របាយការណ៍
ខែមិថុនា ឆ្ន២ ាំ ០១៧
ការតសរ៊ូ បស់សហគមន៍ខេតតព្រះវិហារ ជាមួយព្រុមហ៊ុនសករអំខៅចិន
ទិដ្ឋភាពនៃតាំបៃ់សមបទាៃសសដ្ឋកិច្ចខដ្លក្កុមហុៃកាំពុងខតខកខក្បពីវាលខរស នក្ពស
ើ ៃិងអូរ ក្បឡាយឲ្យកាាយសៅជាមហាសមុក្ទច្ាំ
ការអាំសៅ។ (រូបថត : សហគមៃ៍ក្បសមរ)
បណ្ត ា ញសហគមៃ៍ សដ្ើមបីសកមមភាព (សុី.អិៃ.សអ) អងគការពៃាកខែមរ (ភី.សែ.សអក) អងគការស្ហគៃ (GRAIN) សមាគមយុជៃជៃជាតិសដ្ើមភាគតិច្កមពជា ី ៉ា ) ុ (សុយ សមព័ៃជ ធ ៃជាតិសដ្ើមភាគតិច្អាសុី (សអ.អាយ.ភី.ភី)
ក្បជាពលរដ្ឋរាប់ មុ៉ឺៃនាក់បាៃរងផលប៉ា ៉ះពាល់ពីការរ ាំសោភដ្ី ធ្ីសា ៅសែតាក្ព៉ះវ ិហារនៃក្បសទសកមពុជា
ខដ្លបាៃសកើតស
ើងតាំងពីឆ្នាំ២០១១ កនុងសនា៉ះមាៃក្កុមហុៃច្ិៃច្ាំ ៃួៃ ៥ ក្តូវបាៃរដ្ឋឋភិ បាលកមពុជាក្បគល់ ដ្ី សមបទាៃសសដ្ឋកិច្ចខដ្លក្គបដ្ណាប់ សលើនផៃដ្ីជាង៤០,០០០ហិកត។ ក្បជាពលរដ្ឋបាៃបាត់បង់ លទធភាព ផលិតសសបៀង ៃិង ជី វភាពរបស់ែួៃ ា សដ្ឋយសារក្កុមហុៃទាាំង ៥ សៃ៉ះបាៃយកដ្ី ខរសច្ាំ ការ នក្ពស វាល ៃិងអូរ ខកខក្បសៅជាច្ាំ ការអាំសៅ។ សដ្ឋយដ្ីសមបទាៃសៃ៉ះបាៃហុព័ទធស
ើ តាំបៃ់
ឿៃក្បាសាទបូ រាណយ៉ា ងតិច្
១៩ កខៃាង ក្បសទសកមពុជាក៍ បាៃបាត់ បង់ មួយខផនកនៃមរតកវបបធ្ម៌ របស់ែួៃផងខដ្រ។ ា សហគមៃ៍ខដ្លរង ផលប៉ា ៉ះពាល់បាៃសធ្វើការតតាំងយ៉ា ងខ្ាាំងច្ាំ សពា៉ះការបាំផ្លាញជី វភាព ៃិង វបបធ្ម៌ របស់គាត់ សហើយពួកគាត់ បាៃទាមទារការលប់ សមបទាៃ ៃិ ងក្បគល់ដ្ីក្ត
ប់សៅឲ្យសហគមៃ៍ តាំងពី ក្កុមហុៃមកដ្ល់ដ្ាំបូងសមា៉ះ។
រហូតដ្ល់សពវនថៃ សទា៉ះបីពួកគាត់ អាច្បៃថយសលបឿៃនៃការពក្ងី កច្ាំ ការអាំ សៅ មិ ៃអាច្បញ្ឈប់ ការរ ាំសោភពី ក្កុមហុៃបាៃ ខតគាត់មិៃទាៃ់ បាៃសបា៉ះបង់ ការទាមទារសៅស
ើយ។ របាយការណ៍សៃ៉ះបង្ហាញៃូវអតថៃ័យនៃ
ការរ ាំសោភដ្ីធ្ី សា ៅក្ព៉ះវ ិហារសក្មាប់ សហគមៃ៍ អស់រយៈសពល ៦ ឆ្នាំកៃាងមក គ៉ឺ ការរ ាំសោភសិទិ ម ធ ៃុ សស ការ បាត់ បង់ ជីវភាព ៃិង ការបាំផ្លាញវបបធ្ម៌ ៃិង បរ ិសាថៃ។
ក្កុម
ហុៃសរុបច្ាំៃួៃ ៥ ខដ្លសគ សជឿជាក់ ថាជាបុក្តសមព័ៃធ របស់ក្កុមហុៃច្ិ ៃខតមួ យ
សហើយដ្ល់់ឆ្នាំ២០១២
ផាល់តាំងពី ឆ្នាំ១៩៩៥
សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចបាៃក្គបដ្ណាប់ សលើនផៃដ្ីជាង ១១
ភាគរយនៃនផៃដ្ីទូទាាំងក្បសទស
សដ្ឋយមាៃ
កនុងកិ ច្ចសហការណ៍ជាមួយក្កុមហុៃច្ិ ៃមួ យសទៀត
សមបទាៃខរ ៉ាក្គបដ្ណាប់ នផៃដ្ីជិតសសមើគានខដ្រ៣។ ស-
ទទួ លបាៃសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចខដ្លក្គបដ្ណាប់
មបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ឋក្តូវផាល់សលើដ្ីរបស់រដ្ឋខដ្លមិៃ
សលើនផៃដ្ីក្បមាណ ៣៦,០០០ ហិកតកនុងសែតាក្ព៉ះ
បាំ សរ ើក្បសយជៃ៍ សាធារណៈ ខតជាក់ ខសាង សមបទាៃ
វ ិហារ សៅភាគឧតារនៃក្បសទសកមពុជា១។ សយងតម
ដ្ី សសដ្ឋកិច្ចជាសក្ច្ើ ៃបាៃក្គបដ្ណាប់ដ្ីខរស ដ្ី ច្ាំការ
អៃុក្កិតយសលែ១៤៦
ៃិ ងដ្ី លាំសៅដ្ឋឋៃរបស់ក្បជាពលរដ្ឋ
សាីពីសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ច
សហើយខតងខត
សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចសៅកមពុជាគ៉ឺ ជាដ្ី ខដ្លរដ្ឋឋភិ-
វាតយកដ្ីខដ្សហគមៃ៍ ធាាប់ សក្បើ ក្បាស់តមរូបភាព
បាលជួ លសអាយក្កុមហុៃឯកជៃសដ្ើមបីសក្បើ ក្បាស់
សផសងៗកនុងការច្ិ ញ្ចឹមជី វ ិត ជួ ៃកាលធាាប់សក្បើ ក្បាស់
សក្មាប់ កសិកមម ឬកសិឧសាហកមម។ កនុងច្ាំសណ្ត
តាំងពី សក្ច្ើៃជាំ នាៃ់ សហើយ៤។
មក្កុមហុៃទាាំង ៥ មាៃក្កុមហុៃមួ យ គ៉ឺ រយ ូ ៉ា សហវង
អាងថាសមបទាៃដ្ីសសដ្ឋកិច្ចជាមសធ្ោបាយ
បាៃសាងសង់ សរាងច្ក្កផលិតសករសកនុងដ្ី សមប-
សក្មាប់ សធ្វើការអភិ វឌ្ឍៃ៍ ប៉ាុខៃាជាក់ខសាង សមបទាៃ
ទាៃរបស់ែួៃ ា
ដ្ី សសដ្ឋកិច្ចខតងខតបាំ ផ្លាញជី វភាពរបស់សហគមៃ៍
សដ្ឋយអ៉ះអាងថាបាៃច្ាំ ណ្តយទុ ៃ
អស់ច្ាំៃួៃ៣៦០
ោៃដ្ុោារ
សហើយថាសរាងច្ក្ក
រដ្ឋឋភិ បាលបាៃអ៉ះ-
សៅទី សនា៉ះ សហើយការង្ហរខដ្លបាៃបងករសនា៉ះ ភាគ
សៃ៉ះសថិតកនុងច្ាំសណ្តមសរាងច្ក្កសករសខដ្លធ្ាំ ជាង
សក្ច្ើ មាៃខតសក្មាប់អក ន មកពី សក្ៅតាំ បៃ់ សមបទាៃ។
សគសៅអាសុី
សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចសៅកមពុជាធាាប់ រងការរ ិ៉ះគៃ់
សៅដ្ាំ ណ្តក់ កាលដ្ាំបូងសរាងច្ក្កសៃ៉ះ
មាៃលទធភាពផលិតសករសបាៃ២,០០០ មួ យនថៃ២។
សតៃកនុង
សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ដ្ ច ាំ បូងសៅកមពុជាក្តូវបាៃ
សដ្ឋយអងគការសិទិម ធ ៃុ សស ៃិ ង ការ ិយល័យឧតាម សនងការសិទិម ធ ៃុ សស
របស់អងគការសហក្បជាជាតិ
សៅកមពុជា៥។
2
សៅឆ្នាំ
២០១២
សដ្ឋយបង្ហាញពី ការទទួ ល
សាគល់ថាសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចមាៃការប៉ា ៉ះពាល់ធ្ៃ ៃ ់ ធ្ៃរសលើសហគមៃ៍ ក្បកាស
សោកនាយករដ្ឋម្ៃាីបាៃ
ប់ ផាល់សមបទាៃដ្ីសសដ្ឋកិច្ប ច ៃា៦។
មាៃជាបៃាបនាៃប់ សក្កាយការអៃុវតាៃ៍បទបញ្ជ ា សលែ០១៧ ជាពិ សសសកនុងករណីដ្ី សមបទាៃរបស់
ក្កុមហុៃទាាំង៥ សក្មាប់ដ្ឋាំអាំសៅសៅសែតាក្ព៉ះវ ិហារ ។ ប៉ាុ ខៃា សហគមៃ៍ ខដ្លរងផលប៉ា ៉ះពាល់សដ្ឋយដ្ី ស
សោកក៍ បាៃក្បកាសផងខដ្រអាំ ពីរសបៀបកាត់ បៃថយ
មបទាៃសសដ្ឋកិច្ចទាាំង ៥ សៃ៉ះសៅខតមាៃភាពរ ឹងមាាំ
ទាំ ហាំដ្ីសមបទាៃសសដ្ឋកិច្ចខដ្លសៅថា យុទធសាស្តសា
កនុងការតសូរបស់ពួកគាត់ច្ាំសពា៉ះក្កុមហុៃ ៃិ ងដ្ី ស
ខសបកខ្ា
មបទាៃរបស់ក្កុមហុៃ
សដ្ឋយផាល់ប័ណណកមមសិទិ ដ្ ធ ល់ក្គួសារ
សដ្ឋយក្បឆ្ាំងការបាំ ផ្លាញ
ៃី មួយៗសលើដ្ីខដ្លសថិតសៅកនុងដ្ី សមបទិៃ ៃិងកាត់
ជី វភាព ៃិ ង វបបធ្ម៌ របស់ពួកគាត់ ខដ្លសៅខតបៃា
ដ្ី ែា៉ះសទៀតទុ កសាំរាប់ក្គួសារជាំ នាៃ់សក្កាយ។ សោក
មិ ៃ
ក៍ បាៃបញ្ជ ា សអាយមាៃការពិ ៃិតយស
ើងវ ិញៃូ វរាល់
សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចខដ្លមាៃសហើយ
រួច្លុប
ប់ សសា៉ះ។
ពួកគាត់ បាៃតសូខបបសៃ៉ះកនុង
បរ ិយកាសកាៃ់ ខតដ្ុៃដ្ឋបខផនកសិទិ ម ធ ៃុ សសសៅ កមពុជា៨។
សមបទាៃណ្តខដ្លកនុងសនា៉ះមាៃការរ ាំសោភច្ាប់ ឬកិច្ចសៃោ។ វ ិធាៃទាាំងអស់សៃ៉ះក្តូវបាៃខច្ងជាផាូវ ការកនុងបទបញ្ជ ា សលែ០១
សាីពីវ ិធាៃពក្ងឹង
ៃិង
បសងកើៃក្បសិទិ ភា ធ ពនៃការក្គប់ក្គងសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ច
ឬ
សៅកាត់ ថា
បទបញ្ជ ា ០១។
បញ្ជ ា បងករមកពី សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចសៅខត
ខផៃទី: ក្កុមហុៃសករអាំសៅច្ិៃកនុងសែតាក្ព៉ះវ ិហារ
3
ក្កុមហៃ ុ ទាាំងក្បាាំ
ៃិងសមបទាៃសករអាំសៅ
សអាយក្កុមហុៃទាាំងពីរសៃ៉ះខដ្រ។
ប៉ាុ ខៃា
ក្កុមហុៃ
របស់ពួកសគ
ទាាំងពី រក៍ បាៃទទួ លក្បាក់កមចីពីធ្នាគារបរសទស
ខផែកសលើការរសាវក្ជាវរបស់អងគការមិៃខមៃរដ្ឋឋភិ
អភិវឌ្ឍៃ៍កូសរ ៉ា របស់កូរ ៉ាខ្ងតបូង។ សក្ៅពីសនា៉ះ សាជី
បាលអៃារជាតិមួយ៩ សៅឆ្នាំ ២០១៦ ក្កុមហុៃទាាំង ៥ គ៉ឺ សហងណុង សហងរយ ូ ៉ា ឡាៃសហវង សហងយូ ៃិង រយ ូ ៉ា សហវង
ជាបុ ក្តសមព័ៃរធ បស់ក្កុមហុៃខតមួ យ
ស្ម៉ះសហងហក្គុ ូវ បសុ៉ឺខហគអុីៃដ្ឋស់ក្ទី Hengfu Group Sugar Industry សៅសហងហវូ កនុងភាពជានដ្ គូ ជាមួ យក្កុមហុៃ ចាៃសច្ៀងហួដ្ឋសក្តឌ្ី ងកុាំ បា៉ាៃី លី មី ទីដ្
Zhanjiang
Limited
Huada
Trading
Company
សៅហួដ្ឋ ខដ្លក្កុមហុៃទាាំងពី រមាៃទី
តាំងសៅសែតាកាវងដ្ុង
ក្បសទសច្ិៃ១០។
ក្កុមហុៃ
ទាាំង ៥ ខដ្លមាៃដ្ី សមបទាៃសៅក្ព៉ះវ ិហារសនា៉ះ មាៃសានក់ ការរួមគានខតមួ យសៅរាជធាៃីភាំ សន ពញ សហើយកិ ច្ចសៃោខដ្លសគរកស
ើញសក្មាប់ ក្កុម
ហុៃ ៣ ក្តូវបាៃច្ុ ៉ះនថៃខតមួ យ គ៉ឺ នថៃទី ០៨ ខែវ ិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១១។
សក្មាប់ ការវ ិៃិ សយគផ្លៃល់ពីបរសទស FDI សក្មាប់ ដ្ី សមបទាៃទាាំងសៃ៉ះមាៃសារៈ
សាំខ្ៃ់ បាំផុតសក្មាប់ រដ្ឋឋភិបាលកមពុជា ការទាំ នាក់ទាំៃងផាូវសសដ្ឋកិច្ច
ៃិង
បង្ហាញពី
ផាូវទូ ត
រវាង
ក្បសទសកមពុជា ៃិងក្បសទសច្ិ ៃ ៃិងការក្បឹងខក្បង របស់កមពុជាកនុងការទាក់ ទាញក្កុមហុៃច្ិ ៃសធ្វើការវ ិ ៃិ សយគសលើវ ិស័យកសិឧសាហកមមសៅក្បសទស ១១
កមពុជា ។
ើញថា ភាគសក្ច្ើៃ សាថប័ ៃច្ិៃ ទាាំងរបស់រដ្ឋ
ៃិ ង ឯកជៃ ជាមាចស់ភាគហុៃកនុងក្កុមហុៃសហងហូវ ក៍ ដ្ូច្ជាក្កុមហុៃហួដ្ឋ
បី .សុី. ជាធ្នាគារដ្៏ សលច្សធាាមួ យសៅសិងប ា ូ រ ី ធាាប់ ទទួ លរង្ហវៃ់ ខផនកសហក្គាសជាសក្ច្ើៃ
សហើយជាអនកផាល់ទុៃកមចី
ៃិងជា
សមាជិ ករបស់ យូ.អិ ៃ.កាូបាលែាំ ផ្លក់ មាៃភាគហុៃ កនុងក្កុមហុៃមួ យស្ម៉ះ អាវ ិកក្តសា ខដ្លជាមាចស់ ភាគហុៃរបស់ក្កុមហុៃហួដ្ឋ។ សៅសពលដ្ាំ បូង ក្កុមហុៃទាាំងសនា៉ះបាៃទទួ ល សមបទាៃសលើនផៃដ្ីសរុប៤២,៤២២ ហិកត ខដ្ល មាៃទាំ ហាំធ្ាំជាងទាំ ហាំអតិបរមាកាំ ណត់សដ្ឋយច្ាប់ សក្មាប់ សាថប័ ៃខតមួ យ គ៉ឺខត ១០,០០០ ហិកត ប៉ាុ សណ្តណ៉ះ។ យុទធសាស្តសាខសបកខ្ា ក្បកាសខតមួ យខែ សក្កាយពី ក្កុមហុៃទាាំងសៃ៉ះបាៃចាប់ សផាើមក្បតិបតាិ ការសៅខែសមសា ឆ្នាំ២០១២ ក្តូវបាៃអៃុ វតាកុងភូ ន មិ បាៃកាត់បៃថយ។
សហើយទាំ ហាំដ្ីសមបទាៃក្តូវ តមការរាយការណ៍របស់អនក
ច្ូ លរួមសាាប់បទបង្ហាញរបស់អនកជាំ នាញ
កនុង
ច្ាំ សណ្តមក្កុមហុៃសមបទាៃទាាំងសៃ៉ះ
ែា៉ះក្តូវបាៃ
ើងវ ិញ សហើយសគបាៃរកស
ើញការែុ ស
សគពិ ៃិតយស
ឆ្គងយ៉ា ងធ្ៃៃ់ធ្ៃរ។ ប៉ាុ ខៃា សក្កាយមកមិ ៃមាៃការកាត់ បៃថយទាំ ហាំដ្ីសមបទាៃសៃ៉ះគួ រសអាយកត់ សាំគាល់ក៍ សដ្ឋយ សហើយមិ ៃមាៃព័ត៌មាៃ ឬរបាយការណ៍ផាូវ ការពី ការពិ ៃិតយសនា៉ះសទ។ បាៃរកស
អងគការមិៃខមៃរដ្ឋឋភិ បាលដ្ខដ្លសនា៉ះបាៃ រកស
វកមមវ ិស័យធ្នាគារអៃិ កជៃច្ិៃ សៅកាត់ ថា អូ.សុី.
ជាសក្ច្ើៃកនុងតាំ បៃ់ សៃ៉ះ
សដ្ឋយក្បសទសច្ិ ៃគ៉ឺ ជាក្បភពធ្ាំ ជាងសគ ក្បសទសកមពុជា
ដ្ូ ច្ជា បី.អិៃ.ភី .បា៉ា រ ីបាស របស់បារាាំង ៃិង ធ្នាគារ
ខផែកសលើឯកសារខដ្ល
ើញ នផៃដ្ីសរុប៦,៦៦០ ហិកតក្តូវបាៃ
កាត់ សច្ញពី នផៃដ្ីសដ្ើមរបស់ដ្ីសមបទាៃទាាំងក្បាាំសៃ៉ះ ១២
។ ប៉ាុ ខៃាសមាជិកសហគមៃ៍សៅទី សនា៉ះអ៉ះអាងថា
នផៃដ្ីខដ្លកាត់ សច្ញ ភាគសក្ច្ើៃបាៃសៅម្ៃាី
ៃិ ង
អាជាាធ្រ ខដ្លសធ្វើការជិ តសនិទជាមួ យក្កុមហុៃ។
4
តមការរាយការណ៍
ក្កុមហុៃទាាំងសៃ៉ះមាៃ
មាៃភូមិដ្នទរងផលប៉ា ៉ះពាល់ខដ្រ។ ការសិកាតម
បាំ ណងច្ង់ លក់ សរក សភាគសក្ច្ើៃសៅសហគមៃ៍
មូ លដ្ឋឋៃសៅអាំ
អ៉ឺ រប ុ ៉ា សហើយច្ង់ លក់ សៅទីផារសៅឥណ្ត ា ៃិងច្ិៃ
បាៃសអាយដ្ឹងថា ក្កុមហុៃទាាំងសៃ៉ះបាៃ
ផងខដ្រ១៣។ សរាងច្ក្កសករអាំ សៅក្តូវបាៃសសមាពធ្សៅ
សហើយកនុងភូមិច្ាំៃួៃ
២៥
ខែសមសា ឆ្នាំ២០១៦។ សក្កាយពី ការផលិតសករស
សយងតមទិៃៃ ន ័យ
ុាំសង្ហកត់ ជាផាូវការឆ្នាំ២០១២
សលើកដ្ាំបូង សរាងច្ក្កបាៃអសកមមមួយរយៈ ខដ្ល
ច្ាំ ៃួៃក្បជាពលរដ្ឋសរុបកនុងភូមិទាាំង
សគៃិ យយថាបណ្ត ា លមកពី ែវ៉ះអាំ សៅ ៃិងមូ លសហតុ
២២,៩៣៤ សៅឆ្នាំសនា៉ះ។
សផសងសទៀត១៤។ សរាងច្ក្កបាៃចាប់ សផាើមដ្ាំសណើរការ ស
ើងវ ិញតាំងពីខែកុ មភៈ
ឆ្នាំ២០០៧។
សៅសពល
អនាគត សក្ៅពី ការផលិតសករស សរាងច្ក្កៃឹងផលិ តសអថាៃុ ល ជីកាំប៉ាុសត៍ ៃិង អគគីសៃី ពីជីវមា៉ា សផង ខដ្រ១៥។
ុងខែមិ នា ៃិងខែសមសា ឆ្នាំ២០១៧ សៅកនុង
ូសដ្ីរច្ ួ
ុាំទាាំង
១០។
២៥
មុ ៃសពលបច្ចុបបៃនមិៃសូវយូរប៉ាុ នាមៃ
គ៉ឺ
ក្បជា
ពលរដ្ឋសៅតាំបៃ់ ទាាំងមូ លសៃ៉ះ
ៃិ ងអនកសៅជុាំវ ិញ
សុទធសឹងខតជាជៃជាតិ កួយ១៨
ខដ្លជាមួ យកនុង
ច្ាំ សណ្តមជៃជាតិ សដ្ើ មភាគតិ ច្សៅកមពុជាខដ្លមាៃ ពលរដ្ឋសក្ច្ើ ៃជាងសគ
ខតសពវនថៃក្បជាពលរដ្ឋភាគ
រសជាតិលង ីវ សក្មាប់សហគមៃ៍សៅសែតា
សក្ច្ើៃកនុងភូ មិទាាំងអស់សៃ៉ះទទួ លសាគល់ែួៃថាជា ា
ក្ព៉ះវ ិហារ
ខែមរ សទា៉ះបី មាៃសាវត ពួ ជពងសជាជៃជាតិកួយក៍
រដ្ឋឋភិ បាលកមពុជាបាៃការពារសគាលៃសយបាយផា
សក្ៅ ៃិង ការទទួ លយកវបបធ្ម៌ខែមរ។ ប៉ាុខៃាក្បជា
ល់សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ទ ច ូទាាំងក្បសទស
សដ្ឋយអ៉ះ
អាងថាៃឹងបសងកើៃការង្ហរសធ្វើដ្ល់ក្បជាពលរដ្ឋ
ៃិង
ថវ ិកាច្ូ លរដ្ឋ។ សគាលបាំណងពីរសនា៉ះសហើយខដ្លជា សគាលបាំ ណងដ្៏ សាំខ្ៃ់ ខដ្លបាៃខច្ងកនុងអៃុក្កិតយ សលែ១៤៦ សាីពីសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ច។ សមបទាៃ ដ្ី សសដ្ឋកិច្ចគ៉ឺជាខផនកមួ យនៃកិច្ចក្បឹ ងខក្បងរបស់រដ្ឋឋ ភិ បាល សធ្វើសអាយតាំបៃ់ កសិកមមជាលកខណៈក្គួសារ បាៃខកខក្បជាតាំបៃ់កសិឧសាហកមម។
ជាក់ ខសាង
ការផ្លាស់បូរសនា៉ះបាៃប៉ា ា ៉ះពាល់យ៉ាងធ្ៃៃ់ធ្ៃរដ្ល់ សហគមៃ៍ មូលដ្ឋឋៃ សដ្ឋយមិ ៃទាៃ់ ស ក្បសយជៃ៍ អីក្វ ត
ើញផាល់ផល
ប់ មកវ ិញ១៦។
ដ្ូ ច្បាៃបង្ហាញកនុងខផៃទីខ្ងសលើ
ដ្ី សមប
ទាៃសករអាំសៅទាាំង ៥ ក្គបដ្ណាប់ សលើនផៃដ្ីសិត ថ សៅ កនុង
ុាំច្ាំៃួៃ ១០ សៅកនុងរសុកខឆ្ប ជ័ យខសៃ ៃិង
ខតបងមាៃជ័ យ នៃសែតាក្ព៉ះវ ិហារ
១៧
ខតសក្ៅពី សនា៉ះ
សដ្ឋយ
សដ្ឋយសារមាៃច្ាំ ណូលរសុកសក្ច្ើ ៃពី ខ្ង
ពលរដ្ឋសៅកនុងភូ មិច្ាំៃួៃ
៧
សៅកនុងតាំ បៃ់ដ្ីសមប
ទាៃសករអាំសៅ សៅខតទទួលសាគល់ែួៃឯងថាជាជៃ ា ជាតិ សដ្ើមភាគតិច្កួ យ១៩។
ច្ាប់ នៃក្បសទសកមពុជាអៃុញ្ជាតសអាយសហ គមៃ៍ ជៃជាតិ សដ្ើ មភាគតិច្សធ្វើការច្ុ ៉ះបញ្ជ ា ដ្ីរបស់ ែាួៃជាលកខណៈសមូ ហភាព ភូ មិមួយៗដ្ឋច្់ សដ្ឋយខ
ខតសធ្វើបាៃខតសៅកាំរ ិត
ក សហើយច្ាំ សពា៉ះខតក្បសភទ
ដ្ី សក្បើ ក្បាស់ជាក់ ោក់ច្ាំៃួៃ ៥ គឹ ៖ ដ្ីកាំពុងដ្ឋាំដ្ុ៉ះ ដ្ី លាំសៅដ្ឋឋៃ នក្ពជាំសៃឿ នក្ពកប់សខ្មច្ ៃិ ង ដ្ី បក្មុង សក្មាប់ ពក្ងីកកសិកមមសៅសពលខ្ងមុែ។
ប័ ណណ
កមមសិទិ ស ធ មូ ហភាពសនា៉ះមិៃង្ហយបាៃទទួ លសទ សពវនថៃមាៃសហគមៃ៍ ខត ១៤ ទូ ទាាំងក្បសទសបាៃ ទទួ លប័ ណណរច្ ួ សហើយ២០។
សទា៉ះបីទទួ លបាៃប័ ណណ
សហើយក៍ សដ្ឋយក៍ ដ្ីសហគមៃ៍មិៃសូវមាៃសុវតថិ ភាពខដ្រ២១។ សទា៉ះជាយ៉ា ងណ្តក៍ សដ្ឋយ សហគមៃ៍
5
៤
កនុងច្ាំ សណ្តមសហគមៃ៍ជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិ ច្
មិ ៃមាៃជសក្មើ សសក្ៅពី សបា៉ះបង់ដ្ី
ៃិ ងទទួ ល
កួ យទាាំង ៧ បាៃចាប់សផាើមដ្ាំសណើរការច្ុ ៉ះបញ្ាីដ្ីជា
សាំណងសនា៉ះសទ។ ថវ ិកាខដ្លក្គួសារៃី មួយៗបាៃ
សមូ ហភាព។ កនុងសនា៉ះ សៅភូ មិច្ាំៃួៃ ៣ សៅ
ទទួ លមាៃកាំរ ិតទាបបាំផុត
ុាំ
ជួៃកាលខតមួ យោៃ
ក្បសមរ រសុកខតបងមាៃជ័យ សហគមៃ៍ បាៃដ្ឋក់
សរៀលខតប៉ាុសណ្តណ៉ះកនុងមួ យហិកត។
សាំសណើដ្ាំ សណើរការច្ុ ៉ះបញ្ាីតាំងពី ឆ្នាំ២០០៩
មាៃប័ ណណកមមសិទិ សធ ក្កាយការអៃុវតាៃ៍យុទធសាស្តសា
សមា៉ះ។
សហគមៃ៍ ទាាំង
៣
មក
សនា៉ះបាៃការទទួ ល
សាគល់ស័យ វ អតាសញ្ជាណជាសហគមៃ៍ ជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិ ច្ជាផាូវការតាំងពី ខែសីហា ២០១២២២
ូសឆ្យ។
ឆ្នាំ
ពួកគាត់ បាៃសាំសរច្
ជាំ ហាៃទី ២ គ៉ឺ ការទទួ លសាគល់ជាៃី តិបុគគល តាំងពី
ការណ៍ថា
រទទួ លសាគល់ខផៃទី បឋមរបស់ដ្ីសមូ ហភាពរបស់ សលើ
ដ្ូច្អាច្សមើ លស
ើញកនុងខផៃទី ខ្ង
មាៃការជាៃ់ គានសក្ច្ើៃរវាងដ្ី ខដ្លសហគមៃ៍
ទាមទារច្ុ ៉ះបញ្ាីៃិង ដ្ី សមបទាៃសករអាំសៅ។ សហ គមៃ៍ ទាាំង ៣ សៃ៉ះបាៃសសនើសុាំវ ិធាៃការពារដ្ី សមូ ហ ភាពបសណ្ត ា ៉ះអាសៃន សក្មាប់ សពលមិៃទាៃ់ បាៃច្ុ ៉ះ បញ្ាី ខតវ ិធាៃការពារសៃ៉ះ មិ ៃក្តូវបាៃអៃុម័តស
៤
ើយ
រហូតមកទល់សពលសៃ៉ះ។
ែាួៃក្តូវបាៃក្កុមហុៃបងខាំលក់ ដ្ីសអាយ
សហើយសៅភូមិទាាំង ៤ សនា៉ះដ្ខដ្លក្បជាពលរដ្ឋក៍ បាៃរាយការណ៍ថាក្កុមហុៃបាៃយកដ្ី មាៃប័ណណ ែា៉ះសដ្ឋយមិៃផាល់សាំណងអវីស
ខែកុ មភៈ ឆ្នាំ ២០១៤២៣ ខតសពវនថៃកាំពុងរង់ ចាាំអាជាាធ្ ពួ កគាត់ ២៤។
សៅភូមិច្ាំៃួៃ
ក្បជាពលរដ្ឋខដ្លមាៃប័ណណកមមសិទិ បា ធ ៃរាយ
ខត ៤ ខែសក្កាយពី ក្កុមហុៃចាប់ សផាើម
ដ្ាំ សណើរការ
ខសបកខ្ាក៍ ក្កុមហុៃយកខដ្រ។
សូមបីដ្ីខដ្ល
ើយ២៥។
ទាាំងសហគមៃ៍ជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិ ច្ ៃិ ងមិ ៃ ខមៃជាជៃជាតិសដ្ើមភាគតិច្ ជី វភាពរបស់ពួកគាត់ មិ ៃអារស័យខតសលើដ្ីទាំហាំតូច្ៗរបស់ក្គួសារមួ យៗ ខដ្លសគបាៃច្ុ ៉ះបញ្ាីសអាយសក្កាមយុទធសាស្តសា ខសបកខ្ា
ឬខដ្លអាជាាធ្រក្ពមទទួ លសាគល់តាំងពី
សពលសនា៉ះមកសទ។ ក្បកបរបរសធ្វើខរស
ក្បជាពលរដ្ឋសសៃើរក្គប់ក្គួសារ សហើយសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ចសរក
អាំ សៅបាៃសកាាបយកតាំបៃ់ ខដ្លសាំខ្ៃ់ៗជាងសគ សក្មាប់ ការផលិតរសូវសៅសែតាក្ព៉ះវ ិហារ២៦
ខត
ភាគសក្ច្ើ ៃនៃភូមិខដ្លសថិតសៅកនុងតាំបៃ់
ក្បជាពលរដ្ឋក៍អារស័យសលើតាំបៃ់ នក្ពស
ើ សាំរាប់
សមបទាៃ ទាាំងជៃជាតិសដ្ើ មភាគតិច្ ៃិងមិ ៃខមៃ
ដ្ងជ័ រទឹ ក ៃិ ង ក្បមូ លអៃុ ផលនក្ពស
ើ ដ្នទសទៀត
ជៃជាតិ សដ្ើ មភាគតិច្
ៃិ ងអារស័យសលើអូរ
ក្បជាពលរដ្ឋបាៃបាត់បង់ ដ្ី
សៃឹង
សាំរាប់ សៃសាទក្តី។
ខដ្លពួកគាត់ ធាាប់ ដ្ឋាំដ្ុ៉ះ ឬដ្ីខដ្លបាៃបាំរង ុ ទុ កដ្ឋាំ
សាំខ្ៃ់ ជាងសគ
ដ្ុ ៉ះសៅសពលអនាគត
ណួលភាគសក្ច្ើៃរបស់ែួៃពី ា ការដ្ងជ័ រទឹ កពី សដ្ើ ម
ខថមទាាំងដ្ីសក្បើ ក្បាស់លកខ
ណៈសផសងៗសទៀតផង។
សរឿងខដ្លបាៃសកើ តស
សៅភូ មិជាសក្ច្ើ ៃគ៉ឺ ក្កុមហុៃបាៃ
ើង
ូសដ្ឋាំអាំសៅព័ទធ
ជុាំ វ ិញដ្ីមួយកខៃាង សដ្ឋយមិ ៃទុ កផាូវសច្ញច្ូ ល រួច្
ស
មាៃក្គួសារជាសក្ច្ើ ៃទទួ លក្បាក់ច្ាំ
ើ ទាលចាស់ៗខដ្លដ្ុ ៉ះតមនក្ពជាលកខណៈធ្មម
ជាតិ ។
ក្គួសារភាគសក្ច្ើៃច្ិ ញ្ចឹមសគាក្កបី
សដ្ឋយ
ខលងសអាយសុីសមមតមតាំបៃ់សក្បើក្បាស់រម ួ ២៧។ ធ្ៃ
ក្បាប់ ក្គួសារមាចស់ដ្ីសនា៉ះថាគាត់ ៃឹងក្តូវបាៃផ្លក ពិ ៃ័យ ឬ
ុាំែួៃ ា សបើ សិៃសភាើងសឆ្៉ះអាំ សៅ។ ក្កុមហុៃ
ជូ ៃសាំណងតិ ច្តួ ច្
សហើយក្គួសារសនា៉ះគិតថាែាួៃ
6
សហគមៃ៍បាៃឃ្វត់សក្គឿងច្ក្ករបស់ក្កុមហុៃទុកសៅកនុងភូមិរបស់ពួកសគ (រូបថត : សហគមៃ៍មូនក្ពពី ា រ)
ធាៃទាាំងអស់សៃ៉ះកាំពុងរងការបាំ ផ្លាញ ស
សដ្ឋយនក្ព
ើ អូ រ ក្តពាាំង ខរស ៃិង វាលសមមក្តូវបាៃខកខក្ប
“ជី វភាពរបស់ពួកសយើងបាៃទទួ លផលប៉ា ៉ះ ពាល់ជាខ្ាាំងពី ការ
ូសឆ្យនក្ពស
ើ
សៅជាច្ាំ ការអាំ សៅ។ ក្កុមហុៃបាៃកាប់ សដ្ើ មសច្ា៉ះជ័រ
សយើងមិៃអាច្ក្បមូ លផលអៃុផលនក្ពស
ទឹ ករាប់មុ៉ឺៃសដ្ើ ម សដ្ឋយផាល់សាំណងតិច្តួ ច្ណ្តស់
បាៃសទៀតសទ។ ពួកែាុាំច្ាំណ្តយសពលសក្ច្ើ ៃ
ខថមទាាំងៃិ យយថា សបើទទួ លសាំណងក៍ កាប់ មិ ៃ
ើ
សលើការតមដ្ឋៃក្កុមហុៃខដ្លបាំ ផ្លាញរសូ
ទទួ លក៍ កាប់ ២៨។ សៅសពលក្តពាាំង ៃិ ងអូ របាត់ បង់
វខដ្លសទើបៃឹងដ្ឋាំ។ ទិ ៃផ ន លរសូវរបស់ពួក
មចាឆជាតិ ខដ្លក្បជាពលរដ្ឋធាាប់ អារស័យជា
ែាុាំបាៃថយច្ុ ៉ះសដ្ឋយសារែវ៉ះដ្ី សក្មាប់ ដ្ឋាំ
អាហារក៍ បាៃបាត់បង់ខដ្រ។ តាំបៃ់ ជាសក្ច្ើៃសក្មាប់ ឃ្វវលសគាក្កបី បាៃបាត់បង់ ផងខដ្រ២៩។
សៅរសុក
ជ័ យខសៃ ក្បជាពលរដ្ឋក៍បាៃរាយការណ៍ថា សម ការច្ិ ៃមានក់ បាៃបាញ់សមាាប់ ក្កបីមួយកាលរបស់ ក្បជាពលរដ្ឋសដ្ើមបីយកសៅហូប សហើយទី បញ្ចប់ បាៃ បង់ក្បាក់ ជាសាំណង។ នារ ីមានក់ ស្ម៉ះសុផល រស់ សៅភូ មិមួយសៅរសុកខឆ្បខដ្លទទួ លផលប៉ា ៉ះពាល់ ពី ក្កុមហុៃ បាៃៃិ យយថា ៖
ដ្ុ ៉ះ សហើយតាំ នលរសូវសៅមូ លដ្ឋឋៃបាៃច្ុ ៉ះ សថាកសដ្ឋយសារក្កុមហុៃក៍ ដ្ឋាំរសូវបាៃ ៃិ ងលក់ កុ ងតាំ ន នលសថាក។” ក្បជាពលរដ្ឋបាៃតែូញខតែរពី ជាតិគីមីខដ្ល ក្កុមហុៃសក្បើក្បាស់សរសាច្សលើដ្ាំណ្តាំអាំសៅ
ហូរ
ច្ូ លកនុងអូរខដ្លពួកគាត់អារស័យយកទឹកសក្បើ
ក្បាស់៣០។ ខែមី នា ឆ្នាំ ២០១៧ សពលខដ្លក្កុម ហុៃបាៃចាប់ សផាើមនច្នសរក សស
ើងវ ិញ ក្តីរាប់ សតៃ
7
បាៃង្ហប់កុនងសៃឹងខសៃ សៅសក្កាមច្ាំ ណុច្ខដ្លទឹក ហូរមកពី សរាងច្ក្ក។ ក្បជាពលរដ្ឋសចាទថាក្តី ង្ហប់
ខសៃ មិៃមាៃមចាឆជាតិសទៀតស ជាអូ រង្ហប់សហើយ៣៣។
បណ្ត ា លមកពី កាកសាំណល់អាំសៅសកើ តសច្ញពី ការ ក្បតិ បតាិការរបស់សរាងច្ក្ក ខដ្លហូរច្ូ លកនុងសៃឹង ខសៃ៣១ ។ សពលដ្ាំបូង អាជាាធ្រមូ លដ្ឋឋៃ ៃិ ងម្ៃាី បរ ិសាថៃបាៃក្ចាៃសចាលការសលើកស
ើងរបស់ក្បជា
ពលរដ្ឋ ខតសក្កាយមកពួកគាត់ បាៃទទួ លសាគល់ថា ក្តី ង្ហប់ពិតជាបណ្ត ា លមកពី ការក្បតិបតាិការរបស់ ក្កុមហុៃ៣២។ អូ រក្ពាល ខដ្លទទួ លកាកសាំណល សដ្ឋយផ្លៃល់ពីសរាងច្ក្ក
សហើយខដ្លហូរច្ូ លសៃឹង
ើយ គ៉ឺ ចាត់ ទុកថា
ការក្បតិ បតាការរបស់ក្កុមហុៃទាាំងសៃ៉ះមាៃ ផលប៉ា ៉ះពាល់យ៉ាងធ្ៃៃ់ធ្ៃរសលើសៃាិសុែសសបៀង។ ក្បជាពលរដ្ឋបាៃបាតបង់កខៃាងរកអាហារពីធ្មម ជាតិ
សហើយការបាំ ផ្លាញបរ ិសាថៃកាំពុងជ៉ះឥទធិពល
សលើក្បព័ ៃផ ធ លិតសសបៀងឆ្ៃយពី តាំបៃ់ សមបទាៃ។ ការបាំ ពុលក្តីកាំពុងប៉ា ៉ះពាល់ដ្ល់ក្បជាពលរដ្ឋខដ្ល រស់សៅកនុងតាំបៃ់ សមបទាៃ ទឹ កឆ្ៃយពី សមបទាៃ។
ៃិងរស់សៅសក្កាមខែស
ការបាត់ បង់តាំបៃ់ សាំខ្ៃ់
ការរ ាំសោភច្ាប់អៃារជាតិ ៃិង ច្ាប់នៃក្បសទសកមពជា ុ រដ្ឋធ្មមៃុញនៃក្ព៉ះរាជាណ្តច្ក្កកមពុជាខច្ងថា កមពុជាៃឹង “ ទទួលសាគល់ៃិងសគារព… រាល់សៃធិសញ្ជា ៃិង
កិច្ចសៃោអៃារជាតិ សីព ា ី សិទិធមៃុសស ” ។ ប៉ាុ ខៃាក្កុមហុៃសមបទាៃទាាំង ៥ សុទធខតមាៃការរ ាំសោភសៃធិសញ្ជាអៃារ
ជាតិសីព ា ី សិទិធសសដ្ឋកិច្ច សងគម ៃិង វបបធ្ម៌ ៃិង សៃធិសញ្ជាអៃារជាតិសីព ា ី សិទិព ធ លរដ្ឋ ៃិង ៃសយបាយ ខដ្លកមពុ
ជាជាភាគី ហតថសលែី។ ក្បជាពលរដ្ឋក្តូវបាៃសគបសណាញសច្ញពីដ្ីរបស់ែួៃ ា ជីវភាព ៃិ ង វបបធ្ម៌របស់ពួកគាត់ក្តូវ បាៃបាំផ្លាញ សហើយសៅសពលមាៃការតវា៉ា ពួ កគាត់ ក្តូវបាៃបាឹងស
ើងតុ ោការ ៃិង
ុាំែួាៃ។
សសច្កាីខថាងការណ៍របស់អងគការសហក្បជាជាតិ សីព ា ី សិទិធជៃជាតិសដ្ើ មភាគតិច្ សៅថា យូ.អិ.ៃក្ឌ្ីប UNDRIP ខដ្លកមពុជាបាៃច្ូ លរួមអៃុម័តកនុងសមាជរបស់អងគការសហក្បជាជាតិ សធ្វើការបករសាយសិទិខធ ដ្ល មាៃខច្ងកនុងសៃធិសញ្ជានានា ច្ាំសពា៉ះករណីជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិច្។ សិទិធសាំខ្ៃ់មួយខដ្លខច្ងកនុងយូ.អិៃក្ឌ្ីបគ៉ឺ ជា សិទិរធ បស់ជៃជាតិសដ្ើមភាគតិ ច្សលើខដ្ៃដ្ី ៃិ ង ធ្ៃធាៃរបស់ែួៃ។ ា ជាឧទាហរណ៍ មាក្តទី ១០ ខច្ងថា “ ជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិ ច្មិៃក្តូវបាៃបសណាញពីដ្ី ឬខដ្ៃដ្ី របស់ែួាៃសដ្ឋយការបងខាំ ” ។ សហើយមាក្តទី ២៦ ខច្ងថា “ ជៃជាតិ សដ្ើមភាគតិ ច្មាៃសិទិធច្ាំសពា៉ះដ្ី ខដ្ៃដ្ី ៃិង ធ្ៃធាៃខដ្លពួ កគាត់ធាាប់ កាៃ់ កាប់ រស់សៅ ឬសក្បើ ក្បាស់ ៃិ ង ទទួ ល
មកតមផាូវដ្នទសទៀត ជាក្បនពណីមក ” ។ យូ.អិៃក្ឌ្ីបក៍ខច្ងផងខដ្រថា ក្តូវមាៃការយល់ក្ពមទុកជាមុៃរបស់ជៃ ជាតិសដ្ើមភាគតិច្ សដ្ឋយផាល់ព័ត៌មាៃជាមុៃ ៃិងគាមៃការបងខាំ សៅសអហវបុិក FPIC សដ្ើមបីអៃុវតាគសក្មាងណ្តមួ យ ឬបសងកើតសគាលៃសយបាយណ្តមួយ ខដ្លអាច្ប៉ា៉ះពាល់ដ្ល់ពួកគាត់។ ប៉ាុ ខៃា សហគមៃ៍សៅសែតាក្ព៉ះវ ិហារមិៃបាៃ ទទួលព័ត៌មាៃអវីពីសមបទាៃទាាំងអស់សនា៉ះមុៃសក្គឿងច្ក្កមកដ្ល់ សហើយខដ្ៃដ្ីរបស់សហគមៃ៍ មួយៗក្តូវបាៃ បាំផ្លាញ។ ច្ាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១ នៃក្បសទសកមពុជា អៃុញ្ជាតសអាយសមបទាៃដ្ីសសដ្ឋកិច្ចខតសក្កាម១០,០០០ ហិ កតខតប៉ាុ ណុណ ៉ះសក្មាប់សាថប័ៃមួយ សហើយក្កុមហុៃទាាំង ៥ ច្ាស់ជាក្តូវបាៃបសងកើតសដ្ើមបីសជៀសវាងការកាំណត់កាំរ ិត ទាំហាំខ្ងសលើសៃ៉ះ។ ការខច្ងកនុងច្ាប់ភូមិបាលអាំពីការការពារសិទិធកាៃ់កាប់ដ្ីធ្ីារបស់បុគគល ៃិង របស់សហគមៃ៍ ក៍មិៃក្តូវបាៃអៃុ វតាខដ្រ។ អៃុក្កិតយសលែ១៤៦ សាីពីសមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ច អៃុម័តតាំងពីឆ្នាំ ២០០៥ ខច្ងកនុងមាក្ត ៤ ថា ក្តូវមាៃ
ការវាយតនមាផលប៉ា៉ះពាល់បរ ិសាថៃ ៃិង សងគម ខថមទាាំងមាៃការពិ សក្គា៉ះសយបល់ជាមួយក្បជាពលរដ្ឋ រស់សៅមូ ល ដ្ឋឋៃ ជាមុៃសទើ បអាច្ផាល់សមបទាៃដ្ី សសដ្ឋកិច្ច មិៃអាច្មាៃការជសៃាៀសសដ្ឋយបងខាំច្ាំសពា៉ះអនកកាៃ់ កាប់ដ្ីរសប ច្ាប់ ៃិងក្តូវសគារពការសក្បើ ក្បាស់ដ្ីរបស់បុគគលមានក់ៗ។ ការខច្ងទាាំងអស់សៃ៉ះក្តូវបាៃរ ាំសោភ។
8
សក្មាប់ ផលិតរសូវៃិងប៉ា ៉ះពាល់ដ្ល់ការផលិតរសូ
តមការសសងកត
វទូ សៅកនុងសែតា។ ជាថនូរ ក្កុមហុៃបាៃផលិតសករស
ហុៃសករអាំសៅសៃ៉ះ
សដ្ើមបីនាាំសច្ញសៅសក្ៅក្បសទស
ត។
មិៃបាៃច្ូ លរួម
ច្ាំ ខណកផលិតសសបៀងសក្មាប់ ក្បជាពលរដ្ឋសែតា ក្ព៉ះវ ិហារ យ។
ក្បជាពលរដ្ឋកុងតាំ ន បៃ់សៃ៉ះ ពលរដ្ឋច្ាំៃួៃភាគតិច្កនុង
ន ួល
ប់ សៅផៃ៉ះសដ្ឋយមិ ៃបាៃទទួ លក្បាក់
។ ខែកុ មភៈ ឆ្នាំ២០១៧ សាថៃភាពមាៃលកខ
បាៃចាប់ សផាើមលក់ សក្បងមា៉ា សូតរបស់ក្កុមហុៃ
ជាទូ សៅ
មាៃក្បជា
ុាំទាាំង ១០ បាៃសធ្វើជា
កមមករសអាយក្កុមហុៃ។ ពិតខមៃ សៅភូមិច្ាំៃួៃ ៣ មាៃក្បជាពលរដ្ឋជាសក្ច្ើៃបាៃសធ្វើកមមករក្កុមហុៃ សដ្ឋយែា៉ះៃិយយថាគាត់គាមៃជសក្មើ ស
ខតសក្ៅពី
សនា៉ះមាៃក្បជាពលរដ្ឋតិច្ណ្តស់កុងភូ ន មិៃីមួយៗ បាៃសធ្វើកមមករ។ សូមបីកុងភូ ន មិទាាំង ៣ សនា៉ះ ឳកាស សធ្វើការសអាយក្កុមហុៃបាៃថយច្ុ ៉ះសបើ សក្បៀបសធ្ៀប ៃឹ ងសពលមុ ៃ។ តក្មូវការកមមកររបស់ក្កុមហុៃមាៃ សក្ច្ើៃជាងសគសៅសពលដ្ាំបូង ដ្ូច្ជាសៅសពល សដ្ឋយខ
ជាង
ូស
កជាំ ហាៃសក្កាយៗក្តូវការកមមករតិ ច្
សដ្ឋយសារក្កុមហុៃមិៃបាៃសបើ កក្បាក់ ខែសអាយ។ កមមករយ៉ា ងតិ ច្ ០២ នាក់ ខដ្លសគសចាទបាៃលក់ សក្បងលួច្ពី ក្កុមហុៃ
គាត់ មិៃច្ង់ សធ្វើការសអាយក្កុមហុៃសទ។
ក្បជា
ពលរដ្ឋែា៉ះតមមូ លដ្ឋឋៃៃិយយថាគាត់ មិៃសច្៉ះសធ្វើ ែា៉ះសទៀតៃិ យយថាគាត់ មិៃច្ង់ សធ្វើការសអា
យក្កុមហុៃសដ្ឋយសារែឹងក្កុមហុៃយកដ្ី គាត់ ។ ក្បជាពលរដ្ឋសៅភូមិច្ាំៃួៃ៦ ខដ្លធាាប់ សធ្វើកមម
ករសអាយក្កុមហុៃសៃ៉ះបាៃតែូញខតែរថា មាៃការយ៉ឺតយ៉ា វកនុងការផាល់នថា ជួ ៃកាលផាល់មិៃក្គប់ផង។
ក្កុមហុៃ
ន ួលពលកមម
មាៃ
ករណីដ្នទសទៀតខដ្លកមមករក្តូវបាៃសគវាយសធ្វើ បាបផងខដ្រ៣៧។ ជាទូសៅ ក្កុមហុៃហាក់ ដ្ូច្ជា មាៃការរ ាំសោភសិទិ ព ធ លកមមជាលកខណៈក្បព័ ៃធ សដ្ើមបីកាត់បៃថយច្ាំណ្តយសលើការក្បតិ បតាិការ។ ជា ឧទាហរណ៍ សៅឆ្នាំ ២០១៤ ៃគរបាលមូ លដ្ឋឋៃ បាៃរកស
ើញថាក្កុមហុៃឡាៃសហវងបាៃជួ លកមម
ករអាយុក្តឹ មខត ១២ ឆ្នាំ៣៨។ នក្ពជាំ សៃឿយ៉ា ងតិ ច្មួ យកខៃាងក្តូវបាៃបាត់ បង់សដ្ឋយដ្ាំណ្តាំអាំសៅជាំៃួសវ ិញ៣៩។
ក្បជាពលរដ្ឋសៅភូមិជាសក្ច្ើៃបាៃៃិ យយថា
កមមករ
ក្តូវបាៃអនកសធ្វើការសអាយ
ក្កុមហុៃសហងរយ ូ ៉ា វាយដ្ាំយ៉ាងខ្ាាំង៣៦។
ដ្ូច្ជាការក្បមូ លផលអាំ សៅខដ្លភាគសក្ច្ើៃ
សធ្វើសដ្ឋយមា៉ា សុីៃ។
៣៤
ភាគសក្ច្ើ ៃមកពី សែតាដ្នទៗសទៀ
ណៈធ្ៃៃ់ធ្ៃរហូតដ្ល់មាៃរបាយការណ៍ថាកមមករ ទៃៃឹមៃិងផលប៉ា ៉ះពាល់ដ្ល់ជីវភាពរបស់
ដ្ី
៣៥
ើ
ន ម ួលក្កុ
កមមករមកពី សែតាដ្នទសទៀតបាៃៃិ យយថា
គាត់ បាៃក្ត
ឬក្បជាពលរដ្ឋទូទាាំងក្បសទសសនា៉ះស
កមមករខដ្លសុី
សមបទាៃក៍ មាៃស
កនុងតាំបៃ់
ឿៃក្បាសាទបូរាណយ៉ា ងតិ ច្
១៩ កខៃាង បង្ហាញកនុងខផៃទី ខ្ងសលើ សហើយតម ការសសងកតផ្លៃល់ ក្កុមហុៃក៍ បាៃ វ ិញស
ូសដ្ឋាំអាំសៅជុាំ
ឿៃក្បាសាទយ៉ា ងតិច្ ១៥ កខៃាង ភាគសក្ច្ើ ៃ
ទុ កខត ១ ឬ ២ ហិកតសាំរាប់ ក្បាសាទៃី មួយៗ។ សៅកខៃាងមួ យ ស
មាៃសានមក្កុមហុៃ
ូសឆ្យ
ឿៃក្បាសាទ ដ្ឋាំអាំសៅមាងរួច្សហើយ ខតសពវនថៃ
ក្បាសាទសនា៉ះក្តូវបាៃឆ្មាំអភិ រកសក្បាសាទការពារ សហើយ៤០។
9
សហគមៃ៍ ទាាំងអស់សនា៉ះបាៃសក្បើ វ ិធ្ី សាស្តសា
ក្បជាពលរដ្ឋទាមទារយកវ ិញអវីខដ្លជា
ជាសក្ច្ើៃរូបភាពកនុងការទប់ទល់ជាមួ យក្កុមហុៃ
របស់ពួកគាត់ សហគមៃ៍ ខដ្លរងផលប៉ា ៉ះពាល់ពីក្កុមហុៃ សករអាំ សៅកាំ ពុងខតតតាំងយ៉ា ងខ្ាាំងជាមួ យក្កុមហុៃ ទាាំង ៥ អស់រយៈសពលជាយូរមកសហើយ សទា៉ះបី មាៃភាពែុ សៗគានពី ភូមិមួយសៅភូ មិមួយ។ មាៃការច្ងក្កងជាផាូវការពិ តខមៃ កាំ ពុងខតសហការគានកនុងច្ាំ សណ្តម កាៃ់ ខតសក្ច្ើ ៃស
មិៃ
ខតសហគមៃ៍ ុាំទាាំង
១០
ើងៗ៤១។ សហគមៃ៍ ៃីមួយៗមាៃ
ការទាមទារយៈសពលែាី ៃិង ជាក់ ោក់ែុសៗគាន ខត ជាទូ សៅសហគមៃ៍ ទាាំងអស់កាំពុងខតទាមទារការ លប់ ដ្ីសមបទាៃ ៃិ ង ក្បគល់ដ្ីមកសអាយពួកគាត់ ៤២
វ ិញ ។
ក្បជាពលរដ្ឋទប់សាកត់ការ
សមបទាៃសករអាំសៅ។ ភាគសក្ច្ើៃគាត់ បាៃចាប់សផាើម សដ្ឋយតវា៉ា ផ្លៃល់ជាមួ យអនកសបើកបរសក្គឿងច្ក្កខដ្ល កាំ ពុង
ូសដ្ី របស់គាត់
សហើយសកមមភាពសនា៉ះ
បាៃ្ៃដ្ល់ការច្រចារជាមួ យអាជាាធ្រមូ លដ្ឋឋៃ ៤៣
។ ក្បជាពលរដ្ឋក៍បាៃសធ្វើពាកយបណឹ ា ងជាោយ
លកខអកសរបាឹងក្កុមហុៃដ្ល់អាជាាធ្រសែតា ៃិ ងសាថប័ ៃរដ្ឋសៅថានក់ ជាតិ សហគមៃ៍ សៅ
ខតសសៃើរខតគាមៃលទធផល៤៤។ ុាំក្បសមរ រសុកខតបងមាៃជ័ យបាៃ
បាឹងក្កុមហុៃ ៃិ ងអនកបរសក្គឿងច្ក្កសអាយក្កុមហុៃ ដ្ឋក់ សៅតុោការសែតាក្ព៉ះវ ិហារ៤៥
ខតតុ ោការ
តមកល់ទុកមិៃចាត់ ការ។
ូសឆ្យដ្ីរបស់ពួកគាត់សដ្ឋយផ្លៃល់ (រូបថត : សហគមៃ៍សខងកពីរ)
10
ក្បជាពលរដ្ឋក៍បាៃបសញ្ចញមតិកុងកិ ន ច្ច
ទាមទាររបស់ែួៃ ា
សមាភសៃ៍ ជាមួ យអនកកាខសសត សៃនិសីទកាខសសត
ក៍ មិៃស
ក្បតិ បតាិការរបស់ក្កុមហុៃស
ើញមាៃឥទធិពលអវីសលើ ើយ។
ការសមាភសៃ៍ តមវ ិទយុ ៃិង សវទិ ការសាធារណៈ៤៦ ខតសទា៉ះបី ពួកគាត់ បាៃបង្ហាញពី កងវល់
ៃិង
ការ
សៃ៉ះជាកាំណត់ហតុក្បជុាំខដ្លបាៃក្បារពធសៅនថៃទី ១៦ ខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៣ សៅ តាំណ្តងក្កុមហុៃ រយ ៉ាូ សហវង បាៃសៃោថាក្កុមហុៃៃឹង ផ្លែក
ុាំក្បសមរ ខដ្លសៅកនុងសនា៉ះ
ស ូ ឆ្យដ្ីសមបទាៃខដ្លសធ្វើសអាយពាល់
ដ្ល់ដ្ីក្បជាពលរដ្ឋជាដ្ឋច្់ខ្ត ៃិង សដ្ឋ៉ះរសាយជូៃក្បជាពលរដ្ឋសអាយបាៃច្ាស់ោស់សទើបសធ្វើការ
ូស
ឆ្យបៃាសទៀត។
11
សៅភូ មិមួយ ក្បជាពលរដ្ឋបាៃតវា៉ា សៅសពល ដ្ាំ បូង ខតសក្កាយមកសៃប់សាៃត់ សៅវ ិញ សដ្ឋយបាៃ
សារក្កុមហុៃពីរសលើក សៅខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៥៥២ ៃិ ង ខែកុមភៈ ឆ្នាំ ២០១៧៥៣។
ទទួ លសាំណងែា៉ះៗខដ្លពួកគាត់ យល់ថាក្តូវខតទ ទួ ល។ សក្ៅពី សនា៉ះ សៅភូមិទាាំងអស់ខដ្លរងផល ប៉ា ៉ះពាល់ផ្លៃល់ពីក្កុមហុៃ ហុៃសៅខតមាៃជាបៃា
ការតតាំងជាមួ យក្កុម ខតភូមិែា៉ះមាៃអនកច្ូ លរួម
តិ ច្ ភូមិែា៉ះមាៃអនកច្ូ លរួមសក្ច្ើៃ។ ភាគសក្ច្ើ ៃ
ការតវា៉ា របស់សហគមៃ៍ បាៃទទួ លលទធ ផលែា៉ះ សទា៉ះបី ដ្ីមួយច្ាំ ៃួៃធ្ាំរបស់ពួកគាត់ ក្តូវ បាៃក្គបដ្ណាប់ សដ្ឋយច្ាំការអាំ សៅរបស់ក្កុម ហុៃ សហើយការ
ូសឆ្យសដ្ឋយក្កុមហុៃសៅ
ខតបៃា។ ខែមី នា ឆ្នាំ២០១៣ សៅ
ការសធ្វើសកមមភាពផ្លៃល់សៅៃឹ ង
ហុៃមួ យបាៃសៃោផ្លែកការ
ុាំក្បសមរ ក្កុម
ូសឆ្យដ្ី អក ន
កខៃាងដ្ី សមបទាៃ គ៉ឺ ជាខផនកមួ យដ្៏ សាំខ្ៃ់កុងយុ ន ទធ
ភូ មិ សពលមិ ៃទាៃ់ មាៃដ្ាំណ្ត៉ះរសាយជាមួ យ
សាស្តសារបស់សហគមៃ៍ តាំងពីសពលដ្ាំ បូង។
សហគមៃ៍
ពួ ក
គាត់ បាៃបងខាំសអាយអនកសបើកបរសក្គឿងច្ក្កក្កុមហុៃ ូសឆ្យមួ យរយៈ សដ្ឋយព័ ទជ ធ ុាំ វ ិញ សហើយ
ប់
មាៃករណីមួ យច្ាំ ៃួៃ មករកាទុកកនុងភូ មិ ខសៃ
៤៧
ពួកគាត់ បាៃនាាំសក្គឿងច្ក្ក ។ ករណីមួ យសៅរសុកជ័ យ
តាំងពី ឆ្នាំ២០១៦
ក្បជាពលរដ្ឋមកពី ភូមិ
ប់ សដ្ើ មបីច្រចាររកដ្ាំសណ្ត៉ះរសាយ៤៨។ ក្បជា
ពលរដ្ឋសៅរសុកទាាំង ៣ បាៃសបា៉ះជាំរសលើ ុ ាំ ដ្ីរបស់ ែាួៃ
សដ្ើ មបីបងករភាពង្ហយរសួលដ្ល់ការយម
លាតការ
ូសឆ្យរបស់ក្កុមហុៃ
មាៃករណី
មួ យសៅ
ុាំក្បសមរបាៃសបា៉ះជាំ ររហូ ុ ាំ តដ្ល់រយៈសពល
៣
ចាប់ ពីខែមករា
ខែ
២០១៤៤៩។
រហូតដ្ល់ខែមី នា
មាៃពី រសលើក
ឆ្នាំ
ក្បជាពលរដ្ឋបាៃដ្ក
អាំ សៅខដ្លក្កុមហុៃកាំពុងដ្ឋាំ
សច្ញពីកុងដ្ី ន ខរស
របស់ពួកគាត់ ៥០។ ប៉ាុ ខៃា ការសធ្វើសកមមភាពសដ្ឋយ
ើញឯកសារខ្ង
សក្កាមសៃ៉ះ។ សៅខែមករា ឆ្នាំ ២០១៥ សក្កាយ សហគមៃ៍ ក្បសមរបាៃចាប់សក្គឿងច្ក្ក សក្គឿង
២
ក្កុមហុៃទាាំងពីរបាៃសៃោមាងសទៀត ូសឆ្យ៥៤។ ទាាំងពី រសលើក ក្កុម
ផ្លែកការ
ហុៃមិៃបាៃសគារពសៃោរបស់ែួៃសនា៉ះសទ។ ា
ច្ាំ ៃួៃ ៦ បាៃបិទផាូវ បង្ហខាំងឡាៃរបស់ក្កុមហុៃសអា យ
អាច្សមើលស
សៅ
ុាំក្បសមរដ្ខដ្ល តាំណ្តងរាស្តសាសែតា
ក្ព៉ះវ ិហារបាៃច្ុ ៉ះដ្ល់កខៃាងខដ្លក្កុមហុៃ បាៃ
ូសឆ្យសលើស
ៃិ ងជី កស
ឿៃក្បាសាទបូ រាណ
ើញវតថុបូរាណ សហើយគាត់ បាៃបញ្ជ ា
សអាយម្ៃាីការពារតាំ បៃ់ សនា៉ះសដ្ឋយបាញ់ថានាំ ក្កហមតមសដ្ើមស មក ម
ើ ជាសាំគាល់។ ប៉ាុ ខៃាសក្កាយ
មិៃយូរប៉ាុ នាមៃ
ក្កុមហុៃបាៃចាប់ សផាើ
ូសកខៃាងហាមឃ្វត់បៃាសទៀត។ សហគមៃ៍
ុាំសខងកពីរ រសុកខឆ្ប សៅខតរកា
ផ្លៃល់បាៃនាាំមកៃូ វផលលាំបាកដ្ល់សហគមៃ៍
សគាលសៅធ្ាំ របស់ពួកគាត់
សហើយមាៃករណីែា៉ះក្បជាពលរដ្ឋខដ្លច្ូ លរួមក្តូវ
១,៥៤៩ ហិកត សក្មាប់ បសងកើតនក្ពសហគមៃ៍ ។
បាៃបាឹងស
ើងតុ ោការសែតា៥១។
សៅសពលវ ិធ្ី សាស្តសាសផសងៗមិ ៃបាៃទទួ ល លទធផល ក្បជាពលរដ្ឋបាៃខបរសៅរក អបិ យជាំ សៃឿ អារកសអនកត។
ពួ កគាត់បាៃសធ្វើបុណយដ្ឋក់បណ្ត ា
ខតបាៃទាមទារទុកដ្ី
អាជាាធ្របាៃបង្ហាញពី ការយល់ក្ពមតមសាំសណើ របស់សហគមៃ៍
ខតមិៃទាៃ់ មាៃការសសក្មច្ច្ិ តា
ជាផាូវការសនា៉ះសទ។ ដ្ីកខៃាងមួ យសទៀត ខដ្លក្បជា ពលរដ្ឋកុងភូ ន មិមួយសៅកនុង
ុាំសៃ៉ះបាៃសូមទុ ក
12
សក្មាប់ សហគមៃ៍ មាៃទាំហាំ៥១ ហិកត ក្តូវបាៃ
យៈញតាិ សារព័ត៌មាៃ សកមមភាពផ្លៃល់ៃឹងក្កុម
ក្កុមហុៃរ ាំសោភយកដ្ឋាំអាំសៅជិ តអស់។
ហុៃ ។ល។ សដ្ើមបីបៃថយសលបឿៃនៃការរ ាំសោភដ្ីធ្ី ា
សហគមៃ៍ ៃិ យយថា
ុាំតសូ
រសុកជ័ យខសៃ
បាៃ
សក្កាយពី មាៃការបិទផាូវដ្ូច្បាៃ
សរៀបរាប់ ខ្ងសលើ
អាជាាធ្របាៃសធ្វើការវាស់ខវងដ្ី
ទាំ ហាំ៦៩៤ ហិកតសក្មាប់ សហគមៃ៍សៅភូមិមួយ
សហើយសៅទីបញ្ចប់ បញ្ឈប់ សមបទាៃរបស់ក្កុមហុ ៃ។
រ ាំសោភដ្ីធ្ី ា
ូសកខៃាង
ដ្ី ទាាំងសនា៉ះដ្ខដ្ល។ សហគមៃ៍ សៅភូមិមួយសៅ ុាំពុ្ទាៃ
ក៍ដ្ណី ា មបាៃដ្ីមាៃទាំ ហាំ៨៧
ខដ្លក្កុមហុៃ សហងណុង បាៃ សៅខែសមសា
ឆ្នាំ
ហិកត
ូសរួច្សហើយ។
២០១៦
ែណៈសពល
សសមាពធ្សរាងច្ក្កសករអាំ សៅច្ិ ៃ សោកនាយករដ្ឋម ្ៃាី ក្បខហលជាទទួ លសាគល់ទាំនាស់រវាងក្កុមហុៃ ៃិ ងសហគមៃ៍ បាៃមាៃក្បសាសៃ៍ ថា ក្កុមហុៃ ទាាំងសនា៉ះមិៃគួ រទទួ លដ្ី បខៃថមតមសាំណូមពរ របស់ពួកសគសទ
គ៉ឺគួរខតទិ ញអាំ សៅពី ក្បជាពលរដ្ឋ
ិញ៥៥។ ខដ្លដ្ឋាំសលើដ្ីែួៃឯងសៅវ ា
ពាល់សដ្ឋយសមបទាៃទាាំងអស់សៃ៉ះ
គិតថាក្កុម
ហុៃកាំពុងសថិតកនុងសាថៃភាពទៃ់ សែាយ
ខតមិ ៃ
មាៃការឯកភាពទាាំងអស់សលើទសសៃៈសៃ៉ះសទ។ ពួ ក គាត់ សលើកស
ើងថា
បញ្ជ ា ខដ្លកមមករជួ បកនុងការ
សបើកក្បាក់ពីក្កុមហុៃកាំ ពុងសកើៃស
ើង សហើយករណី
អនកសធ្វើការសអាយក្កុមហុៃវាយកមមករក៍កាំពុងសកើៃ ស
ើងផងខដ្រ។ ពួកគាត់ៃិយយថា អនកខដ្លធាាប់
សម័ក្គច្ិតាលក់
ឬជួ លដ្ីសអាយក្កុមហុៃមិ ៃទាៃ់
បាៃទទួ លក្បាក់ ពីក្កុមហុៃ សហើយកាំពុងខតដ្ូ រច្ិតា ច្ាំ សពា៉ះក្កុមហុៃ
ច្ង់ បាៃដ្ីរបស់ែួៃក្ត ា
ប់ មកវ ិ
ញ។ មាៃសគធាាប់ ល៉ឺអាជាាធ្រមូ លដ្ឋឋៃខដ្លសធ្វើការ មិៃបាៃទទួ លក្បាក់ សពញ
សលញសក្មាប់ សសវាខដ្លែាួៃបាៃបសក្មើ ការង្ហរសអា
យ៥៨។ សក្ៅពីសនា៉ះ ការណ៍ខដ្លក្តីរាប់សតៃបាៃ
សមបទាៃទាាំង ៥ សៃ៉ះ ? ថមីៗសៃ៉ះ រដ្ឋឋភិ បាលច្ិ ៃបាៃពោយមក្គប់ក្គងសលើ ផលប៉ា ៉ះពាល់បរ ិសាថៃ ៃិង សងគម របស់ការវ ិៃិ សយ គសក្ៅក្បសទសច្ិ ៃ ជាពិសសសតាំងពី ឆ្នាំ២០១៣
៥៦
ក៍ ប៉ាុខៃា ការពោយមសនា៉ះហាក់ ដ្ូច្ជាមិ ៃមាៃលទធ ផលអវីគួរសអាយកត់ សមាគល់សទកនុងករណីសៃ៉ះ
សធ្វើ
សអាយសគសមើ លស
ើញកាៃ់ ខតច្ាស់ោស់ថា
ដ្ាំ សណ្ត៉ះរសាយ
“ការវ ិៃិ សយគសលើវ ិស័យកសិកមម
ការចាប់ រ ាំសោភដ្ី ធ្ីសា
ការបាំផិ ច្ ា
ក្បជាពលរដ្ឋសៅភូមិែា៉ះខដ្លរងផលប៉ា ៉ះ
សអាយក្កុមហុៃរអូ ថា
សតើអីសវ ៅជាអនាគតរបស់ក្កុមហៃ ុ
ក្បកបសដ្ឋយការទទួ លែុសក្តូវ”
ថាវាក្បកបសដ្ឋយហិងា
បាំ ផ្លាញ ៃិងការសលមើសច្ាប់ ។
ៃិ ង ដ្ីទាំហាំ១,៥៣៥ ហិកតសក្មាប់ សហគមៃ៍សៅ ភូ មិមួយសទៀត ប៉ាុខៃា ក្កុមហុៃបាៃបៃា
សហគមៃ៍ បាៃទាំោយការពិតអាំពីការចាប់
មិៃបាៃបញ្ឈប់
ើយ៥៧។ មាៃខតសហគមៃ៍
សៅសែតាក្ព៉ះវ ិហារបាៃជាំ រញ ុ សដ្ឋយែាួៃឯង
តមរ
សាាប់ តមដ្ងសៃឹងខសៃ៥៩
ខដ្លជានដ្សាំខ្ៃ់
របស់ទសៃាសាប សប៉ះដ្ូងរបស់ក្បសទស ៃិងខដ្ល មាៃសារៈសាំខ្ៃ់ បាំផុតសក្មាប់
សែតាក្ព៉ះវ ិហារ
បាៃសធ្វើសអាយសាធារណៈជៃបាៃសផ្លាតកាៃ់ ខត សក្ច្ើៃ
សហើយយល់ថាមិៃលែ
ច្ាំ សពា៉ះក្បតិបតាិការ
សមបទាៃទាាំងអស់សៃ៉ះ។ សៅសពលសៃ៉ះ ក្កុមហុៃទាាំង ៥ មិ ៃទាៃ់ បាៃ ូសឆ្យដ្ី ទាាំងអស់កុងសមបទាៃរបស់ ន ែួៃ ា ខដ្លមាៃទាំ ហាំតូច្ជាងអវីខដ្លក្កុមហុៃបាៃទទួ ល សៅសពលដ្ាំ បូង សក្កាយពីកាត់ អស់ ១៥ ភាគរយ
13
សហើយហាក់ដ្ូច្ជាក្កុមហុៃមិៃបាៃ
ូសឆ្យដ្ី
រដ្ូ វវសា ខដ្លឆ្នាំមុៃៗធាាប់ មាៃការផ្លែកការ
សអាយបាៃខ្ាាំងដ្ូ ច្ពីមុៃ។ លទធផលសៃ៉ះក្បខហល ជាមកពី ការតតាំងរបស់សហគមៃ៍
ក្បខហលជា
មកពី ការភ័ យខ្ាច្អារកសអនកតខដ្លសហគមៃ៍
ូសឆ្យ
ក៍ ៃឹងសធ្វើសអាយសហគមៃ៍ ទាាំងសៃ៉ះ
មាៃសពលសវោពិ ចារណ្តថាែាួៃៃឹ ងសធ្វើអីប វ ៃាសៅ មុ ែសទៀត៕
បាៃបួងសួង អាំ ពាវនាវតាំងពីខែកុ មភៈកៃាងសៅ ឬ ក្បខហលជាមកពី ការសមើ លស
ើញការសបា៉ះសឆ្នត
ុាំ
សង្ហកត់ សៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។
ឯកសារសយង ១
ទិៃនៃ័យពីអងគការ អូ.ឌ្ី.សុី. ទាញយកពី https://opendevelopmentcambodia.net/
២
Cheng Sokhorng (2016) Giant sugar mill set to open in Preah Vihear. The Phnom Penh Post, 4 February។
ទាញយកពី http://www. phnompenhpost.com/business/giant-sugar-mill-set-open-preah-vihear. ៣
Vrieze, Paul and Kuch Naren (2012) Carving up Cambodia one concession at a time. Cambodia Daily, 10-11 March
ទាញយកពី www.licadho-cambodia.org/land2012/Carving%20Up%20Cambodia.pdf ៤
ច្ូរសមើលជាឧទាហរណ៍ Chan Sophal (2015) Managing Public Lands for Equitable and Sustainable Development in
Cambodia. Mekong Economic Research Network, Phnom Penh ទាញយកពី http://mernetwork.org/wpcontent/uploads/2015/08/PP-3-Cambodia-final.pdf, CCHR (2013) Cambodia: Land in Conflict: an Overview of the Land Situation. Cambodian Center for Human Rights, Phnom Penh ទាញយកពី http://cchrcambodia.org/admin/media/report/report/english/CCHR%20Report%20%20Cambodia%20Land%20in%20Conf lict%20An%20Overview%20of%20the%20Land%20Situation%20ENG.pdf, Economic land concessions have resulted in the displacement of more than 400,000 people since 2003. The Guardian (2013) Cambodia's sugar rush leaves farmers feeling bitter at 'land grab' ទាញយកពី https://www.farmlandgrab.org /post/view/22296. ៥
Special Representative of the Secretary-General for Human Rights in Cambodia (2007) Economic Land Concessions in
Cambodia: A Human Rights Perspective. United Nations Cambodia Office of the High Commissioner for Human Rights, Phnom Penh ទាញយកពី http://cambodia.ohchr.org/~cambodiaohchr/sites/default/files/Economic%20Land%20Concession%20%20a%20human%20rights%20perspective%202007.pdf, Subedi, Surya P. (2012) A human rights analysis of economic and other land concessions in Cambodia. Document number A/HRC/21/63/Add.1/Rev.1. UN Human Rights Council, Geneva ទាញយកពី http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session21/Pages/ListReports.aspx, LICADHO (2009) Land Grabbing & Poverty in Cambodia: the Myth of Development. LICADHO, Phnom Penh ទាញយកពី www.licadho-cambodia.org/reports.php?perm=134, FIDH (2012) Cambodia: A Mounting Human Rights Crisis. Fédération internationale des ligues des droits de l'homme, Paris ទាញយកពី https://www.fidh.org/IMG/pdf/fidh_briefing_note_-_cambodia_20.09.2012_final-2.pdf, Neef, Andreas (2016) ៦
Di Certo, Bridget and Meas Sokchea (2012) PM institutes land concessions moratorium. The Phnom Penh Post, 8 May.
ទាញយកពី http://www.phnompenhpost.com/national/pm-institutes-land-concessions-moratorium. ៧
Grimsditch, Mark and Laura Schoenberger (2015) New Actions and Existing Policies: The Implementation and Impacts
of Order 01. The NGO Forum on Cambodia Land and Livelihoods Program, Phnom Penh. ទាញយកពី https://www.ngoforum.org.kh/index.php/ hot-news/events/292-new-actions-and-existing-policies-the-implementation-and-impacts-of-directive-01.
14
៨
Human Rights Watch (2017) Cambodia: events of 2016. Human Rights Watch, New York. ទាញយកពី
https://www.hrw.org/ world-report/2017/country-chapters/cambodia; Amnesty International (2017) Amnesty International Report 2016/17: the State of the World’s Human Rights. Amnesty International, London. ទាញយកពី https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/4800/2017/en/. ៩
Follow the Money to Justice (2016) Investment Chain Report: Economic Land Concessions in Preah Vihear Province.
១០
See also May Titthara (2014) Sleeping with one eye open. The Phnom Penh Post, 29 January. ទាញយកពី http://www.
phnompenhpost.com/national/sleeping-one-eye-open. ១១
See, for example, Xinhua (2016) Chinese-invested giant sugar mill starts operations in Cambodia. Xinhua, 19 April.
ទាញយកពី http:// news.xinhuanet.com/english/2016-04/20/c_135297056.htm. ១២
Data from Open Development Cambodia. ទាញយកពី https://opendevelopmentcambodia.net/.
១៣
Cheng Sokhorng (2016) Giant sugar mill set to open in Preah Vihear. The Phnom Penh Post, 4 February. ទាញយកពី http://www.
phnompenhpost.com/business/giant-sugar-mill-set-open-preah-vihear. ១៤
Chheng Sokhorng (2016) Monster sugar mill eats through sugarcane supply. The Phnom Penh Post, 8 August. ទាញ
យកពី http:// www.phnompenhpost.com/business/monster-sugar-mill-eats-through-sugarcane-supply. ១៥
Sor Chandara (2016) Massive sugar mill poised to expand. The Phnom Penh Post, 20 April. ទាញយកពី
http://www.phnompenhpost. com/business/massive-sugar-mill-poised-expand. ១៦
Scheidel, Arnim (2016) Tactics of land capture through claims of poverty reduction in Cambodia. Geoforum 75: 110-114.
១៧
A commune is the second-lowest administrative unit in Cambodia, above the village. The communes are: S’ang, To
Su, and Putrea in Chey Sen district, Chhep I, Chhep II, Sangke I, Sangke II, Mlu Prey I, and Mlu Prey II in Chhep district, and Prame in Tbeng Meanchey district. ១៨
Levy, Paul (1943) Recherches Prehistoriques Dans La Region De Mlu Prei (Cambodge). Ecole Francaise d’Extreme
Orient, Hanoi; Seidenfaden, Erik (1952). The Kui people of Cambodia and Siam, Journal of the Siam Society 39(2): 144–183. ១៩
Interviews with people from 28 villages in the ten communes, conducted in March and April 2017.
២០
Ministry of Land Management, Urban Planning and Construction (2017) Report summarising the results of implementation of
work in 2016 and setting targets for 2017 of the Ministry of Land Management, Urban Planning and Construction. Document number 001 dar.nor. sar.robar., dated 13 January. ២១
See, for example, Beban, Alice and Pou Sovachana (2014) Human Security & Land Rights in Cambodia. Cambodian
Institute for Cooperation and Peace, Phnom Penh. ទាញយកពី www.cicp.org.kh/userfiles/file/Publications/HSLR-report-Final-3-292015.pdf. ២២
Ministry of Rural Development documents numbers 1231/12 kor.or.chor., 1234/12 kor.or.chor, and 1236/12
kor.or.chor, dated 28 August, 2012. ២៣
Ministry of the Interior documents numbers 218 sor.chor.nor. and 219 sor.chor.nor. dated 7 February, 2014 and
320 sor.chor.nor. dated 17 February, 2014. ២៤
Although these communities made detailed preliminary maps in 2015 – maps that represent the communities’ own
claims, recognised by authorities of neighboring communes – they re-started the mapping process in 2016 following a meeting with provincial authorities. See Preah Vihear provincial administration announcement, dated 4 January 2016. ២៥
Interviews with residents in all ten communes, in March and April 2017.
២៦
Data from an official government database available at http://db.ncdd.gov.kh/cdbonline/home/index.castle, which is based on
report- ing by village chiefs, show that in 2010, rice yields in seven of the ten communes were at least 30% higher than the provincial average. ២៧
Interviews conducted in 28 villages in the ten communes, in March and April 2017.
២៨
Based on ongoing data-collection (since 2014) from community members on resin trees cut within the concession.
២៩
Interviews with residents in 28 villages in the ten communes, in March and April, 2017.
See also Indigenous Peoples and Forestry Network (2013) Report on Land Conflict in Prame Commune, Tbeng Meanchey District, Preah Vihear Province. CIYA, CLEC, NGO Forum on Cambodia, PKH, and ICSO, Phnom Penh.
15
៣០ ៣១
Interviews with residents in Prame commune, Tbeng Meanchey district from 6-9 March, 2017. Chhorn Phearun (2017) Sugar plantation in Preah Vihear suspected in mass fish deaths. The Cambodia Daily, 30 March. ទាញយក
ពី https://www.cambodiadaily.com/news/sugar-plantation-in-preah-vihear-suspected-in-mass-fish-deaths-127243/. ៣២
Laurence Stevens and Van Roen (2017) Official Says Fertilizer Caused Fish Deaths; Probe Continuing. ទាញយកពី
https://www.cambo- diadaily.com/news/official-says-fertilizer-caused-fish-deaths-probe-continuing-128033/ ៣៣
Observation, 6 April 2017.
៣៤
Interviews with residents from 28 villages in the ten communes, in March and April 2017.
៣៥
Interviews with former company workers living in Kompong Thom province on 17 February 2017.
៣៦
Down, Aisha (2017) Police probe beating of sugarcane workers. The Cambodia Daily, 24 February. ទាញយកពី
https://www.cambo- diadaily.com/news/police-probe-beating-of-sugarcane-workers-125744/. ៣៧
Phak Seangly (2017) Man claims beating at hands of Rui Feng staff. The Phnom Penh Post, 13 March. ទាញយកពី http://www.
phnompenhpost.com/national/man-claims-beating-hands-rui-feng-staff. ៣៨
Phak Seangly (2014) Child labourers found: police. The Phnom Penh Post, 25 March. ទាញយកពី
http://www.phnompenhpost.com/ national/child-labourers-found-police. ៣៩ ៤០
Interviews with community members in Prame commune, Tbeng Meanchey district, conducted between 6 and 9 March 2017. See also Sen David (2014) Rare statue unearthed by Chinese developer. The Phnom Penh Post, 28 February. ទាញ
យកពី http://www. phnompenhpost.com/national/rare-statue-unearthed-chinese-developer; AIPP (2014) Threatened Lands, Threatened Lives: Human Rights Situation of the Indigenous Peoples in Cambodia. Asia Indigenous Peoples Pact, Chiang Mai. ទាញយកពី http://aippnet.org /threatened-lands-threatened-lives/. ៤១
Interviews with community members in Tbeng Meanchey, Chey Sen, and Chhep districts, conducted March and April 2017.
៤២
See also Phak Seangly and Pech Sotheary (2015) Kuoy, Phnong air grievances. The Phnom Penh Post, 9 January.
ទាញយកពី http:// www.phnompenhpost.com/national/kuoy-phnong-air-grievances; NGO Forum on Cambodia (2014) Indigenous communities from Preah Vihear call for cancellation of the economic land concession and accel- erating the communal land titles. The NGO Forum on Cambodia. ទាញយកពី https://www.ngoforum.org.kh/index.php/hot-news/ events/200-indigenous-communities-from-preah-vihear-call-forcancellation-of-the-economic-land-concession-and-accelerating-the- communal-land-titles. ៤៣
See, for example, Lipes, Joshua (2015) Cambodian villagers block Chinese developer from clearing grazing land. Radio Free Asia, 24
June. ទាញយកពី http://www.rfa.org /english/news/cambodia/developer-06242015162632.html. ៤៤
See, for example, Phak Seangly (2015) New spat for Preah Vihear company. The Phnom Penh Post, 12 May. ទាញយកពី
http://www. phnompenhpost.com/national/new-spat-preah-vihear-company. ៤៥
See, for example, Phak Seangly (2014) Kuoy file suit over ‘land grab’. The Phnom Penh Post, 9 May. ទាញយកពី
http://www. phnompenhpost.com/national/kuoy-file-suit-over-%E2%80%98land-grab%E2%80%99; Aun Pheap (2015) Minority families file complaint against Chinese firm. The Cambodia Daily, 7 January. ទាញយកពី https://www.cambo- diadaily.com/archives/minority-families-file-complaint-against-chinese-firm-75530/. ៤៦
See, for example, Phak Seangly and Pech Sotheary (2015) Kuoy, Phnong air grievances. The Phnom Penh Post, 9 January. ទាញ
យកពី http://www.phnompenhpost.com/national/kuoy-phnong-air-grievances. ៤៧
See, for example, Phak Seangly and May Titthara (2015) Preah Vihear villagers win small concession. The Phnom Penh Post, 2
January. ទាញយកពី http://www.phnompenhpost.com/national/preah-vihear-villagers-win-small-concession. ៤៨
Phak Seangly (2016) Road block leads to land grab inspection. The Phnom Penh Post, 4 March. ទាញយកពី http://www.
phnompenhpost.com/national/road-block-leads-land-grab-inspection. ៤៩
See, for example, May Titthara (2014) Sleeping with one eye open. The Phnom Penh Post, 29 January. ទាញយកពី
http://www. phnompenhpost.com/national/sleeping-one-eye-open. ៥០
One is documented here: Phak Seangly (2014) Crops pulled: locals and NGO staffer questioned. The Phnom Penh Post, 31 July.
ទាញយកពី http://www.phnompenhpost.com/national/crops-pulled-locals-and-ngo-staffer-questioned. ៥១
See, for example, May Titthara, Pech Sotheary, and Phak Seangly (2014) Villagers taking Hun Sen at his word.
Phnom Penh Post, 26 August. ទាញយកពី http://www.phnompenhpost.com/national/villagers-taking-hun-sen-his-word.
16
៥២
Phak Seangly (2015) Tigers, cobras wished on firm. The Phnom Penh Post, 19 May. ទាញយកពី
http://www.phnompenhpost.com/national/tigers-cobras-wished-firm. ៥៣
Phak Seangly (2017) Locals seek spirits’ help. The Phnom Penh Post, 24 February. ទាញយកពី
http://www.phnompenhpost.com/national/locals-seek-spirits-help. ៥៤
Phak Seangly and May Titthara (2015) Preah Vihear villagers win small concession. The Phnom Penh Post, 2 January. ទាញយកពី
http://www.phnompenhpost.com/national/preah-vihear-villagers-win-small-concession. ៥៥
Khmer Economy Magazine (2016) Chinese investment helps to promote Cambodian economic development: the
largest sugar processing factory in Asia, in Preah Vihear, is officially opened. 19 May. ទាញយកពី : http://www.khmereco.com/index.php?menu1=3673145&artid= 74211031&lg=kh. ៥៦
Ministry of Commerce of the People’s Republic of China (2013) Guidelines for Environmental Protection in Foreign Investment and
Cooperation. ទាញយកពី http://english.mofcom.gov.cn/article/policyrelease/bbb/201303/20130300043226.shtml and http://www. wri.org /blog /2013/05/how-are-china%E2%80%99s-overseas-investments-affecting-environment ៥៧
GRAIN (2015) Socially responsible farmland investment: a growing trap. ទាញយកពី https://www.grain.org
/article/entries/5294-socially-responsible-farmland-investment-a-growing-trap ៥៨ ៥៩
Interview with Chhep resident on 12 April, 2017. Laurence Stevens and Van Roen (2017) Official Says Fertilizer Caused Fish Deaths; Probe Continuing. ទាញយកពី https://www.
cambodiadaily.com/news/official-says-fertilizer-caused-fish-deaths-probe-continuing-128033/
17
របាយការណ៍ន េះ ផលិតនោយ : បណ្ត ា ញសហគម ៍ន ើមបីសកមមភាព (ស.ី អិ .នអ) អង្គការព ក ល ខ្មមរ (ភី.នម.នអក) អង្គការន្ហគ (GRAIN) សមាគមយជ ជ ជាតិន ើមភាគតិចកមពជា (សយ ី ៉ា ) សមព័ ជ ធ ជាតិន ើមភាគតិចអាសី (នអ.អាយ.ភី.ភី)