қуа Өзгеру қуаты
2006 жылдық есеп
а
Негізгі операциялық және қаржылық көрсеткіштер
31.12.2006 ж. қорлар
Өндіру
Миллион баррел (2)
Тәулігіне мың баррел (жылына миллион тонна) (1) 192 (9,5)
2006 2005
188 (9,3)
179 (8,9)
2004
Түсім Миллиард теңге (миллиард АҚШ доллары)
349 (2,6)
2004
Акцияға есептегендегі таза пайда (5)
2005 2004
1. 2. 3. 4.
2 119
44 (329) 13 (97)
Акцияға есептегендегі дивиденттер
Акцияға теңгемен (АДҚ-ға АҚШ долларымен) (3)
+ 624
123 (972)
2006 2005
237 (1,7)
2006
Дәлелденгені+ықтималы+мүмкін болатыны
Миллиард теңге (миллиард АҚШ доллары) (3)
412 (3,3)
2004
1 495
+ 810
Дәлелденгені+ықтималы
Таза пайда (4)
(3)
2006 2005
685
685
Дәлелденгені
Акцияға теңгемен (АДҚ-ға АҚШ долларымен) (6) 2,260 (2,99)
928 (1,16) 280 (0,34)
Ескерту: Тоннадан баррелге қайта есептеу 7,36 барр/т коэффициенті бойынша. 2006 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша SPE стандарттары бойынша Gaffney,Cline & Associates қорларын бағалау. Тиісінше 2004, 2005 және 2006 жылдарға KZT/USS 136,4, 132,88, 126,09 айырбас бағамы бойынша теңгеге көшірілді. Жалғасқан қызметтен жыл ішіндегі таза пайда.
2006 2005 2004
5. 6.
500 (0,68)
382 (0,51)
74,2 (0,09)
Бір акцияға базалық және бөлінген есебімен жалғасқан қызметтен таза пайда. Тиісінше 2004, 2005 және 2006 жылдарға KZT/USS 136,4, 132,88, 126,09 айырбас бағамы бойынша теңгеге көшірілді. Бір АДҚ 1/6 қарапайым акцияға тең.Бір АДҚ-ға шаққандағы дивиденнің мөлшері 2004 және 2005 жылдар үшін шартты түрде алынды. 2006 жылға дивиденд 2007 жылғы 18 мамырдағы АЖЖЖ мақұлдауға жатады.
Қаз Қазақстан мұнай өнеркәсібінің инфрақұрылымы
Казань Нижнекамск
Альметьевск
Ульяновск
Уфа
Сызрань
Самара
Қазақстан
РЕСЕЙ
Саратов
Маг
Оренбург
Карачаганак Үлкен Шаған Волгоград
БакуТбилисиДжейхан
га
Вол Карманово
Темір Кенқ
Кенкияк
Доссор
Кожасай Мақат Ескене Комсомольский Атырау Ю. Забурунье Кашаган Қосшағыл Құлсары
Мартыши
Нефтепровод КТК
Астрахань С.Жанбай
Жан
Мұнайлы
Курмангазы
Қаратон
Опорный Сарыкамыс С. Бузачи Каламказ Тенгиз Сарықамыс Каражанбас Қаламқас Баутино Бейнеу Таушық Каракудук Арыстанов Ақтау Жетыбай
Каспий теңізі
Сай-Өтез Узень Жаңаөзен Теңге Тенге
Кунгра
А
Өзінің географиялық жағдайы мен дамыған инфрақұрылымының арқасында Қазақстанның әлемдік мұнай рыногына кіруге мүмкіндігі мол.
Баку
Туркменбаши
ТҮРКІМЕНСТАН
мұнай өнеркәсібінің инфрақұрылымы
зақс Екатеринбург
Чернушки
Анжеро-Судженск
Тюмень
Кемерово
Новосибирск
Юргамыш
а
Тобол
Омск
Петропавл
Барнаул
гнитогорск
Қостанай
Бийск
Көкшетау Айсары
Қашар Тобылжан
Аманқарағай
РЕСЕЙ
Павлодар
Есіл
Астана
Орск
Ер
тіс
Семей
Теміртау
қияқ Алибекмола Ю. Алибек нажол
Қарағайлы
ҚАЗАҚСТАН
Зайсан көлі
Атасу Ақтоғай
Саяқ Балхаш
Карамай
Балхаш көлі
Дружба (Алашанькоу)
Арал
Арал теңізі
ад
Урумчи
Кумколь С. Кумколь Ю. Майбулак Кумколь Арыскум Кызылкияк Арысқұм Жосалы Нуралы Аксай Акшабулак
Тушанцзы
ҚЫТАЙ Тасты
ыр
да
ри
Бишкек я
ӨЗБЕКСТАН
Шартты белгілер
Жамбыл
Ам
Шымкент
я рь
а уд
Учкудук
Ташкент Фергана Бухара
Алматы
Бірлік
С
ҚЫРҒЫЗСТАН
Мұнай өңдеу зауыты Мұнай қүұбыры Кен орны Теміржол Мұнай өндіру ауданы Мемлекеттердің шекаралары
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ – Қазақстан мұнайгаз саласының көшбасшысы. Біз одан әрі өсуге, дамуға, өз қызметіміздің тұрақтылығы мен ашықтығын арттыруға ұмтыламыз.
КМГ Қысқаша «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ туралы • «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ («ҚМГ БӨ» немесе «Компания») «Өзенмұнайгаз» АҚ мен «Ембімұнайгаз» АҚ-ын қосу жолымен 2004 жылы наурызда құрылды.
• 2006 жылы ҚМГ БӨ Қазақстанда мұнай өндіру
деңгейі бойынша үшінші орын алды. 2007 жылдың сәуірінде «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы («Қазгермұнай») 50 % -на ие болу Компанияны екінші орынға шығарды.
• ҚМГ БӨ Батыс Қазақстандағы 44 кен орнын игеруде. Олардың ең ірісі өндіру 1965 жылдан бастап жүргізіліп келе жатқан Өзен кен орны болып табылады.
• 2006 жылдың соңындағы жағдай бойынша
мұнайдың дәлелденген және болжамды қоры 203 миллион тоннаны (1,5 миллиард баррелді) құрайды. 2006 жылғы өндіру қарқыны жағдайында қорлардың еселігі 22 жылды құрайды.
• КМГ БӨ-нің Қазақстанда мұнай өндіруде
жүз жылдық тәжірибесі бар және елдің Батыс аймағындағы кен орындарының геологиялық құрылымы саласын жетік біледі.
• КМГ БӨ өзіне Өзен-Атырау-Самара (ӨАС) құбыр желісі мен Каспий Құбыр желісі Консорциумы (КҚК) құбыр желісіне кіруге кепілдікті рұқсат беретін келісім жасасты.
• Мұнай экспорты 2006 жылғы берудің жалпы
көлемінен 73%-ды құрады (2005 жылы- 71%).
Қысқаша ҚМГ БӨ туралы
Бас компаниямен өзара қарым-қатынас
«ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ – мемлекеттің бақылауындағы «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компаниясы» АҚ-ның (ҚМГ» ҰК») еншілес кәсіпорны. ҚМГ ҰК-ге Компанияның қарапайым акцияларының 61%-ға жуығы тиесілі. ҚМГ БӨ мен ҚМГ ҰК тығыз әріптестік қатынас ұстайды. Оған екі жақты қол қойылған бірқатар келісімдер куә. Бұл келісімдер ҚМГ БӨ мен оның бас компаниясының арасындағы ашық нарықтық принциптерді нығайта түседі және ҚМГ БӨ-ға өзінің барлық акционерлерінің мүддесінде іс-әрекет етуге мүмкіндік береді.
Бас компаниямен келісім сондай-ақ, ҚМГ БӨ-ға құрғақтағы мұнайгаз активтерін сатып алу құқығын басымдықты пайдалану мүмкіндігін, мемлекетпен тікелей келіссөздердің негізінде жаңа мұнайгаз кен орындарына рұқсатты және құбыр желісі жүйесіне кепілдікті кіруді қоса алғанда маңызды бәсекелестік басымдық та береді. ҚМГ БӨ Қазақстандағы мұндай басымдыққа ие бірден-бір компания болып табылады.
Г БӨ Акцияларды бастапқы ұсыну (IPO) 2 миллиард АҚШ доллары 2006 жылдың
орналастырылды. Ұлыбританиядан, Еуропа құрлығы елдерінен, АҚШ-тан, Ресейден, Азия мен Таяу Шығыстан институционалдық инвесторлардың кең ауқымы АДҚ-ны сатып алушылар болды.
қыркүйегінде ҚМГ БӨ өзінің акцияларының 38%-ын қор рыногына орналастырды. Акцияларды қазақстандық қор биржасына бастапқы жариялы орналастыру, сондай-ақ ауқымды депозитарлық қолхаттарды (АДҚ) Лондон қор биржасына орналастыру Компанияға 2,0 миллиард АҚШ долларынан астам пайда әкелді.
Акцияларды жергілікті рынокқа орналастырушы жетекші менеджер ретінде Visor Capital компаниясы қызмет жасады. Халықаралық рынокқа орналастырудың жетекші менеджерлері ABN Amro және Credit Suisse инвестициялық банктері болды, ал Merrill Lynch инвестициялық банкі бірлескен менеджер ретінде қызмет жасады.
17,9 миллион акция Қазақстандық қор биржасына
Компанияның халықаралық қор рыногына шығуы корпоративтік басқару, қызмет пен қаржылық есептілік саласындағы көптеген талаптарды орындауын жүктейді. Компания IPO жобасының шеңберінде бұл талаптарға сәйкес келу үшін ауқымды жұмыс жасады. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына көшу, жаңа Жарғы қабылдау, Директорлар кеңесінің құрамына тәуелсіз мүшелер шақыру, Директорлар кеңесінің аудит, сыйақылар және тағайындаулар жөніндегі комитеттерін қалыптастыру – ҚМГ БӨ-ні қазақстандық басқа кәсіпорындар үшін үлгі қылатын қадамдардың негізгілері.
17,9 миллионнан астам акциялар орналастырылды. Олардан 7,4 миллионнан астам акция 15 зейнетақы қорлары мен олардың активтерін басқарушы компаниялардың арасында таратылды. Акциялардың тағы 9,2 миллионы ҚМГ БӨ қаржылық «еншілесінің» облигацияларын сатып алу үшін пайдаланылды, ал акциялардың қалған 1,3 миллионы басқа инвесторлардың арасында шамалас бөлінді.
8,7 миллион акция Лондонның қор биржасына 8,7 миллион акцияға тең 51,9 миллионға жуық АДҚ
Акционерлердің ІРО сәтіне құрылымы
ІРО: орналастыру құрылымы
(қарапайым акциялар) Қазақстандық зейнетақы қорлары
60% 38%
Қайта қаржыландырылған облигациялар
Басқалары (жергілікті рынок)
АДҚ-ға ұсыныс
2% ҚМГ ҰК ІРО барысында орналастыру ІРО-ға дейінгі минортарлық акционерлер
LSE-ге орналастыру КАSЕ-ге орналастыру
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
Төр Директорлар Кеңесі Төрағасының сөзі
Қазақстан – 1991 жылы тәуелсіздік алған әлеуеті зор жас мемлекет. Аумағының мөлшері бойынша Қазақстан дүние жүзінде тоғызыншы орынға ие. Біздің еліміз пайдалы қазбаларға, оның ішінде мұнай мен газға бай. Қазақстанның мұнай-газ өндіруші компанияларының қызметі елеулі мөлшерде ел экономикасының үдемелі дамуына ықпал етеді. Ұлттың жалпы өнімнің жыл сайынғы өсуі соңғы бес жылдың ішінде 9%-дан асты. Қазақстан бұрыңғы Кеңес Одағы республикаларының ішінде мұнай өндіру бойынша Ресейден кейінгі екінші орынға ие және Каспий бассейні елдерінің арасында шикі мұнай қорлары бойынша алдыңғы қатарда. «ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ компаниясы да жас. Ол 2004 жылдың наурызында «Өзенмұнайгаз» АҚ мен «Ембімұнайгаз» АҚ-ын қосу жолымен құрылды, алайда құрылғанына көп болмағанына қарамастан, оның одан әрі дамуы мен өсуі үшін мол әлеуеті бар.
«ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ – «ҚазМұнайГаз» Ұлттық Компаниясы» АҚ-ның («ҚМГ» ҰК») еншілес компаниясы. Оның қызметінің негізгі саласы Қазақстанның батыс бөлігінде құрылықта мұнай және газ өндіру болып табылады. 2006 жылдың қортындылары бойынша Компания елде көмірсутектерін өндіру бойынша үшінші орынға ие және ірі мұнай компанияларының арасында акциялары қор рыногында айналымдағы жалғыз компания. 2006 жылдың соңында Gaffney, Cline & Associates (GCA) фирмасы растаған Компания мұнайының дәлелденген және болжамды қоры шамаман алғанда 203 миллион тоннаны (1,5 миллиард баррелді) құрайды. Бұл ағымдағы деңгейде аяқталған 2006 жылы 6,5 миллион тонна мұнайды (192 мың баррелді) құраған 22 жыл өндіруге сәйкес келеді. Компанияның түсімі 2006 жылы 412,2 миллиард теңгені (3,2 млрд. АҚШ долларын) құрады.
Директорлар Кеңесі Төрағасының сөзі
раға Халықаралық листингі бар компания мәртебесіндегі біздің алғашқы жылдық есебіміздің өзекті идеясы сапалы өзгеру, Компанияны қайта құру болды. Менің ойымша, Компания 2006 жылы алға қарай одан әрі қарқынды қадам басу үшін қажетті алғышарттар қалыптасқан дамудың шарықтау сәтіне қол жеткізді. Бұл Компанияның дамуының мынадай компоненттердің арқасында мүмкін болған жаңа айналымы. Біріншіден, бұл басшылықтың жоғары кәсіби деңгейі. ҚМГ БӨ жаңадан құрылған ұйым екендігіне қарамастан, оның кейбір бөлімшелері өндірістің жүз жылға жуық тәжірибесіне ие. Біздің кадрларымыз алдымыздағы ұрпақтардың тәжірибесін де, қазіргі заманғы техникалық білім мен машықты да бойына жинақтаған. Компания басшылығының мол тәжірибесі активтердің әлеуетін барынша пайдалануға және қосу мен біріктіру жолымен айтарлықтай өсуге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бүгінде Компанияда жұмыс істеп жүрген адамдар соңғы жылдары капитал салудың ұдайы жетіспеушілігінің салдарын жеңді және өндірісті қалпына келтірді. Қызметкерлердің кәсіби деңгейін көтерудің, қазіргі заманғы технологиялар мен жабдықтарды енгізудің арқасында мұнай өндіру көлемі 1998-2006 жылдары 80 %-ға өсті. Екіншіден, Қазақстанда мұнай-газ активтерін сатып алудың басымдықты құқығын пайдалану мүмкіндігін қоса алғанда, ҚМГ ҰК-мен сенімді әріптестік қарымқатынас Компанияға бәсекелестермен салыстырғанда даусыз артықшылық береді.
оқиғалардың санын 10 есе қысқартуға және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралардың сақталуын бақылауды айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік берді. Біз Директорлар Кеңесінің деңгейінде аудит, сыйақылар және тағайындаулар жөніндегі комитеттер құрып, жаңа стандартты корпоративтік басқаруды қабылдадық және Қаржылық Есептіліктің Халықаралық Стандарттарын (ҚЕХС) енгізу жолымен өзіміздің қаржылық есептілігімізді жақсарттық. Төртіншіден, өткен жылдың күзінде біз Компанияны дамудың жаңа сатысына шығардық. Табысты жүргізілген ІРО-ның нәтижесінде біздің кеудемсоқты өсу стратегиямызды іске асыруымызға негіз болатын ірі қаражат тартылды.
Мен осы мүмкіндікті пайдаланып, Компанияның барлық қызметкерлеріне қалтқысыз еңбегі үшін алғыс айтқым келеді. Біздің жетістіктеріміз бен нәтижелеріміз өздеріне өзі айғақ және болашаққа нық сеніммен қарау үшін барлық мүмкіндіктерді береді.
Сөзімнің сонында осынау қиын, бірақ біздің Компанияның дамуы үшін өте маңызды ауыртпалықтың өн бойындағы олардың елеулі үлесі мен қолдауы үшін оның жаңа мүшелерін қоса алғанда, біздің Директорлар Кеңесіне алғасымды білдіргім келеді.
Үшіншіден, біз басқарудың дүниежүзілік озық тәжірибелерін қолданудамыз және жұмысты қабылданған халықаралық стандарттарға сәйкес қалыптастырудамыз. Мысалға, бұл өндірістегі жазатайым
Ұзақбай Қарабалин ҚМГ БӨ Директорлар Кеңесінің Төрағасы
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
Бас Компания Бас Директорының сөзі
Директорлар Кеңесінің Төрағасы өз сөзінде ҚМГ БӨ АҚны өзгертуде және Компанияның сапа жағынан жаңа деңгейге шығуында маңызды рөл атқарған бірқатар факторларды атап көрсетті. Менің кейбір практикалық және стратегиялық сәттерге жан-жақты тоқталғым келіп отыр.
Біріншіден, біздің 2006 жылғы қаржылық көрсеткіштеріміз туралы бірер сөз. Компанияның жалпы түсімі 18,1 %-ға өсті және 412,2 миллиард теңгені құрады. Біз қолайлы нарықтық конъюктураны қолдандық: Brent сортты мұнайға баға шамамен 13%-ға өсті (теңгенің бағамын ескергенде), бұл ретте біздің орташа сату бағамыз 17 %-ға, бір тоннаға 31 182 теңгеден 43 498 теңгеге өсті. Таза пайданың артуы айтарлықтай болды өткен жылмен салыстырғанда 171%-ға, 122,6 миллиард теңгеге (972 миллион АҚШ долларына) жетті.
Қаржылық көрсеткіштердің бұлайша өсуіне мұнайға арналған бағаға қарағанда маңызы төмен емес бірқатар жетістіктер ықпал етті. Біз өндіру көлемін 9,29 миллион тоннаға (тәулігіне 187 мың баррелге), яғни 0,7 %-ға арттырдық. Экспорт 2006 жылы берудің жалпы көлемінен 73 %-ды (2005 жылы 71 %) құрады, бұл ретте неғұрлым тиімді бағыт бойынша – КҚК құбыр желісі арқылы беру артты. Одан әрі 2006 жылы жүргізілген жұмыстың нәтижесінде біздің қаржылық көрсеткіштерімізге тікелей әсер еткен жер қойнауын пайдаланумен және қоршаған ортаны қорғаумен байланысты бірқатар даулы мәселелерді шешуге қол жеткіздік. Ақыры аяғында, біз шығындарды бақылау және қысқарту жөнінде дәйекті жұмыстар жүргіздік. 2006 жылғы қаржылық көрсеткіштер осыған дәлел және осынау табысты нәтижелерге сіңірілген еңбек Компанияның менеджментіне тиесілі. Стратегиялық қайта жаңарулар туралы айтқанда 2006 жылдың қыркүйегінде бір мезгілде Алматы мен Лондонда өткен ІРО туралы айтпауға болмайды. Бұл орналастыру Компанияны дамыту жолындағы маңызды кезең болды. Бізге қаржылық жағдайымызды айтарлықтай өзгертіп шамамен алғанда 2 миллиард АҚШ долларын тартуға мүмкіндік туды. Орналастырудың басты міндеті қаржы қаражатын тарту болды және бұл міндетті біз ойдағыдай орындадық. 2006 жылдың аяғына қарай Компанияның балансында 2,6 миллиард АҚШ долларынан астам таза қаржылық активтер болды және біздің Қазақстанның экономикалық картасы мен дүниежүзінің
Компания Бас Директорының сөзі
с Ди мұнай картасындағы жағдайымыз неғұрлым орнықты бола түсті. ІРО бастапқыда қаржы қаражатын тарту жөніндегі процедура болып табылғанына қарамастан, ол дүниежүзілік деңгейдегі халықаралық мұнай-газ компаниясы сәйкес келуі тиіс барлық стандарттарға деген біздің ұмтылысымыздың белгісі болып та табылады. Өзіміздің өсу стратегиясын бетке ала отырып, біз ҚМГ ҰКмен бірқатар келісімдер жасастық және бірнеше негізгі активтерді сатып алу жөнінде жұмыстар жүргізудеміз. Біріншіден, 2007 жылдың сәуірінде ҚазМұнайГаз Ұлттық компаниясынан 118,3 миллиард теңгеге (969 миллион АҚШ доллары) жалпы сомаға Қазгермұнай БК ЖШС-дағы («Қазгермұнай») үлестің 50 %-ын сатып алуды аяқтадық. Өздеріңізге белгілі, («Қазгермұнай» - ірілігі жағынан Қазақстандағы жылына 3,0 миллион тонна (тәулігіне 60 мың баррель) мұнай өндіретін және 2006 жылдың қыркүйегіндегі деректер бойынша 40,7 миллион тонна (310 миллион баррель) мөлшеріндегі дәлелденген және болжамды қорға ие сегізінші мұнайгаз компаниясы. Екіншіден, біз Nations Energy Company Ltd-дағы («Nations Energy») 50 % үлесті сатып алуға арналған опционды іске асыруды ұйғарып отырмыз. 2006 жылы Nations Energy компаниясы шамамен 2,3 миллион тонна (тәулігіне 42 мың баррель) мұнай өндірді. Қазіргі уақытта біз сондай-ақ «ПетроҚазақстан Инк.» АҚ-дағы 33% үлесті сатып алу мүмкіндігін де қарастырудамыз. Бұл компания соңғы жылдары өндіру көлемін едәуір арттырды және біздің қолымызда бар активімізге жақсы толықтыру болады. Біз одан әрі де сатып алудың есебінен өсудің басқа мүмкіндіктерін де мұқият зерделейтін және қарастыратын боламыз. 2006 жыл көптеген тұрғыдан алғанда кезеңді жыл болды. Біздің екі негізгі өндірістік филиалымыз ӨМГ мен ЕМГ жеткіліксіз инвестиция мен 90-шы жылдардағы өндірістің құлдырауының зардаптарын түбегейлі жеңе отырып, өндірудің тұрақты деңгейіне орнықты. Өндірудің жоғары көрсеткіштеріне қайта оралу қолда бар ұңғымаларды күрделі жөндеудің және жаңа ұңғымаларды бұрғылаудың, сондай-ақ қабаттың қысымын ұстап тұрудың және мұнай алудың коэффициентін арттырудың арқасында мүмкін
болды. Бұл жетілдіру бағдарламасы бүкіл Компания өндірісінің өсуіне ықпал етті және біз оны дамыту және ұстап тұру қажет деп есептейміз. 2006 жылы ӨМГ мен ЕМГде мұнай өндірудің жалпы көлемі 9,5 миллион тоннадан астамды (192 мың баррелді) құрады. Іздестіру-барлау жұмыстарын жүргізу біздің келешектегі негізгі басты міндеттеріміздің бірі болып табылады. Ұзақ мерзімдік мақсат – бар блоктарда мұнай өндіруді оңтайландыру ғана емес, Батыс Қазақстанда да, елдің аз зерттелген аудандарында да жаңа кен орындарын іздестіру. Үстіміздегі жылы Компания өзінің күш-жігерін көмірсутектерінің айтарлықтай қорларын іздестіру мақсатында Каспий өңірі бассейнінің тұз асты кешенінде сейсмикалық жұмыстар жүргізуге тоғыстыруды ұйғарып отыр. Өсуге, активтеріміздің қоржынын толықтыруға және өндіріс деңгейін ұстап тұруға зор көңіл бөле отырып, қоршаған ортаны қорғау, қауіпсіздік техникасы, қаржылық есептілік және кадр саясаты саласындағы халықаралық стандарттар мен үздік дүниежүзілік тәжірибеге сәйкес келуге маңызды көңіл бөлінуде. Ол туралы сіздер осы есептен білесіздер. Әлемдік практикадағы үздік үлгілерді ұстана отырып, табысты дамуға және әлемдік рынокта бәсекелес болуға қол жеткізіп отырғанымызды атап айтуымызға болады.
Соңғы жылдар дүниежүзілік мұнай саласы үшін серпінді оқиғаларға қанық болды және ҚМГ БӨ Компаниясы пайда болған қиындықтарды жеңуге және жаңа мүмкіндіктерді іске асыруға дайын. Мықты қаржылық база мен шығындарды тиімді бақылап отыру бізге жаңа кен орындарын іздестіру және жаңа технологияларды енгізу жағдайында жаңа активтерді сатып алу саласындағы өзіміздің жоспарларымызды табысты іске асыруға мүмкіндік береді. Мен болашаққа сеніммен қараймын әрі ол бізге табыс әкелетініне сенімдімін.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
Асқар Балжанов Бас директор
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
Күш
штір Күштірек
Негізгі қызметі
2006 жылы мұнай өндіру көлемі бойынша Қазақстандағы үшінші орынды Компанияның құрылымына кіретін өндірістік филиалдар: «Өзенмұнайгаз» («ӨМГ») мен «Ембімұнайгаз» («ЕМГ») қамтамасыз етті. ӨМГ-нің үлесіне барлық қорлардың 75% мен өндірілген өнімнің бүкіл көлемінің 71%-ы келеді. Компанияның ӨМГ және ЕМГ кен орындарындағы стратегиясы таяудағы жылдарда жұмыс істеп тұрған ұңғымаларды жөндеудің, жаңаларын бұрғылаудың және іске қосудың, сондай-ақ қабаттардың мұнай беруін арттыру әдістерін қолданудың есебінен қол жеткізілген өндірудің оңтайлы деңгейін ұстап тұру.
Владимир Мирошников
Бас Директордың бірінші орынбасары
Компания қызметінің басымдықты бағыттарының арасында – шығыстарды қысқартудың есебінен барынша оңтайландыру және тиімділікті арттыру ерекше болып табылады. Бұған Компанияның бейіндік емес және қосалқы активтерін сатудың, озық технологияларды енгізудің және халықаралық стандарттардың талаптарына сәйкес келудің нәтижесінде қол жеткізілетін болады.
"Ұңғымаларды бұрғылауға инвестициялар тарту мен өндірістік процестерді оңтайландыру өндіріс деңгейін қалпына келтіруге неғұрлым ықпал етті. Біздің стратегиямыз енді осы деңгейді ұстап тұруға және экспорттық рыноктың өсуін қамтамасыз етуге бағытталып отыр".
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
Күш Мұнай өндірудің артуы
Экспорттық құбыр желілеріне кепілдікті қол жеткізу
1990-шы жылдардағы экономикалық қиындықтар мен қаржыландылудың жетімсіздігі ҚМГ БӨ кен орындарында өндіру көлемінің айтарлықтай құлдырауына әкеп соқтырды. Алайда, 90-шы жылдардың соңына қарай Компания бірінші өндірістің құлдырауын тоқтатты, содан кейін өндірудің едәуір артуын қамтамасыз етті. 19982006 жылдары мұнай өндіру көлемі 80%-ға өсті. Өндірудің өсуі жаңа ұңғымаларды бұрғылаумен, тоқтап тұрған ұңғымаларды іске қосумен және олардың өнімділігін арттырумен қамтамасыз етілді. Жүргізілген ұңғымаларды жөндеу және қабаттарды сумен сөгу сияқты қазіргі заманға жаңа технологияларды қолдану үлкен роль атқарды. Қортындысында Компания бар кенорындарында таяудағы жылдары ұстап тұруға ниеттеніп отырған өндірудің орнықты деңгейіне шықты.
Қазақстан бар жағынан дерлік құрылықпен қоршалған, сондықтан да экспорттың өсіп келе жатқан көлемі жағдайында көліктік инфрақұрылымдарды жетілдіру мәселесі маңызды болып қалады. Соңғы жылдары бұл саладағы қызмет айтарлықтай жанданып келеді.
Компанияның өнімі көптеген жылдар бойы рынокқа жеткізіліп келе жатқан негізгі бағыт - ұзындығы 1500 км. Өзен-Атырау-Самара (ӨАС) құбыр желісі. Сонымен қатар, 2001 жылы Қара теңіздің Новосибирск айлағына дейінгі ұзындығы 1 510 км. Каспий Құбыржелісі Консорциумы (КҚК) мұнай құбыры пайдалануға қосылды. КҚК мұнай құбырын пайдалану Компания үшін экономикалық жағынан неғұрлым тиімді болып табылады. Сондықтан да ҚМГ БӨ ол арқылы тасымалдау үлесін арттыра түсуге ұмтылып отыр.
Мұнай өндіру Жылына миллион тонна 10 9 8 7 6
1998 жылдын бастап 2006 жылды қоса алғанда Компанияның кен орындарындағы мұнай өндіру көлемі тұтастай алғанда 80%-ға өсті.
10
Күштірек
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
5
штір Өзен кенорнын қалпына келтіру
2005 жылдың желтоқсанында Қазақстан мен Қытайдың арасында ұзындығы 1 000 км. Атасу-Алашаңқай құбыр желісі іске қосылды. Құбыр желісінің өткізу қабілеті жылына 10 миллион тоннаны (тәулігіне 202 мың баррелді) құрайды және таяудағы болашақта екі есеге арттырылуы мүмкін.
2006 жылдың шілдесінде Каспий және Жерорта теңізін тікелей жалғастыратын, өткізу қабілеті жылына 50 миллион тонна (тәулігіне 1 миллион баррель) тұңғыш құбыр желісі пайдалануға берілді. Баку-Тбилиси-Джейхан құбыр желісі Әзірбайжандағы Бакуден Түріктің Джейхан айлағына дейін барады. Бұл Қазақстанда өндірілетін мұнай үшін транзиттік мүмкіндіктерді кеңейте түсетін тағы бір бағыт.
Келтірілген мысалдар көрші елдерге тәуелділікке қарамастан Қазақстан мұнайдың экспорттық рыноктарына кіруді диверсификациялауға және ұдайы үдете түсуге ұмтылып отырғанын көрсетеді. Бұл ретте КМГ БӨ-нің өзінің бас компаниясымен қарым-қатынасы Компанияға ҚМГ ҰК-ге тиесілі көлік инфрақұрылымдарына кепілдікті қол жетімділігі болуға мүмкіндік береді. ҚМГ БӨ 2006 жылы өндірілген өнімнің бүкіл көлемінің 73 %-ын (2005 жылы 71%) экспортқа шығарды және шикі мұнайды сату көлемі тәулігіне 186,7 мың баррельге дейін өсті. Компанияның КҚК құбыр желісін пайдалануының аталған кезеңі ішінде мұнай берудің көлемі 17%-дан 19%ға дейін өсті. Компанияның сатуының жалпы көлемінің 54%-ға жуығы тұтынушыларға ӨАС құбыр желісі бойынша берілді.
Бағыттар бойынша сату көлемі Тәулігіне мың баррел (жылына миллион тонна) 200
176 (8,7)
186 (9,2)
11% 65%
150
187 (9,3)
17%
18%
54%
55%
30%
27%
Өзен кен орны Компания игеріп отырған кен орындарының ішіндегі ең ірісі және мұнай өндірудің жылдық көлемі бойынша Қазақстандағы үшінші ірі мұнай кен орны болып табылады. Оның үлесі Компания өндіретін мұнайдың бүкіл ауқымынан 70 %-ға жуықты құрайды. Өзен 1965 жылдан бастап игеріліп келе жатқан «ересек» кен орны болып табылады. Оның геологиялық ерекшеліктері көп жіктілігімен және күрделі құрылымымен сипатталады. Бұл ретте коллекторлар орналасқан тереңдік 852 метрден 1 800 метрге дейін ауытқиды, ал коллекторлардың көлденең мөлшерлері 9 километрге 39 болады. Кеңес Одағы тарағаннан кейін инвестициялардың жетіспеушілігінен Өзен кен орнында мұнай өндіру айтарлықтай қысқарды. Жұмыс істейтін ұңғымалардың саны азайды, жер беті инфрақұрылымы объектілері айтарлықтай құлдырады. 1997 жылы Өзен кен орнын қалпына келтіру жобасы қолға алынды. 16 блоктың бірі, атап айтқанда 3А Блогы мақсатты түрде бастапқы қалпына келтіру үшін таңдап алынды. Оның негізіне Дүниежүзілік банк ұсынған қағидаттар мен әдістеме алынды.
Шаралар кешені мұнай өндірудің екінші қайтара әдістерін қолдану көрсеткіштерін жақсартуға, ұңғымалардың дебиттерін арттыруға, сондай-ақ кен орнының қалған блоктарын қалпына келтіру үлгісін қалыптастыруға бағытталды. ҚМГ БӨ-нің жұмсаған күш-жігерінің нәтижесінде, атап айтқанда, қабаттарды игеруді тиімді басқарудың, су толтыруды оңтайландырудың, жаңа технологиялар мен ыңғайлы қадамдар жасауды енгізудің нәтижесінде кен орнында өндірудің жалпы деңгейі айтарлықтай өсті. Өзен кен орнының 3А Блогын оңалту жобасын қаржыландыру үшін 105 миллион АҚШ доллары мөлшерінде ХҚДБ заемдік қаражаты мен ҚМГ БӨнің 41 миллион АҚШ долларын құрайтын өз қаражаты пайдаланылды.
100 50 24% 2004
2005
ҚҚК ӨАС Жергілікті рынок
2006
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
11
Үлк
кені Үлкенірек
Өсу стратегиясы
2006 жылдың қорытындылары бойынша ҚМГ БӨ – көлемі жағынан Қазақстандағы жылына 9,5 миллион тоннаға жуық (тәулігіне 192 мың баррель) мұнай өндіретін үшінші мұнай-газ компаниясы. Компанияның дәлелденген және болжамды мұнай қоры 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша шамамен алғанда 203 миллион тонна немесе 1,5 миллиард баррель мұнайды құрады (“Гаффни, Клайн энд Ассошиэйтс” - Gaffney, Cline & Associates немесе GCA тәуелсіз консалтинтік фирмалардың деректері бойынша). ҚМГ БӨ-нің негізгі мақсаты Қазақстан Республикасының мұнай-газ өндіруші компанияларының арасындағы өзінің көшбасшылық позициясын нығайту болып табылады. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін Компания өзінің мұнай-газ активтері қоржынын айтарлықтай кеңейтуді жоспарлап отыр. Таяудағы келешекте ресурстық базаны кеңейту мен өндіріс көлемін арттырудың негізгі көзі активтерді сатып алу болады. Неғұрлым ұзақ мерзімді келешекте өсуге, сондай-ақ жаңа блоктарда геологиялық барлау жұмыстарын жүргізудің және жаңа кен орындарын ашудың есебінен де қол жеткізілетін болады.
Асқар Әубәкіров
Бас Директордың корпоративтік даму жөніндегі орынбасары
"Біздің мақсатымыз – өзіміздің сіңіру стратегиямызды іске асырып және жаңа кен орындарын іздестіруді жалғастыра отырып одан әрі өсу мен даму. Біздің артықшылығымыз – жергілікті рынокты жетік білу мен бас компаниямен тығыз әріптестік қарым-қатынас".
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
13
Үлк Сатып алудың есебінен өсу
Бас компаниямен тығыз әріптестік ҚМГ БӨ үшін жаңа активтерді сатып алудың есебінен өсудің мол мүмкіндігі. Компания бірқатар осындай мүмкіндіктерді іске асыруға кірісіп те кетті.
ІРО-дан кейінгі алғашқы ірі сатып алу 2007 жылдың сәуірінде аяқталған «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-дан «Қазгермұнай БК» ЖШС-дағы («Қазгермұнай») үлестің 50 %-ын сатып алу болды. «Қазгермұнай»-дағы үлес 118,3 миллиард теңгеге (969 миллион АҚШ долларына) сатып алынды және Компанияны мұнай өндіру бойынша Қазақстандағы екінші орынға шығарды.
Компания сатып алуды қарастырып отырған тағы бір актив - «Nations Energy» компаниясының 50%-ы. Бұл үлесті сатып алуға арналған опцион ҚМГ ҰК-дан «Nations Energy» қытайдың CITIC компаниясына тиесілі болғаннан кейін 2006 жылдың соңында алынды. «Nations Energy» компаниясы Қазақстанның батыс бөлігіндегі Қаражанбас мұнай-газ кенорнын игеруде. Бұл кен
орнының дәлелденген мұнай қоры «Nations Energy» компаниясының деректері бойынша 51,1 миллион тоннадан (340 миллион баррелден) асады. 2006 жылы Қаражанбас кенорнында шамамен алғанда 2,3 миллион тонна мұнай (тәулігіне 42 мың баррель) өндірілді.
Компания сатып алуды 2006 жылдың қыркүйегінде ІРОға кірген уақыттан бастап қарастырған үшінші ірі актив «ПетроКазахстан Инк.» АҚ-ның 33%-ы. Кәсіпорын 1986 жылы құрылды және Орталық Қазақстандағы 80 мың м2 аумақты алып жатқан Оңтүстік-Торғай бассейніндегі 11 кен орнын игеруге қатысуда. 2006 жылы ҚМГ ҰК Қытай Ұлттық Мұнай Корпорациясынан 1,4 миллиард АҚШ долларына «ПетроКазахстан Инк.» АҚ -ның 33% акциясын сатып алды. Компания аталған үлес ҚМГ БӨ -ге ұсынылады деп күтуде. ҚМГ БӨ сатып алулардың есебінен өсудің басқа мүмкіндіктерін де мұқият қарастыратын болады.
Қазақстандағы мұнай өндірушілер Тәулігіне мың баррель, 2006 ж.
267
Теңізшевройл 222
ҚМГ БӨ+50% Қазгермұнай КПО
208 192
ҚМГ БӨ Ақтөбемұнайгаз
Компания жаңа активтерді сатып алудың есебінен өсудің кейбір мүмкіндіктерін іске асыруды қолға алды.
14
Үлкенірек
118 115
Маңғыстаумұнайгаз ПҚЗ Құмкөл
74 68
Торғай Петролиум
Қаражанбасмұнай Қазақойл-Ақтөбе Басқалары
50%
60
Қазгермұнай 45 20
134
кені Геологиялық барлау жұмыстарының есебінен өсу
«Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы үлестерді сатып алу
ҚМГ БӨ-нің бас компаниямен ерекше қарымқатынасының арқасында Қазақстандағы көмірсутегі қорларына басымдықты кіру құқығы бар. Сатуға қойылатын жұмыс істеп тұрған мұнай-газ активтерін сатып алуға басымдықты құқықпен қатар Компанияның мемлекетпен тікелей келіссөздер жолымен ҚМГ ҰК алатын жаңа учаскелерге кіру мүмкіндігі бар. Мұндай артықшылық Компанияға Қазақстанда ірі трансұлттық мұнай-газ корпорацияларымен тиімді бәсекелесе отырып, өзінің геологиялық барлау активтері қоржынын толтыруға мүмкіндік береді.
2007 жылдың сәуірінде Компания «ҚазМұнайГаз» ҰК-дан 118,3 миллиард теңгеге (969 миллион АҚШ долларына) «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы үлестің 50 %ын сатып алуды аяқтады.
Компания Қазақстанның Каспий теңізі қайраңында ғана емес, құрылықта да мұнай мен газ барлау және өндіру саласындағы қуатты әлеуетін сақтап қалғанына сенімді. ҚМГ БӨ Лиман, Тайсойған, Р-9, учаскелерінде, сондайақ Өзен және Қарамандыбас кен орындарына жалғас жатқан учаскелерде барлау жүргізуде. Компанияның пікірі бойынша тұзасты кешені деп аталатын 3-3,5 шақырым тереңдікте орналасқан құрылымдар ерекше қызығушылық тудырады. Тұзасты кешенін қазіргі заманғы сейсмикалық әдістермен зерттеу ҚМГ БӨ-нің 2007 жылғы геологиялық барлау бағдарламасының басымдықты бағыты болып табылады.
ҚМГ БӨ-нің негізгі мұнай барлау объектілері Тайсойған Шығыс Мақат
Лиман РЕСЕЙ
Р-9
Атырау Ақінген Нұржанов
Бұл мәміле Компания 2006 жылдың қыркүйегінде ІРОға кіру кезінде жариялы түрде мәлімдеген сатып алулар стратегияларын іске асырудағы алғашқы ірі қадам болып табылды.
«Қазгермұнай» қазақстандық мұнай өндіруші компаниялардың арасында сегізінші болып табылады және Орталық Қазақстанның Қызылорда облысындағы Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай кенорындарын игерумен айналысады. 2006 жылы мұнда мұнай өндіру көлемі 3 миллион тоннаға (тәулігіне 60 мың баррелге) жуық деңгейде болды, ал 2006 жылдың қыркүйегіндегі жағдай бойынша дәлелденген және болжамды қорлар 40,7 миллион тоннаны (310 миллион баррелді) құрады. «Қазгермұнай» компаниясының қосымша иесі болып, «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ табылады. «Қазгермұнай» компаниясы мұнай өндіруге тек 1996 жылы ғана кірісті, сондықтан да игеріліп жатқан жас кенорындары айтарлықтай әлеуетке ие. Компанияның қолда бар инфрақұрылымы оның маңызды экпорттық рыноктарға, оның ішінде Батыс Еуропа мен Қытайдағы, шығуын оңайлатады. Компанияның мығым қаржылық жағдайы бар: 2006 жылдың соңындағы жағдай бойынша Компанияның балансында айтарлықтай ақша қаражаты шоғырландырылды.
«Қазгермұнай» компаниясындағы үлесті сатып алу ҚМГ БӨ-нің корпоративтік басқарудың үздік халықаралық стандарттарына сәйкес келуіне маңызды растау да болды. Аталған сатып алуды Компанияның Тәуелсіз Директорлары бірауыздан мақұлдады және 2007 жылдың 12 сәуірінде Астана қаласында өткен кезектен тыс жалпы жиналыста ҚМГ БӨ-нің миноритарлық акционерлерінің көпшілік даусымен бекітілді. ҚМГ ҰК бұл мәміледегі мүдделі тарап болып табылатындықтан дауыс беруге қатысқан жоқ.
ҚАЗАҚСТАН
Каспий теңізі
Өзен, Қарамандыбас, жалғас аумақтар
Ақтау Жаңаөзен
ТҮРКІМЕНСТАН
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
15
Тиім
мдір Тиімдірек
Өндірісті жетілдіру
Компанияның тиімділігін арттырудың және оның акционерлік құнының өсуінің шешуші элементі ретінде Компания өндірісті жетілдіруге және қазіргі заманғы технологияларды енгізуге инвестицияларды қарастыруда. ҚМГ БӨ өндіріс саласында кен орындарын игеру жүйесін оңтайландыру, жөндеуаралық кезеңді ұзарту және құбыр желілерінің жұмыс істеуі мерзімін арттыру тұрғысында жұмыс істейді. Бұл мәселелерді модельдендірудің қазіргі заманғы әдістерін қолданудың, неғұрлым жетілдірілген жабдықтар мен материалдарды пайдаланудың, автоматтандыруды енгізудің есебінен шешуге болады. Өндірістік циклдың тиімділігін арттырудың тағы бір бағыты – жер бетіндегі инфрақұрылымдарды, атап айтқанда, мұнай жинау және дайындау пункттерін жетілдіру.
Сисенғали Өтеғалиев Бас Директордың өндіріс жөніндегі орынбасары
Компания өндіріс саласында ғана емес, өз қызметінің басқа салаларында да тиімділікті арттыруға ұмтылуда. Осылайша материалдық-техникалық қамтамасыз ету мен маркетинг процестерінің басым бөлігі жетілдірілді не жетілдіру процесінде. Қазіргі заманғы технологияларды енгізе отырып, Компания бұл жұмыстың экологиялық салдарын да ұмытпайды. Өндірісті жетілдіруге инвестициялар қоршаған ортаға зардап келтірместен еңбек өнімділі мен пайда деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
"Өндірістің барлық салаларында қазіргі заманғы технологияларды енгізу мен үздік халықаралық тәжірибені пайдалану Компания тиімділігінің артуына алып келеді".
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
17
Тиім Шығыстарды азайту бағдарламасы
Бейіндік емес активтерді сату
Компания 2006-2010 жылдар аралығындағы кезеңде жыл сайынғы ағымдағы шығындарды 100 миллион АҚШ долларына қысқартуға бағытталған оңтайландыру жөніндегі бағдарламаны іске асыруда. Бағдарлама өзіне кенорындарын игеру жоспарларын жетілдіру, жөндеуаралық кезеңді ұзарту үшін электр ортадан тепкіш және электр винтті насостарды ауқымды пайдалану, болат құбырларды шыныталшықты құбырлармен алмастыру, ұңғымалардың неғұрлым тиімді мониторингі сияқты бағыттарды қамтиды.
Тиімділікті арттырудың тағы бір бағыты Компания үшін негізгі болып табылмайтын қызметтен бой тарту. Активтерді оңтайландыру жөніндегі бағдарламаның шеңберінде ҚМГ БӨ қызметі көмірсутектерін өндіруге тікелей қатысты емес еншілес компанияларға қатысудан шығу туралы шешім қабылдады.
Өзен кен орнында мұнай жинау және дайындау жөніндегі объектілердің құрылысын салу және жетілдіру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету процестерін оңтайландыру да шығындарды қысқарут бағдарламасының элементтері болып табылады.
Компания ағымдағы өндірістік шығындарды төмендетумен қатар келесі бес жылдың ішінде қолда бар активтердегі жылдық күрделі шығындардың көлемін 50 миллион АҚШ долларына қысқарту мақсатын алдына қойып отыр.
Күрделі шығындар Миллиард теңге (миллион АҚШ доллары)
62 (466) 13
51 (371) 9
49 (391)
49
49
41
2004
2005
2006
Тоқтатылған қызмет Жалғасқан қызмет
18
Тиімдірек
Мұндай бейіндік емес активтер мен Компанияның өндірістік қызметі үшін айтарлықтай маңызы жоқ активтердің жалпы саны 2006 жылдың басында 20-ға жуық болды, олардың 3-і 2006 жылы сатуға қойылды. Бейінді емес активтерді сату жөніндегі негізгі жұмысты 2007 жылдың соңына дейін аяқтау жоспарланып отыр.
мдір Басқару жүйесін жетілдіру
ISO (Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым) мен SAP жүйесін енгізу. Компания өзі құрылған 2004 жылдан бастап пайдаланылатын ақпараттық жүйелер мен қаржылық бақылу жүйесін жетілдіру мақсатын белгіледі.
2005 жылдың наурызында Компания ISO халықаралық стандарттар жөніндегі интеграцияланған басқару жүйесін енгізу және SAP жүйесін енгізу туралы шешім қабылдады. 2006 жыл оларды енгізу қарқынын күшейтумен сипатталды.
ISO 9001:2000, ISO 14001:2004 және OHSAS 18001:1999 қоса алғанда ISO-ның негізгі стандарттарын қабылдау үшін Компанияның еншілес кәсіпорындарында ақпараттарды таратуды қамтамасыз ету және оқыту жөніндегі жұмыс комитеттері құрылды.
SAP жүйесі кешенді ақпараттық жүйе, сондай-ақ экономикалық қызметтің тиімді есептеу, есеп беру және мониторингтік функцияларының негізгі компоненттерінің бірі болып табылады. Компания бұл жүйені енгізуді 2007 жылы аяқтауды жоспарлап отыр. SAP-ты енгізудің түпкілікті мақсаты – Компанияны басқарудың нақты уақыт режимінде жұмыс істейтін және қаржылық әрі материалдық ағыстарды тиімді басқаруды көздейтін көп функциялы автоматтандырылған жүйесін құру. Жұмыс принципі бұл жүйені қаржы, мониторинг, бақылау, өткізу, жоспарлау және келісім-шарттар жасасу жүйесінде пайдалануға мүмкіндік береді. Жүйені енгізу бас компанияның бөлімшелерінде, ӨМГ және ЕМГ филиалдарында жүргізілуде.
2006 жылы ӨМГ және ЕМГ өндірістік филиалдарының орталық басқармасының 637 қызметкерінің қатысуымен 18 оқыту семинарлары өткізілді. Одан басқа, Компания қызметкерлерінің арасында ақпараттарды таратуды қамтамасыз ету үшін жұмыс комитеттері ұйымдастырылды.
Жаңа технологиялар: қабаттың мұнай беруін арттыру әдістерін қолдану ұңғыма-операциялардың саны
210 384 181 Қабатты сумен сөгу Ағысты ауытқытушы полимерлік құрам Басқа да әдістер
Компания нәтижесі 2010 жылға бар кен орындарында жылдық өндірістік шығындарды 100 миллион АҚШ долларына қысқарту болуы тиіс бағдарламаны іске асыруда.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
19
Жау
уап Жауаптырақ
Әлеуметтік бағдарламалар және қызметкерлермен жұмыс істеу
Компания өзінің өндірістік қызметі аймақтарындағы инфрақұрылымдарды дамытуға бағытталған түрлі әлеуметтік жобаларды қаржыландыру жөніндегі міндеттемелерін мүлтіксіз орындайды. Әлеуметтік әріптестік медициналық, мәдени, оңалту объектілерінің, демалыс және сауықтыру үйлерің, сондай-ақ тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерінің құрылысын салуды көздейді. Компанияның әлеуметтік міндеттемелерінің ауқымы жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттармен, сондай-ақ ҚМГ БӨ-нің биліктің жергілікті атқарушы органдарымен жекелеген келісімдерімен айқындалады.
2006 жылы ҚМГ БӨ жергілікті мектептерге қолдау көрсетуге қаражат бөлді, Маңғыстау және Атырау облыстарындағы зейнеткерлер мен мүгедектерге, мұнайшылардың балаларына қаржылық көмек көрсетті, Жаңаөзен қаласындағы Рахат-2 ауданын электрлендіруге, Жаңаөзен қаласының мектептері үшін спорттық құралжабдықтар сатып алуға қаражат бөлді. Тұтастай алғанда, тек 2006 жылдың өзінде ғана әлеуметтік бағдарламаларға 3 миллиардқа жуық теңге жұмсалды. Компания сондай-ақ жергілікті еңбек ресурстарын даярлауға және өзінің қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға елеулі үлес қосып келеді. ҚМГ БӨ-нің кадрларын ұдайы даярлау және қайта даярлау мамандарды даярлау – қызметкерлерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру – қызметкерлерді ротациялау схемасы бойынша жүргізіледі. 2006 жылы Компания қызметкерлерінің орташа есептегендегі санының 20%-ын құрайтын 3 275 қызметкер түрлі бағдарламалар бойынша оқытылды. Өткен кезеңде бір қызметкерді оқытудың орташа құны 107 882 теңгені құрады. 148 қызметкер алдыңғы қатарлы дүние жүзілік компаниялардың кәсіпорындарда тәлімдемеден өтті. Одан басқа жыл ішінде Компания өз қаражатының есебінен мыңға жуық қазақстандық студенттердің Қазақстан мен шет елдердегі оқу орындарында оқуына демеушілік көрсетті.
Қайролла Ережепов
Қызметкерлер және ақпараттық саясат жөніндегі Басқарушы Директор
"ҚМГ БӨ-ні өзінің өндірістік қызметі аумақтарында терең әлеуметтік жауапкершілік пен қоршаған ортаны қорғау үшін жауаптылық сезімі толғандырады. Бұл ұстанымдар біздің Компаниямыздың болашақтағы жетістіктері үшін негізгілердің негізгісі болып табылады".
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
21
Жау Қоршаған ортаны қорғау
Еңбек қорғау
Компания қызметкерлердің еңбек жағдайын жақсарту, қауіпсіздігі және денсаулығы мәселелеріне мұқият көңіл бөледі. Бұл міндеттерді шешу ҚМГ БӨ үшін бірінші кезекті болып табылады және ұдайы Директорлар Кеңесінің бақылауында болады.
Компания еңбек қорғау, денсаулық және техника қауіпсіздігі жөніндегі халықаралық стандарттарға сәйкес қызметкерлердің еңбек жағдайының мониторингін жүзеге асырады, жұмыс орындарында жан-жақты қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған тренингтер өткізеді, жаңа техникалық шешімдер енгізеді, корпоративтік арнайы киімдердің бірыңғай үлгісін енгізді. 2006 жылдың өзінде ғана өндірістегі жазатайым оқиғалардың саны оның алдындағы жылмен салыстырғанда екі есеге қысқарды, ал 2001 жылмен салыстырғанда бұл сан 10 есеге қысқарды. Компания қызметкерлерінің еңбегі мен денсаулығын қорғау жөніндегі шараларды сақтау Компанияның болашақ жетістіктерінің кепілі болып табылатындығына кәміл сенеді.
ҚМГ БӨ өндірістік қызметтің қоршаған ортаға келеңсіз әсерінің зардаптарының мәнін айқын түсінетіндіктен табиғатты қорғау жөніндегі өзінің міндеттері мен бағдарламаларын орындауға айрықша көңіл бөледі.
2005 жылы ҚМГ БӨ Британияның AMEC Earth and Environmental UK («AMEC») компаниясымен Компанияға тиесілі өндірістік объектілерге тәуелсіз кешенді экологиялық бағалау жүргізуге арналған шарт жасасты.
AMEC компаниясының 2006 жылғы 26 маусымдағы есебі ISO 14015 стандарттары мен бірлескен Халықаралық бухгалтерлік есеп стандарттарына (IAS 37) сәйкес дайындалды. AMEC-тің бағалауы бойынша Компанияның 2005 жылға дейінгі қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шығындары тарихи мазуттануды жою мен қалдықтарды орналастыруға, сондай-ақ экологиялық нормаларға сәйкес жұмыстар жүргізуге арналған шығындарды қоса алғанда 240 миллион АҚШ долларын құрайды. AMEC-тің есебіне сүйене отырып Компания тиісті қаржылық резерв есептеді.
Мұнай амбарларының санын қысқарту 120
123
100 80
79
60
47
40 20
21 2001
22
2002
Жауаптырақ
2003
2004
2005-2006
3
уап Өзен кенорны аймағында экологиялық тепе-теңдікті қалпына келтіру
ҚМГ БӨ мұнай-газ өнеркәсібі кәсіпорындарының қызметімен байланысты тәуекел деңгейін түсінеді. Компания бұрыңғылардан қалған экологиялық міндеттемелерді орындауды жалғастыра отырып тазалау және өз қызметі аймағындағы экологиялық тепетеңдікті қалпына келтіру жөнінде шаралар қабылдайды.
1974 жылы жедел жөндеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі Өзен – Атырау – Самара арналы құбыр желісіндегі күрделі аварияның салдарынан Өзен кенорны аймағындағы табиғи тереңдікті артық мұнаймен толтыруға шешім қабылданды. Нәтижесінде ауқымды жер учаскесі ластанды. «Мұнай амбарлары» деп аталатын мұнай қоймаларын ашу ол жылдары авариялардың нәтижесінен ғана емес ол кезде қолданылған технология бойынша кенорындарын игеру барысында да құрылды. Соңғы жылдары осындай 170 амбар жойылды және үш ірі учаске, олардың қатарында Өзен кенорнындағы мұнай дайындау және айдау цехының (МДАЦ) технологиялық амбары ғана қалды.
Ластанған жерлерді тазарту кезең-кезеңмен жүргізілуде. Біріншіден, жер қазылады және қалыптарға арналған дренаждық жүйесі бар коллекторға тасымалданады. Екіншіден, зақымданған жер инертті материал алынғанға дейін негізінен термокрекинг әдісімен өңделеді.
2006 жылы Компания келісім-шарттық негізде арнайы технологиялық жабдықтары бар мердігерлік ұйымдарды тарта отырып, МДАЦ амбарынан мұнай қалдықтарын қайта сору жөніндегі жұмыстарды жалғастырды. Аяқталған жылы 57 774 тонна мұнай қалдықтары алынды. Бұл ластанған алаңды 10,5 гектарға қысқартуға мүмкіндік берді. Бұнымен қатар Компания жерлердің құнарлылық ерекшеліктерін биологиялық қалпына келтіру әдісін байқап көрді. 2006 жылы биологиялық әдіспен 36 000 м2 алаң қалпына келтірілді. Компанияның қызметін қоршаған ортаны қорғау жөніндегі қазақстандық және халықаралық стандарттарға сәйкес келтіру Компания стратегиясының негізгі құрамдас бөлігінің бірі болып табылады.
ҚМГ БӨ қоршаған ортаға келтірілген зиянның ауқымын бағалау үшін, сондай-ақ ластануды жою жөніндегі стратегиялар мен бағдарламаларды әзірлеу үшін зерттеу жүргізді. Америкалық «Ecology and Environment» компаниясымен қажетті далалық және зертханалық жабдықтарды, компьютерлер мен бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алуға, қызметкерлерді оқытуға шарт жасалды. Қазіргі уақытта ластанған аумақтарды тазарту жөніндегі жұмыстар әзірленген «2002 – 2010 жылдардағы кезеңге есептелген МДАЦ-тың технологиялық амбарын жою жөніндегі ұзақ мерзімді бағдарламаға» сәйкес төрт жергілікті компанияның күшімен жүргізілуде.
Тек 2006 жылдың өзінде ғана әлеуметтік бағдарламаларға 3 миллиард теңгеден астам қаржы жұмсалды.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
23
Ашы
ығы Ашығырақ
ҚМГ БӨ-дегі Корпоративтік Басқару
Жоғары сапалы корпоративтік басқару ҚМГ БӨнің еркін және бәсекелесті рыноктағы табысты қызметі үшін қажетті жағдай болып табылады. Компанияда Директорлар Кеңесінің, Басқарманың және акционерлердің арасындағы қарым-қатынасты орнықтыратын тиімді жүйе іске асырылуда. Мұндай жүйе Компания құнының өсуіне ықпал етеді және инвесторларға олардың ақшаларының тиімді пайдаланатындылығына кепілдік береді. Компания 2006 жылы өзінің акцияларын халықаралық рынокқа бастапқы жариялы орналастырған сәттен бастап бұл қағидаттарға ерекше мән береді. ҚМГ БӨ-дегі корпоративтік басқару жүйесі 2006 жылдың ішінде қабылданған бірқатар құжаттармен және шешімдермен регламенттеледі. ҚМГ БӨ қазақстандық Корпоративтік басқару кодексінің негізінде өзінің өзіндік ерекшеліктері ескерілетін өзінің жеке Кодексін, сондай-ақ Ұлыбританияда қолданылып жүрген Аралас Кодекстің кейбір ережелерін қабылдады. Қазақстандағы Корпоративтік басқару кодексі қалыптасқан халықаралық практикалық тәжірибеге негізделген және 2002 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бақылауымен Бағалы қағаздар рыногы мәселелері жөніндегі сараптама кеңесі мақұлдаған. Негізгі акционермен қарым-қатынастарды ретке келтіру Компанияның корпоративтік басқару жүйесінің өте маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. ҚМГ БӨ бас компаниямен ҚМГ БӨ-нің кәсіпкерлік тәуелсіздігі мен оның өзінің барлық акционерлерінің мүддесінде іс-әрекет ету міндетін белгілейтін Өзара қарым-қатынастар туралы шартқа қол қойды.
Жаннета Бекежанова
Бас Директордың экономика және қаржы жөніндегі орынбасары
"Компанияның еркін нарық пен бәсекелестік жағдайындағы табысы көбіне корпоративтік басқарудың тиімділігі сапасына байланысты. ҚМГ БӨ-нің корпоративтік басқару құрылымы мен жүйесі айтарлықтай жақсарды және оның біздің болашақтағы қаржылық тұрақтылығымыз бен халықаралақ рыноктағы табысымыздың кепілі болатынына күмән жоқ".
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
25
Ашы Еңбекақы төлеу жүйесі
Оның үстіне, Компания Жарғының жаңа редакциясын қабылдады және үш Тәуелсіз Директорларды: Кристофер Маккензиді, Пол Мандуканы және Эдвард Уолшты тағайындады. Тәуелсіз Директорлар Компанияның корпоративтік басқару жөніндегі өзінің міндеттерін сақтауын қамтамасыз ету жөнінде зор рөл атқарады. Тәуелсіз Директорлар Компанияның басқа директорларымен және басшыларымен тығыз өзара іс-әрекетте жұмыс істейді. Тәуелсіз мүшелердің қатысуымен Директорлар Кеңесі аудит, сыйақылар және тағайындаулар жөніндегі комитеттерді құрды.
Аудит жөніндегі комитет заңнама талаптарының, қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарының және ішкі қаржылық бақылаудың сақталуы үшін жауап береді. Тағайындаулар жөніндегі комитет директорлар құрамымен, зейнеткерлікке шығумен және Директорлар Кеңесіне уақытылы кадрлық ұсынымдар енгізумен байланысты мәселелерге жауап береді. Сыйақылар жөніндегі комитет Компанияның жоғары шенді басшыларға еңбекақы төлеуге және олардың есептілігіне қатысты саясаты үшін жауап береді. Ақпараттардың ашықтығы мен қол жетімділігі саясатын, сондай-ақ Қазақстандық және Лондон қор биржаларының ұйғарымдарын басшылыққа ала отырып Компания тұтастай алғанда қаржылық таладушылармен және халықаралық инвестициялық қоғамдастықпен ашық диалог ұстайды.
Компания бойынша талдаулық есептер шығаратын инвестициялық банктер
9 4 1
2006-қыркүйек
26
2006-желтоқсан
2007-наурыз
Ашығырақ
ҚМГ БӨ-нің жоғары шендегі басшылардан бастап өндірістік бөлімшелердің жұмысшыларына дейінгі барлық қызметкерлеріне еңбекақы төлеу принципінің Компанияның келешегі үшін зор мәні бар. Жұмыс үшін ынталандыру және қол жеткізілген нәтижелерге қарай әділ ақы төлеуді қамтамасыз ету Компанияның еңбек ұжымының адалдығын арттыруға ықпал етеді. Осыған орай, ҚМГ БӨ-де үш бөліктен тұратын еңбекақы төлеудің жаңа жүйесі енгізілді. Бірінші бөлік – белгіленген ақы (жалақы). Ол функционалдық міндеттері, еңбек өтілі, жауаптылық үлесі және басқа да факторлар сияқты құрамдас бөліктер ескеріле отырып айқындалады.
Екінші бөлік – басқарушы қызметкердің қысқа мерзімді мақсаттарға (жылдық негізде) жетуін дәлелдеу үшін арналған және әркім үшін жеке-жеке де, Компанияның құрылымдық бөлімшелері үшін де белгіленген ауыспалы, құрастырушы ақы (бонус). Қойылған мақсаттарға қол жеткізілген жағдайда орташа бонустың сомасы жылдық жалақының 50%-на дейінгіні құрауы мүмкін. Үшінші бөлік – Менеджментті ынталандыру және негізгі қызметкерді ұзақ мерзімді негізде ұстау үшін акцияларға опциондардың схемасы. Сыйақылар жөніндегі комитет бұл жүйе менеджмент мүдделерінің Компания акционерлерінің мүдделерімен сәйкес келуін қамтамасыз етуі үшін еңбекақы төлеу жүйесінің барлық аспектілерін қарайды.
ығы Қаржылық есептіліктің сапасын жақсарту Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары («ҚЕХС»)
Компания қаржы мамандарын іріктеу және даярлау бағдарламасын жалғастырады:
Компанияның барлық жиынтық қаржылық есебі ҚЕХС сәйкес дайындаоды. ҚМГ БӨ 2003 жылдың қаңтарында-ақ ҚЕХС-ның стандарттарына көшті.
• Қазіргі кезде 17 қызметкер Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) және Certified Public Accountants (CPA) бағдарламасы бойынша кәсіби оқудан өтуде. Бұл бағдарламалардың алғашқы бітірушілері 2007 жылы жұмысқа кіріседі.
ҚМГ БӨ жылына кемінде төрт рет бас қосатын аудит жөніндегі комитет құрды. Тек Тәуелсіз Директорлар ғана кіретін бұл комитет жылдық және аралық қаржылық есептерді тексеру және талдау үшін және бұл процеске Компанияның аудиторларын тарту үшін жауап береді. Комитет сондай-ақ заңгерлік талаптарға, бухгалтерлік есептің стандарттарына, Ұлыбританияның Листингтік Агенттігінің, Қазақстан Қор биржасының ережелеріне сәйкес келуге және қаржылық бақылаудың тиімді жүйесін қамтамасыз етуге ерекше көңіл бөледі.
Аудит жөніндегі комитеттің табысты жұмысы Компанияның Тәуелсіз Аудиторының 2006 жылғы есебімен расталып отыр. Есепке өткен жылға қарағанда бірнеше ай ерте және қаржылық есептілікке қандай да болмасын елеулі түзетулерсіз қол қойылды. Оның үстіне, аудиторлар қаржылық есептіліктің сапасы мен Компанияның қаржы қызметкерлерінің біліктілігінің айтарлықтай жақсарғанын атап өтті.
• 2007 жылдың сәуірінде ішкі аудит қызметінің басшысы болып Аркадиуш Ковалевски тағайындалды. Бұдан бұрын Ковалевски мырза «Үлкен төрттіктің» жетекші аудиторлық фирмаларының бірінде жұмыс істеді және соңғы екі жылда тәуекелдерді басқару бөлімін басқарды. Ковалевский мырзаның ең басты міндеті, ең алдымен, ішкі бақылау жүйесін әзірлеу болады. • 2007 жылдың қаңтарында Шейн Дрейдер Қаржылық Бақылаушы позициясына тағайындалды. Бұл тағайындауға дейін Дрейдер мырза «Үлкен төрттіктің» аудиторлық фирмаларының бірінде әріптес болып жұмыс істеді, оның ТМД-дағы қаржы мен аудит саласында тоғыз жылдық, оның ішінде Қазақстанда үш жыл бойғы тәжірибесі бар.
• Компания шет тілдерді білетіндер мен ҚЕХС-ты білетіндерге артықшылық бере отырып білікті жергілікті кадрларды тартуды жалғастыруда. Компания толық емес немесе нақты емес ақпараттардан пайда болатын тәуекелдерді төмендету мақсатында бюджет пен жоспарлауды жасау кезінде ішкі бақылауды күшейтуге зор көңіл бөледі. Жаңа процедуралар мен процесстер өзіне Компанияның басшылығына ҚЕХС стандарттары бойынша ай сайынғы есеп пакетін ұсынуды қамтиды.
Компания жаңа Жарғы, Корпоративтік басқару кодексін қабылдады және Директорлар кеңесінің құрамына үш тәуелсіз мүше шақырды.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
27
Кең Директорлар Кеңесі
Ұзақбай Қарабалин
(Директорлар Кеңесінің Төрағасы және Директор) 2003 жылдың наурызынан бастап ҚМГ ҰК-нің Президенті және 2006 жылдың 24 қарашасынан бастап ҚМГ БӨ-нің Директорлар Кеңесінің мүшесі болып табылады. 2006 жылдың 28 қарашасында ол Компания Директорлар Кеңесінің Төрағасы болып сайланды. Қарабалин мырза Мәскеудің Мұнайхимия және газ өнеркәсібі институтын бітірген, техника ғылымдарының кандидаты. Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігінде жоғары басшы қызметтер атқарды. Тағайындау жөніндегі комитеттің төрағасы.
28
Асқар Балжанов
(Бас Директор) 2006 жылдың 7 маусымында Компанияның Бас директоры болып тағайындалды және 2006 жылдың 12 маусымында Директорлар Кеңесіне сайланды. Бұдан бұрын ол «ҚМГ» ҰК»-ның теңіз мұнайгаз жобаларында мамандандырылған еншілес компаниясы «ҚазМұнайТеңіз» АҚ-ның Бас директоры болды. Мәскеудің Мұнайхимия және газ өнеркәсібі институтын бітіргеннен кейін мұнай өндіруші кәсіпорындарда, оның ішінде «Эмбанефть» ӨБ, «Қазақстаннефтегаз SE» МК, «Қазақстан МұнайГаз SE» МК, «ҚазРосГаз» ЖАҚ және «ҚМГ» ҰК» сияқты кәсіпорындарда түрлі лауазымды қызметтер атқара жүріп мұнайгаз саласында мол жұмыс тәжірибесін жинады.
Директорлар Кеңесі
Ержан Жанғауылов
(Директор) 2006 жылғы 6 маусымында «ҚМГ» ҰКның Басқарушы директоры болып тағайындалды және 2006 жылдың 12 маусымында ҚМГ ҰК-нің Директорлар Кеңесіне сайланды. Бұл тағайындауға дейін «ҚМГ» ҰҚ-ның құқықтық мәселелер жөніндегі атқарушы директоры болды. Одан бұрын Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігінде заң қызметі мен кадрлар бөлімін басқарды, «ҚМГ» ҰК» вицепрезидентінің кеңесшісі болды. Білімі бойынша – заңгер, 1992 жылы Қарағанды Мемлекеттік университетін бітірген.
Кристофер МакКензидің
(Тәуелсіз Директор) Ұлыбританиядағы, АҚШтағы, Жапониядағы және Ресейдегі JKP Morgan, GE Cаpital мен Branswick Capital сияқты компанияларда жұмыс істеген, корпоративтік бірігу және қосып алу және де банктердің инвестициялық қызметінде 20 жылдан астам халықаралық тәжірибесі бар. Оксфорд университетінде магистр дәрежесі (құқық және қазіргі заманғы тілдер) және Еуропалық іскерлік әкімшілдендіру институтының іскерлік әкімшілдендіру магистрі дәрежесі бар. 2006 жылдың 28 тамызында Компания Директор Кеңесіне сайланды. Сыйақылар жөніндегі комитеттің төрағасы. Аудит жөніндегі және тағайындаулар жөніндегі комитеттердің мүшесі.
ңесі Директорлар Кеңесі мен Басқарма (атқарушы орган) Компанияның Екі жоғарғы органы болып табылады. Басқарманы басқаратын Бас директор сондай-ақ Компанияның Директорлар Кеңесінің мүшесі де болып табылады, оның үстіне ол – Компания атқарушы органының Директорлар Кеңесіндегі жалғыз өкілі.
Акцияларды бастапқы орналастыруға байланысты ҚМГ БӨ-нің Директорлар Кеңесіне үш Тәуелсіз Директор - Кристофер Макензи, Пол Мандука және Эдвард Уолш сайланды. Оның Төрағасы Ұзақбай Қарабалинді қоса алғанда Директорлар Кеңесінің қалған төрт мүшесі ҚМГ ҰК-нің өкілдері болып табылады.
Пол Мандука
Әсия Сырғабекова
(Тәуелсіз Директор) активтерді басқару саласында мол тәжірибесі бар. 1973 жылдан, өзінің қызмет жолының басынан бастап Мандука мырза Ұлыбритания мен Еуропадағы Threadneedle Asset Management, Rothschild Asset Management, Deutsche Asset Management сияқты компаниялардың Бас Директоры болып қызмет істеді. Соңғы 10 жылда Мандука мырза Тәуелсіз Директор ретінде бірқатар директорлар кеңесінде жұмыс істеді және аудит, сыйақылар және тағайындаулар жөніндегі комитеттерді басқарды. Пол Мандуканың Оксфорд университетінің магистрі (қазіргі заманғы тілдер) дәрежесі бар. 2006 жылдың 28 тамызында Компанияның Директорлар Кеңесіне сайланды. Аудит жөніндегі комитеттің төрағасы. Сыйақылар жөніндегі комитеттің мүшесі.
Евгений Огай
(Директор) 2004 жылдың 11 қарашасынан бастап «ҚМГ» ҰК-ның Басқарушы Директоры болып табылады және 2006 жылдың 12 маусымында ҚМГ БӨ Директорлар Кеңесіне сайланды. 2003 жылдан бастап «ҚМГ» ҰКның жанындағы бірлескен кәсіпорындарында акцияларды басқару департаментінің директоры болып қызмет істеді. 1992 жылдан бастап Needham-да мұнай жобаларын басқарушы болды. 1969 жылы Мәскеудің Мұнай және газ институтын бітірген. 2 кітаптың, 7 патенттің және 50-ден астам жарияланымдардың авторы.
(Директор) 2006 жылдың шілдесінде «ҚМГ» ҰК-ның Экономика және қаржы жөніндегі басқарушы директоры болып тағайындалды, 2006 жылдың 4 шілдесінде ҚМГ БӨ Директор Кеңесіне сайланды. Осы тағайындалуға дейін 2003 жылдан бастап ҚР Ұлттық Банкі Төрағасының бірінші орынбасары, сондай-ақ 2004 жылдан бастап 2005 жылды қоса алғанда Қазақстан Республикасының Халық Банкінің Басқармасы Төрайымы болды. 1998 жылдан бастап 2003 жылды қоса алғанда «ҚазақОйл»да «ҚазТрансГаз»-да түрлі жоғары басшы қызметтерді атқара жүріп Ұлттық мұнайгаз компанияларда жұмыс істеді. 1982 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің экономика факультетін бітірген.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
Эдвард Уолш
(Тәуелсіз Директор) мұнайгаз саласында 35 жылдан астам жұмыс тәжірибесі бар. Уолш мырза British Petroleum мен British Gas-да түрлі лауазымдарда қызмет істеді және бұл компаниялардың Нигерияда, Абу-Дабида, Орталық және ОңтүстікШығыс Азияда барлау және өндіру жөніндегі қызметтері үшін жауап берді. Уолш мырза Дублин университетінің қатты заттардың химиясы жөніндегі ғылым докторы болып табылады. 2006 жылдың 28 тамызында Компанияның Директорлар Кеңесіне сайланды. Аудит, сыйақылар және тағайындау жөніндегі комитеттердің мүшесі.
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
29
Корпоративтік басқару жөніндегі ақпарат
Компания Ресми Тізімге енгізілген АДҚ-лы шетелдік компания ретінде Ұлыбританияның Біріктірілген Корпоративтік Басқару Кодексін («Біріктірілген Кодекс») сақтауға міндетті емес. Оның үстіне ол өзінің есебінде корпоративтік басқарудың қазақстандық режимін сақтайтындығы және оның корпоративтік басқару тәжірибесі Біріктірілген Кодексте сипатталғанын немен ерекшеленетіндігін көрсетуге міндетті емес. Алайда корпоративтік басқарудың маңыздылығын мойындай отырып, Директорлар Компанияда Корпоративтік Басқарудың жоғары стандарттарын дамытуды қолдайды.
Директорлар Кеңесі мүшелерінің жауаптылығы туралы мәлімдеме Директорлар Кеңесінің мүшесі қазақстандық заңнама мен Еуропалық Одақ қабылдаған Қаржылық Есептіліктің Халықаралық Стандарттарына (ҚЕХС) сәйкес Жылдық Есеп пен қаржылық есептілікті дайындау үшін жауаптылықта болады. Қаржы жылы аяқталғаннан соң Директорлар Кеңесі Компанияның қаржылық жағдайын, сондай-ақ оның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі мен тиісті кезеңдегі ақша қозғалысын анық көрсететін қаржылық есеп дайындауға міндетті. Директорлар Кеңесінің мүшелері қаржылық есепті дайындау процесінде:
• • •
30
есеп саясатының тиісті қағидаларын қалыптастыруға және оларды дәйекті қолдануға; есеп саясатының қағидаларын қоса алғанда маңызды, нақты, салыстырылған және түсінікті ақпараттар түрінде ақпарат ұсынуға; егер ҚЕХС талаптары пайдаланушының белгілі бір проводкалардың, басқа да уақиғалар мен жағдайлардың Компанияның қаржы жағдайы мен қызметінің нәтижелеріне ықпалының әсерін ұғынуы үшін жеткіліксіз болған жағдайда қосымша ашулар дайындауға;
КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ АҚПАРАТ
•
Компанияның қаржылық есебінің ҚЕХС талаптарына сәйкес келетінін көрсетуге, айтарлықтай бұрмалау жағдайында тиісінше оларды ашуға және қаржылық есепте олардың сипаттамасын беруге міндетті.
Директорлар Кеңесі кез келген сәтте Компанияның қаржылық жағдайы туралы қисынды нақтылықпен деректер ұсынуға және қаржылық есептің Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, Ұлыбританияның Листингтік агенттігінің (UKLA’s Disclosure and Transparency Rules) Ашу және ашықтық жөніндегі ережесінің және Компанияның Корпоративтік Басқару Кодексінің талаптарына сәйкес келетіндігін анықтауға мүмкіндік беретін бухгалтерлік есеп жүргізу үшін жауаптылықта болады. Сондайақ Директорлар Кеңесі Компания активтерінің сақталуы үшін де жауаптылықта болады және, осылайша алаяқтық фактілері мен басқа да заңсыз іс-әрекеттердің алдын алу және анықтау жөніндегі көкейге қонымды қадамдар жасауға міндетті. Осы Жылдық Есептің 28-29 бетінде көрсетілген Компания Директорлар Кеңесінің әрбір мүшесі өзінің хабардар болуына сәйкес: а) ҚЕХС-ке сәйкес дайындалған қаржылық есептің активтердің, міндеттемелердің, қаржылық жағдайдың және Компанияның қаржы-шаруашылық қызметі нәтижелерінің ақиқатты және анық көрініс беретіндігін; б) басшылық есептерінің Компанияның қаржы-шаруашылық қызметі мен қаржылық жағдайының нәтижелері бойынша анық деректерді, сондай-ақ олар бетпе бет келген маңызды тәуекелдер мен дүдәмалдықтардың сипаттамасын қамтитындығын қуаттайды.
Корпоративтік басқару Корпоративтік басқарудың озық дағдысы қазақстандық Корпоративтік басқару кодексінде айтылған. Қазақстандық Корпоративтік басқару кодексі Корпоративтік басқарудың
жүзеге асырушы халықаралық практикасына негізделген және Қазақстанның акционерлік қоғамдарына корпоративтік басқару принциптерін қолдану жөніндегі ұсынымдарды қамтиды. Оны 2002 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің жанындағы Бағалы қағаздар рыногы мәселелері жөніндегі Сараптамалық Кеңес мақұлдаған. Компания барлық бар аспектілерде қазақстандық Корпоративтік басқару кодексінің ережелерін сақтайды. Компания қазақстандық Корпоративтік басқару кодексін өзінің Корпоративтік Басқару Кодексі ретінде Бірлескен Кодекстің ережелерін қамтитын өзгерістерімен қоса қабылдады. Компания қабылдаған өзгерістер Компанияның Корпоративтік басқару жөніндегі қосымша міндеттемелерін белгілейді және Бірлескен Кодексте сипатталған белгілі бір талаптарды қамтиды. Компания бұл қосымша өзгерістерді енгізу Компанияны корпоративтік басқару режимін айтарлықтай жақсартады деп есептейді. Компания сондай-ақ Бірлескен Кодекстің шарттарын да назарға алады және келешекте өзінің Корпоративтік басқару стандарттарын жетілдіруге ұмтылады. Бірлескен Кодекс Ұлыбритания қор биржасының листингіндегі компаниядан атқарушы емес директорлар Директорлар Кеңесі мүшелерінің (Төрағаны қоспағанда) жартысынан кем еместі құрайтын Директорлар Кеңесінің атқарушы және атқарушы емес директорларының тепе-теңдігін сақтауын талап етеді. Бірлескен Кодекс Директорлар Кеңесінің директордың сипаты бойынша және шешім қабылдауы кезінде тәуелсіз болуы-болмауын және директордың шешіміне ықпал ететін немесе ықпал етуі мүмкін қатынастың немесе жағдайдың бар-жоқ екендігін анықтауын талап етеді. Қазіргі уақытта Компанияда Директорлар Кеңесі мен Басқарма (атқарушы орган) жұмыс істейді. Компанияның Басқармасына басшылық ететін Бас Директор Компанияның Директоры болып та табылады. Ол Компанияның Директорлар Кеңесіндегі атқарушы басшылығының жалғыз өкілі (Атқарушы Директор) болып табылады. Директорлар Кеңесінің тепе-теңдігін жақсарту мақсатында Директорлар Кеңесіне үш Тәуелсіз директор, атап айтқанда Кристофер Макензи, Пол Мандука және Эдвард Уолш сайланды. Тәуелсіз Директорлар Компанияның Корпоративтік Басқару жөніндегі өзніің міндеттемелерін қамтамасыз етуі үшін басқа Директорлармен және Басқармамен тікелей жұмыс істейді.
Компанияны Корпоративтік Басқару Кодексінің шарттарына сәйкес Компания өз директорларының тәуелсіздігін айқындау үшін Бірлескен Кодекспен белгіленген стандарттарды пайдаланады. Компания басқармасының құрамына Бас Директор мен Бас Директордың экономика және қаржы жөніндегі орынбасарын қоса алғанда Компанияның жоғары лауазымды басшылары кіреді. Директорлар Кеңесінің мүшелері өкілеттіктер шеңберін белгіледі және аудит жөніндегі комитет (2006 жылдың 28 қарашасы), тағайындаулар жөніндегі комитет (2006 жылдың 1 қыркүйегі) және сыйақылар жөніндегі комитет (2006 жылдың 1 қыркүйегі) құрды. Аудит жөніндегі комитет пен сыйақылар жөніндегі комитеттің барлық мүшелері мен тағайындаулар жөніндегі комитет мүшелерінің көпшілігі тәуелсіз директорлар болып табылады.
Директорлар Кеңесінің құрамы 2006 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Директорлар Кеңесі Ұзақбай Қарабалин (Директорлар Кеңесінің Төрағасы), Асқар Балжанов (Компанияның Бас Директоры) және алты Директор мүше болып табылатын сегіз мүшеден тұрды. 2006 жылдың ішінде Компания Директорлар Кеңесінің құрамында келесі өзгерістер акционерлер өкілдерінің ұсыныстары бойынша Компания акционерлерінің жалпы жиналыстарының шешімдері негізінде жүргізілді:
• • • • •
2006 жылдың 28 ақпанында Н.К. Рахметовтың өкілеттігі тоқтатылды, Д.Р. Абулғазин сайланды; 2006 жылдың 12 маусымында М.Д. Батырбаевтың, Ғ.Қ. Кешубаевтың және Қ.Б. Сафиновтың өкілеттігі тоқтатылды, Е.А. Жалғауылов, Е.К. Огай және А.Қ. Балжанов сайланды; 2006 жылдың 4 шілдесінде Д.Р. Абулғазиннің өкілеттігі тоқтатылды, Ә.Н. Сырғабекова сайланды; 2006 жылдың 28 тамызында Пол Мандука, Кристофер Макензи, Эдвард Томас Уолш Директорлар Кеңесінің Тәуелсіз мүшелері болып сайланды; 2006 жылдың 24 қарашасында Ж.Н. Марабаевтың өкілеттігі тоқтатылды, Ұ.С. Қарабалин сайланды.
2006 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Директорлар Кеңесінің мүшелері: Директордың аты-жөні
Компаниядағы лауазымы
Ұзақбай Қарабалин
Төраға және Директор
Асқар Балжанов
Бас Директор
Әсия Сырғабекова
Директор
Ержан Жанғауылов
Директор
Евгений Огай
Директор
Кристофер Макензи
Тәуелсіз Директор
Эдвард Уолш
Тәуелсіз Директор
Пол Мандука
Тәуелсіз Директор
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
31
Корпоративтік Басқару Кодексіне сәйкес Кеңес Директорлардың тәуелсіздігі фактісін белгілейді және Макензи мырза, Уолш мырза және Мандука мырза мәні бойынша және шешімдер қабылдау кезінде тәуелсіз болып табылады деп есептейді. Кеңес аталған Директорлардың тәуелсіз шешіміне айтарлықтай ықпал ететін немесе етуі мүмкін қандай да болмасын қатынастардың немесе жағдайлардың жоқ екендігін белгіледі.
Басқарманың құрамы 2006 жылдың ішінде Компания Директорлар Кеңесі шешімінің негізінде Басқарманың құрамына мынадай өзгерістер енгізілді:
• •
2006 жылдың 7 маусымында Ж.Н. Марабаевтың өкілеттігі тоқтатылды, А.Қ. Балжанов сайланды; және 2006 жылдың 25 маусымында Т.В. Паламардың өкілеттігі тоқтады, А.Ә. Әубікіров сайланды.
2006 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Басқарманың мүшелері: Директордың аты-жөні
Компаниядағы лауазым
Асқар Балжанов
Бас Директор
Владимир Мирошников
Бас Директордың бірінші орынбасары
Жаннета Бекежанова
Бас Директордың экономика және қаржы жөніндегі орынбасары
Асқар Әубәкіров
Бас Директордың корпоративтік даму жөніндегі орынбасары
Қайролла Ережепов
Қызметкерлер және ақпараттық саясат жөніндегі Басқарушы Директор
Мұрат Құрбанбаев
ӨМГ директоры
Максим Ізбасов
ЕМГ директоры
2007 жылдың қаңтарында Компанияның Директорлар Кеңесі шешімінің негізінде Басқарманың құрамына мынадай өзгеріс енгізілді:
•
2007 жылдың 8 қаңтарында М.С. Ізбасовтың өкілеттігі тоқтатылды, Б.Л. Бисекен сайланды.
Директорлар Кеңесі мен Басқарманың жауаптылығы Директорлар Кеңесі акционерлердің алдында тиімді басқару және Компанияның қызметін тиісті бақылау үшін жауаптылықта болады және бекітілген шешімдер қабылдау жүйесіне сәйкес іс-әрекет етеді. Компанияның стратегиясы мен саясатын айқындау, ықтимал сатып алуларды қарау және қаржылық сипаттағы басқа да елеулі мәселелер Кеңестің неғұрлым маңызды функциялары болып табылады. Аталған функцияларды орындау, өз кезегінде, ағымдағы операциялық қызмет үшін жауаптылықта болатын және Компанияның мақсаттарына қол жеткізу жөніндегі істелген жұмыстардың жағдайы үшін Директорлар Кеңесіне есеп беретін Басқарманың қызметімен тікелей байланысты. Директорлар Кеңесі мәжілістерін ұдайы негізде қажеттіліге қарай өткізеді. 2006 жылы Директорлар Кеңесі ашық дауыс беру жолымен өткізілген 8 мәжілісті, телефондық конферен-байланыс арқылы ашық дауыс беру жолымен өткізілген 2 мәжілісті және сырттай дауыс беру жолымен өткізілген 24 мәжілісті есептегенде 34 мәжіліс өткізді. Директорлар Кеңесі өзінің міндеттерін орындау шеңберінде аудит жөніндегі комитетті, тағайындаулар жөніндегі комитетті және сыйақылар жөніндегі комитетті құрды. Оған қоса, Кеңес ішкі бақылау жүйесіне зерделеу жүргізді және Компанияның ішкі аудиті мен ішкі аудит қызметінің 2006 жылға арналған жұмыс жоспарын жүргізу жөніндегі Басшылықты бекітті. Кеңес сатып алу және белгілі бір
32
КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ АҚПАРАТ
қызметті оңтайландыру стратегиясын жүзеге асырудың шеңберінде 2006 жылдан бастап 2008 жылды қоса алғандағы кезеңге арналған Компанияның активтерін қайта құрылымдау бағдарламасын және активтерді сату ережесінің жаңа редакциясын бекітті. Басқарма мәжілістерін ұдайы негізде және қажеттілігіне қарай өткізеді. 2006 жылы Басқарма 48 мәжіліс өткізді. Олардан 9 мәжіліс ашық дауыс беру жолымен және 39 мәжіліс сырттай дауыс беру жолымен өткізілді. 2006 жылдың ішінде Басқарма мынадай неғұрлым маңызды мәселелерді: мұнай дайындау және тасымалдау жөніндегі қызмет көрсетулердің құнын, тауарлы мұнай мен мұнай өнімдерін босату бағаларын, тауарларды, жұмыстарды және қызмет көрсетулерді мемлекеттік сатып алудың жылдық жоспарын, сондай-ақ қызметкерлерді басқарумен байланысты мәселелерді қарады.
Аудит жөніндегі комитет Көрсетілген комитетің құрамына Тәуелсіз директорлар, атап айтқанда Пол Мандука, Кристофер Макензи және Эдвард Уолш кіреді, Пол Мандука оның Төрағасы болып табылады. Аудит жөніндегі комитеттің төрағасы комитеттің жиналысын өткізудің мерзімділігі мен мерзімдері туралы шешім қабылдайды. Жиналыстардың саны комитеттің міндеттерін орындауы жөніндегі талаптарға сәйкес айқындалады. Дегенмен, жыл ішінде қаржылық есепті дайындау және аудит өткізу процестері циклінің негізгі даталарымен сәйкес келуі (ішкі және сыртқы аудиторлардың аудиторлық жоспарлары дайын болған және аралық қаржылық есептер, алдын ала жариялау және жылдық есеп аяқталуға жақын қалған кездері) тиіс кемінде төрт жиналыс өткізілуі тиіс. Аудит бойынша комитетке тағайындау Директорлар Кеңесінің шешімі бойынша аудит жөніндегі комитет мүшелерінің тәуелсіз болып қалуы шартымен үш жылдан екіден артық емес қосымша кезеңге ұзартылуы мүмкін үш жылға дейінгі кезеңге жүзеге асырылады.
Аудит жөніндегі комитет, басқаларымен қатар Компанияның жылдық есебі мен аралық есептерін тексеру және талдау үшін және Компанияның аудиторларын бұл процеске тарту үшін жауаптылықта болады ол, сондай-ақ Компанияның ішкі бақылау процедураларын қадағалайтын ішкі аудит қызметінен ақпараттар алады. Атап айтқанда, Комитет заңнама, бухгалтерлік стандарттар, Ұлыбританияның Листингтік Агенттігі мен қазақстандық бағалы қағаздар биржасының қолданымды ережелері талаптарының сақталуы мәселелерімен және ішкі бақылаудың тиімді жүйесін қамтамасыз етумен шұғылданады. Түптеп келгенде, жылдық және аралық қаржы есептеріне шолу жасау және оларды мақұлдау үшін барлық жауаптылықты Директорлар Кеңесі алады.
Сыйақылар жөніндегі комитет Директорлар Кеңесіне Компанияның жоғары лауазымды басшыларға (Басқарманы қоса алғанда) белгіленген сыйақылар мен Компанияның қызметкерлерін негіздеу жөніндегі бағдарламаға қатысты саясаты мәселелері бойынша Директорлар Кеңесіне ұсынымдар енгізу үшін, сондайақ міндеттер шеңберін ескере отырып, зейнеткерлік қамтамасыз етуге арналған құқықтарды, жалдау шарты мен өтемақылық төлемдерді қоса алғанда Басқарманың әр мүшесіне жиынтық сыйақыны айқындау үшін жауаптылықта болады. Сыйақылар мен акционер пакеті бойынша ұсынымдардан басқа сыйақылар жөніндегі комитет Корпоративтік Басқару мақсатындағы есептер дайындайды.
Аудит жөніндегі комитет туралы ереже: қаржылық есептілікті, ішкі бақылауды және тәуекелдерді басқару жүйесін тексеруді, басшылықты жолсыздықтар туарлы хабардар етуді, Ішкі аудитті, сыртқы аудитті және есептілік үшін жауаптылықты қамтиды. Комитет туралы ереже Комитеттің өзінің міндеттерін орындауы жөніндегі өкілеттігін де қамтиды.
Сыйақылар жөніндегі комитет туралы ереже мүшелік пен мәжілістердің мерзімділігі, жоғарыда айтылғандай мәжілістерді өткізу туралы құлақтандыруға талаптарды, мәжілістердегі кворум және мәжілістерге қатысу құықытары сияқты мәселелерді қамтиды. Сыйақылар жөніндегі комитеттің міндеттері шеңберіне Бас Директордың, Директорлар Кеңесі Төрағасының шығыстарын өтеу саясаты мен тәртібін айқындау мен қадағалау және есептер мен тиісті ақпараттар ұсыну жатады. Комитет туралы ереже комитеттің өзінің міндеттерін орындауы жөніндегі өкілеттігін де қамтиды.
Аудит жөніндегі комитет сатып алулар мен есептен шығарулар жөніндегі ірі мәмілелерді ауық-ауық тексеріп отыруы, Директорлар Кеңесі аудит жөніндегі комитетке аудиттен сұрауы мүмкін кез келген мәселені қарауы тиіс. Аудит жөніндегі комитеттің төрағасының Директорлар Кеңесінің Төрағасы арқылы аудит жөніндегі комитет қызметінің нәтижелері туралы есепке және аудит жөніндегі комитеттің міндеттеріне жататын мәселелерге қатысты сұрақтарға жауап беру үшін акционерлердің жалпы жиналысына қатысуы қажет.
Өзі құрылған күннен бастап Сыйақылар жөніндегі комитет Компанияның қызметкерлеріне опционның екі түрін: Компанияның қызметкерлерін негіздендіру мақсатындағы қарапайым опционды, сондай-ақ акцияларды бастапқы жариялы орналастыру жобасына қатысқаны үшін арнаулы опцион-сыйақыны ұсыну үшін Директорлар Кеңесіне арналған ұсынымдар әзірлеу жөнінде үлкен жұмыс жүргізді.
2006 жылы аудит жөніндегі комитет ҚЕХС-қа сәйкес қаржылық есепті дайындау, қазақстандық және лондондық қор биржаларында Ашу үшін тоқсандық және жылдық қаржылық есептерді бекіту мәселелерін, ішкі аудит қызметінің жұмысы жөніндегі мәселелерді, сондай-ақ Компанияның сыртқы аудиторы «Эрнст энд Янг Қазақстан» ЖШС-дан келіп түскен Елеулі кемшіліктер туралы хатта көрсетілген кем шығуларды жою жөніндегі іс-шаралардың мониторингін қарады.
Тағайындаулар жөніндегі комитет
Сыйақылар жөніндегі комитет Сыйақылар жөніндегі комитет жылына кемінде екі рет мәжіліс өткізеді. Көрсетілген комитеттің құрамына тек Тәуелсіз Директорлар ғана кіреді. Мандука мырза мен Уолш мырза оның мүшелері, ал Макензи мырза Төрағасы болып табылады.
Тағайындаулар жөніндегі комитет жылына кемінде екі рет мәжіліс өткізеді. Тағайындаулар жөніндегі комитеттің үш мүшесінің көпшілігі – Тәуелсіз Директорлар, қалған мүшесі – Бас Директор. Макензи мырза мен Уолш мырза Комитеттің мүшелері, ал Директорлар Кеңесінің Төрағасы Қарабалин мырза – Төрағасы болып табылады. Тағайындаулар жөніндегі комитет Директорлар Кеңесінің құрамымен, зейнеткерлікке кетумен және қосымша және алмастырушы Директорларды тағайындаумен байланысты мәселелерді қарайды және Директорлар Кеңесіне тиісті ұсынымдар ұсынады.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
33
Директорлар Кеңесі мүшелерінің, жоғары басшылықтың және басқа да тұлғалардың үлестері Директорлар Кеңесі мен Басқарма мүшелерінің үлестері 2006 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Директорлар Кеңесі мен Басқарма мүшелерінің егер басқа нұсқаулар болмаса бәрі бенифециарлы болып табылатын Компанияның қарапайым және басымдықты акцияларындағы үлестері: Басшының аты-жөні
Қарапайым акциялардың саны
Артықшылықты акциялардың саны
Кристофер Макензи
1 166
—
Пол Мандука
1 138
—
Эдвард Уолш
1 138
—
Әсия Сырғабекова
796
—
Асқар Әубәкіров
565
34
Жаннета Бекежанова
474
—
Владимир Мирошников
401
—
Мұрат Құрбанбаев
401
1 236
Максим Ізбасов *
—
510
* 2007 жылдың 8 қаңтарында М.С. Ізбасовтың өкілеттігі тоқтатылды, Б.Л. Бисекен тағайындалды. Б.Л. Бисекен 280 артықшылықты акцияларға ие.
Директорлар Кеңесі мен Басқарма мүшелерінің акционерлер ретінде басқа акционерлер сияқты дауыс құқығы бар. Директорлар Кеңесі мен Басқарма мүшелеріне АДҚ-ға Опциондар берілді: Аты-жөні
Асқар Балжанов
Владимир Мирошников
Жаннета Бекежанова
Қайролла Ережепов
Мұрат Құрбанбаев
Асқар Әубәкіров
34
Жоспардың атауы
Опцион берілген АДҚ-ның саны
Сату бағасы
Сату датасы
Компанияның опциондық жоспары
36 916
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
10 662
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
33 844
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
9 935
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
29 262
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
8 590
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
22 025
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
6 465
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
27 044
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
7 938
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
27 044
US$14,64
2007, 2008 және 2009 жылдардың әр 4 қазанында үштен бірі бойынша
7 938
-
2009 жылдың 29 желтоқсанында
Компанияның опциондық жоспары
Компанияның опциондық жоспары
Компанияның опциондық жоспары
Компанияның опциондық жоспары
Компанияның опциондық жоспары
КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ АҚПАРАТ
Негізгі акционерлер және/немесе АДҚ-ны ұстаушылар Компанияға белгілі болғанындай төменде 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша саны туралы Қазақстан
Республикасының заңнамасына сәйкес хабарлау қажет қарапайым акцияларға ие тұлғалар ұсынылып отыр:
Қарапайым акциялардың саны
Артықшылықты акциялардың саны
Барлығы жарғылық капитал
70 220 935
4 136 107
74 357 042
42 213 429
-
42 213 429
60,12%
0,00%
56,77%
Шығарылған акциялардың саны (1) «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-ның иелігінде
(2)
Шығарылған акционерлік капиталдан пайыз (1) (2)
Сатылып алынған 341 530 акцияны қамтиды. Жылдық есептің жариялану күніне 43 087 006 қарапайымх акцялар немесе 61,36% «ҚазМұнайГазз Ұлттық компаниясы» АҚ-ға тиесілі.
Еңбек шарттары мен тағайындау туралы хаттар Директорлар Кеңесі мүшелерінің еңбек шарттары Ұзақбай Қарабалин Компанияға Директор және Директорлар Кеңесінің Төрағасы ретінде жұмысқа тартылды. Ол Директор болып 2006 жылғы 24 қарашада акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысында тағайындалды. 2006 жылдың 24 қарашасында Компанияның Директорлар Кеңесі Қарабалин мырзаны өзінің Төрағасы етіп сайлады. Қарабалин мырза Компанияның Директоры рөлінде сыйақы алмайды, алайда мұндай тағайындаумен байланысты өзінің шығыстарын өтеуге құқығы бар. Асқар Балжанов Атқарушы Директор және Компанияның Бас директоры ретінде Компанияға жұмысқа тартылды. Ол 2006 жылдың 7 маусымында Атқарушы директор болып тағайындалды және 2006 жылғы 12 маусымда акционерлердің жалпы жиналысында Бас Директор болып тағайындалды. Балжанов мырза Компанияның Директоры рөлінде сыйақы алмайды, алайда мұндай тағайындаумен байланысты өзінің шығыстарын өтеуге құқығы бар. Ержан Жанғауылов Компанияға Директор ретінде жұмысқа тартылды. Ол 2006 жылдың 12 маусымында акционерлердің жалпы жиналысында Директор болып тағайындалды. Жаңғауылов мырза Компанияның Директоры рөлінде сыйақы алмайды, алайда мұндай тағайындаумен байланысты өзінің шығыстарын өтеуге құқығы бар. Евгений Огай Компанияға Директор ретінде жұмысқа тартылды. Ол 2006 жылдың 12 маусымында акционерлердің жалпы жиналысында Директор болып тағайындалды. Огай мырза Компанияның Директоры рөлінде сыйақы алмайды, алайда мұндай тағайындаумен байланысты өзінің шығыстарын өтеуге құқығы бар. Әсия Сырғабекова Компанияға Директор ретінде жұмысқа тартылды. Ол 2006 жылдың 4 шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысында Директор болып тағайындалды. Сырғабекова ханым Компанияның Директоры рөлінде сыйақы алмайды, алайда мұндай тағайындаумен байланысты өзінің шығыстарын өтеуге құқығы бар.
жиналысының шешімімен Компанияға Тәуелсіз Директор ретінде жұмысқа тартылды. Тағайындау туралы хатқа сәйкес Макензи мырза жылына 100 000 АҚШ доллары мөлшерінде сыйақы, Директорлар Кеңесінің өзі іс жүзінде қатысқан әр мәжілісі үшін 10 АҚШ долларын (телефон немесе бейне байланыс бойынша қатысқаны үшін 5 000 доллар), Тәуелсіз Директорлардың өзі қатысқан әрбір жеке мәжілісі үшін 2 500 АҚШ долларын және Директорлар Кеңесінің жанындағы сыйақылар жөніндегі комитеттің төрағасы міндетін атқарғаны үшін жылына 15 000 АҚШ долларын алатын болады. Тағайындау туралы хатты Компания немесе Макензи мырза, оның тағайындалуы бастапқыда 24 айға созылатын болғанымен үш ай бұрын құлақтандыру жолымен бұзуы мүмкін. Пол Мандука тағайындау туралы хаттың шарттарына сәйкес және акционерлердің 2006 жылғы 28 тамыздағы жалпы жиналысының шешімімен Компанияға Тәуелсіз Директор ретінде жұмысқа тартылды. Тағайындау туралы хатқа сәйкес Мандука мырза жылына 100 000 АҚШ доллары мөлшерінде сыйақы, Директорлар Кеңесінің өзі іс жүзінде қатысқан әр мәжілісі үшін 10 000 АҚШ долларын (телефон немесе бейне байланыс бойынша қатысқаны үшін 5 000 доллар), Тәуелсіз Директорлардың өзі қатысқан әрбір жеке мәжілісі үшін 2 500 АҚШ долларын және Директорлар Кеңесінің жанындағы аудит жөніндегі комитеттің төрағасы міндетін атқарғаны үшін жылына 25 000 АҚШ долларын алатын болады. Тағайындау туралы хатты Компания немесе Мандука мырза, оның тағайындалуы бастапқыда 24 айға созылатын болғанымен үш ай бұрын құлақтандыру жолымен бұзуы мүмкін. Эдвард Т. Уолш тағайындау туралы хаттың шарттарына сәйкес және акционерлердің 2006 жылғы 28 тамыздағы жалпы жиналысының шешімімен Компанияға Тәуелсіз Директор ретінде жұмысқа тартылды. Тағайындау туралы хатқа сәйкес Уолш мырза жылына 100 000 АҚШ доллары мөлшерінде сыйақы, Директорлар Кеңесінің өзі іс жүзінде қатысқан әр мәжілісі үшін 10 000 АҚШ долларын (телефон немесе бейне байланыс бойынша қатысқаны үшін 5 000 доллар), Тәуелсіз Директорлардың өзі қатысқан әрбір жеке мәжілісі үшін 2 500 АҚШ долларын алатын болады. Тағайындау туралы хатты Компания немесе Уолш мырза, оның тағайындалуы бастапқыда 24 айға созылатын болғанымен үш ай бұрын құлақтандыру жолымен бұзуы мүмкін.
Кристофер Макензи тағайындау туралы хаттың шарттарына сәйкес және акционерлердің 2006 жылғы 28 тамыздағы жалпы
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
35
Басқалары Басқарманың барлық мүшелері ол бойынша оларға әдетте сапарға шығу кезінде жазатайым жағдайлардан сақтандыру мен Компанияның ішкі ережелеріне сәйкес Компания істері бойынша сапарға шығу кезінде шеккен шығыстарын өтеу беріледі. Жоғарыда айтылғандарды қоспағанда Компанияның Директорлар Кеңесінің мүшелерімен немесе Басқарманың мүшелерімен ешқандай еңбек шарты жоқ және оларды жасасу ұйғарылып отырған жоқ.
2006 жылы Директорлар Кеңесі мен Басарманың мүшелеріне төленген сыйақылардың (болжалмаған немесе мерзімі өткен өтемақыларды қоса есептегенде) жалпы сомасы мен Директорлар Кеңесі мен Басқарманың мүшелері Компаниядан алған нақты түрдегі жеңілдіктері 605 миллион теңгені құрады. 2006 жылдың 31 желтоқсанына Компания Директорлар Кеңесінің мүшелеріне немесе Басқарманың мүшелеріне зейнеткерлікке шығу кезінде зейнеткерлік қамтамасыз ету жөніндегі жәрдемақыларды және осындай жеңілдіктерді резервке қойған жоқ және есептеген жоқ.
Ұлыбританиядағы салық салу жөніндегі ақпарат Мына төмендегі шолу осы құжат датасына әр қайсысы мүмкін кері күшке ие бола отырып өзгеруі мүмкін болатын Ұлыбританияның заңнамасы мен Ұлыбританияның мемлекеттік басқармасының салықтық және кедендік алымдар жөніндегі практикасына негізделген. Егер басқадай нұсқаулар болмаса, осы шолу салықтық мақсаттарда Ұлыбританияның (1) резиденттері болып табылатын; (2) кез келген басқа заң құзыретінде салық салу мақсатында резидент болып табылмайтын; және (3) Қазақстан Республикасында акцияларға немесе АДҚ-ға иелік етуге байланысты тұрақты мекемесі жоқ («БК-ның Ұстаушылары») акцияларды немесе АДҚ-ны дербес бенефициарлық ұстаушыларға арналған Ұлыбританияның салық салуының кейбір салдарына ғана қатысты. Одан басқа, осы шолуда (1) акцияларымен АДҚ-ға негізгі капитал ретінде иелік ететін және салықтық салдар қарастырылмайтын, БК-ның Ұстаушыларының кейбір басқа санаттарына, мысалы, диллерлерге қатысы бар БК-ның Ұстаушылары үшін тек салықтық салдар ғана қарастырылады; (2) БК Ұстаушыларының Компанияның дауыс беруші акцияларының 10 немесе одан астам пайызын тікелей жанама бақылауына жол беріледі; (3) АДҚ ұстаушысының базалық акциялары мен мұндай акциялар бойынша дивидендтерге бенефициарлық құқығы болуына жол беріледі; және (4) Компаниямен байланысы бар сақтандыру компанияларын, инвестициялық компанияларды немесе зейнетақы қорларын білдіретін БК-ның Ұстаушылары үшін салықтық салдар қарастырылмайды. Осы талдау жалпы басшылық болып табылады және заңгерлік және салықтық мәселелер бойынша консультация ретінде арналмаған және оны нақты БК-ны Ұстаушылар осы ретінде қарастырмауы тиіс. Тиісінше, әлеуетті инвесторлардың жалпы салықтық салдарға, оның ішінде олардың нақты жағдайында Ұлыбританияның заңнамасы мен Ұлыбританияның мемлекеттік басқармасының салықтық және кедендік алымдар жөніндегі практикасына сәйкес акцияларды немесе АДҚ-ны сатып алудың, иелік етудің және иеліктен шығарудың салдарына қатысты салықтық мәселелер бойынша өздерінің консультанттарынан кеңес алғаны жөн.
36
КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ АҚПАРАТ
Төлеу көзінен табыс салығы АДҚ бойынша алынатын кірістің Ұлыбританияда көзі болмаған жағдайда, мұндай кіріске Ұлыбританияда төлем көзінен салық салынбауы тиіс. Акциялар бойынша дивидентті төлеуге Ұлыбританияда төлем көзінен салық салынбайтын болады. Дивиденттерге салық салу Акциялар немесе АДҚ бойынша дивиденд алушы БК-ның Ұстаушысы жағдайға, қазақстандық табыс көзінен салыққа есептелген қандай да болмасын соманың болуы ескеріле отырып, қазақстандық төлем көзінен салықтар есептелгенге дейін төленген дивидендтің жалпы сомасына қатысты Ұлыбританияда табыс салығын немесе корпоративтік салық төлеуге міндетті болуы мүмкін. Ұлыбританияның резиденті болып табылатын және онда тұратын жеке тұлға болып табылатын БК-ның Ұстаушысы акциялар немесе АДҚ бойынша төленген дивидентке Ұлыбританияның табыс салығын төлейтін болады. Ұлыбританияның резиденті болып табылатын, бірақ онда тұрмайтын жеке тұлға болып табылатын БК-ның Ұстаушысы дивиденд Ұлыбританияға аударылған немесе аударылған болып есептелетін шамада акциялар немесе АДҚ бойынша төленген дивидендке Ұлыбританияның табыс салығын төлейтін болады. Иеліктен шығару немесе шартты иеліктен шығару кезіндегі салық салу БК-дан Ұстаушының акциялардағы немесе АДҚ-дағы үлестерін иеліктен шығаруы Ұлыбританиядағы БК-дан Ұстаушының жағдайына қатысты және салық төлеуден босатуға жататын салық салынатын кірісіне салық салу мақсатында салық салынатын кіріске немесе рұқсат етілген есептен шығаруға әкелуі мүмкін. Жеке тұлға болып табылатын және Ұлыбританияда тұратын БКдан Ұстаушы акциялардағы немесе АДҚ-дағы үлестерді иеліктен шығаруы кезінде салық салынатын кіріске арналған капиталдың өсуіне Ұлыбританияда салық төлеуге міндетті. Жеке тұлға болып табылатын Ұлыбританияда тұрмайтын БК-дан Ұстаушы акциялардағы немесе АДҚ-дағы үлестерді иеліктен шығару кезінде алынған салық салынатын кіріс Ұлыбританияға аударылған немесе аударылған болып есептелетін шамада капиталдың өсуіне Ұлыбританияда салық төлейтін болады. Атап айтқанда, Лондонның
қор биржасында АДҚ-мен мәмілелер тиісінше Ұлыбританияның капиталдың өсуіне арналған салығы салынатын пайданы аударуға әкеп соқтыруы мүмкін. Жеке тұлға – салықтық мақсатта бес жылдан аз уақыт ішінде резидент болуын тоқтатқан немесе Ұлыбританияда тұрмайтын және осы кезеңнің ішінде мұндай акцияларды немесе АДҚны иеліктен шығаратын акцияларды немесе АДҚ-ны ұстаушы Ұлыбританияға қайтып оралған жағдайда иеліктен шығару кезінде оның Ұлыбританияның резиденті болмағанына және онда тұрмағанына қарамастан Ұлыбританияның капиталдың өсіміне арналған салығын төлеуге міндетті болуы мүмкін. Заңды тұлға болып табылатын БК-ның Ұстаушысы акцияларды немсе АДҚ-ны сатудан түскен кез келген салық салынатын кіріске Ұлыбританияның корпоративтік салығын төлейді. Қазақстанның төлем көзінен салықтарының қолданылуы Акциялар мен АДҚ бойынша дивиденттер төлеуге қазақстандық табыс көзіне салық салынады. БК-дан Ұстаушыда Ұлыбританиядағы мұндай соманы есепке алуды есептеу тәртібіне сәйкес мұндай төлемдерден осындай төлеулерге арналған табыс салығының немесе корпоративтік салықтың есебіне ұсталған табыс көзінен қазақстандық салықтың есептелуіне құқығы болуы тиіс. Гербтік алым және гербтік алымға баламды салық («ГАБС») Бір немесе бірнеше акцияларды немесе АДҚ-ны беру туралы мәмілені ресімдейтін немесе уағдаластықты қамтитын құжат (1)
Ұлыбританияда қол қойылмаған немеес (2) ол Ұлыбританиядағы қандайда бір меншіктілікке немесе Ұлыбританияда жасалған немесе жасалатын әрекетке (Ұлыбританиядағы банк шоттарға төлемдерге қатысуды қамтуы мүмкін) қатысты емес жағдайда мұндай құжатқа мәлімделген құнға арналған гербтік алым салынбауы тиіс. Тіпті егер бір немесе бірнеше акцияларды немесе АДҚ-ны беру туралы мәмілені ресімдейтін немесе уағдаластықты қамтитын құжатқа (1) Ұлыбританияда қол қойылса да және (немесе) ол Ұлыбританиядағы қандай да бір менщіктілікке немесе Ұлыбританияда жасалған және жасалатын әрекетке қатысты болса да практика жүзінде, егер мұндай құжат Ұлыбританияда қандай да бір мақсат үшін талап етілмесе Ұлыбританияда мұндай құжатқа жарияланған құнға арналған гербтік алым төлеу қажеттілігі болмауы тиіс. Егер Ұлыбританияда жарияланған құнға арналған гербтік алымды төлеу қажеттігі пайда болса, онда қажеттілік пайыздар мен айыппұлдар төлеуде ғана болуы мүмкін. АДҚ құны фунт-стерлингпен көрсетілмеген бағалы қағаздарға жататын болғандықтан «ұсынушыға арналған құжатқа» гербтік алым АДҚ шығаруға да, АДҚ арқылы берілетін бағалы қағаздарды беруге де төленбеуі тиіс. Акциялар (1) Ұлыбританиядағы тізілімге тіркелмеген немесе (2) Ұлыбританияда тіркелегн компания шығарған акциялармен бірікпейтін жағдайда акцияларды немесе АДҚ-ны беру туралы шартқа ГАБС салынбауы тиіс.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
37
Қаржы жағдайы мен қаржы-экономикалық қызметтің нәтижелеріне талдау Мына төмендегі құжат Компанияның қаржы-экономикалық қызметінің нәтижелері мен оның қаржылық жағдайының алға басқан үрдісі мен елеулі өзгерістерін түсінуге және бағалауға көмектесіге арналған Құжат 2007 жылы 19 наурызда жарияланды
2006 жылғы өндірістік қызмет «ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ (бұдан әрі - Компания) 44 мұнай және газ Кен орындарын, оның ішінде “Өзенмұнайгаз” ӨФ-де (осы жерде және бұдан әрі - ӨМГ) – 7, “Ембімұнайгаз” ӨФ-де (осы жерде және бұдан әрі - ЕМГ) – 37 кен орнын игеруде.
Компания 2005 жылғы осындай көрсеткіштің 102%-ын ұқрайтын 9,53 миллион тонна мұнай өндіріп 2006 жылға белгіленген өндірістік көрсеткіштерді орындауға қол жеткізді. Барлық өндірілген мұнайдың 6,73 млн. тоннасын ӨМГ, ал 2,8 млн. тоннасын ЕМГ өндірді.
Мұнай өндіру миллион тоннада Өндіруші бөлімше
2006
2005
%
Өзенмұнайгаз
6,73
6,55
103%
Ембімұнайгаз
2,80
2,79
100%
Барлығы
9,53
9,34
102%
2007 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Компанияның мұнай ұңғымаларының пайдаланылу қоры 5 865 ұңғыманы құрайды, тоғыту ұңғымалары – 1 693. Ұңғымалардың әрекетсіз тұрған қорының үлесі 1,7%-ға дейін төмендеді (2005 жылғы осы көрсеткіш – 2,0%). Компания Кен орындарының негізгі бөлігі жоғары сулануымен және мұнай өндіру деңгейінің жыл сайын төмендеуімен сипатталатын игерудің соңғы дәрежесінде тұр. Өндірудің табиғи құлдырауын толықтыру мақсатында, сондай-ақ мұнай өндірудің жоспарланған көлемдерін қамтамасыз ету үшін Компания 2006 жылы ұңғымаларды пайдаланулық бұрғылау, күрделі жөндеу жөніндегі жұмыстарды, мұнай өндіруді қарқындандыру жөніндегі іс-шараларды, сондай-ақ екінші оқпанды кесуді жүргізді.
38
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
Есепті кезең ішінде 221 пайдалану ұңғымаларының құрылысы аяқталды, бұл ретте жаңа ұңғымаларды іске қосудан мұнай өндіру 279 700 тоннаны құрады. 2006 жылы 1 361 ұңғымада күрделі жөндеу жүргізілді, күрделі жөндеу жөніндегі жүргізілген жұмыстардан қосымша өндіру 558 000 тоннамұнайды құрады. Жыл ішінде 16 ұңғымада екінші оқпанды кесу жүргізілді. Бұл қосымша 17 100 тонна мұнай өндіруді қамтамасыз етті. Компания 2006 жылы Тайсойған (Уаз, Қондыбай), Р-9 (Қойқара, Солтүстік Дүйсеке, Солтүстік Батыс Құлсары) блоктарында/кен орындарында және Өзен және Қарамандыбас кен орындарына жалғас жатқан аумақтарда барлау жүргізді.
Сондай-ақ С. Нұржанов, Ақіңген (оңтүстік қанаты), Батыс Прорва, Өзен (Шығыс Пасмұрын) және Қарамандыбас кен орындарында барлауды аяқтау жүргізілді. 2006 жылы 10 барлау ұңғымасының құрылысы аяқталды. Қондыбай 8, Уаз 15, 16, С. Нұржанов 501, Ақіңген 1-А және Өзен 6244 ұңғымалары өнімді болып табылады.
Сейсмикалық зерттеу бағдарламасын орындау шеңберінде 2 100 погон км/ 70 км2 аумақтың көлемінде далалық сейсмобарлау жұмыстары жүргізілді. С. Нұржанов және Кенбай Кен орындарында Инфрадыбысты Бәсең Дифференциалды Спектроскопиялық («IPDS») әдіспен жұмыстар жүргізілді. Лиман, Р-9 блоктарында сейсмикалық зерттеу жүргізу барысында оптимистік деректер алынды: шамамен алғанда 4 800-5 100 метр тереңдіктегі тұзасты кешенінде оң құрылымдық көтеру анықталды.
2007 жылғы жоспарлы-өндірістік қызмет 2007 жылы шикі мұнай өндіру шамамен алғанда 2006 жылдың деңгейінде қала отырып 9,5 миллион тоннаға жетеді деп күтілуде. Мұнай өндірудің жоспарланған деңгейін қамтамасыз ету үшін 2007 жылы 175 өндіруші ұңғымаларды бұрғылау, сондай-ақ бар ұңғымаларда іс-шараларды, оның ішінде қабаттардың мұнай беруін жақсарту, ұңғымаларды күрделі жөндеу, забой маңындағы аймаққа ықпал және өндіруші ұңғымаларды әрекетсіздіктен шығару жөніндегі іс-шараларды орындау көзделіп отыр. Компания 2007 жылы перспективалы блоктарда геологиялық құрылысын анықтау және бұрғы орнату үшін объектілерді негіздеу
мақсатында геологиялық барлау жұмыстарының елеулі ауқымын жоспарлап отыр. Атап айтқанда, Компания Р-9, Тайсойған және Лиман блоктарында, сондай-ақ Өзен және Қарамандыбас Кенорындарында жалғас жатқан аумақтарда барлау жұмыстарын жоспарлауда. Бұдан басқа С. Нұржанов, Өзен-Қарамандыбас және Ақінген кенорындарында барлау жұмыстарын аяқтау көзделіп отыр. 2007 жылы Компанияның кассалық әдіспен есептелген күрделі шығыстары шамамен алғанда 39,8 миллиардов теңгені құрайды деп күтілуде.
Бизнес жүргізудің шарттары және болжам Компанияның есепті жылғы операциялық қызметінің нәтижелері мен қаржы жағдайына әсер ететін негізгі факторларға мұнайға арналған бағаның серпіні, валюталық бағамдардың, атап айтқанда теңгенің АҚШ долларына айырбастау бағамының ауытқуы және елдегі инфляцияның қарқыны жатады. Мұнай сату Компания кірісінің негізгі көзі болып табылады. Компанияның бизнесі, келешегі, қаржылық жағдайы және қаржыэкономикалық қызметінің нәтижелері айтарлықтай деңгейде мұнайға арналған бағаға қатысты. Өткен кезеңдерде мұнайға арналған баға
ауытқушылықтың жоғары деңгейін көрсетті. Компанияның кірістері мен таза пайдасы айтарлықтай дәрежеде мұнайға арналған бағаның өзгеруіне қарай ауытқиды. 2001 жылдан бастап мұнайға арналған дүниежүзілік баға едәуір өссе де, бұл өсу, сонымен қатар бағаның қазіргі деңгейі де келешекте сақталатынына ешқандай кепілдік жоқ. Алдағы уақыттағы мұнайға арналған бағаның кез келген төмендеуі (тіпті салыстырмалы түрде онша көп емес) Компанияның бизнесінде, келешегінде, қаржылық жағдайында және қызметінің нәтижесінде қолайсыз көрініс беруі мүмкін.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
39
2006 жылдың рыногына шолу Brent-ке арналған баға 2006 жылы баррель үшін 2005 жылғы 12 АҚШ долларымен салыстырғанда көтеріліп баррель үшін 65,14 АҚШ долларын құрады. 31 желтоқсанда аяқталған жыл
2006
2005
(АҚШ доллары/баррель)
(АҚШ доллары/баррель)
Brent
65,14
54,38
КҚК қоспасы
65,23
53,50
Urals
60,99
50,52
Көрсетілген жылғы орташа баға
Көзі: Bloomberg, Platts
Компанияның кірістері мен алыс-берістерінің көп бөлігі операциялық шығыстардың басым бөлігі теңгемен жүргізілсе де, АҚШ долларына есептелген деномирленген. Валюта бағамдары ауытқуының Компания қызметінің нәтижелеріне әсері Компанияның таза валюталық позициясына, сондай-ақ мұндай ауытқулардың көлемі мен бағытталуына қатысты.
Елдегі теңге – АҚШ долларының айырбас бағамы мен тұтыну бағаларының индексі («ТБИ») бойынша өлшенген инфляция қарқыны көрсетілген жылдары мынадай болды:
31 желтоқсанда аяқталған жыл
Теңге/АҚШ долларының орташа айырбас бағамы ТБИ
2006
2005
126,09
132,88
8,4%
7,6%
Көзі: Қазақстан Ұлттық банкі
Теңге долларға қатысты 2005 жылы 132,88 теңге/АҚШ долларынан 2006 жылы орташа алғанда 126,09 теңге/АҚШ долларына дейінгіге табан тіреді. ТБИ 2005 жылғы 7,6%-бен салыстырғанда 2006 жылы 8,4% деңгейіне жетті. Теңгенің ревальвациясы 2006 жылы мұнайға арналған бағаның
өсуінің оң әсерін төмендетті және Компанияның деноминирленген теңгеге шаққандағы кірісін азайтты. Оның үстіне Компания шығындарының көпшілік бөлігі елдегі инфляцияның әсеріне ұшырады, бұл инфляцияға байланысты Компания кірістерінің өсуін өтей алмайды.
2007 жылдың рыногын болжау
40
Brent мұнайына арналған баға 2007 жылдың басында шамамен алғанда баррель үшін 10 АҚШ долларына төмендегеннен және баррель үшін 50 АҚШ доллары белгісіне шыққаннан кейін ол қайтадан өсе бастады, сөйтіп ақпанда бұл марканың мұнайы шамамен алғанда баррель үшін 60 АҚШ доллары деңгейінде саудаланды. 2007 жылы мұнайға арналған баға тұрақсыздығын сақтайды деп күтілуде.
ТБИ 2007 жылдың қаңтары мен ақпанында, тиісінше 2006 жылдың осы айларындағы 0,9% және 2,4%-бен салыстырғанда 1,1% бен 1,9%ға өсті. Қазақстан Ұлттық банкінің болжамы бойынша 2007 жылдың қорытындылары бойынша ТБИ индекстің 2006 жылғы іс жүзіндегі көрсеткіші - 8,4%-ға қарағанда 7,3% - 8,3% диапазонында немесе сәл төменірек болады.
2007 жылдың алғашқы екі айы ішінде теңге АҚШ долларына қатысты нығаюын жалғастырды және осы кезең ішінде бағам 125,27 теңге/ АҚШ долларын құрады, осылайша ревальвация 2006 жылдың орташа бағамымен (126,09 теңге/АҚШ доллары) салыстырғанда 0,82 теңгеден астам болды. Үкіметтің болжамына сүйенсек теңге/АҚШ долларының айырбас бағамы төмендеуін жалғастырмақ.
Компания өз қызметінің көліктік тарифтер мен тасымалдау бағыттарының өткізу қабілеті, өндіру көлемдері, қаржы және еңбек ресурстары сияқты аспектілерінің айтарлықтай өзгеруін күтіп отырған жоқ.
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
Операциялық қызметтің нәтижелері Сома АҚШ долларына кірістер мен шығындар туралы топтастырылған есептер мен ақша қаражатының қозғалысы туралы топтастырылған есептер үшін және топтастырылған баланстар үшін жыл аяғындағы
бағам бойынша тиісті жылғы орташа айырбас бағамы бойынша тікелей оқырмандарға қолайлы болу үшін ауыстырылды. «Бизнес жүргізу жағдайы және болжамды» қараңыз.
Негізігі көрсеткіштер 31 желтоқсанда аяқталған жыл 2006
2006
2005
2005
(мың АҚШ доллары)
(мың теңге)
(мың АҚШ доллары)
(мың теңге)
Кірістер
3 269 155
412 207 787
2 625 586
348 887 820
Операциялық кірістер
1 542 787
194 530 080
1 558 052
207 033 927
Операциялық шығыстар (баррель үшін теңге/АҚШ долларымен) (1)
21,99
2 773
22,66
3 012
Операциялық пайда
1 726 367
217 677 707
1 067 534
141 853 893
Жалғастырылған қызмет жылындағы пайда
972 013
122 561 217
329 288
43 755 822
Мұнай өндіруге арналған шығындар және басқа да шығындар (2)
735 415
92 728 483
685 042
91 028 417
Мұнай өндіруге арналған шығындар және басқа да шығындар (баррель үшін теңге/ АҚШ долларымен) (1)(2)
10,48
1 322
9,96
1 324
Күрделі шығындар (3) Таза қаржылық активтер (4)
390 876
49 285 538
365 106
48 515 240
1 821 812
231 370 078
47 504
6 354 581
(1)
Мұнай тоннасы үшін 7,36 баррелль бойынша ауыстырылды. Мұнай өндіруге арналған шығындар мен басқа да шығындар операциялық шығыстардың мынадай баптарының (Компанияның ҚЕХС-ке сәйкес дайындалған қаржылық есебінде ұсынылған): қызметкерлерге ақы төлеудің материалдардың, жөндеу мен қызмет көрсету жөніндегі қызметтердің, электр қуатының және басқаларының сомасын білдіреді. Бұған газ өндірумен және өңдеумен, газ өңдеумен байланысты шығыстар және мұнай өндірумен тікелей байланысты емес және баррельге арналған шығындарды шамамен алғанда 31 желтоқсанда аяқталған 2006 және 31 желтоқсанда аяқталған 2005 жылдары 1-ден 2 АҚШ долларына дейін арттырған жалпы әкімшілік шығыстар кіреді. (3) Қызметін тоқтатуына байланысты күрделі шығындары қамтымайды. «Күрделі шығындарды» қараңыз. (4) 2006 жылдың 31 желтоқсаны мен 2005 жылдың 31 желтоқсанына тиісінше 100,9 миллиардов теңге мен 12,6 миллиард теңгені құраған ҚМГ ҰК-ден алынатын займдарды қоспайды. Топтастырылған таза ақша қаражаты жылдың аяғына 2006 және 2005 жылдар үшін тиісінше 127,00 теңге/АҚШ долларына және 133,77 теңге/АҚШ долларына ауыстырылған. (2)
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
41
Жалғасқан қызмет Тасымалдау бағыттары Компания өндірілетін мұнайды экспортқа төмендегі кестеде көрсетілгендей үш негізгі бағыт бойынша: Каспий Құбыр желісі
Консорциумы (бұдан әрі – КҚК) мен Өзен-Атырау-Самара (бұдан әрі – ӨАС) құбыр желілері арқылы және ішкі рыногқа береді:
2006
2005
1,7
1,5
Шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен %
18%
17%
Мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсімнен %
23%
22%
5,1
5,0
Шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен %
55%
54%
Мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсімнен %
66%
66%
КҚК арқылы экспорт Мұнайдың көлемі (миллион тоннада)
ӨАС арқылы экспорт Мұнайдың көлемі (миллион тоннада)
Басқалары (1) Мұнайдың көлемі (миллион тоннада)
2,5
2,7
Шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен %
27%
29%
Мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсімнен %
11%
12%
(1)
2006 жылға дейін «басқаларына» негізінен алғанда, азғана бөлігі экспортталған мұнай өңдеу өнімдерін сату жататын.
Компания мұнайды ҚазТрансОйл АҚ-ға (Қазақстан) тиесілі ӨАС құбыр желісі мен КҚК-ге тиесілі құбыр желісі арқылы экспортқа шығарады. Бұл екі бағыттың тиісінше пайдалылығы Компания тиейтін мұнайдың халықаралық рыноктағы бағамен қолданымды құбыр желісі тарифтерінен басым түсетін сапасына байланысты. Атап айтқанда, КҚК сапа банкі бойынша шығындарға қарамастан мұнайдың бағасы жоғары жақтарға неғұрлым жоғары сапалы мұнайды тасымалдау үшін
42
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
анағұрлым тиімді болып отыр. Дегенмен соңғы кездері Компанияға мұнайды ӨАС-қа қарағанда КҚК құбыр желісі бойынша тасымалдау тиімдірек болғаныман Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі (бұдан әрі – ЭМРМ) шикі мұнайды бұл құбыр желісі бойынша беру көлемін бақылайды және шектейді, сондықтан да Компанияның бұл немесе өзге құбыр желілерімен мұнай беру мүмкіндігі шектеулі.
Кірістер Келесі кестеде 31 желтоқсанда аяқталған 2006 және 2005 жылдардағы сату көлемі мен сату бағалары туралы деректер келтірілген: Егер өзгедей көрсетілмесе, мың теңге
31 желтоқсанда аяқталған жыл 2006
2005
266 395 404
226 798 166
5 076
4 953
52 487
45 790
57,57
47,66
92 991 304
75 690 507
1 663
1 536
55 902
49 284
61,32
51,30
359 386 708
302 488 673
44 705 552
40 394 425
2 551
2 733
17 525
14 780
Шикі мұнайды экспорттық сату ӨАС құбыр желісі Сату Көлемі (мың тонна) Орташа бағасы (тоннасы үшін теңге) Орташа бағасы (АҚШ доллары/барр.)
(1)
КҚК құбыр желісі Сату Көлемі (мың тонна) Орташа бағасы (тоннасы үшін теңге) Орташа бағасы (АҚШ доллары/барр.) (1) Барлығы шикі мұнайдың эспорты
Шикі мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін басқа да сату Шикі мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін ішкі рынокта сату Көлемі (мың тонна) (2) Орташа бағасы (тоннасы үшін теңге) Орташа бағасы (АҚШ доллары/барр.)
(1)
19,22
15,38
44 705 552
40 394 425
404 092 260
342 883 098
9 290
9 222
Орташа бағасы (тоннасы үшін теңге)
43 428
37 182
Орташа бағасы (АҚШ доллары/барр.)
46,99
38,21
Барлығы ішкі рынокта сату
Шикі мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін жиынтық сату Шикі мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сату Жиынтық көлемі (мың тонна)
Басқа да сатулар Барлығы кіріс (1) (2)
8 115 527
6 004 722
412 207 787
348 887 820
Шикі мұнайдың тоннасы үшін қайта есептегенде 7,23 баррель. Шикі мұнайды өңдеуге беру және шикі мұнайды сату көлемі.
2006 жылы ӨАС құбыр желісі арқылы экспорттық және ішкі берулердің жиынтық көлемі қалыпты күйінде қалды. Сонымен бір уақытта КҚК құбыр желісі арқылы экспорттық көлем артты. 2006 жылы мұнайды ӨАС құбыр желісі арқылы экспортқа сатудан түсім 39,6 миллиард теңгеге немесе 17,5%-ға өсті. 2005 жылмен салыстырғанда 2006 жылы түсімнің артуы сату көлемдерін арттырумен және бағаның өсуімен түсіндіріледі. 2005 жылмен салыстырғанда 2006 жылы КҚК құбыр желісі арқылы мұнай сату 17,3 миллиард теңгеге немесе 22.9%-ға артты. Түсімнің
көбеюі, сондай-ақ сату көлемдері мен бағаның өсуімен байланысты болды. 2006 жылы ішкі рынокта мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сатудан түскен басқа да кірістер оның алдындағы жылмен салыстырғанда 4,3 миллиард теңгеге немесе 10,7%-ға өсті. 2006 жылы ішкі рынокқа мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін беру көлемі 182 мың тоннаға төмендегенмен, орташа баға 2005 жылғы тоннасына 14 780 теңгеден тоннасына 17 525 теңгеге дейін өсті, бұл сатудан түскен түсімді 40,4-тен 44,7 миллиард теңгеге дейін өсіруге әкелді.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
43
Төменде кестеде көліктік және басқа да шығыстар ескеріле отырып 31 желтоқсанда аяқталған 2006 және 2005 жылдардағы мұнай мен мұнай өңдеу өнімдерін сатудың бағалары туралы деректер келтірілген: АҚШ доллары/барр.
2006 жылдың 31 желтоқсанында аяқталған жыл
КҚК
Жарияланған нарықтық баға (1)
ӨАС
Басқасы
65,23
60,99
−
Сату бағасы (СБ бойынша шығыстар мен баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылықтарға дейінгі)
62,86
(3)
−
−
СБ (6) бойынша шығыстар мен баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылықтардан таза эффектімен (2)
(1,54) (4)
−
−
Сату бағасы
61,32 (4)
57,57
19,22
Көліктік шығындар
(5,93)
(4)
(6,16)
(0,80)
Сату бойынша комиссия
(0,07) (4)
(0,07)
(0,02)
Өңдеуге арналған шығында
−
−
(0,55)
Сатудың түзетілген бағасы
(4)
51,34
17,85
(6)
55,32
АҚШ доллары/барр.
2005 жылдың 31 желтоқсанында аяқталған жыл
КҚК
Жарияланған нарықтық баға (1)
ӨАС
Басқасы
53,50
50,52
−
Сату бағасы (СБ бойынша (6) шығыстар мен баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылықтарға дейінгі)
52,25 (3)
−
−
СБ (6) бойынша шығыстар мен баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылықтардан таза эффектімен (2)
(0,95) (4)
−
−
Сату бағасы
51,30 (4)
47,66
15,38
Көліктік шығындар
(5,25) (4)
(5,82)
(0,73)
(4)
(0,07)
( 0,09)
−
−
(2,54)
45,98 (4)
41,77
12,02
Сату бойынша комиссия
(0,07)
Өңдеуге арналған шығында Сатудың түзетілген бағасы
(1)
Нарықтық баға ретінде мынадай баға кесу пайдаланылды: КҚК құбырлары бойынша КҚК (FOB Новороссийск) және ӨАС құбырлары бойынша Urals (FOB Одесса) қоспасы. Таза эффект (-1,54) = СБ бойынша шығыстар (-6,41) + баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылық үшін сыйақы (4,87). (3) 1 тонна мұнайға 7,79 баррель коэффициентімен ауыстырылды. (4) 1 тонна мұнайға 7,23 баррель коэффициентімен ауыстырылды. (5) Таза эффект (-0,95) = СБ бойынша шығыстар (-5,00) + баррельдендіру коэффициенті бойынша айырмашылық үшін сыйақы (4,05). (6) СБ бойынша шығыстар – КҚК құбыр желісіне құйылатын мұнай мен одан КҚК қоспасы түрінде шығатын мұнайдың сапасындағы айырмашылығы үшін өтемақы мақсатында ақшалай түзету болып табылатын сапа банкі бойынша шығыстар. (2)
Бенчмарк КҚК бойынша сату бағасының арасындағы айырмашылық, негізінен алғанда, сапа банкі бойынша шығыстардан, порттық және кедендік алымдардан, сату бойынша комиссиялардан және орталандыру эффектілерінен тұрады. Бенчмарк пен ӨАС арқылы сату бағасының арасындағы айырмашылық, негізінен алғанда, порттың
44
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
және кедендік алымдар мен сату бойынша комиссиялардан тұрады. Мұнай мен мұнай өнімдерін басқа да сатудан алынған баға негізінен ҚМГ ҰК-мен немесе оның еншілес компанияларымен келісіммен айқындалады және бұл баға нарықтыққа қарағанда айтарлықтай төмен болды.
Операциялық шығыстар Төмендегі кестеде Компанияның операциялық шығыстарын құраушылар ұсынылған: Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанда аяқталған жыл
2006
2005
2005 Түзетілді (1)
2006-2005 Ауытқу (2)
Көліктік шығындар
44 060 096
40 106 224
40 106 224
3 953 872
Қызметкерлерге төлемдер
37 512 548
37 116 032
36 537 043
975 505
Тозу, ескіру және амортизация
27 758 826
24 362 896
24 083 651
3 675 175
Жөндеу және қызмет көрсету жөніндегі қызметтер
18 988 262
16 845 303
16 637 232
2 351 030
Роялти
15 850 891
15 180 580
15 180 580
670 311
Шикізаттар мен материалдар
11 661 063
21 658 853
17 539 543
(5 878 480)
Басқа да салықтар
9 666 804
7 103 491
7 103 491
2 563 313
Әлеуметтік жобалар
7 850 402
1 791 551
1 791 551
6 058 851
Басқару ақысы мен сату бойынша комиссиялар
7 678 179
11 976 634
11 976 634
(4 298 455)
Электр қуаты
6 563 701
5 824 741
5 824 741
738 960
363 994
4 056 539
4 056 539
(3 692 545)
(11 427 595)
11 427 595
11 427 595
(22 855 190)
18 002 909
9 583 488
9 443 041
8 559 868
194 530 080
207 033 927
201 707 865
(7 177 785)
Өсімақылар мен айыппұлдар Экологи ялық айыппұл Басқалары Операциялық шығындардың жиыны (1) (2)
Атырау МӨЗ-ді (АМӨЗ) есептемегенде 2005 жылғы операциялық шығындар. Ауытқу АМӨЗ есептелместен келтірілді.
Жыл ішінде операциялық шығындар, негізінен алғанда, резервтерді сторнирлеудің және бейінді емес кәсіпорындарды сатудың нәтижесінде төмендеді. Неғұрлым көлемді сома мен қозғалыс мынадай тұрғыда түсіндіріледі (салыстыру мақсатында 2005 жылы АМӨЗ-ге берілген мұнайдың өңделуімен байланысты шығындар алынып тасталды): Жыл ішінде көліктік шығындар берілген мұнайдың жалпы көлемінің 1%ға өсуі мен берудің жалпы көлеміндегі экспорт үлесінің өсуі нәтижесінде 9%-ғы артты. 2006 жылы қызметкерлерге ақы төлеуге арналған жиынтық шығындар 2005 жылдың деңгейінде сақталды, алайда орташа жалақы 4 %ға өсті және Компанияны қосу және қосып алу, ішкі бақылау жүйесін әзірлеу, ҚЕХС-ке сәйкес қаржылық есеп дайындау салаларында және инвесторлармен байланыстарда күшейту үшін бірқатар мамандар орталық аппаратқа жұмысқа қабылданды. Аталған қызметкерлер бойынша шығындардың көрсетілген өсуі қызметкерлердің жалпы санын 2%-ға азайтумен (жыл ішінде бейінді емес кәсіпорындарды сатуға байланысты) өтелді. Тозу, ескіру және амортизация 2006 және 2007 жылдары негізгі құралдарға инвестициялар мен Лиман блогында барлау жасауға лицензиялар алу бойынша шығыстар амортизациясының айтарлықтай өсуінің нәтижесінде 13%-ға артты. Компания бойынша ескірудің орташа ставкасы Компанияның дәлелденген қорларын көбейту жағына қарай қайта қараудың нәтижесінде 2006 жылы шамамен алғанда 10%-ға дейін (2005 жылы 11%) төмендеді. Шикізаттар мен материалдар шығынының төмендеуі 2006 жылы бейіндік емес қызметпен айналысатын еншілес кәсіпорындарды сатумен байланысты.
Басқару гонорары мен сату бойынша комиссиялар 2006 жылы ҚазМұнайГаз ҰК-мен басқару қызметтері туралы жаңа келісім жасалуының нәтижесінде төмендеді. Компания 2005 жылдың соңында бірқатар өндіруші учаскелерде рұқсат етілген экономикалық нормалардан асып кеткені үшін айыппұлдарға 11,4 миллиард теңге мөлшерінде резерв есептеді. Үкімет Компаниямен 2005 жылдың ортасында қол қойылған ниеттер туралы меморандумның шарттарына сәйкес Компанияның қалпына келтіру жоспарын ұсынуды кешіктіруіне айыппұлдар салды. Компания сот тәртібімен бұл соманы табысты қорғап шықты, сөйтіп, нәтижесінде 2006 жылы бұл резерв алынып тасталды. Басқа шығындардың артуы, негізінен алғанда, мынадай себептерден болды:
•
•
•
Негізінен алғанда, «Атолл» компаниясының дебиторлық берешегі мен «Атолл»-ға инвестициялардың құнсыздануына 0,8 миллиард теңге сомасында резерв есептелуіне байланысты сенімсіз дебиторлық берешектерге 3,1 миллиард теңге сомасына резерв есептеу; Компаниядағы бизнес-процестердің жақсаруымен байланысты, оның ішінде басшылықты ынталандыру бағдарламасын әзірлеуге, ақпараттық технологиялар саласындағы процедураларды орындауға, 0,9 миллиард теңге сомаға қаржылық есептілікті дайындауға байланысты процестерді жақсартуға байланысты консультациялық қызметтер ауқымының өсуі; және 0,6 миллиард теңге сомаға жойылмаған негізгі құралдарды есептен шығару.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
45
Қаржылық кіріс (шығыс) Компания әр кезеңде, негізінен алғанда, депозитар бойынша пайыздардан қаржылық кіріс алады. Компанияның қаржылық шығысы әр кезеңде негізінен заемдар және ұңғымаларды жою қоры бойынша резервпен байланысты дисконт есептеу бойынша пайыздардан тұрады. Табыс салығы бойынша шығыстар Салық салынғанға дейінгі пайда 217,2 миллиард теңгеге дейін 34%-ға
артты сонымен бірге табыс салығы бойынша шығыстар 94,7 миллиард теңгеге дейін 4,5 миллиард теңгеге төмендеді. Компания салығының жалпы тиімді ставкасы 2006 жылы 2005 жылғы 69%-дан 44%-ға дейін төмендеді (2006 жылы тиімді ставка бір жолғы баптардың салықтық эффектісін есептемегенде 55%-ды құрады). Төмендегі кестеде салықтың тиімді ставкасын заңнамамен белгіленген табыс салығы ставкасымен (2005 және 2006 жылдарда 30%) салыстыру ұсынылып отыр:
Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанда аяқталған жыл
2006
Салық салынғанға дейінгі пайда Корпоративтік табыс салығы Салықтың тиімді ставкасы
2005
217 234 038
142 948 461
94 672 821
99 192 639
44%
69%
Табыс салығына дейінгі пайданың %-ы
Табыс салығының заңнамамен белгіленген ставкасы
30
30
Қосымша пайдаға салықтың
20
32
Бұрынағы жылдардағы қосымша пайдаға салықтың
(9)
−
Резервтердегі өзгерістердің
(2)
−
5
7
44
69
Мыналардың:
Ұстап қалуларға жатпайтын шығыстардың немесе салық салу мақсатында салық салуға жатпайтын кірістердің салықтық эффектісінің нәтижесінде артуы (төмендеуі) Салықтың тиімді ставкасы
2006 жылы үстеме пайдаға арналған салықтың (ҮПС) жалпы ставкасындағы айтарлықтай төмендеу Компания тиісті үкіметтік органдардан алған Өзен кен орны бойынша ҮПС-ның ең жоғары ставкасы бойынша нақтылаулардың нәтижесінде болды; нақтылауларға сәйкес ҮПС бұның алдындағы жылдары пайдаланылған 50% ставканың орнына 30% мөлшеріндегі ең жоғары ставка бойынша есептелуі тиіс. Жер қойнауын пайдалану келісім-шартына тиісті өзгерістер өткенге көз жүгіртіле отырып қолданылды және Компанияның 2004 және 2005 жылдар үшін ҮПС төлеу жөніндегі міндеттемелерінің айтарлықтай өзгеруіне әкелді. 2006 жыл үшін табыс салығы бойынша шығыстар бұрынғы жылдар үшін ҮПС-тің азаюына орай төмендеді және Компания 2007 жылы 2006 жыл үшін ҮПС төлеу жөніндегі міндеттемені өтеу кезінде тиісті ақша қаражатын алатын болады. Компанияның салықтық резервтеріндегі өзгерістер де, негізінін, жоғарыда көрсетілген нақтылауларға байланысты.
Ұстап қалуға жатпайтын шығыстар, негізінен жер қойнауын пайдалануға арналған тиісті келісім-шарттар мен салықтық заңнамада және Компанияда қолданымды салықтық заңнамаға сәйкес ұстап қалуға жол берілмейтін ҚЕХС-ға орай баға кесулерде айқындалғандай негізгі емес қызметке жатады. Қазіргі уақытта Компания салықтық заңнаманың ережелерін осы шығыстарға қолданудың негізділігін айқындау үшін ұстап қалуға жатқызылмаған шығыстарды жан-жақты зерделеу жөнінде жұмыстар жүргізуде. Жалғасқан қызметтен пайда Жоғарыда көрсетілген факторлардың нәтижесінде Компанияның жалғасқан қызметтен пайдасы 122,6 миллиард теңгеге дейін 180%ға өсті.
Күрделі шығындар 2006 және 2005 жылдары Компанияның 2005 жылы сатылған Атырау МӨЗ-ді есептемегенде кассалық әдіс бойынша есептелген күрделі шығындары 49,3 миллиард теңге мен 48,5 миллиард теңгені, яғни тиісінше сатудың 12,0%-ы мен 13,9%-ын құрады. Болжамға сәйкес,
46
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
Компанияның 2007-2010 жылдарға арналған жалпы күрделі шығындары Компания қолданып отырған шығындарды қысқарту жөніндегі бастамашылықта көрініс тапқан 2006 жылғы теңге деңгейінен төмен болады.
Өтімділік пен капитал Айналымдық капитал Компанияның өтімділікке қажеттілігі негізінен бар операциялық қызметті (айналымдық капитал) қаржыландырудың қажеттілігінен және инвестицияларды қаржыландыру қажеттілігінен (күрделі шығындар) пайда болады. Басшылық Компания өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін орындау үшін өтімділіктің жеткілікті деңгейіне ие
деп есептейді. Қаралып отырған жылдары Компания негізгі қызметтен алынатын ақша қаражатының есебінен және аз дәрежеде қарыз алудың есебінен өзінің өтімділікке мұқтажының басым бөлігін қанағатандыра алды.
31 желтоқсанда аяқталған жыл
Операциялық қызметтерден ақша қаражатының таза ағымы Инвестициялық қызметте пайдаланылған ақша қаражатының таза ағымы Қаржылық қызметтен ақша қаражатының таза ағымы
2006
2006
2005
2005
(мың АҚШ долл.)
(мың теңге)
(мың АҚШ долл.)
(мың теңге)
969 232
122 210 461
564 823
75 053 723
(2 366 480)
(298 389 467)
(748 769)
(99 496 430)
1 738 914
219 259 624
226 385
30 082 102
Операциялық қызметтен ақша қаражатының таза ағымы 2005 жылғы 75,1 миллиард теңгемен салыстырғанда 2006 жылы 122,2 миллиард теңгені құрады. Мұндай арта түсу, негізінен, шикі мұнайға арналған бағаның көтерілуі есебінен болды.
тартылған қаражатты ҚМГ ҰК-ге берді. Заемды өтеу 2009 жылға жоспарланып отыр (Мұнайшы Финанс Б.В. шығарған облигациялар бойынша міндеттемелерді өтеу датасы сияқты дата), пайызды есептеу 6,6% жылдық ставка бойынша жүргізіледі.
Инвестициялық қызметте пайдаланылған ақша қаражатының таза ағымы 2005 жылғы 99,5 миллиард теңгемен салыстырғанда 2006 жылы 298,4 миллиард теңгені құрады. Мұндай арта түсуге, бірінші кезекте, өтеуге дейін ұстап тұрылатын қаржы активтерін сатып алудың өсуі, байланысты тараптарға заемдар беру себеп болды. 2006 жылдың 10 шілдесінде Компанияның еншілес компаниясы Мұнайшы Финанс Б.В. 2009 жылға дейін өтеу мерзімімен 6,5% жылдық ставка бойынша 800 миллион АҚШ доллары сомасына облигациялар шығарды және
Қаржы қызметінен ақша қаражатының таза ағымы 2005 жылғы 30,1 миллиард теңгемен салыстырғанда 2006 жылы 219,3 миллиард теңгені құрады. Бұл өсудің басты себебі мәмілемен байланысты шығындарды есептемегенде 144,6 миллиард теңге сомасында акцияларды бастапқы орналастырудан ақша қаражатының түсуі мен Мұнайши Финанс Б.В. облигацияларын шығарудан ақша қаражатының түсуі болып табылады.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
47
Заемдар Төмендегі кестеде Компанияның таза ақша қаражаты бойынша деректер көрсетілген: Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанға
2006
2005
Ағымдағы бөлік
21 695 307
21 121 175
Өтеу мерзімі 1 жылдан 2 жалға дейін
19 816 717
19 082 221
Өтеу мерзімі 2 жылдан 5 жалға дейін
17 393 391
34 451 834
762 279
494 685
59 667 694
75 149 915
62 459 415
20 187 588
226 523 024
7 353 770
205 533 320
53 963 138
231 370 078
6 354 581
Өтеу мерзімі 5 жылдан астам Барлығы заемдар
Ақша мен олардың баламасы Басқа да ағымдағы қаржы активтері Ағымдағы емес қаржы активтері
(1)
(1)
Таза ақша қаражаты (1)
Тиісінше АҚШ долларымен теңгедегі салымдар мен облигацияларды қамтитын ағымдағы және ағымдағы емес қаржы активтері ҚМГ ҰК-нің 2006 жылдың 31 желтоқсаны мен 2005 жылдың 31 желтоқсанына, тиісінше, 100,9 миллиард теңге және 12,6 миллиард теңге сомасындағы дебиторлық берешегін қамтиды.
Компанияның несие мен заем алуының негізгі көздері: Дүниежүзілік Банктің заемы 1996 жылдың шілдесінде Дүниежүзілік Банк Өзен кенорнын оңалту жөніндегі жобаны қаржыландыру үшін 109 миллион АҚШ доллары сомасына несиелік желі ашты. Бұл заемның негізгі сомасы 2001 жылдың қарашасынан бастап 2010 жылдың мамырын қоса алғанда әр жылдың 15 мамыры мен 15 қарашасында 4,5 миллион АҚШ доллары мөлшерінде бірдей бөліктермен өтеуге жатады. Әр жарты жылдық кезең үшін пайыздар біліктендірілген заемның құнына тең ставка плюс 0.5% бойынша негізгі өтелмеген негізгі сомаға есептеледі. Оның үстіне, Компания ҚМГ ҰК-ға жылына игерілмеген заемның негізгі сомасынан 0,25% ставка бойынша комиссия төлейді. Қаржы министрлігі мен Компания арасындағы 2005 жылғы 24 наурыздағы кепіл шартына сәйкес Компания жасалған несиелік құжаттар бойынша өзінің міндеттемелерінің кепілдігі ретінде құны 13,6 миллиард теңге мүлкін кепілге берді. Бұл заемның өтелмеген қалдығы 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша 44 миллион АҚШ долларын құрады. Esomet-пен шарт Компания 2004 жылдың 16 тамызында Esomet-пен шикі мұнай сату туралы шарт жасасты және ЛИБОР плюс жылдық 1,75% ставкасы бойынша пайыздарымен ұзақ мерзімді аванс алды. Компания борышты өтеу кепілдігі ретінде Esomet-ке нарықтық құны бойынша сатылатын шикі мұнайдың белгілі бір бөлігін тиеуге келісті (әдетте Platt’s журналында келтірілген Urals қоспасына арналған орташа баға белгілеуге сүйене отырып), ал түсім Esomet-ке тиесілі негізгі соманы төлеу үшін пайдаланылады. Компания Esomet-ке 2009 жылдың қыркүйек айына дейін 150.000 тонна шикі мұнай беруге міндетті. Айына 150.000 тонна шикі мұнай сатудан алынған негізгі борыш бойынша қажетті төлемнен артық кез келген артық ақша Компанияға беріледі. Бұл шарттардан басқа, Компания түрлі қаржылық көрсеткіштер мен міндеттемелерді, атап айтқанда, активтерді сатуға Esomet-тің міндетті түрде алдын-ала
48
ҚАРЖЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ
келісуіне, әдеттегі қызметтен тыс жағдайда белгіленген шектен артық қамтамасыз ету немесе заемдар беруге де келісті. Компания 2005 жылдың 12 қазанында Goldman Sachs International-мен айырбастық мәміле жасасты және жылдық шикі мұнайды сату бойынша 4,6% ставка бойынша пайыздар төлеудің қалқыма жағдайын орнатты. 2006 жылдың 21 желтоқсанында айырбастық мәміленің шарттарына ЛИБОР ставкасының күні бұрын белгіленген деңгейі жылдық 5,4%-5,0%-дан аспауы шартымен 2007 жылдың аяғына дейін ставканы жылдық 4,6%дан 4,3%-ға дейін бірте бірте азайтуға қатысты өзгеріс енгізілді, бұл жағдайда ставка ЛИБОР минус 20 бп-ға теңесетін болады. 2006 жылдың 24 шілдесінде Компания мен Esomet Esomet-пен Шартқа 50,0 миллион АҚШ доллары мөлшерінде қосымша төлемге, пайыздардың көрсетілген бөлігін 1,75%-дан 1,1%-ға дейін төмендетуге, сондай-ақ ҚМГ ҰК-ны бар кепілдік бойынша міндеттемеден босатуға қатысты өзгеріс енгізді. 2006 жылдың 31 мамырындағы жағдай бойынша, Компанияның Esomet-тің алдындағы ұзақ мерзімді берешегі 402 миллиард АҚШ долларын немесе 51,0 миллиард теңгені құрады. Облигацияларды жеке орналастыру 2006 жылдың 10 шілдесінде Команияның еншілес компаниясы Мұнайшы Финанс Б.В. 2009 жылы өтеу мерзімімен басымдықты талап ету құқығы бар облигациялар шығарды. Оларды шығарудан түскен түсім «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы 50% үлесті сатып алу үшін ҚМГ ҰКге берілді. Компания, сондай-ақ ҚМГ ҰК-ге көрсетілген сатып алуды қаржыландыру үшін 24,4 миллиард теңге мөлшерінде пайызсыз несие берді (2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша борыш толық қайтарылды) және оған ҚМГ ҰК-дан «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы қатысу үлесін сатып алуға құқық беретін опциондық келісім жасады. Мұнайшы Финанс Б.В.-ның несиесі бойынша міндеттеме заем берушіде басымдықты талап ету құқығы бар облигацияларды өтеу бойынша міндеттеме пайда болған кезде немесе ҚМГ ҰК мен Мұнайшы Финанс Б.В.нің өзара келісімі бойынша ертерек өтелуі тиіс.
Әлеуетті сатып алулар «Қазгермұнай» БК ЖШС 2007 жылдың 5 наурызында Компания «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы қатысу үлесінің 50%-ын сатып алу жөніндегі келісім туралы мәлімдеді, мәміленің сомасы 133,3 миллиард теңгені құрайтын болды. 2007 жылдың 2 наурызында Тәуелсіз Директорлар аяқтау үшін 20007 жылдың 12 сәуірінде Астана қаласында белгіленген акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысында тәуелсіз акционерлер мен ауқымды депозитарлық қолхаттарды ұстаушылардың басым көпшілігінің мақұлдауын қоса алғанда бірқатар шарттарды орындау да талап етілетін мәмілені мақұлдады. Credit Suisse Securities (Europe) Limited Компанияның Тәуелсіз Директорларына қабылданған жол берулер жағдайында ұсынылып отырған «Қазгермұнай» БК ЖШС-дағы үлестерді сатып алу бағасының қаржылық тұрғыдан алғанда Компания үшін әділдігі туралы қортынды ұсынды.
«ПетроКазахстан» АҚ 2006 жылдың шілдесінде ҚМГ ҰК 1,4 миллиардқа жуық АҚШ долларына «ПетроКазахстан» АҚ-дағы қатысу үлесінің 33%-ын сатып алды. Компания бұл активтерді ҚМГ ҰК-дан сатып алу мүмкіндігін қарастыруда (бірақ өйтуге міндетті емес). Егер Компания бұл сатып
алуды жүзеге асыруға шешім қабылдаған жағдайда, мәмілені аяқтау үшін Компанияның тарапынан фактілерді тиісінше тексеруді жүзеге асыруды, мәмілені корпоративтік деңгейде, оның ішінде миноритарлық акционерлермен мақұлдауды қоса алғанда белгілі бір іс-шараларды орындау талап етіледі.
Nations Energy Company Ltd 2006 жылдың 25 қазанында Nations Energy Company Ltd. (Канада) компаниясы CITIC Group (Қытай) (“CITIC”) компаниясымен CITIC компаниясына қолма-қол ақша мен берешектерге түзету жүргізуге дейін 1,91 миллиард АҚШ доллары жалпы сомасына Nations Energy Company Ltd компаниясының қазақстандық мұнай активтерін сату туралы келісім жасады. 2006 жылдың 30 желтоқсанында Nations Energy Company Ltd мен CITIC CITIC-тің ҚМГ ҰК-ге оған сәйкес ҚМГ ҰК Nations Energy Company Ltdдағы үлестің 50%-ын сатып ала алатын сатып алуға арналған опцион бергендігі туралы мәлімдеді. Опцион жыл ішінде іске асырылуы тиіс және баға сатып алу бағасына негізделетін болады. Қазіргі уақытта, Компания ҚМГ ҰК-нің Nations Energy Company Ltd-дағы қатысу үлесінің 50%-ын Компанияның пайдасына сатып алуға арналған опционды беру туралы келіссөздер жүргізуде.
Тәуекелдер Компания қарапайым акциялармен АДҚ нысанында ұсынылған қарапайым акциялардың эмиссиясына қатысты Компания 2006 жылдың 29 қыркүйегінде жариялаған Проспектіде оның қызметіне ықпал еткен тәуекелдер мен болжамсыздықтарды егжей-тегжейлі
сипаттады. Директорлар Кеңесі 2006 жылдың 29 қыркүйегінен бастап, яғни Проспекті дайындалған сәттен бастап тәуекелдер мен болжаусыздықтарда айтарлықтай өзгерістер болды деп есептейді.
Болашаққа қатысты мәлімдеме Осы құжатта «болашаққа қатысты мәлімдеме» болып табылатын немесе есептелетін мәлімдеме қамтылған. Басқаларының арасындағы «санайды», «алдын ала бағалау бойынша», «күтіп отыр», «болжам бойынша», «ұйғарып отыр» , «жоспарлап отыр», «ұйғарды», «болады» немесе «болуы тиіс» деген сөздерді қоса алғанда болашақты сипаттауға арналған терминология, не, әр жағдайда осыған ұқсас немесе пара-пар терминология, не талқылауға арналған сілтемелер, болашақ оқиғаның немесе ниеттің жоспарлары, мақсаттары, міндеттері келешекке қатысты мәлімдемені түсіндіруге арналған. Болашаққа қатысты аталған мәлімдеме тарихи фактілер болып табылмайтын барлық мәлімдемелерді қамтиды. Олар ниеттер, пікірлер туралы мәлімдемелерді және Компанияның солармен қатар қызметтің нәтижелеріне, қаржылық жағдайға, Компания жұмыс істеп отырған стратегиялар мен салалардың жойылымдылығына, перспективаларына, өсуіне қатысты күтулері туралы мәлімдемелерді шектеусіз қамитды. Өз тұрғысында болашаққа қатысты өтінімдер олар болуы мүмкін келешектегі оқиғалар мен жағдайаттарға қатысты болғандықтан тәуекелмен және белгісіздікпен байланысты. Болашаққа қатысты мәлімдемелер қызметтің болашақ нәтижелерінің кепілдігі болып табылмайды және Компания қызметінің іс жүзіндегі нәтижелері, қаржылық жағдайы және қызметін тоқтатуы және Компания жұмыс істейтін елдер мен салалардың дамуы осы құжатта сипатталған нұсқалардан айтарлықтай өзгеше болуы немесе осы құжатта қамтылған болашаққа қатысты мәлімдемелерге сәйкес жүзеге асуы мүмкін. Компания жаңа ақпараттар алудың, болашақ оқиғалардың немесе қандай да бір өзге де жағдайдың нәтижесінде болса да осы құжатта қамтылған салаға қатысты қандай да болмасын ақпаратты немесе болашаққа қатысты қандай да болмасын мәлімдемені жаңартуды жоспарламайды және ол жөнінде өзіне міндеттеме алмайды. Компания болашаққа қатысты мұндай мәлімдемелерде айтылған нәтижелерге қол жеткізілетіндігіне қатысты ешқандай мәлімдеме жасамайды, ешқандай растау бермейді және ешқандай божам жарияламайды.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
49
Бейресми аударма
Тәуелсіз аудиторлардың есебі «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамының акционерлері мен басшалағана Біз қоса беріліп отырған «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы мен оның еншілес кәсіпорындарының (бұдан әрі мәтін бойынша – «Топ») 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша топтастырылған бухгалтерлік балансты, кірістер мен шығыстар туралы топтастырылған есепті, капиталдағы өзгерістер туралы топтастырылған есепті және көрсетілген дата бойынша жыл ішіндегі ақша қозғалысы туралы топтастырылған есепті, сондай-ақ есеп саясатының елеулі аспектілері туралы және топтастырылған қаржылық есепке ескертулерді қамтитын топтастырылған қаржылық есебінің аудитін жүргіздік. Басшылықтың топтастырылған қаржылық есепке қатысты жауаптылығы Топ басшылығы аталған қаржылық есептің Қаржылық есептің халықаралық стандарттарына сәйкес дайындалуы және дұрыс ұсынылуы үшін жауаптылықта болады. Бұл жауаптылық алаяқтықтың немесе қателердің салдарынан елеулі бұрмалануға ұшырамаған топтастырылған қаржылық есептің дайындалуына және анық ұсынылуына; тиісті есеп саясатын таңдауға және қолдануға; жасалған бухгалтерлік бағаларға; тиісті нақты жағдайларға қатысты жоспарлауды, енгізуді және тиісті ішкі бақылау ұстауды қамтиды. Аудитордың жауаптылығы Біздің жауаптылығымыз жүргізілген қаржылық аудиттің негізінде осы топтастырылған қаржылық есеп туралы пікірімізді білдіруге саяды. Біз Аудиттің халықаралық стандартарына сәйкес аудит жүргіздік. Бұл стандарттар біздің этикалық нормаларды сақтауымызды, аудитті қоса беріліп отырған топтастырылған қаржылық есепте елеулі қателердің болмауына жеткілікті мөлшерде сенімді болу үшін жоспарлауымызды және жүргізуімізді талап етеді. Аудит топтастырылған қаржылық есепте ұсынылған сомалар мен ақпараттарға қатысты аудиторлық айғақтар алуға бағытталған рәсімдерді орындауды қамтиды. Рәсімдерді таңдап алу топтастырылған қаржылық есептің алаяқтықтың немесе қателердің салдарынан айтарлықтай бұрмалануы тәуекелін бағалауды қоса алғанда, аудитордың пікіріне негізделеді. Бұл тәуекелді бағалау кезінде аудитор кәсіпорынның ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі туралы пікір білдіру үшін емес, нақты жағдайларда қажетті рәсімді анықтау үшін кәсіпорынның топтастырылған қаржылық есепті дайындауына және анық ұсынуына қатысты ішкі бақылау аспектілерін қарайды. Аудит сондай-ақ таңдап алынған есеп саясатының орындылығы мен басшылық жасаған бухгалтерлік бағалаулардың негізділігін және тұтастай алғанда қаржылық есептің ұсынылуын бағалауды да қамтиды. Біз өзіміз алған аудиторлық дәлелдер өз пікірімізді білдіру үшін жеткілікті және дұрыс деп есептейміз. Қортынды Біздің пікіріміз бойынша, топтастырылған қаржылық есеп барлық елеулі аспектілерде 2006 жылдың 31 желтоқсанына Топтың қаржылық жағдайын, сондай-ақ оның қаржылық нәтижелері мен көрсетілген дата бойынша ақша қаражатының жыл ішіндегі қозғалысын Қаржылық есептің халықаралық стандарттарына сәйкес нақты көрсетеді.
2007 жылы 12 наурызда
50
Топтастырылған қаржылық есеп
Топтастырылған қаржылық есеп
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ 2006 жылдың 31 желтоқсанында аяқталған жыл
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
51
Топтастырылған бухгалтерлік баланс Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанға
Ескерт.
2006
2005
АКТИВТЕР Ұзақ мерзімді активтер Негізгі құралдар
7
259 333 372
243 131 834
Қаржылық активтер
9
102 841 401
53 963 138
Материалдық емес активтер
8
7 921 252
1 340 657
Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар
2 884 207
4 516 696
Басқа да активтер
3 843 312
2 808 028
376 823 544
305 760 353
15 131 619
15 409 658
11 690 358
22 121 101
Жиыны ұзақ мерзімді активтер
Ағымдағы активтер Тауарлық-материалдық қорлар
10
Салықтар және өтеуге ҚҚС бойынша алдын ала төлеу
4 952 828
6 993 525
Саудалық және басқа да дебиторлық берешек
Берілген аванстар мен алдағы кезеңдердің шығыстары 9
37 356 601
45 918 226
Басқа да қаржылық активтер
9
226 523 024
19 993 257
Ақша мен олардың баламалары
9
62 459 415
20 187 588
Жиыны ағымдағы активтер
358 113 845
130 623 355
Жиыны активтер
734,937,389
436 383 708
КАПИТАЛ Жарғылық капитал
259 276 481
11 792 208
Басқа да капитал
11
92 249
−
Бөлінбеген пайда
266 383 385
161 860 819
Компания акционерлерінің капиталы
525 752 115
173 653 027
Азшылықтың үлесі Жиыны капитал
5 700
79 536
525 757 815
173 732 563
МІНДЕТТЕМЕ Ұзақ мерзімді міндеттеме Заемдар
13
37 972 387
54 028 740
Кешіктірілген табыс салығы
18
10 715 701
14 197 680
Резервтер
14
52 155 874
49 701 648
100 843 962
117 928 068
21 695 307
21 121 175
Табыс салығы бойынша міндеттеме
25 551 751
46 994 090
Саудалық және басқа да кредиторлық берешек
40 457 729
51 167 595
20 630 825
25 440 217
Жиыны ағымдағы міндеттемелер
108 335 612
144 723 077
Жиыны міндеттемелер
209 179 574
262 651 145
Жиыны міндеттемелер мен капитал
734 937 389
436 383 708
Жиыны ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ағымдағы міндеттеме Заемдар
13
Резервтер
14
56-ден бастап 79-ті қоса алғандағы беттердегі ескерту осы топтастырылған қаржылық есептіліктің ажырамас бөлігі болып табылады
52
Топтастырылған қаржылық есеп
Кірістер мен шығыстар туралы топтастырылған есеп Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанда аяқталған жыл
Ескерт.
2006
2005
ЖАЛҒАСҚАН ҚЫЗМЕТ Кірістер
15
412 207 787
348 887 820
Операциялық шығыстар
16
(194 530 080)
(207 033 927)
217 677 707
141 853 893
(115 881)
1 381 060
(327 788)
(286 492)
217 234 038
142 948 461
(94 672 821)
(99 192 639)
122 561 217
43 755 822
−
1 521 130
122 561 217
45 276 952
122 561 334
45 074 642
(117)
202 310
122 561 217
45 276 952
2,26
0,93
−
0,03
Операциялық пайда
Қаржылық (шығыстар) кірістер
17
Ассоциацияланған компаниялардың шығынындағы үлес Табыс салығына дейінгі пайда
Табыс салығы бойынша шығыстар
18
Жалғасқан қызметтен жыл ішіндегі таза пайда
ТОҚТАТЫЛҒАН ҚЫЗМЕТ Тоқтатылған қызметтен жыл ішіндегі таза пайда
6
Жыл ішіндегі таза пайда
Мыналардың есебіне жататын: Компания акционерлерінің Азшылықтың үлесіне
БІР АКЦИЯҒА ЕСЕПТЕГЕНДЕГІ ТАЗА ПАЙДА
12
Компания акционерлерінің есебіне жатқызылғандар Жалғасқан қызметтен – базалық және араластырылған Тоқтатылған қызметтен – базалық және араластырылған
56-ден бастап 79-ті қоса алғандағы беттердегі ескертуосы топтастырылған қаржылық есептіліктің ажырамас бөлігі болып табылады
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
53
Ақша қозғалыстары туралы топтастырылған есеп Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
31 желтоқсанда аяқталған жыл
Ескерт.
2006
2005
410 468 348
333 283 661
Берушілер мен қызметкерлерге ақшалай төлемдер
(160 982 545)
(181 300 015)
Төленген табыс салығы
(127 275 342)
(76 929 923)
122 210 461
75 053 723
(49 285 538)
(61 916 479)
829 906
2 755 953
(8 838 611)
(650 170)
Өтеуге дейін ұстап қалынатын қаржылық активтерді сатып алу
(170 235 221)
(25 696 389)
Байланысқан тараптарға берілген заемдар
Операциялық қызметтен ақша қаражат ағымы Сатып алушылардан ақшалай түсімдер
Операциялық қызметтен таза ақша қаражаттарының ағымы
Инвестициялық қызметтен ақша қаражат ағымы Негізгі құралдарды сатып алу Негізгі құралдарды сатудан түсімдер Материалдық емес активтерді сатып алу
(118 250 000)
(30 304 487)
Байланысқа тараптардан алынған заемдары өтеу
37 011 854
17 000 000
Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар
−
(1 810 335)
Бұрыңғы компаниялардың ақша қаражаттарының қалдығын есептемегендегі еншілес кәсіпорындарды сатудан түсімдер
3 653 483
(2 978 059)
Алынған сйыақылар
6 724 660
4 103 536
(298 389 467)
(99 496 430)
151 880 637
31 078
Акциялар шығарумен байланысты шығыстар
(7 300 142)
−
Сатып алынған меншік акциялар
(3 818 100)
−
Облигациялар шығарудан түсім
94 792 000
−
(721 328)
−
Инвестициялық қызметте пайдаланылған ақша қаражатының таза ағымы
Қаржылық қызметтен ақша қаражытының ағымы Акциялар шығарудан түсімдер
Облигациялар шығарумен байланысты шығыстар Заемдар бойынша түсім
7 681 060
71 002 146
(1 695 391)
(30 407 622)
(17 631 460)
(3 408 598)
−
(2 115 615)
Төленген сыйақы
(3 927 652)
(5 019 287)
Қаржылық қызметтен ақша қаражатының таза ағымы
219 259 624
30 082 102
43 080 618
5 639 395
20 187 588
14 127 579
(808 791)
420 614
62 459 415
20 187 588
Заемдарды өтеу Төленген дивидендтер Акционерлерге басқа да төлемдер
Ақша мен олардың баламаларының таза өсімі Жыл басына ақша мен олардың баламалары
9
Ақшалар мен олардың баламалары бойынша бағамдық айырмашылықтан пайдалар (шығындар) Жылдың аяғына ақша мен олардың баламалары
56-ден бастап 79-ті қоса алғандағы беттердегі ескерту осы топтастырылған қаржылық есептіліктің ажырамас бөлігі болып табылады
54
Топтастырылған қаржылық есеп
9
Капиталдың өзгерулері туралы топтастырылған есеп Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңге
Компанияның акционерлеріне қатысты Жарғылық капитал
Басқа да капитал
Бөлінбеген пайда
Азшылық үлесі
Жиыны
11 761 130
1 315 825
154 162 438
1 494 303
168 733 696
31 078
−
−
−
31 078
Еншілес ұйымдардағы меншік үлесінің өзгеруі
−
(1 315 825)
(31 253 594)
(1 617 077)
(34 186 496)
Жыл ішіндегі таза пайда
−
−
45 074 642
202 310
45 276 952
Дивидендтер (11-ескертпе)
−
−
(3 499 715)
−
(3 499 715)
Акционерлерге басқа да төлемдер
−
−
(2 622 952)
−
(2 622 952)
2005 жылдың 31 желтоқсанына
11 792 208
−
161 860 819
79 536
173 732 563
Акциялар шығару (11-ескертпе)
251 302 373
−
−
−
251 302 373
Сатып алынған меншік акциялар (11-ескертпе)
(3 818 100)
−
−
−
(3 818 100)
Опциондық жоспар (11-ескертпе)
−
92 249
−
−
92 249
Еншілес ұйымдардағы меншік үлесінің өзгеруі
−
−
−
(73 719)
(73 719)
Жыл ішіндегі таза пайда
−
−
122 561 334
(117)
122 561 217
Дивидендтер (11-ескертпе)
−
−
(18 025 525)
−
(18 025 525)
Акционерлерге басқа да төлемдер (19-ескертпе)
−
−
(13 243)
−
(13 243)
2006жылдың 31 желтоқсанына
259 276 481
92 249
266 383 385
5 700
525 757 815
2005 жылдың 1 қаңтарына Акциялар шығару (11-ескертпе)
56-ден бастап 79-ті қоса алғандағы беттердегі ескерту осы топтастырылған қаржылық есептіліктің ажырамас бөлігі болып табылады
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
55
Топтастырылған қаржылық есептілікке ескертулер Егер өзгедей көрсетілмесе мың теңгеде
1 Ұымдастыру және негізгі қызмет «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы (бұдан әрі мәтін бойынша «Компания») көмірсутегі шикізатын сатып алумен, барлаумен, игерумен, өндірумен, өңдеумен және экспортқа шығарумен шұғылданады. Мұнайгаз объектілерінің негізгі қызметі Батыс Қазақстанның Каспий өңірі және Маңғыстау бассейндерінде жүзеге асырылады. Компанияның тікелей негізгі акционері Қазақстанның мұнайгаз өнеркәсібіндегі мемлекеттің мүдделерін білдіретін және 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша Компанияның айналымдағы акцияларының 56,77%-ына иелік ететін «ҚазМұнайГаз» Ұлттық Компаниясы» АҚ (бұдан әрі мәтін бойынша «ҚМГ ҰК» немесе «Бас компания») болып табылады. 2006 жылдың маусымынан бастап «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» АҚ ҚМГ ҰК акцияларының 100%на иелік етеді. Өз кезегінде «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» АҚ акцияларының 100%ы Қазақстан Республикасы Үкіметінің (бұдан әрі мәтін бойынша «Үкімет») меншігінде.
Компания өзінің негізгі қызметін «Өзенмұнайгаз» және «Ембімұнайгаз» өндірістік бөлімшелері арқылы жүзеге асырады. Осы топтастырылған қаржылық есептілік аталған бөлімшелер мен Компанияның бақылаудағы және бақылаудағы емес қатысу үлесі бар негізгі қызметті жүзеге асырумен, негізінен алғанда, байланысты емес басқа да кәсіпорындардың қаржылық жағдайы мен шаруашылық қызметінің нәтижелерін көрсетеді. Мұндай компаниялардағы қатысу үлестері 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша Компанияның таза активтерінің 3%-ға жуығын құрады (2005: 7%). Компания 2008 жылдың аяғына негізгі қызметімен байланысты емес қалған компанияларды сатуды жоспарлап отыр. Осы топтастырылған қаржылық есептілікті 2007 жылдың 12 наурызында Бас директор, Бас директордың экономика және қаржы жөніндегі орынбасары және топтың Қаржылық бақылаушысы шығаруға бекітті.
2 Есеп саясатының елеулі аспектілеріне шолу Есеп саясатының осы қаржылық есептілікті дайындау кезінде қолданылған негізгі аспектілері төменде келтірілді. Аталған есеп саясаты, егер өзгедей көрсетілмесе барлық ұсынылған кезеңдер үшін дәйекті түрде қолданылды.
56
Топтастырылған қаржылық есеп
2.1
Қаржылық есептілікті дайындаудың негізі
Осы топтастырылған қаржылық есептілік Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына («ҚЕХС») сәйкес дайындалды. Топтастырылған қаржылық есептілік қаржылық құралдарды қоспағанда бастапқы құн бойынша есептеу принципінің негізінде дайындалды.
ҚЕХС-қа сәйкес топтастырылған қаржылық есептілікті дайындау елеулі есептеулік бағалауды қолдануды талап етеді, сондай-ақ басшылықтан есеп саясатын қолдану барысындағы жол берулер бойынша пікір білдіруді талап етеді. Өзіне күрделіліктің жоғары деңгейін немесе жорамалдарды қолдануды қамтитын қолдану аясы мен бағалау мен жорамалдауды қолдану топтастырылған қаржылық есептілік үшін маңызды болып табылатын салалар 5қосымшада ашып көрсетілген. ҚЕХС-ның жаңа стандарттары Төмендегі жаңа стандарттар, стандарттарға толықтырулар және интерпретациялау 2006 жылдың 31 желтоқсанында аяқталған қаржы жылы үшін міндетті болып табылады: БЕХС 19 (Түзету) 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін басталатын, жылдық кезеңдер үшін күшіне енетін «Актуарлық пайдалар мен шығындар, зейнетақылық жоспарлар және ақпараттарды ашу» белгіленген төлемдері бойынша актуарлық пайдалар мен зейнетақылық жоспарлар бойынша шығындарды танудың қосымша тәсілін білдіреді. БЕХС 19-ға түзетулер Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ. 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін басталатын, жылдық кезеңдер үшін күшіне енетін БЕХС 21 (Түзету) «Шетелдік қызметке таза инвестициялар». БЕХС 21-ге түзетулер Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ. Барлығы 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін басталатын, жылдық кезеңдер үшін күшіне енетін БЕХС 39 (Түзету) «Әділ құн бойынша опцион»; БЕХС 39 (Түзету) «Болжамды топтар ішілік операциялар бойынша ақша қозғалысын хеджирлеудің есебі»; БЕХС 39 және ҚЕХС 4 (Түзету) «Қаржылық кепілдіктер бойынша келсім-шарттар», әділ құнды қолдану жөнінде түсініктеме берді, қаржылық хеджирлеу ұғымы белгілі бір топ ішілік операцияларға қолданылатындығына түсінктеме берді және шарттық сақтандыруды есепке алу жөнінде түсініктеме берді. БЕХС 39 бен ҚЕХС 4-ке түзетулер Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ.. ҚЕХС 6 «Пайдалы қазбаларды барлау және бағалау» 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін күшіне енеді. ҚЕХС 6 осы стандарт қабылданға дейін тікелей қолданылып келген барлау және бағалау активтерін тану және бағалау жөніндегі саясатты қолдануды жалғастыруға жол береді. ҚЕХС 6 сондай-ақ барлау және бағалау активтерін құнсыздандыруға қатысты нақты нұсқама береді. ҚЕХС 6-ны қабылдау Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ.. ҚЕХСНК 4 «Шартта жалға алу талаптарының болуын анықтау» 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін күшіне енеді. ҚЕХСНК 4-ті қабылдау Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ. ҚЕХСНК 5 «Активтерді пайдаланудан шығарудың, қорларды қайта культивациялаудың және қоршаған ортаны қалпына келтірудің нәтижесінде пайда болатын үлестерге арналған құқық» 2006 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін күшіне енеді.
ҚЕХСНК 5-ті қабылдау Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ.. ҚЕХСНК 6 «Белгілі бір рынокқа – электрлі және электронды жабдықтарды кәдеге жаратуға қатысудың нәтижесінде пайда болатын міндеттеме» 2005 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы датадан кейін күшіне енеді. ҚЕХСНК 6-ті қабылдау Компанияның қаржы жағдайына немесе қызметінің нәтижелеріне айтарлықтай ықпал еткен жоқ. ҚЕХС және күшіне енбеген ҚЕХСНК-ны интерпретациялау Компания шығарылған, бірақ күшіне енбеген мына ҚЕХС-ны және ҚЕХСНК-ны интерпретациялауды қолданған жоқ: • ҚЕХС 7 «Қаржы құралдары: ақпараттарды ашу»; • БЕХС 1 (2005 жылғы редакциясы) «Қаржылық есеп ұсыну – капитал жөніндегі ақпараттарды ашу»; • ҚЕХСНК 8 «ҚЕХС 2-нің қолданылу аясы»; • ҚЕХСНК 9 «Жаңа қаржы құралдарын қайталап бағалау»; • ҚЕХСНК 10 «Аралық қаржылық есеп және құнсыздану»; • ҚЕХСНК 11 «ҚЕХС 2 – Топтың Операциясы және сатып алынған акциялар»; • ҚЕХСНК 12 «Қызмет көрсетулер концессиялары шарттары». Компания стандарттарды қабылдау мен жоғарыда аталғандарын интерпретациялау бастапқы қабылдау кезеңінде Компанияның пайдасына, шығынына және қаржы жағдайына айтарлықтай әсер етпейді деп ұйғарып отыр.
2.2
Топтастыру
Еншілес кәсіпорын Компанияның, әдеттегідей, дауыс құқығы бар акциялардың жартысынан астамына иелік ету тұрғысында ұғылатын қаржылық және ұйымдастырулық саясатын басқаруға өкілеттігі бар компаниялар еншілес кәсіпорындары болып табылады. Аталған сәтке жүзеге асырылуы немесе өтімдендірілуі мүмкін дауыс беруге әлеуетті құқығы болуы және оған әсері болуы Компанияның басқа кәсіпорындарға бақылау жасауын бағалау кезінде назарға алынады. Еншілес кәсіпорындар Компания бақылауды қолына алған сәттен бастап топтастырылады. Мұндай кәсіпорындар бақылау тоқтатылған күннен бастап бөлініп кетеді. Топішілік операциялар, сальдо және компаниялардың арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған пайдалар аласталады. Іске асырылмаған шығындар да аласталады, алайда берілетін активтің құнсыздануы нышаны ретінде қарастырылады. Еншілес кәсіпорындардың есеп саясаты, қажетіне қарай, Компания қабылдаған есеп саясатына сәйкестікке жеткізілуі үшін өзгертілді. Ассоцацияланған кәсіпорын Компания айтарлықтай ықпал ететін, бірақ бақылауды жүзеге аырмайтын барлық компаниялар ассоциацияланған кәсіпорындар болып табылады, әдетте, бұл дауыс беру құқығы бар акциялар санының 20%-нан 50%-на иелік етуді қарастырады. Ассоциацияланған кәсіпорынға инвестициялар үлестік қатысу әдісі бойынша есептеледі және бастапқыда өзіндік құны бойынша танылады. Компанияның ассоциацияланған кәсіпорынға инвестициялары өзіне құнсызданудан болған кез келген жинақталған шығындарды есептен шығарып тастағанда сатып алу кезінде айқындалған гудвиллді қамтиды.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
57
Компанияның өзінің ассоцацияланған кәсіпорындарындағы сатып алудан кейін пайда болған пайдалар мен шығындардағы үлесі кірістер мен шығыстар туралы есептерде көрсетіледі, ал сатып алудан кейін болған резервтегі өзгерістердегі үлес резервтерде көрсетіледі. Капиталдағы сатып алудан кейін болған жинақталған өзгерістер инвестициялардың баланстық құнына түзетіледі. Компанияның ассоциацияланған кәсіпорнының шығындарындағы үлесі оның барлық бұрыңғы қамтамасыз етілмеген дебиторлық берешектерді қоса есептегендегі ассоциацияланған кәсіпорынға қатысу үлесімен теңескен немесе одан асып кеткен жағдайда Компания өзі ассоциацияланған кәсіпорынның атынан міндеттемелер есептеген немесе төлемдер жүргізген жағдайларды қоспағанда одан арғы шығындарды тануды тоқтатады. Компания мен оның ассоциацияланған кәсіпорындарының арасындағы операциялар бойынша іске асырылмаған кірістер Компанияның оның ассоциацияланған кәсіпорындарындағы қатысу үлесінің шегінде есептен шығарылады. Іске асырылмаған шығындар, сондай-ақ, операциялардың мәні берілетін активтің құнсыздану белгісінің болуын ойластыратын жағдайларды қоспағанда да есептен шығарылады. Ассоциацияланған кәсіпорындардың есеп саясаты, қажетіне қарай, Компания қабылдаған есеп саясатына сәйкестікке қол жеткізу үшін өзгертілді. Ассоциацияланған кәсіпорындардағы молайтылған кірістер мен шығыстар кірістер мен шығыстар туралы есепте танылады.
2.3
Шетелдік валютадағы операциялар
Функциялық валюта мен білдіру валютасы Компания кәсіпорындарының әрқайсысының қаржылық есебінің элементтері ұйым өзінің қызметін жүзеге асыратын негізгі экономикалық ортаның валютасын («функциондық валюта») пайдалану арқылы бағаланады. Топтастырылған қаржылық есептілік Компанияның функционалдық валютасы болып табылатын теңгемен көрсетілген. Операциялар мен сальдо Шетелдік валютадағы операциялар функционалдық валютаға операция жүзеге асырылған күнге валюталар бағамы пайдаланыла отырып қайта есептеледі. Мұндай операциялар бойынша есеп айырысулардың негізінде пайда болатын бағамдық айырмашылықтардан және жылдың аяғындағы бағам бойынша шетелдік валютада көрсетілген ақша активтері мен міндеттемелерін қайта есептеуден болған пайдалар мен шығындар кірістер мен шығыстар туралы есепте танылады. Еншілес кәсіпорындар Компанияның барлық еншілес кәсіпорындарының функционалдық валюта білдірілген валютадан өзге пайдалары, шығындары және қаржылық позициясы мынадай білдірілген валютаға тұрғыда қайта есептеледі:
• •
58
ұсынылған бухгалтерлік баланстардың әрқайсысы бойынша активтер мен міндеттемелер мұндай бухгалтерлік баланстарды жабу күкіндегі бағам бойынша қайта есептеледі; кірістер және шығыстар туралы есептердің әрқайсысы бойынша кірістер мен шығыстар орташа бағам бойынша қайта есептеледі (орташа бағам операция жүзеге асырылған күнге бағамдардың жиынтық есеп эффектісінен тым алшақ болған жағдайларды қоспағанда; бұл жағдайда кірістер мен шығыстар операция
Топтастырылған қаржылық есеп
•
2.4
жүзеге асырылған күнге бағам бойынша қайта есептеледі); және барлық бағамдық айырмашылықтар капиталда жеке компонент ретінде танылады.
Мұнай мен табиғи газды барлау және игеру жөніндегі шығыстар
Лицензиялар мен мүлікті сатып алу жөніндегі шығындар Лицензиялар мен мүлікті сатып алу жөніндегі шығындар материалдық емес активтерге капиталдандырылады және барлаудың ұйғарылған мерзімінің ішінде желілік әдіс бойынша амортизацияланады. Әр объект жыл сайын бұрғылау жұмыстарының жоспарланғандығын және оның құнсызданбағандығын растау тұрғысында қарастырылады. Егер объект бойынша болашаққа жұмыстар жоспарланбаған жағдайда лицензиялар мен мүлікті сатып алу жөніндегі шығындардың қалған сальдосы есептен шығарылады. Экономикалық жағынан негізделген алынатын қорлар («дәлелденген қорлар» немесе «коммерциялық қорлар») аңғарылған жағдайда амортизациялау тоқтатылады және капиталдандырылған шығыстардың сальдосы барлау жөніндегі капиталдандырылған шығыстармен бірге қорлар материалдық емес активтердің құрамында расталғанға дейін кен орындары бөлігінде дәлелденген активтер ретінде танылады. Компанияның игеруі бекітілген сәтте тиісті шығыстар негізгі қаражатқа ауыстырылады. Барлауға арналған шығындар Геологиялық және геофизикалық шығыстар мұндай шығындар келтірілген сәтте есептен шығарылады. Барлау ұңғымаларына тікелей қатысты шығындар ұңғымаларды бұрғылау аяқталғанға және мұндай бұрғылаудың нәтижелері бағаланғанға дейін негізгі құралдардың (аяқталмаған құрылыстың) құрамында капиталдандырылады. Мұндай шығындар өзіне жалақыны, материалдар мен жанармайларды, бұрғылау станоктарының құны мен мердігерлерге төлемдерді қамтиды. Егер көмірсутектері байқалмаса, онда барлауға арналған шығыстар құрғақ ұңғыма бойынша шығыстар ретінде есептен шығарылады. Егер өзіне коммерциялық игеру жеткілікті мөлшерде мүмкін болатын басқа ұңғымаларды (барлаулық немесе құрылымдық-іздестіру ұңғымаларын) бұрғылауды қамтуы мүмкін, бағалауға жататын көмірсутектері табылған жағдайда, онда мұндай шығындар актив ретінде жіктеледі. Мұндай тұрғыдағы барлық шығындар игеруге жалғасқан ниетті растау немесе қандай да болмасын тәсілмен ашылымнан құндылықты алу үшін кем дегенде жылына бір рет техникалық, коммерциялық және басқарулық тексеруге жатады. Өйтпеген жағдайда шығындар есептен шығарылады. Мұнай мен газдың дәлелденген қорлары анықталса және игеруді жалғастыруға шешім қабылданса, онда тиісті шығындар мұнайгаз активтерінің құрамына көшіріледі. Игеруге арналған шығындар Платформалар, құбыр желілері және игеру ұңғымаларын бұрғылау сияқты инфрақұрылымдар объектілерінің құрылысын салуға, орнатуға және аяқтауға арналған шығындар көмірсутектерінің жеткілікті коммерциялық мөлшері байқалмаған, құрғақ ұңғымалар ретінде кезеңнің шығыстарына есептен шығарылатын игерулік немесе шектемелеуші ұңғымаларға жататын шығыстарды қоспағанда негізгі қаржының құрамында капиталдандырылады.
2.5
Негізгі құралдар
Негізгі құралдар жинақталған амортизациясын, тозуын және құнсыздануын алып тастағанда бастапқы құны бойынша есептеледі. Активтердің бастапқы құны сатып алу немесе құрылысын салу бағаларынан тікелей активті жұмыс жағдайына келтіруге жататын шығындардың кез келген түрінен және қажет болған жағдайда активтерді жою жөніндегі шығындарды бастапқы бағалаудан тұрады. Активті сатып алу үшін берілген сыйақылардың кез келген түрінің төленген жиынтық құны мен әділ құны сатып алу немесе құрылысын салу бағасы болып табылады. Мұнайгаз активтері өндірістік әдісті қолдану арқылы амортизацияланады. Пайдалы қызмет мерзімі кен орны қызметінің қалған мерзімнен аз кейбір мұнайгаз активтері 4 жылдан 10 жылға дейінгі пайдалы қызмет мерзімі ішінде тікелей әдіспен амортизацияланады. Өндіруші ұңғымалардың құны дәлелденген игерілген қорлар есептеле отырып амортизацияланады. Лицензиялар мен мүлікті сатып алу, Кен орындарын жою және игеру жөніндегі шығыстар жалпы дәлелденген резервтер есептеле отырып амортизацияланады. Басқа да негізгі құралдар тиісінше негізгі құралдардың әр тобы үшін пайдалы қызметтің 24 жыл және 7 жыл орташа мерзімі ішінде тікелей әдіс пайдаланыла отырып амортизацияланатын, негізінен алғанда, ғимараттарды, машиналар мен жабдықтарды білдіреді. Негізгі құралдардың пайдалы қызметінің ұйғарылған мерзімі жыл сайынғы негізде қайта қаралады және, қажет болған жағдайда, мерзімдердегі өзгерістер одан кейінгі кезеңдерде түзетіледі. Негізгі құралдардың баланстық құны жағдайларда баланстық құн өтелімді болып табылмайтындығын көрсететін қандай да болмасын уақиға немесе өзгеріс болған жағдайларда құнсыздандыру тұрғысында қайта қаралады. Көмірсутектерінің коммерциялық көлемдерін өндіруді тоқтатқан және жою жоспарланған өндіруші ұңғымаларды қоса алғанда негізгі құралдар объектілері шығып қалуы кезінде немесе активті пайдаланудан болашақ экономикалық пайда алу күтілмеген жағдайда актив ретінде есептелуін тоқтатады. Активті есептен шығарудан пайда болған кез келген кіріс немесе шығыс (сатудан түскен таза түсім мен объектінің баланстық құнының арасындағы айырмашылық ретінде есептелетін) мұндай шығып қалу болған кезеңнің кірістер мен шығыстар туралы есебіне енгізіледі.
2.6
асырады. Активтер топтарының өтелетін құны оны сатуға арналған шығыстарды есептемегенде әділ құны мен оның пайдаланылу құнының ең үлкені болып табылады. Активтер тобының баланстық құны оның өтелетін құнынан артық болған жағдайларда активтер тобы құнсызданылуға жатады және алмастыру құнына дейін есептен шығару жүргізіледі. Пайдалану құнын бағалау кезінде күтілетін ақша ағымы активтер тобына тән тәуекелдерге орай түзетіледі және салық салынғанға дейін ақшаның уақытша құнының ағымдағы нарықтық бағалануын көрсететін дисконттау ставкаларын пайдалану арқылы ағымдағы құнына дисконтталады. Бағалау бұрын танылған құнсыздану бойынша шығындардың болмауына немесе азаюына қатысты қандай да болмасын индикаторлардың болуына қарай әр есепті датаға жүргізіледі. Егер мұндай индикаторлар болса, онда өтелетін құны бағаланады. Құнсыздану бойынша бұрын танылған шығын, егер құнсыздану бойынша соңғы шығын танылған сәттен бастап активтің өтелетін құнын анықтау үшін пайдаланылатын бағалауда өзгеріс болған жағдайда ғана жойылады. Мұндай жағдайда, активтің қалдық құны құнды өтеуге дейін арттырылады. Активтің арттырылған құны, егер оның алдындағы кезеңдерде құнсыздану бойынша шығын танылмаса тозуы немесе амортизация есептелместен анықталған баланстық құнынан аспауы тиіс. Мұндай жою кірістер және шығыстар туралы есепте көрсетіледі. Сторнирлаушы өткізілімдер жүргізілгеннен кейін тиімді қызметтің қалған мерзімі ішінде жүйелі негізде қалдық құн есептелместен активтің қайта қаралған баланстық құнын бөлу үшін одан кейінгі кезеңдердегі амортизация бойынша шығыстар түзетіледі.
2.7
Материалдық емес активтер
Материалдық емес активтер жинақталған амортизация мен құнсызданудан жинақталған шығындар шегеріліп құны бойынша есептеледі. Материалдық емес активтер мұнайгаз ресурстарын барлауға және компьютерлік бағдарламаларға лицензиялар алуға арналған шығындарды қамтиды. Бизнестен бөлек сатып алынған материалдық емес активтер бастапқыда сатып алу құны бойынша бағаланады. Бастапқы құны – жиынтық төленген сома мен активті сатып алу үшін берілген кез келген сыйақының әділ құны. Активтердің пайдалы қызметінің күтілімді мерзімі жыл сайынғы негізде қайта қаралады және қажет болған жағдайда, мерзімдердің өзгеруі келесі кезеңдерде түзетіледі. Компьютерлік бағдарламалық қамтамасыз етудің пайдалы ғұмыры мерзімі 3 жылдан 7 жылға дейінгіні құрайды.
Активтердің құнсыздануы
Компания активтерді немесе активтер топтарын құнсыздану тұрғысында уақиға немесе жағдайлардағы өзгерістер активтің баланстық құны өтелмейтіндігін көрсеткен жағдайларда ғана бағалайды. Жекелеген активтер, негізінен алғанда, акитвтердің басқа топтар генерацияланатын ақша ағымдарынан тәуелсіз, бірдейлендірілетін ақша ағымдары бар ең төменгі деңгейде құнсыздандыруға арналған бағалау мақсатында топтастырылады. Егер құнсызданудың бұндай көрсеткіштері болған немесе активтер топтарын жыл сайын құнсыздануға тестілеу талап етілетін жағдайларға Компания активтің қайтарылатын құны туралы бағалауды жүзеге
Материалдық емес активтердің баланстық құны уақиға немесе жағдайлардағы өзгерістер баланстық құнның өтелмейтіндігін көрсететін жағдайларда құнсыздану тұрғысында талданады.
2.8
Қаржылық активтер
БЕХС 39 шеңберінде қаржылық активтер не кірістер мен шығыстар,
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
59
заемдар мен дебиторлық берешектер, өтелгенге дейін ұстап қалынатын инвестициялар туралы есеп арқылы әділ құны бойынша қаржылық активтер ретінде не олардың арналуына қарай сату үшін қолма-қол түрде қолда бар қаржылық активтер ретінде жіктеледі. Қаржылық активтерді бастапқы тану кезінде олар әділ құны бойынша бағаланады. Егер инвестициялар кіріс немесе шығын арқылы әділ құны бойынша қаржылық активтер ретінде жіктелмесе, онда олардың әділ құнына есебін көрсету кезінде олармен тікелей байланысты мәміле бойынша шығындар да қосылады. Компания бастапқы тану кезінде өзінің қаржылық активтерінің жіктемесін белгілейді. Қаржылық активтерді барлық стандартты сатып алу мен сату мәмілені орындау датасына, яғни Компания өзіне акитвтерді сатып алу немесе сату міндеттемесін қабылдаған күнге танылады. Сатып алу немесе сату стандарттары дегеніміз активтерді әдетте нормативтік актілермен немесе рынокта қабылданған ережелермен белгіленетін мерзімнің ішінде беруді талап ететін қаржылық активтерді сатып алу немесе сату. Төлемдермен көрсетілген немесе белгіленген және өтем мерзімімен көрсетілген көлденең қаржылық активтер Компанияның оларды өтеуге дейін ұстап қалуға ниеті мен мүмкіндігі болған жағдайда өтеуге дейін ұстап қалынатын ретінде жіктеледі. Компания өзінің депозиттары мен облигацияларын өтеуге дейін ұстап қалынатын инвестициялар ретінде жіктейді, өйткені Компания басшылығының бұл құралдарды өтеу мерзіміне дейін ұстап қалу ниеті мен мүмкіндігі бар. Әр есепті датаға Компания қаржылық активтің немесе қаржылық активтер тобының құнсыздануына объективті айғақтың болуын бағалайды.
2.9
Тауарлық-материалдық қорлар
Тауарлық-материалдық қорлар екі көлемнің: өзіндік құны мен ФИФО әдісі бойынша сатудың мүмкін болатын таза бағасының ең төмені бойынша есептеледі. Құны өзіне қорларды баратын жеріне жеткізумен және оларды ағымдағы жағдайға келтірумен байланысты әдеттегі қызмет барысында келтірілген барлық шығындарды қамтиды. Шикі мұнай мен мұнай өнімдерінің құны өндірістің орташа көлемінің негізінде тозуына, ескіруі мен амортизациясына және накладнойлық шығыстарға арналған шығындардың тиісті бөлігін қоса алғанда оларды өндірудің өзіндік құны болып табылады. Мұнай мен мұнай өнімдерін сатудың таза бағасы мұндай сатумен байланысты шығындарды есептемегенде сатудың ұйғарылған бағасына негізделеді. Материалдар мен қорлар күтілетін сомадан аспайтын, әдеттегі қызмет барысында өтелетін құны бойынша есептеледі.
2.10 Саудалық және басқада дебиторлық берешектер Әдетте қысқа мерзімді болып табылатын саудалық дебиторлық берешек құнсыздануға арналаған провизияны есептемегенде бастапқы құны бойынша танылады. Саудалық дебиторлық берешектерді құнсыздандыруға арналған провизия Компанияның дебиторлық берешектің толық сомасын алмайтындығына объективті дәлел болған кезде ғана есептеледі.
60
Топтастырылған қаржылық есеп
2.11 Қосылған құнға арналған салық (ҚҚС) Салық органы таза негізде сату мен сатып алу бойынша ҚҚС есептеуді жүргізуге мүмкіндік береді. Өтеуге арналған ҚҚС ішкі рынокта сату бойынша ҚҚС-ті есептемегенде ішкі рынокта сатып алу бойынша ҚҚС-ті білдіреді. Экспортқа сатуға нөлдік ставка бойынша ҚҚС салынады.
2.12 Ақшалар мен олардың баламалары Ақшалар мен олардың баламалары өзіне кассадағы қолма-қол ақшаны, банктік қолма-қол талап ету шоттарындағы қаражатты, бастапқы өтеу мерзімі үш айдан аспайтын басқа да қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестицияларды қамтиды.
2.13 Жарғылық капитал Жарғылық капитал Қарапайым акциялар мен олар бойынша дивидендтер эмитенттің қалауы бойынша төленетін кумулятивті емес, өтеуге жатпайтын артықшылықты акциялар жеке капитал ретінде жіктеледі. Бизнесті біріктіру жағдайларын қоспағанда жаңа акцияларды шығарумен тікелей байланысты үшінші тұлғалардың қызмет көрсетуіне ақы төлеуге арналған шығындар аталған эмиссиялардың нәтижесінде алынған капиталдың азаюы ретінде көрсетіледі. Алынған қаражаттың әділ құнының шығарылған акциялардың бастапқы құнынан арту сомасы қосымша төленген капитал ретінде көрсетіледі. Сатып алынған акциялар Компания немесе оның еншілес компаниялары Компанияның акцияларын сатып алған жағдайда оларды сатып алу құны табыс салығын есептемегенде мәмілені жасауға арналған тиісті шығындарды қоса алғанда оларды жою, сату немесе қайталап шығару сәтіне дейін акционерлік капиталдың жалпы сомасынан сатып алынған меншік акциялары ретінде алынып тасталады. Компанияның меншік үлестік құралдарын сатып алу, сату, шығару немесе жою кезінде кірістер мен шығыстар туралы есепте қандай да болмасын пайда немесе шығын танылмайды. Мұндай акцияларды одан кейінгі сату немесе қайталап шығару кезінде алынған сома акционерлік капиталдың құрамына енгізіледі. Сатып алынған меншік акциялар орташа есептелген құн бойынша есептеледі. Азшылықтың үлесі Азшылықтың үлесі еншілес ұйымдардың Компания иелік ететін капиталындағы үлесті білдіреді. Есепті датаға азшылықтың үлесі монитарлық акционерлердің бірдейлендірілген активтердің әділ құнындағы және еншілес компаниялардың сатып алу күніндегі міндеттемелері мен компания құрылған сәттен бастап акционерлік капиталдың өзгеруіндегі үлесті білдіреді. Азшылық үлесі капитал тарауында көрсетіледі. Азшылықтың үлесіне жатқызылған шығындар монитарлық акционерлер шығындарды қаржыландыру жөніндегі міндеттемемен байланысты жағдайларды қоспағанда азшылықтың еншілес кәсіпорындардың капиталындағы үлесінен аспайды. Осы сияқты барлық шығындар Компанияға бөлінеді.
Дивидендтер Дивидендтер міндеттеме ретінде танылады және, егер олар есепті датаға дейінгіні қоса алғанда жарияланған жағдайда ғана есепті датаға капиталдың сомасынан есептеледі. Дивидендтер туралы ақпарат, егер олар есепті датаға дейін ұсынылған болса, сондай-ақ есепті датадан кейін, бірақ қаржылық есептілік шығаруға бекітілген датаға дейін ұсынылған және жарияланған болса есептілікте ашылады.
2.14 Саудалық несиелік берешек
2.17 Қызметкерлер сыйақысы Зейнетақылық схема Компания қызметкерлердің есептелген жалақысынан тиісті зейнетақы қорларына зейнетақылық аударым ретінде 10% ұстап қалады. Зейнетақылық аударымдардың ең жоғары деңгейі 2006 жылы 9 200 теңгені (2005 жылы 7 000 теңге) құраған 75 ең төменгі айлық жалақы мөлшерінде белгіленген. Ағымдағы қазақстандық заңнамаға сәйкес өздеріне зейнетақылық сыйақыны қызметкерлердің өздері қамтамасыз етеді.
Саудалық несиелік берешек бастапқыда әділ құн бойынша көрсетіледі және одан кейін пайыздың тиімді ставкасы әдісі пайдаланыла отырып амортизацияланған құн бойынша бағаланады.
2.18 Кірісті тану
2.15 Заемдар
Компания шикі мұнайды қысқа мерзімді шарттар бойынша фрахтының, сақтандырудың және сапасы үшін жеңілдіктердің құнына түзетілген Platt’s баға кесуі бойынша айқындалған бағалар бойынша сатады. Меншік құқығының ауысуы жүзеге асырылады және кірістер әдетте келісім шарт бойынша келісілген шарттарға қарай шикі мұнай іс жүзінде кеменің бортына тиелген немесе кемеден түсірілген, құбыр желісіне немесе жеткізудің өзге де тетігіне жіберілген сәтте танылады.
Заемдар бастапқыда мәміле бойынша шығыстар есептелместен әділ құн бойынша танылады. Одан кейінгі кезеңдерде заемдар амортизацияланған құн бойынша көрсетіледі; алынған қаражаттың әділ құны (мәміле бойынша шығытарды есептемегенде) мен өтеуге жататын соманың арасындағы айырмашылық сыйақының тиімді ставкалары әдісі пайдаланылып заем берілген мерзімнің ішінде кірістер мен шығыстар туралы есепте көрсетіледі. Заемдар, егер Компания төлеуді бухгалтерлік баланс датасынан кейін кемінде 12 айға кейінге қалдырудың сөзсіз құқығына ие болмаса ағымдағы міндеттеме ретінде жіктеледі. Сыйақылар бойынша шығыстар пайдалар мен шығындар туарлы есепте шығыстар ретінде танылады.
2.16 Кейінге қалдырылған табыс салығы Кейінге қалдырылған салықтық активтер мен міндеттемелердің баланстық әдісі қолданыла отырып барлық уақытша айырмашылықтарға қатысты есептеледі. Кейінге қалдырылған салықтар, компаниялардың бірігуі болып табылмайтын және ол жасалған сәтте бухгалтерлік кіріске немесе салықтық кіріс пен шығынға әсер етпейтін мәміле бойынша гудвиллді, активті немесе міндеттемені бастапқы танудың нәитжесінде кейінге қалдырылған табыс салығының пайда болуын қоспағанда активтер мен міндеттемелердің салықтық базасы мен олардың қаржылық есептіліктегі баланстық сомасының арасындағы барлық уақытша айырмашылықтарға белгіленеді. Кейінге қалдырылған салықтық актив қайсысында шығарылып тасталатын уақытша айырмашылықтардың сомасына азайтылуы мүмкін болатын салық салынатын пайда алудың айтарлықтай мүмкіндігі бар дәрежеде ғана танылады. Кейінге қалдырылған салықтық активтер мен міндеттемелер қолдану есепті датаға қолданылып жүрген немесе жарияланған (және іс жүзінде қабылданған) салықтық ставкалардың негізінде активті сату немесе міндеттемені өтеу кезеңінде күтілетін салықтық ставкалар бойынша есептеледі. Кейінге қалдырылған табысқа арналған салықтар, уақытша айырмашылықтардың азаюы мерзімдердін қадағалауға болатын және уақытша айырмашылықтардың таяудағы келешекте азаймайтындығы кәміл мүмкін болатын жағдайларды қоспағанда еншілес және ассоциацияланған компанияларға инвестициялармен байланысты барлық уақытша айырмашылықтар бойынша танылады.
Компанияның шикі мұнайды сатуға арналған келісім-шарттарында шикі мұнайдың белгілі бір уақыт кезеңі ішінде берілуі тиіс ең жоғары мөлшері көрсетіледі. Тиелген, бірақ атып алушыға әлі жеткізілмеген шикі мұнай бухгалтерлік баланста тауарлық-материалдық қорлар ретінде септеледі. Мұнай өнімдерін сатудан түскен кірістер шарттың талаптарына қарай меншік құқығы ауысқан кезде не беру пунктінде, не алу пунктінде танылады.
2.19 Табыс салығы Үстеме пайдаға арналған салық табыс салығы ретінде қарастырылады және табыс салығы бойынша шығыстардың бір бөлігін құрайды. Компания жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттарға сәйкес пайданың белгілі бір маңызды арттыратын ішкі нормасы жағдайында қолданылып жүрген жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шартқа сәйкес белгілі бір шығарып тастаулар сомасына түзетілуге жататын салық салудан кейін пайданың сомасынан 30%-дан 50%-ға дейінгі шекте үстеме пайдаға салық есептейді және төлейді. Пайданың ішкі нормасы жер қойнауын пайдалануға арналған әр келісімшарт бойынша ақша ағымының негізінде есептеледі және инфляцияның ұлттық деңгейіне түзетіледі. Кейінге қалдырылған салық корпоративтік табыс салығына да, үстеме пайдаға арналаған салыққа да есептеледі. Үстеме пайдаға арналған кейінге қалдырылған салық келісім-шарт бойынша төлеуге жататын үстеме ақыға арналған салықтың күтілген ставкасы бойынша жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттарға жатқызылған активтер үшін уақытша айырмашылықтар бойынша есептеледі.
2.20 Салыстырмалы деректер Ағымдағы кезеңнің қаржылық есептілігін ұсынуды сәйкестендіру мақсатында мұның алдындағы кезеңнің кейбір мәні қайта жіктелді.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
61
3 Елеулі ақшалай емес операциялар 2006 жылы экспорт алдындағы қаржыландыру туралы келісімнің шарттары бойынша 17 503 720 мың теңге (2005: 13 676 456 мың теңге) берешек сомасы шикі мұнаймен өтелді.
қарапайым акцияларды облигацияларға ауыстырды. Компанияның облигациялары 2006 жылдың 10 шілдесінде орналастырылды (9ескерту).
Компания акцияларды бастапқы орналастыру (IPO) датасына (11.1ескерту) 2008 миллион АҚШ доллары сомасына басымдықты талап ету, плюс жинақталған сыйақы құқығымен 9 247 946
Көрсетілген ақшалай емес операциялар ақша қозғалыстары туралы топтастырылған есептен алынып тасталды.
4 Қаржылық тәуекел факторлары Шикізат тауарларына арналған бағалардың өзгеруімен байланысты тәуекел Компания мұнайға арналған баға дүниежүзілік рынокта айқындалатын болғандықтан мұнайға арналған бағамен байланысты тәуекелге ұрынып отыр. Компания бұл тәуекелді хеджирлемейді. Пайыздық ставкалардың өзгеруі тәуекелі Компанияның пайыздық ставкалармен байланысты тәуекелі оның ақшалай салымдары мен заемдары бойынша төлеуге пайыздар мен алуға пайыздарға қатысты. Компания өзінің борыштық құралдарын қалқыма пайыздық ставкамен хеджирлейді. Валюталық тәуекел Компанияның ақша қаражаты түсімінің, сондай-ақ дебиторлық берешектері қалдықтарының басым көпшілігі, Компанияның сатып алуларының айтарлықтай бөлігі теңгемен көрсетілгенмен АҚШ долларында көрсетілген. Компания валюта курстарының өзгерулері тәуекелін басқару құралы ретінде валюталық форвардық келісімшарттарды пайдаланбайды.
ұрындырып отырған қаржылық құралдар, негізінен алғанда, байланысқан тараптарға берілген заемдарды, дебиторлық берешектерді және ақшалай салымдарды білдіреді. 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша саудалық және басқа да дебиторлық берешектердің 69%-ы (2005: 57%) Компанияның байланысқан тарабы болып табылатын бір сатып алушының үлесіне тиді (19-ескерту). Компания оның қарсы агенттері өздерінің міндеттемелерін орындамаған жағдайда көрсетілген құралдардың келісімшарттық құнына дейінгі мөлшерде шығын шегетіндігіне қарамастан ол мұндай шығындардың пайда болуы мүмкіндігі бар деп есептейді. Әділ құн Қаржылық құралдардың өзіне ақша қаражаттарын, заемдарды, дебиторлық берешектерді, несиелік берешектерді және борыштық құралдар бойынша міндеттемелерді қамтитын әділ құны шамамен алғанда олардың баланстық құнына тең. Саудалық дебиторлық берешектер үшін әділ құн күмәнді борыштар бойынша резервті есептемегенде бастапқы құн болып табылады. Ашу мақсатында қаржылық міндеттемелер мен басқа да қаржылық активтердің әділ құны Компания үшін осыған ұқсас қаржылық құралдар бойынша қол жетімді сыйақының ағымдағы нарықтық ставкалары бойынша болашақ ақша ағымдарының келтірілген құны арқылы есептеледі.
Несиелік тәуекел Компанияны несиелік тәуекелдің ықпалына айтарлықтай дәрежеде
5 Елеулі есептік бағалаулар мен жорамалдар ҚЕХС-ке сәйкес топтастырылған қаржылық есептілікті дайындау басшылықтан қаржылық есептілікті қалыптастыру датасына есептілікте көрсетілген активтерге, пассивтер мен шартты активтерге және міндеттемелерге, сондай-ақ есепті кезеңдегі есептілікте көрсетілген активтерге, пассивтер мен шартты активтерге және міндеттемелерге әсер ететін бағалаулар мен жорамалдарды пайдалануды талап етеді. Неғұрлым маңызды бағалаулар төменде келтірілген: Мұнай және газ қорлары Мұнай және газ қорлары Компанияның тозу, ескіру және амортизация жөніндегі есептеріндегі елеулі фактор болып табылады. Компания
62
Топтастырылған қаржылық есеп
өзінің мұнай және газ қорларын Мұнайгаз инженерлері қоғамының әдістемесіне сәйкес бағалайды. Компания қорларды Мұнайгаз инженерлері қоғамының әдістемесі бойынша бағалау кезінде басшылық Кен орындарын игеруге қатысты инвестициялық шешімдер қабылдау үшін де пайдаланылатын ұзақ мерзімді жоспарлы бағаларды пайдаланады. Дәлелденген қорларды бағалау үшін жоспарлы бағаларды пайдалану жылдың аяғына спот бағасын пайдалануға тән тұрақсыздық әсерін жояды. Басшылық ұзақ мерзімді жоспарлы бағалар бойынша жорамал өндіру жөніндегі қызметтің ұзақ мерзімдік сипатына көбірек сәйкес келеді және мұнай және газ қорларын бағалау үшін неғұрлым қолайлы негіз береді деп есептейді. Қорларды барлық белгілеу белгілі бір дәрежеде болжамсыздықты
ескереді. Болжамсыздық, негізінен алғанда, мұндай деректерді бағалау және интерпретациялау сәтіне қол жетімді сенімді геологиялық және инженерлік деректердің ауқымына байланысты болады. Болжамсыздықтың белгілі бір дәрежесі қорларды дәлелденген немесе дәлелденбеген қорлар сияқты екі негізгі санаттан бір санатқа жатқызу арқылы көретілуі мүмкін. Дәлелденбеген қорларға қарағанда дәлелденген қорларды алуда едәуір зор айқындық бар әрі дәлелденген қорлар оларды алу мүмкіндіктеріне қатысты прогрессивті түрде арта түсетін болжамсыздықты білдіру үшін одан әрі игерілген және игерілмеген қорлар болып бөлінуі мүмкін. Компанияның аталған қорлары іс жүзінде тұтасынан алғанда дәлелденген игерілген қорлардан тұрады. Жыл сайынғы бағалаулар талданады және түзетіледі. Түзету қолда бар геологиялық деректерді, кәсіпшіліктік өлшемдерді немесе өндіру туралы деректерді; жаңа деректердің болуын; немесе бағалар бойынша жорамалдардағы өзгерістерді бағалаудың немесе қайта бағалаудың салдарынан пайда болады. Қорларды бағалау, сондай-ақ қайтарымдылықты арттыруға, қабаттардың өнімділігін өзгертуге немесе игерудің стратегияларын өзгертуге арналған жобалардың қолданылуы салдарынан да қайта қаралуы мүмкін. Дәлелденген қорлар тозуды, ескіруді және амортизацияны есептеу үшін орындалған жұмыстардың көлеміне теңбе-тең мөлшерде амортизация ставкаларын есептеу үшін пайдаланылады. Компания дәлелденген қорларға, күтіліп отырғандай, Компанияның лицензияны ұзартуды талап етуге құқығы бар және талап етуге ниеті бар жағдайларды қоса алғанда бастапқы лицензиялық кезеңнің ішінде өндірілетін көлемдерді ғана енгізді. Бұған лицензияларды ұзарту, түптеп келгенде, Үкіметтің қалауы бойынша жүзеге асырылатын болғандықтан ұзарту жөніндегі процедуралардың нәтижелеріне қатысты болжамсыздық себеп болды. Компанияны лицензиялық кезеңдеріндегі ұзарту мен оған сәйкес қорлардың көрсетілген мөлшерлеріндегі көбею әдетте тозу бойынша анағұрлым аз шығындарға әкеп соқтырады және кіріске айтарлықтай әсер етеді. Дәлелденген игерілген қорлардың азаюы тозуға, ескіруге және амортизацияға (өндірудің ұдайы өндіру деңгейі кезінде) арналған аударымдардың артуына, кірістің төмендеуіне әкеліп соқтырады және мүліктің баланстық құнының тікелей төмендеуіне де әкеп соқтыруы мүмкін. Пайдаланылатын кен орындарының салыстырмалы түрде алғанда саны аз болуы жағдайында өткен жылмен салыстырғандағы қорларды бағалаудағы кез келген өзгеріс тозуға, ескіруге және амортизацияға арналған аударымға айтарлықтай ықпал етуі мүмкіндігі орын алады. Активтердің шығып қалуы бойынша міндеттемелер Компания белгілі бір келісім-шарттардың талаптары бойынша, заңнамалар мен нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес негізгі құралдарды қайта монтаждау және жою және кен орындарының әр қайсысында жер учаскелерін қалпына келтіру жөнінде заңдық міндеттеме алады. Атап айтқанда, Компанияның міндеттемесі барлық өнімді ұңғымаларды бірте-бірте жабу мен құбыр желілерін, ғимараттарды қайта монтаждау мен келісім-шарттық аумақтарды қайта культивациялау сияқты түпкілікті жабу жөніндегі қызметке жатады. Лицензияның қолданылу мерзімі Компанияның қалауы бойынша ұзартылмайтын болғандықтан әр лицензиялық кезеңнің аяқталу датасы түпкілікті жабу бойынша міндеттемелерді орындаудың есепті мерзімі болып табылатындығына жол беріледі. Егер активтерді жою жөніндегі міндеттеме кен орындарын пайдаланудың экономиклық негізделген тоқтауының аяқталуы бойынша орындалуы тиіс болса, онда көрсетілген міндеттеме ұңғымаларды жою жөніндегі барлық шығындар мен жабу бойынша
түпкілікті шығындарды қоса есептеудің салдарынан айтарлықтай арта түсетін еді. Компанияның ұңғымаларды жоюды және оларды түпкілікті жабу жөніндегі шығындарды қаржыландыру бойынша міндеттемелерінің көлемі тиісті келісім-шарттар мен қолданылып жүрген заңнаманың талаптарына қатысты болады. Келісім-шарт та, заңнама да лицензиялық кезеңнің соңында түпкілікті жою және түпкілікті жабу жөніндегі мұндай шығыстарды қаржыландыру бойынша белгілі бір міндеттемелерді көздемейтін жағдайларда ешқандай міндеттеме танылған жоқ. Мұндай шешім қабылдауға кейбір дүдәмалдылық пен айтарлықтай пайымдаулар себеп болды. Басшылықтың мұндай міндетемелердің болуына немесе болмауына қатысты баға беруі Үкіметтің саясаты мен практикасындағы немесе жергілікті салалық практикадағы өзгерістермен қоса өзгеруі мүмкін. Егер активтердің шығып қалуы жөніндегі міндеттеме лицензиялық кезең аяқталғаннан кейінгі барлық өнімді ұңғымаларды жоюға және барлық тиісті учаскелерді қайта культивациялауға арналған шығындарды қамтитын болса, онда активтердің шығып қалуы бойынша жиынтық міндеттеме шамамен алғанда 9,5 миллиард теңгеге өсетін еді. Компания активтердің шығып қалуы жөніндегі міндеттемелерді әр келісімшарт бойынша жеке есептейді. Міндеттеменің сомасы күтіліп отырғандай, инфляцияның күтіліп отырған деңгейіне орай түзетілген және қазақстандық рыногқа тән тәуекелдерге орай түзетілген ауыспалы экономикалы елдердің мемлекеттік борышы бойынша орташа тәуекелсіз пайыздық ставкаларын пайдалану арқылы дисконтталған бағалаулық шығындардың ағымдағы құны болып табылады. Активтердің шығып қалуы бойынша міндеттеме әр есепті датаға қайта қаралады және 1 «Олар жұмыс істейтін учаскеде негізгі құралдар объектілерін пайдаланудан шығару, табиғи ресурстарды қалпына келтіру жөніндегі міндеттемелер мен өзге де осындай міндеттемелерге өзгерістер» атты КИМСФО-ға сәйкес ең дұрыс бағаны көрсету үшін түзетіледі. Жабуға арналған болашақтағы шығындарды бағалау кезінде басшылық жасаған негізгі бағалар мен ұйғарымдар пайдаланылды. Бұл міндеттемелердің басым көпшілігі алыстағы болашаққа жатады және заңнамалық талаптардағы түсініксіздіктерді қоспағанда, Компанияның бағаларына активтерді шығару технологияларындағы, шығындардағы және салалық практикадағы өзгерістер де әсер етуі мүмкін. 2006 және 2005 жылдардың 31 желтоқсанына есептегенде резервтің шамамен алғанда 9,4 % түпкілікті жабу жөніндегі шығындарға жатады. Түпкілікті жабуға арнлаған шығындарға қатысты белгісіздік күтіліп отырған ақша ағымдарын дисконттаудың әсерінен азайып келеді. Компания болашақтағы ұңғымаларды жою құнын ағымдағы жылдың бағасы мен инфляцияның ұзақ мерзімдік деңгейінің орташа мәнін пайдалану арқылы бағалайды. 2006 жылдың 31 желтоқсанына ұзақ мерзімдік инфляция мен бухгалтерлік баланс бойынша міндеттемелерді айқындау үшін пайдаланылған дисконттау ставкалары тиісінше 5,0 % бен 7,9 %ды (2005: 5,0 % және 7,9 %) құрады. Активтердің шығып қалуы бойынша міндеттемелер бойынша резервтің өзгеруі 14-ескертуде ашып көрсетілген. Экологиялық оңалту Компаняи сондай-ақ, экологиялық тазарту жұмыстары мен оңалтуға арналған міндеттемелер бойынша резервтерді қалыптастыру жөнінде бағалар жасайды және пайымдаулар енгізеді. Қоршаған ортаны қорғауға арналған шығындар капиталдандырылады немесе олардың болашақтағы экономикалық пайдасына қарай шығыстарға жатқызылады. Бұның алдындағы қызметтен туындаған және
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
63
болашақта экономикалық пайдасы жоқ қазіргі жағдайға қатысты шығындар шығыстарға жатады. Міндеттеме шығындар туралы және қайта культивациялау жөніндегі күтіліп отырған жоспарлар туралы ағымдағы ақпараттардың негізінде айқындалады және, егер рәсімдер мерзімі тиісті органдармен келісілмеген болса дисконтталған емес негізде есептеледі. Компанияның экологиялық оңалтуға арналған резерві Компанияның қолданылып жүрген қазақстандық нормативтік базаның талаптарын сақтауы үшін қажетті күтіліп отырған шығындарды тәуелсіз бағалауға негізделген басшылықтың ең озық бағалауын білдіреді. Компания 2005 жылдың шілдесінде Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі министрлікпен қол қойылған Өзара түсіністік туралы меморандумға сәйкес өндірудің бастапқы кезіне жататын мұнай өндірудің нәтижесі болып табылған сулар мен топырақтың кейбір ластануы үшін өзіне жауаптылық алуға келісті. Компания есеп жүргізу мақсаты үшін Өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойғанға дейін қолданылған заңнама бойынша міндеттемелердегі ең бастапқы ұсынылған кезең бойынша міндеттемені көрсетті. Аталған қаржылық есепті шығару датасына қайта культивациялау жөніндегі жоспардың көлемі мен мерзімдері Үкіметпен келісілген жоқ. Осыған орай, міндеттеме дисконтталмады. Өйткені міндеттеменің бастапқы мерзімдері әлі белгілене қоймады және басшылық қайта культивациялау жөніндегі жоспарды он жылға дейінгі кезеңнің ішінде орындауды негізді түрде күтуде. Компания аталған міндеттемені шығындардың 2007 жылы жұмсалуы тиіс бөлігін қоспағанда ұзақ мерзімді ретінде жіктеді. Экологиялық оңалту жөніндегі резервтерге қатысты іс жүзіндегі шығындар бағалаудан заңнама мен нормативтік-құқықтық актілердегі өзгерістердің, қоғамдық күтулердің аумақтық жағдайларды аңғарудың және талдаудың және тазалау технологияларындағы өзгерістердің салдарынан өзгерек болуы мүмкін. Экологиялық оңалтуға жататын қосымша болжаусыздықтар 20-ескертуде көрсетілді. Экологиялық оңалтуға арналған міндеттемелер бойынша резервтегі өзгерістер 14-ескертуде көрсетілді. Салық салу Салықтық тәуекелдерді бағалау кезінде басшылық мүмкін болатын міндеттемелер ретінде Компания дауласа алмайтын
64
Топтастырылған қаржылық есеп
немесе, егер қосымша салықтарды салық органдары есептейтін болса, ол табысты шағымдана алмайды деп есептейтін салықтық заңдардың сақталмауының белгілі салаларын қарастырады. Мұндай айқындама елеулі ұйғарымдар енгізуді талап етеді және салықтық заңнама мен нормативтік-құқықтық актілердегі өзгерістердің, Компанияның жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шарттарындағы салық салу шарттарына түзетулердің, өзінің шешімін күтіп отырған салықтық талқылаулар бойынша күтіліп отырған нәтижелердің айқындамасының және салықтық органдар жүзеге асыратын сәйкестікке арнлаған тексерулердің ағымдағы нәтижесінің салдарынан өзгеруі мүмкін. 14-ескертпеде ашып көрсетілген салықтық тәуекелдер бойынша резерв, негізінен алғанда, Компанияның 2002-2006 жылдардағы кезеңде шикі мұнайды экспорттық сатуға қатысты трансферттік баға құру туралы қазақстандық заңнаманы қолданылуына жатады. Қалған болжаусыздықтар 20-ескертуде ашып көрсетілген салық салуға жатады. Тарихи міндеттеме Сауда-саттықтық және басқа да кредиторлық берешекке Компанияның жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттарының бірі бойынша Үкіметке қазіргі лицензиялық келісімдер басталғанға дейін келтірілген іздестіру-барлау жұмыстарына арналған шығындарды өтеу жөніндегі міндеттемелеріне жататын, 8,0 миллиард теңге (2005: 8,4 миллиард) мөлшерінде есептелген міндеттеме енгізілді. Компания Үкіметпен 1998 жылы жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шартқа қол қойылғанан кейін алпыс күннің ішінде мұадай өтеуге қатысты жеке келісім жасасуға тиіседі. 2006 жылдың 31 желтоқсанына мұндай келісім жасалған жоқ. Есептеу сомасы реттеуші орган дайындаған, келісім-шарттық аумақтың жартысына жуығына қатысты есептердің негізінде айқындалды. Есептеудің қалған бөлігін басшылық бұрғылау ұңғымалары бойынша тарихи деректердің негізінде бағалады. 2006 жылдың 31 желтоқсанына міндеттеме Компанияның мұндай міндеттемені ең аз дегенде 12 айға кейінге қалдыруға шүбәсіз құқығы болмағандықтан ағымдағы ретінде жіктелді. Міндеттеме АҚШ долларымен көрсетілді және баланстық құны әр кезеңде валюталық бағамдардың ауытқуына орай түзетіліп отырады.
6 Қысқартылған қызмет 2005 жылдың 29 желтоқсанында Компания «Атырау мұнай өңдеу зауытын» (бұдан әрі мәтін бойынша «АМӨЗ») Бас компаниядан акцияларды бастапқы құны бойынша айырбастау арқылы сатып алғанан кейін ҚМГ ҰК тобына сатты. 2005 жылы Компания өзінің үлесін 25 миллиард теңгеге жуық мөлшердегі ақшалай жарна арқылы 86,7%-дан 99,1%-ға дейін арттырды. Сату өз капиталын онда көрсетілгендей 34,2 миллиард теңгеге төмендетуге әкеп
соқтырды, өйткені бұл мәміле бойынша қарсы агентті негізгі акционерн бақылайтын. Сату сондай-ақ бухгалтерлік баланстың мыны баптарын төмендетуге әкеп соқтырды: ұзақ мерзімді активтер (негізінен алғанда, негізгі қаражат) 58,7 миллиард теңгеге, ағымдағы активтер 17,7 миллиард теңгеге, займдар 32,5 миллиард теңгеге және басқа міндеттемелер 6,1 миллиард теңгеге.
2005
Кірістер
8 854 241
Шығыстар
(5 350 959)
Табыс салығын есептеуге дейінгі аяқталған қызметтен пайда
3 503 282
Табыс салығы бойынша шығыстар
(1 982 152)
Табыс салығынан кейінгі аяқталған қызметтен пайда
1 521 130
Операциялық қызметтен ақша ағымдары
160 194
Инвестициялық қызметтен ақша ағымдары
(13 401 139)
Қаржылық қызметтен ақша ағымдары
(809 995)
Жиыны: аяқталған қызметтен ақша ағымдары
(14 050 940)
Тарихи тұрғыдан алғанда ішкі рыногқа беру жөніндегі өзінің міндеттемелерін орындау мақсатында берілетін шикізатты АМӨЗ-де өңдеу жөніндегі қызметтерді сатып алды. Берілетін шикізатты өңдеу жөніндегі шығыстар ұсынылып отырған әр есепті кезең үшін 5 миллиард теңгеге жуықты құрады және мұндай шығындар барлық топ ішілік операциялардың құрамында қаржылық есептен алынып тасталды. 2005 жылдың соңында Компания шикі мұнайды АМӨЗ-ге тікелей сата
бастады. Бұл сатулар 6,5 миллиард теңгені құрады және шоғырландыру кезінде алынып тасталды. Компания кемінде 2010 жылға дейінгі кезеңде АМӨЗ-ге шикі мұнай беруді плюс 3% өзіндік құны байынша жылына 2,2 миллион метрлік тонннаға (бұдан әрі мәтін бойынша «тонна») дейін арттыруды және берілетін шикізатты өңдеу жөніндегі қызметтерді сатып алудың шағын көлемін жоспарлап отыр.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
65
7 Негізгі құралдар Мұнайгаз активтері
Басқа да активтер
Аяқталмаған күрделі құрылыс
Жиыны
171 791 340
51 018 310
35 148 550
257 958 200
10 975 517
10 766 359
60 065 268
81 807 144
Тоқтатылған қызметпен байланысты есептен шығарылу
−
(10 935 164)
(50 852 587)
(61 787 751)
Басқа да есептен шығарылулар
(3 003 271)
(6 218 463)
(999 857)
(10 221 591)
Аяқталмаған күрделі құрылыстан ауысым
26 314 228
7 160 857
(33 475 085)
−
(18 332 498)
(6 224 762)
−
(24 557 260)
−
(66 908)
−
(66 908)
187 745 316
45 500 229
9 886 289
243 131 834
2005 Кезең басталған кездегі таза баланстық баға Түсім
Амортизациялық аударылымдар Құнсыздану Кезең аяқталған кездегі таза баланстық баға
2005 жылдың 31 желтоқсанына Бастапқы баға
235 613 254
54 966 841
9 886 289
300 466 384
Жинақталған ескіру
(47 867 938)
(9 466 612)
−
(57 334 550)
Таза баланстық баға
187 745 316
45 500 229
9 886 289
243 131 834
187 745 316
45 500 229
9 886 289
243 131 834
Түсім
16 642 063
8 352 989
29 711 178
54 706 230
Есептен шығарылулар
(2 829 741)
(6 047 369)
(3 803 098)
(12 680 208)
Аяқталмаған күрделі құрылыстан ауысым
22 551 461
2 846 849
(25 398 310)
−
Амортизациялық аударылымдар
(21 438 939)
(4 385 545)
−
(25 824 484)
Кезең аяқталған кездегі таза баланстық баға
202 670 160
46 267 153
10 396 059
259 333 372
Бастапқы баға
270 185 271
56 644 462
10 396 059
337 225 792
Жинақталған ескіру
(67 515 111)
(10 377 309)
−
(77 892 420)
Таза баланстық баға
202 670 160
46 267 153
10 396 059
259 333 372
2006 Кезең басталған кездегі таза баланстық баға
2006 жылдың 31 желтоқсанына
2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша аяқталмаған күрделі құрылыс 166 298 мың теңге (2005: 343 928 мың теңге) мөлшеріндегі барлау және игеру жөніндегі активтердің таза баланстық құнын қамтиды. Мұндай активтердің түсімі 2006 жылдың ішінде 1 312 855
66
Топтастырылған қаржылық есеп
(2005: 1 201 023 мың теңге) мың теңгені және кезең ішінде 526 596 мың теңге (2005: 1 304 754 мың теңге) құрғақ барлау ұңғымаларын есептен шығаруды қоса есептегенде есептен шығарулар 1 490 485 мың теңгені (2005: 1 304 754 мың теңге) құрады.
8 Материалдық емес активтер 2006
2005
Кезең басталған кездегі таза баланстық құн
1 340 657
972 875
Түсім
9 413 856
747 954
(4 757)
(53 832)
(2 828 504)
(326 340)
7 921 252
1 340 657
Бастапқы баға
10 908 011
1 622 555
Жинақталған ескіру
(2 986 759)
(281 898)
Таза баланстық баға
7 921 252
1 340 657
1 қаңтарға
Есептен шығарулар Амортизациялық аударымдар Кезең аяқталған кездегі таза баланстық құн
31 желтоқсанға
2006 жылдың ішінде материалдық емес активтердің түсімі өзіне Компания 2006 жылдың қаңтарында 8,6 миллиард теңгеге «Арал Петролеум» ЖШС-дан сатып алған Батыс Қазақстандағы кен
орындарындағы барлау мен игеруге арналған келісім-шарт пен лицензияны қамтиды. Сатып алынған барлауға арналған құқық 2009 жылдың ақпанында бітеді.
9 Қаржылық активтер Басқа да қаржылық активтер 2006
ҚМГ ҰК-дан заем алуға
2005
100 786 068
−
−
47 488 350
2 055 333
6 474 788
Жиыны ұзақ мерзімді қаржылық активтер
102 841 401
53 963 138
Теңге түріндегі депозиттер
131 995 651
−
90 461 651
6 688 500
−
12 639 487
АҚШ доллары түріндегі депозиттер Басқалары
АҚШ доллары түріндегі депозиттер Заем алуға (19-ескерту) Басқалары Жиыны қысқа мерзімді қаржылық активтер
Депозиттар бойынша орташа есептегендегі пайыздық ставка АҚШ долларымен 2006 жылы 7,6% (2005: 6,6%) құрады. Депозиттар бойынша орташа есептелгендегі пайыздық ставка теңгемен 2006 жылы 8,1% құрады. Басқа да қаржылық активтерді 2006 жылы негізінен 4% орташа есептегендегі пайыздық ставкамен АҚШ долларына қайта номинацияланған облигациялар құрайды. 2006 жылдың 30 маусымында Компания ҚМГ ҰК-мен 50% мөлшерінде ұсынылған ҚМГ ҰК-нің «ҚазГерМұнай» БК-дегі үлесін сатып
4 065 722
665 270
226 523 024
19 993 257
329 364 425
73 956 395
алуға опциондық мәміле жасасты (22-ескерту). Опциондық мәміленің шарттарына сәйкес және Компанияның ҚМГ ҰК-ге сатып алуды қыржыландыру үшін заем бергенін назарға ала отырып Компания ҚМГ ҰК мен Компанияның арасында келісуге жататын әділ нарықтық құны бойынша үлесті сатып алу құқығын алды. Жоғарыда сипатталғандардың негізінде еншілес компания «Мұнайшы Финанс Б.В.» 2006 жылдың 10 маусымында 2009 жылы өтеу мерзімімен жылдық 6,5% ставка бойынша 800 миллион
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
67
АҚШ доллары сомасына облигациялар шығарды және тартылған қаражатты ҚМГ ҰК-ге берді (3-ескерту). Займды өтеу мерзімі 2009 жылы («Мұнайшы Финанс Б.В.» облигациясындағыдай), және есептелген сыйақы жылдық 6,6% деңгейінде.
Аталған қаржылық есепте опционның көзге қораш құнына және опционды орындау Компанияның бақылауында еместігіне орай «ҚазГерМұнайды» сатып алуға арналған опционның есебі үшін ешқандай сома танылған жоқ.
Саудалық және басқа да дебиторлық берешек
Саудалық дебиторлық берешек Басқалары Күмәнді дебиторлық берешектілік бойынша резерв
АҚШ долларына қайта номинацияланған қалдықтар 2006 жылғы саудалық және басқа да дебиторлық берешектің жалпы сомасынан 89%ды (2005: 80%) құрайды. Басқалары теңгеге номинацияланды. 2004 жылы Компания шамамен алғанда 5 миллиард теңгеге «Атолл» АҚдағы акциялардың 50% сатып алды. 2005 жылы Компания «Атолл» АҚдағы акциялардың 35%-ын 3,2 миллиард теңгеге басқа акционерге сатты.
2006
2005
37 273 438
38 752 145
3 378 453
8 061 865
(3 295 290)
(895 784)
37 356 601
45 918 226
2006 жылы Компания жоғарыда көрсетілген сатулардан дебиторлық берешектер бойынша 3,2 миллиард теңге сомаға резерв құрды. Оның үстіне, құнсызданудан шығындар Атолл» АҚ-дағы қалған инвестицияларды нөлге дейін азайту үшін 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша танылды. Бұл басшылықтың инвестициялардың ағымдағы әділ құнына қатысты ең жақсы бағасын білдіреді.
Ақша және олардың баламалары
Шұғыл депозиттер Банктердегі қаражат пен кассадағы қолма-қол ақша
Депозиттар бойынша орташа есептегендегі пайыздық ставка АҚШ долларымен 2006 жылы 5,6% (2005: 5%) құрады. Депозиттар бойынша орташа есептелгендегі пайыздық ставка теңгемен 2006 жылы 5,6% (2005: 3,2%) құрады. АҚШ долларына қайта
2006
2005
58 399 928
9 815 804
4 059 487
10 371 784
62 459 415
20 187 588
номинацияланған қалдықтар 2006 жылдың соңына ақша мен олардың баламаларының жалпы сомасынан 23%-ды (2005 жылы шамаман алғанда 70%) құрайды. Ақша мен оның баламаларының қалған қалдықтары теңгеге номинацияланды.
10 Тауарлық-материалдық қорлар
68
2006
2005
Материалдар
10 053 765
11 060 833
Шикі мұнай
5 077 854
4 348 825
15 131 619
15 409 658
Топтастырылған қаржылық есеп
11 Жарғылық капитал Айналымдағы акциялардың саны Қарапайым акциялар
Басымдықты акциялар
Қарапайым акциялар
Басымдықты акциялар
Барлығы жарғылық капитал
42 926 820
4 117 699
10 731 705
1 029 425
11 761 130
2005 жылдың 1 қаңтарына Акцияларды шығару
124 312
−
31 078
−
31 078
2005 жылдың 31 желтоқсанына
43 051 132
4 117 699
10 762 783
1 029 425
11 792 208
Акцияларды шығару
27 169 803
18 408
251 297 771
4 602
251 302 373
(341 530)
−
(3 818 100)
−
(3 818 100)
69 879 405
4 136 107
258 242 454
1 034 027
259 276 481
Сатып алынған акциялар 2006 жылдың 31 желтоқсанына
11.1 Акционерлік капитал Акциялар шығаруға жарияланған Шығаруға жарияланған қарапайым және басымдықты акциялардың жалпы саны тиісінше 70 220 935 (2005 жылы: 70 220 935) және 4 136 107 (2005 жылы: 4 136 107), құрайды.
алуға құқығы бар. Басымдықты акцияларды ұстаушылар, егер акционерлердің жалпы жиналысы басымдықты акцияларды ұстаушылардың құқықтарын шектеу шешімін, Компанияны қайта ұйымдастыру немесе тарату дауыс беру құқығын алады.
Акцияларды бастапқы орналастыру (IPO) 2006 жылдың 28 қыркүйегінде Компания тиісінше қазақстандық және Лондонның қор биржаларында бір акция үшін 11 163,39 теңге баға бойынша қарапайым акциялар мен АДҚ үшін 14,64 АҚШ доллары бағасы бойынша (баламасы 1 860,57 теңге) ауқымды депозитарлық қолхаттарды («АДҚ») (әр АДҚ қарапайым акцияның 1/6 бөлігін құрайды) орналастырды. Ауқымды ұсыныс ҚМГ ҰКге сатуға ұсынылған 23 086 791 жаңадан шығарылған қарапайым акциялар мен 3 463 019 қарапайым акциялардан тұрды. Биржаларда қарапайым акциялармен және АДҚ-мен сауда-саттық 2006 жылдың 4 қазанында басталды. IPO сәтіне миноритарлық акционерлер үшін акция үшін 250 теңге баға бойынша 539 125 қарапайым акциялар шығарылды. Әр қарапайым акцияның 6 АДҚ сияқты дауыс құқығы бар.
Сатып алынған меншік акциялар 2006 жылдың 28 қыркүйегінде Компания бір акция үшін 14,64 АҚШ доллары орташа есептелген баға бойынша 2 049 180 АДҚ сатып алды. Акциялар арнаулы мақсаттағы компанияда сенімді басқаруда және күтіліп отырғандай, Компанияның опциондық бағдарламасын орындау үшін пайдаланылатын болады. Компания іс жүзінде бұл қордың қызметі Компанияның атынан жүзеге асырылатындықтан сенім білдірілген қорды шоғырландырады. Оның үстіне, түпкілікті пайданы сақтайды және қор бойынша тәуекелге барады.
Басымдықты акциялар Басымдықты акцияларды ұстаушылардың дивиденттер алуға қарапайым акцияларды ұстаушылармен бірдей құқығы бар және кез келген жағдайда, Директорлар кеңесінің ұйғарымы бойынша акция үшін 25 теңге мөлшерінде жылдық жиынтық дивидентті
Дивидендтер Қазақстандық заңнамаға сәйкес егер Компанияның Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес дайындалған қаржылық есебінде кері капиталы болмаса немесе егер егер дивидендтерді төлеу нормативтік қаржылық есепте кері капиталға әкеп соқтыратын болса дивиденттер жарияланбайды. Акционерлерге кезең үшін бөлуге ұйғарылған акцияларға жиынтық дивиденттер қарапайым да, басымдықты да акциялар бойынша бір акцияға 382 теңгені (2005: бір акцияға 74,20 теңге) құрады.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
69
11.2 Қызметкерлерге арналған опциондық бағдарлама 2006 жылы Компания опциондық бағдарлама құрды. Қызметкерлер мен директорлар үшін бір жолғы сыйақы IPO процесіне қатысқаны үшін көтермелеу ретінде тағайындалды. Марапаттау күні – 2006 жылдың 29желтоқсаны. Марапаттау датасы 2006 жылдың 4 қазаны
болған қосымша жоспар басшылықты көтермелеу үшін белгіленді. Жыл ішіндегі екі жоспарлар мен қызметтердің егжей-тегжейі былайша беріліп отыр:
IPO бойынша жоспар
Көтермелеу жоспары
АДҚ-ның саны
Сату бағасы ($)
АДҚ-ның саны
Сату бағасы ($)
Берілген опциондар
342 553
Nil
575 059
14,64
2006 жылдың 31 желтоқсанына айналымда
342 553
Nil
575 059
14,64
Other Plan Details
Other Plan Details
Бір жыл ішінде берілген опциондардың орташа шамадағы әділ құны ($)
19,17
7,93
Иелік ету кезеңі
1 год
3 жыл ішінде әр жыл сайын 1/3
6 лет
6 лет
Қалған орташа мерзім
2006 жылы Компания аталған опциондық бағдарламаларға жататын 92 249 мың теңге сомасына шығыстарды таныды.
12 Акцияға кіріс 2006
2005
54 119 532
47 150 748
122 561 334
43 755 822
2,26
0,93
Компания акционерлеріне бөлінетін кіріс
−
1 318 820
Бір акцияға негізгі және аралас кіріс
−
0,03
Айналымдағы акциялардың орташа шамадағы саны Жалғасқан қызмет Компания акционерлеріне бөлінетін кіріс Бір акцияға негізгі және аралас кіріс Тоқтатылған қызмет
Жоғарыда келтірілген ашып көрсету қарапайым акцияларды да, басымдықты акциялар иелерінің акцияға кірістерді бөлуге қатысуға жиынтық құқығы болғандықтын басымдықты акцияларды да қамтиды. Бұл акциялардың екі сыныбы үшін де акцияларға бірдей кіріске әкеледі.
70
Топтастырылған қаржылық есеп
13 Заемдар Тұрақты сыйақы ставкасы бар заемдар Сыйақылардың орташа шамадағы ставкалары Қалқымалы сыйақы ставкасы бар заемдар Сыйақылардың орташа шамадағы ставкалары Жиыны заемдар
Теңге түріндегі заемдар
2006
2005
53 947 580
69 309 083
5,83%
6,32%
5 720 114
5 840 832
5,44%
6,33%
59 667 694
75 149 915
664 257
859 377
АҚШ доллары түріндегі заемдар
59 003 437
74 290 538
Жиыны заемдар
59 667 694
75 149 915
Ағымдағы бөлігі
21 695 307
21 121 175
1-ден 2 жылға дейін өтеу мерзімімен
19 816 717
19 082 221
2-ден 5 жылға дейін өтеу мерзімімен
17 393 391
34 451 834
762 279
494 685
59 667 694
75 149 915
2 514 098
3 986 709
−
13 709 100
2 514 098
17 695 809
5 жылдан артық өтеу мерзімімен Жиыны заемдар
Тұрақты ставка бойынша заемның пайдаланылмаған сомалары Бір жылға дейін Бір жылдан жоғары
Компания заемдарының басым көпшілігі (2006 жылы: 51 094 758 мың теңге, 2005 жылы: 66 598 200 мың теңге) 2009 жылы аяқталатын және ол бойынша есеп айырысу шикі мұнаймен жүзеге асырылатын экспорт алдындағы қаржыландыру туралы келісімге жатады.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
71
14 Резервтер Экологиялық оңалту бойынша міндеттемелер
Салықтар
Активтерді есептен шығару бойынша міндеттемелер
Басқалары
Жиыны
33 028 060
18 644 946
16 305 869
1 659 876
69 638 751
Қосымша резервтер
−
4 874 542
351 046
1 072 412
6 298 000
Пайдаланылмаған сомаларды сторнирлеу
−
−
(29 772)
−
(29 772)
Дисконттың амортизациясы
−
−
1 293 055
−
1 293 055
Бағалаулардың өзгерістері
(663 230)
−
995 322
−
332 092
Бір жыл ішінде пайдаланылды
(1 331 100)
−
(869 172)
(189 989)
(2 390 261)
821 577
23 519 488
900 163
198 989
25 440 217
Ұзақ мерзімді бөлігі
30 212 153
−
17 146 185
2 343 310
49 701 648
2005 жылдың 31 желтоқсанына
31 033 730
23 519 488
18 046 348
2 542 299
75 141 865
Қосымша резервтер
−
974 524
805 286
868 694
2 648 504
Пайдаланылмаған сомаларды сторнирлеу
−
(4 915 889)
(35 118)
−
(4 951 007)
Дисконттың амортизациясы
−
−
1 431 075
−
1 431 075
Бағалаулардың өзгерістері
−
−
2 186 862
−
2 186 862
Бір жыл ішінде пайдаланылды
(1 014 767)
(1 792 643)
(677 185)
(186 005)
(3 670 600)
Ағымдағы бөлігі
1 619 352
17 785 480
1 026 968
199 025
20 630 825
Ұзақ мерзімді бөлігі
28 399 611
−
20,730,300
3 025 963
52 155 874
2006 жылдың 31 желтоқсанына
30 018 963
17 785 480
21 757 268
3 224 988
72 786 699
2005 жылдың 1 қаңтарына
Ағымдағы бөлігі
2006 жыл ішіндегі салық бойынша резервтің қайтуы Өзен кен орны бойынша жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-
72
Топтастырылған қаржылық есеп
шартты нақтылаумен (18-ескерту) және 2001 жылғы қызметке қатысты резервтің ескіру мерзімінің аяқталуымен байланысты.
15 Кірістер 2006
2005
359 386 708
302 488 673
−
651 491
37 087 091
6 930 889
Мұнай өңдеу өнімдері
7 618 461
32 812 045
Газ өңдеу өнімдері
3 623 586
4 082 068
4 491 941
1 922 654
412 207 787
348 887 820
2006
2005
Көліктік шығындар
44 060 096
40 106 224
Қызметкерлерге төлемдер
37 512 548
37 116 032
Ескіру, тозу және амортизация
27 758 826
24 362 896
Жөндеу және қызмет көрсету жөніндегі қызмет көрсетулер
18 988 262
16 845 303
Роялти
15 850 891
15 180 580
Шикізат және материалдар
11 661 063
21 658 853
Басқа да салықтар
9 666 804
7 103 491
Әлеуметтік жобалар
7 850 402
1 791 551
Басқарушылық гонорар және сату бойынша комиссиялар (19-ескерту)
7 678 179
11 976 634
Электр қуаты
6 563 701
5 824 741
363 994
4 056 539
(11 427 595)
11 427 595
Экспорт: Шикі мұнай Мұнай өңдеу өнімдері Ішкі рынок (19-ескерту): Шикі мұнай
Басқа да кірістер мен қызмет көрсетулер
16 Операциялық шығыстар
Айыппұлдар және өсімақылар Қоршаған ортаны ластағаны үшін айыппұлдар (20-ескерту) Басқалары
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
18 002 909
9 583 488
194 530 080
207 033 927
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
73
17 Қаржылық (шығыстар) кірістер 2005
2006
Қаржылық кірістер
13 525 630
6 221 012
Қаржылық шығыстар
(9 581 373)
(5 115 993)
Бағамдық айырмашылықтан (шығындар) пайда
(4 060 138)
276 041
(115 881)
1 381 060
2006
2005
Корпоративтік табыс салығы
75 691 683
55 407 550
Үстеме пайдаға салынған салық
41 105 194
47 411 026
18 Табыс салығы 31 желтоқсанда аяқталатын жылдардағы табыс салығы бойынша шығыстар мынадай тұрғыда көрсетіліп отыр:
Өткен жылдардағы үстеме пайдаға салынған салық
(18 642 077)
−
Ағымдағы табыс салығы
98 154 800
102 818 576
Корпоративтік табыс салығы
(1 046 070)
(1 983 507)
Үстеме пайдаға салынған салық
(2 435 909)
(1 642 430)
Мерзімі ұзартылған табыс салығы
(3 481 979)
(3 625 937)
Табыс салығы бойынша шығыстар
94 672 821
99 192 639
Төменде Қазақстандағы табыс салықтары ставкаларының (2006 және 2005 жылдары 30%) Компанияның салық салынғанға дейінгі пайдаға арналған салығының тиімді ставкасымен салыстырмалары келтірілген.
Салық салынғанға дейінгі пайда Корпоративтік табыс салығы Салықтың эффективті ставкасы
2006
2005
217 234 038
142 948 461
94 672 821
99 192 639
44%
69%
Табыс салығына дейінгі пайданың %-ы Заңнамамен белгіленген табыс салығының ставкасы
30
30
Үстеме пайдаға салынған салық
20
32
Өткен жылдардағы үстеме пайдаға салынған салық
(9)
−
Резервтердегі өзгерістер
(2)
−
5
7
44
69
Нәтижесіндегі ұлғаю (азаю)
Шығарып тастауларға жатпайтын шығыстардың немесе салық салу мақсатындағы салық салуға жатпайтын кірістердің салықтық эффектісі Салықтың эффективті ставкасы
74
Топтастырылған қаржылық есеп
Корпоративтік табыс салығы мен үстеме пайдаға салық бойынша кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер мынадай тұрғыда беріліп отыр:
Негізгі құралдар
Резервтер
Басқалары
2005 жылдың 1 қаңтарына
29 500 770
(2 707 958)
(8 306 998)
18 485 814
Кірістер мен шығыстар туралы есепке эффект
(4 965 164)
70 825
1 268 402
(3 625 937)
(662 197)
−
−
(662 197)
2005 жылдың 31 желтоқсанына
23 873 409
(2 637 133)
(7 038 596)
14 197 680
Кірістер мен шығыстар туралы есепке эффект
(5 609 303)
1 261 990
865 334
(3 481 979)
2006 жылдың 31 желтоқсанына
18 264 106
(1 375 143)
(6 173 262)
10 715 701
Сатып алулар мен шығыстар
2006 жылдың 29 желтоқсанында Қазақстан Үкіметі Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі мен Компанияның тұрғысында Маңғыстау облысындағы Өзен және Қарамандыбас мұнай кен орындарын барлауға және өндіруге арналған 1996 жылғы 31 мамырдағы № 40 келісім-шартқа өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы № 2 келісімге қол қойды (мемлекеттік тіркеу нөмірі 2272). № 2 Келісім Келісім-шарттың салықтық режимінің белгілі бір аспектілерін нақтылайды және Келісім-шартқа әлеуметтік құрылымдарды жылына 900 миллион теңгеге дейін мөлшерде қаржыландыру жөнінде міндеттеме енгізеді. Атап айтқанда, № 2 Келісім бұрын Келісім-шартта болмаған үстеме пайдаға арналған салықты есептеудің нақты әдістемесін белгілейді. Бұның алдындағы кезеңдерде Компания үстеме пайдаға арналған салықты бюджетке Келісім-шарт ережелерінің консервативтік түрде түсіндірілуін негізге ала отырып есептеген болатын. №2 Келісімге сәйкес, үстеме пайдаға салықты есептеудің арнайы әдістемесі Келісім-шартқа қол қойылған күннен бастап өткенді шола отырып қолданылды, бұл Компанияның бұның алдындағы
Жиыны
кезеңдердегі үстеме пайдасына салық бойынша міндеттемені айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік берді (18,6 миллиард теңге). Келісім-шарт бойынша салықтық ставкаларды өзгертудің тиімділігі 2006 жылға табыс салығы бойынша шығыстарда толық көрсетілді. Осыған қоса №2 Келісім келешекте Компанияның қаржылық есебінде қолданылатын кейбір өзгерістерді қамтиды. Компанияның жол қоры бойынша 0,5% мөлшеріндегі міндеттемесі роялтидің ставкасын 3%дан 3,5%-ға дейін арттырумен алмастырылып айналымнан алынып тасталды. Сондай-ақ, әлеуметтік салық пен қосылған құнға арналған салықтың ставкалары да бар және қолданылып жүрген заңнаманың ставкаларымен сәйкес келтірілді. Келісім-шарттағы басқа өзгерістер, күтіліп отырғандай, Компанияның қаржылық есебіне айтарлықтай әсер ете қоймайтын шағын мөлшердегі жергілікті салықтарға қатысты жасалды. 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша табыс салығы бойынша жалпы алдын ала төлеу 6,1 миллиард теңгені (2005: 4,1 миллиард теңге) құрады.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
75
19 Байланысты тараптар мен мәмілелер «Ортақ бақылаудағы кәсіпорын» санаты өзіне Бас Компания тобының кәсіпорындарын қамтиды және бұл компаниялардың барлығын мемлекет бақылайды. Қазақстан Халық Банкі оны Бас Компания
Директорлар Кеңесінің мүшесі бақылайтын болғандықтан байланысты тарап болып табылады.
2006
2005
321 037 075
260 878 868
3 856 643
−
16 217
8 965
Тауарлар мен қызмет көрсетулерді сату (15-ескерту) Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар Бас компания Ассоциацияланған компаниялар Тауарлар мен қызмет көрсетулерді сатып алу (16-ескерту) Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар
43 727 299
33 260 013
7 489 949
11 244 000
Ассоциацияланған компаниялар
668 736
1 007 035
Қазақстан Халық Банкінің аффилиирлендірілген компаниялары
395 883
−
1 204 307
−
3,25%
−
3 589 287
−
31 996 067
36 719 618
−
180 772
226
667 877
273 492
−
Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар
1 725 051
1 128 480
Бас компания
2 114 180
408 124
293 088
129 324
94 185
3 639 487
100 786 068
9 000 000
5 720 113
5 840 833
26 085 624
−
35 697 194
−
574 077
133 483
31 276
−
Бас компания
Қаржылық активтерге есептелген сыйақы Қазақстан Халық Банкі Депозиттерге орташа пайыздық ставка Бас компания Саудалық және басқа да дебиторлық берешек (9-ескерту) Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар Бас компания Ассоциацияланған компаниялар Қазақстан Халық Банкінің аффилиирлендірілген компаниялары Саудалық кредиторлық берешек
Ассоциацияланған компаниялар Алынатын заемдар Жалпы бақылаудағы кәсіпорындар Бас компания (9-ескерту) Өтелетін заемдар (13-ескерту) Бас компания Қаржылық активтер (9-ескерту) Қазақстан Халық Банкі Ақша және олардың баламалары (9-ескерту) Қазақстан Халық Банкі Негізгі басқарушы қызметкерлерге сыйақы Жалақы және басқа да қысқа мерзімді сыйақылар Үлестік құралдар негізіндегі төлемдер
Сату және дебиторлық берешек Байланысты тараптарға сату, негізінен алғанда, мұнай мен мұнай өнімдерін ҚМГ тобының кәсіпорындарына экспорттық және ішкі сатуды білдіреді. Байланысты тараптармен экспорттық сату 2006 жылы 4 972 199 тонна шикі мұнайды (2005: 4 693 968 тонна) құрады. Шикі мұнайды сату бағасы ырахтының, сақтандырудың және сапасындағы айырмашылық үшін жеңілдіктің құнына орай
76
Топтастырылған қаржылық есеп
түзетілген Platt’s баға кесіміне сүйене отырып айқындалады. Экспортқа мұндай сатулар бойынша бір тонна үшін орташа баға 2006 жылы шамамен алғанда 55 430 теңгені (2005: 47 837 теңге) құрады. Оның үстіне, Компания мұнай мен мұнай өнімдерін Қазақстан Үкіметінің қаулысына сәйкес Бас Компанияның бақылаулық қатысу үлесі бар ішкі рынокқа да береді. Ішкі рынокқа мұндай берулер 2006 жылы 2 541 685 тонна өндірілген шикі мұнайды
(2005: 2 733 409 тонна) құрады. Ішкі рынокта сату бағасы дистрибьюторлармен агенттік келісімдермен белгіленеді. Компания ішкі рынокқа шығарылған мұнай үшін 2006 жылы орташа есептегенде бір тоннасына 15 748 теңге (2005: 13 288 теңге) алды. Байланысты тараптардан саудалық және басқа да дебиторлық берешек, негізінен алғанда, экспорттық сату бойынша операцияларға қатысты соманы білдіреді. 2006 жылдың 31 желтоқсанына Компанияда Үкіметтің қаулысына сәйкес 2007 жылы ішкі рынокқа 2,2 миллион тонна шикі мұнай беруге міндеттемесі болды. Сатып алу және кредиторлық берешек Бас Компанияның басқарулық қызметтері үшін Комиссия 2006 жылы 7 000 000 мың теңгені (2005: 11 244 000 мың теңге) құрады. Шикі мұнайды сатқаны үшін агенттік сыйақы 2006 жылы 678 179 мың теңгені (2005: 732 634 мың теңге) құрады. 2006 жылы 7 649 026 тонна шикі мұнайды (2005: 7 554 859 тонна) тасымалдау жөніндегі қызмет көрсетулер ҚМГ тобы компанияларынан сатып алынды және 2006 жылы 32.024.409 мың теңгені (2005: 28 965 459 мың теңге) құрады. «Самұрық» тобы компанияларынан сатып алынған қалған
қызмет көрсетулер, негізінен алғанда, демерредж үшін төлемдерді, электрді сату және ол үшін ақы төлеу жөніндегі комиссиялық төлемдерді қамтиды. Заемдар мен кепілдіктер 1996 жылы бұның алдындағы Компания Бас Компаниядан Өзен мұнай кен орнын оңалту үшін 109 000 мың АҚШ доллары мөлшерінде займ алды. 2006 жылы алынған сома 10 007 мың АҚШ долларын (2005: 2 633 мың АҚШ долларын) құрады. Компания 2013 жылға дейін 4 540 мың АҚШ доллары мөлшерінде жарты жылдық төлемдерді жүзеге асырады және пайдаланылмаған займның негізгі сомасына есептелетін 0,75% мөлшеріндегі міндеттеме үшін комиссиялық төлем төлейді. Аталған займ Компанияның белгілі бір ұзақ мерзімді активтерімен қамтамасыз етілген (20-ескерту). 2006 жылы Компания Бас компанияға 2006 жылдың қарашасында төленген 24 371 325 мың теңге (2005: 26 миллиард теңге) мөлшерінде пайызсыз займ берді. Займның бастапқы және дисконтталған құндарының арасындағы айырмашылық меншік капиталда ескерілді.
20 Шартты міндеттемелер Қызметті жүргізу шарттары Қазақстандық экономика 2002 жылдан бастап нарықтық болып есептелетініне қарамастан, ол ауыспалы кезең экономикасына неғұрлым етене белгілі бір ерекшеліктерді байқатуды жалғастырып келеді. Мұндай ауыспалы кезеңге тән ерекшеліктерге инфляцияның бірқатар жыл бойғы жоғарғы қарқыны, капитал рыногындағы өтімділіктің болмауы, ұлттық валютаға Қазақстаннан тысқары жерлерде өтімді төлем құралы болуға мүмкіндік бермейтін валюталық бақылаудың болуы жатады. Компанияның қызметі мен қаржылық жағдайына, қолданылып жүрген және болашақ заңнамаларды, сондай-ақ, салық салу саласындағы нормативтік актілерді қолдануды қоса алғанда Қазақстандағы саяси ахуалдың дамуы бұрынғысынша ықпал ететін болады. Компания өзінің қызметіне қатысты бұл ықтимал міндеттемелер Қазақстандағы осындай кәсіпорындардың әлеуетті мндеттемелеріне қарағанда неғұрлым елеулі сипатта болады деп есептемейді. Ішкі рынокқа беру бойынша міндеттемелер Қазақстан Үкіметі мұнай өндіруші компанияларда өндірілген шикі мұнайдың бір бөлігін ішкі рынокқа шығаруды міндеттейді (19ескерту). Шикі мұнайды мұндай қосымша берулер бойынша баға Бас компаниямен келісілетін болғандықтан ол дүниежүзілік бағаға қарағанда едәуір төмен болуы және тіпті өндірудің өзіндік құны деңгейінде белгіленуі мүмкін. Егер Үкімет Компания қазіргі уақытта беріп отырған көлемнен артық шикі мұнайдың қосымша көлемін беруге міндеттейтін болса, қазіргі уақытта мұндай берудің нарықтық бағалар бойынша берілетін мұнайдың алдында басымдығы болады және шикі мұнайды экспортқа сатудан айтарлықтай аз түсім алады.
Бұл өз кезегінде Компанияның қызметіне, перспективасына, қаржылық жағдайына және қызметінің нәтижесіне айтарлықтай және кері әсер етуі мүмкін. Салық салу Қазақстандық салықтық зағдама мен нормативтік-құқықтық актілер үнемі өзгерулер мен түрліше түсіндірулердің үлгісі болып табылады. Жергілікті, аймақтық және республикалық салық органдары көзқарастарының арасындағы алшақтық жиі кездесетін жағдай. Қазіргі уақытта анықталған құқық бұзушылықтар үшін Қазақстанда қолданылып жүрген заңдардың негізінде айыппұлдар мен өсімақылар жүйесін қолдану өте қатаң. Айыппұл санкциялары өзіне, әдетте, қосымша есептелген салықтардың сомасынан 50% мөлшеріндегі айыппұлдар мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген қайта қаржыландыру ставкасы бойынша есептелген, 2,5-ке көбейтілген өсімақына қамтиды. Нәтижесінде, айыппұл санкциялары мен өсімақылардың сомасы есептеуге жататын салықтың сомасынан бірнеше есе артық болуы мүмкін. Қаржылық кезеңдер салық органдарының тексеруі үшін бес күнтізбелік жыл бойы ашық күйінде қалады. Белгілі бір жағдайларда тексерулер неғұрлым ұзақ мерзімдерді қамтуы мүмкін. Қазақстандық салық салу жүйесіне тән екіұштылыққа орай салықтардың, егер ондайлар болса айыппұл санкциялары мен өсімақылардың ықтимал сомасы осы уақыт бойынша шығыстарға жатқызылған және 2006 жылдың 31 желтоқсанына есептелген сомадан асып кетуі мүмкін. Басшылық 2006 жылдың 31 желтоқсанына қолданымды заңнаманы оның түсінуі сәйкес болып табылады және осы қаржылық есепте резервтердің басқалай тұрғыда есептелуі немесе ашылуы жағдайын (5 және 14ескерту) қоспағанда Компанияның салықтар бойынша позициясы дәл келуі мүмкіндігі бар деп есептейді.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
77
Экологиялық міндеттемелер Қазақстанда қоршаған ортаны қорғау жөніндегі заңнама даму процесінде және сондықтан да ұдайы өзгеріске ұшырауда. Қазақстан республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін айыппұлдар айтарлықтай қатал болуы мүмкін. 2005 жылдың соңындағы жағдай бойынша Компания кен орындарын ластау бойынша рұқсат етілген нормалардан асып кеткені үшін 11,4 миллиард теңге есептеді. Айыппұл есептеу Үкіметтің тарапынан 2005 жылдың ортасында қол қойылған Өзара түсіністік туралы меморандумға сәйкес одан кейін қалпына келтіру жөніндегі жоспарды келісумен реттелді. Өзара түсіністік туралы меморандумның шарттары аталған меморандумда көрсетілген мерзімдерге сәйкес өзгертілгенге дейін қосымша айыппұлдар салу мүмкіндігі орын алып отыр. Бар ережелерді, азаматтық талап-арыздарды немесе заңнамадағы өзгерістерді неғұрлым қатаң интерпретациялаудың нәтижесінде пайда болуы мүмкін ықтимал міндеттемелер нақты бағалана алмайды. 2006 жылдың 7 шілдесінде Астана қаласының Мамандандырылған Ауданаралық Экономикалық Соты («АЭС») Компанияның пайдасына шешім шығарды және талап-арызды қанағаттандырудан толықтай бас тартты. 2006 жылдың 20 шілдесінде Маңғыстау облыстық қоршаған ортаны қорғау аймақтық басқармасы АЭС-тің шешіміне жоғары тұрған органға шағымданып, ол 2006 жылдың 9 тамызында Астана қаласы сотының азаматтық істер жөніндегі алқасында қаралды. Алқа АЭС-тің шешімін құптады, осылайша 2006 жылдың 7 шілдесіндегі шешім күшіне енді. 2006 жылғы 9 тамыздағы шешімнен кейін Бас прокуратура қоршаған ортаға зиян келтіргені үшін айыппұл төлеу туралы талап-арыз бойынша Компанияның пайдасына сот шешімін шығаруға қатысты қадағалау түрінде наразылық білдірді. 2006 жылдың 16 қаршасында Астана қаласы сотының Қадағалау кеңесі бұл наразылықты қабыл алмады және бұрын Компанияның пайдасына шығарылған сот шешімін күшінде қалдырды. Маңғыстау облыстық қоршаған ортаны қорғау аймақтық басқармасының бұл шешімге тұтастай алғанда 2007 жылдың 9 тамызына дейін мерзімде Жоғарғы сотта шағымдануға құқы бар. АЭС пен шағым-арыздық соттың қолайлы шешімін негізге ала отырып Компания басшылығы 2006 жылғы 11,4 миллиард теңге айыппұл бойынша бұрын есептелген шығыстарды жоққа шығару туралы шешім қабылдады. Қалыптасып отырған жағдайға қарамастан, қосымша айыппұлдар мен өсімақылар есептелмейді дегенге сенім жоқ. Ықтимал міндеттемелер бар ережелердің, азаматтық заңнаманың неғұрлым қатал түсіндірілуінің негізінде пайда болуы немесе заңнамадағы
өзгеріс анық бағаланбауы мүмкін. Басшылық осында сипатталған шартты міндеттемелер мен қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес 14-ескертуде ашып көрсетілген міндеттемелерді қоспағанда, Компанияның қаржылық жағдайына, кірістер мен шығыстар туралы есебіне және ақша қозғалысы туралы есебіне елеулі және жағымсыз әсер ететін қисынды не мүмкін болатын экологиялық міндеттемелер жоқ деп есептейді. Сот талқылаулары Жыл ішінде Компания әдеттегі қызметін жүзеге асыру барысында туындаған бірқатар сот талқылауларына (талапкер ретінде де, жауапкер ретінде де) тартылды. Басшылықтың пікірі бойынша Компания қызметінің нәтижесіне немесе қаржылық жағдайына айтарлықтай кері әсер етуі мүмкін және осы қаржылық есепте есептелмеуі немесе ашылмауы мүмкін болатын ағымдағы сот талқылаулары немесе шешілмеген талап-арыздар болмайды. Мұнай кен орындарына арналған лицензиялар Компания мемлекеттік органдардың тарапынан оның жер қойнауын пайдалануға арналған лицензиялар мен келісім-шарттардың талаптарын орындау тұрғысындағы қызметіне қатысты мерзімді тексерулер объектісі болып табылады. Басшылық мемлекеттік органдармен мұндай тексерулердің барысында анықталған мәселелерді шешу үшін қажетті шараларды келісу бойынша бірлесіп жұмыстар атқарады. Лицензияларда қамтылған ережелерді орындамау айыппұлдарға, өсімақыларға, лицензияны шектеуге, тоқтата тұруға немесе кері қайтарып алуға әкеп соқтыруы мүмкін. Компанияның басшылығы келісім-шарттар мен лицензиялардың шарттарын сақтамауға қатысты кез келген мәселелер келіссөздер немесе түзету шаралары арқылы шешілетін болады және Компанияның қаржылық жағдайына, кірістер мен шығыстар туралы есепке немесе ақша қозғалысына айтарлықтай ықпал етпейді деп санайды. Компанияның кен орындары Маңғыстау және Атырау облыстық әкімдіктеріне тиесілі жерде орналасқан. Лисензияларды Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі берген және Компания бұл кен орындарында мұнай мен газды барлау мен өндіруді жүзеге асыру үшін үстеме пайдаға роялти мен салық төлейді.
Компанияның негізгі лицензиялары мен олардың қолданылуын тоқтату мерзімдері мына кестеде ұсынылып отыр:
Кен орын
Келісім-шарт
Аяқталу датасы
Өзен (8 кен орын)
40
2021
Ембі (1 кен орын)
37
2021
Ембі (1 кен орын)
61
2017
Ембі (23 кен орын)
211
2018
Ембі (15 кен орын)
413
2020
Басшылық қазіргі бар заңнама бойынша Компания мұндай ұзарту Компанияның экономикалық мүдделеріне жауап беретін жағдайларда өзінің лицензияларын қолданылуын тоқтатудың бастапқы мерзімінен ары қарай соза алады деп есептейді.
78
Топтастырылған қаржылық есеп
Кепілдіктер, кепілдер және міндетті шарттар Компанияның 2006 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша кепілдікте тұрған ұзақ мерзімді активтері шамамен 24 миллиард теңгені (2005: 23 миллиард теңге) құрады. Қаржыландыру туралы кейбір келісімдер Компаниядан белгілі бір қаржылық
коэффициенттерді ұстап құруды және басқа да қағидаларды сақтауды талап етеді. Аталған шарттарды орындамау ұзақ мерзімді заемді кредитордың талап етуіне әкеп соқтыруы мүмкін. Басшылық әрбір ұсынылған кезеңнің соңына дейін Компания мұндай келісімнің барлық ережелерін толық сақтады деп есептейді.
21 Шарттық міндеттемелер Мұнай Кен орындарына лицензиялар мен келісім-шарттар
Жылдар
Капиталдық шығыстар
Операцилық шығыстар
2007
24 362 706
4 510 761
2008
1 471 190
4 240 886
2009
858 000
3 875 761
2010
841 000
3 875 126
2011
841 000
3 875 126
−
30 377 170
28 373 896
50 754 830
2012-2021 Барлығы
Шикі мұнай беру жөніндегі міндеттеме Экспорт алдындағы қаржыландыру туралы келісінің шарттары бойынша Компаниядан беру датасына белгіленген әділ құны бойынша 2009 жылдың қыркүйегіне дейін мерзімде займ берушінің пайдасына
ай сайын 150 000 тонна шикі мұнай беруді жүзеге асыру талап етіледі. Компанияда Үкіметтің қарарларына сәйкес мұнай мен мұнай өнімдерін ішкі рынокқа беру жөнінде де міндеттеме бар (19-ескерту).
22 Есепті датадан кейінгі оқиға 2007 жылдың 5 наурызында Компания 133,3 миллиард теңгеге «ҚазМұнайГаз» Ұлттық Компаниясынан «ҚазГерМұнай» БК-дегі 50% мөлшеріндегі үлесті сатып алуға келісетіндігі туралы мәлімдеді (9ескерту). Тәуелсіз атқарушы емес директорлар сатып алу туралы бірауыздан 2007 жылдың 12 сәуірінде Астана қаласында белгіленген
акционерлердің жалпы жиналысында миноритарлық акционерлер мен ЖДҚ-ны ұстаушылардың басым көпшілігінің мақұлдауын қаса алғанда бірқатар шарттарды қанағаттандыруы тиіс шешім қабылдады. Мәселе оң шешілген жағдайда мәміле 2007 жылдың екінші тоқсаны ішінде аяқталады деп күтілуде.
ҚАЗМҰНАЙГАЗ БАРЛАУ ӨНДІРУ
2006 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП
79
Қаз Қазақстан • Қазақстан Республикасы – жалпы аумағы бүкіл Батыс Еуропаның аумағынан асатын 2,7 миллион шаршы километрді құрайтын аумағы жағынан үлкен ел. Қазақстан Еуразияның солтүстік және орталық бөлігіне орналасқан және бар жағынан дерлік құрлықпен қоршалған.
• Қазақстан Ресеймен, Қытаймен, Қырғызстанмен, Өзбекстанмен және Түркіменстанмен шектеседі. Шекарасының бір бөлігі Каспий теңізінің жағалауымен астасып жатыр.
• Елдің халқының саны 2006 жылы 15 миллион адамнан сәл астамды құрады.
• Қазақстан басқа Орталық Азиялық республикалармен бірге 1991 жылы Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін өзінің тәуелсіздігі туралы жариялады және сол жылдың желтоқсанында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (ТМД) құрамына кірді. • 1991 жылдың 1 желтоқсанында оның нәтижесінде Н.Ә. Назарбаев сайлаушылардың 98,7%-ының қолдауына ие болған Қазақстан Республикасы Президентінің тұңғыш бүкілхалықтық сайлауы болды. 2005 жылдың 4 желтоқсанындағы сайлау кезінде Президент Назарбаевтың өкілеттігі жеті жылдық мерзімге белгіленді.
80
Қазақстан
• 1997 жылы Қазақстанның астанасы елдің ең ірі қаласы Алматыдан Астанаға (бұрынғы Акмола) көшірілді.
• Соңғы бес жылдың ішінде Қазақстанда ЖІӨ-нің тұрақты өсуі байқалуда, жыл сайынғы өсу 9%-дан астамды құрайды. 2008 жылға Қазақстан Үкіметі Қазақстанның ЖІӨ-сін 2000 жылмен салыстырғанда екі есе арттыруды жоспарлап отыр. • Жоғары экономикалық көрсеткіштерінің арқасында Қазақстан 2000 жылы бұрынғы кеңестік республикалардың арасында бірінші болып ХВҚ-ға берешегін мерзімінен 7 жыл бұрын толықтай төледі. 2002 жылдың қыркүйегінде Қазақстан инвестициялық деңгейдегі несиелік рейтинг алған тұңғыш ТМД мемлекеті болды.
• Сарапшылардың бағалауы бойынша Қазақстан мұнай мен газдың 8 миллиард тонна дәлелденген қорына ие. Мамандардың пікірі бойынша мұнай өндіру мен кен орындарын игеруді арттыру 2015 жылға қарай елге жылына 150 миллион тоннаға (күніне 3 миллион баррель мұнай) дейін мұнай өндіруге мүмкіндік береді. Соның нәтижесінде Қазақстан әлемдік мұнай өндірушілердің алғашқы ондығына кіреді.
зақс
стан
Акционерлерге арналған ақпарат Акционерлердің жылдық жалпы жиналысы Акционерлердің жылдық жалпы жиналысы 2007 жылы 18 мамырда сағат 10.30-да: Қазақстан Республикасы, Астана қаласы, Есіл өзенінің сол жағалауы, 1-ші көше, 7-үй, Риксос Президент Отель Астана, 1-ші қабат, «Шаңырақ» конференц-залы мекен-жайы бойынша өтеді.
Веб-сайт Қызметінің сипаттамасын, баспасөз-релиздерін, жылдық және аралық есептерді қоса алғанда Компания туралы ақпаратты www. kmgep.kz корпоративтік веб-сайттан алуға болады.
Акционерлердің сауалдары Компанияның акционерлері сырттай дауыс беру, дивидендтер, жеке деректерінің өзгергені туралы құлақтандырулар және өзге де осындай мәселелер бойынша сауалмен Компанияның тіркеуші/депозитарииіне хабарласа алады: Қарапайым және басымдықты акцияларды ұстаушылар: “Қор Орталығы” АҚ, 79 «А», Желтоқсан көшесі, Алматы, Қазақстан Республикасы Тел.: +7 (327) 250 89 61, 250 89 60 Факс: +7 (327) 250 16 96
Ауқымды Депозитарлық Қолхаттарды (АДҚ) ұстаушыла: The Bank of New York 101 Barclay Street, 22nd Floor, New York, NY 10286, United States of America Тел.: +1 212 815 44 93 Факс: +1 212 571 30 50 Телекс: 62736 Western Union
Шығарылған акциялардың саны Қарапайым акциялар
Басымдықты акциялар
70 220 935
4 136 107
Шығарылған акциялардың саны (1) (1) (2)
Барлықы жарғылық капитал
74 357 042
341 530 сатып алынған өз акциялары мен «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-ға тиесілі 43 087 006 қарапайым акцияларды қамтиды. Деректер Жылдық Есепті жариялау датасына ұсынылған. Компаняның акциялары қазақстандық Қор Биржасында, ал акқымды депозитарлық қолхаттары - Лондонның Қор Биржсмында. Бір АДҚ 1/6 қарапайым акцияға сәйкес келеді.
Байланыс деректері Компанияның тіркелген офисі «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ Тәуелсіздік көшесі, 2, Астана, 010000, Қазақстан Республикасы Тел.: +7 (3172) 977 427 Факс: +7 (3172) 977 426 Мәскеудегі өкілдік Большая полянка көшесі, 53, 52-үй, 2-құрылыс, Мәскеу, 119180, Ресей Тел.: +7 (495) 959 36 48, 959 36 52 Тел.: +7 (985) 643 75 90
Қоғаммен қатынас Тел.: +7 (3172) 977 908 Факс: +7 (3172) 977 924 Ләззат Көккөзова e-mail: pr@kmgep.kz Корпоративтік хатшы (акционерлердің сұраулары) Тел.: +7 (3172) 975 413 Факс: +7 (3172) 977 633 Аяжан Жақсыбай e-mail: a.jaxybai@kmgep.kz Инвесторлармен байланыс жөніндегі қызметі (институционалдық инвесторлардың сұраулары) Тел.: +7 (3172) 975 433 Факс: +7 (3172) 975 445 Александр Гладышев e-mail: ir@kmgep.kz
Аудиторлар «Эрнст энд Янг Қазақстан» ЖШС Фурманов көшесі, 240/G, Алматы, 050059, Қазақстан Республикасы Тел.: +7 (327) 258 59 60 Факс: +7 (327) 258 59 61 Тіркеуші «Қорлар орталығы» АҚ Желтоқсан көшесі, 79 «А», Алматы, 050091, Қазақстан Республикасы Тел.: +7 (327) 250 89 61, 250 89 60 Факс: +7 (327) 250 16 96. Банк – депозитарий The Bank of New York 101 Barclay Street, 22nd Floor, New York, NY 10286, United States of America Тел.: +1 212 815 44 93 Факс: +1 212 571 30 50 Телекс: 62736 Western Union
(2)
қ
Анализ финансового положения