SEPTEMBER 2019 | JAARGANG 30
NR 6
Verdieping in duurzaamheid
Citizen science Levende tuinen De kolken voorbij (Landbouw)transities Rijkswaterkwaliteit Bomen planten Bioplastics
DAK ONGESCHIKT? GEEN PROBLEEM Vier alternatieven om alsnog zonne-energie te oogsten Zonnepanelen gelden al jaren als een goede investering en dragen bij aan een gasvrij Nederland. Helaas kunnen ee n ongunstige zonligging of dakconstructie, de welstandscommissie en gebrek aan spaargeld een privé-zonnecentrale in de weg zitten. Ook voor appartementeigenaren en huurders zijn pv-panelen vaak geen optie. Toch de zon in huis halen? MilieuMagazine onderzoekt vier alternatieven. HARRY VAN DOOREN
I Ga de markt op De meest laagdrempelige route is het stroomoverschot van andere particuliere opwekkers afnemen. Vandebron, Powereers en Opgewektvoorelkaar brengen vraag en aanbod op deze burgermarkt bij elkaar. Als afnemer heb je geen extra financieel voordeel bij deze constructie, maar ook geen investeringskosten voor een pv-installatie. Bonus: de wetenschap dat je duurzaam bezig bent. Opwekkers krijgen een vergoeding of korting op de leveringskosten van het energie-
24 MILIEUMAGAZINE | NR 6 | SEPTEMBER 2019
bedrijf. Voorwaarde: aanbieder en afnemer moeten bij hetzelfde energiebedrijf zitten.
II Vorm een coöperatie De energiecoöperatie. Dankzij de Regeling Verlaagd Tarief - beter bekend als de postcoderoosregeling - is het mogelijk om met gelijkgestemden binnen aangrenzende postcodegebieden een gemeenschappelijke duurzame energiecentrale op te zetten. De opbrengst van de centrale wordt verkocht aan een energiebedrijf.
DUURZAME ENERGIE tot acht procent, afhankelijk van de kWh-prijs en het niveau van de energiebelasting. Eneco biedt ook StukjeZon (looptijd vijf jaar) aan dat net als het vergelijkbare VrijOpNaam (looptijd negen jaar) investeert in een zonnepark. Je koopt als het ware een aandeel in dat zonnepark. Op basis van je aandeel en daaraan gekoppelde opbrengst, krijg je gedurende de looptijd een korting op je energierekening. Anders dan bij eigen zonnepanelen of de postcoderoosregeling is deze bron niet fiscaal gesubsidieerd, wat het rendement kan drukken. Het voordeel is dat je niet aan postcoderoos bent gebonden en dat je na verhuizing kan blijven participeren. Je kunt bovendien op elk moment in- en uitstappen of panelen bijkopen. Nadeel: voor het voordeel moet je wel bij de energieleverancier blijven. De deelnemers krijgen gegarandeerd vijftien jaar lang een korting op de energiebelasting. Het financieel rendement (het belastingvoordeel gesaldeerd met de investering en doorlopende kosten) is van veel factoren afhankelijk, maar komt gemiddeld tussen de drie en zes procent uit. Het grote voordeel van deze vorm is dat je al kan instappen met één zonnepaneel of een abonnement van een paar tientjes per maand, meestal kun je later nog uitbreiden. Nadelen zijn er ook: wegens overhead en vastrecht is de regeling vaak minder gunstig voor mensen die maar weinig stroom gebruiken en er zijn er allerlei contractuele voorwaarden die per coöperatiemodel meer of minder gunstig uitvallen. Ben je bijvoorbeeld verplicht om allemaal met dezelfde energieleverancier in zee te gaan en kun je zelf laten uitkopen als je verhuist buiten de postcoderoos (en daardoor het belastingvoordeel kwijtraakt)? In de nieuwe postcoderoosregeling die voor 2021 is aangekondigd, wordt mogelijk een verhuisrecht opgenomen of voorzien in een uitbreiding van de roos.
III Investeer via je energieleverancier Als er geen burgerinitiatief in de buurt is kan je bij sommige energiebedrijven investeren in elders opgewekte zonne-energie. Bij ZonneHub van Eneco leg je €300 per paneel in, die kosten verdien je volgens het energiebedrijf binnen tien jaar terug. Het gekozen dak wordt voor minimaal vijftien jaar beschikbaar gesteld, dus je draait minimaal vijf jaar winst, oplopend tot vijftien als het dak beschikbaar blijft en de panelen het blijven doen. Eneco belooft een rendement van vijf
Booming Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek lag er eind 2018 meer dan 2.300 megawatt aan zonvermogen op Nederlandse daken, 37 procent meer dan het jaar ervoor. Een klein maar snelgroeiend deel wordt geleverd door particulieren die zich hebben verenigd in een energiecoöperatie. Volgens de Lokale Energie Monitor steeg dit collectief zonvermogen in 2018 naar bijna 75 MW en het gezamenlijk windaandeel naar 159 MW. Genoeg stroom voor ruim 140.000 huishoudens. Bijna 70.000 Nederlanders zijn inmiddels lid van een lokale energiecoöperatie, waarvan er vorig jaar 85 bijkwamen. De teller nadert de 500. Naast zon- en wind- zijn er inmiddels ook warmte- en biogascoöperaties van start gegaan. De genoemde vermogens zijn piekvermogens en kunnen in de praktijk lager uitvallen omdat zon en wind geen constante opbrengst hebben.
IV Beleg in zonne-obligaties Niet je eigen groene stroom opwekken, maar wel de groei ervan mogelijk maken? Dat kan via crowdfunding. Zo haalde Greenchoice eind vorig jaar €450.000 op met ‘KiesZon voor de toekomst’. Met de inleg worden de komende drie jaar 100.000 panelen geplaatst die 9.000 huishoudens van energie moeten voorzien. Deelnemers konden obligaties kopen voor €250 per stuk die een effectief rendement bieden van 4,1% (4,6% voor Greenchoice-klanten) over de looptijd van de lening (3 jaar). Via www.greencrowd.nl, www.zonnepanelendelen.nl en www.duurzaaminvesteren.nl kun je inschrijven op vergelijkbare zonobligaties. Er is een grote verscheidenheid in voorwaarden: looptijden van 3 tot 15 jaar, minimum inleg van €25 tot €1000, rendement op basis opbrengst of een vaste of variabele rente variërend van 3 tot 6% per jaar. Net als bij andere obligaties is er risico op betalingsachterstanden en kun je in het ergste geval je inleg kwijtraken. Het zijn namelijk vaak achtergestelde obligaties: bij een faillissement gaan andere schuldeisers voor. De verhandelbaarheid van dit soort obligaties is gering en aan spelregels gebonden. Stagnatie Het aanbod van zonneobligaties en andere grootschalige zonneprojecten lijkt te stagneren. Dat heeft enerzijds te maken met het netwerkproblemen. In verschillende delen van Nederland kan er geen externe kilowatt meer bij. Anderzijds tonen gemeenten koudwatervrees bij het vergunnen grootschalige zonneparken, omdat met name zonneweides stuiten op publieke weerstand. Rendement De genoemde rendementen worden sterk beïnvloed door de uitwerking van het klimaatakkoord met betrekking tot de salderingsregeling, de nieuwe Regeling Verlaagd Tarief en begrote terugverdientijd. Aan de techniek zal het niet liggen: het rendement van zonnepanelen verbetert nog steeds terwijl de prijzen blijven dalen, al staat tegenover dat laatste voordeel een prijsstijging van arbeidsloon in de oververhitte Nederlandse installatiebranche. Op wereldschaal is de impact van de prijsdaling enorm: dichter bij de evenaar is het oogsten van zonne-energie inmiddels goedkoper dan olie of gas oppompen. SEPTEMBER 2019 | NR 6 | MILIEUMAGAZINE 25