Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer
10|11
17.05.2011 Oude Muziek 3/3
In coproductie met
Praktisch 20u15 start concert | concertzaal 21u00 pauze 22u00 vermoedelijk einde concert
Oude Muziek 2010 | 2011 Joel Frederiksen & Ensemble Phoenix Munich: 1/3 ‘Fire-Passion In English Lute Song’ di 28 september 2010 La Hispanoflamenca: ¡Navidad! zo 19 december 2010
2/3
Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer: di 17 mei 2011
3/3
Programma Henry Purcell (1659-1695) Sonate nr. 6 in C, Z795 (uit: Sonatas of Three Parts, 1683) Canzona, Largo, Allegro Nicola Matteis (c. 1650-c. 1700) Suite in a (uit: Ayrs for the Violin, 1685) Preludio, Adagio, Alemanda ad imitatione d’un tartaglia, Sarabanda Amorosa, Movimento Incognito, Gavotta Henry Purcell Sonate nr. 10, Z799 (uit: Sonatas of Three Parts, 1683) Largo, Grave-Presto Nicola Matteis Suite in G (uit: Ayrs for the Violin, 1685) Preludio, Musica, Sarabanda, Giga ‘Al Genio Turchesco’, Aria Burlesca PAUZE
Nicola Matteis Suite in g (uit: Ayrs for the Violin, 1685) Preludio in ostinatione, Andamento malinconico, Grave, Aria for the flute, Giga Henry Purcell Ayre, A new Irish Tune, A new Scotch Tune, Air en Bourrée, A Ground (klavecimbel solo) Nicola Matteis Suite in C Major (uit: Ayrs for the Violin, 1685) Preludio Allegro, Vivace, Fuga, Aria, Sonata, Diverse Bizarrie sopra la Vecchia Sarabanda ò pur Ciaccona
17.05.2011 | Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer
Amandine Beyer herontdekt eigenzinnige Matteis | Door Tom Eelen
Met haar ensemble Gli Incogniti doet barokvioliste Amandine Beyer het werk van de Napolitaanse componist Nicola Matteis herleven. Ze brengt een selectie uit zijn oeuvre en confronteert die met muziek van Henry Purcell. Als kind speelde Amandine Beyer blokfluit maar ze schakelde uiteindelijk over op de moderne viool. Dat instrument studeerde ze ook aan het conservatorium van Parijs waar ze met een eindverhandeling over Karlheinz Stockhausen afstudeerde. Daarna wakkerde het vuur voor de oude muziek weer aan en ze trok naar Bazel om bij Chiara Bianchini aan de Schola Cantorum barokviool te studeren. Als ensemblelid speelde ze daarna onder meer bij Mala Punica van Pedro Memelsdorff en ze werd concertmeester van Le Concert Français van Pierre Hantaï met wie ze eveneens vaak in duo optreedt. Amandine Beyer geeft nu ook les aan het ESMAE in Porto en aan de Schola Cantorum in Bazel. Ze treedt solistisch op en musiceert graag met verschillende eigen ensembles. Gli Incogniti is haar jongste troetelkind waarmee ze onder meer Vivaldi’s Vier Seizoenen opnam, maar ook een cd met relatief onbekend werk van Nicola Matteis.
Wie is die componist eigenlijk waaraan je met Gli Incogniti in 2009 een hele cd wijdde?
Amandine Beyer: “We weten maar weinig over zijn leven. Matteis werd geboren in Napels, waarschijnlijk omstreeks 1650. Hij heeft Europa te voet doorkruist om uiteindelijk bij het begin van de jaren 1670 in Londen aan te komen waar hij de rest van zijn leven heeft doorgebracht. Hij was nogal onvoorspelbaar, liep niet in de pas en was erg op zijn onafhankelijkheid gesteld. Hij speelde enkel als hij er echt zin in had. Zijn programma’s stelde hij ad hoc samen. Als het echt klikte met het publiek dan kon hij helemaal tot het uiterste gaan. Zijn karakter was helemaal in overeenstemming met zijn vioolspel. Hij verblufte het Londense publiek met zijn dubbelgrepen en zijn bliksemsnelle en expressieve spel. Zijn eigenzinnigheid weerhield hem er alvast niet van om veel faam te verwerven.”
Hoe kwam je met de muziek van Matteis in contact?
Beyer: “Ik heb eens een werk gespeeld tijdens mijn studies bij Chiara Bianchini in de Schola Cantorum in Bazel. Een van zijn stukken, Passaggio a solo, is redelijk goed bekend bij barokviolisten omdat het een van de zeldzame stukken voor
vioolsolo is uit de 17de eeuw. Ik speelde het vaak op recitals en zo raakte ik ook gefascineerd door de componist. Ik ging op zoek naar meer werk van Matteis en kon uiteindelijk putten uit vier boeken voor viool en basso continuo die in de periode 1676–1685 ontstonden.”
Hoe kan je de muziek van Matteis omschrijven en hoe staat de virtuositeit in zijn composities in relatie tot de inhoud?
Beyer: “Zijn muziek klinkt zeer mediterraan. Naast Italiaanse en Spaanse ingrediënten kwamen er door zijn lange verblijf in Londen ook Engelse kenmerken bij. Je vindt bij hem heel uiteenlopende invloeden terug, waaronder ook volkse tradities. Hij was iemand die zeer veel musici van divers pluimage hoorde spelen. Zo nam hij enorm veel verschillende stijlen en invloeden in zich op. De werken die ik selecteerde zijn vaak erg korte werken, die heel geconcentreerd zijn. Vaak zijn het dansen, preludes of ayres die tot suites samengesteld kunnen worden. De technische uitdagingen als dubbelgrepen of snaarwisselingen zijn nooit een doel op zich. Ze weerhouden Matteis er ook nooit van om in elk stuk op de eerste plaats een bepaald idee of gevoel over te brengen. Daar slaagt hij in omdat hij het instrument door en door kent - je voelt voortdurend dat zijn werken perfect op maat van de viool gemaakt zijn - en dat maakt ze ook zeer aangenaam om te spelen. Daarnaast weet hij ook de harmonische en ritmische mogelijkheden uitstekend te benutten.”
In het cd-boekje schrijft u dat iedere violist zowat zijn eigen techniek had tijdens de zeventiende eeuw. Van Matteis is geweten dat hij zijn in-
strument ter hoogte van de onderste ribben hield. Wat heeft die houding voor gevolgen voor het klinkende resultaat?
Beyer: “Die houding is op afbeeldingen uit die tijd wel vaker te zien, vooral als het om volksmuzikanten gaat. Voor mij is het niet mogelijk om de viool zo te bespelen, maar ik bewaarde wel het idee van de vrij klinkende viool die niet geklemd wordt tussen kin en schouder. Ik heb voor de opnames de viool onder het schouderblad gelegd. Dat levert een heel ander klankresultaat op. Het instrument resoneert meer dan in een normale positie. Ik kan me ook inbeelden dat de speelwijze van Matteis bij het publiek voor een bijzondere ervaring zorgt. Wanneer de violist het instrument weg van het hoofd, bij de buik, bespeelt, wekt men de indruk dat hij zijn instrument meer ‘aanbiedt’, dat ze als het ware een geschenk wordt voor het publiek. Ik zie daar ook een vriendelijke uitnodiging in om beter te luisteren of te dansen. Het illustreert ook dat Matteis iemand was die zeer extravert was. Het is alleszins geen manier die aangewezen is als men zich wil uitsloven in technische moeilijkheden of als men louter wil demonstreren. Het is wel een uitstekende houding om het publiek direct aan te spreken en zonder omweg iets over te brengen naar de mensen.”
Naast de viool valt ook het gevarieerde en creatief ingevulde basso continuo op in jullie opname. Hoe heb je dat aangepakt? Beyer: “Eerst en vooral zijn er de klavecimbel en de viola da gamba. De cello was namelijk nogal zeldzaam in het 17de-eeuwse Engeland terwijl de viola da gamba erg populair was. Matteis heeft het
instrument ook voorgeschreven in enkele partituren of vermeld in titels van zijn uitgaven. Daar hebben we twee tokkelinstrumenten aan toegevoegd, want Matteis was ook gitarist die zelfs een zeldzame traité over de barokgitaar heeft geschreven. Zowel gitaar als theorbe komen dus aan bod. Het basso continuo biedt in deze muziek veel ruimte voor een eigen invulling, maar we moesten opletten dat het niet te rommelig werd. Ik denk dat we er toch in geslaagd zijn om elke compositie op een persoonlijke maar adequate manier in te kleden die dicht bij het karakter van het stuk ligt.”
Waarom passen de Sonates of Three Parts van Purcell die u in Gent ook brengt bij de muziek van Matteis?
Beyer: “Purcell leefde natuurlijk een generatie later dan Matteis. Ik beweer dus niet dat er een rechtstreeks verband is tussen hen. Maar als muzikaal genie had Matteis wel een belangrijke invloed op het muziekleven van zijn tijd en het is niet uitgesloten dat daar wat van is blijven nazinderen. Bij beide componisten herken ik een mengeling van mediterrane en Engelse kleuren in hun muziek. Matteis hanteert ook een zeer fijne en soms gedurfde harmonie. En subtiele harmonische kleuren zijn nu net ook een handelsmerk van Purcell. De muziek van Matteis beantwoordt meestal aan het verwachtingspatroon, maar plots kan er een vreemde noot opduiken, die enigszins ‘uit de toon valt’, maar die precies daardoor bijzonder expressief wordt. Hij noemde dat ‘false consonances of melancholy’. Die maken zijn werken bijzonder origineel. Daaraan merkt men ook dat hij gefascineerd was door datgene wat verbazing
wekt, door wat mensen door elkaar schudt of wat hen destabiliseert. Die harmonische vindingrijkheid die bij Matteis al in de lucht hing en sporadisch aangewend werd, werd door Purcell steeds vaker en bewuster gehanteerd.”
Wat is de filosofie van je ensemble Gli Incogniti?
Beyer: “Ik wil graag veel muziek ontdekken en me niet te veel specialiseren. Ik laat me dus graag van het ene project naar het andere meeslepen omdat ik verschillende dingen wil doen. Ik hou van musiceren met muzikanten die op dezelfde golflengte zitten. Gli Incogniti is een groep muzikale vrienden die een zelfde opvatting delen: zo hebben we de intentie om de notentekst te respecteren en voelen we de drang om de historische omstandigheden te willen kennen waarin een compositie ontstond. Naast een grote inzet voor de muziek die we uitvoeren, willen we ook de goede sfeer in de groep houden. Dat is ook zeer belangrijk als je samen iets wil uitstralen op het podium.” Dit interview werd ook gepubliceerd in het tijdschrift Staalkaart, editie mei-juni 2011.
Biografieën Gli Incogniti Yoko Kawakubo, barokviool Baldomero Barciela, viola da gamba Francesco Romano, theorbe en barokgitaar Anna Fontana, klavecimbel Amandine Beyer, solo barokviool en muzikale leiding Het ensemble Gli Incogniti werd opgericht door Amandine Beyer in 2006. Het ontleent haar naam aan de ‘Academia degli Incogniti’, een Venetiaans genootschap uit de 17de eeuw. De ensembleleden worden in de eerste plaats verenigd door hun grote passie voor muziek, met een gemeenschappelijke ambitie om steeds geëngageerde en coherente interpretaties neer te zetten. Gli Incogniti legt zich toe op de uitvoering van muziek van enkele grote componisten uit de Barok zoals Bach en Vivaldi, met bijzondere aandacht voor het blootleggen van de minder gekende en onopgemerkte elementen in hun overbekende partituren. Daarnaast breken zij ook een lans voor het door het grote publiek minder gekende repertoire uit die tijd. Het bestuderen van deze werken helpt hen ook om het oeuvre van bekende tijdgenoten beter te begrijpen. Bij het label Zig-Zag Territoires namen zij o.a. de Vioolconcerto’s van Bach, de Vier Seizoenen van Vivaldi (Choc de l’année van Monde de la Musique) en False Consonances of Melancholy van Nicola Matteis (Choc van Classica) op. In 2010 wijdde het ensemble een opname aan het vocale en instrumentale oeuvre van Johann Rosenmüller. Gebruikmakend van hun flexibele bezet-
ting zal Gli Incogniti in volwaardige orkestbezetting zowel de Concerti Grossi opus 6 van Corelli (2012) als de Concerti a molti instromenti van Vivaldi (2013) opnemen om het publiek kennis te laten maken met een pracht aan minder bekende en bekende Italiaanse barokmuziek.
Amandine Beyer Na haar studies viool aan het Conservatorium in Parijs specialiseerde Amandine Beyer zich voor barokviool in de klas van Chiara Banchini aan de Schola Cantorum in het Zwitserse Basel. Daar kreeg ze ook les van befaamde musici zoals Christophe Coin en Hopkinson Smith. Ze verleende haar medewerking aan een twintigtal cd-opnames voor Erato, Harmonia Mundi, Alpha, Opus 111 en ZigZag Territoires. Haar opname met muziek van Jean-Fery Rebel gooide internationaal hoge ogen en werd bekroond met tal van onderscheidingen waaronder een Diapason d’or de l’année en een Choc du Monde de la Musique. In 2011 verwachten we haar eerste solo cd met de Sonates & Partitas van Bach. Beyer wordt regelmatig als soliste of orkestmeester gevraagd door tal van toonaangevende orkesten zoals Collegium Vocale Gent, Les Siècles, Ensemble 415, Collegium 1704, Le Concert Français en Al Ayre Espanyol. Recent werd ze aangesteld als docent barokviool aan de Schola Cantorum Basiliensis.
Binnenkort in de Handelsbeurs Artemis Quartett & Jacques Ammon (piano) Mozart, van Beethoven, Piazzolla di 20.09.2011
Klassiek seizoen 2011-2012
Nieuwe korting formule: Klassiek à la carte
De Handelsbeurs selecteerde de mooiste kamermuziek in een nieuw klassiek seizoen. In 23 concerten worden beklijvende werken uitgevoerd door boeiende solisten en ensembles zoals Tabea Zimmermann, Christoph Prégardien, Alexandre Tharaud, Frank Braley, Arditti Quartet, Christine Busch, Ictus, Sol Gabetta en vele anderen. Voor de de volledige concertkalender met informatie over inleidingen, workshops en een masterclass kamermuziek: www.handelsbeurs.be
Vind je je gading niet in onze abonnementen, dan is er vanaf seizoen 2011-2012 een mooi alternatief: koop in één keer 4, 5 of 6+ tickets voor verschillende klassieke concerten en je krijgt respectievelijk 10, 15 of 20% korting op de basis- of reductieprijs. Je kan deze formule vanaf 1 juni ook online kopen, het hele seizoen lang.
Tekst Tom Eelen | Foto Artemis Quartett © Felix Broede | Coördinatie Claire Denoyette Opmaak Jasper Persoons | V.U.: Michael Joostens © Handelsbeurs Concertzaal, Kouter 29, 9000 Gent