Graphic Design Museum #3

etterslettersletterslettersletter

GRAPHIC DESIGN mUSEUM MAGAZINE # 3 - www.graphicdesignmuseum.com

Het Graphic Design Museum is een nieuw museum in het centrum van Breda met mooie grote zalen, een museumlab en kenniscentrum, een kelder met klimaatbeheersing voor de collectie van Nederlands grafisch ontwerp. De behoefte aan cultuur stijgt en de musea worden belangrijker nu we de hele dag achter de computer zitten te netwerken.

Ons leven is geautomatiseerd. Technologie kent geen grenzen. Het museum reageert op deze gebeurtenissen. Het vertelt onze geschiedenis en laat ons zien waar we nu staan. Nieuwe technologieĂŤn bepalen de vormen van presentatie en archivering. De databases worden gevuld en het museum onderzoekt de mogelijkheden voor het archiveren van digitaal en interactief werk. Het Graphic Design Museum bevindt zich in het centrum van de moderne media. Het museum heeft een unieke positie (enige in de wereld) om deze belangrijke, relatief nieuwe ontwikkeling in de kunsten op de wereldkaart te zetten. Het museum is het platform voor grafisch ontwerpen, het vakgebied voor visuele communicatie, onderdeel van het wereldwijde netwerk, een vrijplaats voor tekst en beeld, voor dynamiek en verandering. De hele maatschappij is afhankelijk geworden van communicatie en netwerktechnologie. We communiceren vooral via schermen en alles in die schermen is een grafisch ontwerp.

Steeds meer mensen zijn ermee bezig, kijk maar naar al die beelden op Flickr en YouTube. Met de laagdrempelige software kan iedereen wel iets maken op de computer. De internationale netwerken, de nieuwe media en de globalisering hebben ervoor gezorgd dat grafisch ontwerpen is toegetreden tot het brede spectrum van de beeldcultuur. Het grafisch ontwerpen is een soort tussengebied geworden. Door het Internet en de netwerktechnologie is onze wijze van communiceren, campagne voeren en publiceren totaal veranderd. /////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Het hart van het museum wordt gevormd door de tentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design. Een historisch overzicht waaruit blijkt dat de Nederlandse grafische vormgeving is verweven met de modernisering van de samenleving in de twintigste eeuw. Voor de actuele tentoonstellingen heeft het museum een signaleringsfunctie. Ze combineert actuele thema’s en trends met het werk en onderzoek van ontwerpers. Het vakgebied grafisch ontwerpen is voortdurend in beweging omdat het afhankelijk is van de ontwikkelingen in de media. Het museum zal de moderne ontwikkelingen steeds in een historische context plaatsen. Het museum signaleert nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied van grafisch ontwerpen en zoekt daarnaast ook de grensgebieden op met andere culturele disciplines.

Het museum zal de komende jaren een visie ontwikkelen over het moderne grafisch ontwerpen waar effecten en consequenties van technologische ontwikkeling een grote rol spelen. Het museum zal deze visie ontwikkelen in samenwerking met ontwerpers, kunstenaars, schrijvers en denkers door activiteiten en tentoonstellingen te initiĂŤren. //////////////////////////////////////////

Letters

l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers

l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers

l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers l e t t ers

Een letter of karakter is een teken om in de geschreven taal één of soms meer klanken uit de gesproken taal weer te geven (wikipedia september 2009)

Pagina 04 Letters REDACTIONEEL Letterlab strange attractors Letters Pagina 08 Letters DIGITAAL Over tekst en LETTERS Letters Pagina 12 Letters DESIGN Letters Letters & Dingen DUTCh DATABASE DIGitaal grafisch erfgoed Letters Pagina 14 Letters Coffee to go Letters Pagina 16 Letters het web & Bloggen interview met meijer & MAYO Letters Pagina 18 Letters Het Alfabet Letters Pagina 20 Letters SHOPPING letterproduCten Letters Pagina 25 Letters Dick Tuinder Over lezen en schrijven Letters Pagina 26 Letters letters in de Letters collectie aankoop kleed thonik Letters Pagina 28 Letters Business nieuws club / partners / vrienden Letters Pagina 30 Letters Agenda & Colofon Letters door Mieke Gerritzen

Als grafisch ontwerper van huis uit houd ik me al geruime tijd bezig met letters. Ik vraag me soms af waarom ik dingen met letters vaak mooi vind.

Ik droom van kleding en spullen met teksten.

Al een jaar of tien draag ik de handschriftsjaal van de Franse activistische kunstenaar Ben. Ben Vautier is zijn naam. Verslaafd ben ik aan die sjaal.

Ik heb ’m ooit gekocht in de museumwinkel van het Louvre in Parijs. Laatst sprak een vrouw mij aan op straat in Amsterdam en ze beweerde dat ik haar sjaal om had, ze was ’m kwijt en nu dacht ze dat ze haar sjaal terug zag om mijn nek. Maar het was toch echt mijn sjaal en ik maakte me snel uit de voeten. De tekst op de sjaal bestaat uit de herhaling van de woorden J’aime en dan steeds een ander woord erachter. Ik heb de tekst vaak opnieuw gelezen. Het is een soort gedicht en omdat het op een kledingstuk staat, lees je het vaker dan dat het in een boek zou staan.

Ik hou van het beeld van tekst omdat ik het repeterende patroon van letters een prettig soort esthetiek vind. Helemaal bijzonder wordt het als er ook nog iets interessants te lezen valt en als de tekst mooi is vormgegeven. Ik vind letters zelfs mooi als ze niet bedoeld zijn om te lezen, maar worden gebruikt voor decoratieve doeleinden.Als museumdirecteur schaam ik me hier een beetje voor, want dat is eigenlijk not done. Voor ontwerpers is dit een bekend verschijnsel. Ontwerpers zoeken in de regel naar de balans tussen vorm en betekenis. Ik ben dus een voorstander van letters op dingen.

Waarom zou je niet rondlopen met jouw favoriete gedicht op de achterkant van je jas? Of waarom schrijven we geen essay voor de gevel van ons huis?

Mijn sjaal is inmiddels tot op de draad versleten.

Als u ooit de Ben-sjaal nog ergens te koop ziet, laat het mij weten. We nemen hem graag op in de collectie van onze museumwinkel.

styling café michiel schuurman

Met column door wim crouwel

3

Letterlab

Het Graphic Design Museum heeft in nauwe samenwerking met Strange Attractors Letterlab ontwikkeld. Een uniek concept waarin kinderen vanaf zeven jaar actief bezig zijn met typografie. Vanaf de eerste entree in Letterlab ontdekken de jonge bezoekers dat letters meer zijn dan alleen middelen om mee te schrijven.

Letters zijn vormen, letters zijn klanken, letters hebben betekenis en letters hebben een functie in een compositie. Letterlab is een omgeving waarin kinderen in een nieuwe belevingswereld stappen en ondergedompeld worden in het fenomeen ‘letter’. Het uitgangspunt van Letterlab is de historische ontwikkeling van de letters.

Dit wordt niet letterlijk verteld, maar de bezoeker ervaart een lineaire ontwikkeling in de vormgeving van eerste klanken tot ontwerpen in het digitale tijdperk.

Strange Attractors en het Graphic Design Museum verleiden in Letterlab de bezoeker om de letter te onderzoeken. Om dit te bereiken bestaat Letterlab uit vijf onderdelen, die niet-lineair zijn opgebouwd en kinderen op non-conformistische wijze aanspreken. De samensmelting van vormgeving en didactisch concept hebben een ruimte gerealiseerd die bezoekers uitdaagt op een informele manier te leren. Uitgangspunt in de ruimte is diversiteit: de jonge bezoekers laten hun tag achter in een donkere steeg, staan on stage in het lettertheater, bouwen letters, ontdekken dat composities samenstellen voor een drukpers geheel anders is dan in het computertijdperk en ontspannen in de letterlounge waar de speciaal voor Letterlab vormgegeven animatie alle ins en outs over de letter verbeeldt en de onderdelen met elkaar verbindt.

DE WERELD VAN LETTERLAB

Letterlounge

De animatie in de letterlounge laat zien waar alle onderdelen in Letterlab voor staan en verbindt ze met elkaar.

Bureaublad

Letters zijn opgebouwd uit afzonderlijke vormen. Op het scherm vertaalt zich dit in kleine blokjes. Met behulp van de vierkantjes kun je complete letters maken. Geen letter hoeft hetzelfde te zijn.

De leermiddelen in letterlab zijn vooral hands-on. Niet-alledaagse, digitale en analoge middelen worden ingezet om diverse zintuigen aan te spreken. De verschillende onderdelen zijn gelaagd opgezet om zowel de jongere als de oudere kinderen een ultieme leerervaring te laten beleven. Zo is bijvoorbeeld in het hoofdstukonderdeel ‘letter en compositie’, een metho-de ingebouwd waardoor kinderen hun eigen ontwerpproces kunnen herbeleven. De visie die Strange Attractors nastreven in hun werk, is herkenbaar in Letterlab. In Letterlab duiken bezoekers in een nieuwe wereld. In Letterlab is gekozen voor een balans tussen ambacht en technologie.

Het resultaat is dat de bezoeker op verschillende manieren wordt aangesproken en uitgedaagd. De bezoeker wordt verleid en geprovoceerd met als doel de communicatieve ervaringen zo effectief en intens mogelijk te laten plaatsvinden.

In Letterlab duiken bezoekers in een nieuwe wereld

GameTheater

In het theater spelen kinderen een multiplayergame, die ze aanmoedigt door middel van het kiezen van klanken invloed uit te oefenen op de vorm van letters. In hoeverre staat de klank van de letter in relatie tot de vorm?

letterkast

Toen letters nog met behulp van een letterkast werden gedrukt, zat de ontwerper vast aan het stramien van deze methode.

Is er, nu het drukproces digitaal is geworden, meer vrijheid?

Donkere Steeg

In een donkere steeg spuiten bezoekers met graffiti hun eigen handtekening op de muur. Dat kan met behulp van sjablonen, maar een zelf ontworpen letter is misschien veel spannender.

Letterlab is vanaf 18 oktober tot september 2010 te zien in het Graphic Design Museum.

Basisscholen en BSO’s die Letterlab bezoeken kunnen gratis een voorbereidende en een afsluitende les downloaden van de website.

Schoolgroepen worden in het museum altijd begeleid door een medewerker educatie.

Kinderfeestjes kunnen ook worden gevierd in het Graphic Design Museum. De kinderen worden door een letterspecialist begeleid in Letterlab en vieren feest met taart in het café.

In alle schoolvakanties kunnen kinderen meedoen met speciale workshops. De workshop is geschikt voor kinderen tot 13 jaar en duurt ongeveer 1,5 uur.

5

rule

07

Ridiculous Design Rules, Ridiculous Advertising Rules en Ridiculous Fashion Rules

Available now!

www.bispublishers.nl

Strange Attractors

“Ryan Pescatore Frisk en Catelijne van Middelkoop zijn de oprichters van ontwerpstudio Strange Attractors, een jong en internationaal bureau dat op een bijzonder eigengereide manier met typografie, grafisch ontwerpen en nieuwe media omgaat.” (juryrapport Rotterdam Designprijs 2007)

www.strangeattractors.com Strange Attractors is de ontwerpstudio van het museumproject Letterlab. Met hun werk creëren de ontwerpers een brug door fysieke vorm, representatie en tactiliteit te verbinden met het ongrijpbare conceptuele, het digitale en het vergankelijke. Ambacht en technologie, programmeertaal, historische en theoretische kennis zijn middelen die ze inzetten om dit doel te bereiken. Ze geloven dat communicatieve ervaringen het meest effectief zijn als ze de toeschouwer ofwel verleiden, ofwel provoceren. Strange Attractors maakt veelvuldig gebruik van typografie in nieuwe en traditionele media om zo oplossingen aan te kunnen dragen voor hedendaagse ontwerpproblemen en verlangens. De ontwerpers zijn ervan overtuigd dat elk ontwerpprobleem een unieke en speciaal voor deze gelegenheid geproduceerde oplossing verdient en maken daarom ook geen onderscheid tussen toegepaste of vrije opdrachten.

Het creëren van rijke ervaringen en bijzondere boodschappen is het streven.

Steeds meer is Strange Attractors bezig met het sturen van de totaalervaring in het werk. In opdracht of op eigen initiatief, het ontwerp functioneert pas optimaal wanneer de context, de setting waarin het ontwerp wordt blootgesteld aan het publiek, in zijn geheel klopt.

Dit uit zich in het onderzoek naar de verdere mogelijkheden van zogenaamde typografische installaties waarbij ze met typografische ingrepen in de ruimte de ervaring van de plek proberen te ontwerpen. Het werk dat voor Q Model Management op Broadway in NYC is ontwikkeld, is hier een goed voorbeeld van.

Traditiegetrouw zijn eerst een 100-tal

nieuwe letters Q ontwikkeld, waarna deze bouw-stenen het gereedschap vormden voor een nieuwe interpretatie van deze ruimte waarin het hoofdkantoor van Q Model Management gevestigd is.

In plaats van de vormgeving van een identiteit te baseren op de traditionele huisstijl, gebruikt Strange Attractors voor het Designplatform Rotterdam een reeks essays, letterlijke inhoud, om vorm te geven aan de identiteit van deze organisatie. Omdat het platform niet alleen bedoeld is voor ontwerpers, maar vooral ook voor andere partijen zoals overheden en bedrijven, is er bewust voor gekozen om de bouwstenen voor het ontwerp zo simpel en algemeen bekend mogelijk te houden. De op iedere PC beschikbare, uit de ‘global style’ getrokken Times New Roman, wordt daarom in een vervreemdende jas gestoken en op ironische wijze ingezet om de boodschap van het platform naar iedereen uit te dragen. Iets alledaags wordt in een bewuste context tot een nieuwe boodchap verheven.

7

TAAL DIGI Illustratie www.nobodyhere.com

Ontwerpers en schrijvers reageren

Max Bruinsma

hoofdredacteur designtijdschrift Items

Magische letters

Het kan zijn dat ik de afgelopen, pak ‘m beet, 25 jaar anders naar letters ben gaan kijken omdat ik meer over typografie te weten gekomen ben. De eminente letterontwerpers die ik heb ontmoet, hebben me een groter bewustzijn bijgebracht van de visuele details van letters, het belang van een precies contrast tussen letter en nietletter, van de lijn en de curve... Mijn lezen is meer kijken geworden. Nu was mijn kijken al een vorm van lezen; dat krijg je als kunsthistoricus. Ik kijk al heel lang naar beeld alsof het ook tekst is. Ik lees het.

De afgelopen kwart eeuw is tekst voor mij steeds meer ook beeld geworden.

Maar het is niet alleen een grotere kennis van typografie, die mijn blik op letters, op tekst, heeft veranderd. Ook de manier waarop letters worden gebruikt is veranderd. Met een beetje overdrijving kun je zeggen dat de titel broodtekst is geworden.

Gedecoreerde, overdadig vormgegeven, zeer aanwezige letters waren vroeger, al voor de uitvinding van de boekdrukkunst, alleen bestemd voor titels en initialen, de letter waarmee een tekst opende. De rest van de tekst werd geschreven of gezet in een letter die zo onzichtbaar mogelijk wilde zijn. Ze zijn er nog, letters die zich bescheiden dienstbaar maken aan een zo ongestoord mogelijk lezen, maar ze zijn de afgelopen jaren steeds meer omringd, en vaak zelfs verdrongen, door letters die willen gezien worden, die laten zien

Heeft ons leven met de computer invloed op hoe wij omgaan met tekst en taal? Zijn er consequenties voor het lezen en schrijven? Zorgt digitalisering voor veranderingen in de vormgeving? dat ze er zijn en anders zijn. De vormgeving van letters, en daarmee van woorden en zinnen, is steeds meer een vorm van expressie geworden, die vroeger het exclusieve terrein van de tekst was. Toen waren de letters een medium dat de gedachten van de schrijver - de tekst - zo ruisvrij mogelijk moest transporteren naar het hoofd van de lezer. Want tekst is eigenlijk een immaterieel begrip, net als taal. Het heeft geen vaste vorm, geen tastbare grondstof. Dat is veranderd. Tekst is materie geworden...

dachte’ en ‘tekst als materie’ vervaagd.

En daarmee is een groter bewustzijn ontstaan, niet alleen bij vormgevers, maar ook bij schrijvers en lezers, dat tekst altijd ook vorm is - vorm die gemaakt, gerealiseerd, gematerialiseerd is. Met alweer enige overdrijving kun je zeggen dat taal materie is geworden, zoals hout of staal: een grondstof die je fysiek kunt bewerken tot kunstige constructies, tot vormen waar je omheen kunt lopen, die je kunt aanraken. We raken tekst aan en hij verandert in een andere tekst, of in een beeld. We aaien over een beeld en er verschijnt tekst. We De materialisering van tekst hangt op kijken naar een woord, en het verandert een wat paradoxale manier samen met de voor onze ogen in een ander woord. digitale revolutie. De paradox is dat de computer immers veel dingen die vroeger Soms lijkt de cirkel rond: voor onze voortastbaar waren van een ‘virtuele’ pendant ouders was tekst magisch. Woorden en heeft voorzien die de echte wereld soms dingen stonden in een direct verband - wie verdringt. Wie nu “bureaublad” zegt, macht over de woorden had, had macht bedoelt tien tegen één de verzameling over de dingen. De toverspreuk is daarvluchtige pixels op z’n beeldscherm, in van het meest aansprekende voorbeeld: plaats van de fysieke tafel waarop z’n woorden die de dingen hun wil oplegcomputer staat. Doordat nu die ‘virtuele gen. Is niet ons huidige gebruik van taal wereld’ zozeer is doorgedrongen in ons in de digitale wereld een variant op dat dagelijkse bestaan, heeft ze trekken ‘Sesam open u’? De toverspreuken van gekregen van de ‘echte’. De handelingen de 21ste eeuw zijn computercodes, die de die we op het virtuele bureaublad ver- woorden en de dingen in beweging zetten. richten zijn voor ons even echt als het De betekenis van letters, woorden, tekst is hanteren van pen en papier dat vroeger daarmee veranderd, en in zekere zin terug waren. En wie gebuikt nog een fysieke bij de oorsprong van de taal: als gereedschaar en lijmkwast als hij aan het knip- schap waarmee we, letterlijk, grip krijgen pen en plakken is? Met de vervaging van op de wereld. En daarmee is het vormgeven het onderscheid tussen ‘echt’ en ‘virtueel’ van letters, en van tekst, meer dan ooit het is ook het verschil tussen ‘tekst als ge- vormgeven van de wereld geworden.

Voor mij is het logo de culturele uiting bij uitstek waarin taal en beeld samenkomen.

Het woord logo is dan ook afgeleid van het ontwerper Griekse Logos, wat losjes vertaald woord betekent. Het is een visuele strategie om de corporate beeldtaal toe te eigenen en te operationaliseren voor meer publieke en culturele doeleinden, een spel tussen betekenaar en betekenis.

Via een website als Brandsoftheworld.com zijn bijna alle bekende logo’s in hoge beeldkwaliteit te downloaden. Opgeslagen op mijn harde schijf vormen ze een onsamenhangend alfabet, geen inhoud maar vorm. Mijn computer is een gereedschap voor deconstructie van vorm en recontextualisering tot inhoud.

Dat wat geschreven staat, zie je het liefst in een taal die je zelf ook spreekt. Tekens in het zand en later hiërogliefen in steen communiceerden over betekenisvolle zaken voor de gemeenschap. Het is fantastisch hoe we vanuit die getekende beelden uiteindelijk een alfabet hebben ontwikkeld. Er zijn steeds minder levende talen en er worden steeds meer beelden met een persoonlijke betekenis gepubliceerd.

Van de wens om nieuwe kennis te signaleren en die kennis internationaal te delen leven we nu in een periode waarin subculturele en lokale waarden hét aandachtspunt zijn voor betekenisOntwerpwerk Den Haag volle communicatie.

Hendrik-Jan Grievink

Mooie boeken met mooie letters, daar kan de digitale wereld niet tegen op.

Annelys de Vet

ontwerper en hoofd design afdeling Sandberg Instituut

Onlangs sprak ik een student die zei nog nooit met de hand een brief geschreven te hebben. Als dat geen verandering is...

Een e-mail schrijven, sms en een telefoongesprek lijken steeds meer op elkaar wat Bas van Lier stijl betreft. Ruimte en tijd voor handgeschreven brieven is er niet meer, en in de journalist haast geschreven e-mails zonder aanhef, geflankeerd door spel- en taalfouten, zijn meer regel dan uitzondering. Woordonlees- keuze is minder precies en boodschappen worden naar mailinglijsten gestuurd. Zobare als de twee vragen “Heeft ons leven met de tekens computer invloed op hoe wij omgaan met zijn tekst en taal?” en “Zijn er consequenties vaak het voor het lezen en schrijven?” die ik via email voorgelegd kreeg, minstens een boegevolg kwerk vergen om goed te beantwoorden. van Het toont gelijk dat niet de precisie en overkennis van een individu telt, maar dat het dreven gaat om de optelsom van veel verschilvormlende meningen. Het is een onmiskenbare verandering, die niet zozeer over vorm gaat lust. maar vooral over mentaliteit. En opnieuw Denise ook over het verliezen van precisie. Om Ghering ontwerper bij het voorbeeld van de twee via e-mail voorgelegde vragen te blijven: deze vraag gaat om een inzicht in de impact van een technische ontwikkeling, op het gebied van de verschijningsvorm van tekst en het omgaan met taal. Dat zijn hele grote vragen over heel verschillende gebieden, maar die door zijn ‘verschijnings-vorm’ – een korte e-mail, onaangekondigd, tussen allerlei andere mails ontvangen – heel licht lijken. (En zoals hier, net zo ‘vluchtig’ beantwoord worden.) De codes voor wat betekenisvol is en wat niet, veranderen daardoor drastisch. Ze worden door de mentaliteit van de ‘boodschapper’ en de tijd pas kenbaar. Dat impliceert een andere manier van vormgeven.

Ed Annink

Erik Kessels Kesselskramer

De betekenis van letters, tekst, taal, lezen en schrijven is de afgelopen jaren niet wezenlijk veranderd.

Wel is het zo dat door de invloed van de digitale wereld en het algemene gebruik van computers er miljoenen vormgevers van teksten zijn bijgekomen.

Mijn moeder werkt sinds een aantal jaren sporadisch op een computer, maar heeft wel een basiskennis over lettertypen. Ze kan er zo vijf voor mij opnoemen. De vormgeving van deze ‘amateurs’ inspireert mij vaak meer dan het werk van menig ‘professioneel’ ontwerper. De ‘fouten’ die zij vaak onbedoeld maken, hebben een ongekende schoonheid.

Lettertekens maken integraal deel uit van het beeld, of ze zíjn zelf beeld. Dynamiek, losheid en handschrift zijn voor mij sleutelbegrippen. Ik betreur het zeer dat in Nederland door de manifestatie van winkelketens en regulering van overheden alle karakter langzaam maar zeker uit het straatbeeld verdwijnt. Alle binnensteden en wegen lijken op elkaar. Meer dan ooit ben ik daarom geïnteresseerd in de fysieke, ‘ongeschoolde’ lettertekens. Wie leest in godsnaam al die triviale blogs? Ik kies bewust voor een deels analoge leefstijl en het alleen bereikbaar zijn voor anderen als ik dat wil. Hoe weet je wat de op internet gevonden informatie waard is, als je nooit in bibliotheken komt en alleen maar de afgetrokken pulpinformatie van gratis dagbladen consumeert? Goede informatie is niet gratis.

Harmen Liemburg Ontwerper

9

DIGI TAAL Experimental Jetset Ontwerpers

foto: Pat Shepherd

De afgelopen tien jaar zijn we eigenlijk steeds preciezer gaan nadenken over de relatie tussen typografie en materialiteit.

In ons werk proberen we die relatie op verschillende manieren te onderzoeken.

Gevraagd naar onze persoonlijk definitie van grafisch ontwerpen, antwoorden we

meestal iets in de trant van “turning language into objects”. Die transformatie, van taal naar materie, speelt een grote rol in ons werk.

Er zijn verschillende schrijvers geweest die ons steeds bewuster hebben gemaakt van die relatie tussen tekst en materialiteit. Augusto de Campos bijvoorbeeld, die Concrete Poetry definieerde als “The tension of thing-words in space/time”.

En onlangs nog Régis Debray, die in z’n essay ‘Socialism and Print’ de inherent ideologische dimensie van drukwerk beschreef.

Guy Debord heeft ook een heel grote impact op ons denken gehad. Zijn kritiek op de ‘spektakelmaatschappij’ heeft veel invloed gehad op onze keuze om, in ons werk, tekst te verkiezen boven beeld. In ons werk proberen we constant te verwijzen naar de materiële (en dus maakbare) basis van de wereld om ons heen. Anders dan een affiche met beeld, houdt een tekstueel affiche de kijker niet gevangen in een illusie, maar maakt het de kijker juist bewust van de materiële constructie van het affiche: inkt op papier.

Ongetwijfeld heeft de digitale wereld invloed op het vormgeven van teksten of het werken met taal. De vorm van taal wordt voor een groot deel bepaald door technologie, dus het is niet meer dan logisch dat digitale technieken hun stempel drukken op de ontwikkeling van grafisch ontwerpen in het algemeen.

Wat ons persoonlijk erg interesseert is de veranderende betekenis van drukwerk.

De komst van de computer heeft de rol van drukwerk veranderd op een manier die vergelijkbaar is met de manier waarop de rol van schilderkunst is veranderd met de opkomst van fotografie, pakweg honderdvijftig jaar geleden.

Met andere woorden, na de introductie van de fotografie kreeg het geschilderde portret een andere betekenis, juist omdat schilderen niet meer de meest voor de hand liggende manier was om iemand te portretteren; schilderen werd een bewuste keuze. Op dezelfde manier denken we dat het gebruik van drukwerk een steeds meer zelfbewust karakter krijgt. Dat is een interessant proces, waar we graag aan willen bijdragen.

De vorm van taal wordt voor een groot deel bepaald door technologie. Experimental Jetset Ik merk al jaren dat ik, als het internet aangaat, niet lees. Wat ik vooral doe, is meteen op een knop klikken, en als iets niet werkt of ik begrijp het niet, dan ben ik meteen weg. Ziehier de knoet van communicatiewetten op het web.

Zo ook gebruiksaanwijzingen. Ik begin eerst met het in elkaar zetten van een IKEA Billy of Bolly en kijk pas halverwege in de gebruiksaanwijzing. En dan bij voorkeur bestudeer ik de plaatjes. Pas als het echt misgaat, begin ik aan de verklarende teksten.

Als het mijn werk als Designpolitie aangaat, ben ik me in de loop der jaren vooral bewuster geworden van tekst als tekst en tekst als beeld. Vroeger zag ik tekst vooral als beeld, wat nogal eens wat botsingen opleverde met schrijvers, journalisten en redacteuren.

Hedy d’Ancona Politica

Door Gorilla (die dagelijkse beeldende column in De Volkskrant, nu in de Groene Amsterdammer en Adformatie) ben ik veel meer gaan schrijven, noem het copywriting. Ook daardoor is voor mij tekst weer veel meer tekst geworden.

Net als vele andere ontwerpers gebruiken wij typerend oude media typografie en vormgeving in een digitale omgeving én omgekeerd. Voor de digitale omgeving ontwikkelde lettertypes doen het ook heel mooi in drukwerk. Lelijke afbrekingen en sms slang kunnen erg beeldend en dus goed werken.

Aan de andere kant, als Designpolitie gaan we altijd voor de conceptuele, ingekookte vorm en boodschap. Dat uitgangspunt geldt in iedere omgeving, of het nu drukwerk, animatie of internet is.

LETTERS EN ZO.....

Vanaf het goddelijke moment dat letters een woord vormden en ik dus kon lezen, ontstond de fascinatie voor hun verschijningsvorm. Om te beginnen was er het grote verschil tussen de letters om je heen: in boeken en kranten, op etalageruiten en straatnaambordjes en het enigszins tuttige, schuinschrift dat je volgens de onderwijsopvatting van destijds werd bijgebracht. Verbindend schuin schrijf ik, na meer dan zestig jaar, nog steeds. Maar

Richard van der Laken Designpolitie

het handschrift zelf bestaat voor een groot deel uit bijeen-gejatte leuke letters. En ik weet nog precies wie de oorspronkelijke eigenaren zijn van ‘mijn’ uitbundige hoofdletter H, ‘mijn’ jolige d, de cirkeltjes boven ‘mijn’ i’s. Nauw verbonden met die letterliefde is mijn, niet te stelpen, begeerte naar vulpennen en opschrijfboekjes.

Met je lekkerste pen aan zo’n vers boekje beginnen; ik kan er niet over uitweiden zonder dat het te intiem wordt.

DIGI TAAL

Voor de ontwikkeling van de lettervorm is de spuitbus belangrijker geweest dan de computer. Jos Houweling

Jos Houweling

Directeur Sandberg Instituut

Aantekeningen over letters

Ik knip letters, maak er een woord van, scan het in de computer, teken er wat bij of af, en print het uit op A6, in een oplage van drie. Veertig jaar terug was de computer zo groot als een verhuiswagen, nu zo groot als een sigarettendoosje.

Gedurende deze ontwikkeling werd ik opgeleid tot ontwerper. Een ochtend per week de Romeinse kapitalen natekenen en kalligrafie met pen en inkt. Kalligrafie was de bronPolitica waaruit alle letters kwamen.

Kalligrafie zou goed zijn voor je handschrift en je zou er een beter mens van worden. Onbespoten worteltjes, maar dan

Hedy ‘d Ancona

letters. Als reactie op de kalligrafie ben ik letters gaan kneden van Mars-repen, heb ik een alfabet gemaakt van voetbalschoenen en een alfabet met letters die net niet bij elkaar pasten. En ik ben geen beter mens geworden. Letters. Wie het lettertypeaanbod op zijn computer vergelijkt met een letterproef van veertig jaar geleden ziet geen ontwikkeling, het zijn dezelfde letters. De computer heeft niets bijgedragen aan de ontwikkeling van de lettervorm. Voor de ontwikkeling van de lettervorm is de spuitbus belangrijker geweest dan de computer. Dankzij de spuitbus hebben de letters van de graffiti hun vleugels kunnen uitslaan. Ik ben geen liefhebber van graffiti. Denk aan een talentenjacht voor zangers, in verschillende rondes vallen de slechtste zangers af en worden het land uitgejaagd. Bij graffiti valt niemand af. Iedereen is een graffiti-artiest. Dus worden wij lastiggevallen met letters van wansmaakknoeiers, en vervuiling van de openbare ruimte.

Mijn kalligrafie is dood, maar is samen met Chinees penseelschrift een tweede leven begonnen als tatoeage. Er zijn geen profvoetballers zonder kalligrafie op de armen. Tatoeages zijn ook vervuiling

van de openbare ruimte. Ik loop in een bos en mis de letters uitgesneden in een boomschors. De boomschorsletters zijn vervangen door het sms’en. Ik loop op straat, mensen in T-shirts met tekst. Een wedstrijd in het dragen van zo lelijk mogelijke letters. Ik zie een vrouw met het woord ‘art’ op haar wiebelende borsten. Als ik zeg: “laat zien die art, want ik heb er verstand van, ik heb tijdens mijn opleiding modeltekenen gehad,” ja, dan ben ik een viezerik! Of zijn teksten op T-shirts niet bedoeld om te lezen? Ik zie een T-shirt met handboeien op tieten, opgeleukt met glimmertjes. Misschien worden letters ouderwets en is de toekomst aan de pictogrammen? Reclameletters? Uithangborden? In veertig jaar tijd is de vervuiling met letters vertienvoudigd. Allez, mijn favoriete letter is de ‘e’, mijn favoriete lettertype is de Futura, mijn letterhelden zijn Willem Sandberg en Jan Bons. In navolging knip ik letters, maak ik ‘aantekeningen over letters.’ Scannen en uitprinten in een oplage van drie. Wat zou de wereld zijn zonder letters? Hersenen die niet kunnen denken. Voetballen zonder benen.

Vroeger zag ik tekst vooral als beeld.

Richard van der Laken, Designpolitie De vraag naar de verandering van de betekenis van de taal, van lezen en schrijven, van tekst en letter moet, naar mijn idee, gaan over de kwaliteit van de toepassing en werking van taal en typografie als culturele productie.

Alle technologie heeft invloed op onze uitdrukkingsvormen en gedrag, al dan niet in de media. Dat leidt niet in de eerste plaats tot de vraag of een techniek wel of niet deugt, maar noodzaakt tot kijken naar de gevolgen van de introductie van die technologie, en hoe in – dit geval – mediaprofessionals daar gezien de omstandigheden mee omgaan.

Met de rug naar sociale en symbolische kwesties heeft de cultuurindustrie, inclusief het design, zich de laatste dertig jaar meer en meer beperkt tot het eigen universum en op die manier stevig bijgedragen aan de neoliberale ombouw van de wereld. Gevolg: een zwaar gerituali-

seerde beeldvorming en taalgebruik in de media.

De esthetische ervaring van elk cultureel ding, van letters, typografie, foto’s, een ontwerp, een website enzovoort, genereert betekenis.

Dat wil zeggen dat ieder cultureel product in potentie de uitdaging bevat om de baaierd aan stereotypen te stoppen door alternatieven te bieden voor de oeverloze stroom van consumptieve gemeenplaatsen. In dat geval telt het onderwerp niet meer als feit op zich, maar gaat het om de (kritische) interpretatie daarvan.

Die esthetische ervaring vertelt iets over de wereld, haalt onszelf en de kijkers of lezers uit zelfgenoegzaamheid en politieke lauwheid. En helpt ons mogelijk af van het verpletterend gebrek aan sociale verbeeldingkracht dat te veel culturele producties nu laten zien.

Jan van Toorn Ontwerper

DUTCH DESIG

GN DATABASE

DUTCH DESIGN DATABASE: de tentoonstelling Het Graphic Design Museum laat door middel van de tentoonstelling Dutch Design Database de professionalisering zien in het grafisch ontwerpen in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog tot nu: van drukwerk tot digitale media, van een overzichtelijke groep ontwerpende kunstenaars tot aan de ontelbare hoeveelheid ontwerpers van tegenwoordig. Van handwerk en plakletters naar software en automatisering.

Rond 1950 telde Nederland ruim honderd grafisch ontwerpers. Zij maakten vooral affiches en boekcovers. Kranten, tijdschriften, brochures en het binnenwerk van boeken werden doorgaans opgemaakt door typografen van drukkerijen. Zestig jaar later zijn er meer dan vijfduizend mensen actief in de grafisch ontwerpbranche. Zij maken nog steeds affiches en boeken, maar ook logo’s en huisstijlen, verpakkingen, interactieve websites en bewegend beeld.

De tentoonstelling Dutch Design Database toont hoe het vak zich in de tussenliggende periode ontwikkelde. Van een beroep van enkele eenlingen tot een sector met honderdtachtig grotere bureaus (vijf of meer werknemers) en een totale omzet van ruim vierhonderd miljoen euro.

De tentoonstelling is vormgegeven als een fysieke database waar de bezoeker doorheen loopt terwijl hij ondergedompeld wordt in het werk, de feiten, cijfers en kernontwikkelingen van het grafische vak-

gebied tussen 1945 en nu. De bezoeker wordt zo zelf onderdeel van de datastroom waar hij naar eigen behoefte gegevens in kan opzoeken. Behalve over de professionele ontwikkeling van het vak, gaat deze expositie ook over archiveren en conserveren van grafisch erfgoed. Hoe ontstaat grafisch erfgoed, hoe worden de archieven ontsloten en hoe werkt een museum daarin samen met andere part-

de verbeelding van de database; TeNtoonstellingsontwerp van niels schrader en erik boldt ners? En wat leren we over het grafisch ontwerpvak als we al die informatie naast elkaar leggen? Wat vertelt het ons over het werken in verschillende disciplines en media, de samenwerking met andere specialisten, de relaties met andere artistieke domeinen, de opdrachtgevers?

De vorm van de presentatie - een ontwerp van Niels Schrader en Erik Boldt - is de verbeelding van de database in de vorm

van 17.000 thumbnails De samenstellers van de tentoonstelling werden geconfronteerd met het feit dat vanaf de jaren negentig digitaal, interactief werk nog nauwelijks is gearchiveerd. Het museum koppelt daarom aan deze tentoonstelling een uniek project. Dit Data Station is speciaal ontworpen voor deze tentoonstelling en steeds als er iets aan de database van het museum wordt toegevoegd, verandert het beeld van de museumharddisk.

Ten behoeve van de tentoonstelling werden in de maanden voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling 17.000 beelden van Nederlands grafisch ontwerp verzameld. Daartoe opgeroepen hebben inmiddels ook vele ontwerpers en ontwerpbureaus hun werk toegevoegd aan de Dutch Design Database via http://data. dutchdesigndatabase.com. Enkele honderden ontwerpers en bureaus gaven hieraan al gehoor, waaronder NAGO, Barlcok, Mattmo, Koeweiden Postma, Martijn Engelbregt (EGBG), Thonik, Ben Laloua/ Diedier Pascal, Total Identity, De Designpolitie, Niessen & De Vries, Lava, Lex Reitsma, Smidswater, Vandejong, Luna Maurer, Eden en 75B. De Dutch Design Database wordt ook tijdens de tentoonstelling nog aangevuld. Zo wil de tentoonstelling ook bijdragen aan de discussie over de digitale conservering van het grafisch erfgoed en de conservering van digitaal grafisch werk.

DUTCH DESIGN DATABASE: een nationale collectiedatabase De Dutch Design Database zal ook buiten het museum en na de tentoonstelling te zien blijven. De database gaat deel uitmaken van een nieuw landelijk collectieplatform.

Het doel van de Dutch Design Database is om nationaal grafisch vormgevingserfgoed voor een breed publiek toegankelijk te maken. Hiermee maakt het museum een begin met het verzamelen van digitaal erfgoed van de laatste twintig jaar, als aanvulling op al het eerdere werk dat inmiddels door het Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers (NAGO) en Reclame Arsenaal is verzameld en gedigitaliseerd.

Grafische vormgeving wordt toegankelijk door middel van één portaal: de Dutch Design Database. Het Graphic Design

Museum gaat allianties aan met verschillende nationale en internationale partners om kennis uit te wisselen. Verschillende collecties van collectiebeherende instellingen, van musea tot archieven worden geplaatst op de Dutch Design Database.

Door het ontwikkelen van één grafische vormgevingsdatabase ontstaat er de mogelijkheid tot het koppelen van verschillende collecties. Dit betekent dat een bezoeker van de Dutch Design Database binnen deze site alles moet kunnen vinden op het gebied van grafische vormgeving in Nederland: van affiche tot reclamespotje, van 1850 tot nu. De bezoeker kan door middel van de verschillende collecties eigen virtuele tentoonstellingen maken en verbanden leggen tussen oud en

nieuw werk. De Dutch Design Database wordt community based. Dit betekent dat ontwerpers meebepalen wat er aan het publiek wordt aangeboden door bijvoorbeeld het uploaden van eigen werk. Het publiek kan de database raadplegen op grafisch werk uit de geschiedenis, maar ook actueel werk is er te vinden. Bovendien bestaat de mogelijkheid tot discussie en het leveren van commentaar.

Het Graphic Design Museum start met de ontwikkeling van het digitale portaal in het najaar van 2009 en ze verwacht dat de eerste versie van de Dutch Design Database online zal gaan in de loop van 2010.

Het museum wordt daarmee ook virtueel toegankelijk voor een breed nationaal en internationaal publiek.

15

Foto: Polle Willemsen

Niels Schrader

Niels Schrader (1977) is de ontwerper van de Dutch Design Database tentoonstelling. Hij is een romanticus; elk ontwerp is een wereldreis.

Hij neemt je mee naar onbekende gebieden, naar plaatsen waar zijn persoonlijke belangstelling publiek wordt.

Schraders werk moet worden gezien als kritiek op het moderne medialandschap, dat ons bewust probeert te maken van communicatieproblemen. Zijn strategie: door inhoud van het ene naar het andere medium te transformeren (bijvoorbeeld akoestisch naar visueel of fysiek naar digitaal), toont hij de sterke en zwakke punten van communicatie.

Niels Schrader speelt niet alleen de rol van bemiddelaar en autonoom artiest. Hij is ook de ontwerper die de taak heeft om complexe processen inzichtelijk te maken en de techniek achter mediasystemen blootlegt. Voor meer informatie: http://www.nielsschrader.de/ Linksboven: Urban Hymns (2006). Serie van 7 posters voor de publieke ruimte, ontwikkeld voor de tentoonstelling The Urban Condition door het Museum De Paviljoens in Almere.

Rechtsboven: Mondriaan Stichting Jaarverslag 2008 (2009). De Mondriaan Stichting werkt met een groot internationaal netwerk van culturele instellingen met het doel de Nederlandse kunst, het design en het erfgoed te promoten. Het jaarverslag voor 2008 doet visueel verslag van de gebeurtenissen binnen het netwerk, welke kunnen worden gezien als een digitale datawolk in de vorm van een boek.

Rechts: Corporations and Cities: Visuele identiteit (2008). Dit was een initiatief van de faculteit Architectuur van de Technische Universiteit Delft in samenwerking met het Berlage Instituut Rotterdam.

www.graphicdesignmuseum.com De website van het Graphic Design Museum is vernieuwd. Verantwoordelijk voor op een strak grid. Ook in de kleine details heeft hij heel veel aangepast. Ook kunnen deze vernieuwing zijn Lotte Meijer en Mickey Mayo. Eerder dit jaar wonnen we nu meer foto’s laten zien, zodat het Meijer en Mayo een Webby-award voor de website Smarthistory.org Wat is een Webby Award?

De Webby Awards zijn de belangrijkste internationale prijzen voor uitmuntende websites en online campagnes. Ze worden ook de Oscars van het Internet genoemd. De Internationale Academie voor Digitale Kunst en Wetenschappen, met leden als David Bowie, Richard Branson, en politiek columniste Arianna Huffinton koos uit vijf genomineerden (na duizenden inzendingen) Smarthistory als beste website in de Educatiecategorie, waarmee ze grote namen als de George Lucas Foundation, Times Media en de Myriam Webster Dictionary achter zich lieten. De website die begon als blog van de Amerikaanse kunsthistorici Beth Harris en Steven Zucker, is in 2008 door Lotte Meijer met een internationaal webteam herontworpen tot de prijswinnende nieuwe site.

beter zichtbaar is wat je kan verwachten Fran van der Bogaert, redacteur van het magazine, in het museum. stelde Lotte Meijer een paar vragen: Wat is er te doen en te zien op Wat hebben jullie vernieuwd aan de website van het www.graphicdesignmuseum.com?

Graphic Design Museum?

Je kunt zien wat de huidige, aankomende Ik heb ten eerste de structuur drastisch aangepast. en oude tentoonstellingen zijn, en wat we De informatie op de homepage is sterk uitgebreid en aan randprogrammering bieden. Voor de aangepast, zodat je al in één oogopslag kan zien wat professionals en geïnteresseerden zijn we er nu te zien en te doen is in het museum. Ook is er een blog gestart op www.graphicdesignmeer aandacht voor de kinderactiviteiten. Voor pro- museum.com/blog. Met artikelen over fessionals is een weblog toegevoegd. onze collectie, het huidige grafisch ontwerp en andere leuke onderwerpen die Mickey heeft daarna een heel nieuwe look ontworpen we tegenkomen. Het is gericht om onze die aansluit bij een Graphic Design Museum in de kennis en visie te delen met iedereen die 21e eeuw. Met webelementen, maar ook gebaseerd geinteresseerd is in grafisch ontwerpen.

De nieuwe website is gerealiseerd door Netvlies

COLUMN

Fascinaties door Wim Crouwel

hoofdletters en kleine letters worden gecombineerd. De oorspronkelijke experimenten voor de Futura uit 1927 van Paul Renner zijn ook zulke passer- en lineaalconstructies. Het zijn realisaties van een sterk geloof in de noodzaak van elementaire letters die op een nieuwe manier uitdrukking geven aan de moderne tijd.

Onder de indruk van dergelijke gedachten en geïnspireerd door de voorgangers heb ik vaak letters geconstrueerd en met regelmatige typografieschema’s geëxperimenteerd. De opkomst van het digitale denken in de jaren zestig versterkte mijn geloof in het belang van een structurele grondslag voor letters en typografie. In die tijd ben ik een enkele keer zover gegaan dat de 26 letters ook nog allen even breed werden; de regelmatigheid van de gezette tekst werd er in mijn ogen mee vervolmaakt.

Dit alles is inmiddels historie geworden; in de digitale wereld is de ongebreidelde fantasie tot grote hoogte opgestuwd. Dat is zichtbaar in de ontelbaar veel, vaak barokke nieuwe lettertypen die worden ontworpen en in de fascinatie voor uitbundige typografie die ermee kan worden bedreven.

Mijn grafische werk komt voor een groot deel voort uit een fascinatie voor letterconstructies en de typografische structuren die ermee kunnen worden gevormd.

Het zoeken naar de opbouw van letters en vormschema’s voor de typografie is altijd inspirerend geweest. Al eeuwen geleden is gezocht naar proportie- en configuratiesleutels voor letters en bladindelingen om tot esthetische normen te komen.

In het begin van de twintigste eeuw, de eeuw van het modernisme, is er hernieuwde belangstelling voor letterconstructies die tot nieuwe typografie moeten leiden.

Zo ontwerpt Jan Tschichold in 1929 een Kortom, fascinaties worden ingehaald geconstrueerd ‘enkel-alfabet’, waarbij door andere fascinaties.

Rechtsonder: Bike Alfabet van Emma Webb http://www.ideasareshiny.co.uk/ Rechtsboven: Google Maps Alfabet door Rhett Dashwood. http://blog.freepeople.com/alpha-map670.jpg Onder: Slotervaart Alfabet. De beruchte Amsterdamse wijk Slotervaart gevangen in letters. http://www.gloriusvandeven.nl

Het Alfabet

< gevonden op internet > In 1632 werd het eerste Alfabeto Figurato gemaakt door Giovanni Battista Bracelli, daarna zijn vele ontwerpers gevolgd met creatieve toepassingen voor het alfabet.

Een mooi vervolg op het Alfabeto Figurato (plaatje rechts) is The Human Typeface (AIR) van Anthon Beeke gemaakt in 1970. Inmiddels zwerven er vele alfabetcreaties rond op het internet. Wij hebben een selectie gemaakt.

Linksboven: B voor Obama door Matthew Lebaron. http://www.spellingchange.com/ browse-alphabet.php Boven: Human Typeface (AIR), door Anthon Beeke. Boven: Furniture Typeface, the Butler Bros. Het meubel lettertype is speciaal voor een winkel. Boven: Alfbeto Figurato, door Battista Bracelli. Links: Toiletpapier Alfabet via Central Saint Martins, Engeland Linksonder: Soldaatjes Alfabet: Fire in the Hole door Oliver Munday. http:// www.olivermunday.com Onder: Gehaktletters, project Value Pack van Robert Bolesta.

SHOPPING in het graphic design museum

1

2

3

4

5

6

7

8

9

 Chocolade Lettertjes, per ons, € 3,50.  Terrorist tea pot, Jackie Piper for Suck UK, € 29,95  SCRBBL, René Knip, € 29,50.  Letter stamp kit breezy, words & crafts., € 24,95.  Add & subtract magnets, Magnetic Poetry, € 17,50.  Inkleurjurk, Michiel Schuurman, € 230,00.  Pantone espressokopjes, Pantone, € 49,95.  AH tas PVC, Wouter Klein Velderman, € 58,00.  Letter slingers, René Knip., € 29,50

SHOPPING in het graphic design museum

1

2

3

4

5

6

7

8

9

 Alphabet Ice, Suck UK, €19,95.  Typochair, Bomdesign, € 625,00  T-shirt T is for shirt, Designpolitie, € 10.  Birthday card printing set, Worldwide Co., € 8,95.  Sleeping mask, Invotis, € 12,95.  Salt & playtime, Fred, € 8,95.  Letter stamp kit classic, words & crafts, € 8,95.  Pixel tape large/small, Random for Suck UK, € 8,95.  Alphabet button stickers, Worldwide Co., € 3.95

21

COFFEE TO GO! in het Graphic Design Museum

Café Sandberg van het Graphic Design Museum heeft een totale restyling ondergaan. De nieuwe inrichting en Coffee to go-formule zijn een kruising tussen Starbucks en jaren ’60-psychedelica. Michiel Schuurman heeft de merchandise en nieuwe aankleding ontworpen, inclusief de patronen op de bekers, rietjes en zakken.

Koffie en WiFi Café Sandberg is niet alleen toegankelijk voor bezoekers van het museum. Iedereen kan er binnenlopen voor een cappuccino, fudge brownie of een beker echte koffie voor onderweg. Het café biedt gratis internet aan mensen die een laptop meebrengen.

Kids Design Corner Voor de kinderen is een Kids Design Corner ingericht. Aan een grote tafel achterin het café kunnen kinderen Mijksenaar Memory en het letter- en vormenspel Tabletto spelen. Daarmee kunnen zij, bijvoorbeeld tijdens de kinderfeestjes die het museum organiseert, een grote felicitatiekaart maken met allerlei woorden en vormen.

Café Sandberg is van dinsdag tot en met zondag geopend van 10.00 tot 17.00 uur.

Michiel Schuurman: “Er werd mij eigenlijk gevraagd om een parodie te maken op de huisstijl van Starbucks maar dat vond ik te kort door de bocht. Als uitgangspunt voor de ontwerpen heb ik me juist laten inspireren door de anoniemere bekers en servetten die je bijvoorbeeld bij de snackbar om de hoek krijgt. Allang vergeten ontwerpers hebben ooit de ruitjes op de frietzak en de spiralen op de papieren beker bedacht en het leek mij leuk om met die oerontwerpen verder te gaan. Ik heb de patronen verder verfijnd en organischer gemaakt.

Hiermee heb ik een huistijl gemaakt die niet gebaseerd is op een terugkerend logo maar op een overeenkomstige visie die op verschillende manieren in verschillende kleuren op verschillende voorwerpen is doorgevoerd.”

“Het wandkleed is een beetje een vreemde eend in de bijt. Het is bedoeld als achtergrond bij de bekers maar moest ook een autonomer karakter hebben. Ik vind de tegenstelling tussen iets dat bijna pijn doet aan je ogen terwijl je het wel even wilt aanraken erg geslaagd.

Het wandkleed is geweven door Brechje Trompert van het Audax Textielmuseum in Tilburg.”

De inkleurjurk “De inkleurjurk is zo’n project dat op een goede manier uit de hand gelopen is.

Ik werd vorig jaar benaderd door Berber Soepboer om het dessin van haar inkleurjurk te ontwerpen voor een relatief bescheiden show in de beroemde textielweverij De Ploeg te Bergeick. Inmiddels is de jurk een hit op diverse designblogs over de hele wereld, heeft zelfs in Die Zeit gestaan en is hier en daar in een tentoonstelling te bewonderen.We kregen zoveel positieve reacties dat we besloten hem in een beperkte oplage van vijftig stuks uit te brengen en hij is nu dus ook te koop in de winkel van het Graphic Design Museum.”

De foto’s van het Graphic Design Museum zijn van Charlotte Markus. De fotograaf van de jurk is onbekend.

MICHIEL SCHUURMAN

Wanneer men spreekt over lezen, en de teloorgang daarvan, refereert de spreker over het algemeen aan de roman. Het lezen van romans is omgeven door een aura van stilte, comtemplatie en ontwikkeling waardoor het heel even lijkt alsof we met het verdwijnen daarvan afscheid nemen van iets eeuwigs. Wat er altijd was, en nu, net als de regenwouden van het Amazonegebied, voorgoed vernietigd gaat worden.

Niets is minder waar. De roman is een vrij recente kunstvorm, mogelijk gemaakt door, in volgorde van opkomst: het humanisme, de druktechniek en een elite die, naast de opvoeding, tijd en geld genoeg had om de romans te lezen.

Naast al de dingen die zij wel is, kan men de roman onmogelijk een economische kunstvorm noemen. Miljoenen boeken werden geschreven, waarvan er slechts een paar duizend de tand des tijds lijken te hebben doorstaan. Zelfs het lezen van die top 5000 zal voor de meeste stervelingen een onmogelijke opgave zijn. En dan nog zal er onnoemelijk veel essential reading aan onze aandacht ontsnappen. De roman is, in haar historische compleetheid, een afschrikwekkend monument van onze onwetendheid. Een ontmoedigende realiteit waarover zij die ons weer aan het lezen willen krijgen vaak maar liever zwijgen.

De roman is niet alleen een kunstvorm, het is ook blauwdruk voor de levens van haar lezers. Die blijkbaar tijd te over hadden.

Want geen dvd’s en internet. Die een onbedwingbare drang hadden zichzelf, voor de uitvinding van de fotografie iedereen ontmaskerde, en gevangen in hoogst literaire omgangsvormen, in wijdse vertellingen geportretteerd te zien. Het is niet de kunstvorm, maar die specifieke mens die bijna is uitgestorven en het feitelijk nog best lang heeft uitgehouden. Zij die tot in de late tweede helft van de vorige eeuw werden geboren staan nog met één been in die traditie. Daarna begint een nieuwe werkelijkheid waarin, zoals Gore Vidal eens zei, niet de grote schrijvers, maar de grote lezers verdwenen zijn. Maar ook hij refereert slechts aan de roman want in de tussentijd lezen wij ons ongemerkt suf aan slogans, ondertitels, krantenkoppen, verpakkingen, e-mails, gebruiksaanwijzingen, verkeersborden en sms’jes.

Zoals de vegetatie van een bepaald gebied per seizoen en klimaat bepaald wordt, zo past ook de vorm die de taal kiest om zichzelf te presenteren zich steeds weer aan aan de mogelijkheden en de wensen van haar gebruikers. Het aantal zeer uit-

COLUMN

gebreide openbare dagboeken op het internet, die blijkens de commentaren vaak nog gelezen worden ook, toont, net als de roman, een psychisch sjabloon voor de angsten en verlangens van mensen.

Wij schrijven, want wij willen gelezen worden. Wij lezen omdat we onszelf willen terugzien.

alleen door taal worden de dingen echt

Voorjaar 2007. Op een vroege avond raas ik in gezelschap van zes twintigers in een fourwheeldrive door de duistere Kunuku.

We zijn op weg naar een poezieavond, want de twintigers hebben in het culturele wasteland van de post-koloniale west-indies besloten een “Young Poets Society” op te richten. Men spreekt standaard Spaans, Engels, Nederlands en Papiamento. In de gedichten die meestal op de gsm worden geschreven, weerklinkt die meertaligheid.

Soms zijn de gedichten lang. Soms ultra kort. De jonge dichter Wilfred Jansen betreed het podium. “Dit gedicht heet: this is not real.” De volgende tien minuten zal

hij steeds weer diezelfde zin herhalen.

Toenemend extatisch. Kronkelend op de grond. “This is not real!!” Het honderdkoppige publiek volgt zijn verrichtingen aandachtig. Alsof hij niet steeds hetzelfde, maar elke keer iets anders zegt.

Omdat er steeds de dreiging bestaat dat de volgende zin de ontkenning van al het voorafgaande zal zijn. Ondertussen heeft hij, kronkelend in onwerkelijkheden, de aandacht van zijn publiek. Want woorden, hoe leugenachtig ook, zijn altijd waar.

Omdat alleen door taal de dingen echt worden, zelfs dat waarvan gezegd wordt dat het niet echt is. Daarom zal er door ons, verslaafde realisten, altijd gelezen worden. Omdat onze werkelijkheid er een van woorden is, en omdat er tegelijk met de geboorte van ieder nieuw woord, het verlangen naar een volgende en een volgende wordt geboren.

Wij schrijven

want wij willen gelezen worden

Onze werkelijkheid is er één van woorden!

25

Beeld: http://www.hardcore-nation.nl

door Dick Tuinder

Aankoop voor 100 Years of Dutch Graphic Design De overzichtstentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design is opgezet om een overzichtelijk beeld te geven van 100 jaar Nederlands grafisch ontwerpen. Om die reden biedt het een goed uitgangspunt voor de opbouw van een representatieve collectie.

Een voorbeeld van zoâ&#x20AC;&#x2122;n aankoop voor de overzichtstentoonstelling is de complete set van het tijdschrift Wendingen. Dit tijdschrift voor architectuur en andere kunstvormen, dat bestond tussen 1918 en 1931, is vooral bekend geworden door zijn afwijkende en opvallende vormgeving: een groot vierkant formaat, gebonden op Japanse wijze, en strak opgemaakte teksten met decoraties van zetmateriaal. Verantwoordelijk voor de vormgeving van het tijdschrift was de architect Hendricus Theodorus Wijdeveld. Hij ontwierp het binnenwerk en vervaardigde enkele omslagen. Voor de overige omslagen benaderde hij diverse kunstenaars en architecten.

Een aantal omslagen valt op door hun architectonische uiterlijk. De omslagen lijken als het ware opgebouwd uit beton of bakstenen. Net als gevels van de Amsterdamse School bestaan ze uit letters en abstracte decoraties. De letters op de omslagen komen ook overeen met de letters van de Amsterdamse-Schoolgebouwen: ze zijn geometrisch, decoratief en soms tegen het onleesbare aan.

Letters in de collectie

De collectie van het Graphic Design Museum wordt op verschillende manieren gevormd. Er worden aankopen gedaan, er worden objecten geschonken. Dat gebeurt natuurlijk niet klakkeloos: het museum heeft criteria ontwikkeld om een collectie te ontwikkelen op het gebied van grafisch ontwerpen. Ter illustratie enkele voorbeelden van collectievorming waarin letters een belangrijke rol spelen.

Schenking Ensemble Een ensemble is een verzameling objecten waarmee de hoofdlijn van de collectie aangevuld of verdiept wordt. Het gaat om objecten die niet tot de topwerken behoren, maar wel context bieden bij dat soort werken en breder inzicht geven in het vak grafisch ontwerpen.

Een ensemble dat onlangs aan het museum geschonken werd, is het briefpapier van het ontwerpbureau Tel Design.

Deze verzameling briefpapier, die werd geschonken door de ontwerper RenĂŠ van Raalte van Tel Design, geeft informatie over meerdere ontwikkelingen en onderwerpen uit het vak. Niet alleen toont het briefpapier de opkomst van ontwerpbureaus vanaf de jaren zestig, het zegt ook iets over de ontwikkeling van briefpapier en de manier waarop het de identiteit van een bureau kan weerspiegelen. Het briefpapier van Tel Design illustreert duidelijk hoe met lettertypes, al dan niet voorzien van een versterkend plaatje, het karakter en de opvatting van een ontwerpbureau opgeroepen kan worden.

Het ontwerpproces Archieven van ontwerpers en ontwerpbureaus vormen een belangrijke bron van informatie. Ze verschaffen immers - anders dan een eindproduct als een affiche of een postzegel - inzicht in het ontwerpproces, in de professionalisering van het vak en in achterliggende ideeĂŤn en opvattingen.

Archieven nemen echter aanzienlijk meer ruimte in dan enkele objecten. Archieven worden als geheel bewaard en aangezien archieven niet alleen documentair materiaal omvatten, maar ook eindproducten, zal er altijd sprake zijn van overlap of van minder relevante delen. Om die reden zoekt het Graphic Design Museum ook naar andere middelen om ontwerpprocessen, ideeĂŤn of ontwikkelingen vast te leggen. Interviews vormen een goed alternatief. Als het verhaal van ontwerpers aan de hand van hun archiefmateriaal in beeld en geluid vastgelegd wordt, blijft het verhaal bij het werk bewaard.

Dergelijke interviews worden als collectie behandeld: het wordt zo opgeslagen dat het duurzaam toegankelijk blijft.

gedrukt in de Beowolf een menselijk, onregelmatig karakter krijgt. Elke letter was uniek maar hoort toch duidelijk bij de andere letters, net als in een handschrift.

Opvallend is dat het dankzij nieuwe computertechnologie mogelijk was om een lettertype te ontwikkelen met een handmatig uiterlijk dat juist door de komst van de computer was verdwenen.

In het interview, dat getoond wordt in de overzichtstentoonstelling, gaan de ontwerpers van LettError uitvoerig in op het ontwerpproces van de Beowolf.

Daarmee beschikt het Graphic Design Museum over unieke informatie die verder gaat dan wanneer alleen het lettertype aangekocht was.

Aankoop publieksprogramma Ten slotte bouwt het Graphic Design Museum haar collectie op aan de hand van het inhoudelijk publieksprogramma.

Door de tijdelijke tentoonstellingen en andere publieksactiviteiten als leidraad

te nemen voor collectieaankopen, wordt er op twee manieren aan de collectie gewerkt. Niet alleen wordt de collectie grafische vormgeving aangevuld, het publieksprogramma wordt ook door middel van objecten vastgelegd.

In het kader van de tijdelijke tentoonstelling Thonik: made in China, made by You waarop het werk van het ontwerpbureau Thonik in de vorm van tapijten wordt getoond, heeft het museum een tapijt aangekocht waarop de huisstijlopdracht voor het Centraal Museum is afgebeeld. Kenmerkend voor het huisstijlontwerp voor het Centraal Museum is het gebruik van de letter C. De hele identiteit van het Centraal Museum werd gevat in vijf keer deze letter: elke C staat voor een collectie en een conservator van het museum. Het lettertype van de C is de Avenir van Adrian Frutiger, een lettertype dat Thonik van 1996 tot 2003 gebruikte voor al haar ontwerpen.

Een van de interviews die het museum in haar collectie heeft, is een interview met LettError over hun letterontwerp Beowolf. Dit lettertype was het resultaat van een eerste project van de ontwerpers Just van Rossem en Erik van Blokland (LettError). Beowolf is een letter die zichzelf steeds verandert bij het afdrukken. Het ontwerp heeft het effect dat een tekst af-

27

?PS QL ZULS aHRLSPQR HK]PLZ' ?VYK SPK IUV US QHPR^PS *LYVLWZVYNHUPZH[PL 6LKLYSHUKZL 7U[^LYWLYZ

 Business Nieuws Business club

Bedrijven met of zonder directe koppeling aan graphic design steunen het museum door lid te worden van de Business Club. Jaarlijks worden er vier bijeenkomsten georganiseerd. De Business Club heeft als belangrijkste doelstelling het uitbreiden van het netwerk en het genereren van fondsen voor het museum. Het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen de museumpartners en leden van de businessclub is van groot belang. Voor 1000 euro per jaar bent u al lid van deze actieve club. Lid worden? Zie onze website www.graphicdesignmuseum.com of neem contact op met Carola Drontmann 076 529 99 00.

Partners

Een groot aantal bedrijven en particulieren hebben de afgelopen jaren een bijdrage geleverd aan het beheren van het erfgoed van grafische vormgeving. Ook in de toekomst zijn deze bijdragen voor ons museum van groot belang. Met externe hulp kunnen wij collectie aankopen, onderzoek verrichten naar grafische vormgeving, tentoonstellingen en educatie optimaliseren. Nieuwe enthousiaste partners zijn meer dan welkom.

Met partners ontwikkelen we een samenwerkingstraject in overleg. Voor meer informatie: kijk op onze website www. graphicdesignmuseum.com of bel met Carola Drontmann 076 529 99 00

Vrienden

Ben je geïnteresseerd in graphic design en wil je op de hoogte blijven van de internationale ontwikkelingen van dit interessante vakgebied, dan kun je vriend van het museum worden. Door jouw steun kan het Graphic Design Museum bezoekers blijven verassen met een inhoudelijk tentoonstellingsprogramma. Je stimuleert de belangstelling voor grafische vormgeving en steunt educatieve doelstellingen. Het lidmaatschap van de vriendenvereniging bedraagt € 20,- Je ontvangt twee maal per jaar ons magazine en je wordt uitgenodigd voor de openingen.

Meer info: www.graphicdesignmuseum. com of bel 076 529 99 00

Regenboog te huur! Credit on Color gaat vanaf februari 2010 op tournee

Tot en met 8 februari 2010 presenteert het Graphic Design Museum de tentoonstelling Credit on Color, met duizenden creditcards, free cards, discount cards, gift cards en credit looka-like cards op één muur, geordend op kleur. Het design van elke kaart in uniek, terwijl het standaardformaat met de ronde hoeken de kaarten ook heel herkenbaar maakt.

Creditcards geven je een sociale of professionele status. Ze vertegenwoordigen jouw smaak, jouw wereld en zijn het gezicht van jouw bezit. Je bent wat je koopt, je bent waartoe je toegang hebt. Al die pasjes in je portemonnee vormen samen jouw identiteit.

Vanaf februari 2010 gaat de tentoonstelling Credit on Color op tournee langs banken, musea, bedrijven, organisaties en particulieren. Wilt u dit bijzondere kunstwerk in de vorm van een regenboog aan creditcards ook een tijdje aan de muur? Neem voor meer informatie contact op met Carola Drontmann via carola@graphicdesignmuseum.com of 076-529 99 00.

AGENDA

activiteiten en vooruitblik in het Graphic Design Museum

17 t/m 25 oktober 2009 Dutch Design Week Eindhoven

Het Graphic Design Museum is aanwezig tijdens de Dutch Design Week (DDW) in Eindhoven. Mieke Gerritzen, directeur van het Graphic Design Museum, geeft tijdens de DDW een lezing. Het Graphic Design Museum Magazine is bovendien verkrijgbaar op de belangrijkste locaties in Eindhoven waar de ontwerpers hun werk laten zien. Onder de ontwerpers zijn zowel Nederlandse als buitenlandse ontwerpers, en zowel gevestigde bureaus als talentvolle nieuwkomers. Dagelijks zijn er exposities, workshops, seminars, lezingen, prijsuitreikingen, designdiners en feestjes. www.dutchdesignweek.nl

3 november 2009 Lezing Jeroen Smit voor Business Club

19 december 2009 Symposium Culture & Criteria in Paradiso

Het Graphic Design Museum organiseert op zaterdag 19 december in Amsterdam een symposium over veranderingen in kunst en design. Over de toekomst van musea temidden van vluchtige digitale media, culturele democratie, amateurisme. Tekst wordt beeld, analoog wordt digitaal en fysiek wordt virtueel. Amateurs nemen het werk van professionals over, en verschillende culturele disciplines smelten samen.

Voor het programma en het bestellen van kaarten kunt u de website raadplegen. www.graphicdesignmuseum.com

22 januari 2010 Cultuurnacht Breda

Tijdens de eerste cultuurnacht in Breda, vorig jaar, brachten 1500 mensen een bezoek aan het Graphic Design Museum. Op vrijdag 22 januari opent het museum voor de tweede maal zijn deuren tot middernacht. Programma-informatie volgt op www.graphicdesignmuseum.com. Zorg dat je erbij bent!

In het kader van de tentoonstelling Credit on Color geeft Jeroen Smit, auteur van de bestseller De Prooi, exclusief voor leden van de Business Club, op 3 november om 17.00 uur een lezing in het Graphic Design Museum.

Van zijn boek over de val van ABN AMRO zijn al meer dan 30.000 exemplaren verkocht.

Met Credit on Color toont het Graphic Design Tentoonstellingen 2009-2010 Museum momenteel één van de oorzaken van de mondiale financiële crisis. Leden kun- 17 oktober 2009 – september 2010 nen zich inschrijven via een mailtje naar an- Letterlab nemiek@graphicdesignmuseum.com. De le- Letterlab gaat over letters en typografie in de breedste zin van het woord. De tentoonstelzing is een besloten evenement. ling is een spannende doe-omgeving voor kinderen, die is gemaakt in nauwe samenwerking 9 november 2009 met ontwerpduo Strange Attractors.

Opname AVRO Tussen Kunst en Kitsch Het Graphic Design Museum krijgt de tvploeg van Tussen Kunst en Kitsch op bezoek. t/m 8 februari 2010 Op maandag 9 november taxeren de experts Dutch Design Database van het AVRO-programma waardevolle voor- Dutch Design Database toont hoe het vak van werpen en prullaria van bezoekers. De dui- grafisch ontwerper zich in een halve eeuw zend kaarten voor de opnamedag in het muse- heeft ontwikkeld. De tentoonstelling is een um zijn al uitverkocht. De uitzending is begin database met 17.000 ontwerpen, die zowel 2010 te zien op Nederland 1. De exacte datum in fysieke als in digitale, interactieve vorm vindt u in december op www.graphicdesign- wordt weergegeven. Via www.dutchdesigndatabase.com kunnen ontwerpers zelf hun museum.com. werk uploaden.

t/m 8 februari 2010 Credit on Color

Credit on Color presenteert duizenden creditcards, free cards, discount cards, gift cards en credit-lookalike-cards op één muur, geordend op kleur. Al die pasjes in je portemonnee vormen samen jouw identiteit.

100 Years of Dutch Graphic Design

De semipermanente tentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design vormt het hart van het museum. Drie zalen vormen een uniek historisch overzicht dat duidelijk maakt hoezeer de Nederlandse grafische vormgeving is verweven met de modernisering van de samenleving in de twintigste eeuw.

INFODECODATA februari 2010

INFODECODATA: Geen woorden maar beelden. Datavisualisatie is één van de belangrijkste trends in het vakgebied grafische vormgeving. INFODECODATA presenteert een overzicht van informatiedesign met beeldiconen, wetenschappelijke datavisualisaties, grafisch ontwerp en experimentele computergraphics.

Schoolvakanties 2009 18 okt. t/m 1 nov. 2009 - Herfstvakantie 19 dec. t/m 2 jan. 2010 - Kerstvakantie

Tijdens de schoolvakanties kunnen kinderen zelf aan de slag in de nieuwe kinderzaal met de tentoonstelling Letterlab. In het Museum Lab organiseren we iedere dag twee designworkshops voor kinderen. Daarnaast zijn er familierondleidingen door de overzichtstentoonstelling 100 Years of Dutch Graphic Design. Volwassenen kunnen de exposities Dutch Design Database en Credit on Color bezichtigen, lunchen in Café Sandberg of een cadeautje kopen in de Graphic Design Shop.

Aanmelden voor de vakantieactiviteiten kan via petra@graphicdesignmuseum.com of via de website.

Colofon Magazine

Het Graphic Design Museum magazine verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 75.000. Voor advertenties kunt u bellen met Mevr. C. Drontmann 076 529 99 00. Wilt u dit magazine gratis thuis ontvangen? Bel 076 529 99 00 of word vriend van het museum voor minimaal 20 euro per jaar. U steunt dan meteen het museum en krijgt het magazine thuisgestuurd.

Medewerkers aan dit nummer: Mieke Gerritzen (hoofdredactie, art direction), Fran van de Bogaert (redactie), Annemieke van Dongen (eindredactie), Fabienne van Beek (collectie), Esther Cleven (collectie), Britt Grootes (collectie), Imke de Jong (vormgeving), Marieke van Oudheusden (educatie), Max Bruinsma, Dick Tuinder, Annelys de Vet, Wim Crouwel, Jan van Toorn, Harmen Liemburg, Hedy ‘d Ancona, Ed Annink, Erik Kessels, Hendrik-Jan Grievink, Experimental Jetset, Richard van der Laken, Bas van Lier, Jos Houweling, Denise Ghering, Niels Schrader, Erik Boldt, Strange Attractors, Michiel Schuurman, Lotte Meijer, Mickey Mayo, Thonik, René Knip, Aaf van Essen.

31

GDMSHOP Kado promo (feestdagen)

coming soon

publicatie // expo // party

Wat // GreyTones - MyCity Waar // Graphic Design Festival - Breda Wanneer // 08 t/m 30 mei 2010 Meer informatie // www.greytones.nl of www.graphicdesignfestival.nl

Graphic Design Museum

Entreeprijzen

Openingstijden

Boschstraat 22, 4811 GH BREDA T +31 (0)76 529 99 00 F +31 (0)76 529 99 29 info@graphicdesignmuseum.com www.graphicdesignmuseum.com

Volwassenen Euro 7,50 Kinderen t/m 3 jaar gratis Onderwijs / studenten / cursisten De Nieuwe Veste / houders Breda-pas / BNO-leden Euro 3,75 Museumjaarkaart geldig 65+pas niet geldig Alle prijzen zijn per persoon

Dinsdag t/m zondag 10.00-17.00 uur Op maandag is het museum gesloten.

Openstelling op maandag is mogelijk bij zaalverhuur en voor groepen van honderd personen of meer die zich minimaal een maand van tevoren hebben aangemeld.