voeding & gezondheid Zomerse dorstlessers
Fris ja, maar fruitig? Een zomers drankje? Ja graag. Maar dat mag best wat minder zoet en calorierijk zijn. Tekst Harry van Dooren
»
Wat drinken we deze zomer? Traditionele frisdranken als cola en sinasachtigen mogen dan de dorst lessen, ze zitten ook vol extra’s als calorieën, tandtreiterende zuren, aroma’s en kleurstoffen. De lightvarianten leunen zwaar op kunstmatige zoetstoffen. Wat zijn de alternatieven? Water is de onvolprezen dorstlesser. In de meeste Nederlandse gemeenten komt
CONSUMENTENBOND.NL
topkwaliteit gewoon uit de kraan, voor een habbekrats. Op het terras kom je meestal bij tafel-, bron- of mineraalwater uit (met of zonder bubbels). Afhankelijk van de bron hebben deze waters een zeer verschillende minerale samenstelling en zijn ze zelden gezonder dan water uit de kraan. Incidenteel zijn er zelfs verontreinigingen aangetroffen in flessenwaters. Overigens krijg je op het terras ook regelmatig kraanwater met ingespoten bub-
bels als je ‘spa rood’ vraagt. Prima voor het milieu, maar niet bepaald eerlijk…
Niet zuiver Ook niet altijd zuiver zijn de fruitig uitziende watertjes als Crystal Clear, Vitamin Water en Sisi Fruitwater. Ze bevatten weinig tot geen calorieën, maar ook geen fruit. Terwijl de sappige partjes op het etiket dat wel suggereren. In de halve literverpakking van Crystal Clear zit
CONSUMENTENGIDS, JULI/AUGUSTUS 2013
15
Zuur voor de kiezen welgeteld één druppel echt vruchtensap. Daar komt niet veel smaak vanaf, vandaar dat er flink wat aroma’s en zoetstoffen zijn toegevoegd. In het kleurrijke Vitamin Water is de vrucht ook ver te zoeken, ondanks de exotische fruitnamen op de fles. Dankzij de toegevoegde suikers krijg je meer calorieen binnen dan je bij ‘water’ zou verwachten. En de vitaminen? Leuke gimmick, maar het is niet best als je naar limonade moet grijpen voor je dosis ‘gezond’.
Puur natuur Biologische limonade is de nieuwkomer in het frisdrankschap. Bionade uit Duitsland brouwt fantasievolle smaken – ook een colavariant – van natuurlijke, meest biologische grondstoffen. Bionade bevat minder calorieën dan traditionele limonades en geen kunstmatige zoetstoffen. Niet biologisch, wel ‘natuurlijk’ is Holy Soda van Nederlands grootste frisdrankfabrikant Vrumona. Over het recept wordt niet geheimzinnig gedaan: mineraalwater, fruitsap, de zoetstof stevia en natuurlijke aroma’s. ‘Natuurlijk’ zegt weinig over hoe gezond Holy Soda is, maar qua calorieën is het geen slechte keuze. En ook op het etiket staat niets vreemds. Al wat langer bekend is Carpe Diem, een eveneens ‘natuurlijke’ frisdrank op basis van thee-extract en kombuchaculturen
Frisdranken danken hun frisse smaak aan toegevoegde zuren. De toevoeging van suiker voorkomt dat het zuur overheerst. De zuren – die ook in lightfrisdranken zitten - zijn een flinke aanslag op het gebit en dragen bij aan tanderosie en het oplossen van tandglazuur. Over het algemeen geldt dat dranken met een zuurgraad onder de 5,5 pH geen vrienden van het gebit zijn en onder de 4 pH zelfs ronduit vijandig. Maar er speelt meer mee. Koolzuurhoudend water lijkt agressief, maar wordt vrij snel onschadelijk gemaakt door het speeksel. Bij bruiswater met citroen is het speeksel echter veel minder effectief. Ook karnemelk is vrij zuur, maar geeft geen problemen. Het zuur wordt goeddeels geneutraliseerd door het aanwezige calcium. Tot slot maakt het uit hoelang je zure stoffen in je mond houdt. Zo is cola met een rietje minder schadelijk dan wijn die bij een liefhebber aandachtig over de tong gaat.
Dranken van zuur naar neutraal (in pH) Zuur
Neutraal
Thee, naturel
Appelsap 7,1
2,8 Cola (light)
Water 7
2,9 Cassis, limonadesiroop Sinaasappelsap, up-dranken
6,8
3 3,2
6 3,3
3,4
3,8
4
Kindercola
Kruidenthee
4,4 Karnemelk Bier
Rode wijn, witte wijn, sportdrank
Koolzuurhoudend water
Yoghurtdrank
(gisten en bacteriën). Aan kombucha wordt her en der een heilzame werking toegedicht, maar bewezen is het niet. Het wonderdrankje van dit moment is waarschijnlijk kokoswater, het ietwat
4,3
Melk (halfvol)
troebele vocht dat in de kokosnoot zit opgesloten. Na de warme aanbeveling van diverse beroemdheden is het kaliumrijke drankje omarmd als de ultieme sportdrank. In puur kokoswater zitten weinig calorieën, maar in de varianten waarmee de markt nu wordt overspoeld, zit vaak vruchtensap. Dat betekent extra suikers en dus calorieën.
Light Lightfrisdranken bevatten minder suiker dan het origineel. Maar dat wil niet zeggen dat het drankje caloriearm is. In lightsap is een deel van het vruchtensap vervangen door water: van 30% (Appelsientje light) tot 50% (Roosvicee 50/50). Soms is het niet meer dan water met een scheut (ruim 20%) fruitsap (Hero Gewoon Water). Wie geen calorieën wil, bestelt een drank-
16
CONSUMENTENGIDS, JULI/AUGUSTUS 2013
CONSUMENTENBOND.NL
Tea in de Sahara Soms zorgt warme drank voor verkoeling. In droge hitte, zoals in de woestijn, zorgt een kop hete thee dat je lichaam extra gaat zweten en dat heeft een verkoelend effect, mits het zweet weg kan. Helaas werkt de truc niet bij klamme drukkende hitte. In dat geval is zelfgemaakte ijsthee
In een halve liter Crystal Clear zit welgeteld één druppel echt vruchtensap intens rode kleur komt waarschijnlijk niet van de 0,1% bloedsinaasappelsap, maar van wortel. Bier zonder alcohol bevat zo’n 40% minder calorieën dan een 5%-pilsje. Alle bekende merken hebben 0%-pils, en ook witbier is tegenwoordig voor de Bob beschikbaar. Daar hoort zeker geen citroen of limoen in, volgens de liefhebbers. Het zuur helpt de biersmaak om zeep. Nog nauwelijks verkrijgbaar in een kleine verpakking, maar wel handig om te weten: er is een steeds groter aanbod van alcoholvrije of -arme (0,5%) wijnen. Kenners menen ook zonder alcohol het
CONSUMENTENBOND.NL
Sm
er lp kc a
aa
k
&
25
Ty p
e
cl
CALORIEËN PER GLAS k
In het biersegment zien we deze zomer Amstel Radler. Dit in Duitsland uitgevonden ‘fietsbier’ bevat 2% alcohol aangevuld met 60% ‘citroenwater’. Normaal gesproken betekent minder alcohol minder calorieën, maar dat gaat voor dit ‘dubbelverfrissende’ biertje niet echt op omdat de vruchtsuikers juist weer calorieën leveren. In Grolsch Stender Red Orange zit een half procent alcohol. De
de betere keuze. Ice tea (of iced tea) in pak of blik lijkt misschien minder zoet dan bijvoorbeeld cola, maar schijn bedriegt: de friszure smaak doet je vergeten hoeveel suiker erin zit. In Lipton Ice Tea Green is een deel van de suiker vervangen door de zoetstof stevia. Dat komt de smaak niet ten goede, concludeerde een Consumentenbondpanel vorig jaar: waterig, bitter en zurig. Ook de nasmaak is wat bitter, aldus onze proevers. Bijna allemaal vonden ze de Ice Tea Green met suiker lekkerder dan de versie met stevia.
er
Alcohol(vrij)
karakter van de druif en het effect van de vergisting te herkennen. Geen druivensap dus, maar ook geen echte wijn. Wel 50 tot 60% minder calorieën.
M
je waarin de suikers zijn vervangen door zoetstoffen. De geur-, kleur- en smaakstoffen die de illusie van ‘het echie’ moeten geven, zitten er nog wel in. Sommige onderzoeken suggereren dat alle zoetstoffen – dus ook de kunstmatige – het lichaam in de eetstand zetten en daarmee is light misschien wel het paard achter de wagen, al is de theorie omstreden. Wat zeker geldt, is dat minder zoet meestal goed nieuws is voor de gezondheid.
1. Crystal Clear
alle
2,3
2. Lipton Ice Tea
zero sugar
5,0
3. Sourcy Holy Soda
appel, framboos
32,0
4. Sourcy Holy Soda
appel, cranberry
32,5
5. Hero Gewoon Water
druif, citroen, perzik
35,0
6. Sourcy Holy Soda
peer, perzik
37,0
7. Bionade
gember, sinaasappel
47,5
8. Carpe Diem Kombucha
cranberry
47,5
9. Sourcy Vitamin Water
mango, guave
47,5
10. Bionade
lychee
52,5
11. Bionade
vlierbessen
55,0
12. Bionade
kruiden
55,0
13. Amstel 0,0%
62,5
14. Jillz 0,0% 15. Roosvicee 50/50
65,0 rood fruit
16. Wieckse Witte 0,0% 17. Appelsientje Light
65,0 65,0
sinaasappel
67,5
18. Hero Kokoswater
ananas
67,5
19. Grolsch Stender
red orange
72,5
20. Hero Kokoswater
witte druif, limoen
72,5
21. Wieckse Rosé 0,0%
75,0
22. Amstel Radler
105,0
23. Appelsientje Multivitamientje bosvruchten
120,0
CONSUMENTENGIDS, JULI/AUGUSTUS 2013
17