bezige bijen die zorgen voor bezige bijen

Tijdens de Week van de Bij – 28 mei tot 4 juni – staan we stil bij het belang van de bijen. Deze insecten zijn namelijk verantwoordelijk voor de bestuiving van landbouwgewassen, fruitteelten en wilde planten en hebben dus een zeer belangrijke rol. Helaas hebben ze het steeds moeilijker om te overleven. Plaatsen om zich voort te planten zijn beperkt en voedsel zoals nectar- en stuifmeelrijke bloemen, is onvoldoende beschikbaar. Daarnaast loert er nog een vijand om de hoek. De Aziatische hoornaar heeft het gemunt op het bijen en vormt een grote bedreiging voor het hele bijenvolk. Hoog tijd dus om onze bijtjes te beschermen. Maar wat houdt het precies in om bijen te houden en waarom is het zo belangrijk?

Voorzitter van imkervereniging St. Ambrosius, Jaak, vertelt je er graag meer over!

Wat en voor wie is de imkervereniging Sint Ambrosius?

Jaak: “Sint Ambrosius is een vereniging van bijenliefhebbers die bijen houden en verzorgen. Het doel van de imkervereniging is om kennis en ervaring op het gebied van bijenteelt te delen, samen te werken aan het behoud en de bescherming van bijenpopulaties en bijenteelt als hobby te bevorderen.”

Hoe is bij jou de liefde voor bijen ontstaan?

Jaak: “Mijn vader had vroeger enkele bijenkorven. Zo ben ik voor het eerst in contact gekomen met bijen. Maar mijn vader heeft me eigenlijk nooit iets geleerd over bijen. Mijn buurman en zijn moeder hebben mij kennis laten maken met het hele imker gebeuren. Ik heb toen destijds mijn eigen korf gekocht en zo is dat begonnen. Intussen ben ik al 40 jaar imker en ik doe het nog altijd met evenveel plezier.”

Wat houdt het houden en verzorgen van bijen zoal in?

Jaak: “Het houden en verzorgen van bijen kost heel wat tijd. Een bijenkast – waarin zo’n 40.000 tot 50.000 bijen verblijven – moet je zeker om de tien dagen controleren. Dat neemt zo’n 15 à 20 minuten per kast in beslag. Op dit moment zijn de bijen terug van de fruitbloemen, waar ze op zoek gingen naar honing. Als het mooi weer is geweest brengen ze een mooie hoeveelheid honig mee naar huis. In dezelfde periode dat ze op zoek gaan naar honing, willen ze gewoonlijk ook zwermen. Dat wil zeggen dat het bijenvolk zich opsplitst in meerdere volken. Zwermen is de natuurlijke vermeerdering drang. Een koningin kan op dat moment tot 2.000 eitjes per dag leggen, dus het aantal bijen loopt heel snel op. Indien ze niet zelf zwermen, wordt er kunstzwerm gecreëerd.”

Jaak: “In principe kan een bijenkoningin tot 5 jaar oud worden, terwijl de zomerbijen een levensduur van 6 weken hebben en de winterbijen ongeveer 6 maanden (deze hebben een vetlaag). Om echter een vitaal bijenvolk te behouden, proberen we elk jaar dat het bijenvolk van een jonge koningin krijgt. Met de oude koningin en een aantal bijen proberen we een nieuw volkje te vormen. Het overgebleven bijenvolk begint dan spontaan redcellen aan te maken, waaruit de nieuwe koningin(en) geboren worden. Wanneer de jonge koningin enkele dagen oud is, moet ze nog bevrucht worden. Ze gaat daarvoor de lucht in en wordt gevolgd door de darren (mannelijke bijen). De bevruchting van de nieuwe koningin is de laatste taak voor veel mannelijke bijen, want daarna sterven ze en vallen ze op de grond.”

Waarom is het houden en verzorgen van bijen zo belangrijk?

Jaak: “Bijen zijn belangrijk voor de bestuiving. Vooral de fruitboeren rekenen op de bijen. Voor hen zijn bijen een noodzaak, voor ons is het een hobby. De bijen dragen bij tot 15-20% in de kwaliteit van vruchten. Rode appels bijvoorbeeld: een fruitbloem heeft vier stampers, als 1 stamper niet bevrucht is, dan groeit de appel aan die kant niet. Dan is de appel niet mooi rond. Als de fruitbloem helemaal niet bevrucht is, dan groeit er enkel een mini appel. Dat geldt ook voor groententeelt. Als het zaad niet bevrucht is, dan is de kwaliteit van de groenten slecht.”

Hoe gaat zo’n bestuiving in zijn werk?

Jaak: “De bijen kruipen volledig in de bloem. Omdat de bijen heel behaard zijn, blijft het stuifmeel goed plakken. En omdat de bijen de honing uit de bloem willen nemen, moeten ze helemaal in de bloem kruipen waardoor het stuifmeel dat aan de bijen plakt loskomt en de bloem bestuift wordt.”

Op welke manier vormt de Aziatische hoornaar een bedreiging voor de bij?

Jaak: “De Aziatische hoornaar eet veel insecten omdat het eiwitten nodig heeft om haar larven te voeden. Maar het beestje heeft het ook gemunt op bijen. Maar liefst 40% van haar vangst bestaat uit bijen. Om onze bijen te beschermen tegen deze hoornaar werd een lokdoos ontworpen. Aan een plastieken doos wordt een trechter bevestigd waar de Aziatische hoornaar in de doos kan vliegen, maar niet eruit. Als er per ongeluk bijen in de doos komen, kunnen deze weg gemakkelijk wegvliegen. Er wordt ook een speciale zoetstof gebruikt om de Aziatische hoornaar te lokken. Deze kan je kopen of zelf maken. Hiervoor heb je 1/3 suiker, 1/3 bier en 1/3 witte wijn voor nodig. Je legt een beetje in de lokdoos en de rest gaat vanzelf. Als mensen dat willen, kunnen ze ook zo’n lokdoos in hun tuin plaatsen.”

Hoe herken je een Aziatische hoornaar? En wat kan je zelf doen om deze te bestrijden?

De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot – een organisme dat zich buiten zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied heeft gevestigd – die we dienen te bestrijden, opsporen en verdelgen omwille van de grote schade die ze toebrengt aan bijenvolken en de inheemse biodiversiteit. Maar hoe herken je zo’n Aziatische hoornaar?

De Aziatische hoornaar is groter dan een gewone wesp en maakt een zwaarder, brommend geluid.

De Aziatische hoornaar heeft:

• een zwarte kop

• gele poten

• één geel/oranje band op het achterlijf

De inheemse Europese hoornaar is net iets groter dan de Aziatische, maar mag niet bestreden worden. Zij is een nuttige jager die heel wat wespen en andere lastige insecten verorbert. Helaas ook bijen, maar nooit in die mate dat het schadelijk is voor een bijenvolk.

De Europese hoornaar heeft:

• een rood-bruine kop

• roodbruine poten

• een overwegend geel achterlijf

Wat als je een Aziatische hoornaar hebt gevangen?

Jaak: “Als er een Aziatische hoornaar in de lokdoos zit, kan je deze best voor een paar uur in de diepvries leggen. Door de koude sterven ze zonder dat ze pijn ervaren. Let wel op want als je ze er te snel uithaalt, kunnen ze terug ontwaken.”

Jullie organiseren ook een bijenmarkt, wat valt daar te beleven?

Jaak: “Op zondag 2 juli organiseren we met de imkervereniging de jaarlijkse bijen-infomarkt. Tijdens deze markt kan je verschillende demonstraties zoals honing slingeren, was smelten met een stoomwassmelter en waswafels gieten bijwonen. Er is ook een verkoopstand waar je imkermateriaal kan aankopen. Als kers op de taart kan je deelnemen aan de wedstrijd korfkwikken. Als je het gewicht van een bevolkte bijenkort raadt, mag je deze mee naar huis nemen. Er is eigenlijk voor iedere bijenliefhebber wat wils. Kom dus zeker een kijkje nemen!”

Heb je een Aziatische hoornaar gezien? Geef de registreer de waarneming dan via www.vespawatch.be.

En wat met wespen?

De wesp is van nature een vleeseter. Ze vangen enorm veel insecten – waaronder ook vliegen en muggen. Moet je dan elk wespennest ongemoeid laten? Een wespennest dat geen hinder oplevert voor jezelf, je gezin of je huisdier(en), kan je best ongemoeid laten. Is iemand in je gezin allergisch voor wespengif? Dan kan je het nest beter preventief laten verwijderen.

Voor het verdelgen van een wespennest doe je beroep op de brandweer of een private professionele verdelger. Deze laatste werkt op afspraak en hanteert meestal dezelfde prijzen als de brandweer. Via www.wespennest.vlaanderen kan je rechtstreeks een aanvraag bij de brandweer indienen of de contactgegevens van een professionele verdelger in jouw regio opzoeken.