Globalen standard za sledlivost Poddr{ka na preglednosta, kvalitetot i sigurnosta vo sinxirot na snabduvawe
GS1 – GLOBALEN DELOVEN JAZIK
2
GS1 GS1 e globalna organizacija posvetena na razvojot i primenata na globalnite standardi i re{enija za podobruvawe na efikasnosta i preglednosta vo sinxirite na snabduvaweto i pobaruva~kata. Organizacijata ima pove}e od 30 godini iskustvo vo razvojot na globalnite standardi i tehnologii za poddr{ka na sinxirot na snabduvawe.
GS1 e neutralna, neprofitna organizacija za standardi (i srodni uslugi). Me|unarodnata GS1 organizacija nudi {iroka paleta na proizvodi, re{enija i uslugi, vklu~uvaj}i go i GS1 sistemot na standardi, koj e najmnogu koristen sistem na standardi vo svetot vo sinxirite na snabduvawe.
Ovaa paleta se protega od GS1 bar kodovite, preku eCom alatkite za elektronsko rabotewe, do tehnologijata na slednata generacija kako {to se GS1 EPCglobal (koja koristi RFID), re{enijata kako {to e GDSN (sinhronizacija na podatoci) i globalnoto re{enie za sledlivost.
GLOBALEN DELOVEN JAZIK PRIDOBIVKI Unapreduvawe na efektivnosta i preglednosta vo sinxirite na snabduvawe i pobaruva~ka
Globalni standardi za avtomatska identifikacija
Brza i to~na identifikacija na trgovskite edinici, uslugi ili lokacii
Globalni standardi za elektronski delovni poraki
Opkru`uvawe za globalna sinhronizacija na podatoci
Globalni standardi za avtomatska identifikacija bazirani vrz RFID
Brza, efikasna i to~na razmena na delovnite podatoci
Standardizirani, bezbedni podatoci za efikasni delovni transakcii
Poto~na. pobrza i poeftina preglednost na informaciite
GS1 identifikacioni klu~evi (npr. GTIN, GLN, SSCC, GRAI, GIAI, GSRN, EPC) i atributivni podatoci (npr. rok na traewe)
3
Voved
Poradi mo`nosta za obezbeduvawe na globalno edinstvena identifikacija na trgovskite edinici, imotot, logisti~kite edinici, delovnite partneri i lokaci,. GS1 sistemot na standardi e osobeno pogoden za primena so cel sproveduvawe na sledlivost.
“Globalniot standard za sledlivost ovozmo`uva dosleden pristap do sledlivosta dol` celiot sinxir na snabduvaweâ€?. NESTLÉ
Bezbednosta, sigurnosta i sledlivosta vo momentov se vo prv plan kako na dr`avnite propisi, taka i na stopanstvoto {irum svetot. Porano, na u~esnicite vo nacionalnite, regionalnite i globalnite sinxiri na snabduvawe im bea predlagani brojni neusoglaseni re{enija za sledewe i vleguvawe vo traga.
Takviot pristap bara celosen pregled dol` sinxirot na snabduvawe, {to najdobro se postignuva preku primena na globalniot deloven jazik GS1. Faktot deka toj e prifaten {irum svetot, mu dava edinstvena pozicija da mo`e da odgovori na barawata na proektiraweto i implementacijata na sistemot na sledlivost.
Poradi visokite tro{oci za primena na razli~nite dr`avni propisi kako i na uslugite i nekompatibilnite re{enija koi se nudat, potro{uva~ite, kompaniite i site u~esnici vo sinxirot na snabduvawe baraa definirawe na sledlivosta kako deloven proces, poddr`an preku dobrovolnite delovni standardi koi se prifateni niz celiot svet.
Poradi toa {to pru`a mo`nosti so GS1 standardite globalno i edinstveno da se identifikuvaat trgovskite edinici, sredstvata, logisti~kite edinici, delovnite partneri i lokaciite, GS1 sistemot osobeno e pogoden za implementacija na sistemot sledlivost. Vode~kite delovni organizacii, kako {to se CIES i ECR Europe, go podr`aa koristeweto na GS1 re{enijata za sledlivost.
GS1 pridonese kon sozdavawe na globalen deloven dogovor za op{tite barawa i zaedni~kiot na~in na opi{uvawe na procesite za sledlivost, zemaj}i gi v predvid razlikite koi gi nametnuvaat razli~nite delovni, pravni i tehnolo{ki barawa. Od gledna to~ka na upravuvaweto so informaciite, primenata na sistemot na sledlivost vo ramkite na sinxirot na snabduvawe bara site vklu~eni strani sistemati~no da go povrzat fizi~kiot tek na materijalite, poluproizvodite i gotovite proizvodi so tekot na informaciite za niv.
So cel i ponatamu da ja razviva sposobnosta da bide od pomo{ na potro{uva~ite, delovnite subjekti i dr`avnite organi {irum svetot, GS1 ja definira{e sledlivosta kako deloven proces i go razvi globalniot standard za sledlivost koj se temeli na naprednite tehnologii i relevantnite alatki na GS1 sistemot.
4
Globalen standard za sledlivost
GS1 standardot za sledlivost e standard na delovniot proces koj ja opi{uva sledlivosta nezavisno od izborot na tehnologijata.
“ GS1 globalniot standard za sledlivost e rezultat na sorabotkata i zaedni~kite zalo`bi na u~esnicite vo globalni razmeri. Pridobivkite od primenata na ovoj standard sega im se dostapni na site GS1 korisnici bez ogled na vidot na nivnata dejnost, mestoto na obavuvawe na delovnite aktivnosti ili goleminata na kompanijata” .
GS1 standardot za sledlivost e standard na delovniot proces koj ja opi{uva sledlivosta nezavisno od izborot na tehnologijata. Toj definira minimum uslovi koi treba da gi ispolnat kompaniite od site golemini i stopanski granki i soodvetnite GS1 standardi koi se koristat kako alatka za upravuvawe so delovnite informacii.
Toj gi zadovoluva osnovnite pravni i delovni potrebi za da trgovskata edinica bi mo`ela ekonomi~no da se sledi nanazad (“eden ~ekor nazad”) i nanapred (“eden ~ekor napred”) vo bilo koja to~ka, dol` celiot sinxir na snabduvawe, bez ogled na toa kolku trgovski partneri i fazi na deloveniot proces se vklu~eni i kolku dr`avni granici se pominuvaat.
Standardot bara upotreba na globalno utvrdeni i primeneti alatki na GS1 sistemot koi edinstveno ja identifikuvaat bilo koja “sledliva edinica”, opi{uvaat formirawe na precizni zapisi za transakciite i obezbeduvaat brza razmena na informaciite za sledenata edinica me|u trgovskite partneri.
CARREFOUR
5
GS1 standardot za sledlivost go opi{uva procesot na sledlivost na visoko nivo i na toj na~in ja ovozmo`uva i unapreduva sorabotkata me|u u~esnicite vo sinxirot na snabduvawe. Istovremeno ovoj standard í ovozmo`uva na sekoja kompanija da kreira svoj sopstven sistem na sledlivost vo soglasnost so svoite mo`nosti, potrebnata preciznost i primenetata avtomatizacija, kako bi gi zadovolila svoite komercijalni celi. So definirawe na minimum zaedni~ki barawa i so utvrduvawe na postapkite koi se baraat od trgovskite partneri, GS1 standardot za sledlivost ovozmo`uva maksimalna interoperabilnost me|u sistemite za sledlivost dol` sinxirot na snabduvawe, pri prilagoduvaweto kon specifi~nite komercijalni i regulatorni barawa na stopanskite granki. Standardot slu`i kako osnova za site GS1 ~lenki da go koristat kako pojdovna to~ka pri definiraweto na svoite edinstveni barawa. Ovaa osnova kaj delovnite subjekti i dr`avnite organi {irum svetot }e obezbedi zaedni~ki pristap i razbirawe na klu~nite principi. Osven toa, organizacijata koja go koristi procesot na sledlivost baziran na proveren standard poka`uva visok stepen na korporativna odgovornost.
Istovremeno ovoj standard í ovozmo`uva na sekoja kompanija da kreira svoj sopstven sistem za sledlivost vo soglasnost so svoite mo`nosti, potrebnata preciznost i primenetata avtomatizacija, kako bi gi zadovolila svoite komercijalni celi.
“Op{toto razbirawe kako proizvodite mo`at da se sledat dodeka se dvi`at dol` globalniot sinxir na snabduvawe nikoga{ ne bilo pova`no. GS1 standardot za sledlivost dava osnova vrz koja }e se izgradat poodelni industriski standardi za sledlivost.” ZDRU@ENIE ZA MARKETING NA ZEMJODELSKITE PROIZVODI i KANADSKO ZDRU@ENIE ZA MARKETING NA ZEMJODELSKITE PROIZVODI
6
Primena na sledlivosta Sledewe na materijalite, surovinite i proizvodite vo dvete nasoki (nanapred i nanazad) dol` sinxirot na snabduvawe sé pove}e stanuva sostaven del na raboteweto. Tradicionalno, sledeweto na proizvodite se primenuvalo so cel identifikuvawe i locirawe na rizi~nite prehranbeni ili farmacevtski proizvodi zaradi nivna eliminacija od prometot. Podocna, sistemite za vleguvawe vo traga se koristea za proverka na prisustvo ili otsustvo na atributi va`ni za potro{uva~ite (npr. prirodno odgleduvana hrana, kozmetika bez alergeni i sl.).
Sledlivosta isto taka stana va`na alatka vo borbata protiv falsifikuvaweto na proizvodite i za{tita na brendovite. Od neodamna, sledlivosta na prehranbenite prizvodi stana regulatorno barawe so cel za{tita od bioterorizmot.
Sledlivosta mo`e da se koristi za specifi~ni celi i kako alatka vo ramkite na drugite delovni procesi, kako {to se: Upravuvawe so kvalitetot Upravuvawe so rizikot Upravuvawe so informaciite Logisti~ki tekovi Komercijalni prednosti Razvoj na upravuva~kite barawa.
Primer na koristewe na sledlivosta i barawata za sledewe:
Koga se slu~i toa? Sodr`i li alergen? Kade se locirani?
Otkade doa|a? Koi proizvodi ja sodr`at taa supstanca?
Koj go proizvede ovoj proizvod?
Komu e ispora~an ovoj broj na partija/lot?
7
Primeri na u~esnici vo sledlivosta vo sinxirot na snabduvawe: Primer na sinxirot na snabduvawe so prehranbeni proizvodi Potro{uva~i
Transport
Maloproda`ba Materijal za pakuvawe
Golemoproda`ba Transport
Prerabotka Transport Primarno proizvodstvo / surovini
Primer na sinxirot na snabduvawe vo zdravstvoto Bolnici
Apteki
Maloproda`ba
Transport
Golemoproda`ba / Distributer / Davatel na Logisti~ki uslugi
Prerabotka
Transport
Primarno proizvodstvo / surovini
Materijal za pakuvawe
8
Proces na sledlivost GS1 standardot za sledlivost gi definira pravilata na raboteweto i minimumot barawa na koi treba da se pridr`uva pri kreiraweto i primenata na sistemot za sledlivost. Tie se koncentrirani okolu matrica na ulogi i odgovornosti za sekoj~ekor vo procesot na sledlivost.
Toga{ koga trgovskite partneri }e odlu~at da postignat sledlivost
Za najava na povlekuvawe na proizvodi od proda`ba, kontakt so mediumi, povratna logistika itn.
PLANIRAWE I ORGANIZACIJA
USOGLASUVAWE NA OSNOVNITE PODATOCI
KORISTEWE NA INFORMACIITE
ZAPIS NA PODATOCITE ZA SLEDLIVOST
BARAWE ZA SLEDEWE
Toga{ koga baranite informacii ne se vo momentot i interno dostapni
Pred fizi~kiot tek
Za vreme na dvi`eweto na proizvodite dol` sinxirot na snabduvawe
9
Potprocesot planirawe i organizacija odreduva kako da se imenuvaat, soberat, razmenat i ~uvaat podatocite za sledlivost. Osven toa, toj odreduva kako da se upravuva so vrskite me|u vleznite podatoci, internite procesi i izleznite podatoci. Potprocesot usoglasuvawe na osnovnite podatoci odreduva kako da se identifikuvaat delovnite partneri i fizi~kite lokacii, trgovskite edinici i imotot. Toj isto taka odreduva kako da se razmenuvaat osnovnite podatoci so trgovskite partneri.
Potprocesot zapis na podatocite za sledlivost odreduva kako da se dodeli, primeni i opfati identifi kacijata na sledlivite edinici koi se sledat, t.e. kako da se sobiraat, razmenat i ~uvaat podatocite za sledlivost vo tek na fizi~kiot tek. Potprocesot barawe za sledewe odreduva kako da se zapo~ne i odgovori na barawe za sledewe. Potprocesot koristewe na informaciite ovozmo`uva koristewe na prethodnite procesi poradi prezemawe na soodvetni merki, kako {to toa go nalagaat pravnite i delovnite barawa.
Slednive GS1 standardi ovozmo`uvaat implementacija na GS1 standardite za sledlivost: Globalen broj na trgovskata edinica (GTIN) Globalen lokaciski broj (GLN) Seriski kod na kontejnerite za transport (SSCC) Bar Kod GS1-128
DataBar (prostorno reducirana simbologija RSS) Data Matrix Elektronski kod na proizvodite (EPC)
GS1 XML i EANCOM e-delovni poraki Op{ti GS1 specifikacii Globalna klasifikacija na proizvodite (GPC)
Globalen re~nik na podatocite (GDD)
10
Pridobivki
Kako {to delovnite subjekti ja sogleduvaat vrednosta na sledlivosta, tie ne sakaat pove}ekratni, potencijalno sprotistaveni sistemi za sledlivost, nitu nepotrebno zgolemuvawe na tro{ocite. Isto taka sogleduvaat deka sekoja kompanija e samo eden partner vo sinxirot na snabduvawe, a deka sinxirot e silen onolku kolku e silna negovata najslaba alka. Zatoa sakaat sistem koj lesno mo`e da go usvoi re~isi sekoj vo sinxirot na snabduvawe.
GS1 standardot za sledlivost ova go postignuva blagodarej}i na slednovo: Se temeli na postojnata delovna praksa i nema potreba za kupuvawe, kreirawe ili integrirawe na novi sistemi. Koristi zaedni~ki jazik, GS1 sistem za identifikacija i bar kodirawe, kao i GS1 EANCOM i GS1 XML za razmena na delovni poraki.
[iroko e rasprostranet zatoa {to GS1 standardite se koristat vo pove}e od 150 dr`avi {irum svetot i gi primenuva mnozinstvoto delovni partneri vo sinxirot na snabduvawe (gi koristat preku milion kompanii). Ima globalen pristap bidej}i go nabquduva globalniot sinxir na snabduvawe kako celina, ne se zanimava so poedine~en partner. Temelen e bidej}i gi definira osnovite na sledlivosta: identifikacija, opfat i upravuvawe so podatocite, upravuvawe so vrskite i komunikaciite.
Toa ne e zamena za uslugi, kako {to se osposobuvaweto ili poddr{kata vo primenata, iako gi identifikuva vidovite na informaciite i osnovnite specifikacii za koi davatelot na uslugi mora da vodi smetka pri kreiraweto na sistemot za upravuvawe so sledlivosta. Toa ne e zamena za programite za bezbednost ili kvalitet, tuku dopolnuvawe koga }e se pojavi nekoj problem. Na primer, za programite za sigurnost na hrane kako {to e Globalnata inicijativa za bezbednost na hranata CIES i programite za kvalitet kako {to e EUREPGAP.
Fokusiran e na vrskite me|u fizi~kiot tek na materijalite i proizvodite, vospostavuvaj}i otvoren, globalen odnos me|u nezavisnite partneri. Fleksibilen e, bidej}i sogleduva deka sostojbite se razlikuvaat vo i me|u stopanskite granki, pa poradi toa pru`a aplikaciii po merka. Toa ne e standard za interna sledlivost i pokraj toa {to gi poka`uva vlezovite i izlezite koi {to moraat da bidat povrzani so interniot system na sledlivost. Toa ne e nitu zakon nitu propis, iako e kreiran taka da na delovniot subjekt mu pomogne da se pridr`uva kon postojnite i o~ekuvanite zakoni i propisi.
11
GS1 Makedonija ul. Mar{al Tito br. 19, Skopje Direktor: Sla|ana Milutinovi} tel. 02/ 32 54 250 faks: 02/ 32 54 254 smilutinovic@gs1mk.org.mk www.gs1mk.org