F
lora 2016 nummer 4
Afdeling Ede
∗
Planten
∗ ∗
Fa
GRAANHANDEL
Dorpsstraat 86-88 -Harskamp - Tel. 0318 - 456588 Edeseweg 63 - Wekerom - Tel. 0318 - 461118 VOOR ALLES WAT GROEIT EN BLOEIT IN KAMER EN TUIN GAAT U NAAR: Goorsteeg 19 Tuinen Kamerplanten centrum 6741 TB Lunteren Klinkenbergerweg 29 Ede Tel.: 0318 - 482726
•
t Hofke
JAAP DUIJS
AARWEG 2 31 SE OTTERLO EL.: 0318-591777
openingstijden: di t/m zat. 13.30 - 17.00
www.jaapbol.nl
HARKES
•
• Tel.: 0318 -doen 61 26 94 Wat je al niet met dahlia’s kunt
Net als vorig jaar stond er dit najaar een doe-avond gepland, een avond waarop we niet alleen naar een lezing komen luisteren, maar ook zelf aan de slag gaan. Was het vorig jaar niet zo heel moeilijk om te bedenken wat je allemaal van pompoenen en courgettes kunt maken, dit jaar was de keuze gevallen op een bloem, de dahlia, en dat was wat lastiger. Niet zozeer wat het fotograferen en bloemschikken betrof, 19 maar wel voor het koken, dat ook éénGoorsteeg van de activiteiten was waar 6741 TB Lunteren men aan kon deelnemen. Tel.: 0318 - 482726 Om geheel in de ban van de dahlia te komen, begon de avond met een lezing van Hennie van Weerdenburg. Zij toonde ons enthousiast een groot scala aan dahlia’s in allerlei vormen en kleuren, terwijl ze hun kenmerken, maar ook haar eigen voorkeuren besprak. Voor een groot deel van de mooie foto’s had ze kunnen putten uit de voorraad van Jannie van Hensbergen. Na de lezing had ieder al snel een keuze gemaakt voor één van de activiteiten. Toen er na de pauze gewisseld kon worden van activiteit
•
,
t Hofke
•
*
Goorsteeg 19 6741 TB Lunteren
Welkoop Wekerom, Edeseweg 103 0318 - 482726 6733AD Wekerom Tel. 0318-461645 06 - 20749849 www.bassalunteren.nl
Op vertoon van deze advertentie 10% korting op uw aankopen
Dorpsstra Edesew
VOOR
• •
2
Bloe
•
,
K
WWW.EDE.GROEI.NL 9
TuinKli
Van de voorzitter Als u deze Flora leest, zijn de activiteiten van 2016, behalve de kerstworkshop bloemschikken, al achter de rug. Op 9 november – vóór de lezing van Marcel de Wagt- is er een korte ALV geweest. Er zijn twee voorstellen besproken en aangenomen: 1. De mogelijkheid om Vriend van Groei&Bloei Ede te worden: Dit is bedoeld voor mensen die minstens vijf jaar lid zijn geweest en hun abonnement op het tijdschrift hebben opgezegd, maar wel betrokken willen blijven bij Groei & Bloei Ede. Zij betalen €20, - en hebben hiermee alle voorde len van een gewoon lidmaatschap (ze ontvangen de Flora, krijgen korting op excursies, kunnen gratis naar lezingen e.d., maar ontvangen niet het blad Groei & Bloei en hebben géén stemrecht. Dit voorstel is met 1 stem tegen en 1 blanco stem met meerderheid van stemmen aangenomen. 2. Geld vrijmaken voor projecten: Het bestuur heeft gevraagd om voor het jaar 2017 €1.000,- te mogen vrijmaken uit de reserves t.b.v. de jubileumactiviteiten. Dit voorstel is met algemene stemmen aangenomen. Het nieuwe jaarprogramma 2017 is bijna klaar en we hebben weer een heleboel leuke activiteiten gepland. Daarnaast worden er in verband met het 55-jarige jubileum van Groei & Bloei Ede en het 25-jarige jubileum van de kruidentuin extra activiteiten gepland, waaronder eind mei een planten markt bij Dependens en ergens in september een dag waar Groei & Bloei Ede zich bij Hans Kramer presenteert aan de Edese bevolking en laat zien wat ze allemaal doet en wat je met planten kan doen. Dit in samenwerking met Edese kwekers. Een en ander wordt op dit moment nog verder uitgewerkt. Bij de presentatie van het jaarprogramma krijgt u ook het programma van de jubileu mactiviteiten voorgeschoteld. In de vorige Flora heeft het bestuur gevraagd of u uw tuin in het voorjaar zou willen openstellen voor andere leden. Het gaat ons dan om tuinen waar in het voorjaar veel bollen bloeien. Tot nu toe zijn er nog weinig aanmeldingen. We hopen dat het toch door kan gaan en dat er zich alsnog mensen hiervoor aanmelden. Het is leuk om bij elkaar te kijken en van elkaar te leren of ideeën op te doen. U kunt zich hiervoor opgeven bij Coranne van Kampen: cent106@hotmail.com of 0318-636477. Annemarie de Leeuw
Agenda Afdeling Ede
Woensdag 14 december Bloemschikworkshop o.l.v. Anke Pols Kwekerij De Hessenhof, Hessen weg 41 Ede (zie p. 5)
Woensdag 18 januari Nieuwjaarsbijeenkomst De Open Hof, Hoflaan 2, Ede Aanvang: 20.00 uur
In memoriam Elize van Droffelaar 28 september 2016 is Elize van Droffelaar op 76-jarige leeftijd overleden. Zij was 17 jaar lid van Groei & Bloei en heeft een tijd in de excursiecommissie gezeten. Nadat ze hiermee gestopt was, ging ze als het maar enigszins kon met veel plezier met de excur sies mee. Met tuinen in drie seizoenen heeft ze haar tuin met uit zicht op de trapakkers opengesteld en iedereen met de haar kenmerkende gastvrijheid ontvangen. Behalve in Groei & Bloei was ze nog op vele andere terreinen actief. Naast haar liefde voor planten, nam de muziek een belangrijke plaats in haar leven in. In het hospice speelde ze nog piano en het koor waarin ze zong, is bij haar uitvaart komen zingen. We zullen haar kleurrijke per soonlijkheid missen! Annemarie de Leeuw
3
Het lathyrusavontuur van Anneke Workshop lathyrus zaaien. Je denkt, wat moet ik daarmee? Heb ze vroeger al zo vaak gezaaid. Net zoals opoe en moeder het deden: een paar rijen doperwten de grond in en voor de sier dus de siererwten en het ging altijd uitstekend! Puur uit nieuwsgierig heid heb ik me toch maar aangemeld. Er gaat een lathyruswereld voor je open als het verteld word door kenners. Van de siererwten dan.
1e geplukte bosje Dus keurig volgens de regels gezaaid in een pot, verpot, gemest en dan naar buiten. Ik had al een stuk gaas staan op de plaats
waar het oude en bijna ingezakte kippenhokje had gestaan en waar ook de laatste kip in haar ren had gescharreld en gepoept. Braaf ook daar extra gemest. maar daar ben ik gauw mee gestopt. Het groeide allemaal als een tierelier en teveel mest is ook niet * goed. Op 3 juli stond er al een bloeiende rij (zie vorige Flora) en 8 juli werd het tijd om het eerste bosje te plukken. Mooie lange stelen, In een oude soepterine maar voor de leuk toch wat vrouwenmantel erbij. is is de de nieuwe nieuwe naam naam van van Bom Bom En maar blijven plukken en uitdelen. Ook een stuk maken op een gewoon op het oude adres aan gewoon op het oude adres aan de de L L oude soepterrine. Dat was op 31 juli en er bloeide heel veel in de tuin. Hortensia's, phloxen en natuurlijk veel lathyrus. voor voor bijzondere, bijzondere, gewone, gewone, mooie mooie ,, sterke sterke pla pla De hele zomer kon ik genieten van mijn lathyrus, maar een keer collectie van Buddleja (vlinderstruiken) en collectie van Buddleja (vlinderstruiken) en pluk je de laatste. Dat was op 13 september. voor voor kennis kennis en en informatie informatie en en begeleiding begeleiding va va De stengels werden steeds korter en langzamerhand kwam er een duurzame kwekerij onder Skal keur beetje meeldauw in het blad. Toch was dat nog een leuk boeket duurzame kwekerij onder Skal keur je. voor voor lezingen lezingen en en kennisoverdracht kennisoverdracht Daarna kwamen er wekenlang nog enkele bloemen in bloei tot het midden oktober tijd werd om alles op te ruimen. Langs het www.dependens.nl www.dependens.nl www.buddleja.nl www.buddleja.nl gaas had ik ook nog zonnebloemen in de grond gestopt en die info@dependens.nl staan er nog steeds. info@dependens.nl Nu maar eens gaan bedenken wat er volgend jaar langs dat het het gehele gehele jaar jaar geopend, geopend, behalve behalve op op zon—en zon—en feestd feestd gaas kan. Misschien wel herfstframbozen? Devan laatste pluk 8.00 tot 17.00 uur Langesteeg 11, 6721 van 8.00 tot 17.00 uur Langesteeg 11, 6721 NB NB Anneke Florijn
TOURINGCARBEDRIJF
‘De ‘De Boschhoeve’ Boschhoeve’
Een Een kwekerij kwekerij met met een een eigentijds eigentijds assortiment vaste assortiment vaste planten, planten, heesters heesters en en bollen bollen en en knollen knollen
DE GROOT - EDE
∗ Bloemen ∗ & ∗ Planten ∗ ∗
Kwekerij open op: do., vr. en zat. 1 maart - 1 okt.
open op: do., vr.do. en zat. 1 maart okt. Kwekerij Tuinen theeschenkerij: en vr. 1 mei --11okt. Tuin- en theeschenkerij: do. en vr. 1 mei - 1 okt.
Boshoeve 3, 6874 NB Wolfheze Boshoeve 3, 6874 NB Wolfheze T 026 - 4821231
T 026 - 4821231
www.boschhoeve.nl www.boschhoeve.nl
4
Fa
GRAANHANDEL
tuincentrum tuincentrum HANS ROZEBOOM ROZEBOOM HANS
Kraak
bruidsboeketten - bloemarrangementen bruidsboeketten - bloemarrangementen kamerplanten - snijbloemen - afd. potterie kamerplanten - snijbloemen - afd. potterie
Bloemsierkunst
ONTWERP - ONDERHOUD ONTWERP - ONDERHOUD AANLEG VAN TUINEN AANLEG VAN TUINEN
van Balverenweg 50 van Balverenweg 50 6721 ZW Bennekom 6721 ZW Bennekom T 0318 - 418076 T 0318 - 418076
JA
HAARWE HAARWE 6731 SE 6731 SE TEL.: 03 TEL.: 03
Inter Arbores avondexcursie Dinsdag-avond, 12 juli, waren we met een redelijk grote groep Edese tuinliefhebbers (5-6 auto's) en ikzelf uit bestuur afdeling Wageningen bijeen in de tuin "Inter Arbores" aan de Kerklaan 27 te Rozendaal. Zoals de naam reeds deed vermoeden, verscholen in een decor van bomen. De heer des huizes verwelkomde ons met thee en koffie en een uitleg over de tuin. Het was een weelderige tuin van zo'n 5400 m² met grote borders in het gazon en een flinke bostuin. In deze laatste had hij bij aanvang al 80 bomen laten rooien, maar nog immer of inmiddels was het weer een redelijk dichte bostuin. Voorheen bestond het perceel slechts uit weiland en bos. Omdat ik als ontwerper altijd geïnteresseerd ben in hoe zo'n tuin ontstaan is, vroeg ik hem hoe hij dat had gedaan. De eigenaar heeft zelf de tuin getekend (werktuigbouwkundige achtergrond) en in de 90-er jaren enkele borders gekopieerd uit boeken van Piet Oudolf en Henk Gerritsen. De planten die in zo'n grote tuin staan moeten natuurlijk wel een beetje zichtbaar zijn vanuit huis en terras. Daarom was zijn assortimentskeuze waarschijnlijk ge vallen op wat grotere soorten, zoals Persicaria, Macleaya, Verat rum en Bamboe. Maar men kon ook subtielere randen bewonde ren van Astrantia , Stachys, Dahlia, Nepeta en meer onbekende pareltjes als Amsonia en Saruma. Het geheel fraai verweven tot een harmonieus geheel, gestut door vele ringen en elk voorjaar afgestrooid met 12 pallets met zakken cacaodoppen! Hij heeft ons verder rondgeleid door een kleine boomgaard met diverse appel- en perenbomen, die goed vol hingen. Bij de vijver tuin kwam het kwelwater van de Hoge Veluwe spontaan naar boven in het gazon, hetgeen voelde als een groen waterbed. Kortom, een interessante avond met veel verborgen hoekjes en waarschijnlijk waren wij de laatste gelukkigen die deze tuin kon den bezichtigen. Het huis staat te koop en de eigenaar wil naar een appartement verhuizen, gezien de hoeveelheid werk en na derende ouderdom. Eric Meijer
Bloemschikworkshop KMTP kerstballen, dennenappels, vruch Ede, o.l.v. Anke Pols ten, paddenstoelen of noten. niet-leden 10,- euro. Kerstworkshop: Warm welkom Tijdens deze workshop grijpen we terug naar een geliefd on derwerp, maar we geven er een nieuwe ‘twist’ aan. Als welkom voor jezelf en je gasten maken we een prachtige deurkrans, die lijkt te bestaan uit twee ver schillende helften. De bovenzijde is rustig, puur natuur en wordt gemaakt met slechts één soort kerstgroen; de onderste helft kan meer soorten groen bevatten en wordt rijkelijk versierd met kerstmaterialen als
Eventueel kunnen beide helften ook langzaam in elkaar overlo pen. Je brengt zelf het groen en de versieringen mee. Van tevoren ontvangt u een brief met nade re informatie. Voor de kransen en de andere bloemschikbeno digdheden (zoals bloemisten draad, prikkers, krammen ed.) wordt gezorgd. Je kunt kiezen uit de middag- of de avondworkshop. Cursusgeld: voor leden Groei & Bloei afd. Ede 7,50 euro, voor
Kosten basismaterialen: 2,50 euro. Alle kosten ter plekke te voldoen. Datum: woensdag 14 decem ber, van 14.00 tot 16.00 uur of van 19.30 tot 21.30 uur. Locatie: kwekerij De Hessenhof, Hessenweg 41 te Ede. Voor informatie of aanmelding kun je terecht bij Anke Pols, tel. 0318-633992 (evt. voicemail in spreken) of per e-mail: anke@ jardimages.nl Leden dienen hun lidmaat schapsnummer te vermelden.
5
Bollen strooien levert voedsel voor bijen Na de lezing “Kleur je tuin” van Jacqueline van der Kloet in het najaar van 2015, waren we, het bestuur van Groei & Bloei Ede, zo enthousiast geworden voor het “bollen strooien”, dat we de leden hadden opgeroepen om zoveel mogelijk bollen te plan ten en van het resultaat een foto te maken. Deze foto’s zouden dan in de Flora gepubliceerd worden. Afgelopen zomer ont vingen we een kleine selectie foto’s van enkele leden. Nog niet de hoeveelheid waar we op gehoopt hadden. Niettemin was ons enthousias
bollentelers, de biologische im kers, Christall en Mantel Hol land. En de chemievrije bollen zijn bij hen te koop. Dus niet gedraald en een voorraad in geslagen. Een tweetal bestuurs leden heeft samen met enkele vrijwilligers de bollen in zakjes verpakt en deze op de ruilbeurs te koop aangeboden. Een aan tal van onze leden heeft wat van deze bollen aangeschaft. Daar mee waren we ze nog niet alle maal kwijt, maar de lezingen in oktober en november boden nog een kans om bollen te ver kopen. De bollen die nu nog over zijn, worden opgepot en in het voorjaar te koop aangebo den. Vervolgens hopen we op vele aanmeldingen van leden om in de bloeiperiode van de bollen hun tuinen te komen bezichtigen. Ook foto’s zijn dan nog steeds welkom.
Bollen in de tuin van Greet Steenhuis me niet getaand. Zeker niet toen we enkele maanden gele den kennis namen van BDim kers, die zich sinds 2014 inzetten voor een volledig gifvrije bollen teelt. Zij zijn een meerjarenpro gramma gestart om meer aan bod van biologische dracht planten voor bijen te helpen realiseren, met name voorjaars voedsel voor de honingbijen. BDimkers werkt hiervoor samen met de weinige biologische
Bollen in de tuin van Gerrie Nol len op 5 mei 2016
6
Hyacinthen in de tuin van Annemarie de Leeuw Waarom bloembollen als leve rancier van voedsel voor bijen? Het gaat nog niet goed met de honingbijen, wilde bijen, hom mels, vlinders en andere insec ten en daarmee gaat ook de vogelstand achteruit. Een be langrijke reden is het armzalige voedselaanbod door gebrek aan bloeiende planten in de stad en vooral buiten de stad.
Iedereen die iets van honingbij en, wilde bijen, hommels en vlinders weet, is het daarover eens. Imkers willen daar iets aan doen. Door de milde winters begint het eitjes leggen bij de honingbijen steeds vroeger, zelfs weken voordat de wilg gaat bloeien. De belangrijkste periode voor de bijen om goed voedsel te verzamelen is het vroegste voorjaar, vanaf janua ri. Dan vliegen ze als eerste op
Paarse krokus met hommel de sneeuwklokjes, de botani sche krokusjes, de sterhyacin tjes en andere stuifmeelrijke bloemen af, allemaal bloem bolletjes. Met de nectar en het stuifmeel dat zij uit de bloemen halen, wordt het broed gevoed en groeit het volk naar voor jaarssterkte. Ook vlinders die uit hun winterslaap komen, zie je op krokussen nectar halen. De fruit- en notenbomen en de ge wassen van de tuinders kunnen dan vervolgens van de vele bestuivers profiteren om vrucht te zetten en zaad voort te bren gen. Meer dan 30% van ons voedsel ontstaat rechtstreeks door de bestuiving van honing
Chinodoxia mix
bijen. Zelfs de hommels in de kassen zijn afhankelijk van ho ningbijen. Zij krijgen als voedsel voorraad stuifmeel mee dat eerder door honingbijen is ver zameld. Een bijenvolk heeft 30 tot 50 kilo stuifmeel nodig per jaar en dat begint dus in het vroege voorjaar wanneer er veel stuifmeel nodig is voor een goede voorjaarsontwikkeling van het bijenvolk. Dat betekent dat we de bijen kunnen helpen
Bij met veel stuifmeel en nectar door bloembollen te poten. Bloembollen die verwilderen en dus ieder jaar meer bloemen geven. Waarom biologische bloembollen? Op dit moment is maar 1 op de 1000 bloembollen zonder be strijdingsmiddelen geteeld en juist de vlinders, de wilde bijen, de hommels en de honingbijen zijn zeer gevoelig voor de giffen die in de bloembollenteelt ge bruikt worden. Veel moderne bestrijdingsmiddelen zijn extra giftig, zijn oplosbaar in water, komen zo in nectar en stuifmeel terecht en zijn zeer schadelijk. SKAL is de organisatie die toeziet op biologische teelt en het EKO keurmerk kan toekennen. Al leen bloembollen die aan de SKAL richtlijnen voldoen mogen biologisch heten. Alle telers van de bloembollen die de BDim kers hebben geselecteerd voor de bijen zijn tenminste SKAL-ge certificeerd.
Anemoon en Tulipa linifolia
Maar ook SKAL vinden BDimkers voor de bijen niet goed ge noeg. Met enkele telers willen zij de kwaliteit van de biologische bloembollen ten behoeve van de bijen verder verbeteren. Christall is verbonden met dat proces. Dat betekent: −Omdat ook residuen van be strijdingsmiddelen gevaarlijk voor bijen kunnen zijn en deze zich niet aan perceelgrenzen hou den omdat ze zich via water en lucht verspreiden, worden alle partijen biologische bloembol len na de oogst op meer dan 500 verschillende bestrijdings middelen getest. −Zo mogelijk en al meer wordt er afgezien van de aankoop van reguliere bloembollen om mee te telen. Als reguliere bloembollen in biologische grond worden gepoot, mag de oogst van dat seizoen toch bio logisch/SKAL-gecertificeerd wor den genoemd. BDimkers ver trouwt vooral op het vakman schap van de telers die met de eigen biologische producten verder telen.
Bij op blauwe druif −Om het bodemleven te ver sterken, is het toepassen van eigen compost wenselijk. Om de ziektedruk van kwalijke orga nismen in de bodem te vermin deren kunnen Effectieve Microorganismen (EM) ingezet wor den. EM, de vinding van prof. Terua Higa, wordt inmiddels wereldwijd toegepast. −Met chromatografie kan de kwaliteitsverbetering van de bodem en de bloembollen goed gestuurd worden.
Allium unifolium met vlinder
Anemoon −Door inundatie (het onder water zetten) van percelen wordt het bodemleven inclusief de eventuele schadelijke orga nismen gedood. Bij SKAL is dat toegestaan. BDimkers stimu leert liever een gezond bodem leven waarbij de grond niet onder water hoeft te worden gezet en het bodemleven intact blijft. Een gezonde bodem is de basis voor gezonde producten.
Het aanbod van chemievrije bloembollen bestond het eer ste jaar met name uit krokussen. In 2015 is daar ook winterako niet, sneeuwklokjes, wildtulpjes en sieruitjes aan toegevoegd. In 2016 werden ook buishyacin tjes, meerdere kleuren druifjes, anemoon, meerdere soorten kleinbloemige en grootbloemi ge alliums, sneeuwroem en fri tillaria aangeboden. Zo zorgen de bloembollen voor een bloei periode van het vroegste voor jaar tot in de zomer. Uit dit sorti ment hebben wij, het bestuur, een keuze gemaakt. Dien Giltjes, met dank aan Christall voor het ontlenen van tekst uit het persbericht 7
AH-moestuintjes Ineens heb ik zin om mijn tuin vrienden en -vriendinnen van Groei & Bloei te laten weten wat ik zoal meemaak in de tuin. Toen ik nog een kinderdagver blijf had, hadden we een groot kippenhok, zodat de kids kon den meemaken hoe het erom spande bij het vaststellen van de pikorde. Nu deze educatieve functie al jarenlang geen opgeld meer doet, bedacht ik dat het stuk grond vlakbij het huis wel een soort moestuin kon worden. Uit dagend, want ik ben meer een bloemenmens dan een tuinier met nutsoverwegingen. Albert Heijn met de zogenaamd “eenvoudig te kweken”-moes tuintjes-actie had daarin ook een rol. Ik zaaide sla, broccoli, bietjes, knolvenkel uit de doosjes. Een aardig gedoe, maar uiteindelijk belandde het resultaat in het gespitte stukje grond. Nauwelijks had ik me omge
draaid van de werkplek of er waren al koolwitjes in de aan val. De broccoli veranderde in een kinderdagverblijf voor de eitjes en net als de kinderen van weleer gedijden ze uitstekend. De rupsjes aten bijna alles op. De kans op een overval had AH wel eens op het doosje mogen vermelden. De knolvenkel knolt niet, maar laat het zwierige groen geurig fladderen. Misschien moet ik langer wachten op de beloofde knol. Ik vraag me af wat er van al die zaadjes van schoolkinderen terecht is gekomen, nu de op passen op vakantie zijn. De bietjes heb ik zojuist onder het onkruid vandaan gehaald en er lijken bietjes gevormd te worden, wel met een holletje zo hier en daar, van een gretige voorproever. Ik vermoed een slak. De sla deed het beter; hechte kroppen werden het niet, maar we aten ervan en op een brood je zalm heb je maar een paar
frisse blaadjes nodig. Maar het is bij warm weer ook snel door geschoten. Ik ben zo blij dat ik het heb laten staan. Want wat bloeit sla prachtig. Lichtgele transparante bloeiwijze, wel 90 cm. Juist daarnaast stond een oude Agapanthus, die ik gered had uit de verstikkende border. Vandaag maakte ik de bijge voegde foto van de delicate kleurcombinatie.
Ik ben er zeer tevreden over en daarom werk ik met zoveel ge noegen in de tuin. Hartelijke groet van jullie tuin vriendin, Grietje Valkenburg
Bloemenlunch Op zondag 4 september organiseerde KMTP afd. Ede een bloe menlunch bij familie Van Weerdenburg aan de Doesburgermo lenweg. We waren met een flink groepje leden. Helaas was het weer niet al te mooi dus moesten we binnen zitten. Heel gezellig aan een lange, keurig gedekte tafel met eetbare bloemen in vaasjes. We moesten ons laten verrassen. Nou dat heeft de keu ken waar gemaakt. Een hele reeks heerlijke hapjes werd ons door de koks aangeboden. En steeds versierd of klaar gemaakt met de kleurigste bloemen. Ik herinner me de werkelijk verrukkelijke artisjok, die we -samen met 4 andere smullers- uit elkaar konden pluizen en dan de uitgetrokken delen konden dopen in een bij passende bloemensaus. Mmmmm. De beide dames, Annemarie en Hennie, bleven de heerlijkste gerechtjes uit de keuken toveren. Iedereen stond zeer voldaan van tafel op en hoopte stiekem, dat we volgend jaar weer terug mochten komen. Een paar voorbeelden van eetbare bloemen, die echt lekker smaken zijn: kleine viooltjes, kleine citroen-afrikaantjes en de bloemen van de Oostindische kers. Pien Kruizinga
8
Een bloemige foto
De koks smullen lekker mee
Tip van de tuinman Het is weer najaar. September was veel te warm voor deze maand. De hoogst gemiddelde temperatuur sinds de metingen van de weerprofeten. We doen het ermee. Waarschijnlijk heeft u de mees te bloembollen reeds geplant. Sommige tuinadviezen in de bekende tuinbladen adviseren steeds om de bollen af te dek ken met turfmolm. De bollen zouden dan niet bevriezen. Ik zal u uit de droom helpen. Na een regenbui is de turfmolm kleddernat. Denkt u nu echt dat deze natte plak als winterbe scherming effect heeft? Nee dus. Het heeft geen enkele zin om turfmolm te strooien waar u de bloembollen geplant hebt. De grond wordt er zelfs plaatse lijk zuurder van. Niet doen. Als u de plaatsen wilt markeren, zodat u in de winter nog weet waar u de bollen geplant hebt, kunt u beter een beetje pot grond op die plaats strooien. Alleen als markering van de plaats. Het is ook weer de hoogste tijd om coniferenhagen te snoeien. Deze hagen stoppen dan met groeien en de snoeiwonden genezen nog mooi voor de win ter. Ook vormsnoei kan nu nog toegepast worden. De leibo men en andere bomen op stam kunt u nu reeds snoeien. Zelf doe ik dit net voor het meeste blad van de bomen valt. Het scheelt enorm veel bladruimen. De bomen geven er niets om. Sommige mensen willen niet tegen een kale stam aan kijken gedurende de wintertijd. Het blijft altijd een keuze van uzelf. Indien u struiken wilt verplanten, adviseer ik u te wachten tot alle blad er afgevallen is. Indien er nog blad aan de struik zit, gaat de verdamping van vocht ge woon verder. Er kan dan scha de aan de plant ontstaan, met gevolg dat de takken kunnen
krimpen en doodgaan. Bladhoudende struiken kunt u nu niet verplanten zonder schade toe te brengen. U steekt name lijk de wortels kapot. De plant gebruikt nog steeds vocht, maar de wortels die dat vocht kunnen opnemen, zijn er afge stoken. Jammer, maar waar. U kunt wel bij blad-houdende planten die u wilt verplanten reeds aan een kant van de plant een halve ring steken met een scherpe schop. Dan zijn niet alle wortels afgestoken en kan de plant zich herstellen en opnieuw nieuwe groeipunten aanmaken aan de afgestoken wortels. De plant wordt er ook sterker van. Na 6 weken kunt u dan de andere kant op dezelf de manier bewerken. Weer 6 weken later kunt u de plant oprooien en verplanten. U zult zien dat er weer nieuwe uitloper tjes gevormd zijn aan de uitein den van de wortels. Een vraag, die heel recent aan mij gesteld werd over het snoei
en van hortensia’s, betrof: wan neer en hoe mag ik deze snoei en? Dan heb ik het over de bolhortensia’s of boerenbollen. Sommige mensen willen de oude uitgebloeide bloemen weg doen. Prima, maar let goed op: precies onder de uitgebloei de bol zitten 2 kleine blaadjes. Daar ziet u nog geen knopjes in de bladoksels. Een stel blaadjes lager zitten wel knopjes. Deze knopjes worden de nieuwe bloemen voor volgend jaar. Precies daarboven dus knippen om de oude bloemen te verwij deren. Als een struik enkele jaren niet gesnoeid is, ziet u, als u goed kijkt oude verkleurde takken in de struik. Deze ver kleurde, meestal grijze takken bij de grond afknippen. Daar zullen weer nieuwe scheuten komen. Die bloeien het 2e jaar. Zo kan u per jaar een gedeelte van de struik verjongen. Veel succes, Hans Luiten j.m.luiten@hccnet.nl
Foto-impressie van de ruilbeurs
9
Excursie Noord-Brabant Op 18 augustus reisde een bus vol tuinliefhebbers af naar Noord-Brabant. De eerste tuin was in Vlijmen, de Vijfhoeven. Gezellig onder de notenboom dronken we koffie met daarbij een jodenkoek.
Daarna bezochten we het tuin centrum Princenbosch in Gilze, waar we onze lunch gebruikten en als extra verrassing een stuk heerlijke paddenstoelenquiche van Annemarie kregen. Na de lunch gingen we de kwekerij in en er werden veel planten aan geschaft. Het onderste gedeel te van de bus kwam al aardig vol. Dan op weg naar de volgende tuin, den Overkaent, een tuin van 8500 vierkante meter. Ook deze tuin had weer een zeer enthousiaste eigenaar, die de tuin trouwens samen met z’n vrouw onderhoudt. Onze gast heer, Henk Goeijers, vertelde
vraat. We waren onder de in druk van de Liquidambar styra ciflua, de amberboom, wel 15 meter hoog. Een prachtige tuin met een grote collectie Heu chera en siergrassen. Ons volgende doel, de pluktuin, de Langendam in Waspik. Na de diashow met uitleg en de koffie met cake gingen we tuin in, waar we emmers vol met prachtige boeketten konden plukken. De pluktuin bestaat sinds 2005. In de boerderij wor den ook workshops gehouden en bloemschikcursussen; met zowel verse als droogbloemen.
Gezellig onder de notenboom De Heer J. van Kuijk vertelde de geschiedenis van de boerderij uit 1902 en legde uit hoe de tuinen aan hun vruchtbare grond kwamen: nl. door de mest van de andere boeren uit het dorp. De tuin was verrassend vol met bijzondere planten. Onze gast heer beantwoordde geduldig al onze vragen. We zagen o.a. verschillende soorten pimper nel en de zeer speciale Amisia zygomeris.
Een mooie bos bijelkaar
Uitleg over bamboe
Amisia zigomeris
10
boeiend over de ontwikkeling van de tuin en ook hoe de tuin aan z'n naam kwam. Hij is be gonnen met eerst 25 bomen te planten en daarna zo langza merhand begonnen die grote oppervlakte op te vullen met struiken en planten. Ook heeft hij veel gedaan met gebruikte materialen, zoals banken, muurtjes, verhogingen en een waterval. Alles zelf gemaakt! We zagen een interessante collec tie bamboe, een hosta-collec tie, die wonderbaarlijk bijna niet aangetast was door slakken
Verder waren er nog wat heb bedingetjes te koop. Voldaan gingen we omstreeks vijf uur weer huiswaarts waar onze trouwe buschauffeur ons weer veilig op de Arnhemse weg afleverde. Het was een fantastische dag, prachtig excursieweer, interes sante tuinen en dit allemaal uitstekend georganiseerd door onze Coranne van Kampen. Heleen en Willem Baljet
Goorsteeg 19 6741 TB Lunteren 0318 - 482726 06 - 20749849 www.bassalunteren.nl
Tuinplantenrubriek door Wout Kromhout Aardbeiboom - Arbutus unedo Soms hebben planten vreemde Nederlandse namen die nergens op slaan. Deze aardbeiboom is er zo een. De vruchten lijken bepaald niet op aardbeien en een boom wordt het nooit in ons klimaat. Dat is natuurlijk geen reden om er geen aandacht aan te schenken, want dit is juist een erg grappige struik, die dingen doet die vrijwel geen ander plantengeslacht uithaalt. Wat is er aan de hand? De Aardbeiboom is een groenblijvende struik, die onder normale omstandigheden tot 3 meter hoog kan uitgroeien. Op zijn natuurlijke groeiplaatsen in Zuid-Europa groeit hij wel uit tot een boom van wel 12 meter hoog! Het is een telg uit de grote familie der Ericaceae of heidefamilie. Hiertoe beho ren veel geslachten tot zelfs de Rhododendron, Kalmia en Enkianthus. Opmerkelijk is de bloeiperiode en de tijd van vruchtdracht. Deze vallen namelijk over elkaar en spelen zich beide af in de winterperiode! De grap is dus dat je in de winter een bloeiende struik in de tuin hebt, die ook nog eens vol zit met gele tot felrode, kogelronde vruchten. Dat levert een prachtig beeld op van diepgroen, gelardeerd met witte bloemtrossen en bundels rode vruchten. Bekijk de foto’s maar eens aandachtig! De bloemen staan in 5 cm lange en brede, hangende trossen aan het einde van de takken. Ze zijn groenig wit tot zuiverwit met zelfs af en toe een roze zweem. De bloemen zijn klokvormig en karak teristiek voor het geslacht der heideachtigen. De bloei valt op een eigenaardig tijdstip en wel van oktober tot maart, dus in de winter!! Omdat de vruchten langzaam rijpen, hebben die pas in de volgende winter hun uiteindelijke grootte bereikt en kleuren ze dan bleekgeel naar felrood. Dit samengaan van kleuren geeft een fraai kleurenspektakel van herfst tot voorjaar. Omdat bloei en vruchtzetting elkaar jaarlijks blijven opvolgen, blijft dit effect aanwezig. Zet deze struik wel op een warme, beschutte plek in de tuin. Hij is redelijk winterhard maar soms kan hij een flinke tik krijgen van wintervorst of late nachtvorst. Onder de -10 graden Celsius is een afdek king wel nodig. Hij komt namelijk van nature voor in het Middellandse Zeegebied en in China. Daar worden de vruchten gebruikt bij de bereiding van wijnen en likeuren of verwerkt als jam. Snoeien is eigenlijk niet nodig. Geef hem ieder jaar wat organische mest of een laagje houtcompost om de diepgroene kleur van de bladeren te behouden. Laat de grond niet te veel uitdrogen; maar opstuwend vocht daar kan hij ook slecht tegen (vlezige wortels). Al met al een struik om zeker eens te proberen als u een geschikte plaats ervoor hebt in de tuin.
Arbutus Unedo met bloem
Arbutus Unedo met bloem en vrucht
Arbutus Unedo met vrucht
Nieuwe leden - welkom Bennekom: Dhr. G. van Bruksvoort Ede: Dhr. M. Elburg, mw. J. Melis, mw. J.S. van Wikselaar
11
Indien onbestelbaar: Commandeursweg 21, 6721 TW, Bennekom
Colofon
Het bestuur van Groei & Bloei afd. Ede wenst u allen prettige kerstdagen, een plezierige jaarwisseling en een Gelukkig Nieuwjaar. Zij ontmoet u graag op woensdag 18 januari 2017 voor een gezellig samenzijn als start van het jubileumjaar.
Voorzitter: Annemarie de Leeuw annemarie@adleones.nl 0318-610240 Secretaris: Dien Giltjes info@ede.groei.nl 0318-418557 Redactieleden Flora: Coranne van Kampen, cent106@hotmail.com Dien Giltjes Dwarrelblad: Dien Giltjes diengiltjes@hetnet.nl Kopij en foto’s Sluitingsdatum kopij: 2 jan. Artikelen en/of digitale foto’s aanleveren met de hoogste resolutie van de camera, in jpgformaat (dus niet in een Worddocument) S.v.p. samen met de tekst sturen aan: cent106@hotmail.com Website en Facebook Website: ede.groei.nl Facebook: KMTP-Groei-Ede Webmaster: Erik Erkelens webmastergroeienbloeiede@g mail.com Opgeven excursies (liefst per e-mail evt. telefonisch) Coranne van Kampen: cent106@hotmail.com 0318-636477 Betalen excursies Rek.nr. NL 88 ABNA 0437263142 t.n.v. KMTP-excursierekening Ede, o.v.v. datum betreffende excursie