FOCUS STREAMINGMUZIEK
FOCUS
Jukebox met 15 miljoen liedjes Na een decennium waarin muziek vooral werd gedownload, lijkt Spotify de voorloper van de ‘streaming’-revolutie: alle muziek direct beschikbaar, altijd en overal af te spelen.
30
Digitaalgids januari/februari 2011
30-33_toekomst_dig_muz.indd 30
Digitaalgids januari/februari 2011
22-12-10 11:07
d, e
M
eer dan 10 miljoen mensen in zeven Europese landen ontdekten de afgelopen twee jaar de inmiddels ruim 15 miljoen tracks van Spotify. Voor het eerst lijkt er een derde weg gevonden. Geen cd’s kopen, niet downloaden, maar muziek die je direct afspeelt, ook wel ‘streamen’ genoemd, vanaf een grote jukebox op internet. ‘Streamen’ is geen nieuw verschijnsel, denk bijvoorbeeld aan Uitzendinggemist en YouTubefilmpjes. Op audiogebied plaveiden Pandora en Last.fm de weg met interactieve, persoonlijke internetradio. Daarbij houdt slimme software voortdurend bij wat een gebruiker zelf afspeelt en mooi vindt, of juist niet. Het belangrijkste kenmerk van deze streamingdiensten is dat de muziek niet wordt gedownload, maar online (in de ‘cloud’) wordt afgespeeld. Je hebt dus niets op je harde schijf staan. Je betaalt ook niet meer per liedje, maar een vast bedrag per maand. Dat is even wennen, maar de voordelen zijn overduidelijk. Overal waar internet is, staat een gigantische muziekbibliotheek tot je beschikking. Geen gedoe meer met downloaden (en virussen), cd’s branden, en geen afspeelbeperkingen door ingebouwde technische slotjes (de zogeheten Digital Rights Management of drm). Een prettige bijkomstigheid van internetmuziek is dat je het kunt afspelen via elk apparaat met een internetverbinding, of het nu een computer is, een netbook of een smartphone. Met de snelle verbindingen van vandaag is de kwaliteit meestal goed tot uitstekend. En als je streaming combineert met de hype van nu, sociaal netwerken, kom je uit bij muziek delen: de onlinevariant van het ouderwetse muziekavondje met vrienden.
in Nederland te weinig adverteerders en verloor veel aanhang toen het een maandabonnement introduceerde. In Nederland pioniert de VPROsite ‘3 voor 12’ al jaren met de Luisterpaal, waarop complete albums zijn af te spelen, vaak nog voor ze in de winkel liggen. Recentere initiatieven grazen het internet af naar vrij beschikbare muziek. Een overzicht van de belangrijkste streamingdiensten vindt u op pagina 33.
Koudwatervrees Als de voordelen zo evident zijn, waarom heeft de eerste succesvolle dienst dan zo lang op zich laten wachten? Het antwoord: koudwatervrees van de grote muzieklabels, bang als ze zijn dat het ‘afspeelmodel’ kannibaliserend werkt op de verkopen van cd’s en betaalde downloads. Thierry van Engelen, directeur van Universal Music Digitaal (het label van onder meer U2, Lady Gaga en Marco Borsato), juicht de nieuwe ontwikkeling toe: ‘Ik denk dat Spotifyachtige diensten een heel belangrijke rol gaan spelen. Waarom zou je alles willen hebben als je met mobiel internet en een laag bedrag per maand onbeperkt toegang hebt heel veel muziek?’ Artiestenmanager Martijn Crama valt hem bij: ‘Cd’s en lp’s waar de platenindustrie letterlijk op draait, worden steeds meer overbodig. De toegang tot muziek – niet het bezit ervan – is het sleutelbegrip. De toekomst van streaming hangt af van de muziekindustrie.’ De muzieklabels zijn nog niet helemaal om. Ze blokkeren de introductie van de dienst in hun thuismarkt, de Verenigde Staten. Crama: ‘Onbegrijpelijk, maar Spotify heeft grote markten als de VS nodig voor een gezond bestaan. Ook de artiest heeft de massa nodig om aan streams te kunnen verdienen.’
KOUDWATERVREES VAN DE MUZIEKLABELS HIELD EEN DOORBRAAK TEGEN
Aanloop Spotify is nu de eerste dienst die in Nederland en een aantal andere landen contracten heeft weten te sluiten met alle grote muzieklabels. De inkomsten komen bij Spotify uit reclame (gratis versie), en uit abonnementsgeld voor de varianten zonder reclame. Voorlopers kwamen en gingen. Pandora was een tijdje beschikbaar in Nederland, maar trok zich onder druk van de muzieklabels terug op de Amerikaanse markt. Het populaire Last.fm trok
Schoorvoetend Streamingmuziek biedt de platenmaatschappijen ook eindelijk een aantrekkelijk alternatief voor consumenten die nu nog massaal downloaden via ruilnetwerken. Een strijd die – zo geven ze nu schoorvoetend toe – zo goed als verloren is. Maar hoe zit het met de vergoedingen voor de artiesten? Van Engelen: ‘Wij sluiten contracten met iedereen die een nette vergoeding voor de artiest Digitaalgids januari/februari 2011
30-33_toekomst_dig_muz.indd 31
Martijn Crama Atriestenmanager ‘Onbeperkte internettoegang is een voorwaarde voor het succes van streamingmuziek.’
Yvo Verschoor Onderzoeker Consumentenbond ‘Een mooie manier om nieuwe muziek te ontdekken’.
TIP
Een cd’tje branden met streamingmuziek? Dat kan. Er is een keur aan (gratis) software beschikbaar, bijvoorbeeld op www.applian. com. Is legaal, zolang downloaden dat ook is.
Digitaalgids januari/februari 2011
31
22-12-10 11:08
focus streamingmuziek
Streaming in huis Er zijn talloze manieren om streamingmedia aan de geluidsinstallatie thuis te koppelen. Een (oude) lap top met internetverbinding via een kabeltje aan de versterker koppelen, is de simpelste variant. Opslaan op een netwerkschijf en afspelen via een thuis netwerk is al geavanceer der. De fraaiste, maar duurste oplossing is een draadloos muzieksysteem als Sonos aanschaffen. De smartphone wordt dan de afstandsbediening. Mooi, maar prijzig.
garandeert.’ Hij erkent dat die vergoeding per draaibeurt veel lager is dan bij de verkoop van een liedje. ‘Maar bij een abonnementsdienst is het volume vele malen groter dan wat je ooit met cdverkoop kunt bereiken.’ Hij noemt het voorbeeld van een YouTube-video van Lady Gaga. Die werd in 2010 meer dan 300 miljoen keer bekeken. Dat mag zo zijn voor topartiesten, voor een gemiddelde muzikant komt de lat veel hoger te liggen. De Amerikaanse website The Cynical Musican becijferde dat een artiest die vroeger 1100 cd’s moest verkopen om quitte te spelen, daar nu maar liefst 4 miljoen afspeelbeurten in Spotify voor nodig heeft.
iPod Met grote en betrouwbare streamingdiensten is er steeds minder noodzaak om cd’s te rippen of mp3’s te downloaden, maar wie muziek op zijn iPod of mp3-speler wil zetten, is voorlopig nog gebonden aan een eigen collectie op de harde schijf. Ook een cd’tje branden is alleen met speciale software mogelijk (zie de tip op de vorige pagina). Van Engelen gelooft ook niet dat de cd zal verdwijnen: ‘De gemiddelde muziekliefhebber is van een paar artiesten fan en wil daar het album van kunnen vasthouden. Daarnaast vindt hij veel muziek “wel leuk”, daar is een onlineabonnement dan weer prima voor. Met dat gemak is er ook veel minder reden om illegaal te downloaden, dat is toch meer zoeken en brengt risico’s met zich mee.’
Internet, de kurk waarop dit model drijft, is tevens de achilleshiel. Crama: ‘Onbeperkte internet toegang is een voorwaarde voor het succes van streamingmuziek. Dat is in Nederland voor bijna iedereen binnen handbereik, maar in China en Rusland zit nog een groot deel van de bevolking zonder toegang tot het net.’ Maar ook voor de gemiddelde Nederlander is er nog een obstakel om op de mobiele telefoon muziek te luisteren: de verbruikskosten. Neder landse telecomproviders (op T-Mobile na) stellen weer datalimieten in. En dat kan snel gaan, als je bedenkt dat je bij afspelen in hoge kwaliteit (320 kbit/s) in 40 minuten al 100 MB verstookt. Overschrijding betekent een snelheids Digitaalgids januari/februari 2011
30-33_toekomst_dig_muz.indd 32
Keuzevrijheid Consumentenbond-onderzoeker Yvo Verschoor, zelf Spotify-gebruiker, ziet Spotify als een mooie manier om nieuwe muziek te ontdekken. Hij heeft ook een punt van zorg: ‘Als er straks meer streamingdiensten komen, hoe makkelijk is het dan om over te stappen? Kun je bijvoorbeeld je afspeellijsten meenemen? Het is afwachten hoe dit zich gaat ontwikkelen.’
Privacy Bij veel muziekdiensten kun je je afspeellijsten en favorieten delen met anderen. Daarnaast is het vaak mogelijk om publieke profielen aan te maken waarin je veel over jezelf kunt prijsgeven. Hieraan kleven dezelfde bezwaren als aan Facebook, Hyves en andere onlinenetwerken. Bedenk goed wat je met wie wilt delen (bij Spotify deel je standaard je afspeellijsten met anderen). Publieke profielen zijn ook voor marketeers interessant. Om je eigen afspeellijsten en radiostations te kunnen maken, moet je je bij de meeste sites registreren. Wat er met die registratiegegevens gebeurt, is niet altijd helder. Bij Last.fm bijvoorbeeld tast de gebruiker in het duister. Het meestvoorkomende zwakke punt in de voorwaarden is dat adverteerders cookies mogen gebruiken, kleine bestandjes op de computers van gebruikers met informatie over uw luistergedrag en mogelijk meer. De gebruiker moet zelf maar uitzoeken wat de privacyvoorwaarden van de adverteerder zijn.
Na 5 minuten ben je in het buitenland al €24 kwijt
Achilleshiel
32
verlaging of erger, veel extra kosten. En in het buitenland is streaming vooralsnog geen optie, met minimaal €2 per MB. Na 5 minuten ben je in het buitenland al €24 kwijt. En dan is er tot slot geen enkele dienst die álle muziek aanbiedt. Het staat artiesten vrij om het streamen van hun muziek te weigeren. In de Spotify-catalogus ontbreken om die reden grote namen als The Beatles, Pink Floyd en Led Zeppelin.
Toekomst Streamingmuziek is snel groot geworden. Het gonst van de geruchten over allianties en over names, en allerlei partijen, waaronder de Neder landse kabelaar Ziggo, werken aan een eigen dienst.
Digitaalgids januari/februari 2011
22-12-10 11:08
Lala, een van de voorlopers van Spotify, werd door Apple opgekocht om er niets meer van te vernemen. Apple werkt intussen aan zijn eigen streamingaanvulling op de iTunes-store die de iPod-bezitters bedient en probeert volgens geruchten tegelijkertijd Spotify van de Amerikaanse markt te weren. Ook Google wil snel zijn eigen jukebox lanceren, maar zowel Apple als Google zien zich vooralsnog gedwarsboomd door de muziekindustrie.
Het lijkt echter uitstel van executie. Als volgens de laatste berichten beide grootmachten in 2011 met een streamingdienst komen, is de onlinemuziekbeleving in één klap binnen het bereik van honderden miljoenen wereldburgers. En met het huidige tempo waarin smartphones de markt overspoelen, zal het niet lang meer duren of alle oordopjes in het straatbeeld zijn aangesloten op één grote onlinejukebox.
Interessante streamingdiensten Spotify
Grooveshark.com
Last.fm
Installeer een programmaatje op computer en/of smartphone en u heeft toegang tot een ongeëvenaard muziekaanbod (begin 2011 ruim 15 miljoen tracks) en daar komen dagelijks 10.000 bij. Het aanbod van Nederlandse artiesten groeit rap. Bijna alle platenmaatschappijen doen mee. Het gratis ‘Spotify Open’ biedt 20 uur muziek per maand met om de paar liedjes een reclameboodschap. De betaalde versies (Unlimited €5 en Premium €10 per maand) blijven daarvan verschoond en kennen geen tijdsbeperking. Met de Premium-versie Spotify op heeft u ook toegang de iPhone vanaf veel smartphones (zie afbeelding), de beste geluidskwaliteit (320 kbit/s) en kunt u maximaal 3000 liedjes lokaal opslaan. Die ‘offline’-functie is handig voor wie onderweg niet afhankelijk wil zijn van de verbinding (en mogelijke extra kosten). Met de ‘sociale’ functie deelt u uw afspeellijsten met anderen. De persoonlijke sorteer- en waardeermogelijkheden zijn nogal beperkt. www.spotify.com/nl
Grooveshark benadert met het ‘vip-abonnement’ (€3 per maand) Spotify qua functies en mogelijkheden. Anders dan Spotify wordt het aanbod mede bepaald door gebruikers die hun eigen mp3’s delen met anderen. Dat draagt bij aan de omvang van het aanbod, maar zorgt ook voor sterk wisselende kwaliteit. Dat delen door gebruikers maakt het voor de luisteraar lastig te bepalen wat legaal is en wat niet. Grooveshark legt die verantwoordelijkheid voor het respecteren van de auteursrechten geheel bij de gebruikers. Daarnaast heeft de site regelmatig last van haperingen. www.grooveshark.com
Door de ‘scrobbler’ op je computer te installeren, houdt het programma bij wat je lokaal afspeelt, en doet Last.fm aanbevelingen. De muziekdatabase van Last.fm is gratis doorzoekbaar, maar luisteren en je eigen radiostation creëren kost €3 per maand. Van specifiek gezochte tracks worden alleen de eerste 30 seconden gespeeld. Speelt op iPhone en Android-toestellen. Hoe het zit met de privacy van particuliere gebruikers is niet terug te vinden.
Luisterpaal De VPRO-website ‘3 voor 12’ is een van de pioniers als het gaat om streamingmuziek. De parel van de zeer actuele multimediale site is de Luisterpaal, waar zo’n 30 nieuwe albums twee weken lang te beluisteren zijn, meestal nog voor ze in de winkel liggen. Het aanbod is uiterst gevarieerd, maar top-40artiesten kom je er weinig tegen. Een prima manier om nieuwe muziek te ontdekken. 3voor12.vpro.nl/luisterpaal
En verder: Blip.fm Ideale site voor zolderkamer-dj’s. Jango.com Interactieve radio volgens het Last.fm-model, maar dan gratis. 22 tracks.nl Muziekblog waarop toonaangevende dJ’s 22 lijsten met 22 tracks samenstellen in 22 genres. Shuffler.fm Ontdekkingsreis langs een keur aan internationale muziekblogs. Songa.nl YouTube-jukebox. Surf2music.nl Nederlandse muziekwinkel waar je ook een streamingabonnement kunt nemen (vanaf €10 per maand). Soundcloud.com Muzikaal ‘schetsboek’ voor en door muzikanten, die elkaar zo hun nieuwste creaties laten horen.
Digitaalgids januari/februari 2011
30-33_toekomst_dig_muz.indd 33
Digitaalgids januari/februari 2011
33
22-12-10 11:20