‘Ook bij mijn zus Phronesis speelt jazz ging in het donker langW zaam het licht uit’ at als muzikant én publiek compleet blind zijn? Dat vroeg de Deense contrabassist Jasper Høiby van Phronesis zich af. Sinds twee jaar beantwoordt het jazztrio de vraag met het bijzondere project ‘Pitch Black’: optredens in complete duisternis. Maar het is veel meer dan een gimmick. Wim Wabbes Jullie laatste plaat heet ‘Walking dark’ en jullie concert heeft de titel ‘Pitch Black’. Vanwaar al die duisternis? “Mijn zus is in 2005 blind geworden. Ze is dialysepatiënte en heeft altijd al met haar gezondheid gesukkeld. Twee jaar later droeg ik het album Green Delay aan haar op, omdat ze zo een moedige, bijzondere meid is. Ze heeft mij zoveel gegeven, dat ik iets wilde terugdoen.” “Aanvankelijk wilden we gewoon een plaat uit brengen, maar het was onze manager die plots bedacht: ‘Waarom speel je niet eens een concert in het volslagen donker?’ Een schitterend idee, ook omdat ik vind dat de media te veel aandacht hechten aan hoe iedereen er op een podium uitziet. Dat hele showverhaal krijgt een te groot
belang. In het donker valt dat helemaal weg en blijft er enkel de muziek over.”
De muziek van Phronesis is ritmisch complex en virtuoos. Levert dat geen problemen op als jullie in het donker spelen? Hebben jullie daar hard op moeten oefenen? “Als je echt de waarheid wil weten: nauwelijks. We hadden al een goeie band met elkaar op het podium, dat hielp. Er waren wel enkele kleine aanpassingen nodig. Om de overgangen aan te geven, moesten we onze visuele communicatie vervangen door muzikale ‘cues’. Maar onze muziek wordt sowieso al voor het grootste deel daardoor bepaald. Ken je de New Yorkse saxofonist Steve Coleman? Zijn muziek wordt sterk bepaald
“Je ervaart tijd op een andere manier, net als wanneer je de slaap niet kan vatten”
door verrassende wendingen: de hele tijd wisselt hij van tempo en melodie. Er is een Belgische saxofonist die ook zo werkt, Fabrizio Cassol, een grote inspiratie voor mij en een onvoorstelbaar goeie muzikant. Toen ik zijn trio Aka Moon voor het eerst zag, kon ik alleen maar denken: ‘Is dat echt mogelijk?!’ Ik was helemaal van mijn sokken geblazen.” “Het fysieke gevoel van muziek maken in het donker is wel heel anders. Na het eerste concert kwam Ivo, de pianist, naar mij
en hij zei: ‘Jasper, dit doen we nooit meer.’ Voor hem is het natuurlijk een enorme uitdaging – 88 toetsen, begin er maar aan.” (lacht) Is er voor jullie een muzikaal verschil tussen in het duister spelen of met podiumlicht? “Net als bij het publiek ga je je hoe dan ook meer op de muziek concentreren; het verscherpt je aandacht. Je ervaart tijd op een andere manier, net zoals wanneer je de slaap niet kan vatten. Je denkt ‘nu is het 4 uur’ en je kijkt op de klok en het is pas 2 uur. Het vertraagt alles.” Welke ervaring betekent in het donker spelen voor een publiek? “Mensen moeten wel fysiek wennen aan het duister, maar dat was voor ons aanvankelijk ook het geval. Bij het eerste concert besloot Anton op de vloer te drummen. Ik kon dat duidelijk horen en ik dacht: ik hoop dat hij zometeen nog zijn drumstel terugvindt. Om het publiek toch wat houvast te bieden, beginnen we met de lichten aan. Mijn zus is ook niet blind geboren: het licht ging voor haar langzaam uit. Zo ook voor het publiek.” Hoeveel keer hebben jullie ‘Pitch Black’ al opgevoerd? “Nog niet zo vaak, een keer of vier. Het is niet evident om plekken te vinden die je volledig kan verduisteren. Ik zou het trouwens fantastisch vinden mochten er ook blinden in de zaal zitten. Dat zou voor mij heel bijzonder zijn.” Vr 18.10.13 — Phronesis ‘Pitch Black’ Concert in complete duisternis.
9