van het zitten en de winkelhaak voor de architectuur. De zittende bezoeker wordt onderdeel van de installatie.

Beeldengroep Meerdelige beeldengroep uit brons van Gerard Koopman (1938) en Frank Bolink (1943, Enschede) uit 1999. 2 supergrote koppen, een onderzeeboot, een vliegtuig en een auto liggen op een geplaveid platform en zijn vrij toegankelijk.

Natuuractiviteitencentrum

“De Koppel” » Hardenberg Vechtstraat 8, 7772 AX Hardenberg NL Tel.: +31 (0)523-273388 5

Wegvloeien (met of zonder) Tekstbord van Lawrence Weiner (1942 New York). Verf op plastica, 1991, als een spoorovergang-bord aangebracht op de zijmuur van het station in Mariënberg. De reizigers stromen voorbij, met of zonder herinnering aan dit bord.

De kunst langs de route Langs de route vindt u kunstwerken in Ommen, Mariënberg en Hardenberg. Kijk voor meer informatie op de routekaart.

! Beerzepad

! Beerze

! Sahara

! Tinnenfigurenmuseum » Ommen Markt 1, NL-7731 DB Ommen Tel.: +31 (0)529-45 45 00

Vier windsculpturen Sculpturen van Alwie oude Aarninkhof (1953 Hasselo). Bestaande uit ijzer, plexiglas en verf, 450 cm hoog, in 1988 opgenomen in de kunstwegen-route. Op speelse en lichte wijze brengen de vier windsculpturen de geordende ernst van de seinen naast het spoor in beweging. Ze nodigen uit nieuwe wegen in te slaan…

Korte routebeschrijving (ca. 45 km) U begint en eindigt in Hardenberg en legt ongeveer 45 kilometer af. Voor een gemiddelde fietser is dat ongeveer 4 tot 5 uur. Via de kunstwegenroute 11/16 komt u na ca. 20 kilometer in Ommen. U gaat weer terug richting Beerze waar de weg aansluit op de bekende ANWB-routes. Via de Oldemeijerroute en de Beerzeroute (10) komt u in Hardenberg uit.

Voor gedetailleerde gegevens verwijzen wij u naar het kunstwegen-Reisboek en de VVV’s.

Huis van Reizen Stalen object (340 x 185 x 320 cm) uit 1990 van Rien Monshouwer (1947 Rotterdam). Een huis op rails. Mensen reizen tegenwoordig heel ver, maar altijd met een stukje ‘THUIS’ in de koffer.

1 3

9 7 11 10

kunstwegenroute terugweg

Zie tips

Dalfsen › Zwolle 3

Schilderachtige stadjes, een typisch Nederlands rivierlandschap met mooie vergezichten, historische landhuizen en boerenerven, prachtige geveltekens en indrukwekkende kunstwerken, een paradijs voor vogels – dat is wat deze route u allemaal te bieden heeft.

TIPS ! Dalfsen

! Zwolle

U rijdt het vriendelijk ogende stadje binnen over de blauwe bogenbrug, met een prachtig uitzicht op kasteel Rechteren. Dalfsen is bekend vanwege de fraaie geveltekens (21 in totaal). De omgeving bestaat uit prachtige landgoederen. Een ‘must’ is het bruine café in het treinstation.

Levendige Hanzestad met een rijk cultuuraanbod, stadsrechten sedert 1230 en vanaf 1407 lid van het Hanzeverbond. De stad maakte ver voor de gouden eeuw al in de vijftiende eeuw een eigen gouden periode van bloei door. Dat is nog terug te zien in de binnenstad met prachtige historische panden en grachten en indrukwekkende vestingwerken. Ook het hedendaagse aanbod is zeer de moeite waard.

! De Vecht Levensader in het Vechtdal van ongeveer 160 kilometer. Deze grensoverschrijdende rivier ontspringt in het Münsterland en stroomt door of langs tien Duitse en vijf Nederlandse stadjes. De Vecht komt noordelijk van Zwolle uit in het Zwarte Water.

! Vilsteren Dit prachtige bosrijke dorpje hoort bij het landgoed Vilsteren, waarvan de geschiedenis tot eind zevende eeuw terugvoert. Vilsteren is een beschermd dorpsgezicht. Opvallend is de fraaie koren-

molen. Vergeet niet even neer te strijken in ‘De Klomp’. Al eeuwen geleden stopten hier de postkoetsen voor een rustmoment.

! Wijthemer plassen Even pauzeren bij één van de vele meertjes langs de oever van de Vecht. U kunt heerlijk recreëren aan en in het water, omgeven door veel groen.

! Hoonhorst Het Vechtdal tussen Zwolle en Ommen ligt diep en is moerassig. Bewoners konden zich alleen vestigen op de zandverstuivingen en hogere zandgrond (de horsten). Het dorp Hoonhorst is daar een typerend voorbeeld van.

! Vilsteren

! Dalfsen

Zwevende kei Sculptuur van Bas Maters (1949-2006, Arnhem), steen, staal 30 t, 6 x 10 m. De monumentale zwerfkei zweeft sierlijk in de lucht, balancerend op een fragment van een geribbelde zuil.

Glassculptuur Glaskunst (1992) van Gerhard Merz (1947 Mammendorf) gehard glas en edelstaal, 2-delig, elk 150 x 150 cm. Twee melkglazen schijven, die de gevel van het treinstation in Dalfsen een bijzonder accent geven. Het is een commentaar op de architectuur en is daardoor zelf architectuur geworden.

! Hoonhorst

Buiten Langenholte

Wijthemer plassen

De kolken, poelen en stille rivierarmen zijn een paradijs voor talloze vogelsoorten. 8

Thorbeckegracht Aan de stadskant vindt u nog pakhuizen uit de 17e eeuw

Onze Lieve Vrouwen-basiliek en toren ‘De Peperbus’ Ossenmarkt, NL-8011 MR Zwolle

Langs deze etappe vindt u zes kunstwerken. U ziet deze aangegeven op de routekaart. De tekst naast de kaart geeft kort uitleg.

Kurze Streckenbeschreibung (ca. 42km) Start en finish van uw fietstrit is Dalfsen. Het traject is ca. 26 km. De kunstwegenroute LF 16 brengt u naar Zwolle. In Zwolle volgt u de ANWB-route Havezathe-route (6). U fiets tot Hoonhorst. Vanaf Hoonhorst volgt u dan de borden naar Dalfsen. U kunt deze route met 16 km uitbreiden als u in

Dalfsen de kunstwegen-route tot Vilsteren volgt en via de Vilsterseweg/Tolhuisweg terug naar Dalfsen fietst. Dedetailleerde informatie vindt u in de reisgids “kunstwegen – das Reisebuch”, in de kunstwegen-tourenkaart , en bij alle plaatselijke VVV’s.

Glazen engel Glassculptuur van Herman Lamers (1954, Bossum), (hoogte 3,5 m). Het bijna onwerkelijk lijkende standbeeld van aartsengel Michael, de schutspatroon van de stad Zwolle, houdt stil de wacht op de centraal gelegen Grote Markt.

Energiesculptuur Installatie uit 1989 van Jan van Munster (1938 Gorinchem), neonbuizen (Zwols blauw) 60 x 60 cm. Van Munster ziet het station als een batterij, waaruit de stad energie, leven en beweging haalt. Daarom heeft hij naast de stationsklok in de gevel een plus en min-teken geplaatst in het blauw van het stadswapen.

Zonder titel Installatie uit 1991 van Uwe Poth (1946 Kiel) Gevelkleuren en neonbuizen, 3500 x 1200 cm. Vanaf de dakrand van de stationshal ziet u een lijnengevecht van licht en kleur, afgeleid van het spoorrail-patroon rondom knooppunt Zwolle en alle reisrichtingen.

De onzichtbare vorm Reliëf en lichtinstallatie (1994) van David Kessler (1952 Peru). Wij zien de wereld, die uit kleine delen is samengesteld, iedere dag anders. De lichtinstallatie en het zandsteenreliëf rondom het stationsgebouw accentueren dat.

9 10 3

11 12 13

1 4

kunstwegentoute terugweg

Zie tips

Het kunstwegen-Reisboek biedt u op 500 pagina’s een volledig overzicht van de 180 kilometer lange kunstroute tussen Ohne en Zwolle. U leest alle wetenswaardigheden over de geschiedenis, het landschap en de mensen van het Nederlands-Duitse Vechtdal. En wat zijn de verhalen achter de kunstwerken die de omgeving sieren? Het boek beschrijft de intenties van de kunstenaars. In 22 overzichtelijke hoofdstukken en aan de hand van meer dan zeshonderd foto’s wordt u door het open kunstwegen-museum geleid. Kaarten zorgen dat u zich kunt oriënteren en veel tips maken het verhaal compleet. Prijs: € 18,50 De fietskaart Grafschafter Fietsentour leidt u over ca. 1.000 km bewegwijzerde fietspaden door de Graafschap Bentheim, onderverdeeld in een hoofdroute en 25 dagroutes, kaart met begeleidend schrijven, scheur en weerbestendig, GPS-nauwkeurig, schaal 1:50.000. De Kunstwegen-Vechtetalroute is onderdeel van deze fietskaart en als themaroute met logo ter herkenning aangegeven. Prijs: € 7,95 Het routeboek voor de Vechtdalroute (met kunstwegen) van Darfeld naar Zwolle met een kaart op schaal 1:50.000, routebeschrijving en servicehoofdstuk is verkrijgbaar bij de VVV’s en in de boekhandel. Prijs: € 11,90. De Kunstwegen-vouwkaart bevat korte beschrijvingen in het Nederlands en Duits bij diverse kunstwerken langs de Vecht in Nederland en Duitsland, alsmede informatie over het ruimtelijk-projectgebied, gratis. De gratis kunstwegen app voor iPhone en Android ondersteunt interactief de beleving van kunst en landschap tijdens de kunstwegen-route. De app bevat digitaal bewerkte en iets ingekorte beschrijvingen en afbeeldingen van het kunstwegen-reisboek voor de gehele route van Nordhorn naar Zwolle (NL) en van Ohne naar Nordhorn. De inhoud wordt aangevuld met gedetailleerde kaarten van de omgeving. Een satelietfunctie laat de exacte plaats van het kunstwerk zien. Beschrijvingen en afbeeldingen verduidelijken bij de kunstwerken. Ze geven uitgebreide informatie over de stad en andere achtergronden. Alle beschreven kaarten en boeken zijn te koop bij Touristinformationen, respectievelijk VVV’s in het grensgebied, de boekhandel en bij de stadsgalerie van Nordhorn.

Op ‘kunstwegen’ door het Graafschap Bentheim Beleef met dit fietsarrangement bijzonder veel fietsplezier op een buitengewoon fietspad. Wij organiseren voor u een 5-daagse kunstwegen fietstocht door de Graafschap Bentheim. Dag 1: Heenreis naar Schüttorf en dagetappe naar Nordhorn (ca. 23-29 km) Dag 2: Dagetappe van Nordhorn naar Emlichheim/Ringe (ca. 47-52 km) Dag 3: Dagetappe van Emlichheim/Ringe naar Uelsen (ca. 45-50 km) Dag 4: Dagetappe van Uelsen naar Schüttorf (ca. 50 km) Dag 5: verblijf in Schüttorf en individueel vertrek Onze aanbiedingen: - 4 overnachtingen met ontbijt - 1 fietskaart “Grafschafter Fietsentour” - 5 individuele etappe-voorstellen - reis-prijsverzekeringspolis - tegoedbon voor koffie met gebak Extra’s zoals halfpension, koffertransfer, huurfiets zijn bij te boeken. De prijs voor dit buitengewone arrangement bedraagt v.a. € 199,- p.p. Boeking en informatie bij: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V., tel. +49 (0)5921-96 11 96 www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

Duitsland: Grafschaft Bentheim Tourismus e.V. Postanschrift: van-Delden-Straße 1-7 Besucheradresse: Jahnstraße 14 D-48529 Nordhorn Tel. +49 (0)5921 - 96 11 96 Fax +49 (0)5921 - 96 11 97 E-Mail: tourismus@grafschaft.de Internet: www.grafschaft-bentheim-tourismus.de

kunstwegen EWIV Städtische Galerie Nordhorn Alte Weberei, Vechteaue 2 D-48529 Nordhorn Tel. +49 (0)5921 - 97 11 00 Fax +49 (0)5921 - 97 11 05 E-Mail: kontakt@kunstwegen.org Internet: www.kunstwegen.org

? Nederland: VVV Vechtdal Overijssel Kruisstraat 6 NL-7731 CR Ommen Tel. +31 (0)529 - 451 638 Fax. +31 (0)529 - 451 450 E-Mail: info@vechtdaloverijssel.nl Internet: www.vechtdaloverijssel.nl

Konzept & Realisierung: Werbeagentur Markt & Media.

INFORMATIE: u wilt meer weten over Op onderstaande adressen bent u van harte welkom.