Rıfat ilgaz bunadı bu adam sınıf yayınları by Hasan Öztürk

SINIF YAYINLAR!

G ü l d ü r ü

D i z i s i :

B U NA D I BU A D A M

BEŞ

RIFAT İLGAZ

BUNADI BU ADAM !

SINIF YAYINLARI İstanbul :

1972

Kapak :

E v r e n

Y E L K E N

O fset

M atbaasında

d iz ilm iş

Kapak

K o m po z isyo nu

T a m e r

b a s ılm ış tır.

G ü r p ı n a r

AMAN A M C A C IĞ IM ! «İ d r i s e fe n d im i!..» Y a zıh an esin in kapısında d urm u ş, am barın içind e vızır vızır kaynaşan kala balığa doğru s e s le n iy o rd u : «<İ d r i s !.. İd ris e fe n d in i!..» Oysa şu Ekrem d e n ile n s iv ri akıllı yeğen,

adam

çağırm ak için n eler, ne d o n a n ım la r y a p tırm a m ış tı. Geç başına, o d ü ğ m e li ses ku tusu nu n , iç yazıhanede ki d a k tilo kızı mı ça ğıracaksın, tık! Dokun d ü ğ m e s i ne, «Sevim h a n ım !... Bir dakika!» İkin ci am bardaki İd ris e fe n d iy e mi s e s le n e c e k s in : «Heeey!.. İd ris efendi!..» Hayırsız yeğen Ekrem mi lâzım? A ç m u h ase be yi, tık! «Ekreeem!..»

Sen Bey'ini u n u t da «Ekrem bey» siz b ir çağır bakalım ! Kılını b ile oyna tm a z züppe!.. «Ekrem bey!» Hay senin gib beyin boynu a ltında kala!.. İyisi mi bu d ikta fo n mu n edir, e lin i b ile sü rm e z s in ! S ırf k e n d ine «Bey d e d ir tm e k için koym adı mı b uraya ... Kim e y u ttu ru y o r. M u h a s e b e c iy e

s e s le n e c e k s in :

«Hayri beeey! G e zgin 'in sandıkları y ü kle n d i mi?» Gel g e le lim , kim dokunacak p arm ağının u c u y la şu soğuk m a k in e y e ... se le si..

Bu biraz da a lışkan lık m e

«Heeey! İd ris e fe n d i beee!..» «Buyurun Şaban bey!..» «Gel yazıhaneye!» « G e liy o ru m , Şaban bey! Şimdi..» Bir dakika sonra yo rd u yazıhanenin. «Geç, o tu r şuraya

İdris efendi bakalım .

kapısında d i k i l i

Seslen, şu oğlana

kahvele ri!...» K ahveler s ö y le n m iş s ig a ra la r y a kılm ıştı. D em ek gene «Halvet» vardı ikisi arasında. Şaban Ş a n lı’nın b ir şe yta n lığ ın a suç ortağı olm ası g e re k e c e k ti id ris e fe n d in in . «Bak İd ris e fe n d i!» dedi.

«Sen yabancım d e ğ il

sin!» Hep b öyle başlardı bu Yabancısı

d e ğ ild i

de,

neden

«Halvet» k o n u ş m a la rı... aylık ye diyüzd en

bine

çık m ıyo rd u , o naltı s e n e d ir? Yani şu Şipşak A m b a rı açıldı açılalı?.. İd ris efen di yabancı d eğ ils e , Şaban Şanlı da yabancı sayılm azdı. Gönül rızasiyle şu yediyüz, bin olm azsa İd ris efen di bin yapm asını, ayına göre ikib in e , ü çb in e çıka rm a sını b ilird i. Şaban ŞanIf m n cebinden kuruş kuruş çıkan b ir şey yoktu ki.. 6

O n iki kam yon g id ip g e liy o r d u nasıl olsa. Bütün ş o fö r le r in k o n ta k anahtarı İd ris e fe n d in in parm a kları arasındaydı. O ç e v ir m e d e n ne b u jile r a te ş le n ir, k a m y o n la r g id e r g e lird i.

«Söyle bakalım , e v v e lâ İdris Efendi!» dedi, «İş le r nasıl g id iyor?» K im in iş le r in i s o ru y o rd u bu patron? Eğer İdris Efen din in özel iş le r in i s o ru y o rs a , ço k şü kür, t e p e ’de arsayı a lm ış tı. E llib in i de

y a tırm ış tı bankaya, k r e d i

nin de b ir pundu nu b e k liy o rd u . Şu son aylarda da Aydın'ı, D e n iz li’yi a lm ıştı avucu nu n içine. «Vallaaa!» dedi, « B ilm e m a m m a ... İyi g ö rü n ü y o r iş l e r . . ! » «Hacı D ursun g e çti b iz i... Sekiz kam yo nla v u ru y o r Şipşak A m b a r ın ı... Neden v u ru y o r, h iç durdun m u üzerinde?» «Vurduğu ortada a m m a ... Neden v u ru y o r ...

tu h a fiy e c i, m a n ifa tu ra c ı m il l e t i, çok dönek m il l e t . . . Hacı D ursun p a rtid e son g ü n le rd e ...» Şaban Şanlı bu parti lâfına çok kızardı. «Bırak p a rtiy i» dedi, «O p a r tiliy s e onun kadar biz de p a rtiliy iz !» «G eçe nle rd e A n k a r a ’ya y o lla m ış la r da onu ...» «Yok ö y le ş e y ... Benden izinsiz kuş uçmaz bu ralarda! Söyle.. Sekiz k a m yo nla nasıl v u ru y o r bizi bu Hacı Dursun?.. M u h a se b e d e n hesaplarını ç ık a rt tırd ım geçen y ılın ... N e rd e y s e yarı yarıya zarar... Ya ni yarı yarıya kâr d e m e k istiyo ru m ..» «Esas d e fte r d e n mi?..» « G e lir d e fte r in d e n çık a rta c a k d e ğ ilim a!..

Söyle

neden başaşağı gid iyoruz? » «Zatınız daha iyi b ilirs in iz ? » «Benim b ild iğ im , Hacı D u rsun 'u n bizi v u rm a sı, s ır f Hacı D u r s u n ’un Hacı D ursun olm asınd an !» 7

«Nasıl, a nlıya m a d ım !» «Yani d iy o ru m , s ı r f Hacı o lm asınd an ile ri g e li yo r! » «Bak... Bu d oğru işte!..» Suç, kendi ü ze rin d e n ka ym ış, Hacı D u rsu n 'u n ha cılığına y ü k le n m iş ti. Yüzü g ü lm ü ş tü biraz: «Olur, neden

o lm a s ın !»

dedi, «Hacıya

rağ be t

var.. Hacı d edin mi akan s u la r d u ru yo r, H ü k ü m e t b i le hacılara döviz a y ırıy o r b ö yle günde! İtib a rla rı o l masa.. Bak, d oğru bu!..» İşin n ereye varacağını

b ilm e d e n Şaban Ş a n lı’yı

doğ ru la yıp d u ru y o rd u . Şaban: «Bak İd ris Efen di!» d ed i, «Sen ya ba ncım s a y ıl m azsın ... Şu Ekrem s iv ri a kıllısınd an daha çok akra basın bana g ö re ...» «Sağol Şaban bey!..» «İyi d in le s ö z ü m ü ... Ben b ir haftaya varm az yola çıkıyo rum .. Hacı olm ad a n şu ambarın başına g e çm e k yok bana!.. D e v ir o d e v ir d eğ il a rtık!» «Allah kabul e ts in !. ..» «Allah da kabul e tsin , bizim m ü ş te r ile r de.. Ş im di sana düşen iş ... H ü k ü m e tin v e rd iğ i 200 d olar be nim çayım a, kahvem e, n a rg ile m e y e tm e z !.. Ne yapıp yapacaksın şu iki üç gün iç in d e sevaba g ir m e k i s t i yo rsa n S te r lin

bana b u la b ild iğ in kadar, de b ulu rsa n geri

çe v irm e ..

d o la r bulacaksın.. A n lıy o r m usun?

Dolaş piyasayı..» Yazıhanenin kapısı üç d ö r t ke re v u ru ld u ,

d ışa r

d an ... Şaban Şanlı: «Bak b akalım !» dedi, «Hangi m ü n a s e b e ts iz bu!» Kapının anahtarı

içerde n ç e v r ilin c e b om ba gibi

d üştü iç e riy e Ekrem T un çbile k.. Şaban Şanlı: «Hayrola..» dedi,

«Nerden g e liy o r s u n bu

te ?»

sa at

Pardösüsünü b ile çıka rtm a d a n g ir m iş t i içe ri: « H a stahaneden!» d ed i, «Taksi kapıda b e k liy o r!» «Yaramaz b ir şey mi var?» « A nnem !..» dedi, « A n n e m i k a ld ırd ım !» D okunsan a ğlıya caktı: «Yaaa!.. Vah vah!...» «Hastalığı..» «Daha b elli değil... Baygın yatıyor... H em en dö n e c e ğ im ... Biraz para rica e d e c e k tim avans olarak!» Buraya kadar iy iy d i ya.. İş, para lâfına g e lin c e ça tıld ı k a ş la rı... «Ne ka d a r!... Elli y e te r mi?» « E fe nd im !» dedi «Elli lira ta k s iy e g idecek.. Yüze lli ikiyüz!» Şaban Şanlı b irin e para v e rm e k is te m e d i mi c e k e tin in c e p le r in i k a rış tırır iç c e b in d e k i iki dosyayı ra h at rahat d old u ra n kâ ğıtla rı bonoları m e k tu p la rı çıka r ır... M e n d ilin e kadar d ö k e rd i masanın ü s tü n e ... O y sa to m a r p a n talo nu n sağ ce b in d e y d i. Ekrem e lin i uzat sa ç e k e r çıka rırd ı to m a rı. O kadar kâğıdın arasından gene de aradığını b u l du da... A ra sa , beş on lira daha ç ık a ra b ilird i: «A l!» dedi, «Y ü z a ltm ış b e ş lira ... İdare e tm e ğ e bak! G e ç e rke n m uh a se b e ye uğra da avans o la ra k yazd ır;v e r! Bu ay A lla h b ilir, gene avansın, aylığını ç o k tan a ş tı... Biraz id a re li g it d iy o ru m sana... Haydi g e ç m iş olsun!..» Gözünün

u cuy la b ir se lâ m v e rip çıka rke n

İdris

e fen di ku ş ku lu ku şku lu b akıyo rd u p eşind en : «Hava da inadına güzel bugün!..» dedi. Şaban Şanlı: «Yani..» dedi, « Kaytardı mı d e m e k istiyorsun ? ..» «Yok... Ö yle b ir şey d e d iğ im yok... Hava, ta m ba har havası..»

«Senin o ld u m olası şu d e lik a n lıy ı gözün tu tm az.. N e s in i b e ğ en m e z sin a nlam a dım k i... Şuraya g ir e li nerd eyse altı ay o lu y o r. N e sin i g ördü n altı aydır. Arasıra ka ytarm ası var, o k a da r... T u ttuğ un u da ko pa rı yo r hani.. N a z illi’yi nasıl kopardı Hacı D ursun 'd a n ..» «Bir a rkadaşının aracılığı..» «Arkadaş, m a rk a d a ş ... Hep b ö yle o lu r bu işler.. Hani a kra b a m d ır d iy e s ö y le m iy o ru m .. Tavşanın s u y u nun su y u ... İş v a r bu çocukta... N eyse, d o la r d iy o r d u k ... Hava da d e d iğ in gib i ta m bahar havası.. Söyle de ş o fö re ya n a ş tırs ın arabayı.» Ekrem y ü z a ltm ış b e ş lira nın ü stü n e c e b in d e k ile ri de e kle d i. O ldu y ü k s e k s e n ik i lira ... Ve yaş y ir m i ik i... İki kadeh p a rla ttı h em en o racıkta.. Biraz c e s a re tin i to p la m a k iç in ... K o ştu p osta h a n e n in te le fo n u n a .. Ban kanın s a ntralın d an T ü lâ y ’ı istedi.. « A loo o!.. T ü lâ y ..

Bak, ben..

Ekrem..

r e m i v a r mı canım ! Ekrem T u n çb ile k!.. mi

Hangi Ek-

E kre m le ri de

p erson el d osyasına a lfa b e tik o la ra k fiş liy o r s u n ?

Tam m e s le ğ in in adam ısın Tüla ycığım . A k ş a m a b erab e riz değil m i? Y iy e c e k biraz param var. Ö rn e k pavyona g id er, dans ederiz.. O lm az mı?? Sıra D. h a r fin d e k ile r de mi bu akşam ? Kaydı bizden desene.. D ed im ya ta m ç e k ir d e k te n y e tiş m e s in iş in d e ... Bir a m b ar da ben açarsam , ş im d id e n p e y liy o r u m se ni! C anım , banka açarsam , d e m e k is te d im . Bizim p atronun a m b arın dan ne farkı var, ç u rç u r bankaların? N eyse, g e le m i y o rs u n d em ek!.» H em en S e vgiy i buldu yazıha ne sind e: «Ben Ekrem !.. O ta ra fta hava nasıl, ya ğ m u rlu d e ğ ild ir , inşa lla h! Güzel dem ek. H em de çok güzel! Ba şını k a ldırıp g ö kyü zün e b a k a b ild iğ in e göre.. Boş o tu ru y o rs u n şu h a ld e ...

Canın biraz da g ezm ek is tiy o r

d em ek!.. İstakoz s e v e rd in sen değil m i? Ka rid es de se verdin .. Ne d u ru y o rs u n ö yle yse.. B e kliyo ru m .. Hani o yeni açılan r e s to ra n d a ... Tamam mı? İki sa a tliğ in e m i? Peki, p e k i... Eve g it g e l... S e kizde ... Ona ka dar... On d eriz de o n b ir o lu r... B ile m e d in oniki..» Caz fena d e ğ ild i. B e a tle s ’ların m ü z iğ id ir d iy e b ir şey y u ttu rm u ş la rd ı, bayat b alıklarla b ir lik t e ! Bile b ile y u tm u ş la r , sonra kan t e r için d e te p in m iş le r d i ta m iki saat... Saat o n ik iy e doğru, d e ğ il d a n s e tm e k , ayakta d ura cak h a lle ri k a lm a m ıştı. Böyle zam anlarda idareyi he men ka dın lar alırdı ele.. S e vgi: «Haydi!..» dedi, «Kalkıyoruz!» «Dansa mı?» dedi Ekrem. « G ü ld ü rm e adam ı!.. Dans

e de cek halin mi var!

Eve g id iy o r u z ! ... Söyle, araba g e ls in !» A ra b a masaya yanaşsa daha iyi ola caktı. Biraz da g arso n la rın ya rd ım ıy la b a ş a rd ıla r bu işi.. Fora e t m iş le rd i o to m o b ilin b ütü n c a m la rım ... A ls a n c a k ’ta S e v g i y i bıra ktığ ı zaman biraz a çılm ıştı Ekrem. S a a ti ne baktı ta m bir! «Yani!..» dedi, «Örnek barın num araları yeni baş lıy o r...» Saydı paralarını.. O n iki lira y ir m ib e ş kuruş.. «İyi para!» dedi, «Bir kanyak iç e b ilir im . On kâğı da b ir g ö b e k havası!..» Kapıdan içe ri g ir e r g irm e z s ü n e ... «Tuh a na sını...» d ed i,

y a p ış tıla r pardösü-

« V e s tiy e r parası v a r da

ha... Onu u n u ttu k !» Salla n arak daldı i ç e r i... B a rm e n ’in önünden g e ç ti.. Tam gözüne k e s tir d iğ i masaya g e ç e c e k ti ki.. Göz göze g e lm e z mi Şaban Ş a n lıy'la ! «Hayır!» dedi, «Yan lış g ö r ü y o ru m ... Olam az bu!»

Nasıl olam azdı! Bal g ib i o lu rd u , oydu işte. O da E k re m ’i g ö rm ü ş tü . Ne ya pm alıyd ı ş im d i? A p ta llığ ın sırası d e ğ ild i. Y ü rüd ü onun m asasına doğru. Tam üç kadın vardı, yarı çıplak, m asa da ... B ir de pırıl pırıl kafalı b ir arkadaşı..

Gene

yazıhanedeki

so ğ u k k a n lı

lıkla sordu: «Hayrola!» dedi, «Ne işin v a r buralarda?» «Sizi a rıy o rd u m !» dedi, d ığım y e r kalm adı!» « B ir şey mi var yoksa?» «O lm asa a ra r m ıydım ? .. c e k le r!

«Tam üç s a a ttir s o rm a

H em en a m e liy a t

Kanama v a rm ış m id e s in d e !

e de

Peşin almadan

a m e liy a t yapa m a m d iy o r doktor..» «Ne!» dedi, «Peşin alm adan yapam am mı, d iy o r, k e s m e li bu ada m la rı! Sonra v e r ir iz d iy e m e d in mi?» «Dedim , dem ez o lu r m u y u m !» «Yahu hele siz a m e liy a t edin, bakalım n e tice n ’o la c a k da mı d iy e m e d in ? Ne b iç im a d a m la r b u n la r be!.. Ya şey o lu rs a ... V e rile n paralar.. N eyse kaçtan aşağı olm az d iy o r!» «İkibinden kapı açıldı.. Ben D e v le t H astan esi bu, d e d im . A ç ık ta n b ir b eşy ü z lü k v e re lim .

O lm az dedi,

b in be şyüzd e n aşağı o lm az m ış!» «Taş a tm ış da kolu y o ru lm u ş ! O lu r pekâlâ.. Bal gibi!..» Bir anda p an talo nu nu n

sağ ce b in e daldırdı e lin i.

Pabuç kadar b ir to m a r çıkardı.. Dışta kalan b in lik le r i ç e v ir d i, ç e v ir d i.. .

Sıra g eldi b e ş y ü z lü k le r e ...

Onları

da açtı, açtı... En e s k ile rin d e n b ir in i ayırdı. Ç e k ti k u lağından! «A l!» dedi, «Ver o adama..» «Am an a m cacığım !..» Bu «amca» lâfını, onu u ta n d ırm a k iç in s ö y le m iş -

«H iç olm azsa bin yapsaydınız!..» A m c a lâfı fe na k o y m u ş tu Şaban Ş a n lıy a ... Yüz lü k le ri ç e v ir d i, ç e v ir d i.. . Barın ala cakaranlığında, esk ic e le rin d e n üç ta n e yü z lü k ç e k ti: «A l!» dedi, « A t önüne, to p ra k d o yu rsu n g ö z le r i ni!» A r t ı k bu barda d uru lm a zd ı, h em en g e ç ti b ir aşa ğıdaki bara. M ü ş te r i b e kle ye n sarışın b ir kızın m asa sına ç ö k ü v e rd i: «Ne iç ers iniz? » dedi. «Bir v is k i, ş e k e r im !» «Peki b ir v is k i! B ir v is k i de bana.. İki v is k i daaa!.. Bidaaaa!.. Bi v iskida aa a!.. İkidaaaa!.. Eeeee şim d i... Sööööle b aka lım !.. N ereye?.. N e re ye gid iyoruz? » G id ile c e k y e r b e lliy d i.. Bar kapanırken ç ık tıla r b ir l ik t e . . . Şöyle b ir Karşıyaka y a p tıla r... m ışlardı.. B ir t u r i s t i k o tel b iliy o r d u kadın.

Biraz a ç ıl

« H aydi!» dedi, «Sür baka lım ! Ş o fö r e fe n d i!» Güzel b ir bahçesi vardı o te lin . Kadını g a rs o n la r ta n ım ış la rd ı g ir e r girm ez.. «Bir m asa!» dedi, «Balkonda!» İçe rd en s e s le r g e liy o rd u . C ıvık sarhoş se s le ri.. Kadın b ir y e rle r e g ird i, çıktı... Ekrem yalnız ka lm ış tı. Şöyle b ir salona d oğru göz attı. B a km a s iyle ça rp ılm a s ı b ir o ld u! Nasıl o lu rd u bu! Şaban Şanlı, o lduğu g ib i bardaki masayı buraya a k ta rm ış tı. H em tic a re t, hem z iy a r e t... Biraz da d o la r to p la m a k tı m aksadı. D ola rsız Hacı o lacak d e ğ ild i ya! O da Ekre m 'i g ö rm ü ş tü g ir e r girm ez. İyi amm a, ne işi vard

lE k r e m ’in b uralarda?

So ğu kka nlılığ ını

bozm a

dan: « H ayrola!» dedi, «Nasıl buldun beni!..» «Sorm ayın !» dedi Ekrem , «Hiç s o rm a yın !» Ç ık a rm ış tı m e n d ilin i

arka ce b in d e n , ağlıyordu..

«Sakın...» dedi Şaban Şanlı, «Sakın b ir hal o lm a s ın !» «Tahmin e ttiğ in iz gibi.. M asada kaldı a n n e c iğ im !» Hıçkıra hıçkıra a ğlıyordu. «Hele o tur! Bak g arson !.. Bir su.. Hayır.. Bir rakı.. İyi g e lir .. . Bir rakı daha..» Neden sonra ke n d in e g e lir gib i oldu: « Hem en g it m e li y i m ! »

dedi.

«Yarın cenazesini

ka ld ırm a k lâzım. Bir m ik ta r ...» Şaban Şanlı ş ö y le b ir to m a ra el a ttı... B ir b in lik sıyırdı ü stte n : «Am an am ca cığım , bin lira neye ye tece k.. olm azsa ik ibin o lsu n!»

Hiç

Bir belâlı akraba ka lk ıy o rd u ortadan.. Son m as rafıydı bu iş te ...

Biraz da eski d o s tla rd a n sayılırdı

Sakine hanım. «Hadi!» dedi, «Cenazeyi hangi ca m iy e ka ld ırıyorsan te le fo n e d e rs in ya rın :» Geri geri ç e k ild i m asadan. Kızı g a rson larda n s o r madı bile. H ayırlı b ir m ü ş te r is i çık m ış o lacaktı. «Tam ikibin lira !» dedi, «Tam İsta n b u llu k olduk. Ç ek ş o fö r efen di hava alanına!» Ertesi gün

Şaban Şanlı te le fo n u ç e v ir m iş ,

r e m ’i arıyordu. «A l o o o ! » Karşıdan b ir kadın sesi g e liy o rd u . «Buyurun e fe n d im !» « E kre m ’i a rıy o rd u m b en... Siz kim sin iz? » «Ben mi e fe n d im ? Ben E k re m ’in annesi!» «Olamaz! İmkânı yok.. O lam az!» «Neden olamazm ış?..» «Bu gece sabaha k a rşı...

A m e liy a t m a s a s ın d a !..

Bir y a n lışlık olacak.. Siz.. İsm iniz?»

«Sakine e fe n d im !» «Olamaz e fe n d im ... Nasıl o lu r? Sakine a m e liy a t m asa sınd a ... Sîzlere ömür!..»

hanım

« Am an dağlara ta ş la r a ... Ö lm ü ş fa lan d e ğ ilim !» Şaban Şanlı kadından daha b itk in d i: «Öyle ama, dedi, oğlunuz, dün gece sizin a m e li ya t m asa sınd a ...» S akine hanım, yarı ö fk e li, yarı sözünü ke s ti: « Ö y le d ir o ... rür! »

n e şe li, p atron u n

Başı s ıkış tı mı, hem en beni ö ld ü

Birkaç dakika k a rş ılık lı g e liy o rd u te le fo n d a n ...

s u s tu la r. Sade so lu kla rı

Şaban Şanlı, e lin in a yasıyla şakağından sızan t e r leri s ile re k : «Peki, ş im d i ne ola cak? dedi..

M u a y e n e ü c re ti,

a m e liy a t parası, cenaze m a s ra fı... Beşbin liraya p a t ladı ö lü m ü n üz!» «Yani ne yapm am ı is tiy o rs u n u z ? M a sra fın ız boşa g itm e s in d iy e ö lm e m i m i? Hayır Şaban Bey, ik inize ina t ö lm i y e c e ğ i m . .. Kendi e c e lim le ö le ne kadar çok ya şay a cağ ım daha!»

EĞER BATACAKSA B e yler sokağına sa ptım , K e s t e ll i ’ye g id en so kak taydı bizim Y ılm a z ’ın yazıhanesi. Burun buruna g e ld im hanın kapıcısıyla.. « M e rh ab a D ursun e fendi,» d edim .

«Yukarda mı

biz im ki? » Kesti önü m ü : «Yahu!» dedi. «Elim den b ir kaza çıkacak, ö ld ü r e c e ğ im ben bu h e r ifi. A la c a ğ ım ayağımın altına, eşek sudan g e lin c e y e kadar ye, ye m e z m is in !.. Ye, yem ez m is in !» «K im i a lacaksın ayağının altına?

Bizim Y ılm a z ’ı

mı?..» d iye so rd u m . «Ne Yılm az'ı b e y im ! Y ılm a z bey aklı başında, ş e k e r g ib i a da m ... Şu C a v it e fe n d i d e n ile n hâyasız, na m uss u z v a r ya? Tanırsın bu rezil h e r ifi, değil mi?»

Kısa k e s m e k için: «Tanırım.» d ed im , «Tanımaz o lu r m uyum.» «Sen n erde n ta n ıya ca ksın ! Ben ta n ırım onu, ben! Ne b ilirs e n o h e r if hakkında azdır!» Eyvaaah!... Gene ya k a la n m ış tık . İşim bu s e fe r çok a c e le yd i. Y ı lm a z a çoğu zaman çene ça lm a k için u ğrardım ya, bu s e fe r b ir ta h liy e dâvası iç in g e lm iş tim . «Hele o tu r biraz!» d iy e is k e m le s in i sü rd ü a ltım a. Kendisi de ta h ta b ir bavul ç e k ti içerde n : «Sen C a v it e f e n d i y i ta nım a zsın b e y im !» diye ye n id e n başladı. R ezilin, n am ussuzun, ırz düşm an ın ın b ir i d i r o! Bana bu sabah ne dese b e ğ en irsin? » «Ne d edi? Gene ç ik o la ta d a çalışan kız la r...» «D u uu r p atlam a! Ne d e d iğ in i ö ğ re n m e d e n önce, ne b iliy o r s u n bu C a v it e fe n d i hakkında onu s ö y le s e n !» «Dur, s ö y liy e y im !

Y u kard a çalışan

d e lik a n lıla rı,

ç ik o la ta d a çalışan kızları alır, g ö tü rü r, onlara öte-beri a lıv e r ir ta k s i t l e . . . H erha lde üç beş ku ru ş da k e n d i si n a s ip le n ir ...» «Ne üç beş ku ru şu bee? H e r if düpedüz e ş kiya ! V u rg u n c u n u n , s o y g u n cu n u n , te fe c in in dom uzu! A d ıy la sanıyla p in ti C a v it... A l ı r yukarda c ilte v in d e çalışan g e n ç le rd e n b irin i, g ö tü r ü r te rz iy e . A m a n gözünü s e v e yim , H aşim B e yc iğ im , bu d e lika n lı yabancı d e ğ il, iyi çocuk, n am uslu ç o c u k tu r. Borcuna sa dıktır. Elbise ya p tırm a k is tiy o r , baksın ku m a şla ra b ir ... Ben k e filim o na...» Elbise beşyüz lira mı? Yüzde otuzdan yü z e lli lira yı d e lika n lıd a n açıktan alır. Elbise g e lir d e lik a n lıy a altıyü z e lliy e . Yüzde y ir m id e n yüz lira da te rz id e n alır, b ir e lb is e d e n bu n am ussu z te fe c in in c e b in e g ir e r ta m ik iyüz e lli lira ! Koskoca tü c c a r te rz i kazansa kazansa b ir e lb is e d e ne kazanır?

Y e tm iş , seksen, b ile m e d in

yüz lira! Her zaman c ilte v in d e k i d e lik a n lıla rı g ö tü r e ce k değil ya! Ç ik o la ta c ı kızları da alır, g ö tü rü r m ağa zalara. Rujdur, a llık tır, pudradır... İncik boncuk... Sü v e te r, kazak... K e fil o lu r, b o rç la n d ırır da b o rç la n d ırır p a rm a k kadar kızları. Ö d iy e m e z hale g e tir ir . Sonraaaa?... Sonrası o rta d a ... Ö d e y e m e z le rs e bu s e fe r de a lır g ö tü rü r şuraya b u ra y a ... Ne ırz d ü ş m a n ıd ır b il m ezsin b e y im ! İşte b ö yle b ir n am ussuz ka lka r da bu m e m le k e t bu g id iş le çok s ü rm e z batar, derse,

tepen

atm az mı se nin, haa te p e n atmaz mı?..» «Neden b a ta rm ış bu m e m le k e t,» d ed im .

«Ona

s o rd un mu?» «Sorm ak mı? H e r i f so rm aya v a k it bırakm adı ki.. B ir gazetede o k u m u ş , E fe s ’te şarap d ağ ıta cakm ış b i zim kızlar... Bizim İz m irli kızla r...» «Kim e d a ğ ıta ca km ış, anlıyamadım?..» «Canım h e r se ne t u r i s t

ç e k m e k için b ir ş e n lik

y a p ıy o rla r ya E fes'te.. Eski Yunan g iy im li b ir kızla, b ir d e likan lı kupayla şa rp su n a ca k m ış m is a firle re .» «Sunarlar ya!..» «Gelde bu gavata a nlat sen! Kızlarım ız nasıl şa rap dağıtırm ış.. Bu d in s iz lik , bu zındıklık, bu hayâsız lık değil de n e y m iş ! D in im e lâf s ö y liy e n , bari m üslüman olsa d iye b ir söz va rd ır ya, ta m o hesap.. Han, bu lâfı d in i b ütün biri sö y le s e , hiç de canım yanmıyacak. T utm u ş, bu ırz düşm anı, bu te fe c i sö y lü y o r. Taş yağa cakm ış başım ıza. Batacakm ış bu m e m le k e t. O Efes d e n ile n y e r de bu yüzden b a tm a m ış mı za te n. Bu s e fe r de b ütün m e m le k e t o lduğu gibi g ir e c e k m iş y e rin d ib in e ... S ö yle ş im d i, sen o lsaydın ne yapardın bu adamı?» «Ne yapacağım ı g ö s te r ir d im kapının yo lu nu . D e f ol, d e rd im !»

Fırsat bu fır s a t t ı r d iye d o ğ ru la c a k o ld u m is k e m leden, iki e liy le o m u zla rım d a n b astırdı: « O tu uu r!» dedi. « O tu r da anlatayım . N e re ye g i d iy o rsu n ? H e r ifin burnuna s o k u ld u m da n ’o lu rm u ş şa rap d a ğ ıtırla rsa d ed im , s ö y le bakalım , n 'o lu rm u ş?... Birden b u rn u m u n d ire ğ i ke s k in rakı ko ku su yla s a rs ıl maz mı! H e r if taaa sabah namazı b aşlam ış, m eğer, iç m e y e ... Söyle, d ed im , n ’o lu rm u ş ? Ağzını m eyh an e ka pısı gib i açtı da şu cevabı v e rd i bana: Şarap d e d iğ in küpte durdu ğu gib i durmaaaz. İnsanın b e yn in e b ir v u r du mu gayrı ne o lu rsa o lu r . .. Ne nam us kalır, ne ah lâk, b ir k e p a z e lik tir gider.. Birden k a y b e tm iş im ken d im i. D e m e k sen b ö y le b ir bardak şarabı ç e k in c e sa l dırıyo rsu n , ilk karşına çıkan kıza haa... İçin ce ne na m us ka lıy o r sende ne ahlâk haaa!.. Ç u lla n ıy o rs u n ç i kola tacı kızların ü zerin e ö y le mi?...

Şu o tu rd u ğ u n is

ke m le yo k mu, kaptığım g ib i g e ç ir m iş im ka fas ına ... Ulan nam ussuz, sen nasıl s ö y le rs in b u n u ... Z o r k u r tu ld u e lim d e n . .. K u rtu ld u da alıp başını g it s e .. . D ik ild i karşı y o la ... Boşuna ne s in ir le n iy o r s u n be, dedi ka rşıd a n ... Bunları ben s ö y le m iy o ru m k i... F a h re ttin K e rim s ö y lü y o r M e c l i s t e . . . Biz kim o lu y o r u z k i... Bak d ed im , b ir de m e b u sla rım ıza ça m u r a tm a ... K a rışm am sonra haaa!..» G ö z le rin in

içine baka baka

d o ğ ru ld u m i s k e m le

den: » Ö fk e le n m e D ursun e f e n d i c i ğ i m ! » d ed im , «G ali ba adam haklı.. F a h re ttin K e rim M e c lis k ü rs ü s ü n d e böyle b ir ş e y s ö y . ..» «Nasıl s ö y le r, e fe n d im , inanm am !.. K e n d ile ri iki bardak şarabı çe k in c e genç kızlarım ıza mı s a ta ş ıy o r lar?...» «İçmez ki F a h re ttin K e rim . Y e ş ila y c ıd ır o... Kim b il i r . . . Belki de ke nd in e g üve ni o lm adığı iç in k o y m u

y o r ağzına.. H e r neyse.. Ben g e lm iş k e n şu b izim Yılm a z ’ı g ö re y im hele.. D ö n ü şü m d e uzun uzun ko n u şu ruz.. Hadi ş i m d i li k e yva lla h !» Birden atladı i l iş t iğ i bavuldan: «Nereye?» d iy e d ik ild i karşım a. « Y u k a r ı!» «Kim e çıkıyo rsun ?» «Canım, b izim a v u ka t Yılm az v a r ya...» «Biz, eşek başım ıyız burda? İnsan sorar, A v u k a t Yılm az Bey, y u karda mı diye.» «Sordum a m a ...» «Sen odasında mı d iye s o rm ad ın ki...» «Evet, e v e t haklısın? S o rm a dım . Söyle D ursun e fe n d ic iğ im , yu ka rd a mı, d eğ il mi?» « A v u k a t Y ılm a z H a kta n ır mı? Yok yukarda, saat a ltıda g e lir o, ta m a m mı?» Tam s a a t a ltıd a D ursun e fe n d iy e y a kalan m am ak için b ir b iç im in e g e t ir ip s ıv ış tım yukarı.. İki d e lik a n lıyı alm ış karşısına C a v it e fe n d in in şarap h ik â y e s in i a n la tıyo rd u , h er halde. E n s e le n m e m e k için ö y le s in e hızlı ç ık m ış tım ki m e r d iv e n le r i... Sahanlıklarda b ir s o luk payı b ile v e rm e d e n ,

ta a

b e ş in c i

kata

kadar

çık tım , Y ılm a z'ın ta b e lâ sın ın d ib in e y ığ ılıv e rm iş im . Kapalıydı kapısı... V u rd u m , v u rd u m , y o k tu içe rd e k im se.. Karşı kapıdan siyah g ö ğ ü s lü k lü b ir kız çıktı g ü r ü l tü y e : «Ne o lu y o r!» diye bağırdı çattı da kaşlarım.. «Su!» d ed im . «Hanım kızım , b ir yu du m su!» Bir y u d u m d e ğ il, b ir iç im suydu ka rşım d a ki. Kı zın kapısının açıldığını duyan b ir sürü genç de, yan kapıdan fır la d ıla r dışarı.. En iri kıyım olanı: « H e ee yt!» d ed i. « A s ılm ıy a lım !» Bir kıza baktı, b ir de b ana... Sonra kızın k a rş ıs ı na g e ç ti:

«Ne o lu y o r, a n lıy a lım !» dedi. A n lıy a c a k b irş e y y o ktu . O rtadaydı herşey. Kız: »Hayır V u ra l!» dedi. olacak.. Su istedi.»

« M e r d iv e n le r i hızla ç ıkm ış

Vural ded iğ i genç, döndü kapının önü nd eki arka daşların a: «Tutun ç o c u k la r!» dedi, «Alın içeri.. Sunî t e n e f fü s ya p tıra lım !» D e lik a n lıla r karga tu lu m b a ,

a ld ıla r iç e r iy e beni.

H em en h ep s in in e lin d e b ir e r boks e ld iv e n i vardı. O r tada asılı b ir tobayı y u m r u k la y ıp d u ru y o rla rd ı birkaçı.. S a rd ıla r d ö r t yanım ı. En iri yarısı, belki de ö ğ r e tm e n le ri olan V u ral, e lim i k o lu m u açıp kapadıktan sonra: « A n la t bakalım ahbap!» dedi. «Zorun neydi?» «Kapıcıya g ö rü n m e d e n çıkayım d e d im de..» K u şku lu ku şkulu baktı yüzüm e: «Ne o lu rm u ş g ö rün ürsen ? » dedi. « C a v it efen di va r ya..» «Eee v a r ? . ..» «İşte o C a v it e fe n d id e n gene lâ f açar diye k o rk tum.» « Açarsa n 'o lu rm u ş ? ... Borcun mu v a r senin de?» «Yoook, ne b o rc u m olacak?.. D e m iş ki, C a v it e fe n di, sabah saba h...» «Ne d e m iş , çabuk s ö y le !» « Efes’te her yıl fe s tiv a l o lu y o r ya. İşte bu f e s t i valde b ir kızımız, a çılış tö re n in d e , bardak bardak şa rap su na cakm ış, m is a fir le r in ile ri g e le n le rin e !» «Ne o lu rm u ş sunarsa?...» « M e m le k e t, Efes gibi ye n id e n batarm ış.» G e n çle rd e n b iri dayanamadı, b ir y u m r u k salladı to rb aya : «Ah ula n!» dedi. « Ta ksit alm aya g e lir o bu c u m a r te s i!»

« M e m le k e t şaraptan mı batar,

t e f e c il i k t e n mı,

g ö s te r ir im ben ona!.. Yoksa, parm ak kadar kızları şu raya buraya g ö tü rm e k te n m i? Hele g e lsin bu c u m a r te s i de...» Vural: «Hadi b akalım !» dedi. «Al vo ltan ı sen ş im d i. Bu kadar d in le n m e y e te r. D algamıza bakalım biz de!» Kolum dan tu ttu ğ u g ibi, savurdu dışarı. Ko lum elin d e mi kaldı, yo ksa y e rin d e mi d iye yo kla dım .. Şü kür, her ş e y im y e rli y e rin d e y d i. Y ılm a z ’ın kapısını b ir daha y o k la d ım , g e lm e m iş ti daha. Dura dura, te k e r te k e r in d im m e rd iv e n le r i. Baktım, D ursun e fe n d i, m e rd iv e n in a lt başında. Sanki y o lu m u b e k liy o r b en im : «Geel!» d iye uzattı e lin i, yakaladı sağ o m u z u m dan. «B ula bildin m i,

Avukat

Yılm az'ı?» d iye

sordu

alaylı alaylı. «Hayır,» d e d im , « bu lam adım !» «Yaaa!.. Boşuna çıka rsın işte b öyle beş ka t m e r d iv e n i. Biz burda neciyiz? So rm a k yok mu, adam y e r i ne koyup da?» «O nasıl söz D ursun e fe n d i... Rahatsız e tm e y im dedim .» «Bugüne bugün, bu han benden s o ru lu r. Patron b ile g ire rk e n çıka rke n kapıda bana

g örün ür. D ursun

efen di der, ya rım s a a tliğ in e ç ık ıy o ru m ben... H ele bi d e m e s in ... A ra ya n soran oldu mu, çıktı g itti, hangi ce h e n n e m e g it ti ne b ile y im ben d e rim , boşuna b e k le meyin... Yook e d e b iyn e n , te rb iy e s iy n e n y a rım s a a tli ğ in e d e y ip de çıka rsa o başka.. B e k liy e n le rin a ltına v e r ir im is k e m le y i.. O tu r beş dakika b e y im d e rim , aha ş im d i g e le c e k ... Saat ye di oldu mu a rtık buraya pat ron bile karışam az annadın mı?.. H ü k ü m e t b ile b en 22

den s o ra r bu hanı... Yu kard a bi te k canlı m a h lû k bı rakm am , kolu ndan t u ttu ğ u m g ibi, yallah dışarı!» G ü le c e k h a lim yo k tu ya, gene de tu ta m a d ım k e n d im i: «Yukarda Vural d iye b ir d e lik a n lı var,»

d ed im ,

«Onu da kolundan tu ttu ğ u n g ib i kapı dışarı e d iy o r m u sun?» B irden şaşaladı: «Neee?» dedi, «Vural bey m i? Haaa!.. S e v e rim Vural beyi ben. D ers v e r i r yukarda ç o c u k la ra ... Y u m ru k d e rs i. Sağlam ç o c u k la r d ır haaa!..» Şaşkınlığından fa yda lan arak: «Hadi hoşça kal!» d e d im , «Ben ine rke n Vural beye de u ğ ra m ış tım . C a v it e fe n d iy le g ö rü le c e k ufak b ir hesabı v a rm ış ço c u k la rın , Vural bey dedi ki, D u r sun e fe n d iy e h a tırla tıv e r de yukarı g ö n d e rs in g e ld iğ i zaman, d ed i. A m a n gözünü s e v e y im , u n u tm a sakın!» Y o lu m u ke sti, te lâ ş la : «Yahu!» dedi, « B ıra km ıy a c a ktım içe ri bu ırz d ü ş manını.. Sahi yukarı g ö n d e rs in dedi mi, Vu ral bey?» «Hem de sıkı sıkı te m b ih le d i; aman u nu tm a s ın D ursun e fe n d i diye.. Hadi e yvallah ! U nu tm a, ik im iz i de duman e de r sonra!» C u m a rte s i

günü m a h k e m e

dönüşü e lim le ko y

m uş gibi b u la b ilir d im Y ılm a z ’ ı. Tam zamanında ç ıktım D ursun e fe n d in in karşısına: «Geldi mi?» d ed im . « M a hke m e de n ?» «Yüz yo k bu n am ussuz h e rifte ,» dedi. «Sanki is ke m le y i onun sarhoş kafasına g e çire n ben d e ğ ild im , daha geçen gün. Sırıta s ırıta sorm az mı, c ilte v in d e k i ç o c u k la r a ld ıla r mı h a fta lık la rın ı d iy e ... U tanm a o l malı adamda beee! B ilm iy o ru m , d ed im , çık yukarı da önce Vural Beyi gör! K ü çük b ir hesabı v a rm ış te m i z len ece k ! S ırıttı k e y if te n ... İki m e rd iv e n çıktı, döndü

g eri g eld i. Bak D ursun e fe n d i k a rd e ş im , dedi,

sen

ya nlış anladın geçen gün. Po litika d an pek a n la m ıy o r sun, ne var kızacak?.. Ben de b iliy o r u m , Efes kızla rı nın v e rd iğ i b ir bardak şarapla k ıy a m e t kopm ıyacağım,

F a h re ttin K e rim de b iliy o r .

Hey D ursun e fen di,

hey! M e m le k e t n e re ye g id iy o r b iliy o r m usu n sen? U yu yo rsu n kapının d ib in d e , isk e m le d e . S o lc u lu k aldı yürüdü.. N e rd e y s e g e le c e k le r, çık şu handan dışarı d iy e c e k le r sana.. O n ların üzerin e to pla n tü fe k le n g i dece k d e ğ ils in ya! N am us g id iy o r, ahlâk g id iy o r d iy e basacaksın c a y ırtıyı iş te b öyle!.. Ben b öy le d e m e z sem , F a h re ttin K e rim b ö y le d em ezse, bu kıpkızıl zın d ıklarla başa mı ç ık ılır beee!.. P ro fe sö r kadar mı b i l i yo rsu n sen? G it iş in e be d e d im , başımı belâya s o k ma gene.. İşin gücün m adrabazlık hep. H em inanm az sın, hem in a n ırm ış

g ib basarsın ya ygarayı!»

«D ursun e fe n d i, sen h iç m erak

e tm e !» d e d im .

«Yukarda g ö r ü r le r hesabını. Yu kard a mı ş im d i?» «Az önce ç ık tı! İnm edi daha!» «Çok güzel! B izim ki de yukarda mı?» «Kim?» «Canım b izim A v u k a t Yılm az?» «Al şu is k e m le y i de o tu r beş dakika. T a m irc id e yazı m a kin e si v a rm ış , alıp g elece k. A h a da çantası... Bıraktı g id e rk e n . A l şu is k e m le y i h e le ...

O tu r beş

dakika! Sanki Türk kızlarının, m ü s lü m a n kızlarının nam usla rın ı k o ru m a k bu C a v it efen di g ib ile r e d ü ş ü yo r! » Bir patırdı koptu yukardan: «Dursun e fe n d in !..» Sesinden ta n ım ış tı. «Buyur Vu ral bey!» «Al bu e m a n e ti, iyi muhafaza et!»

Y u varlan a başına..

yu varla n a b ir ş e y indi m e r d iv e n in

alt

Hâlâ s ö y le n iy o rd u yukardan: «Efes kızları haaa!..

Ç iko la ta cı kızlarla o y n a ş ır

ken nam us aklına g elm ez. Efes kızları d e n in ce g e lir! Seni gid i yobaz taslağ ı, p o litik a c ı bozuntusu seni i i !.. Bu m e m le k e t

batacaksa s e nin gibi t e f e c il e r y ü zün

den b atack!.. Eğer b ir bardak şarapla batacaksa, hiç d urm a sın ! A l, D ursun e fe n d i, doğru ilk ya rdım a!»

ESKİLER A L A Y IM !.. Eskici! S o m yalar, ka ryo la lar, a lıyorum ,

pantalon-

lar, c e k etle r... Eskici!..» Bu s e fe r a ld an m ıyaca ğım , onun b ütün o y u n la r ı na, bütün açm azlarına ustaca karşı koyacağım . Onu sotaya düşü rü p, on b ir s e n e d ir g e ce li gündüzlü g iy d i ğ im lâ c iv e rt p an talonu otuza, olm azsa y ir m i beşe m u tla ka s ü re c e ğ im . Ne y ırtığ ı var, ne söküğü.. Biraz diz yaptı o kadar. «Pantalonlar, c e k e tle r, ayakkabılar!..» « E s k ic i!» Paçaları da t i f t i k l e n d i ama, elden g e çe rs e kız gib i o lur. L eke le r o kadar ö n e m li d eğil, s abunlu bezle b ile çıkar. H ele b en z in le b ir s ilin d i mi, açı1 1v e r ir ç iç e k g i bi.

Ş im d iy e kadar çok canım ı yaktı bu e s k ic ile r , bu s e fe r uyanık o lm a lı. Oyuna oyun! «Gel b alkalım , e s kici!..» Hesaplı a dım larla g ir iy o r içeri. ile g ö s te riy o ru m :

A ya ğ ım ın burnu

«Nah, şu so m ya sa tılık !» «Somya mı? Peki, sen n erde yatacaksın?» «Canım, sana ne! N e red e ya tarsam ya tarım . güveysi g id iy o r u m , oldu mu?»

Iç-

«Doğru, n erde yatarsan yat!.. Bana ne!» Yatağı d e v ire r e k y a yla rına bakıyor: «Yaramaz!» d iy o r, «Bana gelm ez. Y a y la r g e v ş e m iş. A m b a la j d e m ir i. Bir de kopuk var..» Sonra nazlı nazlı so ru y o r: «Ne is tiy o rsu n ? » Y ü k s e k te n a tıyo ru m : «Elli lira!..» «Ben sana y e n is in i otuzdan alayım !» d iyor. «Peki, sen ne v e rirs in ? » « H iç b ir şey v e rm e m ! K a ls ın !»

Sen e lli d e d ik te n s o n ra ...

Sonra d uvarları gözden g e ç iriy o r: «Başka b ir şey yok mu?..» Hiç oralı o lm u y o r u m : «Hadi beş lirasını kırayım !» «İn b ir az daha, ben de b ir şey s ö y liy e y im !» «Peki, kırk! O ldu mu?» Bu s e fe r o, ban so ru y o r: «On iki buçuk lira ... İşine g e liy o r mu?» Kızmış gibi y a p ıy o ru m : «Sen ne s ö y lü y o rs u n be! On iki b uçuk liraya b ö y le som ya v e r i l i r mi, çek arabanı. Sende de hiç iş y o k m uş be!» Kapıyı g ö s te riy o ru m . O hiç oralı d e ğ il:

«Başka?» d iy o r. «Ceket, pantalon?..» Ne o lu rs a o lsu n, me g e liy o r. Ç iv id e k i açık

sıranın pantalona g e lm e s i i ş i

gri pantalona y a p ışıyo ru m :

«Nah, p a n ta lo n ! İşine ya ra r mı?» Kumaşını b ir y o k lu y o r. Bayıldığı b e lli ama, renk v e rm iy o r : «Yaramaz!»

d iyo r,

«Çok açık.. A n a d o lu ’ya g i t

m ez!» Ç ivid e n alıp kıçını p e n c e re y e tu tu y o r . Bir ay ön ce ya p tırd ığ ım pantalona: «Ezik!» d iy o r, « N e rd e yse g id e ce k!» Sonra is te m e y e is te m e y e yatağın üzerine b ıra kıyor: «Bizim iş im iz A n a d o lu ile.. A ç ık renk g itm e z!» İçim de n «D ü ştü n mü sotaya?» d iy o ru m . C e k e tin a ltıda ta kılı lâ c iv e rt p an talonu ç e k iy o ru m askıdan: «Nasıl bu g e lir mi işine?» d iy o ru m . Yüzü g ü lü yor. B aşlıyor sıkı b ir in c e le m e y e . Ne leke si kalıyor, ne paçalarının t i f t i k l e n m e s i . . . Ç a tıy o r ka şla rım : «Hor g iy m iş s in b e y im !» d iyor. Sonra g özüm ün iç in e bakarak: «Uygun b ir şey s ö y le de ala lım şunu!» diye e k liyo r. «Bunu satacak d e ğ ilim

ama a ltm ış liraya k ıy a r

san hiç bakm am v e r ir im de..» « A ltm ış lira mııı? Hele.. Hele..» «Elli beş!» «Hele in biraz!» «Canım sen de s ö y le b ir şey!» «Ne s ö y liy e y im y irm id e n fazla e tm e z ki..» «Am a yaptın ha!»

Elinden p an talonu

k a p tığ ım gibi askıya g e ç ir iy o

rum. «Haydi g üle g üle!» «Beyim lâ c iv e rd in m e v s im i d eğ il ş im d i.. Ben kış için, A n a d o lu için ala caktım .» « M e v s im i d e ğ ils e al şu g riy i!» «O da çok açık!.. L âciverd e beş lira daha..» «Olmaz s a tm ıy o r u m !» «Bir iki buçuk daha..» «Hayır s a tm ıy o ru m !» «Otuz iki buçuk! Ha, ne dersin?» «Satılık m alım y o k ! » T u ttu rd u ğ u m f i y a t çok hoşum a g id iy o r. H iç de ö yle bir şey b e k le m iy o r d u m doğ ru su. Daha çoğunu tu ttu rm a k için b ir çıkış daha y a pıyo ru m : «Senin paran çok k ıy m e tli, alamazsın sen! Son sözüm ü s ö y liy e y im mi?» G ö z le rin in içine bakarak: «Tam kırk ade t Türk lirası v e re c e k s in !» H e r if alaycı b ir şeye b enziyor: «Tam kırk tane Reşat altını ve rse m ? » «O da k a b u l ! » ¡kim iz de gülüyoruz. «Zaten satacak d e ğ ilim .

Kırk lirayı bayılırsan

e ve t d e rim b e lk i...» Adam g e rç e k te n sa tm ıy aca ğım a ina nm ış

olacak

ki: «Bir ik ib u ç u k daha!» d iy o r. D iy o r ama,

bu ka

dar kolay y ü k s e liş le r ka rşısında v e re c e k kim ? Eskici, otuz beşi v e r d ik t e n sonra arkasına bak madan ç ık ıy o r dışarı, bayağı ka çıyor benden. Çağırıp v e rm e k b ir e r k e k lik m e s e le s i artık. Hem alacak o l d uktan sonra m u tla ka d ön er g e lir. A d a m kapıyı ç e k e r ken:

«Kırk!» d iye can ç e k iş iy o r g ib i s e s le n iy o ru m . Bir c e va p yok! Kan te p e m e sıç rıy o r, b ir siga ra y a km a k is t i y o rum. Sigara yo k! Ş im di ne yapm alı? Ç aresiz b ir başka e s k ic iy e g ö s te r m e liy im . Bir ta ne si sözde karşı p e n c e reye bakarak s e s le n iy o r kapının önünde: «Eski p a n ta lo n la r a lıy o ru m !» Cama v u ru y o ru m , g e liy o r. Y in e som yadan b aşlı yo ru m işe. Gri pantalo nd an lâ civ e rd e g e ç iy o ru m : « A ltm ış !» d iy o ru m . A d a m ö ğ r e t i l m iş g ib i,

« Y irm i!» d e y ip d ir e tiy o r .

Bir e s kici daha!.. O da y ir m i!

E s k ic ile rin g e ç it re s m i

b aşlıyo r. M a h a lle d e ne de çok e skic i va rm ış ! A m a hiç « y irm i bir» d iye n yok, hepsi y irm i, ö ğ r e t ilm iş g i b i... V a k it g e ç iy o r, akşam ya kla şıyo r. T aks im de y e d id e s e v g ilim b e kle y e c e k . En aşağıdan b ir y ir m i b e ş lik lâzım. Otuz beş lira g ö rm ü ş p an talonu tu tu p y ir m iy e de v e re m e m ama, kırk lirada d ire n m e n in de b ir an lamı yok. Son g elen e s k ic iy e : «Haydi otuz beşi v e r de al!» d iy o ru m . Hiç oralı değil. Başka b iris in e : «Otuz iki b uçuk!» d iy o ru m ! « Y irm i!» d iyo r. Bir e s k ic i daha ça ğ ırıy o ru m : « O tu z !» «Hayır, y i r m i ! » Bir başka e s k ic iy e : « Y irm i beş!» d iy o ru m . Şaşılacak şey! O da: « Y irm i!» d e yip k e s iy o r s e sin i. « Y irm i iki b uçuk!» d iyo ru m . «Etmez» d iy o r, « Y irm i!»

S ö z le ş m iş le r mi bu ada m la r!

Onu da s e p e tliy o

rum. Az sonra kapı ç a lınıy o r, a çıyorum . İlk g elen eski«Pekiyi, b ir y ir m i kâ ğıt da ben v e re y im !» d iyor. «Otuz beşi ve re n sen d eğ il m iydin?» « A ld a n m ışım » d iy o r, « A rk a d a ş la r g ö r m ü ş le r , y i r m id en fazla e tm e z m iş ! H ele b ir daha gözden g e ç ire y im !» Pantalonu alıp kapıya çıkıyo r, kıçını güneşe, ha yır güneşe d e ğ il,

k o m ş u la ra tu ta ra k ye n id e n in c e li

yor. Sonra tu iu p yatağın ü zerin e fır la tıy o r : «Fazla v e r m iş im , y ir m i b ile çok!» Saate b a kıyo ru m y e d iy e on var. V a k tim in d arald ı ğını a n la m iş olacak ki «On beş kâğıt!» d iyo r, e tm e z !»

«fazla

Başım la «pe ki!» d iy o ru m . İnat o lsu n diye b ir e l l i l i k çıkarıp b urnu m a uzatı yor: «Ver ü stü n ü !» N e rd e yse te k m e y le a tacağım h e r ifi dışarı.

Ken

d im i zor tu tu y o r u m . T aksim durağında beni b ekleye n s e v g ilim g e li y o r gözüm ün önüne. Bir to m a r beş lira lık ç ık a rıy o r p antalo nu nu n cebinden.. G ö z le rim in iç in e baba baka sayıyor: « B eş!... O n !... O n b e ş !...»

İNGİLİZLER NEYE GÜLER? M ü s te ş a rla rın , genel m ü d ü rle rin , m ü d ü r le r in bo zuk para gib i harcadığı b ir d ön e m d i. Büyük ada m la r kadar, b üyük parala r da su gib harcanırdı b üyü k k e n t lerde. Hani sabahtan b ir e ll i l ik bozdurdunuz da,

şama son kalan lirayı d o lm u ş a v e rir k e n : «N e re ye g i t ti bu e llilik ? » d iye kendi k e nd in ize sorardınız. O gün lerde yd i iş te ... Giden m ü s te ş a rla r, genel m ü d ü rle r, m ü d ü r le r ve su gibi g iden p arala rla b ir lik t e b ir k ö r d ö ğ ü ş ü d ü r de g id iy o rd u . K im in eli, k im in gırtla ğınd a, k im in p a r mağı k im in kulağında b e lli d e ğ ild i. K aratavuğun kadı, kara karganın kılavuz, Nail M o ra lin in da fık ra yazarı o ld uğ u b ir d ö n em di kısaca.. Na il M o ra li az b ilip öz yazdığını sanan, anasının gözü b ir yazardı.

«Bu m e m le k e ti k u rta rs a k u rta rsa ö zg ü rlü k k u r ta rır!» d e m e s in i b ile c e k kadar ezbere p o litik a d a n an layan h in oğ lu hin b ir yazar... A m a kim d e n k u rtu la c a k tı, nasıl k u rtu la c a k tı, kim ku rta raca ktı bunları ne b e l i r t m i ş t i yazılarında, ne de böyle bir şey d ü ş ü n m ü ş tü . Ö z g ü rlik d iyo rd u da başka bir şey dem iyordu. Daha ö n c e le ri başka b ir şey de d e m iş ti: D e m o k ra s i! Bu sözcüğü eski Yunandan alıp incjilz k o m is y o n c u lu ğ u ile m e m le k e te s ü rm e y e ç a lış m ıştı. Bu işin ta c ir liğ i A m e rik a n la r ın e lin e g eçince bu kez de ö zg ü rlü k alıp, ö zg ü rlü k satm aya b a ş la m ış tı. ö zg ürlü ğün asıl yatağı İn g iIt e r e y d i . In g iliz le r öz

g ürlüğü e v ir ip ç e v irip , A v a m Kam arasından g e ç irip k e n d ile rin e mal e tm iş le r d i. A lm a s ın ı b ile n e ehven f i yatla s a ta b ilir le r d i de.. E lv e rir ki alacak b ir kü ltü re sahip k iş ile r çıksındı karşılarına. İşte

Nail M o ra li İn g iliz k ü ltü r ü y le

y e t iş m iş t i.

O kulda bu yüzden ona İn g iliz Nail d e d ik le ri de o lm u ş tu. İn g iliz c e s in in ile r tu ta r yanı yo ktu ya, In g iliz k ü l

tü rü n ü D a r ü lb e d a y i'in p e rd e s in i ç e k e rk e n s u flö r lü k te g e l i ş t i r m i ş t i . H a m le t ’i de, M a k b e t ’i de ezbere b ilird i bu yüzden. D em ek is tiy o r u m ki ö zgü rlü k is te y e n sıkı b ir yazardı Nail M o ra li. Ö zg ürlüğ ü, k ü fü r

ye di is te d i,

to k a t y e di, iste d i, m uşta ye di, gene is te d i. İs te ye nin b ir yüzü karaydı, v e rm e y e n in iki yüzü kara.. M il l e t , iki yüzü karaların, zindana ç e v ir d iğ i bu kapkaranlık g e c e le rd e n b ir sabah kalk b o ru su yla uyan dı. H arbiye m a rş iy le y ü rü y ü ş e g e ç ti. Bizim ö z g ü rlü k çü Nail M o r a li, b öyle günde d u ru r m uydu hiç! Uygun adım çıktı

b asım e vin d e n .

Başladı köşe başlarında

bağırm aya: «Ö zgürlük is te riz ! Ö z g ü rlü k is te riz ! te riz!..» Y a ka la d ıla r Nail M o r a l ı ’yı:

Ö zg ü rlü k is

«Ne is tiy o r s u n sen arkadaş!» d ed ile r. « Ö zgürlük is te riz !» «İşte g eldi ya ö zg ü rlü k ! yorsun?»

Daha ne is te y ip d u r u

«Onun yanında b ağ ım sızlık da is te riz !» «Dur b a ka lım !» d e d ile r, «O kadar uzun b oylu d e ğ il! İs te n e c e k b ir şe y is te de v e re lim !» «Çok y o ru ld u m . Beni ta m a ylıkla e m e k liy e a y ır sanız..» «Yoook! Ç ok g e n ç s in !» «Bana ö y le y s e çok uzak b ir yerden... Bir iş... Bir... K â tip lik ... Bir a ta ş e lik ...» « A ta ş e lik m i? ... Ne a ta ş e liğ i... M i I ite ri i k mi?..» «Ben s i v i li m . Anadan doğma!..» «Haaa!.. Bak ö y le y s e v e rir iz . K ü ltü r a ta ş e li...»

Basın a taşeliği....

« K ü ltü r a ta ş e liğ i. Uzak b ir yere g ö n d e rin !» « M e se lâ Japonya?» «Japonca b ilm e m !» «Canım dil b ilm e k zo ru n lu ğ u yok! dil b ilris e n , s e nin

Ne kadar az

için de b izim için de o kadar iyi!»

«Ben İn g iliz k ü tlıirü y le y e tiş tim .» «Bizce h iç b ir sakınca yok! İn g iliz k ü ltü r ü A n g lo A m e rik a n a ş ısın ın ... Yani, ç e lik le m e aşısının, te k n ik ola na kların ın .uygulanm ası g ö re v in d e o lu m lu b ir ça ba g ö s te re c e ğ e n iz e g ü v e n im iz ta m d ır. K a le m le ya p tığın h iz m e te te ş e k k ü rle r. Kalem e a rtık iş im iz d üş m iyecek, biz bundan b öyle yazı m akin e si kullanacağız. Buyur, yo lu n açık o lsu n! İşte aylığın y ıllığ ın, ö d e n e ğin! İste rs en e m e k li a ylıkla rını da peşin v e r e lim t o p ta n!» Hem en o gün atladı uçağa, v e r e lin i Londra, beş çayına ta m zamanında y e t iş t iğ i için çok m u tlu y d u . Ertesi gün v itr in le r d e n başladı k ü ltü re l ç a lış m a

larına. Y ılm a da n y o ru lm a d a n bütün v i t r in l e r i n

önün

de sa a tle rc e ka lıyor, ç o c u k p a tik le rin d e n , kadın k ü lo t larına, ja m b o n la rd a n e ğe r ta k ım la rın a kadar b ilg is in i a rttırm a k için d id in iy o r d u . G e lm iş g e ç m iş bütün k ü l tü r a ta ş e le rin in u ydu kla rı g e le n e k le re kılı kılına bağlı kalarak kitapçı v i t r in l e r i n i n önünden başını ç e v ir ip g ö z le rin i yu m a ra k g e ç iy o rd u . S isli b ir gündü, yani güzel b ir g ün ... K ü ltü r d e ğ in m e le r i yaptığı, döviz ku rları ü zerinde çö z ü m lü ve uyg u la m a lı d e n e y le rd e bulun du ğ u b ir ö ğle sonu sa atiyd i. Beş çayına çok vardı daha. Bir v i t r in gördü. Koskocam an b ir papyon k o n d u ru lm u ş tu köşeye. Girdi mağazadan içe ri.

E lç ilik b a ş k â tib in e d oğum yılı için

şık b ir kra va t alacaktı. Tezgâhları d o la şm ış, b e ğ e n d i ği b ir kravata u zatm ıştı parm ağını. Kulağının d ib ind en ik in c i b ir parm a ğın aynı krava ta d oğru uzandığını g ö rünce şaşırd ı: «Şu kravatı rica e d iy o ru m !» Bakım lı, yeni o je le n m iş b ir parm a ktı uzanan. İng iliz le r in Lady d e d ik le ri tü rd e n b ir sayın bayanındı bu uzayan parm ak. Yani sa ğduyulu, sa ğ b e ğ e n ili, s a yın b ir bayan! Z e v k le rin in b ir le ş tiğ in d e n de a n la ş ılı yordu ki, genç kız g e rçe k b ir Lady idi. Kapıdan çıka rke n şapkasına davrandı saygı ile: «Bendeniz, Nail M o ra li» dedi, « K ü ltü r a taşe si!» «Ben de M a r g a re t Em erson!» Yalandı d em ek, İn g iliz le r in b iç im s e l g e le n e k ç ili ği. Issız adaya düşen iki İngiIizi ta n ış tıra n papağan g ü ld ü rü sü u yd u rm a yd ı. Bal gibi, papağansız da ta n ı şılıyo rd u işte. «Tebrik e d e rim ze vkin iz i

sayın bayan!»

dedi,

«Cidden ta k d ir e d e ğ e r ince b ir ze vkin iz va r!» « A n lıy a m a d ım e fe n d im ...» « K ra v a t...» Ben de aynı kravatı s e ç m iş tim .»

«Haaa!... K ra v a t mı? Bugün s e y is im in d oğum g ü nü d e... Siz s e y is d e d iğ im e bakm ayın ço k anlayışlı, d uyg ulu b ir g e n ç ... A ra sıra ş i i r b ile yazar... Hele t i y a tro ...» K ü ltü r a ta ş e s iy d i,

k ü ltü rü n ü g ö s te rm e n in

ta m

y e ri! «Sizdeki b ütü n ş a ir le r hep b öyle s e y is lik te n y e t iş iy o r la r dem ek, S h a k e s p e a re ’den b e ri...» dedi. Bu İn g iIiz le r neye, hangi e s p riy e g üle rd i acaba? M is M a r g a re t bu ince e s p r iy e b ile g ü lm e m iş t i. D oğ ruydu, d e m e k İn g iliz le rin m izahtan anlam a dıkla rı. Yan yana y ü rü y o rla rd ı. Yan gözle bakıyordu kızın şıklığına. Ç i v it m a v is i g özleri, yüzüne y a kış ır b iç im d e r im e lle n m iş ti. Boyu, k e n d is in d e n biraz daha kısa olsa güzel kadın, b ile d e n e b ilir d i. Gözleri v itrin lerd e n a yrılm ıy o rd u , d e m e k o da ke nd isi gib i insanla iliş k is i olan, h er şe yle ilg ile n m e k ten h oşla n ıyo rd u . Gene kız geniş b ir v i t r in i n önünde d u r u v e rm iş ti b irde n .

Şaşılacak şe ydi. V itr in d e kadın

la ilg ili h iç b ir şey yo ktu. Ne b ir eşarp, ne de b ir ça m a ş ır... M an ken e g iy d i r i l m i ş arkası ç i f t d ü ğ m e li, y ı r t maçlı, uzun e te k li ekose b ir c e k e t... Beli b ir fr a k beli gib i dar mı d a r... Kend ind en g e ç m iş ti M a rg a re t: «Am an ne kadar güzel!» d iye m ırıldandı. Ş a şkın lıkla sordu Nail M o ra li: «Şu e ld iv e n le r mi?» «Ne e ld iv e n i, şu ekose c e ke te b ir bakın!» «Evet, e v e t çok şık doğrusu!..» «Güzel b ir kupu var!» «Kumaşı da sa ğlam !» «Babam burdan g iy in ir.» Bir de kamçı d u ru y o rd u

c e k e tin

Ne işi vardı, bu v itr in d e kamçının?

ayak ucunda.

«Kırbaç da çok güzel!» dedi, «Bizim m e m le k e tte de güzel k ırb a ç la r yapılır.» K ü ltü r a ta ş e s iy d i, g e r is in i g e tir m e s i g e re k ird i: « V itr in d e k i kırbaç h erha lde dom uz d e r is in d e n ya pılm ış olacak. Biz kırbacı neden yaparız b il i r m is i niz?» « P lastikte n mi yoksa?..» « B ile m e d in iz !

Öküzün

organından.

Saraçlarım ız,

öküzün organına b ile b iç im v e re b ile c e k b ir u stalıkta, elden düşm ez b ir e ğ itim aracı orta ya k o y a b ile c e k kadar s a n a tç ıd ırla r. Sapı g ü m ü ş te n çe rke z k ırb a ç la rı mız v a rd ır ki, ü ze rin d e ki nakışları s e y re tm e y e doyaınazsınız. Sonra şiş ke ba plarım ız da ün s a lm ış tır. Ş i şi de kebabı da yakm adan e t p iş ir m e s in i b ile n a şçı larım ız, p r o fe s ö r le r im iz , p o litik a c ıla rım ız , v a rd ır!» Kız, b ir ş e y h a tırla m ış gibi saatin e baktı: vatı.

«Geç ka ld ım !» dedi, «Hemen g ö tü r m e liy im kra Sizden çok h oşlan dım . Daha çok, k ü ltü r ü n ü z

den.» «Am an e fen dim .» dedi, « K ü ltü rü m ü size b o r ç lu yum, siz İ ng i I izi e r e ... Hem ne kadar k o n u ş a b ild ik ki... Yarın beş çayını b ilir k t e . . . » Ertesi gün beşe beş kala b uluşm a k üzere a y rıl dılar. Kız kö şeyi d ön er d ön m e z koştu, kızın b eğ en diğ i uzun e te k li, ince b elli c e k e ti, satın aldı. Ne yakışm ıştı ya! Ü zerind e g örü n c e ne b e ğ e n e ce kti yarın!

Y a l

nız babası mı g iy in ir d i o mağazadan! Daha saat d ö r tte b aş lam ıştı b uluş a cakla rı yerde dolaşm aya. C e k e t nasıl da ya kışın ıştı. Hele bel, b ile zik gibi o tu r m u ş tu y e rli ye rin e . V e s tiy e r e bahşiş v e rm e m e k için şapkasını g iy m e m iş ti. Çok tu h a f adam lardı bu İngiIizler. Suratsız-

Iıkları kadar bol bahşiş v e rm e le ri de b ir ö z e lIik le riy S h a k e s p e a re ’in siyah gözlü kadına yazdığı s o n e lerden b ir iki ta n e s in i ezbere okuyup şa şırta ca ktı M a r g a r e t ’i. S h a k e s p e a re 'in anasının,

babasının adını

soracaktı, b ilm iy e c e k ti t a b ii... Biz bütün s a n a tç ıla rı mızın yedi göbek soyunu b ilir iz d iye ö ğ ü n e c e k ti. Kız nerden b ilir s in iz d e y in c e de «Nerden olacak, m a h ke me d osya la rın d a n !» d iy e c e k ti, «Bizim en iyi ş a ir l e r i mizi önce basın sa vcıları b u lu r çıkarır, e b e d iy e t d ün yasına arm ağan e de rle r. Sanki bütün L o n dralıla r aklından g e ç ir d ik le r in i a n lıy o rla rm ış gibi yanından g e ç e rle rk e n g ü lü y o rla rd ı. Hele ya şlıla rı daha da ile ri g id iy o rla rd ı. «Genç kuşak h c ry e rd e anlayışsız.» d iyo rd u . Büyük m izahçıları Bernard Shaw doksan d ö r t yaşında ö ld üğ ün e göre

dü

şündüğü ya nlış olamazdı. «Günaydın M is t e r Nail M o ra li!» «Günaydın M is , pardon Lady M a rg a re t!» «Özür d ile rim ... Geç kalm ış d e ğ ilim ben. Tam za manında g e ld im .

Sizi karşıdan

ama, ta nıyam adım .» «Ne var ta nıyam ıyacak?» «Daha ik in c i ka rş ıla ş m a m ız ...

g ö rd ü m g ö rm e s in e

Dün başka c e k e t

vardı ü z e r in iz d e ...» «Bugün de b aşka sı... Daha ye n isi v a r... Yani ya kış m am ış mı?» «Şaşırdım sizi görünce... Çaya g id e c e ğ im iz i s ö y le m iş tin iz , a ld a n m ıy o rs a m ! Oysa siz b e n i...» Ünlü b ir ça y e v in in önünde d u rdu kları halde kız, a lm ış başını g id iy o rd u . Ç ok mu pahalıydı burası y o k sa? Kız b ü tç e s in i mi d ü şü n ü yo rd u Nail M o r a l ı ’nın. «Rica e d e rim , buyrun, yok b en im iç in ...»

hiç ç e k in m e y in ,

önem i

Boyuna g id iy o rd u

M a rg a re t:

«Bakın hava ne kadar güzel! o tu ra lım . İste m ez m isin iz? »

Sizinle parka g id ip

Biraz u m u tla n a n Nail M o ra li çiçe k gibi a çılm ış için i d ö k m e y e b aşlam ış tı: «Nasıl is te m e m ! K im s e s iz b ir y e rd e ... Şöyle başbaşa... Dün kırba çta n konuşuyorduk... Biz b in ic i b ir m ille t iz . A t la taaa O r ta a s y a ’dan beri iç li dışlı o l muşuz. Biz h er ş e y im iz i ö d ü n ç v e rir, atımızı v e rm e y iz . Kırbaca g e lin c e en sağlam , b ir e ğ itim a racıdır, kırbaç. Kırbaç d e m e k e ğ itim d e m e k tir . Dün v itr in d e g ördü m , en lüks b ir v itr in d e ... İn g iliz le r in de kırbaça ne ka d ar önem v e r d ik le r in i anladım . Gece a n s ik lo p e d ile r i in c e le d im . İn g ilte re d e de v a rm ış kırbaç cezası. Bakın k ü lt ü r le r im iz

arasında nasıl da b ir

b enzeyiş v a r...

Yalnız mizah anlayışım ız u y m u y o r s iz in le ... Bizim g ü ld ü k le rim z e İn g iIiz le r neden g ü lm e z le r kuzum ? İşte bu gülm ez d e n ile n in s a n la r bugün d urm adan g ü lü y o r lar. G ü lm e s in i b ilm e z d e n ile n insanların b öyle d urup d u ru rk e n g ü lm e le r i çok tu h a f! Sizin ünlü m izahçınız, İn g iliz le rin v u rd u m d uym azlığından yakınırdı.» «Siz bakm ayın ona İrla n d a lId ır o!» «Yaaa!.. D em ek ç e k e m e z lik var işin içind e. Ne o lu rsa o ls u n çok ald an m ış.

Ben b ile y a n ılm ış

y ıla b ilir im . G e rç e k te n g ü lm e s in i b iliy o r m u ş İngiÜzler! Bakın şu yaşlı adama!.. K a tılıyo r g ü lm e k te n . Evet, e v e t y a ş lıla r daha çok g ü lü y o r. A m a ne o lu rsa olsun, d urup d u ru rk e n g ü lm e le r i çok tu ha f! Kırbacı öküz o r ganından yaparız d e m iş t im , dayanıklı olsun, can yak sın diye. Bakın rica e d e rim , boyuna g ü lü y o rla r. Bu norm al b ir g ü lü ş değ il, a n lıy o ru m . İk im izd e n b irin e bu g ü lü ş le r, neden g ü lü y o rs u n u z sayın baylar, ne var g ü le c e k ...

Bir Lady'n in K ü ltü r a ta ş e s iy le konuşm ası

çok mu g ü lü n e ce k b ir olay?»

Kız, d udaklraını to p la m a y a çalışarak: «Hayır sayın bay!» dedi, «Neden g ü lü n ç o lsu n! Bununla b ir lik t e özür d ile y e c e ğ im sizden, hem en g i t m e liy im ! Hiç alışkın d e ğ ilim İn g iliz le rin g ü lm e s in e . Fazla d u ra m ıya c a ğ ım !

Siz is te rs e n iz bütün gün o tu

run.» Y ü rüy ü p g it m i ş t i genç kız. Yalnız kalınca d u r u mu b ü sb ütü n k ö tü le ş m iş ti. Parktaki g en çle r, y a şlıla r ç e v ir m iş le r d i d ö r t yanını, çe pe ç evre. İte kaka s ıy rıldı aralarından. Katıla katıla g ü lü yo rla rd ı arkasından. Caddeye çıka r çıkm az atladı b ir ta k siye : «Çek!» dedi, « H em en!» Şo fö r «Nereye» d iye so rm ad an sü rü y o rd u ara basını. Neden sonra zınk diye durdu b irde n . Saygıyla cçi: kapıyı:

«Buyrun sayın b a y ı m ! » «Size kim d u r dedi?» « G e ld ik! M an ej için g iy in d iğ in iz e göre...» « N eresi burası?» «D erbi, sayın b a y ! » «Derbi mi?» «Özür d ile rim , e m ir almadan durdum... K ılığınız dan anladığım a g öre h erha lde m aneje g e lm iş o la c a k sınız! » i s te r is te m e z indi arabadan. Ne ata b in m e ğ e m e raklıydı, ne de at yarışla rına . D e rb i'd e yapacak h iç b ir işi y o ktu . İkin ci bir ta k s iy e doğru yürüdü. Onu, manejde nd ö ne n b ir c e n tilm e n gibi s e lâ m la dı ş o fö r: « Buyrun E k s e la n s !» G erçek b ir İn g iliz ’di şo för. A t ya rışla rınd an böyle şık ve pahalı b ir c e k e tle dönen b ir c e n tilm e n ancak saygıyla s e lâ m la n ırd ı. Böyle b ir ş o fö re de b ir k ü ltü r a taşesi ancak te ş e k k ü r ede rd i, hem de Fransızca: « M e rs i!»

H A VA D O LM U ŞU Bursa'da çok ö n e m li b ir iş im vardı. Bir ta a h h ü t işi d eğil, b ir gönül işi. Hava y o lla rın ın uçağı k a lkm ıştı. «Hava d o lm u şu n a b in !» d ed ile r. « N e d ir bu hava d olm u şu ? » d ed im . G ü ldü le r: « A n la tılm a z ki b u ...» d e d ile r. «Bin de g ö rü rsü n !» Bir vvolksvagen bizi matbaaya yakın b ir ye rd en al dı. Ne kapısı vardı, ne bacası. D ö ş e m e le ri patlak, cam ları ç a tla k tı. Yanım da oturan b ir mavav, ş o förü tanıdı: «Hayrola Haşan Efendi?» dedi, «Bakkallığı bıraktın da ş o fö r lü ğ e mi başladı?» Tram vayı so lla rk e n : «Onun g ib i b ir şey!» d iye kapalı b ir Y ıld ırım g ib i g id iy o rd u k .

cevap v e rd i.

« Kapattın mı?» dedi « A k s a r a y ’daki dükkânı?» «Onun g ib i b ir ş e y ! » «Nasıl, m e m n u n m usu n bu yeni işinden.» «Ben s ık ın tılı b ir adam ım . Dükkâna kapanıp kala cak adam d e ğ ilim ! H avalanm azsam o lm uyo r.» «Yaa, uçağa da b in iy o r s u n d e m e k arasıra?» Ş o fö r y in e kapalı ce vap la rınd an b ir in i v e rd i: «Onun g ib i b ir şey!..» Y e ş l ik ö y ’e g e lm iş tik . A ra ba m ız, alanın b ir kö şe s ind e duran, ç i f t kanatlı, boyası bozuk, d ü m en i ça rp ık W o lk s w a g e n ’den daha lâterna b ir

uçak bozuntu su na

yakın b ir y e rd e durdu . Bizi in d ird ik te n sonra: «Haydi uçağa!» dedi. G ir d ik alandan iç e ri. B ir iki o tu ra c a k y e r vardı uçakta. A ç ık g ö z le r h em en y e r le ş t ile r . Bir iki y o lc u da a ltına b ir e r is k e m le ç e k ti. Ben ayakta ka lm ış tım . Şo fö r: «Çöksene h e m ş e rim ,» dedi. «Yer yok» d e d im . «Hele dur, b e y im , sana da b ir y e r b uluru z! Uçak kalksın da...» D em ek h o s te s liğ i b izim ş o fö r arkadaş yapıyo rd u : « B ile tle r!» d iye yeni v a z ife s in e b aşlam ıştı b ile. Çıkardık, te k e r te k e r y ır ttı. Yolcu sayısı hoşuna g it m e m iş ti. A ç ık kapıdan s e s le m e ğ e başladı: «Bursa b ir iki, ka lkıyo r!» Koşarak b ir yo lc u daha g eldi: «Hiç de haber v e rm e z s in !» dedi, «Hani evden ala caktın beni?» Haşan Efendi p iş k in b ir g ü lü ş le : «Akşam a kadar üç s e fe r im iz daha var. İs ta n b u l’ da b ırakacak d e ğ ilim ya se n i!» dedi. Sonra bize d ö n e rek bağırdı: «Sıkı durun , k a lkıyoruz!»

«Pilo tsuz mu kalkıyoruz?» dedim . « M e ra k e tm e, hepsi hazır! yanım a!..»

Sen gel bakalım şö yle

Kapıyı b ir iki kere hızla ç e k ti, yanaşm adı. C e b in den çıkardığı b ir iple sıkıca bağladı. Sonra, p ilo tu n y e rin e g e ç ti. «Ay, p il o t da mı se nsin? » d edim . «Onun g ib b iri şey» Eğer kapı iple bağlı o lm asa yd ı ke n d im i a ta ca ktım dışarı. «Ne o !...» , « B e ğ e ne m e din mi?» Can b i'/n u m u n ucuna g e lm iş ti: «Onun gibi b ir şey» d ed im . Güldü. Orayı kurcaladı, burayı d ü rtü k le d i.

M o t o r te k te n

te k te n ça lışm a ğa b aş lam ıştı. « T e k liyo r nam ussu z!» dedi. B ir iki kere gazı kö k le d i. M ü th iş b ir g ü rü ltü h e p i m izi s ilk e le m e ğ e b a şla m ıştı.

A m a az sonra m o to ru n

sesi d ü z e liv e r m iş ti! «Haydi A lla h s e lâ m e t v e rs in !» « U ğ u rla r o ls u n !» d iye candan y o lc u lu k la r d ile d ik . T e k e r le k le r

ye rd e n k e s ilm iş ,

F lo ry a ’nın ü stü n e

d oğru y ü k s e lm iş tik . P la jla r tık lım tık lım d ı. B ir t u r a t tık . Başımı uzatm ış b akıyo rd u m . «Hiç z a h m e t e tm e e ğ ile y im d iy e ...

A y a k la rın ın

arasından daha iyi g örürsün .» B aktım , ayak g e ç e c e k kadar a ra lık la r vardı.

Son

binen y o lc u : «Haşan Efendi gözünü s e v e y im , b ir t u r daha!» d e di, «Bizim kıza b e n z e ttim b ir in i!» « K ırm a m se ni ama, depoda benzin yok!» « A m an v a z g e ç tim , s ü r ö y le y s e !»

A l e t l e r i ko n tro l için ö n ü m d e k i g ö s te rg e le re bakı yo rd u m . H iç b iri de kım ıld a m ıy o rd u . «N ekadar yü kse k te y iz ? » d ed im . İb re le re bakacak y e rd e kafasını dışarı çıkardı: «Eh beş yüz, altı yüz kadar var.» dedi. Uçak d üm dü z g id e rk e n yavaştan a lça lm a ya başla m ıştı. «Ne o lu yor? » d iye ko rk a ra k so rd um . «Boşluk!» dedi. «Hava b oşlu ğ u mu?» «Onun g ib i b ir ş e y ...

Daha çok depo b o ş lu ğ u ...

Benzin ya b it ti, ya tıka n d ı!» Sonra beni d ü r ttü : «Hele şunu t u t b akalım !» «Elim e

d ir e k s iy o n

g ib i b ir şey

tu tu ş tu r m u ş tu .

Ke nd isi e ğ ilm iş b ir lâ s tik b oruyu ü flü y o r, çıkardığı İn g iliz a na hta rıy la b ir so m u n u s ık ış tırıy o rd u . Bir ara m o tö rü n sesi k e s il i r gib i oldu. Ç ok g e ç m e d e n k e s ild i d e... « Korkm a

!» dedi, «Bu k u ş la r y e lke n uçuşuna çok

e lv e r iş lid ir . İrtifa ım ız iy i... Nasıl olsa kıyıyı buluruz.» «Kıyıyı mı ded in ,

yoksa d e n izin d ib in i mi?»

«Ne k o n u ş u y o rs u u n sen? Bizim bu ku ş la r ş im d iy e kadar h iç b ir kaza ya pm ış d e ğ ild ir. Bursa d eğ il de Ba l ı k e s ir ’e in m iş iz , o da k a de rin e!» M o tö r d e hiç ses y o ktu . A m a b iz im k i garajda ça lı ş ır gibi rahattı. « Buldum !» dedi, «Kablo kopm uş. Çakın var mı?» B ir çakı v e rd im . Kablonun ü s tü n d e k i kauçuğu sı yırdı. N e rd e y s e ka na tlar suya d e ğ e c e k ti. Y o lc u la r ba ğırıp ça ğırm aya b a şla m ışla rd ı. Ş o fö rd e n bozma p ilo tu m u z kalktı ayağa:

«Geçin y e rin iz e !» d iye bağırdı, «Y erinize g e çm e z seniz b ıra k ırım o na rm ayı! Ne var ki, ne te lâ ş e d iy o r sunuz! » Ko yuld u işine. Kabloyu bağlam ış, m o tö rü ç a lış tırm ış tı. Uçak yavaş yavaş y ü k s e liy o rd u . O ooh!.. Kur t u lm u ş tu k . Yol aldıkça s e r t b ir lodos uçağım ızı g ö ğ ü s lüyo rd u . Ç e y re k s a a tt ir sıra kavakların ü s tü n d e d e m ir le m iş g ib iy d ik . Ne ile r i ne g e ri! Lodos biraz daha hızlansa uçak kıçın kıçın k a lktığ ım ız hava alanına kaya caktı? « U sta!» d ed im , « İne yim de dayanayım mı arka sından?» Can b u rn u m u n u çundaydı: «Sen b ab anın... tö ö ö b e tö b e !.. Sırası mı ş im d i ala yın be! Şakanın da b ir zamanı var!» Ö yle ya! H er iş im iz o kadar c id d iy d i ki, sırası m ıy dı şakanın! Lodos mu h a f if le m iş t i, m o tö r mü g ü ç le n m iş t i, y e rim iz d e n kıp ırd a r gibi o lm u ş tu k . N eyse g e ç m iş t ik kavakları. Bursanın m in a r e le r i g ö rü n m ü ş tü . Bir den zınk d iy e d u r u v e r m iş ti m otö r. Ş o fö rd e n p ilo t: «Stop!» dedi, « B u se fe r ta m a m ! Benzin b itti!» H e rk e s te b ir t e lâ ş tı r b aş lam ıştı. B izim ki hiç o ra lı d e ğ ild i: «Ne v a r te lâ şla n a ca k be!» dedi, «Hava alanı o l m am ış da buğday ta rla sı o lm u ş , ne fa rk eder? Tarlanın sahibi d ü ş ü n s ü n ! » A m a gene de ye lke n u çu şu yla Bakacak'ın ü stünü tu ttu r m u ş tu . Uçağın kıçı kayalara vura vura alana s ü z ü lm ü ş tü k . Uçak k e s e k le r in ü s tün de n ç e k irg e gibi sıçraya sıçraya yürü dü , sonra zınk d iye durdu. P ilo tu m uz bir L indberg ça lım ıy la : «Tamam, buraya kadar!» dedi, «Yandı paralar!»

«Kapının ip in i çözdü, b ir h o ste s n e z a ke tiyle e li mizi sıka ra k u ğurladı bizi: «Güle g ü le sayın Bursa y o lc u la rı! İs ta n b u l’a hava kararm adan d ön üyo ru z! Sakın geç ka lm ayın!» İs ta n b u l’a d ö n m e k haaa!.. Hem de hava d o lm u şu yla ö y le mi?... Ö nce h aya t sig o rta s ı, sonra y o lc u lu k! Ç o lu k ç o c u k sahibiyiz»

izi ÜZERİNDE Ne d e m iş t i şef, gözünü saatten ayırm a d e m iş ti. O layın dakkası saati, olayın ke nd isi kadar ö n e m lid ir . H ele olayın g e ç tiğ i yer, h e p sin d e n daha ö n e m li!. Ü n i v e r s ite kapısında geçen o la yla banka kapısında geçen o la y b ir o lu r mu hiç? Olay n erde g e ç iy o r, hangi s e m tin , hangi c a d d e sin in , hangi sokağında, d ik k a t e d e c e k sin d e m iş t i. Söz g e liş i Odun Bank’ın sağ k ö şesind en beş adım ile rd e mi rasladın o şü p h e li k işiye, hem en g e ç ire c e k s in

rapora, kılıkılına...

K im in p eşin d e sin ?

Bir adamsa, nasıl b ir adam, ü s t baş ö n e m li, d e m iş ti şef. A y a ğınd aki pan talo nu n üstün de n , sırtın d a ki c e k e tin , g ö m le ğ in kazağın ya da parkanın yakasının k irin e kadar, d ik k a t e d e c e k s in ! İz le diğin b ir kadın da o la b ilir. Pabucunun to pu ğu n da n başlayacaksın, saçının b e rb e r in de n çıkacaksın. Rengi ü zerin d e o kadar durmaya-

çaksın, d e m iş ti ş e f! Y a n ıltırs ın beni!

Esm er d e d iğ in

ku m ral, ku m ral d e d iğ in sarışın, sarışın d e d iğ in de sü t beyaz o la b ilir. Geçen b ir yaz m e v s im i tü k ü r ü r kadının re n g in in içine. Sen aln ın da ki, yanağındaki yara bere iz le rin e iy ic e bak, a m e liy a t ya ptırsa da ye ri kalır de m iş ti. Bir H alepçıbanı en sağlam d am ga dır bizim için, M ü d ü rü n bastığı m ü h ü r g ib i... Hele göz r e n k le r i. .. M a v iy s e h er zaman m avi, y e ş ils e h er zaman y e ş il d e ğ ild ir d e m iş ti. A ç gözünü! H e le hele g ü v e n m e kaşların b iç im in e hiç! B ir de kovalad ığ ın k iş in in yaşm a bakacaksın. Bi zim işim iz, daha çok o n b e ş le y ir m i beş a ra sın d a kile rle ... Daha y a ş lıla rın ç e k iv e r ku yru ğu nu d e m iş ti. İnsan lar yaşlandı mı h e r r e jim d e kendi d e rd in e d ü ş m ü ş tü r, b ıra k m ış tır t o p lu m iş le r in i. Genç o lu p

da zıpır d eğ ils e , züppe, s a vru k d e ğ il

se eğer, düş p e şine , d e m iş t i şef, yüzünü kara ç ık a r maz se n in ! H ele o to b ü s te , vapurda d e lika n lı, c e bine davranıp da k im s e y e d u y u rm a d a n «şebeke» dedi mi, bırakm a p e şin i. D elika n lı nereye , sen de oraya! Ya kasında roze ti v a r mı, e lin d e kita p ta ş ıy o r m u ... Ro ze tte n, kita p ta n , h ele h ele k o nu şm a sın da n

hangi fa

k ü lte d e ö ğ re n c i, aç gözünü de öğren, d e m iş ti. İşte şu ka ld ırım da n, sağ eli cebind e,

g iden b un

lardan b iri o la b ilir ! Boy, b ir y e tm iş b e ş ... Kilo, e lli s e kiz, a lt m ış . .. Biraz zayıf, d ikka t! Z a yıf o lduğuna göre iş v a r d e m e k tir . G iy im kuşam ortanın a ltın d a ... Koyu gri c e k e t... A ç ı k gri p a n ta lo n ... Yazın c e k e te iş d ü ş m e m iş o la c a k ... Pantalon, çokça h ırp a la n m ış ... İki g ü n lü k sakal, ya da üç g ü n lü k ... G ö m le ğ in yakası bu ru ş u k ... G e ç im d u ru m u pek de p arla k o lm a s a g e r e k ... Ü s te lik ne züppe ne de zıp ır... Tam ş e fin «Kovala!» d iye ce ğ i b iç im d e b ir ü n iv e r s ite li bu.

Sinem an ın önünde durdu, saatine baktı, b e k le d i... Bir ile r i, b ir geri gezind i durdu... V itr in d e k i f i l m r e s im le r in e baktı. Y e nid en düzüldü yola. G e ld iğ i y ö ne doğru, ta m gaz... A rka da n gelen yakıcı b ir güneş, g ö lg e m i. Genç adam g id iy o r ,

ö n ü m e se riy o r-

ben g id iy o ru m .

Kö

şeyi döndü, ben d e ... Hızlandı, ben de hızlandım . B ir den durdu, ben hızımı alam adan y ü rü y ü p g e ç tim genç ü n iv e r s ite liy i. H a lim e acıdığından m ıdır, n edir, g e r i den y e tiş ip g e çti önüm e. Güneşi gene arkamıza alıp yü rü yoruz. O g id iy o r, ben g id iy o ru m . Sağa sapıyor, ben d e... Sola saptı, ben de sa ptım . İle ri! Güneş gene arkam ızda. Karşıdan g elen ya şlıca b i riy le yüzyüze g e ldi. İkisi de durakladı birden. Ne d e m iş t i ş ef? Kaçta b u lu ş tu la r? Dakkası dakkasına, n o t e t m e liy im bu b uluşm a anını. Saat: ta m üçü, yani o nbeşi on iki g e ç iy o r ! Buluşm a y e ri:

Doğu

Eczanesinin se kiz adım ile r is in d e ! E le k trik d ir e ğ in in d ib in d e ... Ne ya p ıyo rla r? K a rşılıklı d u rm u ş la r, ko ş u y o rla r! Ne k o n u ş u y o rla r?

Bunu ö ğ re n m e k kolay o l

masa g e re k. A m a şef, ne d e r sonra! «Hiç olm azsa, üç beş k e lim e de mi duyam azdım ?» senin kulağın y o k mu, dem ez m i? Sayın ş e fim , e ğe r ku la ğ ım varsa, ne yapıp yappıp o üç beş k e lim e y i duyu p g e tir e c e ğ im sana! E le k trik d ir e ğ in in önünde, bal g ib i, d ik i l i r d o lm u ş b e k liy e b ilirim . İşte b e k liy o r u m da... « S irk e c i, C a ğ alo ğlu !» Geç! Bizim b ir y e tm iş b e ş lik ü n iv e r s ite li k o n u ş u yor: «Saat kaçta ve re ce k? » «Basılınca h e m e n ! » « Nerde dağıta cağ ım b un la rı!»

« Ü n iv e r s ite n in bahçe ka pısınd a... M e rk e z b in a nın... Öen de Fen F a k ü lte s in in ö nü nd e...» «Pul da ya p ışa ca k mı?» «Başa mı ç ıka r be! B a sım ev in de n kaptığın ya lla h!»

g ib i,

«Peki d o s tu m , akşam a buluşu ruz, salonda!» «Haydi g ü le güle!» Tam am! B ild ir i d a ğ ıta ca k la r! G izli b ild ir i! Gene d ü ş tü k y o lla ra . G üneşi arkamıza aldık y ü r ü yoruz. Ben y ü rü y o r u m o yü rü y o r. Sağdaki sokağa sap tı, b ir kita p v i t r in i n i in c e le d i. G e çti y ü rü y ü ş e , gene sağa saptı, y ü rü d ü , gene sağa... B ir plâkçı dükkânına g ird i, ben de g ir d im . Band is te d i, te y p iç in ... Hem de en uzunundan. Vay, ye y e c i vaaay!.. Neee?.. Y e ye ci m i? Heeey, aç gözünü, aldığı pla k d e ğ il, band!. D ü k kânın adı? Bandı aldığı saat? Dükkânın s e m ti? Sahibi? A d ı, soyadı?.. Ç ıktı dükkândan. B ir gazete aldı, hem de o boz guncu g a z e te le rd e n ... Bandı g üz e lce y e r le ş t ir d i içine. Y ü rü y o r, hızlı h ızlı... H em de hızlı hızlı y ü rü y o r! Ko ş u y o r b ayağı... Sola saptı, başladı d ik le m e s in e y ü r ü m eye... Güneş gene arkamızda. Saat üç kırk üç, y ü rü yoruz. O g id iy o r , ben g id iy o ru m . K o ş u y o r boyu na ... Ben de k o ş u y o ru m ... Böyle ko şarsam d ik k a ti çekm ez m iy im ? Ç e k e rim ama gene de k o ş u y o ru m . O benden daha genç, genç olduğu

ö lçü de de ayağına ç a b u k ...

Y e tiş m e k is tiy o r u m , y e tiş e m iy o r u m . A m a gene de g ö rü y o ru m ko ş tu ğ u n u işte, ile rd e ! Sırtını g ö rü yo ru m , om uzlarını g ö rü y o ru m , başını g ö rü y o ru m ,

saçlarını..

A h ! K a y b e tim ! G ö re m iy o ru m ! K o şu yo ru m , yok o r ta la r da. G ö z le rim k a ld ırım la rd a . K o şu yo ru m . Onun a yak ları... Onun gri pantalo nu , onun gri c e k e ti, onun gri başı... K o ş u y o ru m . Bu s e fe r ka ç ırm a m a lıy ım .

Bıra k

m a m a lıy ım izini. A n la r s a anlasın, ta n ırs a tanısın. Kay

b e tm e k daha mı iyi? Ş e f ne d e r sonra! K o şm akta n d i lim dışarı çıktı.

Y a v a ş lıy o ru m , o da y a v a şlıyo r. Ben

y ü rü y o ru m , o da y ü rü y o r. Taban tabana, iz ize y ü rü y o ruz. Cadde boyunca yü rü d ü k, meydanı g e ç tik . Y e n i yapılan b lo k a partım an arkamızda kaldı b irde n . Ö n ü m e b akıyo ru m , s ilin iv e r d i izinden g it t i ğ i m adam. Sa ğa mı saptı? Hayır! Sola mı saptı? Hayır!

Ö n üm de ,

ile rd e m i? G ö rü n m ü y o r h iç! Y e r yarıld ı da iç in e g ir di? Ö yle o ldu zaaar! Kovala dığım kendi g ö lg e m o l m a lı... A r k a m d a dağ gibi b lo k apa rtm a n. Bu a p a rtm a n değil mi izle d iğ in g enci yu tan ? A r k a m d a n g elen g ü neşi kesen, bu p artm an çünkü. Y ü r e ğ im ağzım da iz le d iğ im kendi g ö lg e m m iş m eğ er! Ö nüne düşen kendi g ö lg e s in i kovalayan k a rik a tü r h a fiy e s i mi o ld u m ben! A m a n , bunu yazm ayayım rapo ra. Ş ef canım a okur! Peki i i ? A s ıl iz le d iğ im genç ne oldu ö y le y s e ! K o ş u y o ru m g e ld iğ im yö ne doğru. B a sım ev in de n, dağıtacağı b il d ir i l e r i a lm aya g it m iş o lm a lı. K u r tu la maz e lim d e n artık. Beni a tla ts a da m u tla ka dönüp g e le c e k tir ü n iv e r s ite kapısına.

K im b i l i r m il l î d o s tla rım ı

za karşı gene n erde b ir g ö s te ri yü rü şü ya pa c aklard ır, hangi alanda to p la n ıp ,

hangi caddeden g e ç e c e k le r

dir? Bir te le fo n e ts e m mi acaba b izim ş e fe ! Elim e b ir b ild ir i g e ç irm e d e n nasıl te le fo n e d e rim ki. Ne g ö s te risi, ne to p la n tıs ı, ne m it in g i, d iye so rm az mı bana? En iyisi ö ğ r e n c ile re d a ğ ıtıla c k olan b ild ir ile r d e n b ir in i ele g e ç irm e k ! O nlardan b ir i gib i uzatıp e lim i, d ağ ıta n dan b ir ta n e is te m e k ! B ir d o lm u ş , y e tm iş beş k u ru ş ... karşılığı g izli ö d e n e k te n ! H ooop! H ü r r iy e t M e y d a n ın d a yım . N erde bizim b ir y e tm iş b e ş lik genç? Nah, kapıda, iş başında! Ye r: M e r k e z bin asının bahçe kapısı. Saat: Dördü, y a ni on altıyı ç e y re k g e ç iy o r. Heeey, bu kapının altınd an

g e lip g e ç e n le r O sm an lı paşaları, M e ş r u t iy e t paşaları, C u m h u r iy e t p a ş a la rı... r ü y ü ş le r, ta n k la r, olu n!..

T op lan m a lar, o tu rm a la r,

jip le r , fr u k o

k a m yo n la rı!

Kucağında te p e le m e b ild ir ile r ,

yü Hazır

ç e n e s in in ucuna

kadar. Başladı dağ ıtm aya . Kapıdan g ire n le re , kapıdan çıkanlar, y o ld an g e le n le re , y o ld an g e ç e n le r e ... Dağı tıyo r, hababam d a ğ ıtıyo r, parm ağını ıs latıp ısla tıp v e riyo r. K im s e d e n ko rku su yok! T u tu kla sa m mı, tu tu klam as a m mı? Bunu ş e f b ilir ! Yan kapıdan g ir ip o rta kapıdan çık ıy o ru m . Ç ık a r ken de u za tıy o ru m e lim i, b ir b ild ir i a lıy o ru m . A l ı r a l maz da f iş e k g ib i f ı r lly o r u m ile riy e . Saat on altıyı y i r mi g e ç e rke n fo n :

Beyazıt

P o s ta n e s in d e y im , e lim d e t e l e

« A lo Şef!» «Söyle!» « B ild iri d a ğ ıtıy o r g e n ç le r! Yer: M e rk e z b inasının kapısı, Ü n iv e rs ite , yani Beyazıt! Bir b ild ir i de ben ge ç ir d im e lim e !» «Oku çabuk!» «Genç Ü n i v e r s ite lile r !» «Çabuk oku be!» «Tanışma çaylarınızı sa lonum uzda v e r e b ilir s in iz ! N iş a n la r... D ü ğ ü n le r ... iç in ...

M a n o l... y a ... A . .. i...

le... Sa... Sa... Sa... lo ... nu!» «Hay se n in M a n o lya gibi dalın, yaprağın kurusun e m i! Yıkıl ka rşım d a n !» karşısınd an bizim şe fin . Yer:

Beya

zıt p o s ta n e s i... Saat on altı y ir m i beş! Y ıkılan: B ir daha da b e lin i d o ğ ru lta m ıy a n

Y ık ılıy o ru m

ben,

s t a j y e r l e r d e n A l i ¡zgüder!

DÜZEN İSTERİM BEN! Tüke nm e zin t e p e liğ iy le kırçıl saçlarının kaşıyordu boyuna:

d ip le r in i

«Beş h a r fli ...Sağdan sola.. Fazilet? Bu g aze te nin de b ulm a c a la rı hep b ö yle ! M u tla k a ö z tü rk ç e d ir. A lm ıy a c a ğ ım bu zıp çıktı g aze teyi. V e lâ kin altın f i y a t larını da en doğru ve re n bu g aze te... A ta , b ir günde ikiyüz otuz kuruş birde n fırla m ış . Füze m is in be m ü barek! Beş h a r fli, başında E var. Sakın «namus» o lm a sın. Bak y a v ru m Süheylâ, sen ne kadar olsa okul g ö r m üş insansın, hem de o rta o k u l! Beş h a rfli fa z ile t! Öztü rk ç e fa lan olacak. H ab erin v a r mı A ta, otuz kuruş b irde n fırla d ı. Sen R e ş a t’a y a tıra lım d iy o rd u n parayı. A ş k o ls u n şu M e l e n ’e... B ir n utu k s a lla d ı... Sallamas iy le altının fırla m a s ı b ir o ld u ! Reşat süs altını... Ha

cıağaların k ü p lü k a ltın ıd ır R eşat... Böyle zam anlarda parayı A t a ’ya b a ğ lıyaca ksın ! Beş h a rfli, sö yle baka lım ! F aziletin ye ni T ürkçesi?.. Seni ta h s illi diye, aldık, ka pa ttık eve be!...

Eskiyi b ilm e z s in , ye n id e n h aberin

yok! Hadi sana b ir de ko la ylık, başında da «E» harfi v a r!» T üke nm e zin te p e liğ i ka yb o lu yo rd u saçlarının ara sında, ö fked en ! «Tahsilli ha! Ne işe yarar ev kadınında ta h s il! Ka palı ç a rşıd aki s a rr a f Y a s e f'e m e k tu p yazmaya... Ya hut d a... Neydi o ü n iv e r s ite lin in adı? E ro l’m uydu, Var o l ’m u y d u ? ... Ye ni M e le k sin e m a sın ın kapısında d ö r t buçuk m a tin e s in e ...» K arşıki divana uzanan karısı Süheylâ b irde n s ıç radı ye rin d e n : «Ufff!..» A yn a b ir yana g it m i ş t i , cım bız b ir yana: « S ö y lü y o ru m sana! O kadar A lm a n y a ’ya g id en ar kadaşın var, b ir cım bız, b ir cım bızc ık be! E llerin ka rıları gibi k ü rk is te m iy o ru z , esans is te m iy o ru z . İki ka nat b ir cım bız! Ç e k m iy o r d iy o ru m bu y e rli cım bızla r!» «Beş, yu karda n aşağıya, n e y m iş baka lım : T utku! Hoppalaaa!.. Bu tu tk u da ne mânaya g e liy o r acaba? T u tk u ... T u tk u ... T u tk u ...» «Ne m ânaya g e le ce k, aşk mânasına g e lir! T u tu l m aktan!» «A ş k mı? Olm aaaz!» « Ö yle ys e sevda!» «O da olm az! Yedi k e lim e ! Yani h a rf d e m e k i s t i y o ru m !» « D e m e k sevda da o lm u y o r! A y , pek m e ra k e t t i m d o ğ ru su ! A ş k da o lm u y o r, sevda da, ha? Şey o lm a s ın s a kın ... Ş e hve t! Tamam mı? tu tk u olsa o lsa b ud ur!»

D u r hele! En büyük

Halının ü s tü n d e yu v a rla n ıp duran Ç içon (Adı Ç iğ d e m d i ya, b ö yle d e r le r d i kısaca) bastı yaygarayı: «Anneee!..» «Evet, e v e t... B u ldum . Ş e h v e t d eğ lis e , m u tla ka s e r v e ttir ! Tam am d eğ il m i? S e rv e t! Ne güzel k e li m e! » «D eğil, o da d e ğ il, y e d i h a rfli!» «Anneee!..» Telefonun acı acı çalan zili çocuğun se sin i bıçak g ib i k e s iv e rd i. Süheylâ uzandığı divandan y apıştı alıcıya: «Alooo!..»

d o ğ ru ldu ,

T e le fo n d a k i g e v re k e rk e k sesi. «Ben R a c i!.. Sen yok m us u n ya!» «Evet... Burası e fe n d im !» «Hani dün g e le c e k tin sinem aya.. A la cağ ın ols u n!.. Kocan e vde mi?» «Evet, evet!..» «Evde dem ek.. Yarın d ö r t buçuğa b e k liy o r u m . A y nı sinem ada.. G e lir s in değil m i ? » «Evet! C ezm i m i? Evde, b ir dakika..» « Hayır canım , ben seni is tiy o r u m ! H er zaman s e ni is te y e c e ğ im a n la m ıy o r m u su n ! Er geç b en im ola caksın, k u rtu la m a zsın e lim d e n !» A lıc ıy ı, b irde n uzattı kocasına: «Bak, seni is tiy o r !» «Kim bu?» « S ö yle m e d i adım. Ne b iç im adam bunlar,

in s a r

önce ke n d in i ta n ıtır. K im s in , k im in n e s is in !» Yapıştı alıcıya: «Alo, ben C ezm i!» « M e rh ab a C e z m ic iğ im , ben ...B e n ... Bil bakalım.. D u r ta n ıta yım , Reşat 140!» «Seni te fe c i se ni! M e l e n ’in h e y k e lin i dik, h e y ke

l i n i ... Az kaldı ç ıka ra c a ktın e lin de n. O ğ lu m , görün en köy kılavuz is te m e z . Tabiî adamına göre! H e rk e s in ay nada g ördü ğü nü biz... Bak Raci, birde n aklım a g e ldi, n erde sin ş im d i sen? Bu akşam, b u luşsa k ta b ir yerde.. Dur, hele, y e m e k ye d in m i, ye m e d in d eğ il mi? A t la gel b ir a rabaya... A lla h ne v e r d iy s e ... H em en, atla gel!.. Sökedeki ç i f t l i k işini ko n u şa lım . T op raktır, v e rg id ir, h e r ifle r in , ağzı d e ğ iş ti. En iyis i satıp savıp altına ya tırm a lı. Bundan sonra to p ra k la uğraşacak h a lim iz mi kaldı!. Hadi, b e k liy o r u m , çabuk!» K ü t t ! .. Kapattı te le fo n u : «Bak Sü he ylâ! Baba d o s tu d u r R aci... H em en sıva kolları baka lım ! K a le n d e r ç o c u k tu r, az o lsu n, te m iz o l sun! Buz d olabında k ö fte le r hazır değil m i? S a la ta lık lar yıka nm ış. Plâki de v a rd ır d ün de n...» « A nn eeee!..» T e le fo n gen e bıçak g ib i ke s ti çocuğ un s e s in i: « A lo o o !.. N e r m in c iğ im , sen m is in ! Evd eyim ş e k e rim . N ered e o lacağım . Bizim c u m a rte s im iz , pazarım ız mı o lu r. Evde, o T e le fo n d a ki «Peki, peki, nuşm a da d in le !

da evde..» ses ya vaşlad ı: anladım . Ş im di d in le beni.. Sen ko Yarın b e k liy o r u m ... Ç ocu k mu, canım

sen g e t i r buraya, kolay! Bırakırız G ü ls ü m ’e. Ha iki, ha ü ç... Ç e k e r g id eriz. Kışın Boğazın ayrı b ir zevki var. Benim ki

yeni çıkardı arabayı g ü m rü kte n .,

¡yi ço cuk

se n in ki d e ... A lla h için. Ç ok s e v iy o r seni... D eli o lu yor. Söz, d eğ il m i? Ne p lâ kların v a r? ... Ö yle mi? Ge lirke n g e tir, is te rs e n Pendiğe de g eçe riz. A ra ba nın için d e A m e rik a n bar!.. V is k is in d e n tu t, şam panyasına kadar... G e liy o rs u n , d eğ il mi ş e k e rim !» «Evet ş e k e r im , e v e t!.. İyi gün le r, g üle g ü le haya tım !» «Anneeee!..»

«Dur, patlama!..» Ö nce k ö fte le r i çıkardı bozdolabından, koydu ızga raya.. Salataları ye n id e n yıkadı. Lim onunu, yağını k o y du. Naylon ö rtü y ü yaydı m asanın üstün e. Ç atalları bı çakla rı koydu, sağlı sollu.. E km e kle ri kesti. Ç o c u k kıçın kıçın g e ld i masanın ayağına yapıştı: «Anneeee!..»

Cezm i hâlâ bulm acayı çözülmem işti: « Sekiz... Sağdan s o la ... İle rle m e ... Sakın te ra k k i olm asın?.. Yoook, o lm az!.. Beş harfli olacak.

Tamam,

b uldu m , te rfi!... Sen benden e s k is in i iste !.. Hay gözü nü s e v d iğ im in O sm a n lıc a s ı! Reşat altını gib i sa ğ la m dır. H nmit gibi, A z iz gibi.. Elinden çıkaracak mısın. C u m h u r iy e t altını alacaksın! Yatacak m ısın üstüne. Reşat! Y ü k s e lir k e n de a ğır a ğır y ü k s e lir m übarek, d ü şe rke n d e ... Ş im d ü i... Sekiz yukardan aşağı, y e n ilik ! D ilde, d in de ta rım d a ... «R» h a rfiy le b aşlıyo r, s o n u n da «M» va r!.. Hiç h o şla n m a m y e n ilik te n . Her şey bı raktığım y e rd e k a lm a lı... Y e n ilik , y e n ilik !.. Tamam, t e ce dd üt!.. Yok, hayır, tu tm a d ı. M!..»

Başta R var, sonunda

•Anneeee!..»

«Ne o lu y o rs u n be! O tu r o tu rdu ğ un y e rd e!..

Sü-

heyla, rakı y e te r mi d e rs in ! Üç beş şişe de bira aldırsa!: kapıcıya! Bu Raci, b ilm e z s in sen, b ir başladı mı içmeğe?» «Var, hepsi var!..» Z ırrr!.. Kapının z ili. .. «Vay R a c iciğ im . Bu ne g e n çlik, bu ne şıklık,

ne g ü z e llik ! Karım, Süheylâ, karşılaşm adınızdı hiç d e ğil mi? Kardeş g ib iy iz d ir R a ciyle ... H e m ş e riy iz b ug ü ne bug ün ... Geç şö yle ! D oğru masaya! Eee, nasılsın bakalım . Sökeden m e k tu p a lıy o r m usun? İs m e t Paşa

nın n iy e ti kö tü!

Toprak s a h ip le rin i

boş bırakacağa

b e n ze m iyo r! » «Öyle g ö rü n ü y o r. Bir r e fo r m d u r tu ttu r m u ş !» «Ne dedin, ne dedin?» « R e fo rm d e d im , ya nlış mı?» «Tamam! R’e y le b alşıyor!..» «Reyle mi başlıyor.. Yoook, hiç sa n m a m ! Bu s e fe r reyle b it iy o r işi.» «Sonu M ! A ltı harfli.» «Anne e ee !..» S ü h e y lâ ’nın bakışları

C e z m i’de.. R a c i’nin kafası

altın h e s a p la rın d a ... R e fo rm d a ... «Haydi d o s tu m , şe re fe !» «Evet, re fo r m u n ş e re fin e ! Reşatların.. A z iz le rin .. H a m itle r in ş e re fin e !» Plâki b ozuktu, salatada iş y o ktu . E km e k le r kup kuruydu. K ö fte , ne k ö fte s i, adı k ö fte !.. Yarı çiy, yarı p iş m iş ... Bir şe yi e k s ik ti am a ... Belki b ib eri, belki kim yo nu , b elki de tuzu... S ü h e y lâ ’nm her şeyi ta m a m dı, saçları p erm a lı, gözleri r im e lli, yanakları pırıl pırıl ş e fta li r e n g i... G ö zbe be kleri fıld ır fıld ır ... «Haydi h a m fe n d i, ş e re fe !» Ç ap kınca b ir anlam y a y ıIiv e r d i, yanaklarına d oğ

ru S ü h e y lâ ’nın: «Şerefe e fe n d im !» H alının ü stü n d e n b ir ya yga ra dır k o p m u ştu : « Anneeee!..» İsparta halısının açık m a vis i, den..

ko yu la ş ıv e rd i

b ir

O la n la r o lm u ş tu işte. A m a k im in um u ru nd a! C ezıni, ısırdığı k ö fte y i te k ra rd a n bıraktı tabağa.

Tuzsuzdu. Elini tu z lu ğ u n durduğu ye re doğru uzat tı. Y o k tu !. Tuzluk y o k tu ! Kan b eyn in e sıç ra m ış tı Cezm i ’nin: «Süheylâ!» d iy e bağırdı.

BİZ TAPONCULAR N iha t kapıdan çıka rke n: « Ç o c ukla r!» dedi, «Bu gece ne kadar geç d ö n e r seniz, beni o kadar s e v in d ir m iş olacaksınız!» «Ayşe m i gelecek?» d ed im , «Güner mi?» «İkisi de d e ğ i l ! » «Yeni av mı d üşü rd ün , yoksa?» «Düşüp d ü ş m e d iğ i, bu akşam b elli olacak!» «Bon ş a n s ! » « M e rs i c a n ı m ! » Her zam anki ca nlılığ ı ile kapıyı çe kip g it ti. Kar şım daki m asada o turan Dündar, açık b ir k ü ç ü m s e m e y le: «Taponcu!» dedi. Bu sözcüğün için d e n eler, ne a n la m la r yo ktu k i... Ben dam arına basm ak için:

«Ne v a r ! » «Tuzluk!» Burnundan s o lu y o rd u kocası: «Nasıl o lu r bu! Tuzluk nasıl u n u tu lu r!» Süheylâ ka lkıp g e tir e c e k ti ama, dizini kurtaram am ıştı ki R a c i’nin bacakları arasından. K ö p ü rü yo rd u hırsından kocası: «Ben o lm alı!

so fra ya o tu r d u m mu her şey y e rli y e rin d e

D u ru lm a z bu evde. Kalk R a ci'c iğ im , yürü lo

kantaya?» H iç oralı d e ğ ild i Raci: «Dur, canım hele o tu r! N ereye g id iy o rs u n !» S ü h e y lâ ’nın sıcaklığı,

vücuduna doğru yavaş ya

vaş y a yılıyo rd u : «Otur. O tu r hele ca nım !» « O tu rm a m ! Valla da o tu rm a m , billâ da o tu rm a m ! Ev kadınlığı ne kadar uzak! Ben ö yle kadın is te rim ki... kadın o lm a lı kadın! İki ka de hçik b ir zıkkım ı bile içe m e zsin

b ir baba d o s tu y la !

Tuzluk ararsın, tu z lu k

yok ye rin d e . Ne b iç im ev, ne b iç im masa. H er şey y e r li ye rin d e o lm a lı. T e rtip düzen is te rim ben!» Peçeteyi sıyırd ı önünden, d e rto p e dip attı Süheylâ'nın yüzüne: «Sen nerde, kadınlık n erdeee! Yürü d o s tu m !»

«Canım !» d ed im , «Bizim N ih a t pek ta po ncu sa yılm az! A y ş e de, G ü ne r de yüzüne b a k ılır kızlar d oğ rusu!» «Evet ikinize göre ö y le ...

Senin de ta p o n c u lu k ta

ondan aşağı kalır y e rin yok ki!» Kızmadım: «Ne yapalım D ü n d a r c ığ ı m !» d ed im , «Daha i y i le r i ni buluncaya kadar, ta p o n la rla y e tin iy o r u z işte !» «Am a m id e diye de b ir şey va rd ır!» «Vallaaa D ün da rcığım , bugüne kadar m id e s a n cı sı ç e k m iş d e ğ ilim kendi hesabım a! Bir kaşık ka rb on at almadan yaşayıp g id iy o r u m işte !» « H e rşe yin en azını i s te y e n le r

için m e s e le yok!

M u tlu o lm a k b ilo m ü m k ü n böylc-leri için.» «Çoğunu is te y ip de y o k s u n lu ğ u n u ç e k m e k te n se ...» Sözün, n ereye g e lip dayandığını a n la m ıştı: «Hiç de y o k s u n lu k ç e k m iş d e ğ ilim !» dedi, «Ter cih zo rluğ u ç e k m e k, y o k s u n lu k ç e k m e k te n daha çok hoşuma g id iy o r ! Elim in altınd a n e le r var n e le r!» D ü n d a r’ı bu «çok»lardan b ir iy le gören yo ktu. Bize iyi b ir ö rn e k v e rm e k için, son g ü n le rd e kıvranıp du ruyordu. Bir g ö s te ri yapm ak için hazırlıkları a r tt ı r m ı ş tı. H am am lar, ça m a şır

d e ğ iş t ir m e le r , tr a ş la r boşuna

d e ğ ild i ama, henüz b e k le d iğ im iz le karşı karşıya g e ti r e m e m iş ti bizi. K u şkula rım ızı s ilip a tm a k için: « Ç o cu kla r!» dedi, «Yakında m is a fir odasına iş dü şe cek! Ö yle g ö rü n ü y o r!» «Düşsün de g ö r e lim !» dedik. Aradan b ir hafta g e ç m iş ti. H ergün saat onda, onb ird e kalkan Dündar, b ir sabah altı ’da k a lkm ış, te m iz liğe b aş lam ıştı harıl harıl! O rta kla şa kulla nd ığım ız « M is a f ir odası»ndaki

yatağın ça rşa fların ı

d e ğ iş t ir d i.

Pantalonunu karşı te rz iy e g ö n d e rd i, ü tü le n m e s i iç in ... Bakkaldan iki k utu k o n s e rv e y le , b ir şişe vo tka aldırdı, kapıcıya. Bardakları g ıc ır g ıc ır yıka yıp m is a f ir oda sındaki masanın ü stün e dizdi: «Eee ç o c u k la r!» dedi, «Bu akşam da sıra b e n d e nizde!.. Sakın haaa, erken g e le y im , d e m e y in !» B ir lik t e kapıdan çıka rke n N ihat: «Bu iş biraz ş ü ph eli g e liy o r bana!» dedi. « B irşe y d ü ş ü rm ü ş olam az mı?» d edim . « B ilm e m k i... T ercih yapm asın ın zamanı g e ldi, g e ç i y o r a m a ...» «C anım !» d ed im , «Bu kadar k a ra m sa r o lm a!

Dü

ş ü rm ü ş tü r h erha lde , eli ayağı düzgünce b ir şey!» « A kşam a b e lli olur.» dedi, «Erken dön de, ta k ıla lım D ü n d a r’a b ir a z ! » D ü n d a r’ın ü s te le m e le r in e kulak asmadan e rk e n den d ö n m ü ş tü k eve. M is a f i r odasının buzlu camında k a ra ltıla r vardı. İçerde b ütün lâm baların yandığını g ö rüyor, p ika ptan b ir aşk m ü z iğ in in yayıldığını d u y u y o r duk. «Neee?»

dedi, N ihat, «Kapatm ış mı b irin i

yok

sa?» Kapının d e liğ in d e n baktık, b ir havlu astığı için h iç b ir şey g ö re m iy o r d u k . Bir ara bardak, tabak s e s le ri arttı. A y a k s e s le ri ü z e rim iz e doğru, g e lin c e ,

o d a la r

dan b irin e kaçtık. « G ö re m e d ik, şunun avını!» dedi Nihat. «Bana k a lırs a ...» d ed im , «İçerde h iç k im s e c ik le r yok! Bizim Dündar, e v c ilik o y n u y o r!» D ü n d a r’ı u n u tm u ş g a z e te le rd e k i g ü n lü k

o la ylara

d a lm ış tık. İş, parti ta rtış m a la r ın a g e lin c e g ü rü ltü y ü a rtırm ış olacağız ki. D ün da r « m is a fir odası»ndan çı kıp d ik ild i karşım ıza: 62

«Yapm ayın ç o c u k la r!» dedi, «Çok k ü fü rlü k o nu şu yorsunuz, ayıp o lu y o r kıza!» «Kusura bakm a!» d e d ik, «Konumuz p o litik a ! Kadın kız m e le s i olsa bozm ayız te rb iy e m iz i!» N ih a t b ir ş e y le r s ö k tü r e b ilm e k için: « D ü n d a r c ığ ım !» dedi, «¡çerdeki, hani fo to ğ ra fın ı g ö s te rd iğ in Ü n iv e rs ite li kız mı?» «D e ğil! Bu da başka!» «Canım, çok ku rca la m a ! Sonra a n la tırım !» d eyip kaçtı. N ih a t sa b a h le yin e rke n

ka lkacaktı, onu y a ta ğ ın

da b ıra ktım . M is a f i r odasından çıkacak kızla kapı ö n ü n de k a rşıla şm a k için p lâ n la r d ü ş ü n ü rke n u y u m u ş ka l m ışım . D ışardaki ayak s e s le rin e uyandım .

Önce m is a fir

odasının kapısı açıldı, sonra bizim d a ire n in kapısı... Ç ok g e çm ed en de N ih a t g ird i odama. Katıla katıla gü lüyordu: «Kalk da dinle,» dedi, D ün da r'la ko n u şa ca kla rım v a r!» «K alktım , b ir lik t e « m is a f ir odası»nın kapısına d i k ild ik . N ih a t üç kez vu rd u, içerde n D ün da r'ın b ir so y lu kişi n a z ik liğ iy le sesi d u yu ld u: «Eveeet!..» G irdik , k im s e c ik le r yo k tu yanında. «Yen g em izi uğurla dın d e m e k!» dedi Nihat. « Y o lla d ı m ! » dedi. «Yaaa! D em ek kapıdan çıkan oydu az önce!» «Evet, oydu!» «Nasıl o lu r! Pencereden b akıyo rd u m , sokağa hiç k im s e ç ı k m a d ı ! » «Ben u ğ u rla d ım !» «Baktım , dış kapının sü rg ü sü b ile ç e k ilm e m iş ti.» Sonra bana döndü: 63

«Kapı s ü rg ü lü old uğ un a göre, için d e kaldı d e m e k tir !»

kız a partım anın

Ben b ir ş e y le r a n la m a m ış tım ama, Dündar'ı k u r ta rm a k için: «Canım,

kız bu a pa rtm a nd a

o tu ru yo rsa !..» de

dim . «Evet, a p a rtım a nın içinde, d o ğ ru ...

Ozaman da

bizim m is a f ir odasının z iy a r e tç is i, apartıınandaki kızdan biri o lu r. Yani iki tapon kızdan b ir i!... »

üç

D ündar tu tu n a c a k b ir dal b u lm u ş tu : « D e m e k size d e r t oldu ha, odama k im in g ir d iğ i!» « A p a rtım a n ın iç in d e k i iki kızdan b iri old uğuna göredeee... Bizim D ün da r bu s e fe r te r c ih ze vkin de n yoksun kalm ış o lu y o r! Ç am aşırcı C e m ile hanım ın kız larından b ir iy le y e tin m e k zorunda kaldığı a n la şılıyo r!» Bununla b ir lik t e , yüzde yüz iddiasın ı da kazanmış sayılmazdı N ihat. Ne o lu rsa o lsun apartıınan ta p o n la rından da olsa m is a f ir odasının b ir z iy a r e tç is i o ld u ğ u nu kabul e tm e k zo ru n lu ğ u vardı. Ara da n b ir ay daha g e ç m iş ti. Bizim ta p o n la r i k i ş e r ü çe r tu rla rın ı ta m a m la d ığ ı halde, D ü n d a r’ın se ç m e g ü ze lle ri orta da g ö rü n m ü y o rd u . İyi kötü iç e riy e b ir şey atm anın zamanı g e lm iş , g e ç iy o rd u bile. Daha da ge c ik ir s e k u rtu lam azd ı d ilin d e n N iha t'ın, D ündar b ir sa bah: « N ih a tç ı ğ ım !» dedi,

« M is a f ir odasının anahtarı

sende d eğ il mi?» «Evet, bende! Ne olm uş?» « G ide rk e n dolabın ü stün e b ıra kıve r!» N ih a t uzun uzun güldü: «Am an D ün da rcığım , şu dış kapıdan çıkm ayan ba yan mı g e le c e k gene yani ça m a şırcının kızlarından b i r i!» «Evet!» dedi, «O g e le c e k ! Ya da b ir başkası! 64

Çok

m u m erak e ttin . A m a kim g e lirs e g e ls in bu s e fe r fa z la k a la m ıy a c a k !» «Yâni biz, e rke n g e ls e k de o lur, ö yle mi?» «Siz hiç kararınızı bozm ayın!» N ih a d ’ın b ir ş e y le r düşü nd üğ ü b e lliy d i. Yıkandı, tr a ş oldu, h e p im izd e n önce çıka rke n de: « D ü n d a r c ığ ım !» dedi, « A n a h ta r dolabın ü stün de ! Haydi sana iyi e ğ le n c e le r!» Ben de p eşin d e n ç ık tım , D ündar harıl harıl te m i z lik i ş le r iy le u ğraşıyo rdu evde. D ö n dü ğü m üz zaman D ündar « m is a f ir o d a sı» ’ndaki işini b it ir m iş , yatağına ç e k ilm iş t i. K e n d is in e takılaca ğım ızı k e s tird iğ i için: « Ç o c u kla r!» dedi, «H iç konuşacak halde d e ğ ilim , sizin anlayacağınız çok y o rg u n u m !» « D e m e k y e n g e m iz g eldi g it ti e rke nd en haa!» dedi Nihat. «Evet!» dedi kısaca, «geldi, g it ti!» Bir d e n s iz lik e d e c e ğ im iz d e n k o rk u y o r g ib iy d i. Ba şına y o rg a m ç e ke rke n b ir soru daha dayadı, N ihat: «H angisi g eldi? Ç a m a şırcın ın büyük kızı mı, k ü ç ü ğü mü?» Ters te r s b aktıktan sonra: « Ü n iv e r s ite li!» dedi, «Kim sö y le d i b e n im ta p o n cu o ld uğ um u !.» N ihat, p eşp eşe sıraladığı so ru la rla , Dündar'ı dürtü k lü y o r, boyuna k o n u ş tu ru y o rd u .

Kızın a n latılm a dık,

h iç b ir şe yi ka lm a m ış tı, ne k ü ltü rü , ne g ü z e lliğ i! Tam b ir çıkışa g e ç e b ilm e k için son soruyu da dayadı N i hat: «Hangi odaya aldın Ü n i v e r s i t e l i ’yi?» dedi. «Hangi odaya a lacağım ! M is a f i r odasına!» Katıla katıla g ü lü y o rd u N ihat. Bu g ü lü ş le rd e n ku şku la n a n Dündar: 65

«Yâni!» dedi, «Alam az m ıyım !» «Nasıl a lırsın , alamazsın D ü n d a r c ığ ı m !» «Yalnız siz alırsınız, ö yle m i? Siz Tap on cu la r!» «Evet, yalnız biz alırız! Biz T aponcular!» «Neden ben a la m ıy o r m u ş u m !» K a tılıy o rd u g ü lm e k te n Nihat: «Nasıl a lırsın , alam azsın! S abahleyin u n u tm u ş u m anahtarı ko ym a yı, dolabın odaya, p e n ce re d e n mi?»

ü s tü n e !

Nerden g ir d in iz

Kıpkırm ızı k e s ile n Dündar, ilk defa N i h a t ’ın, b öyle ö n e m siz b ir so ru s u n u karşılık sız kalm ış, s u su yo rd u .

b ıra km ak

zorunda

C A N IN SAĞOLSÜN A B LA C IĞ IM ! Evden çıkınca b ayrakla rd an bugün bayram o ld u ğunu a nladım : «Ne bayram ı acaba?» d iye d üşü n ü rke n kü çük b ir el yakam a b ir şey tu ttu r d u : Baktım rozet... D avrandım ce b im e , ( s ö y lm e s i ayıp] o rtası d e lik b ir parayı b iç im in e g e tir e r e k ka ydırdım ku tudan içe ri. (O z a m a nla r o rtası d e lik kıyıları t ır tı llı k u ru ş la r vardı. En g e ç e rli

o ld uğ u y e r su c ulard ı.)

T ü tü n c ü ye

uğradım .

Böyle g ü n le rd e iki ç e ş it sig a ra alırım . Biri lüks, öbürü inadına kü çük fiy a tlı b ir sig a ra ... Sağıma so lu m a bak tım . S ig aram ın k a lite s iy le b ö b ü rle n e b ile c e ğ im k im s e le r yok, « ik in c i nevi» p a k e tin d e n b ir ta ne ya k tım . Ş ö y le b ir n e fe s aldım a lm ad ım , roze tçi ç o c u k la r karşım a d ik ild ile r . Biri uzandı yakam a: «Var!» d ed im .

«Hani A m c a !» dedi. «Var canım , ş im d i ta k tıla r!» Hay A lla h ne o lm u ş tu bu rozete!

İs te r

is te m e z

ta ktı e lin d e k in i .. Bozulan paranın (s ö y le m e s i ayıp) en küçüğünü a yıra rak a ttım kutuya. Bayram g ü n le r in in başıb oşlu ğu iç in d e y d im a rtık .

Oysa evden çık a rk e n

d a ire le rd e ko va lıya ca ğ ım b ir ç o k iş le r i sıraya k o y m u ş tu m . Ö n ü m d e duran b ir o to b ü s e d ü şü n m e d e n a tla d ım . B ir k e le p ird i bu

o to b ü s ... Böyle b ir bayram günün de

bu kadar boşuna ko la y ko la y rastla nm azd ı, nasıl atlam ıyaya ım ! İkin ci d urakta üç beş y o lcu daha b in e b ild i. Gözüm ün ku y ru ğ u y la b ir iki güzel kadın aradım ama yoktu... Y o lc u lu k kısa da olsa karşım da eli ayağı düz günce b ir ş e y le r g ö rm e k â d e tim d i. Y o lc u la rın arasına b ir ç i f t de roze tçi ço cuk k a rışm ış tı, onları g ö rü r g ö r mez yakam da ki roze te b ir g öz a ttım , yo ktu. Gene d ü ş ü r m ü ş tü m o to b ü s e b in e rk e n n u s ib e ti. Ç o cu kla rın e lin de n k u rtu lu p ke n d im i kö p rü ye dar a ttım . Şöyle b ir rah at nefe s a la yım d erken b ir ç i f t el uzandı, e ski roze tin ye rin e , b ir y e n is in i ta ktı. «Bozuk para yo k!» d e m e yi d üşü nd üm . b o rc u m u ö d e m iş tim b ir iki, kez. A m a h e rke s

hem en H a m iy e t iki ro

ze t parası v e r d iğ im i n erde n b ile c e k ti. S o k tu m e lim i ce b im e . (Gene s ö y le m e s i ayıp) u fakla rın d an bi ta n e sini yakaladım , h em en ka yd ırd ım ku tun un d e liğ in d e n : Ş ın g ır rr ü . . V e r d iğ im r o z e t parasının s e r s e m liğ iy le , b ir sü re yürüdüm . K e n d im e g e lir g e lm e z b uralardan uzaklaş mayı g e ç ird im a klım d an . Bir sü re y ü rü d ü k te n sonra a t ladım b ir o to b ü se . Az g it t i k uz g it tik , b ir de b aktım ki gene kö prüd eyiz. Bir anda Ü sküd ar'a g e çm e yi d ü ş ü n düm . Bayram günü h iç olm azsa b ir deniz havası a l m alıyd ım . O to b ü s te n in iş im pek o kadar ko la y olmadı. 68

Karşıdan g e len kalabalık, yarı yarıya boşalan

o tobüs

y o lc u la rıy la b ir a na for yaptı. Şöyle rahat b ir n efes ala yım d erken b ir ç i f t el y in e yapıştı yakam a. İn d iğ im o tob üsü d ü ş ü n e re k h em en «var» d iy e m e d im ; roze t na mına b ir şey k a lm a m ıştı yakam da. Elim bozuk p arala rın o lduğu c e p te idi zaten. U fa k b ir şey aradım , u fa k la rından k a lm a m ış tı. ( A r tık s ö y lm e s i ayıp d e ğ il) b ir y i r mi b e ş lik g e ç ti e lim e . Hay A lla h ! Bozduram azdım ya, b ütün b ütü n a ttım d e lik te n iç e ri. B ir ara y o lc u lu k ta n v azgeçip eve d ö n m e k g e ç ti aklım dan. A d ım başında rozet, v a rım ı yo ğ u m u roz e te m i, y a tıra c a k tım b ütün gün. A y a k la r ım beni g iş e n in önüne kadar g ö tü rd ü . Bü tün bozuk p a ra la rım la g id iş g e liş b ir b il e t aldım . Baş ladım ya na şack vapuru b e k le m e y e . Beş dakika.. On dakika, beyaz b ir v a p u r ya naştı. Ö nce y o lc u la rım bo ş a lttı. Böyle günde insan Boğaz havasım bırakıp nasıl ine rd i İstanbula.. Ne b iç im insanlardı b u n la r... Ne v a r dı sanki şu kalabalıkta, adım başında rozet!.. Bizim Boğaz y o lc u la rı b ir ik tik ç e b ir i k t i , iten, kakan, sıkışan, s ık ıştıra n ! Tam zamanında ka pıla r açıldı: Hüryaaa!.. A y a k la r ım ye re d e ğ m e d e n ke n d im i B ir in c i'd e b u l dum . Oooh! O tu ra ca k y e r de b u lm u ştu m ... ta m y o lc u lu k ta aradığım tip te n iki kız...

Karşımda Ç apkın mı

çapkın. Sağıma so lu m a b aktım . B ire r kadın daha. Biri ta m h a n ım e fe n d i...

Öbürü orta yaşlı, g iy in iş e d ü ş

kün, g ö s te r iş li ...Y o lc u lu k d e d iğ in b öyle o lu rd u işte !. Tam Boğaziçi iç ile c e k zamandı. Ç ıkarıp b ir tane y a k tım , kadınların arasında sig a ra içm e k ayıptı ama Bo ğaziçi o lunca iş d e ğ iş ird i. H em o ay ip lik e sk id e n d i. Ka d ın la r e rk e k le r d e n daha t i r y a k iy d i bu d evird e . Bu g ö r gü ku ra lla rı o n s e k iz in c i asırda çu bu kla tü tü n iç ild iğ i d e v irle rd e k o n m u ş ola caktı. Kol d ü ğ m e le r im i, altın ta k lid i iri kadranlı s a a tim i g ö s te re g ö s te re başladım sigaram ı ç e k iş t ir m e y e . K e y fim y e rin e g e lm iş ti! 69

Biz ayakta

o tu ra c a k y e r b u lm u ş tu k d ik i l e n l e r l e

tık lım

ama b ütü n

tık lım d ı.

salon

G e nçten

lâ

c iv e r t e lb is e li b ir adam, p e r ç in le n m iş kalabalığı ya rarak salonun b iç im li b ir y e rin d e d ik ild i. Sağındakilerin i o m u zla d ıkta n sonra: «Sayın y u r d d a ş l a r ı m ! » d iye başladı. D uyanlar, başlarını s e s te n yana ç e v ir d ile r. Bu kadar ilgi y e te rd i ona! B ir iki ö k s ü r ü k le s e s in i ayarla d ıkta n sonra ü s te ledi: « M u h te r e m va ta n d a ş la rım !» Dil a kım la rın d a n haberi olan usta b ir hatib e b en ziyordu. H em y e n ile r i, hem , e s k ile ri m em nu n e de cek b ir başlangıç: H em , sayın hem m u h te re m !.. C e b ind en çıkardığı b ir p ake t j i le t i kiba rca

p ar

m akların ın arasına alarak kaldırdı havaya: « M u h te r e m k a rd e ş le rim !.. Bir dakikanızı is tirh a m e tm e k le ş e r e f duya ra kta n özür d ile r, s ö z le rim e b aşla m ak h usu s u n d a k i y ü k s e k m ü s a a d e le rin iz e dayanarak m ü s a a d e le rin iz i rica e d e rim !» Bir iki ö k s ü rd ü k te n sonra başını biraz da g e riy e ç e v ir e r e k d evam e tti: « M a ksa d ım h erhangi b ir işp o rta cı g ib i para kaza nıp cep d o ld u rm a k d e ğ ild ir .

Ben çok b üyük ve çok ta

nınm ış m e ş h u r b ir j i l e t fir m a s ın ın te m s i l c i s i olarak karşınızda b u lu n m a k la ş e re f duya rke n m aaşım da t ı kır tık ır iş le m e k te d ir . Zaten m aaşım da iş le m e s e size şu j i le t l e r i t a k d im e tm e k te n dolayı d u yd uğ um b üyük zevk bana kâfi o lm akla , sizden aldığım dualar da b ir p rim m a h iy e tin d e d ir sayın m ü ş te r ile rim .. G e le lim şu e lim d e g ördüğünüz, n ü m u n e s in i ta k d im e tm e k te o ld u ğ u m bu ji le t , m e ş h u r A lm a n y a de m ir - ç e lik s a n a y iin in en son in k iş a fın ın b ir hârikası olan bu j i l e t . . . » Kapıdan b ile tç iy i g ö rü r g örm e z j i l e t p ake tin i c e

bine s o k u v e rd i. Biraz önce p arla k n u tu k la rıy la h erkesi ağzına baktıra n o d e ğ ild i s a n k i... Ö b ür ce b in d e n b ir gazete çıkardı, başladı okum aya.. B ile tç in in arkasından iki ço cuk g öründü, b ir in in b oynunda se p e t, ö bü rü nü n boynunda k u tu ... Y o lla r ın daki y o lc u la rın yakalarına yapışıp b ir e r ro ze t t u t t u r maya başladılar... Ben o nları g örün ce korka korka ya kama b ir göz a ttım . T ü ü h !.. Bizim rozeti koydunsa bul! Bu s e fe r d u ru m çok kö tü yd ü ne ya pa caktım . Bozuk pa ra da yo k tu a rtık ... tım .

Kara kara d ü ş ü n m e y e b a ş la m ış

B ile tç i, arka kapıdan va pu ru n kıçına g e ç ti. Büyük b ir d ik k a tle onun y ü rü y ü ş ü n ü gözden g e ç ire n j i l e t firm a s ı te m s i l c i s i n utku na ye n id e n başladı: «Bakanlar K u rulun un e m ri ve M e rk e z Bankasının 1284 sayılı t r a n s fe r le r i ile e lim iz d e bulunan ve nümun esini s iz le re ta k tim e tm e k le ş e re fiy a p d u yd uğ um sı f ır s ıfır 6 m i l i m e t r e l i k bu j i le t . . . » Tam bu sırada roze tçi ço cuk el ind ekin i onun yaka sına ta k ıv e rd i. K u tu yu taşıya n ikin c i ço cuk dayadı ku tu su n u jile tçini.n burnuna. J ile t firm a s ı t e m s i l c i s i, ç o cu kla ra döndü: « A rkad aş! Ben de sizin gibi â m m e h iz m e tin d e ça lışan b ir va ta n d a ş ım ! Henüz s ifta h e tm e d iğ im c ih e tle kutunuza b ir y ir m i b e ş lik a tam ıya cağ ım da n dolayı t e e s s ü r le r im i b ild ir m e k le ş e r e f d uya rke n sizle re iş l e r i nizde b aşa rıla r d ile rim . G e le lim

n ü m u n e s in i s iz le re ta k d im e ttiğ im

jile te . Bu s ıfır s ıfır 6 m i l i m e t r e l i k j i le t i babalar ç o c u k larına, k o calar karılarına k a rıla r kocalarına, anala r kız larına m ira s o la ra k b ıra k a b ilirle r.» Ç o c u k la r, te k

adam s e k tirm e d e n yavaş yavaş b i

ze doğru y a k la ş tıla r. K a rşım d aki sıranın b ir ucundan b aşladılar b ile. Yanyana fık ı r fık ır kaynayan, yakala

rı tâ om uz başlarından a çılıp g ö ğ ü s le rin e d oğru

inen

iki bayanın d i k i l d i l e r b aşlarının ucunda. Kolsuz, el ka dar daracık b ir robun n e re s in e tu ttu ra c a k la rd ı

roze ti!

Bu iş le r in ustası olan ro ze tçi, b en im kadar d ü ş ü n m e den e lin d e k i roze ti robun om uz

başına t u t tu r u v e r d i.

İkinci kızın da ta m g öğ sün ün en duyarlı y e rin e iğn e le r k e n ... kız b irde n ayağa kalktı o tu rd u : « D ik k a t e ts e n e biraz!» d iy e çıkıştı çocuğa. Bununla b ir l ik t e canı yanan kız, h iç b ir şey o lm a mış gib i ça ntasını ka rış tırm a y a başladı. O n la r karıştıradursun, roze tçi çocuk, p e n c e re n in ö nü nd eki bayan dan b aşlıya ra k ya kalarım ıza te k e r te k e r t u ttu r d u z e tle ri. Ş im d i sıra ku tuyu g ezd ire n çocuğa

g e lm iş ti.

Yanım daki ka dın lar da y a p ış tıla r çantalarına.. Ben ne yapacaktım ? B ir b e ş lik çıka rıp ro z e tç iy e mi bozdurm alıyd ım ? Bir bankanın a çılış tö re n in d e e d in d iğ im nay lon cüzdana uzandım . İçin de g ö s te rc e k kadar para o l madığı için u staca a ra lıyarak iç ind en b ir b e ş lik ç e k tim . J ile tç iy e mi b o zd u rm a lıyd ım yoksa? K u tu yu gez d ire n çocuk g eld i, ku tuyu b urnu m a dayadı. Şu d ö rt ta ne b ir b ir in d e n güzel kadının o rta sın da «Al şu b e ş liğ i boz!» d iy e c e k hovarda b ir e rke k va r mıydı şu İsta n b u l'd a ... Sözde k im s e y e

g ö s te rm e d e n a tıy o rm u ş u m

gib i önce d örde b ü k tü m , sonra sekize... Biraz güç g i riy o r m u ş g ib i zorlaya zorlaya dayandım içeri.. Etrafımd a k ile r le hiç m e şg u l olm az g ö rü n ü y o rd u m , kör d e ğ il le rd i ya! D ördü b irde n g ö rm e s e , ikisi olsun g ö r m ü ş tü koskoca beş lirayı ku tuy a te p t iğ im i! Çok ö n e m li b ir iş ti y a p tığ ım . A r t ı k

b ö b ü rle n e re k

sağım a s o lu m a b a k a b ilir d im . K a rşım d aki tıp a tıp b ir b i rin e benzeyen kızlar hâlâ ça nta ların ın iç in e e ğ ilm iş le r b ir ş e y le r a rıy o rla rd ı. H iç mi ufak paraları yo k tu b un ların? Yanım d aki H a n ım e fe n d i önce çantasını açtı. Sonra için d e n b ir göz daha açtı. Ordan çıkan bozuk

para çantasını aldı e lin e. O je li p arm a ğıyla karıştı ra karıştıra b ir ş e y le r aradı, aradığını da buldu, d e lik b ir ku ru ştu bu. Benim ilk r o z e tç iy e ya ptığım gibi iki p ar m ağıyla u staca tu ta ra k, kaydırdı kutuya... Oooh, ferahlam ıştı artık. H a m iy e t borcun u ö d e m iş ti!

So lum da ki

şık hanım, daha p ra tik ti. Ç antasını açtı, a çm a sıyla kör kuruşa ya pışm ası b ir oldu, hop attı kutudan içeri. K arşım daki ik iz le r ta v u k gib i e ş in iy o rla rd ı ça ntalarının içinde. Göğsü r o z e tlis i, om u zu ro z e tlis in e : «Yok mu, sende?» dedi. «Y o k ! .. Sende?» «Bende de y o k ! » Ne a rıy o rla rd ı b u n la r... Oysa çanta ların da n şıkır ş ık ır para s e s le ri g e liy o r d u . Sonra ik isi b ird e n ç o c u k lara d ö n d ü le r: « Ç o c u kla r! Y o k m u ş bozuk param ız!» K u tu yu g ezdiren ço cuk, o nlard an daha p iş k in di: «Canın sağ o lsu n a blacığım !» Dedi. G e ç tile r a rkam ızdaki sıraya.. J ile t fa b rik a s ın ın te m s i l c i s i hâlâ re klâ m ın a devam e d iyord u. «Reklâm ını ya pm akla ş e r e f d u yd u ğ u m bu j i l e t l e r den her b iri böyle ku tsal bayram g ü n le rin d e b ir tü m e n a skeri tr a ş e ttik te n sonra a s k e r le r in bablarını b ile sı radan tra ş eder. Bayram d e d im s e y a n lış a n la ş ılm a sın. M ü b a re k Kurban Bayramı d em ek is tiy o r u m . H em de d ö r t g ü n lü ğ ü n e ! C u m h u r iy e t Bayramı gib i b ir g ü n lük traş s a n ılm a sın ! Sayın y o lc u la r, s ıfır sıfır, altı m i li m e t r e l i k bu j i le t . . . »

T A N IN M A N IN YOLU «Kötü mü ke nd im i?»

oyna dım ,

neden

b e ğ e n d ir e m iy o r u m

T uncer sıcak b ir ö p ü c ü k le kızın c ü m le s in i n o k ta ladı. «Söyle neden b e ğ e n m iy o rla r beni?» Bir n o kta la m a daha... «Ne ya pm am lâzım, k e n d im i b e ğ e n d irm e k için?» «Kolayı var. H erkes ne yaparsa sen de onu ya parsın?» « M eselâ?» «Pearl H arbo u r, n e d ir d iy e so ra rla rs a b ir Japon a r tis tid ir , d e rsin ? H iro ş im a y ı s o r a r la r s a ......» «Kim so ra cak bunları?» «Ha!..

İşin en ö n e m li tara fı bu.

Kim soracak?

Tabiî g a z e te c ile r so ra cak

am a ...

G a z e te c ile rin aya

ğına sen g id e c e k d e ğ ils in . ..» «Ben de g id e rim .» «Olmaz! Sen kendi ayağınla g it tin m i, o nlar da se n in koluna g ire rle r... D oğ ru p la ja !» ... «Ne o la cak peki?» «O nlar g e le c e k le r. Biri ik is i d eğil, to p u birden...» «Nasıl g e le ce kle r? » «Evet, nasıl g e le c e k le r? » T uncer kalktı. A ya ğınd a b ir ş o r t vardı. Odasında sadece bu ş o rtu g iy e rd i

o kadar, ne a tle t,

lek.. . « K im b ilir , havanın sıca klığınd an .

göm

Belki v ü c u d u

na g ü v e n d iğ i iç in ... Belki de hazırlıklı b ulun ayım d i y e ... İki kadehe vo tk a d o ld u rd u . Lim onu sabahtan s ık mış, h azırlam ıştı: «Şim di ben n e rd e y iın , b iliy o r m usun?» dedi. « N erdesin?» «H ilto nd a.. A m e rik a d a n zıpır b ir m a liy e c i g e l m iş, o nunla r ö p o rta jd a y ım . B iliy o r u m s ö y liy e c e ğ in i... K a lkınm anız için m u tla k a b iz im d o stlu ğ u m u z a ih tiy a cınız var, e n d ü s tr iy i bırakın, e be g ü m e c i y e tiş tirin bol bol, d iy e c e k ...

Ben de h e r ifin yüzünü g ö rm e d e n

yazarım rö p o rta jım ı.» Ö nce N e rim a n ın ka d e h in e d öktü lim o n suyunu, sonra kendi k a d e h in e ... Yarı çıplak uzanan Nerimanın e lin e tu tu ş tu r d u : «Ben b ir şe y d ü ş ü n d ü m senin iç in !» dedi. «Ne düşündün?» «Tanınman i ç in .. .

B e n im le k o n u ş tu ğ u n u t i y a t r o

da b ile n v a r mı?» «Bileeen, yok gibi b ir şey... dar?»

Ö n e m li mi bu k a

« O ldu kça... Bizim g azetede seni ta nıyan b ir fo to m u h a b iri A c a r v a r... A m a onun tanıdığı iy i... İşim ize yarayacak... Hadi iç e lim !» «İçelim !»

b ir bakım a

«Ünlü b ir oyun cu o lm an ş e re fin e !» « Hadi ö y le o l s u n ! » Sonuna kadar iç tile r . Tuncer: «Bak N e rim a n » dedi, «Bu gece sen tiy a tro y a g i d in c e sizin p iy e s iç in b ir e le ş tir i yazacağım. Nasıl e le ş t i r i . . . Z e h ir...» «Tabiî ö v e c e k s in ben i!» Elindeki boş

kadehi masanın üzerine

b ıra km a

dan sarıldı boynuna. İki ç i f t lim o n lu dudak buldu b ir b ir in i. Öpüş biraz uzunca sü rd ü. N e rim a n 'ın e lin d e k i ka de hte kalan beş altı dam la lim o n lu vo tka T uncerin e n s e s in d e n aşağı d a m lıy o rd u kim !.. N erim a n ayırdı d ud akların ı:

ama,

farkına varan

«Yazacağın e le ş tir in in ka rş ılığ ı... Y e te r mi?» «Yetm ez! Bir d a h a ! » Bu s e fe r k i biraz daha uzun sürdü: «Söyle b aka lım T u n c e rc iğ im , n e le r yazacaksın be n im için?» «Seni te m iz b ir boya yaca ğım ! Ne m im ik var d i y e c e ğ im , ne d ik s iy o n . Seni b a tırm a k için tiy a tr o e le ş tir il e r i n d e n e le r yazılırsa h e p sin i s ır a lıy a c a ğ ım !» «Yapar m ısın bu bayalığı?» «Doğru s ö y lü y o r u m . Bir de re s m in i koyacağım , yazının göbeğine...» «Bu güzel! Hangi r e s m im i? » «A car sen s a h n e d e yke n ç e k e c e k ... Resim altı ne yazacağım , b ily o r m usun?» «Söyle de ısıra yım ku lağını!» «Bir büroda ça lışm a sı için h e r şeyi m ü k e m m e l...

Y azışm ala rı sıl?»

y ö n e te c e k

kadar İn gilizce de b ilir. Na

N e rim a n e ğ ild i, T u n ce rin ku la ğına ... G e ç ird i d iş le rin i. «Doğru s ö y le !» dedi, «Sen bende b ir ş e y le r o ld u ğuna in a n ıy o r m usun? K im ne d erse d esin, u m u ru m da d e ğ il, y e t e r ki sen inan sanatım a!» «Ben, se n in sana tın kadar, kendi m e s le ğ im e de ina n ıyo ru m . Seni ş ö h r e te k a v u ş tu rm a k b en im e li m d e!» «Böyle batırıp ç ık a ra ra k mı?» «Evet, b atırıp çıka ra rak. Sana önce kendi m e s le ğ im d e k i h ü n e r im i ta n ıta c a ğ ım . Oyundan sonra bana gel yarın gece..» «Bırakır m ısın evim e? » « G ö rü rle r!» «Ne o lu r g ö r ü r le r s e . Bak ben a ld ırıy o r m u y u m !» «Olmaz, başka la rının g ö r m e m e s i g e re k b u g ü n le r de! Sonra danışıklı döğüş o ld uğ u a n laşılır!» «Ne danışıklı döğüşü bu?» «Zamanı var. Yalnız g aze ted e ki yazıya fazla kız man lâzım. Kızıp da şurda burda k ü fü r e tm e lis in ba na!..» «Yazacağın yazıya bağlı. K ü fürü hak e de rse n, hiç de e s ir g e m e m hani!» «Tamam! Böyle o lacak iş te ... Ağzına gelen i söyliy e c e k s in !» «Bırak alayı da anlat, ne yazacaksın?» «Doğru s ö y lü y o r u m N e r ic iğ im , b atıra cağ ım seni! V e r ip v e r iş tir e c e ğ im !» «Yapamazsın, e lin va rm az!» «Yarın g ö rü rs ü n . Paraya kıy, al o ku!»

b ir gazete de

Ertesi gece, N e rim a n oyundan sonra g e l m i ş t i eve. A ğ la m a k ta n g ö z le rin e kan o tu r m u ş tu . T un cer kapıyı açm ış g ülü yo rd u . «İnandın mı ş im d i!» «Teessüf e d e rim sana! A y ıp ! Nasıl e lin vardı da yazdın o ları!» «Senin iç in yazdım , se n in parlam an, hakkın olan ş ö h r e te ka vuşm an için!»

tanınm an,

«Utanm adan da s ö y lü y o r s u n b unları! Hiç b e k le m ezd im se nd en !» « N için b e k le m iy o r s u n s e v g ilim ? Senin ta n ın m a nı is te d iğ im e in a n m ıy o r m uydun?» «Sanatımı b a tırm a k la , bana h a ka re t e tm e k le na sıl y ü k s e lte c e k s in beni a n la m ıy o ru m !» « A n la y a b ilm e n için iyi b ir g azeteci o lm an g e re k!» «Yerin d ib in e batsın b ö y le g a z e te c ilik ! Söyle n i çin yaptın bunları?» «Yoook N e r ic iğ im , b öyle s u ra t asarsan te k ke lim e s ö y le m e m . Sen bu su ra tın ı bana d eğ il a rka da ş larına g ö s te re c e k tin !» « O nla r da gördü. Bütün gün a ğlad ım !» «Şuna buna da ç a ttın mı?» «Ç a ttım !» «Bütün bu ç a tm a la rın , yazdığım yazıdan ile ri g e l d iğ in e ina n d ıla r mı d ersin?» «Hem de n asıl!.. Oyundan önce K u lis 'e g i t m i ş tik , S e lm a ’y la ... Biri yanım ızdan g e ç e rke n , İn g ilizc e b iliy o r m u ş da ne işi v a rm ış tiy a tro d a dedi. T u ris t k a r şılam aya g its in Y e ş ilk ö y e ... attı bana!»

Senin yazdığın g ib i laf

«Çok güzel! Tokadı hak e d iy o ru m a rtık!» «Karşısınd aki d e lik a n lı da dedi k i...

T u r is t m i?

O n un t u r i s t n e s in e A m e r ik a lı g e m ic ile r d u ru rke n , o n ları baştan çıka rsın!»

«Eh hak e ttim a rtık to k a d ı! Yarın s a a t üçü beş ge ç e k u li s ’te karşılaşağız..» « E vet...» «Bana bu yazı için te m iz b ir to k a t ataca ksın !» «Nasıl o lu r bu!» «Bayağı o lu r! Kapıdan g ir e r k e n ta m ik in c i m asa da iç e c e ğ im b e n ... G ir e r g irm e z beni g ö r e c e k s in !. .. Ağzına g e le n i s ö y le d ik te n sonra ü z e rim e y ü rü y e c e k , ya p ış tıra c a k s ın tokad ı!..» « D iy e lim ki v u rd u m , ne ç ıka r bundan?» «Ne m i çıkar?.. G e ris in i bana bırak!..» N e rim a n ın s i n i r le r i bozu ktu. Y a tışm a sı için he m en yatağa g ir m e le r i g e r e k ir d i. E vd ekile re , N ezih elerde kalacağını s ö y le m iş ti. Evden b ile s a k lıy o rd u o n u n la b ir ilg is i o ld uğ un u . B ir b ir le r in e

d üş m an o lm a la rı g e r e k ir d i. D o s tlu k

ara la rınd a k a lm alıy d ı iş te böyle! Tam T u n c e r'in d e d iğ i

sa a tte Aca r,

önce flâ şını

b ir yokladı. Karşı m asa ta m d ö r t m e tr e ö te d e y d i, o b j e k t if i ona göre ayarladı. T un c eri p ro fild e n y a k a la m a sı g e r e k ir d i. Tokadın yüzüne ya pıştığı, başka tü rlü g ö rü lm e zd i k i... T un cer b ir g a z e te c iy e ya kışır s o ğ u k k a n lı lı k la o tu ru y o r, vo tkas ını h em en beş dakikada b ir ağzına g ö tü rü y o rd u . Ne o lu r ne olm az

d iye e rke n g e lm iş ti.

Bu erken g e liş ona beş kadeh vo tkaya p atla m ış tı. A c a r karşıdan s e s le n d i: « M e rh ab a T u n ç ! » « M e r h a b a !» Bu hazır m ısın d e m e k ti. Çünkü sa at üçü beş g e ç iy o rd u . K u l is ’in en ka la ba lık zamanıydı. Tam v a k tin de

kapı açıldı. N e rim a n

g ird i

içe ri. B aşrole çık m ış

g ib i h azırlan m ıştı. C o şku su n u g iz le m e k için nu bolca k u lla n m ış tı. T u n c e r ’in

r u ju

hizasından g eçe rke n sözde ona gözü

i liş m iş gibi durdu . Başrole çıkan b ir oyun cu için çok başarılı b ir j e s t t i bu: « Y a n ılm ıy o rs a m T un cer Tüm ayla ko n u ş u y o ru m !» dedi. «Evet y a n ılm ıy o rs u n u z h an ım e fe n d i!» « E le ş tirin iz in çok re z ilc e b ir yazı o ld uğ un u s ö y le m e m e m üsaade e de r m isin iz? » «Hangi yazı bu!» «Şu kepazece yazı, t iy a t r o e le ş tirin iz !» «Ben yazım da ne ke pa zelik g ö rü y o ru m , ne r e z il l ik ...» «Şu halde bu sa ydıkla rın ız sizin k iş iliğ in iz d e d e m ek!» T un cer iç in d e n

«Bravo» dedi,

«iyi e z b e rle m iş ,

hem çok güzel de o y n u y o r doğ ru su. D ik s iy o n da g ü zel!» K u l is ’te

ç ıt ç ık m ıy o rd u ,

A c a r ’ ın m a k in e s in d e n

m ad en sel b ir «çıt» se si y ü k s e ld i bu s e s s iz lik le . Tun c e r de N e rim a n da o b je k t if in iç in e g ir m iş t i çünkü.. Bütün b aşlar bu canlı, bu h a re k e tli sahneye ç e v r il m i ş t i . T uncer to k a tı

hak e d e c e k son c ü m le s in i

s ö y lü

yo rd u : «Hayır bayan, bu r e z illik ve k e pa zelik sizin k i ş i liğ in iz d e o lm a s a y d ı, b e n im yazım a g e ç m e zd i!» «Bir de sözle h a ka re t haaa!» «Kabul b uyu ru rsa nız!» «Al sana haka re t! Şırrak!..» T okat ta m T u n c e r ’in yüzüne « şırra k!» d iy e y a p ış tığı sırada fla ş son b ir defa daha yanıp söndü: Ç ıt!..

N e rim a n T e k t a ş ’ı ş ö h r e te e r iş tir e n son re s im de ç e k ilm iş t i işte. Bu h ab erin

g az e te le rd e

çıkm am a sı iç in T uncer

b ütün gaze teci a rka d a şlra m d a n te le fo n la ricada

lundu. F o to ğ ra fla r da ko nm am as ı ric a s iy le b ütün ga z e te le re d ağ ıtıld ı. T u n ce rin gazetesi h ariç, h aber re s im li o la ra k b ütün g a z e te le rd e ç ık m ış tı. B ö ylece N e rim an Tektaş, b ir in c i sa yfa la rd a lâyık o lduğu y e ri a l m ıştı. G ü nlü k gazete o ku y u c u la rı N e rim a n T e k ta ş ’a o kadar a lış m ış la rd ır ki onun re s m in i ko ym a yan gazete, d oğru k e s e kâ ğ ıtçıla rı b o ylu yo rd u . N e rim a n T e k ta ş ’ın beş s e n e lik

sahne hayatında

oynadığı en başarılı oyun du bu. Onu üne k a vuştu ra n ilk oyun o lm ası b akım ından da ayrıca d e ğ eri vardı bu u n u tu lm a z sa hnenin.

AFİYET

OLSUN H A C I!... Daha koğuşa g ir d iğ i gün v e r i l m i ş t i adı: « H a c ı!» G öçm en ağzıyla konuşan b ir H acı’ya

ko la y kolay

rastla na m a zdı ye ryü zü n d e . İn c e c ik boynu, akları pı rıl pırıl yanan g ö zle ri, k ıvır kıvır saçla rı, iri s a rkık d u d a klra ıy la su k a tılm a m ış b ir H a c f y d ı bu yeni ge le n ... O kadar uzun boylu o lm a y a b ilird i ama, ye m e y e y e m e y e 38 k ilo y a d ü ş tü ğ ü n d e n mi n edir, d ik ild iğ i za man te l d ir e ğ i g ib i s ip s iv r i g ö rü n ü y o rd u gözümüze. Bu, az g ö r ü lü r s ıs k a lık yüzünden kolayca v e re m d a m gasını y e m iş ti m e m le k e tin d e . Eline tu tu ş tu r d u k la r ı b ir kâ ğıtla y o lla m ış la rd ı İs ta n b u l’a, Sağlık M ü d ü rlü ğ ü n e . Y e m e k b o ru su n u n m id e y e yakın b ö lü m ü n d e iri b ir ur g ö r ü lm ü ş tü

rö n tg e n in d e .

Bir sü re hangi

hasta ne ye

g ö n d e rilm e s i g e r e k tiğ in i k e s tire m e y e n S a ğlık M ü d ü r lüğü,

basil çıkardığı

için bu

gariban h a s ta n e s in e

d e h le y iv e r m iş ti. En itib a rlı h asta lar arasındaydı Hacı. Bizim Baş h e k im in uzaktan tanışı çıktığın d an dı b e lki. Baba Ş ü k rü bile, bize davrandığı g ib i d a vra n m ıy o rd u H a c ı’ya. Belki d o k to rla rın ona g ö s te rd iğ i ya kın lıkta n , b elki de şakaya ya tkın b ir yanı old uğ un d an , g elen geçen yaka sım b ıra k m ıyo rd u . Takılan ta k ıla n a ... Sataşan sa taşa na... Şakaya daya nıyo rdu ama, yalnız Konyalı b ir lâf a ttı mı canavar k e s iliy o r d u .

S in ir in e dokund uğ un da n

mı, onu ke n d in d e n aşağı g örd ü ğ ü n d e n m i, b ir sözcük ç i f t l e ş t i r m e y e ka lkışınca b in iy o rd u dalm a Konyalının. H em en hiç ya tağından çıktığı yo k tu H a c ı’nın. Z ır t zırt zil ça lıyor,

ö rd e ğ in d e n o turağına, su yun da n

ilâcına kadar ayağına g e tir tiy o r d u . Biraz zo rlan sa ka l kar mıydı, kalkam az mı, onu hiç d ü şü n m e d e n v e rip v e r i ş t i r iy o r d u k H a c ı y a . K i m b ilir , b elki de ya kıştıram ıyo rd u k onun, h a d e m e le re iş b u y u rm a s ın ı... G ö rü y o rd u k , H a c ı’nın sağlığı hiç te iyi g itm iy o r d u . Bu ur yüzünden y u ttu ğ u lo k m a la r d e ğ il, iç tiğ i y u du m yu du m s u la r b ile g ırtla ğ ın d a d iz lip ka lıyordu . Z o rla nıp yu tsa b ile , m id e s in e in m iy o r, y e m e k borusu nd a b ir ik iy o r , ö ğ ü r m e le r le ç ık a rıy o rd u g e r is in g e ri: «Birazcık y e rd im

L ü le b u rg a z ’da...» d iyo rd u . « G el

dim g e le li h ep ten y iy e m e z o ld u m be!» Ağız y o lu y la karın d o yu ra m a z o lm u ş tu Hacı bu y ü zde n... S e ru m a lıyo rd u gün de iki ö ğ ü n ... Biraz toparlansa, Baba Şükrü ço k tan s e p e tliy e c e k t i ö bü r has ta n e le r e ... A m e li y a t olacak g ü ç te d e ğ ild i ki Hacı, t u tu p ta b u rc u e ts in .. . C in i f r i t o lduğu halde g ü le ryü z g ö s te rm e k zorunda ka lıyor, y e rin e g öre şa kalaşm aya b ile k a lkışıyo rd u : «Haydi hacı!» d iy o rd u , «Biraz

to p a rla n da k o lu

na Kızlar K o ğuşundan b ir in i ta kıp ta b u rcu e d e y im s e ni! Şöyle d iş in e g öre b ir h a tu n cu kla berab er!» H a c ı’nın ağzında te k d iş i o lm adığına göre, ko luna ta k ıla ca k olan hatu ncu ğ u gözümüzün önüne g e t i riyo r, k a tılıy o rd u k g ü lm e k te n ! T ahir T utuk, yanında yattığ ı için içli dışlı o lm u ş tu onunla. Hacı: «A be T u tu k!» d iyo rd u , «Ne is te r bu Baba Şük rü b e n d e n ... T aburcu e tm e k mi is te r beni? İkide b ir d iş im e göre b ir h a tu n cu kta n söz e d e r bu kalçın ağız lı be! Salsam mı b ir h a b e rc ik yo ks am b izim B aşhekim b eye fen d iy e ?» Hani sık sık B a şh e kim in lâfını, e tm e s e , bu kadar insafsız olm azdı b e lk i h asta lar. Ne sa nıyo rd u ki Ha cı!

B a şh e k im in adını ağzına aldıkça h e rk e s in elpen-

çe divan d uracağını mı sa n ıyo rd u k arşısında! G ü n lü k h a z ırlık la r b a şla m ış tı işte , s e ru m lık la r ı...

N a lb a n t Ş e v k e t g ir ip

çık ıy o rd u

hazır

te lâ ş lı

lâşlı... «Hacı be!» dedi, Boncuk Naci, «Ser önüne p e ç e te n i a rtık! N e rd e y s e y e m e ğ in i g e tir e c e k N a lb a n t Ş e v ket! » H üse yin Kazma: «Bugün Baba Şükrü a ltıdan yazm ış sana!» dedi, « Y em e ğin ü s tü n e b ir ş iş e de bol kö pü klü kahve!» M e r c im e k Fahri, H a c ı’nın d e r is in in re n g in e ta kılm a k için: «Hayır!» dedi, «Bir ş iş e s ü tlü kakao!» «A be k ızanlar!» d iye çıkıştı Hacı, «Zabah zabah ne is te r s in iz benden! Bakın kendi iş ç e ğ in iz e ! ..» «Kendi iş c e ğ im iz e haa!.. Burası iş s iz le r evi be Hacı! Seni buraya Başhe kim dayın iş tu tm a y a mı ça ğırdı s a n ıy o rs u n !» N a lb a n t Ş e v k e t g e tir d i,

h ergü nd en daha erken

üç a yaklıyı, H a c f n ın

k a ry o la sın ın yanına d ik ti.

Son

ra karpuz lâmbası gibi s e ru m ş iş is e n i g e ç ird i üç ayak lıdaki d e m ir halkaya. İnce b ir naylon boru g e ldi, Hac ı ’nın sağ bacağının ü s tü n e ç ö re k le n d i. Ucunda en azdan 5 num ara kazak ş iş i boyunda b ir iğne vardı. N albant Ş e vket, H a c ı’nın ocaktan h em en ç e k ilip de üzerin e su d ö k e re k s ö n d ü r ü lm ü ş m e şe dalını andıran in c e c ik bacağım pam ukla b ir süre a lk o lle d ik te n so n ra, dayandı bu kazak şişi k a lın lığ ın d a ki iğn eyi. En kü çü k b ir kıp ırda nm a b ile o lm a m ış tı. H a c ı’da. Kanık s a m ış tı bu acılara kaç g ün dü r. Kim b il i r biraz da ç o c u k la rın alayından ç e k in d iğ in d e n kanlılık.

o la caktı bu s o ğ u k

Şevket, s e ru m u n iş le y ip iş le m e d iğ in i gözden ge ç ir d ik te n sonra, iğn eyi sıkıca bandladı b u ru ş u k rin in üzerine. Bir te k sö zcük s ö y le m e d e n ç e k ilip

de g it

ti. Naci h e rş e y in yo lu nd a g it t i ğ i n i Ş e v k e t'te n önce iz le d iğ i için: «H aydi!» dedi, « A f iy e t o lsu n Hacı!» H ac ı’nın ke y fi y e rin d e y d i bugün: «Gel b u y u r sen de «Geç k a r ş ı m a ! »

Naci Efendi o ğ lu m !» dedi,

G ü lü y o rd u Hacı. G ü ld ü k ç e d i şetl eri ç ıkıy o rd u o r taya! A l t ç e n e s in d e de, ü s t çe n e s in d e de te k d iş y o k tu. G e ld iğ i ilk iki gün ta k m a d iş le r in i k u lla nm ay a ç a lışm ış, d iş lik b ir iş o lm ad ığ ın ı anlayınca ağzından çıka rıp su d olu b ir bardağa k o y m u ş tu . Böylece iki g ü nü a tlayıp ta bundan sonra d iş le re h iç b ir iş d ü ş m e y e c e ğ in i k e s tir id iğ i için b ir m e n d ile sarıp sa rm ala m ış, e ta je rin d olab ın da ki ça m a ş ırla rın arasına s a k la m ış tı bu iki at nalım . K e n d is in d e n ö ğ r e n m iş tik . M e m le k e tte y e d ik le r in i çıka rm a ya başlayınca,

«Hazım sızlıkta n!» d e m iş le rd i,

« D iş le rin yok ta ondan! A l t l ı ü stlü iki dam ak yaptır, bak nasıl iştahın açılacak!» D oğru b u lm u ş tu s ö y le n e n le ri. Önce çü rü k d iş l e rin i ça tır ça tır ç e k t i r m i ş t i sırad an ... Elindeki bütün parayı y a tırıp iki dam ak sa hibi o lm u ş tu ama, kaç pa ra e d e rd i! Bu d am a kla rla , çok se v d iğ i kuru fa s u ly e y i b ile '/¡y e m e m iş ti. Hayır, y e m iş ti, hattâ y iy ip y u tm u ş tu da, çok g e çm e d e n h em en geri çık a rm ış tı. F asu lye nin s e rtliğ in d e n ile ri g e ld iğ in i d ü ş ü ne re k , ço rbanın ç e ş it le r in i d e n e m e y e b a şla m ıştı. İn m iy o rd u m id e s in e , boğazından g eçse d e... Sanki g ırtla ğ ım , g ırtla ğını d e ğ il, m id e y e inen boruyu, içerde n b iri sıkıyo rdu . Za yıfla d ıkça z a y ıflıy o rd u Hacı bu yüzden. Bir ö k s ü rü k te ya pışm ış tı ü s te lik . Zayıflad ığı için mi ö ks ü rü y o rd u , ö ksü rd ü ğ ü için mi za y ıflıy o rd u , ke n d isi

g ib i d o k to rla r

da çık a m a m ış la rd ı işin için d e n . En iyisi İstanbul d e yip y o lla m ış la rd ı işte ! H a c ı’nın kör ku ru şu kalm adığı için de bu g a rib a n la r h a sta n e sin i b u lm u ş tu döne dolaşa! Bütün bunları, başka b ir in in başından g e ç m iş g i bi a n la tıyo rd u

Hacı, ç e k ilm iş d iş

g ö s t e r e . .. Ş oför K â m il... «Hacı, nasıl tuzu,

y e r le r in i g ö s te re

b ib eri?» diye sordu. «Eksikse

k a ta lım !» «Sağol kızanım !» dedi Hacı, «Tam karar!» «Yakm ış o lm a s ın la r m u tb a k ta !» «Yok yok, çok g ü z e l! » « D em ek iş var ahçıbaşında! D üşm an lığ ı hep bize, b izim kuru fa s u ly e y e !» Hacının ç e n e s in i açm ak için s o k u ş tu rm u ş tu bu kuru fa s u ly e lâfım . « Açm a be kızanım !» dedi, «D ayanam am kuru fa s u ly e ye. A be m id e c iğ e z im t e r s l i k e tm e s e de y e s e m b ir kaşıkcağız. A h ben p iş ir s e m de kuru fa s u ly e y i, siz

y e se n iz b ir ... B irin c i su yun u hem en döküp, da h aşlayacaksın ki fa sulye y i...»

ikin ci s u

«Üçüncü su yun u da d o ld u ra ca ksın şiş e le re !..» H a c ı’nın aklına başka ş e y le r g e t i r m i ş t i bu laşm a...

şaka

«Haçan ko ysam fa s u ly e suyunu ş iş e y e ... Ş e v k e t Efendi g e lip g e ç irs e b ac ağım dan iğ n e y i...» «Söyle yarın Baba Ş ü k r ü ’ye de, ta ksın fa s u ly e s u yunu Ş e v k e t...» M e r c im e k Fahri: «Hacı be!» dedi, «Sakın sana hergü n se ru m diye fa s u ly e su yu v e r m iş o lm a s ın la r! Bak ş im d id e n davul g ib i ş iti bacağın. B ilirs in bu n am ussu z fa s u ly e n in hu yunu! ¡s te r bacağın dan al, is te r m id e n d e n , iyi p iş m edi m i, gaz yapar, ş i ş i r i r d e r in i! Bak kafam g ib i o l du, bacağın, hep bu gaz yüzünden iş te ! Nerden, ne renden y e lle n e c e k s in de fe ra h la y a c a k s ın d iye d ü ş ü n ü yo ru m !» Boncuk Naci fır la m ış tı yatağından, e lin d e b ir kü çük p aket vardı: «Gaz mı yaptı Hacı am ca !» dedi, «Biraz ka rb o nat d ö k e lim üzerine, b ir ş e y c iğ in kalm az!» N a lb a n t

Ş e v k e t ta m zamanında g e lm iş ti.

Bir

dam la s e ru m k a lm a m ış tı şişede... H üse yin Kazma: «Ooo! M a şş a lla h !..» dedi, «iştahın y e rin d e bu gün H a c ı !» Ş e v k e t bandı s ıy ırm ış , iğn eyi ç e k ip y e rin i alkolle m e y e b a şla m ıştı.

Sonra üçayağın yu vasın da ki boş

ş iş e y i alıp çıktı Naci: «Baktı ki Şevket, işta hın y e rin d e , sana b ir p o r s i yon daha fa s u ly e suyu g e tir e c e k !» dedi. Çok g e ç m e d e n ik in c i b ir ş iş e y le g e lm iş ti ket, e lin d e k i s e ru m u y e r l e ş t ir m iş t i ye rin e .

Ş e v

Oysa her-

gün altı s a atte b ir yapardı bu s e ru m la rı, günde ö ğ ü n ... T ahir Tutuk s e s in i a lç a lta ra k:

iki

«izinli g id e c e k !» d ed i, « Ş iş ir iy o r bugün!» «Ben

daha sabahtan a n la m ış tım onun g id e c e ğ i

ni! Bak su ra tın ı kazıya kazıya nasıl ç e v ir m iş iş k e m beye! » Ş e v k e t üç ayaklının y e rin i d e ğ iş t ir m iş , hastanın ö bü r yanm a

a lm ış tı. Hacı ö bü r ayağına v e rile c e ğ in i

anladığından

sıva m ış tı p ija m a sın ı.

neyi, kabarıklığı ö b ü r

Elindeki yeni iğ

ya takla rd an rahatça g ö r ü le b i

len damara d a ld ırm a ya ça lış ıy o r, s in ir li o lduğu için de b e c e re m iy o rd u . K o ğ u ş ta k ile r onun bu s in ir li ha line katıla

katıla g ü lü y o rlra d ı.

Daha da s i n i r le n d i r i

yo rd u h asta ların g ü lü ş le ri Ş e v k e t’i, b ir tü r lü b u la m ı yo rd u H a c ı’nın dam arını. Hep b ö y le o lu rd u kızınca İşte! Son b ir d efa daha d aldırd ığ ı ye rd e n çıkardı iğ n eyi, y e n id e n d ü rttü . Hacı h iç oralı d e ğ ild i, başka b ir in in d e r is in e ba kar g ib i, g özu cuyla iz liy o rd u o lup b it e n le r i. İri ta neli te s p ih in i ke n d in i y a tış tırm a y a ça lışarak ç e k i yordu. En so nu nd a e ğ ris i, d oğ ru sun a ra stla m ış, iğne de y e rin i b u lm u ş tu . M asada bıra ktığ ı ta k ım la rı t o p la dı, ş iş e le r in i, e n je k tö rü n ü ,

p a m ukla rın ı aldı,

b ir te k

sözcük s ö y le m e d e n ç e k ip g it ti, g e ld iğ i g ib i... « N a lba nt'ın t e r s liğ i ü ze rin d e bugün.» dedi

H ü se

yin Kazma, « H e m ş ire azarladı mı onu yoksa!» M e r c im e k Fahri aklı başka y e rle r d e : «Hacı be!» d ed i, «Bu s e fe r k i

biraz su lu ca. Sa

kın m u h a lle b i o lm a s ın !» «Biraz s u lu c a ama, h asta ne d e daha k o y u su n u biz b ile y i y e m i y o r u z ! » dedi Ş o fö r K â m il. N alb an t Ş e v k e t kapıda g ö rü n m ü ş tü , se ru m ş iş e

s in e b akıyo rd u te rs te r s ş iş e d e k i kabarcıklara.. M e r c im e k Fahri: «Hacı!» dedi, «Çabuk a tış tır da, b e k le tm e b ant'ı! İşi acele!»

Nal-

B oncuk Naci: « C anım !» dedi, « A c e le e t t i r m e H a cı’ya! fe sadına t u t u lu r sonra!»

Bacak

«Yahu h e r if g id e c e k !» « C e he nn e m e kadar yo lu var! da mı kalsın m a m a s ı !»

H a c f n ın d a m a rın

Hacı hem te s p ih in i ç e k iy o r, hem başım iki yana s a llıy o rd u : «A be h iç ç e n e c iğ e z le ri durmaz mı bu kızanların be! Yok m u h iç iş in iz a be kızanlar, sizin!» «Bizim iş im iz bu, hep y a tm a k a be Hacı! karpuz yata yata büyür, hiç b ilm e z m is in sen!» H üse yin Kazma son ka ba rcıkla rın da sö nd üğ ün ü g örün ce:

patla yıp

«Hadi yarabbi ş ü kü r!» dedi, «Gel Şevket, kaldır so fra y ı!» «Bugün iştahına d iy e c e k yok H acı'n ın!» «Kalk bakalım Hacı, fırç a la e ta je rd e k i d iş le r in i! » «Bir sig a ra yak, benden! İyi g id e r ü stü n e !» N a lb a n t Ş e v k e t b e k le tm e d e n çe k ti iğn eyi, ni yarım y a m a la k a lk o lle d ik te n sonra, mını t a k l a v a t ı m . ..

to pla dı

y e ri ta k ı

«Gör hesabı g its in !» dedi Fahri, «Bahşişi de bol v e r ki, dışarda bol harcasın !» Bütün olanı b ite n i yarı uyur, yarı uyanık h iç s e s in i çıka rm a da n izleyen Konyalı A l i e s n e ye re k : «Hacı a fiy e t o ls u n !» d ed i, «Bu iş bu kadar! Sen de k u rtu ld u n , o n la r da! Uyu a rtık!» Gene Konyalının şakası kızd ırm ıştı Hacı'yı:

«A be!» dedi, «Ç a rıkla rın ayacıkla rın ı vu ra c a k g id e rk e n !»

kurudu ka rantinada,

Konyalı bu alayın a ltında kalm adı: «Üzülm e sen

Hacı e m m i!» dedi, «Ben ta b u rc u

o lu rs a m ça rıksız da çıka rım yo la !» S a bahtanberi Naci, yeni

kâğıtla k a le m le

oynayan Boncuk

b ir d e ft e r daha ç ık a rm ış,

H a c ı’nın

k a ri

ka türün ü ç iz m e y e ça lış ıy o rd u . H a c ı’nın ç iz g ile r i çok canlı o ld uğ u için de b aşa rıyo rdu yaptığı işi. Bu uğ raşıları s ü rd ü k ç e sü rü y o r, b e n z e te b ild ik le rin i, d e f te rd e n y ır tıp y a n ın d a k ile re u zatıyordu. c ı'n ın g özleri k a p a n ıv e rm iş ti.

B ir ara

Ha-

« Uyu du !» dedi M e r c im e k Fahri, «Dolu dolu iki p o rs iy o n ye m e k , a ğ ırlık v e rd i H acı’ya!» «Bu kadar bu iş a rka d a şla r!» dedi Ş o fö r Kâm il, « Kesin şakayı da a rtık uyusu n Hacı!» « U yusun!» «Uyusun da b üyü sün !» «İyi g e c e le r ya Hacı! Bakma ku sura!

Hep b irb i

rim iz in ce b in d e n h a rc ıyo ru z bu h astanede!» «İyi g e c e le r!» U y uyo rd u Hacı, horul h o r u l... H a c ı y ı u y a n d ır m am ak için h iç k im s e y ü k s e k s e s le k o n u şm u y o rd u . M e r c im e k

Fahri, k a lk m ış

H acı'nın a çıkta kalan ba

cağına ç e k iy o rd u ö rtü s ü n ü : « H iş ş ş t N aci!» d iye s e s le n d i yavaştan. «Ne v a r be!» «Elindeki ka le m ,

hani

tü k r ü k le y n ic e

boyalı

zan k a le m d e n mi?» « E v e t!» « G else ne biraz!» «Ne olacak?» E tajerin ü s tü n d e Ş e v k e t’in u n u ttu ğ u pam uğu a l m ıştı e lin e. S ü rah id en d a m la ttığ ı su yla ısla tıyo rd u.

«Hele gel!» dedi, «Şu bacak var y a ... ya n ık oduna b en zer baca ğı...» B oncuk

Naci

k a lk m ış

y e rin d e n

H a c ı’nın

bakıyordu:

«Ne o lm u ş o bacağa?» « K a le m in i şu p a m u kla ıslatıp şuraya da çizsene H a c ı’nın k a rik a tü rü n ü !» « U yandırırız H acı'yı!» «Uyanmaz o! U ykusu ço k ağır!» Naci k a le m in i p am ukla ısla ttı: «Bu bacak p ö rs ü m ü ş !» dedi, «Ö bürüne ç iz e y im !» «Bu bacak acıkm ış d e m e k is tiy o r s u n yani? A c ı k tığı daha iyi! Yarın g ö rü rs ü n e ğ le n c e y i!» Naci

k a le m in i

ıslata

ıslata ç iz iy o rd u . O ç iz d ik

çe g ü lü y o rd u . M e r c im e k Fahri. «Şim di g ö rd ü k le ri için d eğil, ya rın g ö r e c e k le r in i d ü ş ü n e re k ... «Oldu mu?» d iye s o rd u Naci açılıp açılıp baka rak, « K ey fin g eldi mi ye rine?» «Tamam! Sağol?» Ş o fö r K â m il h ışım la yü rü d ü ü ze rle rin e : « Ç e k ilin başından h e r if in !» dedi. «Ne y a p ıy o rs u nuz başucunda!» Ne y a p tık la rın ı g ö rü n ce de katıla

katıla g ü lm e

ye başladı: «Vay fırla m a , vay!.. Nasıl da b e n z e tm iş be!» «Hele sen yarın g ö rü rs ü n !» dedi Fahri, «Yarın bacak biraz doyup to m b u lla ş s ın da!» Ertesi gün N alb an t Ş e vket.in üç a yaklısı, H a c fnın ka ryo la sın ın başucuna d ik ilin c e : «Çıkar Hacı p e ç e te n i!» dedik,

« Y em e ğin

g e li

yo r! » «Hacı Hacı, s ıy ır p ija m a n ı!» Hacı k e n d is in e ç e v rile n g özlerden ü rk m ü ş tü . Ç e 91

kine ç e k in e sağ bacağını p ija m a da n çıkardı. D e r is i nin ü stü n e y a p ış m ış kü ç ük b ir H a c ı y la yüzyıize g e lin c e şa ş ırm ış tı: «Hangi b e s m e le s iz in m a r ife t i bu!» d iye bağırdı. H astalar, y a ta k la rın d a n

ç ık m ış la r başucunda b i

rik m iş le r d i. Daha ye ni g ö r ü y o rla rm ış g ibi, e ğ ilip e ğ i lip bakıyorlardı... «Tübe, tü be !..» d iy o rd u Hacı, «Hangi kızan ç iz e r bunu u y k u m u n arasında! Ne is te r le r babaları y e rin d e ki adamdan bu e d e p s izle r!..» ta ki

N a lb a n t Ş e v k e t s e ru m ş iş e s iy le g e lip te b acak k a rik a tü rü g örün ce, az daha e Iin d e k in i d ü ş ü re

c e k ti beto nu n ü zerin e : « A m m a da b e n z e tm iş , benzeten haa!..» T eker te k e r

h a sta ların

yüzüne

bakıyor,

k im in

ç iz e b ile c e ğ in i b u lu p çıka rm a ya ç a lışıyo rd u . Sıra, iğ n eye g e lin c e , k e n d is in d e n hiç b e kle n m e y e n b ir an layışla ta m iki iri dudağın arasına d ü r tü v e r d i elind e kin i. H iç tık a n ık ılk yapm adan akmaya b aş lam ıştı s e ru m . A k tık ç a d u d a k la r kabarıyor, ya na k la r ş i ş i yo rd u. Bir ara k a rik a tü rd e k i yüzle H a c fn ın g e rç e k y ü zü ö lç e k b akım ından b ir i b i r iy l e d e n k le ş iv e r m iş ti. K arşılıklı iki Hacı, b ir b ir in e bakıp bakıp g ü lü ş ü y o r du.

D udakların a rasındaki iğne b ir b ib e ro n u n

emzi

ği g ib iy d i. İri d u d a k la r e m d ik ç e ya na k la r daha da ş i ş iy o r, to m b u lla ş ıy o r d u . H a c ı’nın bacağındaki yüz, b e n z e rliğ in i h iç y i t ir m e d e n daha da k a rik a tü r le ş iy o r du. « A m an !» dedi, katıla katıla Şevket, «Tıpkı

Hacı,

H a c ı’nın g ü le ç su ra tı!» M e r c im e k Fahri; «Yok, h ayır!» dedi, « H a c ı’nın ikiz kardeşi bu!» «Yok, yo k!.. B a b a s ı!» 92

Se rum dan son k a b a rc ık la r çıkıyo rdu . Y a na klar ş iş tik ç e ş iş m iş , d u d a kla r s a rk tık ta sa rk m ış tı. «Şim di ta m babası o ldu H a c ı’nın!» dedi Fahri. «Hayır, büyü kba ba sı!» Bütün koğuş y a ta la k la rıy la b ir lik t e başucundaydı. Hep b ird e n g ü lü ş ü y o rd u . N albant Ş e v k e t iğneyi çe kip , ta k ım la rın ı to p la rk e n : «Bugünlük bu kadar!» dedi,

«Hadi bakalım , h e r

kes y e rin e !» Hacı el ç a bu klu ğu yapıp pija m a sın ı ayağına çek iv e r m iş t i hem en. «Evet!» dedi. M u s lu k N uri, «Bug ü nlük bu ka dar, yarın K anlıkavak C in a y e ti! Y e te r a rtık ç o c u k lar, iş im iz e b akalım biraz da!.. B iliyo rsu n u z,

bugün

z iy a r e t günü! Haydi i i !. K r e m le r im , sa b u n la rım , j i l e t le r im ! Haydi B e yler M ig r o s g e ld i! Diş m acu nla rı, diş fırça la rı, ç e n g e lli iğ n ele r, don lâ s t ik le ri!» Biz H acı'nın dalgasından z iy a re ti m iy a r e ti u n u t m u ştu k. Fırla dık ya takla rd an , d oğru m u s lu k la ra ... Her zam anki gibi

d o lu v e r m iş ti b ir anda m u s lu k la r. .. A y

nalarda ç i f t ç i f t tra ş o la n la r... M u s lu k la rd a itiş ka kış yık a n a n la r... Helâlarda sıra b e k le y e n le r... Sonra koğuşta ça m a ş ır d e ğ iş t ir e n le r , ta ra na n la r,

k re m le n ip

p u d ra la n a n la r ... Birden F a h ri’nin çığlığı a lt ü s t e tti o rta lığ ı: « Ç o c u kla r! Hele bakın! Y o k s a ... Hacı!..» Başlar ç e v r i l m i ş t i H a c ı’dan yana: «Yoksa g id iy o r mu Hacı!..» Yaslan ıp k a lm ıştı a rk a sın a ... G ö z le rin in içi

gö

r ün üyo rd u, y u m u rta kabuğu a k lığ ın d a ... Baş, b ir ya na kaym ıştı b e lir li b e lirs iz ... D ud akla r k i t l e n m i ş t i sık: sıkı sıkı... Ş o fö r K âm il h em en yapıştı b ile ğ in e : « A rka d a şla r!» dedi, «Hacı sîzlere öm ür!..» Kim se ina n m ıyo rd u bu v a k its iz g elen ö lü m e 93

Yo ksa n efe s d a rlığın d an mı?.. Nasıl o lu rd u bu, durup d u r u r k e n ... S e ru m mu yoksa?.. Bir tık a n ık lık y ü re k t e . . . D am ar tıkanıklığı... Fazlasını b ile m e z d ik b iz... Şu var ki ö lm ü ş tü Ha cı! Ç ok

e ski h a s ta la rd ık ... H iç b ir şey b ilm e s e k , ö lü

yü, d irid e n ayırm a sını b ilir d ik . H iç ku ş kum uz yo ktu ö ld ü ğ ü n d e n ama, gene de in a n a m ıyo rd u k iş te ! Ö lü m , b iz le r için çok ko la y o ld uğ un u b ild iğ im iz h a lde ... Ö nce N a lb a n t Ş e v k e t g e ldi,

sonra n ö b etçi o ld u

ğu için Pırpır D ü n d a r... A rk a s ın d a n H e m ş ire ile Baş h e k im ... İlk defa

ö lü n ü n başında b ir B aşhekim

g ö rm ü ş

o lu y o rd u k . Sonra K a ran tina M e m u ru g e ld i, e lin d e d e f te r . .. İdare M e m u r u y e t i ş t i g e rid e n ... Bu te lâ ş biraz ö lü m ü n ta m z iy a r e t saatına r a s t layışından ile r i g e le b ilir d i, biraz da B a ş h e k im 'in

Ha-

cı'yı ta n ım ış o lm a s ın d a n ... H em en b a tta n iy e y e sarıp s a rm a la d ıla r H a c ı’yı, u za ttıla r s e d y e y e ... Hiç te sandığım ız kadar uzun d e ğ ild i boyu. İki h adem e ile g elen N alb an t Ş e vke t alıp g ö tü rd ü m e r d iv e n altına. Sıra H a c ı’nm e şyaların a g e lm iş ti. «Yaz!» dedi İdare M e m u ru , K a rantinacıya,

«Bir

kazak, b ir g ö m le k , b ir ku şa k... Bir te ş b ih ...» Sonra bize döndü: « T e rlik le r kim in?» Kendi t e r l i k l e r i y le d e ğ iş t ir m e k için d u ru m u k o l layanlar: « H a sta n e n in !» d e d ile r, isteksizce... İdare M e m u ru , açtı e ta je rin a ltınd aki dolabı: «Yaz!» dedi, «Bir kasık bağı...

İki parça

çam a

şır...» Ç a m a ş ırla rı s ilk e le d i, için d e n b ir çıkın d üştü tağın üstün e. Tuttu çıkının ucundan, s ilk e le d i. 94

ya Bar

but atan b ir ku m a rcı gibi e ğ ilip baktı, iç in d e n d ü ş e n le re ... «Yaz!» dedi, «İki dam ak!» B irer ik iş e r ç ık ıy o rla rd ı bu yabancı k i ş i le r . . . M e r c im e k Fahri kapattı a rka la rınd an kapıyı. Biz bize ka lınca: «Nasıl o ldu bu iş!» şey!..»

dedi,

A n lıy a m a d ım h iç b ir

Tahir T utuk: «Anlayan v a rs a ...» dedi, «Beri g e ls in !» Boncuk Naci e lin d e k i k a le m i ö fk e y le attı, H a c fnın boşalan yatağına: «Tuh!..» dedi, «Ne rd e n de aklım a g eldi bu iş!» Y e nid en a n ım s a m ış tık H a c ı’nın bacağındaki ka r ik a tü rü ... «Tıpkısı tıp k ısın a b e n ziyo rd u !» dedi g ülere k . Fahri de g ü lü y o rd u : « G itti!»

dedi, «Nasıl da g it ti, durup d u ru rk e n !»

M u s lu k

N uri

ö b ü r payyo nlard an

d ö n m ü ş tü .

Şa

şırıp ka lm ıştı H a c f n ın yatağını b om boş g örün ce. İş p o rta sıyla sa la k salak d ik iliy o r d u ! «Nerde Hacı?» d iy e so rd u: Boncuk Naci: « Karanlık odaya g ö tü r d ü le r Hacı'yı...» dedi, Ban yo e d e c e k le r re s m in in

arabını!

Sonra basıp basıp

d ağ ıta ca kla r h e p im ize !.» «Sakın H acı...» A n la m ış tı d u ru m u . G ö zleri ıs la m v e rm iş ti birden. A m a ço ğu m u z

g ü lü y o rd u k , neden g üld ü ğ ü m ü zü b il

m eden. H er şey gibi ö lü m de çok g ü lü n ç tü bu h asta nede.

NE RAKISI? » Ö ğ r e te m e d im size!» dedi, «Hıyar, ağaç y o n ta r gibi s o yu lm a z ! Sigara kâğıdı gibi soyaca ksın! Daldırm ıyaca ksın bıçağı d e rin e . Hele v e r şunu bana, e lin iz de yakışm az. G it, sen şarap g e tir bakkaldan.. Papask arası... U n u tm a sakın, Papaskarası!.. Bir de onu de n e y e lim . N eydi adı, s ö y le bakalım !» G ü liza r'da ses yok. «Söyle sen e kız! Daha kapıdan çıkm adan u n u ttu n ! Al şu parayı sıkı tu t! Şarap alacaksın, Papaskarası! Söyle ne alacaksın?» «Papasparası.» «Papas parası da

nerden çıktı?

Söyle b akalım !» «Papas karası!» «Güzel!.. U nu tm a! S ö yle b ir daha!»

Papas karası.

«Papas!... Karası!..» «Tamam, papaskarası!..» GüI¡zar,

odasına g e ç ti. Sokak e n ta ris in i

g iy d i.

Dolabına sakladığı ayna parçasında saçını başını dü z e ltti. Beyin v e rd iğ i parayı avucunda sıkarak fırlad ı sokağa. «Ne v a r unutacak?» d iy o rd u . «Çocuk gib i te k r a r la tıy o r bana! Pas... Pas... Pas karası. Bak nasıl ak lım da! M e k te b e g its e y d im , yazardım b ir kâğıda. Ka b ahat babam ın. G ö n d e rs e y d i g id e rd im . Babam ne yapsın. M e k te p mi vardı köyde. Kız e v la t üç köy ö te ye de yo lla nm azd ı ya. H em g its e m ne kazanacaktım . Şu pas.. Pas... Parasını b ir kâğıda yazacaktım da ne olacaktı. O kadar akılsız m ıyım ben!» «Pas... Pas... Para...

Parası... Hayır, parası d e

ğil, arası! O da d e ğ il, sırası. En iyisi b ir kâğıda yaz mak. Yazmasını b ils e y d im , k im se ye s e z d irm e d e n ya zardım b ir kâğıda. Kâğıdı so kardım paranın içine. Ş ö y le, dükkâna g ir in c e g özüm ün k u yru ğ u yla b ir b aka r dım . O k u r okumaz, v e r d e rd im , b ir paskarası!..» Tam bu sırada

kulağının d ib in d e b ir fre n g ıc ır

dadı. B ir o to m o b il zınk d iye kazıklanıp kaldı. Bir baş uzandı için d e n . Başladı sö yle n m e y e : «Harm an y e ri mi sandın caddeyi? A çsa na gözü nü be! Başka İstanbul yo k! Yolda y ü rü m e s in i öğren g e lm iş k e n . Bak, in s a n la r için kenarda ka ld ırım ya p m ışlar. Ne işin var y olun ortasında? Bakkalın ç ıra ğ ı nı d ü ş ü n e c e ğ in e gözünü d ö r t açsan olm az m ı... Eloğ lu açar gözünü sonra!» Gaza hışım la basarak ç e k ip g it ti. G ü liza r'ın kafa sı b ü s b ü tü n k a rış m ıştı. Bu s e fe r aklına papas da, pas pas da g e lm iy o rd u . Bakkala y a k la ş m ış tı. K e lim e n in yapısını i lg ile n d i 97

ren h iç b ir şey g e lm iy o rd u aklına. başladı işe!

Ö nce anlam ından

«Ben ne alm ağa g id iy o r d u m bakkala?» diye s o r du kendi k e nd in e. C evabını b u lm a k ta g e c ik m e d i. «Rakı I » Sonra y in e so rd u: «Ne rakısı?» «Kapkara b ir şe ydi. K u ru m gibi b ir şey. Kara ra kı... H ayır siyah rakı. S im s iy a h rakı...» D ükkân ka la ba lıktı. Sıra ke nd in e g elen e kadar d ö r t yanm a bakm a bakına boyuna d üşündü: «Ah bu ş o fö r. A l t ü s t e tti kafam ın iç in i! beyin is te d iğ i be?»

N eydi

Sıra k e n d is in e g e lin c e parayı uzattı: «Bir ta ne ku ru m rakısı!..» dedi. Bakkal açıkgöz b ir şeydi. a n la y ıv e rm iş ti. «Kurum v a r!»

Ne is te d iğ in i şıp diye

rakısı yo k bizde» dedi,

«Kulüp rakısı

«Tamam iş te ondan!» Bakkal ş iş e y i b ir kâğıda sardı, paranın ü stün ü v e rd i; G ülizar evin y o lu nu tu tu n c a «Neye ya zaca km ı şım kâğıda, allah akıl v e rm iş !» diye d üşündü. « B ir ş i şe rakı için o kum a yazma mı ö ğ r e n m e li! İşte aldım is te d ik le r in i. M e k te b e g it s e y d im ne ola caktı? Boşu na pabuç e s k it e c e k tim . İnsan o kuyunca rakı alm aya d e ğ il, imzasını atıp para alm aya g it m e li bankalara. Bizim g ib ile r in o kum a yazma nesine? A lla h akıl v e r m iş. O kum a da yazma da onların ols u n!» Bey üçüncü katın p e n c e rs in d e n başım uzatm ış, sallana sallana g elen G ü liz a r ’a s e s le n iy o rd u : «Kız Gülizar, dön bakkala! Şarabı bırak, rakı al! Kulüp rakısı, m is a f i r g e ld i!» Gülizar işi s a ğ la m la ş tırm a k için sordu:

«Ne rakısı, ne rakısı?» Kulüp, ku lü p! U n u tm a , Kulüp rakısı!..» G ü liza r iy ic e anlam ış, kafasına y e r l e ş t ir m iş t i Döndü g e riy e : «Bizim Bey de hep b ö y le d ir. Ne v a rm ış u nutacak! K u lü p ... K ulüp rakısı iş te !» U n u tm a ya yım d iy e de boyuna te k ra r lıy o r d u : «Kulüp ra kıs ı... Kulüp ra kısı... Kulüp, kulüp, ku lü p ... Ne adam şu b izim Bey! Hiç gözü tu tm a z beni. S ö yle d iğ i ş e y le ri ne v a k it u n u ttu m k i... İs te d iğ i, şey d e ğ il m i? K u ...lü p rakısı!..» Bakkal sordu g ire rk e n : «Yanlış mı? Yeri i rakı mı olacakm ış?» « M is a f ir g e lm iş d e . . . » «İyi ya işte, m is a fir v e r d iğ im rakıdan iç e rd i!» «Bey d e ğ iş tir , d e d i ! » «Peki,» dedi, bakkal, «Beyin ded iğ i o lsu n!» Kulüp rakısını aldı, Y eni rakı ve rd i. Birkaç lira da bozuk para... « A n la d ım !» dedi bakkal, m iş ! A l g ö tü r bunu da

«Bir b ele şçi ç ö re k le n

zıkkım la n sın !

Biz olsa k kim

o lu rsa o lsu n, rakının iy is in i iç irm e y e bakarız m is a f i re... Bunun için de iki yakam .z b ir araya gelmez. H e r i f l e r böyle zengin o lu y o rla r!» Gülizar, kâğıda sarılı rakıyı

iki e liy le ka vra m ış

d ü z ü lm ü ş tü yola: «Bakalım , ş im d i ne bahane bulacak Bey!» K o rktu ğ u başına g e lm iş ti. Ş iş e nin kâğıdını s ıy ı ran Bey: «Hay aptal, hay!» d iye bağırdı, «Ben sana Kulüp rakısı d e m e d im mi be!» «Evet Bey, Kulüp rakısı d e d iy d in iz !» «Sen ne h a lte tm e y e Y eni Rakı alırsın? G it d e ğ iş tir , Yeni rakı is te m iy o r u m ben.»

Kapıdan çıkın ca d ü şü n ü yo rd u Gülizar: «Yeni rakı is te m iy o r m u ş . Y eni rakı is te m iy e n ne is te r, eski rakı!» Bakkala s e s le n d i içe ri g ire rk e n : «Bey e s k is in i i s tiy o r rakının!» «Eskisini i s t i y o r ö y le m i? D e m e k Bey açtı k e s e nin ağzını, ö yle m i? Kaz g e len ye rd en ta v u k e s ir g e m ez bu a d a m la r... A l bakalım , g üle g üle iç s in le r ! On la r b ir b ir le r in i bu rakıla rla tava g e tir e c e k le r ki, biz de üç beş y o lu m u z a bakacağız!»

100

AİLE KABİNESİ T akvim e saba hleyin , baktım , se ne nin en uzun g ün ündeyiz. H ü s a m e ttin ’le ko lk o la E m inö nü 'n d en g eçe rke n t e r m o m e tr e y e b ir göz a ttım : «Tam otuz üç!» d e d im , «G ölgede otuz üç!» «Şu halde g ü n e şte d u rm a k lâzım,» dedi H ü s a m e t tin . «Yani?» «Plâja g i d e l i m ! » Zaten S irk e c i İsta syo nu na doğru y ü rü y o rd u k . A r kadaşım: « Denizin tadı nasıl çıkar, b iliy o r m usun?» dedi. «Söyle bakalım !» G ö zle rim , banklarda o turan kızlara ka ym ıştı. «Onları geç!» dedi. «Peki, g e ç e lim !»

101

«Daha önce yapıla cak iş var.» «Ne işi?» «Bir iki ta ne a ta lım !» «Peki a ta lım !» Restorana g ird ik , te zgâha ram paladık. «Ver,» d ed ik, « B ire r d u b le rakı!» «D o ldu r b ir daha!..» Trenin biri g it ti. «Bir d u b le d a h a !» İkin ci tr e n d e g itti. « Bir daha d o ld u r!» Üçüncü tre n e zor y e tiş tik . Sıcak adam akıllı bas tır m ış tı. H ü s a m e ttin , p e n c e re n in yanındaki m a v ili kı za iş i t t i r m e k için: « B e k le m e d ik de S e v im ’i..» dedi. «Çok mu lâzımdı?» «Plâjda lâzım olacak?» «Lâzım o lu rsa b u lursu n. S e v im 'd e n bol ne var?» «Şansım ız varsa...» Sondajın sonunu arkadaştan ö ğ re n m e k için: «Nasıl,» d e d im , «İş var mı?» «Çok suratsız.» «Bana da ö yle g eliyor.» Rakı b e y n im iz e v u rm u ş tu . Her is ta syon da b i raz daha sık ış ıy o rd u k . M a v ili kız, biz so k u ld u kça ka çıyordu. K ızm ıştım : «Bırak şunu.» d edim . H ü s a m e ttin de: «Ş ım arık... Kend ini b e ğ e n m iş ...»

d iye s ö y le n i

yordu. F lo ry a ’ya in d iğ im iz zaman plâjı ço ktan m u ştu k. Doğru b ü fe ye yanladık. «Ver,» d ed ik, «Birer d uble rakı!..» «Ver b ir tane d a h a !»

102

u n u t

F lo ry a ’nın en k alabalık s a a tle riy d i. İkindi sıcağı b ütün kızgınlığıyla b e y n im iz d e y d i. A rka da ş: «Şim di deniz ç e k il i r iş te !» dedi. Kiralık b ir e r m ayo buldu k, daldık p lâ jla rda n b ir i ne. G ü ne şte n m e şin gib i ka ra rm ış yaşlıca b iri: «Buyurun!» dedi, «Yalnız mısınız?» H ü s a m e ttin ça ka llığ ım g ö s te rd i: « Ş im d ilik ö y le yiz!» dedi. «Size b ir aile ka bine si açayım !» «Aç da biraz uzanalım !» dedi H ü s a m e ttin Kabine a çılm ış tı ama ben: «Hele b ir denize g ir e lim de a klım ız başım ıza g e l sin!» d edim . Benim aklım başım a ko la y kolay g elece ğe ben ze m iy o rd u . A ç ılm a k için kenarda biraz ç ırpınd ıkta n sonra, g e ld im , ku m lara uzandım. Farkında

olm adan b ir d a ire n in

ç e v re s i üzerine

uzanm ışım . Baktım s a ğ ım d a k ile r, s o lu m d a k ile r, s ü rü ne sü rtü n e m erkeze d oğru ile r liy o r la r . M e r k e z ’de b i k in ili b ir S ofia Loren boylu boyunca uzanmış. Daralan ç e m b e re ald ırm a da n tavşan uykusunda. Vücudu b ir İtalyan te le v iz y o n a r tis tin in k in d e n çok kapalı ama, s e y i r c i l e r de m em nun. Bir ara ta nıdık b ir yüze ras lar gib i o ld um . Ta m am , oydu! Yolda raslad ığ ım ız m a v ili. İki kızın ara sında ku m la ra uzanm ıştı. H ü s a m e ttin ’i aradım . Ta, uzakta, d enizde başı b ir nokta gibi g örü n ü yo r. El s a l ladım. Gözüm m a v ilid e . M a yo su da mavi. L â c iv e rt çiz g ile ri var. Be lli ki te m iz g iy in m e y e m eraklı. Z engin b ir a ile nin kızı olacak. Kalçaları g ö ğ ü s le ri b e s ili. Pek kısa zamanda onun da ç e v re s in d e b ir halka b e lird i. Halka d aralıy o r. Bizi ka rşıIlya n yaşlıca, m e şin karası, hamam te llâ ğ ı ta vırlı adam yanım ıza yanaştı. Onu bu

103

daralan halkadan k u rta rm a k is tiy o r . Kızın n iy e ti yok. A d am b ir ş e y le r sö y lü y o r. Sonunda razı oldu. H ayret, a ile k a b in e le rin d e n b irin e d oğru etra fı sins i s in s i ko llıy a ra k ile r liy o r . G irdi içeri. Gözüm karşıdaki ka b in e le re kaydı b ir aralık. K a b in e le rin a ltla rı açık. Bir ç i f t kadın baldırı gö rünüyor. M a yo su n u d e ğ iş t ir d iğ i b elli. Yanındaki ka bine tık lım tık lım dolu. Belki on ç i f t ayak. Yanındaki de öyle. A m a bu ka b in e ... b iz im k i...

B izim ki o lm a s ın ...

Evet,

«Bu kadarı da fa z la ...» d ed im . K a lktım . Başım dö nüyordu. Hayır, başım d u r u y o r da bütün plâj d ö n ü yordu d e n iz le b ir lik t e . Kabineye doğru g e ld iğ im i gören yüzsüz m is a firier a id ılar v o lt a lrı m . Ç e n g e ld e k i p a n to lo u n u m u n c e p le rin i y o kla d ım , her şey y e rli ye rin d e . K a binenin d u varına baktım , b ir şey g ö re m e d im , te k b ir d e lik yok. Y o k da şu g id e n le r nasıl s e y re d iy o rla rd ı kızı, d iye dü ş ü n ü yo rd u m . O la caktı m utla ka. İn c e liy o ru m . Tamam, a ld an m am ışım . Pamuk tık a m ış la r d e lik le r e . Bir tıkacı ç e k ip b akıyorum , g ö m le ğ i ni giyen b ir kız. Duvarı ye nide n in c e liy o r u m . Bir de lik, b ir d e lik daha... Ben bu iş le u ğra ş ırke n kapıda m eşin karası adam b e lird i: « Ağabey!» dedi, «Bir sigaran var mı?» H em en g itm e s i için: «A l!» d e d im , o hiç oralı değil. « K ib rit!» dedi. Onu da u zattım . K ib riti geri v e rirk e n : «Bir lira v e re c e k s in !» dedi. «Ne parası bu?» Sattığı a rm u d u n parasını is te r g ibi:

104

«Dikiz parası!» «Geç kaldın!» «Neden?»

dedi.

«Giyindi.» G ü lüy o rd u: «İkibu çuk v e r de so yu n su n !» «Peki ama, arkadaş da g e ls in !» «¡ki b u çu k da ondan a lırım !» «Çağır g e ls in !» Ben güzel b ir s t r ip t iz s e y re d e c e ğ im d e n em in, ha zırla n ıy o ru m . Bir siga ra yakıp gözümü ayarla d ım . Kız g iy in ik t i ama b ir e m ir b e k liy o r d u s o yu n m a k için. En b iç im li b ir ye rd e n b ir p a m u k çıkardım , u y d u rd u m g ö zümü. H ü s a m e ttin de g e lm iş , h em en d u ru m u k a v ra m ıştı. İk ib u çu kla rı toka e t t i k m eşin d e r iliy e . Üç kere tıkla dı ko m şu k a bine nin kapısına. D ü ğ m e s in e b a sıl m ış gibi so y un m a ya b a şla m ıştı m a v ili. Ö nce mavi m a yosunun ü stü çıktı. Sıra ta m ondan s o n ra kin e g e l m i ş ti ki b irde n o rta lık ka rıştı. K oşuşanlar, bağrışanlar... H ü s a m e ttin : «Ne o ldu yahu?« dedi, «Film mi koptu?» M a v ili, m ayo sun un ü s tü n e e n ta ris in i g iy d iğ i gibi fırlad ı dışarı. Biz de p e ş in d e n ... K a b in e le rin önünde p o lis le r d ik i l i y o r l a r aile k a b in e le rin e g ir ip ç ık ıy o r la r dı. «Ahlâk Z a b ıta sı...»

dedi

H ü s a m e ttin .

Biz ku m la ra uzanmış, olanı b ite n i iz liy o rd u k . Ka b in e le r t i t i z l i k le ara nıyo rdu . P o lisle r, sanki

az önce

e lle rin d e n ka çırd ıkları b irk a ç haydudun p e ş in d e y d i ler, A m a , b ile k le r in d e n tu tu p ya kaladıkları, en çok y i r m is in d e üç d ö r t güzel kızcağızdı. P o lis le rin önü

105

s ı

ra ç ık ıyo rla rd ı kapılardan, sü k lü m p ü klü m , H ü s a m e t tin : «İşte!» dedi, «Bizim m a v ili de aralarında!..» M a v ilin in tr e n d e g ö rd ü ğ ü m ü z g ib i, kaşları ç a tık tı, başı önünde yü rü y o rd u . Soyunup g iy in ir k e n de ö y leydi z a ten... C id d i, d ü ş ü n c e li, üzgün...

BARBA L A M B O ’NUN İÇMELERİ Biz, B a rba ’nın m e yh a n e s in e g id iy o rs a k , k ö rk ü tü k sarhoş o lm a ya mı g id iy o ru z ? Ö yle b ir n iy e tim iz olsa, saat a ltılarda n, y e d ile rd e n , ta m o n b irb u ç u k la ra kadar (son ya rım saat tüzüğe aykırı b ir sü re d ir. Bununla b ir lik te b ütün o la y la r bu y a rım sa at için d e o lur.) beş b ar dak şarapla y e tin m e z d ik . Biz oraya biraz Beyoğlu, biraz Balıkpazarı havası nı, uçuca e k le d iğ im iz s ig a ra la r g ibi, c iğ e rle rim iz e ç e kip s in d irm e k , daha ziyade o k u r yazar üç beş arkada şın sözünün s o h b e tin in ta dım ç ık a ra b ilm e k için g id i yoruz. Buranın K r is to f K lo m b ’u olan Orhan, ço k tan ara mızdan ayrıld ı. Onun e lin d e bardak,

107

k irli tü l p erd e li

kapının önünde d ik ild iğ in i son ka de hlere doğru, g ö rü r gibi oluruz. Doğru, biz k ö rk ü tü k o lm a ya g e lm iy o ru z buraya. Hem , b öyle b ir n iy e tim iz b ile olsa, Barba’nın yarı y a rıya sulu şarapları, is p irto d a n s u la n d ırılm ış

v otkası,

s id ik gibi sıcak b ira sıyla buna ola nak mı v a r s a n ıyo r sunuz? «Barba, b ir K a vaklıd e re aç!» d iye s e sle n e n arka daş, b ilir ki bu K a vak lıd e re daha, çok önce de n açıl mış, içine b e lli b ir ö lçü de te rk o s k a rış tırılm ış tır. Barba, K a v a k lıd e re 'y i raftan alır. Sanki daha iki üç saat önce e lin e a lm a m ış g ib i, ş iş e y i, aydan aya y ıka nan k irli b ir bezle s ile r , to zun u alır. D ed ik o d u yu ö n le m e k için, Ş işe nin m a n ta rım bilh assa bizden yana çe v ir ir , tirb ü ş o n u ustaca takar, bütün g ü c ü y le ç e k e r m iş g ib i d iş le rin i s ıi'a ra k açar.

Oysa ş işe b ir to p lu

iğne

ucuyla b ile kolayca a ç ıla b ilir d u rum da dır. O, tir b ü ş o nu nekadar zo rla n ır gibi ustaca çe k e rse çe ksin , m an ta rın çıkardığı ko f ses, her şeyi açıklar. A m a o gene h iç bozmaz: « M a n ta rla r da bozuldu!» d iye b ir m u h a liflik hava sı içind e savun m a sın ı yapm ış olur. A rk a d a şla rd a n b iri, s ö z g e lim i M e tin , hani o akşam biraz e fkârlı o lup da ta k ta k beş altı bardak şarabı ar ka arkaya ç e k ip hâlâ kafasında b ir uyanma g örm e zse ş ö y le bir g e v e z e lik ya p a b ilir: «Birader m eyh an e d e ğ il, Tuzla iç m e le r i! Biz b ura ya kafamızı b ulm a ya d e ğ il, ta ş d ü ş ü rm e y e g e liy o ru z !» Bunun anlam ını hiç kuşkusuz, Barba da anlar. Biz onu u ta n d ırm a m a k için, gene onun adına b ir savunma yaparız: «Her şey bozuldu! T e r k o s ’un b ile eski tadı ka lm a dı!» Onun en belâlı m ü ş te r is i Erd oğ an ’dır.

108

Y ılla rd an

b eri Barba’nın bize kabul e t t i r d i ğ i g e le n e k le ri son ka d e h le re doğ ru , a lt ü s t eder. Hele son dakikada, hesap g ö rü lü rk e n « v e re s iy e m iz y o k tu r» ku ra lım y ü rü rlü k te n kaldırıp a tıv e rir. Bununla b ir lik t e Erdoğan öyle ta k m a k için ta k m ak ilk e s in i güden m ü ş te r ile rd e n de d e ğ ild ir. Üç ş i şe ye rin e beş şişe parasını gözünü kırpm adan v e r e b ilir .

(Parası o ld uğ u zaman)

Barba da b il i r bunu. Ona s u ra t asması «kötü ö r nek olm a» ko rk u su d u r. Kim ne derse d esin en itib a rlı, ve eli açık m ü ş t e r is i de odur. Çoğu zaman Barbanın s ık ıy ö n e tim ilân e ttiğ i g ü n le rd e gene de onun k re d is in e sığınırız. Erdoğan bu içki konusunda bizden biraz fa rk lıd ır. Üç beş ş iş e açtırm azsa,

k e n d is in e gelem e z,

¡kinci,

üçüncü ş iş e le rd e , k e k e m e liğ in i u nu taca k kadar d ilin in bağı çözülür. D ördüncü, b e ş in c i ş iş e le rd e k e k e m e lik geri döner, daha sonra da, ağzını kapatıp işa re te d ök e r işi. Saat dolun ca, ş iş e s in i parafe e de re k Barba’ya t e s lim eder. Ertesi akşam, ta m bıraktığı ye rd e n başlar. Bu şişe im za lam ak yüzünden bakın B a rba ’nın başına n e le r g e ldi: Bir akşam Erdoğan, İk in c iy i mi, üçün cüyü mü aç tırıy o rd u , b ilm iy o r u m , biz, son re s im s e r g ile r i üzerine, N uri.n in n o n fig ü r a tif e le ş tir m e s in i d in liy o rd u k . Bir aralık E rd oğ an ’ın ta, kapının arkasından, s ü re k li ve alaylı g ü lü ş le ri g e ldi, Bu g ü lü ş b iliy o r d u k ki: «Ç o cukla r, biraz beni d in le y in !» d e m e k ti. Ç aresiz, e le ş tir m e y i yarıda bıra ktık. «Ço... Ç o ... Ç o c u k la a a a r!», dedi, «Bu... Bu... Buuuu kadar te s a d ü f olur!..» «Ne var? Ne te s a d ü fü ? » m ânasına başlarım ızı çe v ir d ik ondan yana.

109

«Şu ş işe yo k mu, şu ş iş e ...» Ş ler a da m a kıllı b ir b ir in e k a rış m ıştı. Y a rdım için : «Evet, o ş iş e !» dedik. «Hayret, bu kadar te s a d ü f olur...» M e m n u n d u , ta m o nye di ta tlı su sa rh oşu nu ağzı nın içine b a k tırm ış tı. «İşte bu şişe, ta m üç akşam önce, b e n im h uzu ru ma çık m ış tı. Bakın, üç günde depoya g it m iş , ye n id e n d o lm u ş, sonra d ö n m ü ş d o la ş m ış, şu m e m le k e tte bu kadar m eyhane va rk e n, y in e Barba’nın m e yh a n e sin e düşm üş.» Biz b ir ş e y le r s e z in le r gibi o lm u ş tu k . Barba, h iç oralı g ö rü n m ü y o r, hesap d e fte r in d e k i i s im le r im iz in al tına, son d u ru m u m u za göre, bazı Erdoğan:

ilâ v e le r yapıyordu.

«Am an, ne te s a d ü f!» d iy o rd u , «Şu İs ta n b u l’da b in le rce m eyh an e va rke n,

bu ş işe y in e bu m eyh an eye

düşsün h a y r e t d eğ il m i? Bu m eyh an eye , ü s te lik yine bana d ü ş s ü n ... Ha, ne d e rs in Barba?» «Yahu!» d e d im , «Nerden b ild in aynı ş işe o ld u ğ u n u... Şişe ş iş e y e benzem ez mi?» «Evet» dedi, «Şişe ş iş e y e benzer am a... İmza im zaya benzemez.» Şişe sin i e lne alm ış, k u rş u n k a le m le a tılm ış s ilik imzayı g ö s te riy o rd u : « M e rke z Bankasına g ö s te rs e n iz ta n ırla r. im z a m dır bu.»

Benim

L am bo ’nun b ir şey d e m e s i g e r e k ir d i ama, işine g e lm e d iğ i z a m a nla r b ir d ış iş le ri bakanı in c e liğ i g ö s te rm e s in i m üzskere»

de b ilir d i.

Birden ayağa ka lktı:

kararını te b liğ eden

«kifayet-i

b ir se na to başkanı

edasıyla: «E fe nd ile r!» dedi, « V a k tim iz ta m am dır.» Biz b öyle zam anlarda

bu karara itira z e tm iy e c e k

110

kadar tü zü ğ e b ağlıydık. D avrandık c e p le rim iz e . ğan, parası o lduğu halde:

Erdo

« L a m b ocu ğu m !» dedi, «Ben hesabı yarın akşama b ıra kıy o ru m . Şu ş iş e y i de k o y v e r b ir kenara! önceden im za lıdır, karışm az!»

Üç gün

S a atle re baktık. Tam on b ird i. Yarım s a a tlik uzat ma s ü re s in i nasıl olsa kulla nd ırm a zdı b iz im Barba. M e y h a n e y e nasıl g ir d ik s e , gene ö yle d im d ik ç ık t ık . .. Yalnız Erdoğan biraz kafayı tu tm u ş tu . Sarhoş o l masa Lam bonun ü stü n e ü s tü n e g id e r m iy d i! Yarım kalan iş im iz i ta m a m la m a k için, doğru Ç i ç e k Pasajına!.

111

DÜZELTME 1 — ÇA TA L M A TA L K A Ç ÇA TA L say fa 153’de sa tır 25’den so n ra gelen 10 satır, say fa 151’in b aşm a g elecektir. 2 — S ay fa 155’deki başlık : O BENİ BIRAKM A DAN o la ca k tır. Ö zür dileriz.

112

GEÇMİŞTEN

GÜLDÜRÜ

ÖRNEKLERİ

BİR KÖPRÜ AÇILDI (Kasım Gülek, b ir konu şm a sın da şu olayı a n la t m ıştı o y ılla rd a : S in op 'u n b ir köyünde b ir dere ü stüne d e v rile n ağaç, halk ta ra fın da n köprü gib i k u lla n ılm a ya b aşlan m ış ve A n kara radyosu bu köprü için b ir açı lış tö re n i yapıldığını b il d ir m iş t i. Biz de olayı ş ö y le y a n s ıtm ış tık b ir d e rg iy e :) Tören b o llu k için d e g e ç ti. Böylece k ö ylü m ü z ko n u k s e v e r liğ in i b ir kere daha g ö s te rm iş oldu. Y e m e di, y e d ird i. İçm edi iç ird id i. S in o p ’ta m id e s i olan kadar p a r tili varsa kokuyu a lm ıştı.

Her ş e y im iz çok

boldu ama yalnız k a rb on at sıkıntısı ç e k ild i. Sel kö p rü yü g ö tü rm e z s e yarın da buradayız. Sayın Başbakanın n u tku n u o lduğu gibi v e r iy o rum : «Sayın D e re k ö y lü le r,

115

M e m le k e tte çok ş e y le r k u ru ttu k , daha çok ş e y le ri kökünden ku ru taca ğ ız ama, yalnız akarsula ra d o k u n muyoruz. Şunu b ilm e k te y iz ki, bu a karsular, olmazsa, Sarajlarla, k ö p r ü le r olm az! Bu k ö p rü le rle b a ra jla r o l mazsa a çılış tö r e n le r i yapılm az! Sizin d eren izi de bu açılış tö re n i için işe ya ra r d iy e y ılla r d ır s a kla m ış tık. Ne iyi e tm iş iz de saklam ışız. Bakın, en dar zamanda imdada y e t i ş t i . İle rd e bu d ered en daha çok b e k le m e k te y iz .

fa yda lar

Bu kö prüyü n iç in k u rd u k b iliy o r m usunuz? Baktık ki bankaya h e p in iz b o rçlu su nu z, kö ylü n ü n iki yakası b ir aray g e lm iy o r. Ne yapalım da şunları borçtan k u r ta ra lım , dedik. Bu köyün iki yakasını b ir araya m ek için k ö prüd en başka çare bulam adık.

g e tir

Ö y le s in e

b ir köprü k u rd u k ki gören «pardon!» desin. M a lze m e y e rli, plân y e rli, m ü h e n d is i, iş ç is i hep y e rli. Ö y le s i ne b ir köprü ki, b eton d e s e k d e ğ il, k â rğ ir d ese k de ğ il, dünyada eşi e m s a li yok. Bu, fe n n in son icadı, son m odel b ir asma kö prüd ür. Şu F a h re ttin K e r im ’in rü y a larına g ire n asm a kö prüden. Görsün de çatlasın . Size yalnız böyle asma kö p rü le r d eğil, m e tr o la r da yapacağız, h er şe yin zamanı var. K ö s te b e k le rd e n ya ra rla n ıv e rin ş im d ilik . »Geçm e n a m e r t köprüsünden... Ko aparsın su s e n i!» d iy e re k bazı m u h a lifle r bu kö prüd en g e çm e k iste m iy e c e k le r d ir . E se rim izi k ü ç ü m s e m e k için, «Dere değil mi, açılıp a çılıp atlarız. Köprünün ne g ereğ i v a r dı?» d iy e c e k le rd ir. Sorarım size, g e re k m e z m iy d i? Bu köprü o lm asa y. dı, tö re n yapıp İstanbul basınına nasıl cevap v e re c e k tik ? M asa başından sabo taj yapm ak, e s e r le r im iz i in k â r e tm e k kolay! G e ls in le r de şu b o lluğ u g ö rs ü n le r. B iliyoruz, «N e rd e k ö prün ün te m e lle r i? » d iy e c e k le r,

116

«Partiniz g ibi, bu e s e rin iz de te m e ls iz !»

S o ruyo ru m

size, asma kö prün ün te m e lle r i, a y aklan mı o lu r? A n ka kuşu gibi ayakları havada olm az mı? B iliyo ru z, k ö prüm üzd en g e ç m iy e c e k le rd ir. ra: Sırf m u h a le fe t o lsu n d iye de:

Son

«Hani kö prün ün ko rku lu k la rı? » d iy e c e k le r. Evet, henüz k o rk u lu k yapam adık. Bu, g e ç m e m e k için sebep m id ir yâni? Kö prü yü yapan bu hükü m e t, ko rku lu ğ u n u da d ü ş ü n e c e k tir ! Bu b ir bütçe ve ya tırım dâvasıdır.

Hangi b ir in e para y e t i ş t i r e li m ?

yoruz, dünya bankasından ilk ko rku lu ğ un uz u da yapacağız.

Söz v e r i

ka ld ırdığ ım ız parayla

Bir ş ir k e te o rta k o lur, bu işi daha çabuk h a lle d e b ilird ik . A m a sizden to p lıy a c k la rı köprü parasım az bu lacaklardır. Bizden de b ir ş e y le r koparm aya ça lış aca k lardır. Yağma yok! Eğer m u h a le fe t iş im iz i bozmazsa, pek yakında b ir ya rd ım koparacağız. İs te d ik le ri plân da hazır. Nah, kö prün ün plânı e lim iz d e !. Kırk yıl v a de li bir yardım kopardık mı, k o rk u lu k m e s e le s i de h a llo l du, d e m e k tir . Ne d ü ş ü n ü y o rs u n u z öyle? Siz ö d iy e c e k d e ğ ils in iz ya! T orunlarınız düşü nsü n!

Biz bu k ö p rü

yü, biraz da onları d ü ş ü n e re k yaptık. Ne kadar daya nıklı old uğ un u g örüyo rsu nu z, ta m e v la d iy e lik . Kışa doğ ru ko rk u lu ğ u da ta m a m d ır. Başınızda b iz le r oldukça, ko rku lu k s ıkın tısı ç e k m iy e c e k s in iz ! Ne bağınız, bostanınız, ne de köprünüz k o rk u lu k s u z kalacak! K o rkuluğ un u z yoksa,

ko rku lu k.

Köprünüz y o k

sa k ö p rü ... D eren iz yoksa d e re ... T ö re niniz yoksa t ö re n ... İstakozunuz yoksa İstakoz.

Ta, ayağınıza kadar

g e tir ip ç ıtır ç ıtır nasıl y e n d iğ in i h epinize g ö s te re c e ğiz!.» N u tu kta n sonra köyde koyun, kuzu gib i ne küçükbaş

hayvan va rsa

k ö prün ün

117

kadar

ş e re fin e kurban

e d ild i.

Kocabaş h ayva n la r yarına b ırakıldı.

K e sile n

kuzuların c iğ e r le r i meze yapıldı. D ere n in suyu rakı o lup aksaydı y in e de dayanmazdı. B e re k e t v e rs in jiplere, ca n k u rta ra n arabalarına! S in o p ’un Tekel dep o sunu buraya ta ş ıd ıla r da kuraklığa d ü ş ü lm e d i.

118

KAFA K ÂĞIDI A n a d o lu ’nun k im i y e rle r in d e

kafa kâğıdı d e rle r

nüfu s cüzdanına. Bu d e y im in tıp a tıp y e rin d e olduğunu daha iyi a nlıyo ru z f o to ğ r a f ya p ış tırm a zorunlu ğu nd an s o n ra ... Kafa resm i y a p ış tırılm ış b ir karton, ya da b ir d e ft e r ... Ad ı, soyadı, d oğum y e ri, d oğum tarih i... Ka fa kâğıdı d e y im i halkım ızın zekâsını g ö s te re n b ir bu luş doğrusu, güzel b ir ta n ım la m a ! Böyle b ir b e lg e n in A lm a n y a ’nın b ir e y a le tin d e in e k le re de v e r ilm e zorunluğıı, biraz d üşü nd ürdü be ni. Kafa kâğıdı ta şıyan b ir insan olarak alınd ım bu ka rara. K im lik v e rile n ineğin kafası y a p ış tırıla c a k m ış b ir d e ft e r in ü z e rin e ... H em de pırıl pırıl re n k li fo to ğ r a fı... Biz insanlara in a t... Sonra ana, baba adlarını b ir ka lem g eçe re k d oğum ye ri, d oğ um t a r ih i. .. A d ıy la sa nıyla tam

kafa kâğıdı yani!

119

Evet baba adı, ana adı

ya zılm a yaca km ış bu k im liğ e ...

Hele baba adının ya-

zılm ayışı, daha da akıllıca b ir iş. Hele h ele din ve mezhep a ra nm am ası a kıllıcad an da akıllıca! Neden mi z o ru n lu tu tu lm u ş , in e k le re kafa

kâğıdı

v e rm e k ? Neden olacak, ç a lınm ala rın ı ö n le m e k iç in m iş bu te d b ir! Kolay ko la y s ö y le m e y e d ilim iz va rm asa da, ne den v e r i l i r bu kafa kâğıdı insanlara? Biraz y ü re k li o lup ta a çıklaya lım . İn ekle re v e rile n n ed en le v e r i l i r insa n lara da! S ırf hırsızlığı ö n le m e k için! K e n d im iz için kolay ko la y s ö y le m e s e k te, işin g e rç e k yanı in e k le re v e r ilm e n in n ed en in d en h iç te fa rk lı d e ğ ild ir . Başkalarının o n la n n adlarına, so yadlarına,

k i ş ilik le r in e g ir m e m iz i, iş le r in e el uzatm amızı

ö n le m e k için d eğ il m id ir? Oysa biz, ç o k ufak g ö rd ü ğ ü m ü z g ö r e v lile r e , y u k a r dan bakm ayı sa ğlam a k, onlara h a d le rin i

b ild ir m e k ,

birde n ş a ş ırtm a k , b ö b ü rle n m e k , d ayıla nm ak iç in daya rız b urun larına k i m liğ im iz i! İki parm a ğım ızla t u tu p g ö z le rin in iç in e soka soka ş iş in m e k , onları a fa lla t m ak iç in ... «Gör bak, ben ne ada m ım !» d e m e n in ta dını ç ık a ra b ilm e k için! Oysa g e rç e k yönü hiç te iç açıcı d e ğ ild ir,

k im lik

g ö s te rm e n in : «Ben işin d e g ücü nd e b ir ada m ım !» d e m e k tir , «Ne k im s e n in adını, ne soyadını ça ld ım , ne de k i ş iliğ in i! Düş yakam dan be!» K im liğ in A lm a n in e k le rin e v e r ilm e s i daha az hay s iy e t kırıcıd ır, biz insa nla ra b a k a ra kta n ... O nlara v e r ilm e ned en i, sa de ce ça lın m a m ış b ir ine k o ld u k la rı nı ispa tlas ın d iy e d ir , o kadar. İş te r s çıkarsa ancak o n la r « m e f ’ul» o lm a k ta n sanık o lu rla r, yani ça lınm ış o lm a k ta n ... Bizse olay ka rşısında suçun doğrudan doğruya « fa i l » i !...

120

TÜRKİYE GÜZELİ Önce k e n d im i ta n ıta y ım size. Ben, y irm ib e ş yaş larında, lis e n in d okuzuncu sın ıfın d an ka y tarm ış , o ku maya yazmaya m eraklı b ir d e lik a n lıy ım . « M e ra k lıy d ın da okuldan niye kaytardın?» d iy e b ilirs in iz . Ben, is te r okum a o lsu n, is te r yazm a ... h ü r r iy e t ta ra flıs ıy ım . Ders adı altında n a s ih a t da v e rs e le r , m izacım , e lv e riş li de ğil d in le m e ğ e .

Bu yüzden, lise d ip lo m a sın d a n da o l

dum. Am a, iç im d e b ir ukde kaldı. N erede b ir okula g i riş şartı g ö rs e m , hem en in c e le r im . Ebe o kulu b ile olsa ş a rtla ra uyup u ym adığım ı gözden g e ç ir ir im . G azete yi e lim e a lır almaz, ilk iş im b ir g ir iş şartı a ra m a ktır. Eğer okul için b ir ilân g ö re m e zs e m , s ö z g e lim i b ir m u h a s e b e c ilik , b ir s e k r e te r lik , b ir d a k tilo lu k g ir iş ilânı b ulur, yaşım ın, b ilg im in şa rtla ra uyup uymadığını k o n tro l e d e rim . G ire c e ğ im d e n mi? Y o oo!.. İşim den

121

de, y arım kalm ış ö ğ r e n im im d e n de hiç ş ik â y e tim y o k tu r. G e çin ip g id iy o ru z . İçim de sadece b ir ukde var, de d im ya!.. Geçen gün e lim e Tan Gazetesi g e ç ti. Tabiî ilk iş im b ir g ir iş ilânı aram ak o ld u! N a file ! İyi d a k tilo b i lir, bayan ariyan b ir tic a re th a n e ilânı b ile iliş m e d i gö züme. V e r d iğ im o nb eş kuruşa ta m a cım ak ü ze re yd im ki madde m adde s ıra la n m ış g ir iş şa rtla rı ile gözgöze g e ld im . T ü rk iye G ü ze llik Y a rışm a sın ın g ir iş ilânıydı, ta m sekiz m a d d e lik. H em en in c e le m e y e k o yuldu m . M adde bir: 18-27 yaş arasında, bekâr, evli ya da dul olm ak. Yaşım ta m y irm ib e ş . Bekârdım , e v le n d im , şim d i de d ulum . Bu m addede e rk e k veya d işi d iye b ir kayıt o lm adığına göre tıp a tıp u yu yo rd u m . M adde iki: T ü rk iye vatandaşı olm ak. Çok güzel. A ğ zım var, d ilim yok. Benden tandaş mı b ulaca klar.

iyi va

M adde üç: S e ç ilir s e K a lif o r n iy a ’ya g itm e y i kabul etm ek. K a lif o r n iy a ’ya d e ğ il, daha öte, hattâ A la s k a ’ya b ile g id e rim . Sen paradan haber v e r. Ü s te lik ye m e içm e de onlardan. Eğer bize ufak te fe k z a h m e tle r dü şe rse , is te r is te m e z s in e y e de çekeriz.

Ne yapalım ,

her işin b ir za hm eti yok mu! M adde d ö rt: Hüsnü ahlâk sahibi olm ak. Bugüne kadar a hlâkım ız iy iy d i. S e ç ild ik te n sonra bozulursa, o başka. M adde beş: M üsabakaya m ayolu ve tu v a le tli ç ık mak. İyi y üzm e b ilir im .

Yaz g e lin c e m ayo çıkm az şe

yim d e n . T uvalete g e lin c e : 122

Ş im d iy e kadar b öyle

b ir

şe y g iy m e d im s e de fır s a t d ü ş m e d iğ in d e n d ir . Bu v e s i le ile onu da g iye riz. M adde a ltı: Belden yukarı fo to ğ ra f. İs te r le r s e belden aşağısını de ç e k s in le r. M ad de ye di: A rz u e d e n le r fo to ğ ra fla rın ı g azete de ç e k tire b i I irler. Kim ç e k e rs e ç e k s in , bence hava hoş. A fy o n ka çakçısı d e ğ ilim ki a k s ilik e d e y im . H ele fo to m u h a b iri to katla y an nam lı p o litik a c ı h iç d e ğ ilim . G e le lim son m addeye: R e s im le r gazetenin v e rd iğ i num arayla n e ş ro lu n a cak. İs te r le r s e adım ı da yazsınlar. Saklım ız g iz lim iz yok. Notu is t e r gazete v e rs in , is te r o kuyucu. A r y ılın da d e ğ il, kâr yılındayız! Bütün ko şu lla r, g ü z e llik k r a liç e liğ in e g ir m e m e tı patıp uygun. Kazanmak için b ir şa rt kalıyor. O da ş u nunla b ununla dans edip e n d ü s tr i kra lla rıy la şa m p a n ya içm e y e razı o lm ak! Bana göre hava hoş! İyi dans eder, iyi de şampanya i ç e r im . .. Daha ile r is in e ka rış m am !

H A ZIM S IZ LIK «Doktorunuz diyor ki» Hazım sızlık sa ğlığ ım ız için çok te h lik e lid ir . M ü k e lle f so fra la rd a fazlaca ç ö p le n e n le r, kadehini ş e re fe k a ld ıra b ilm e k için h a fif ve ağır a lk o llü iç k ile re fa zla ca y ü k le n e n le r sık sık hazım sızlığa u ğrarlar. A ynı k o ltu k ta uzun uzadıya o tu rm a k da k ro n ik ha zım sızlığa yol açar. Bu ç e ş it h a sta la r b ir gün o hale g e lir le r ki, sadece im am bayıldıyı, karnıyarığı

d e ğ il,

sade suya d e m o k r a s iy i b ile hazm edem ez o lu rla r. Bu ç e ş it hastalara d ö r t s e n e lik p e r h iz le r şayanı ta v s iy e dir. «Ya kırk adım a tm a lı, ya s ır tü s tü ya tm a lı atasözü her zaman için d oğru değ I id i r. S ırtü s tü y a tm a k, m ü f r i t hazım sızlıklara yol açar. S ırtü s tü ya tm a kta n sa , kırk adım atm ak, s a ğ lık için e lb e tte daha şayanı te r c ih t ir . «Yatmak o tu rm a k ta n , o tu rm a k ayakta d urm a k ta n,

124

ayakta d urm a k y ü rü m e k te n daha iyid ir» diye, uzandık ları m evkie, y e r l e ş t ik l e r i k o ltu ğ a yapışıp kalanlardaki m üzm in hazım sızlık, «karın ağrısı» ş e k lin d e tezah ür eder. Bu d eva m lı karın ağrıları s in ir s is te m in e

te s ir

e de re k ç a rp ın tıla r, krizle r, şuna buna ç a tm a la r, basma y ü k le n m e le r, bağırıp ç a ğ ırm a la r t e v l i t eder. Bu d u r u m lara d ü ş m e m e k için fazla y e m e n in önüne g e ç m e li dir. Bu m id e d ü ş k ü n lü ğ ü n ü n sonu uykusu zlu k, hattâ kâ bu stur. Hasta sık sık dışarı çıkm azsa rah at edemez olu r.

Dışarı çıkam adığı z a m a nla r

e lle r in i m id e s in e

b astıra ra k m e m le k e t için d e d o la ş ır durur. S in ir buh ranları için d e kızar, kö p ü rü r. A r t ı k ona d eğ il İn giliz tuzu, A m e rik a n tuzu b ile kâr etm ez. H azım sızlığın

sonu b ir nevi

z e h irle n m e d ir.

h allerde hastayı zorla k u s tu rm a k , y e d ik le r in i f i t i l f i t i l burnundan g e tir m e k , ithal m alı soya yağından b ir kah ve kaşığı iç ir ip içini g ıc ır g ıc ır te m iz le m e k şayanı ta v s iy e d ir. M id e n in ne idüğü b e lirs iz k o la 'la r ve s o d a la r la yıkanıp te m iz le n m e s i hastanın s in ir le r in i ve m o ra lini d ü z e lte re k onu ö lm ü ş le rin e k a vu ştu ru r.

125

BEYİNE GEL, BEYİNE!.. Kuş beyni, kuzu beyni, öküz beyni, manda b e y n in den sonra b ir de e le k tr o n ik b eyin çıktı başımıza. Ne kadar t ık ı r t ı k ı r iş le y ip akıl d u rd u ru c u iş le r basarsa, ge ne de ağır g e liy o r bize, b eyin d e m e k b ir m akine p a r çasına! Ö yle ya, b eyin d e y in c e te n c e re y e koyup haşlaya b iIm e li in s a n ... Ü zerine ze ytinya ğı döküp lim o n sık a b ilm e li. Tavasını yapıp ça talının ucuna ta ka b ilm e li, m e z e d ir d iye ! Hem biz tık ı r tık ır iş le ye n , d oğru düşünen, y a n ıl mayan ş e y le re b eyin d e m e y e h iç alışm a m ışız!

Beyin

d e d iğ in y e rin e göre te r s in e de ç a lış m a lı... Pardon d e d ir te c e k iş le r y a p m a lı...

İnsanı hep ile r i ile ri değil

de, geri geri de ç e k m e li e te ğ in d e n ... Biz kendi b e y n im iz d e n üstün b e yin de ta nımayız. H ele bizi y ö n e tm e y e kalkışan b ü y ü k le r im iz h iç ta n ı

126

mazlar.. A k ıls a le ri!

onların aklı,

b e y in s e o nların

b e y in

Am a, gene de s a n ıy o ru m ki b ir kuş b e y in lin in

aracılığı ile olacak, e le k tr o n ik b e y in le r de g ird i, y e r le şti m e m le k e tim iz e ! H er ç e ş it b e yin in harman o ld u ğu b ir m e m le k e tte onlara da ç e ş it li iş le r d ü ş m ü y o r d e ğ il! Ç alışm a alanları gün g e ç tik ç e de g e n iş le m e k te! Yalnız ü n iv e r s ite y e g ir e n le r in kâ ğıtlarını okuyup not a tarlarken b irde n iş le r i ile r le tip kocasızlara koca, ka nsızla ra karı da bulm a ya başladılar. K e n d ile rin e ya kışır daha a kıllıca iş le r d u ru rk e n b öyle ıvır zıvırla u ğraşm alarına ne d e m e li! Belki de nüfus sayımızı d üşük b u ld u k la rın d a n d ır çabaları. Bakıyoruz, başka m e m le k e tle r d e k i b e y in le r

b i

zim k ile rd e n çok daha a kıllıca ç a lışm a kta la r. Şu uzay yo lcu lu ğ u n d a n eler, ne iş le r b aş a rd ılar A lla h için! D ü şünd ükçe insanın beyni d u ru y o r! Gece d e m e d ile r, gün düz d e m e d ile r, dur d urak b ilm e d ile r hiç. Buna hangi insan beyni dayanır! O tu r, ayın y o lu nu çiz ... Sağa s o la sapınca ye n id e n y ö rü n g e y e o tu r t.. . R o k e tle ri za manında a te ş le ... Y o lc u la rın ine ceğ i ye ri h esapla... Onları v a k tin d e ind ir, v a k tin d e gezdir, yatır, y e d ir, içir, u y u t...

Y a n lış lık o lu rsa y e n id e n d ü z e lt... İnsanın et

beyni rayından çıka r bunları d ü şü nd ükçe ! Ü s te lik ku lla n ışlı mı k u lla n ışlı bu b e y in le r! Biraz T ü rk iy e m iz de ça lışm a la rı zor, şu m u s ib e t e le k t r ik le r yüzünden.

D uyduğum uza g öre bu s e ç im le r d e oy say

makta, oy d e n e tle m e k te , oy d e ğ e r le n d ir m e k te de k u l lan ılaca klarm ış! Bu e le k tr o n ik b e y in le rin sağlam so n u ç la r elde e d e c eğ in d en hiç kuşkum uz yo k! Yüzde yüz başarılı o la c a k tır ç a lış m a la rı... Bizim b e y in le rim iz d e n daha d ü rü s t, daha sağlam , daha randım anlı iş b aşa ra cakla r dır.

127

Bir te h lik e v a r yalnız.

S e ç m e n le rin

n it e lik le r i,

y e te n e k ie ri, g ü ç le ri ü zerinde in c e le m e le r yapan e le k tr o n ik b e y in le rd e n b iri, bu m e m le k e ti y ö n e te c e k ben den daha iyi iş le y e n b ey ine ra stla m a k im kânsız, deyip, ya ke nd in i başa g e ç irm e ğ e ka lkışırsaaa!..

O zaman

kızılca k ıy a m e t kopar işte ! Y ö n e tic ile r im iz , e le k tr o n ik beyin çıld ırd ı, d iy e bu tık ı r tık ı r sa at gibi işleye n b e y ni nasıl y e rd en y e re v u ru rla r b ir g ö rm e li!

128

MONAKO PRENSİNİN DÜĞÜNÜNDE D ö rt g ü n d ü r b urdayım . Gözüm e b ir d ir h e m

uyku

g ir d iy s e gözüm çıksın. Sözde, Prensin yüz odalı sa ra yının b ir odası b e n im e m r im d e . A m a g id ip yatan kim . Ç ö r ç il, ya nım da ki odada... kaldırdığı yok. D üğün.. D ü ğ ü n ... A n la ta c a ğ ım ,

Babalığın uykudan başını

Sonunda düğünü de gördük.

a cele e tm e y in !

Ş im d i,

b izim

Yeşil-

köyden b a şlıy a lım işe. Ben, P re n s ’in el yazılı, kırm ızı m u m lu d a v e tiy e s i ni alınca, A lla h b iliy o r , in a n m a m ış tım . O ğ lu m u z Rainie r, Kızımız K e lly d iye d a v e tiy e le r e a lışm ışız da, bu arm alı, yaldızlı d a v e tiy e , b ir o fs e t b a s ım e v in in r e k lâ mı gibi g e lm iş ti bana. Bizim patrona bu d a v e t işini yıkın ca rahat, b ir n efe s a lm ış tım .

129

Biz Y e ş ilk ö y 'd e n , onu u ğ u rla m a k için yola düzüle d uralım , İstanbul y e rin d e n o ynam ış. Önce beni Sey han Barajına d a v e t e t m i ş l e r sa nm ış da, b iz im G a zete c i l e r Sendikası b ile b o ş v e rm iş . İşin doğ ru su a n la şı lınca, b a ş v u rm a d ık kapı b ıra k m a m ış la r, b ir te k kö r ku ruş b ile d öviz s ö k t ü r e m e m iş le r b e n im iç in ... «Döviz yo k!» d iy in c e b izim patron g itın e k ta n vaz g e ç iv e rd i. Ö y le ya, iş d e y in c e biz, döviz d eyince , p a t ron! Tam uçağa b in e c e k tim ki K ısakü re k s o lu k soluğa d am ladı: «Dur m o n şe r, b ir d a kika ...» «Bir, d e ğ il, beş d a k ik a ... P ilot b e k le rs e ...» «Bizdendir, bekler.» dedi üstat. « C e m iy e tte n mi?» «K ulü pten canım ! Fazla ka rış tırm a , te m iz oynar.» «Kaleci filâ n mı?» «Yok e lin in körü! O yu ncu işte !» «Peki a n la şıld ı!» «Seni B ü y ü k d o ğ u ’nun m u h a b iri ya ptım . A t la t ga ze ten i de bize yaz!» G e tird iğ i b ir fo to m u h a b irin e iş a re t e tti. Bizim ç o cukları sağa sola a raladıktan sonra, yanyana, tam beş düzine re s im ç e k tird ik . «Yarın g azeteye m a n ş e t v e riy o r u m !» dedi, «Yaz h e r gün!» daha

«Canım,» d ed im , «Yazmama ne lüzum var, sen çabuk y e t i ş t i r i r s in h a b e rle ri, o tu rd u ğ u n y e r

d e n ...» Güldü: «Bütün e m e k le r in e ka rşılık, al şunu.» Cüzdanını açtı. Bir p ak e t is k a m b il kâğıdının iç in den b ir Jo k ey se ç ti.

130

«Al,» dedi, «Unutm a, Bon şans!..»

M o n te k a r lo ’ya g id iy o rs u n .

D o lm u ş ’ç u la rla , d eğ il ö pü şm e k, el sıkm ak için v a k it k a lm a m ıştı. T u ttu k la rı gibi a ttıla r beni içeri, uçak da havalandı. H eyecandan, y o rg u n lu k ta n ,

u yu ya ka lm ışım . Üç

saat mi, beş sa at mi g e ç ti, b ilm iy o r u m . Güzel b ir hos tes (m ü b a re k le rin ç ir k in i var mı ki): « G e ld ik!» dedi, «Buraya kadar!..» G ö z le rim i o ğ u ş tu ra ra k: «Taksim mi?» d edim . «Hayır, M o n te ka rlo !...» Ç aresiz ind ik uçaktan.. Sarayın adamları sıra o l m uşlar, d a v e tli b e k liy o rla rd ı. U zattım d a v e tiy e m i, Bi ri aldı e lin e . H a y re tle : «Vuzet Türk?» dedi. «Türk!.. Ne olm uş?» «Hani fe s, şalvar, h arem , nargile?» « M ü ze d e ...» «Çarşaf?» « D e m o k ra s iy e g iy d ird ik .» «Külâh?» « G iy d irile c e k b ir in i arıyoruz.

Sam A m c a ’ya dar

g e ld i. H e rifc i o ğlunda kafa var.» «Oralardan ne haber? Enflasyon?» «Parayı kald ırdık piyasadan, e n fla s y o n

da ka lk

tı.» Beni b ir arabaya b in d ir d ile r . Baktım, RolI - Royce m arka. Son m o d e l!. Eh, fe na değ il. A ltı siyah boyalı, ü stü gri. S o lu m d a ki saraylı: «Efendim» dedi, «Bu araba

İn g i l t e r e ’den uçakla

geldi.» «Prensesin m e ş h u r arabası bu mu?» d ed im . «Ya zık, bizim T ü r k iy e ’de bu arabaya genel m ü d ü r le r b ile

131

binmez. Bizim B e ye fe n d id e b ir K a dillak var ki, 1975 m od el! Kaça aldın ız bu arabayı?» «On beş bin s te rlin g !» «Biz on beş bin s te r lin g i kadl i lakın radyosuna ya tırd ık . A ra b a n ın g ü n lü k benzin m asrafı sizin M o n te karlo S a ra y ı’na b ir hafta yeter.» «Haklısınız, M o n a k o kü çük b ir p re n s lik . Siz k o s koca b ir s u lt a n lı k ... G ü llü k g ü lista n lık... Saraya g e lm iş tik . Biz s a ra y la r şe hri İs ta n b u l’da yaşadığım ız için M o n te k a r lo sarayı bana g ece kon du g ib i g e ldi. A m a , n em e lâzım, her yanı g ıc ır gıcır, t e r te m iz. D u v a rla r ye ni badana e d ilm iş , ta h ta la r sakız g i bi o v u lm u ş , halılar, s i l k il m iş , c a m la r s ilin m iş .. O rtada Bing C ro s b y 'n in sesi, o b it ir iy o r , Frank Sinatra b aşlı yor. Odamı g ö s te rd ile r . İn c e lik olsun diye, M ı s ı r ’daki g öb ek a r t i s t l e r i n n g iy im le r in d e n e s in le n e r e k g iy d i r i l m iş b ir m atm a zel v e r m iş le r , h iz m e tim e . Kız o rta la rd a d olaştıkça, ö bü r yabancı ko nu kla rda n u ta n ıyo ru m . Bu v e s ile y le b ir Türk yazarı o la ra k Prenses K e lly'd e n bile daha çok d ik k a ti ç e k m e k te y im .

H erkes b e n im le , ve

h iz m e tim e bakacak olan kızın üryan göbeği ve yarı ü r yan d iğ e r b ö lg e le r iy le m eşg ul. Ö b ür g a z e te c ile r k ıs ka nçlıkta n ç a tlıy o rla r. Odama y e r l e ş i r ye rle ş m e z ,

h e d iy e le ri yo lla d ım

e kselan slara. Çok m in n e te g e ç m iş . Grace K e lly Çam sakızını ağzından d ü ş ü rm ü y o r. «Am an ne güzel şey, ç ik le tt e n daha güzel v a lla h i!» d iy o rm u ş .

Karınca dua

sına Prens çok m e m n u n o lm u ş ama bu d a ve tli b o llu ğunun hep bu karınca duasından ile ri g e ld iğ in i a nla yınca beni ça ğ ırtm ış , g it tim : « Am an d o s tu m !» dedi, «Şu karınca duasını ne ya pacaksan yap. M is a f i r le r karınca gibi yağıyor. Yahu 132

bu dua size lâzım d eğ il m i? T u rist b e k le y ip d u r u y o r sunuz!» «Evet, b ekliyoruz.» « R ıhtım larınıza b ir e r ta n e assanıza!» «Bizde rıh tım y o k ki.» d edim . « O te lle rin iz e çaksanıza.» «Ne o te li? Bir H ilto n , b ir Divan var. İkisi de s o s y e te m iz e y e tm iy o r.» «Peki çarşıla rınıza ç iv ile y in .» «Bir K a pa lıça rşım ız vardı, ona rd ık ama b izim , çarşıda pazarda satacak m alım ız yok ki. Olsa da bize y e t m iy o r . .. Bizim s o s y e te a n tik a c ıla rın a ...» « A lla h allah, peki ne ya pa lım bu karınca duasını şim di?» Kızm ıştım : « K u m a rh a n e le rin iz e asın b ütçe niz kabarsın!» de dim . T e ş e kkü r e tti. Düğüne kadar

Prensin yüzünü b ir

daha g ö r m e

dim . K ilis e d e , o ka la ba lıkta beni tanıdı. S e lâ m la ş tık. Grace K e lly bana ö y le s e r t bakıyordu ki. «Yine b ir p o t mu kırdık yoksa?» d iye kara kara d ü ş ü n m e y e başla m ıştım . Sağ yanım da G is e le Pascal’ı g örü n ce a nlayı v e rd im , h er şeyi. D e m e k G race K e lly hışım la bana de ğil ona b a kıyo rm u ş. Z a v a llın ın iki gözü iki baraj. Prens le b ir aralık G is e le gözgöze g e ldi. Sol ko lu m ta m g öğ sü üzerinde o lduğu için tit r e d i ğ i n i s e z in le y iv e r d im . «Ne v a r ağlıyacak?» d e d im , «Prens a ptallığına doym asın. Sanki tahta g öğ ü slü Grace K e lly 'i alm ış da ne olm uş?» «Prens mi aptal? Şaşarım aklına. Prense her ş e y den önce ç o c u k lâzım. H em de oğlan çocuk. M on aco ta htına v e lia h t lâzım. A k s i halde M onaco Fransızlraın elin e geçecek.»

133

«Peki siz v e re m e z m iy d in iz is te d iğ i şeyi?» «Hayır, v e re m e zd im .» «Emin m isin iz? » « İkim iz de em iniz.» «Peki bu G race K e lly v e r e b ile c e k mi yani?» «R ainier ç ü rü k ta htaya basmaz.» « M o n a c o ’da başka kız mı y o ktu , g it ti ta A m e r i ka'dan.. .» « O n a s is ’in karşısına

çıka ra cak

daha ze n g in in i

bulam adı ki.» Tören b aş lm a ış tı. Bizim p rens altın bantlı b ir pan to lo n g iy m iş ti, ü stü n e de siyah b ir ce ket. C e k e tin ü s tü n d e çapraz b ir ke m e r, yakada da d efne ya prağ ı... Tam, N a p o le o n ’un m a re şa lla rın a d ö n m ü ş tü . Grace K e lly, g e lin lik e lb is e le r in in içinde, b ü sb ütü n uzamış, in c e lm iş , iğne ip liğ e d ö n m ü ş tü . Bütün dünyanın m e rakla b e k le d iğ i g e l i n l i k e lb is e s i, te ld e n puldan C u m h u r iy e t Bayram ında ış ık la n d ırılm ış Taksim M eydanı g ib i ışıl ışıl ya nıyo rd u . A m a b e n im için bunda b ir o la ğ a n ü s tü lü k y o k tu . Ben ki A la g e y i k ’in g e lin liğ in i g ö rm ü ş ada m ım ! Zavallı M o n a k o ’lu la r ağızlarını

b ir

karış a çm ış s e y re d iy o rla r . Böyle d ü ğ ü n le ri A n k a ra Palas'ta çok g ö r m ü ş tü m . Onun için k ılım b ile k ıp ırd a m ı yo rd u. K o rte j yavaş yavaş ö nüm üzden g e ç ti, fla ş pa rıltısın d a n olanı b ite n i g ö re m e z o lm u ş tu m . Grace K e lly H o l l i v u t ’u da e te k le rin d e s ü rü k lü y o rd u . E tra fı ma b ir b aktım , A li Handan tu t, P ica sso ’ya kadar h ep si tam a m . A m a b e n im gözüm beş karış havada... Y a ni A va G a rd n e r ’de. Ne kadın, ne kadındı ya!.. G azete ci olup da m a h k e m e le rd e s ü rü n e c e ğ im iz e ,

ne d e m e

ye a r t is t o lup şu kadınla b ir aşk f i l m i ç e v ir m e d ik , d i ye içim yandı d oğ ru su. G is e le b ütün tö re n boyunca yanım da burnunu ç e k ip durdu. Elim den g e ld iğ i kadar a vutm aya ç a lıştım , d ilim le te s e lli e d e m e z d im ya...

134

Nikâh tö re n i b it ti. B in le rc e d a ve tli ç iç e k le r le do n a tılm ış arabalara b indi. K o rte j, K o rdo nb oyu 'n a doğru yola düzüldü. Ben a rtık Prensi de Prensesi de k a y b e t m iş tim . Gece balo çok m u h te ş e m oldu.

Bütün A m e rik a ,

A vru p a , A ğ a H an ’ı da hesaba katarsak, b ütün A sya buradaydı. Fatin Rüştü Z o r l u ’yu ve sayın damını b o ş u na aradım . M o n te k a r lo Sarayına da ya k ış ırla rd ı d o ğ ru su! «Ah o p arti g ru bu !» d iy e iç im i ç e k tim ! «Ah o ça nına o t tıkanası m u h a le fe t!» E fk â rla n m ış tım . Y a n a ştım büfe ye. Çek, çe km e z m isin ? Şam panya su g ib i akıyordu. Y iye n, içen, eğ lenen, gırla. M o n t e k a r lo ’da

değ il,

sanki yeni açılan

Seyhan Barajındaydık. Ben b o lluğ u görün ce dayana madım , ç ık tım Prensin k e re v e tin e : « M e m le k e t b o llu k içind e, y iy in !» diye b ir salladım . «Eğer in kâ r e de rs e niz,

gözünüze,

n utuk dizinize

dursun ! K im d e m iş, m e m le k e tte lâ s tik yok, diye. Bu raya yayan mı g e ld in iz? Kim d e m iş ilâç yok d iye? İç i nizde başı ağrıyan mı var? Kim d e m iş u cuzluk yok diye? Şam pa nya la rın hesabını mı i s te d ile r sizden?» « Y e te r be!» d e d ile r. «Seni mi d in liye ce ğ iz? » « D in le m iy e c e k tin iz de neden çağırdınız beni?» «Şimdi n utu k sırası d e ğ il. Eğleniyoruz işte. Yaşa sın Prensesim iz.» «Yaşasın Prens!..» O rk e s tra , yeni e v lile r için yeni b e s te le n m iş n iha v e n t b ir v a ls e b aşlam ıştı.

Ç aresiz su s tu m . S u s tu m

ama, hıncımı da sabaha kadar p re n sin şa m p a n ya la rından aldım .

135

GELELİM K A D IN IN YA Ş IN A ! Şunu a çıkla m a k zoru nd ayım ö nce: Ben, o tuzyedis ind en ta m altı ay a lm ış d u ru m d a y ım yaş bakım ından. Yani y e rin e göre otuz yedi, y e rin e göre otuz se kiz ya şındayım . H atta bana bu k r it ik d u ru m şu avantajı da ka za n d ıra b ilir: Ben, iş im e g e ld iğ i zaman otuz beş, i ş i m e g eldiğ i ya da g e lm e d iğ i zaman kırkın da yım . Bu h esa plar bana ilk ö n c e çok y e rin d e gib i g eld i. Fakat o la y la r en kısa zamanda yala nladı d ü ş ü n c e le r im i. Yeni ta n ış tık la rım d a n b irin e , d en em e o lsun di-: ye: «Otuz!» d ed im . «Hadi ordan. Bal gib i kırk yaşındasın!» diye t e r s ledi beni. Bir başkasına:

136

«Kırk!»

d ed im .

«Eh, otuz, otuz beş. Fazla d e ğ il!» d iy e beni okşıyarak yalanım ı vu rd u yüzüm e. Geçen gün b ir a ya k ü s tü m e yh an esin de , sol d i r s e ğ im d e k i m ü ş te r i, ö k s ü rü ğ ü m d e n rahatsız o la ra k «Çok ö k s ü rü y o rs u n !» d iye t e r s le ş ti. «Evet!» d ed im , «Çok ö ks ü rü yo ru m .» «Neden?» d iye s u ç la m a k iste di beni. «Neden olacak, g e c e le ri ça lış ıy o ru m .

İşte n ç ı

kınca hava da r u tu b e tli bu a yla rd a ... U ykusu zluk, y o r g un lu k. ..» «Ne işi bu böyle?» «Ne işi o lu r gece yarısınd an sonra?» B ilg iç g ö rü n m e k için: «G arson luk!» dedi. «Aşağı y u k a rı... M atb a a la rd a çalışırım .» Tepeden tırnağa beni b ir in c e le d ik te n sonra: «Ya... D em ek çok yo ru c u iş...» A lıcı g özüyle b ir daha d ip te n doruğa süzdü. «Kaç yaşındasın sen?» d iye sordu. A d am ı ş a ş ırtm a k için: « E l li ! » d ed im . «Elli mi?» «Neden şaştın? Çok mu genç g ö s te riy o ru m ? » «Yoo!.. İşte o ka d a r... K ırkse kiz, e lli... »

Ne iç m e k iste ği kaldı bende, ne ya şa m a k ... O gün de n sonra, kim so ra rsa so rsu n, yaşım ı d oğ ru s ö y le m e y e karar v e rd im . O g ün le rd e b ir genç kız la i l e r le t m i ş t i m d o stlu ğ u . A ş ık lık bu ya ... G i y i n i ş i me d ik k a t e d iyo r, beni çok genç g ö s te re n sp o r e lb i se le r, g ö m le k le r , p a b u ç la r g iy iy o rd u m . Bir iki defa u sta lık lı s o ru la rla yaşım ı ö ğ re n m e y e kalktı. Ben ondan daha u staca davranarak a tla ttım .

137

K e y ifli o ld u ğ u m b ir gün nunda:

kaçırdım ağzım dan s o

«Otuz y e d i ! » d ed im . «Yaaa!..» dedi, «Ben daha az s a n ıyo rd u m !» «Meselâ?» «Otuz f a l a n . ..» «Yine otuz fa lan sayılırım .» «Canım otuz başka, otuz fa lan başka. Arada b ir sü rü yaş var. İk im iz in yaşı arasında ise ...» Bu kez de onun yaşına ben m e ra k s a rm ış tım : «Ne kadar fa rk var?» Nezaket o lsu n diye: «Kaç yaşındasın?» d e m iy o rd u m . «İkim izin Durdu:

yaşının ara sınd a ...»

«Çok fa rk v a r . ..» « M eselâ?» «Var işte, y ir m i yaş fa la n ...» «Falansız?» « O n d o k u z !» «Şekerim » d e d im , «Farzet ki, ondokuz d eğil, otuz fa rk var. Ne o lacak, yani, b ir ku su ru m u mu g ö r dün?» « G ö rm e d im s e de g ö r e b ilir im . Böyle kalacak d e ğ ils in ya!..» «Canım sen de hep o ns e k iz in d e d e m ir liy e c e k d e ğ ils in ya!..» «Baksana bana...» dedi, «Senin e m e k li için e v le n m iy o r u m ben s e n in le !»

aylığın

«Haaa!.. D e m e k b e n im le e v le n m e ğ e ka ra r din ö y le m i? H iç de h ab er v e rm e z s in !»

ver

A z sonra g iy in ip çıktı, b ir daha da yüzünü g ö r m e d im ama ben, k im so ra rsa s o rsu n , yaşım ın d oğ rusunu s ö y le m e y e ka ra r v e r m i ş t i m b ir kere.

Kadınsız kalacak d e ğ ild im ya! Yaşlıca b ir bayan la ta n ış tım b ir çayda. Sonra b ir kahvede b u lu ş tu k . B ir m eyh an ed e iç tik . H erhalde, b ir o te ld e de sabahladığım ızı a n la m ış sınızdır. Sabaha doğru, ko nu şaca k b ir şe y kalm ayınca, iş b e n im ya şım a g eld i, dayandı. Y atak şım dan ü rk e c e k

arkadaşım , ya

kadar k ü çü k o lm adığından,

c e sa

re tle : «Otuz y e d i ! » d ed im . «Ne, otuz ye d i mi?» «Ne v a r ü rk e c e k bunda?» Telâşla ka lktı, g iy in d i: «Ben jig o lo lu k e d e c e k yaşta erke k is te m iy o r u m ! A lla h a ıs m a rla d ık .» A r tık şunu a nlam ış b u lu n u y o rd u m : İki ta ra fın yaşları d en k o lm a lıy d ı! A m a ta m kendi y a şım d a ki kadını nerden b ulaca k tım ben! N ü fu s cüzdanları asılı d e ğ ild i ki b o y u n la rın da. Yaşlarını b ild iğ im kadınlarla, yani ç o c u k lu k a r ka da şla rım la ta n ışsa m d iye d ü ş ü n d ü m ... Bu d ü şü n cem fe na d e ğ ild i. H em en a ra ş tırm a la ra başladım . Buldum da... H em de kaç tane... A m a k im i b u ld u m sa kaçıyordu benden. Bana yaş ü zerinde sö y liy e c e k leri h iç b ir yala nla rı olamazdı çünki. Yallah yallah, s ö y liy e c e k le ı i iki üç yıl o nların işine g e lm iy o rd u . Tam b en im ya şım d a k i kadın (iki aşağı, iki yukarı) genç g ö rü n m e k , kü çük g ö rü n m e k zorunda olan kadın dı. K a çıyo rla rd ı benden, hem de ye rd en göğe haklı olarak! O n la r haklıydı

ama ben de

kadın sız kalam az

dım . Y e n id e n yaş

ko nu sun da b ir p re n s ip kararı

a l

m am g e re k ti. Hiç v a k it k a y b e tm e d e n h em en a ld ım da:

139

T anıştığım kadına göre ya şım ı a yarla m ak! O y ir m i beş m i, ben o tu z ... O kırk mı, ben e ll i . . . O, onbeş mi, ben y ir m i beş!.. Eh, çok rahattı b ö y le ... Yani oynak b ir yaş ta k tiğ i u yg u la m a k! A m a bu ta k tiğ i u yg u la m a k için ilk iş kadının ya şını öğrenmem: g e re k iy o rd u . Kadının

yaşı

y o k tu r

ki,

ne ö ğ r e n e c e k tim ?

büyük g erçeğ i iş te o zaman ö ğ r e n m iş tim : Kadının is te d iğ i yaş vardı, okadar. İşin hem güçlüğü, hem de kolaylığı buradaydı işte!

ETEK ÜSTÜNE Taaa O rta a s y a ’dan, O s m a n o ğ u lla rın d a n bu yana e te ğ in ya şam ım ızda ö n e m li b ir ye ri olsa gerek.. D e ğ er v e r d iğ im iz nam us kavram ını ta n ım la rk e n e te k le ilg ili d e y im le r b ulm a kta n k e n d ile rin i ala m a m ış a ta larım ız. Kadının b ir adı o nlarca «Eksik etek» o ld u ğ u na göre, onun e teğ i, başında o lu şun un anlamı da he m en ç ık ıv e r ir o rtaya. Eteği b e lin d e kadın, çalışkan, 'arka e te ğ in d e

namaz kılınan

kadın

da h e r b a kım

dan te m iz d ir . E te k le rin zil çalm ası kadına özgü b ir d e y im o l m akta n çık m ış , kapsam ına e rk e ğ i b ile a lm ış tır. A ş ırı b ir co şkuyu ve a c e le c iliğ i d ile g e tir m e k için e teğ in ayaklara d o la şm a sı g e re k ir. Gizli iş le r in i el e te k ç e k ild iğ i zamana bırakan u lu larım ız ne h ik m e t le r s a v u r m a m ış la r d ır ki e te k le r

141

üzerine. Ö yle h ik m e t le r ki bugün yalnız anlam ım d e ğ il d e ğ e rin i b ile y i t i r m i ş t i r , genç k u şa kla r arasında. Bunlardan b ir ta n e s i: «Etek ö p m e k le dudak aşınmaz!» Hem de k im in e te ğ in i ö p m e k le !.. Bu ö pülen ka dın eteğ i olsa can kuban! Sen bu öğüdü, bugünün d i kbaşlı d e lik a n lıs ın a gel de a n la t bakalım ! «Ben ö p se m ö psem ancak m in i e te k le ri ö p e rim !» d e y ip te r s te rs baka rla r yüzüne. İs te r doğuda o lsu n, is te r batıda, e te k h er zaman için m odanın s ın ır çiz g is i o lm u ş tu r , diz kapağı da sı nır ta ş ı... Sınır ç iz g is i, bu taşa göre b ir iki karış aşa ğısıyla, b ir karış yu karısı arasında oynayıp d u r m u ş tu r. B ü y ü k a n n e le rim iz b a k m ış la r ki e teğ in önem i çok, e r k e k le r arasında, d ib in d e n ke sip atacakları y e rd e e teğ in sayısını a r ttırm ış la r. Bir e teğ i ik iy e üçe ç ık a r m ışla rd ır. Üç e tek, doğunun hâlâ ö n e m in i y itir m e y e n en başta g elen g iy in im m o d a sı... M oda sa yfala rın d an ö ğ re n d iğ im iz e göre m in i etek, s a ltan atının son g ü n le rin i y aşam akta: Beş s a n tim , on s a n tim ne o lu r ne olm az d iye içe k ıv rılm ış e te k le ri uzatm akla, y e tin m e y e n moda k ra lı nın g ünlük e m ri: « M in i e te k s ıy rılıp atılacak, y e rin e pantalon g e lecek! » M in i e te k le r gardroba! İlerde b e lle ri b üzü le rek yeni y e tiş e n kız k a rd e ş le rin , boy atan y a vru la rın o y narken g iy m e le ri iç in ! Ne old uysa , biz e rk e k le r e oldu arada. Bundan sonra pantalon çatalı s e y re tm e k te n ku ru m bağla ya cak içim iz.

142

YAPTIĞINI BEĞENDİN M İ? Bayramın b ir in c i günü,

C u m h u r iy e t’te ki kö şe n

den «Beş kişi için ancak b ir ta ne b üyükbaş hayvan kurban e d ile b ilir !» d iye fe tv a çık a rm ış tın ya... Biz de bu iş le re F ele k'in aklı y a ta r diye b eşe r b eşe r o l duk, beş k iş iy e b ir kurban dık büyükbaş hayvanlara..

hesabıyla

dum an

a ttır

Biz b üyükbaş h ayvanlara dum an a ttıra d u ra lım ... Bu s e fe r de tu tu y o r s u n bayram g e ç tik te n sonra «Ha y ır beş kişi d e ğ il, ye di kişi b ir b üyük baş hayvan ke s e b ilir !» d iye v e rd iğ in fe tv a y ı d e ğ iş tir iy o r s u n . Oldu mu ya? Fazladan kurban e t t i ğ i m iz büyü kba ş hayvan lar ne ola cak ş im d i? Hem bizi m a sra fa s o ktun , hem de b üyükbaş h ayvanlara kıydın. Bu yıl mazot, p e tro l b it e r de t r a k t ö r l e r y e d e k p arçasız lıktan ahıra ç e k ilir, büyükbaş h ayvanlara iş d ü ş e rs e ne olacak? B üyük

143

baş hayvan b ırakm adın m e m le k e tte . D oğru mu y a p tığ ın ? Böyle m u h a le fe t mi o lu r? Halkı zarara sokarak, e k o n o m ik d arlığa s ü r ü k liy e r e k ik tid a ra mı g e ç ilir? Ne is te rs in büyü kba ş h ayvanlardan? Sürü sürü m ez bahaya y o lla y ıp öküz kıtlığı ya ra tm a k ta ne kârın o lur. Bütün b u n la r d in i s iy a s e te a le t e tm e k d e ğ ild ir de ned ir? D ini bu iş le re a le t e tm iy e lim d iy e kaç yazı yazdın ş im d iy e kadar, b ir düşün. Yazık, yazık, en s o nunda sen de ko lla rı sıva yıp a b d e s tin i alıp çıktın k ü r süye. Son g ü n le rd e , g id iş in , hiç g id iş d e ğ il! C u m h u r i y e tte k i köşeni m ah a lle kahvesi yaptın, kadınlar ha m am ına ç e v ir d in , b e kta şi te k k e s i haline g e tird in . Ş im di de tu tu y o r , Fatih K ü rsü sü n e ç e v ir iy o r s u n . Lâik Halk P a rtisin in lâik yazarına y a kışır mı bu? «Büyükbaş h ayva nların kurbanı için yazm ıya yım da iktida ra mı ç atayım ?» d iy e c e k s in , d eğ il m i? Çat, çatına, se n in b ile c e ğ in iş! Şu b üyükbaş hayvanlardan ne is tiy o r s u n , onu sö y le ! Bir daha se n in fe tv a n a inanırsam , iki o lsu n. Ş e m s e ttin H o c a ’dan icaze t alıp çıksan da kü rsü ye, gene inanm am ! Sen böyle, akşam namazında s ö y le d iğ in i te ra v ih te , a rife günü s ö y le d iğ in i bayram e rte s i bozar san, sana nasıl inanayım ? Senin sözünle b ir daha na maza d eğil, a bd e ste bile g itm e m ! D urdun d urdu n da kü rsü ye çıkıp b ir fe tv a çıka ra cak oldun, m e m le k e tte büyükbaş hayvan bırakm ad ın. H eyb eyi om u zla yıp Gülek gib i c e rre çıksan, ne b üyükbaş, ne küçük baş... hayvan b ıra km ıy aca ksın m e m le k e tte ! Böyle, a bd estsiz, namazsız fe tv a çıka rırsa n ç a r p ılırsın sonra... Basın kanunu ça rp m a sın d erken c in le r ça rp ar seni. Bak N ecip Fazıl b ile bıraktı bu yo lla rı. N eyin e g e re k se n in büyü kba ş k u rb a n lık hayvan, p iliç e ti d ururken ?

144

İS M İ LÂ ZIM M I, DEĞİL M İ? S o s y e te m iz in pek iyi tanıdığı g ü z e lle rd e n

ism i

lâzım d eğ il (A çıkla nm az , ço k sa kınca lıdır) b ir

genç

kadın, kocasından a yrıla ra k b ild iğ i gibi yaşam aya d e vam ederken... Tem iz Palas apartım a nının kapıcısı Siv a s ’lı M e h m e t Ç a lış ır'ın karısı Zeyn ep Ç a lış ır (H iç sakınca y o k !) va sıta sıy la , y ü kse k ith a lâ tç ıla rım ız d a n ism i hiç lâzım d e ğ ille (Adı açıklanam az çok çok s a kıncalı) ta n ış m ış tır. Ç ok ya kışıklı, nazik, k ü ltü rlü , o n is b e tte de zampara olan genç ith a lâ tç ı, bu ism i lâ zım d eğ il hanımı çılgınca s e v m e y e b a ş la m ış tır. M e k tu p la rı, Sezer A p a rtım a n ın ın kapıcısı K ı r ş e h ir ’ i! Rıza D e m ir'in kızı Ş a zim e n t D e m ir (H iç sakınca yo k tu r.) g ö tü rü p g e tir m e k te iken... Bir gün ism i hiç lâzım d e ğil bey, b akm ış ki, Ş a z im e nt, is m i lâzım d eğ il h a n ım dan daha genç, hem daha güzel. «Hele m e k tu p ş ö y le 145

F. 10

b ir kenarda d u rs u n !» d iy e re k genç fırına v e r m iş t ir .

kızla m e r c im e ğ i

T em iz Palas A p a r tım a m n m kapıcısı M e h m e t ’in karısı Z eynep bu kepazeliği haber alınca, doğru ism i hiç lâzım d eğ il beye ko şm u ş, «Sen u ta n m ıy o r m u sun, gül g ib i hanımı

bırakıp b ö yle ş ıllık la r la m e r c i

m eği fırına v e riy o rs u n ? » d iy e ç ık ış m ış tır. İsm i h iç lâzım değil bey b akm ış ki Tem iz Palas A p a r t m a n ı n ı n kapıcısı S iv a s ’Iı M e h m e t Ç a lış ı r ’ın karısı Z eyn ep Ça lışır Ş a z im e n t'te n çok daha güzel, «Doğru s ö y lü y o r sun!» d em iş, « A p ta llık bende. Sen d uru rke n benim o nlarla m e r c im e ğ i fırın a v e rm e m d e hiç mânâ yok! Bunun üzerin e

Z e y n e p ’e bakkaldan

m ek a ld ırtm ış ve b e rab erce m iş le rd ir.

b ir k ilo m e r c i

m e r c im e y i fırın a

ver

Bütün bu olup b it e n le r i ö ğren en ism i lâzım değil hanım, ism i hele h iç lâzım değil beye g id e re k, ken d is in d e n h â m ile kaldığını, ş e r e fin in iki paralık o ld u ğunu, ne yapıp e dip ş e re fin in fiy a tın ı y ü k s e ltm e s i ge r e k tiğ in i yüzüne karşı h a y k ırm ış tır. H er ik is i de he m en is m i hele hiç lâzım d e ğ il, (A m an aman çok sa kıncalı, aynı zamanda de t e h lik e li) ta n ın m ış b ir d o k to ra g id e re k bu ç o cuğ un k im e a it old uğ un u b ir k ü r ta jla t e s b i t e tm e s in i is te m iş le r d ir . K ü rtaj başarı ile n e tic e le n m iş s e de, çocuğun k i me a it olduğu, tıp ilm in in y e te r s iz liğ i yüzünden b ir tü rlü a n la ş ıla m a m ış tır. Haber s o s y e te d e b ir bom ba t e s ir i ya pm ışsa da, e rte s i gün daha m ü th iş b o m b a la r patladığı için, bizim d e d iko d u m u z bu b o m ba ların yanında ço cuk oyuncağı ka lm ış tır.

146

V A L İM İZ İN BASIN TOPLANTISI İstanbul V a lisi ve B e led iye Reisi Prof. Gökay, Va lilik te b ir basın to p la n tıs ı yaparak ke nt so ru nla rı üze rin d e ko n u şm u ş, bu arada basından d e rt ya n m ış tır:

— Bu t e n k i t l e r e k ızm ıyo ru m fa k a t ya ptığım ız m ü s b e t iş le r in de g ö r ü lm e s in i, yazılm asını is te m e k h akkım ızdır. Bu sene h av a la r ısınmaz diye yazdılar. Z am anında ald ığım ız te d b ir le havalar ısınacağı g ibi, g ö re c e k s in iz yakında s u la r da ısınacaktır. Ç e m b e rlita ş yıkıla cak d e d ile r. G ö rü y o rs u n u z işte, çok ş ü k ü r bu sene de yıkılm ad ı. Beyazıt - A k s a ra y yo lu ü ze rin deki ta rih i d eğ eri olan Patrona Halil ham am ının ku b b esind e aylandoz ağaçları g it tik ç e g e liş m e k te d ir . Pa r i s ’e g it t i ğ i m zaman g ö rd ü m ,

147

şe h rin e tra ftn d a o rm a n

lar var. Patrona H a lil H am am ının ü stü n d e de b öyle b ir orm an m eydana g e tiriy o ru z . Geçen sene bu z a m a nla r

şe ker buhranı vardı.

Bu sene ş e k e r buhranı o lm adığı için, onun y e rin e kah ve buhranını te m in e ttik . A y r ıc a gaz buhranı da g öğ süm üzü ka ba rta ca k b ir d urum a g e lm iş tir .

G a zeteler

hep a le y h im iz d e olan ş e y le ri yazıyorlar. Neden müsb e t icraatım ızı g ö rm ü y o rla r? . Bu şe h ird e h iç iyi bir şey y a p ılm ıy o r m u? Büyük b ir g a y re t s a rfe d e re k Taks i m ’deki opera binasını da bu sene yapm adık. Esa sen bize operadan ço k daha evvel o p e re t lâzım. Son ra odun... Geçen kıştan kalan o du nları, g e le c e k kışa saklam anın ne â le m i var. Neden ya k ılm ıy o r? G e lece k sene odun te m in e tın iy e c e ğ im iz i sa n ıyo rla r! G e le lim e te ... Ete narh ko ydu k ama, k im s e n in taktığ ı yok. Zararı yok, biz o nlara da b ir narh koyduk mu sü rü m s ü rü m s ü rü n d ü r ü r ü m sa lh an ele rd e ! Yaz g eldi diye cadde ü s tü n d e k i b in ala rın badana e d ilm e s i için e m ir v e rd im . Badananın nekadar m ü h im old uğ un u s ö y le m e ğ e b ilm e m lüzum var mı. Ben b ir akıl h asta lıkları d o k to ru olarak s ö y liy e y im ki, badananın haya tta ki rolü ç o k m ü h im d ir. Birçok m ü d ü rle r, a m ir le r ta n ırım ki s ır f badana yüzünden m ü f e t t i ş l e r i n t a k tir in i ka zan m ışla rd ır. Yalnız badana yaparken fıs tık i boya ku lla n m a k lâzım o ld uğ un u u n u t m am alısınız. Biz fıs tık i m akam s a h ip le ri b ütün m a kam larda n u tu k la r s ö y lü y o ru z

da g a z e te le r es g e ç i

yor. Neden b u n la r ya zılm ıyo r? G e le lim s in e k m e s e le s in e : İs ta n b u l’un iki m ü h im m e s e le s in d e n b iri s ine k, b iri de in e k tir. B ilh a s sa yaz aylarında her sene bu iki m ü h im m e s e le y le k a rş ıla ş ır ve ne yapacağım ızı şaşırırız. Bu yaz, g erek kara sinek, g e re k s e

s iv r i s i n e k l e r i n h e m ş e r ile r im iz i

148

rahatsız e tm e m e le r i

için ş id d e t li e m ir n a m e le r yazıl

m ıştır. Her v atandaş günde iki avuç sin e k tu tsa , şe h irde s in e k d iye b ir şey kalm az. V a tandaşların sin e k a vlıyarak s in e k m ü c a d e le m iz e ka tılm a ları m e m le k e t te k i iş s iz lik m e s e le s in i de k ö kün de n ku ru tur. G e le lim inek iş in e ... ş ik â y e t e d iliy o r .

S ü tle rin su lu

S ü tç ü le re ve

o lduğundan

m andıra s a h ip le rin e

sorduk. — Kabahat in e k le rd e , d e d ile r. Y a ptığım ız ta h k ik a t sonunda, h akik aten

kabaha

tin in e k le rd e o ld uğ un u t e s b i t e ttik , in e k le r yaz ayla rında h ara re t s e b e b iy le çok su iç tik le r in d e n hem s u lu s ü t v e rm e k te , hem de ş e h ird e susuzluğa sebep o l m a kta d ırla r. Bu se b e p le yaz aylarında in e k le rin su iç m e le r in i kati s u re tte yasak e ttik . Böylece hem va ta n daş sulu s ü t iç m iy e c e k , hem de İs ta n b u llu la r su sık ın tısı ç e k m iy e c e k tir . Bizim hiç ın ü s b e t icra a tım ız yok mu?

G azeteler

bunları neden y a zm ıyo rla r? Ben r e a lis t b ir dâva ada m ıyım . En b üyük dâvam Tales dâvasıdır. Faraziyelerle de u ğ ra ş ıy o ru m . Faraza et, f¡atları y ü k s e lin c e va tandaşa y u m u rta y e m e s in i ta v s iy e e ttim ve y u m u rta fia tlra ın ı y ü k s e lttim . İyi de e ttim . B e led iye Reisi o la rak va zifem , va tandaşın haya t s e v iy e s in i y ü k s e lt m e k t ir . Vali Gökay, bundan sonra, ş e h ird e hayatı ucuz lattığını is b a t için g a z e te c ile ri b üfe ye d a v e t e m iş, t ı ka basa y e d ir m iş , şarıl şa rıl iç irip s a lıv e r m iş tir .

149

M ARTİN KAROL GELDİ H ilto n 'd a y e rim iz i aldık. Daha doğ ru su, bize ay rılan yeri k a p tırm ış, başkasının y e rin i a lm ıştık. Önce kocası C h r is tia n Jack g eldi. C h r is tia n D io r bunun yanında daha sanatçı kalırdı. Her h a liy le b ir d ire k tö rd ü , düpedüz b ir d ir e k tö r . «Biraz g e c ik e c e k !» dedi. b e k le d iğ in iz b ir kadındır. leri bana s o ra b ilirs in iz .»

«Hoş

görün

n ih aye t

Ona soraınıyacağınız ş e y

Hem en a tıld ım : «Kaç yaşında?» «Otuza ha g ird i ha girecek.» «Siz?» «Canım b en im yaşım ı da karım a sorun.» « A ltm ış var mısınız?»

150

«Yok d e v e n in pabucu!» «Elli b e ş ...» «Canım biz e rk e k de o ls a k n ih a y e t b ir Fransısız. Yaşım ızın ü ze rin d e durmasanız.» «Niçin d oğ ru yu s ö y le m e k te n kaçınıyorsunuz?» «Karım la aram ızdaki yaş farkı çıkacak orta ya!» «Siz de karınızın g e rçe k yaşını s ö yle rs e n iz , o lu r biter.»

Bir arkadaş: «Siz karınızın kaçıncı kocasısınız?» dedi. «Efendim?» «Yani bayan C a r o l’ün ilk kocası siz m is in iz? » «Ha, e v e t! Ben o nü çün cü n işanlısı ve ilk kocasıy ım !» «Bu onüç rakamı?» «Bana g öre hava hoş.

O b en im onüçüncü n işa n

lım değil ki.» «Çıplak f i l m l e r i n i ç e k e rk e n kıskanm az mısınız?» « O b je k tifte n mi kıskanacağım ?» «Hayır, s e y irc ile rd e n .» « N ih a y e t g ö rd ü k le ri f i l m d i r . Hem onları

niçin,

M a r t i n ’in güzel vü cu d u n u s e y re tm e k te n m a h ru m e de y im ? Bu kaba b ir b e n c illik olm az mı?» «Peki, İn g iliz le r n için karınızın f i l m l e r i n i m aka s lıyorlar?» «Ne a n la r İn g iliz le r kadından?» «Ama Diana D o r s t ’tan anlıyorlar.» « D e m e k daha güzel b ir Fransıza ta h a m m ü lle ri yok. İn giliz gururu!.» Bütün b a şla r kapıya d ö n m ü ş tü .

Beyaz p erd e n in

a le v kadım , p orta ka l sarısı saçları, çağla badem i göz le ri ve h u rm a b u rn u yla karşım ızd ayd ı. İlk sözü: « B e k le ttim !» oldu. «Biz alışkınız.» dedik.

151

«Neye?» «Bekle m e ye, ko vu lm a ya ; y e ...»

s ö v ü lm e y e , d ö v ü lm e

A rk a d a ş la rd a n b iri sordu: «Sizi ilk keşfeden?» «Gaston Bety.» « K e ş fe ttiğ i zaman ne işte ydiniz? » «H astabakıcıydım .» «Hem en bıra ktın ız mı m esle ğ in izi? » «Evet. Bana beyaz

hiç g itm iy o rd u .»

«O halde, G aston Baty'den k e ş fe tm iş olacak.»

önce sizi d o k to rla r

«O nlar beni parça p arça... H erkes ihtisa sın a gö re b ir parçam ı k e ş fe t ti. A m a Gaston b ir kıta g ibi, toptan.» «İlk ç e v ir d iğ in iz film ? » « K u rtla r arasında.» «Hâlâ da k u r tu lm u ş d e ğ ils in iz !» Şöyle ç e v re s in e bakındı: «Bunlar mı?» dedi. «Bunlar y a v ru k u rtla r. A ğ ız la n s ü t kokuyor.» «En s e v d iğ in iz film le rin iz ? » « M ila n o ’da Skandal, N ana...» «D em ek N a n a ’yı siz de se versin iz?» «Severim .» «Biz de çok s e v e riz N an a'yı...» «Ya, s e v e r s in iz d e m e k ... Ç ok m em nu n oldum .» «Ama kaçırdık elim izd e n.» «Kimi kaçırdınız?» «Nanayı. A m a siz de kaçırm ışsın ız P a ris ’te.» «Ha, şu n u m a ra ... V a k tiy le onun gibi beni de ka ç ırm ış la rd ı. G e n ç tik o zam anlar. Böyle r e k lâ m la r h er y e rd e faydalı oluyor.» «Bizim e r k e k le r i nasıl buldunuz?» 152

«Henüz fazla b ir fi k r im yok. Yakışıklı g ö rü n ü y o r lar.» « Ö y le y iz d ir. Peki m adam , b ir sual daha. Sakın darılm a yın . Bu J a c k ’ı n erde n buldunuz?» «Dağ b aşında... Film ç e v iriy o rd u k .» « B elli!» « M u tlu s u n u z ya?» «Bütün e v li l e r g ib i...» «Oh, oh! M e m n u n o ld u k. Bir sual daha: F ilm le rd e neden boyuna so yu n u yo rsu n u z? Sağuk alm a t e h l i k e niz yok mu?» «Sanat uğruna so y u n d u ğ u m için ü ş ü tm ü y o r la r be ni!» « K e n d iliğ in iz d e n de s o yun du ğu nu z o lu r mu?» « K e n d iliğ im d e n s o y u n d u ğ u m u hiç h a tırla m ıy o rum . Hem s o yu n m a k için önce g iy in m e k g e re km e z m i? Ben b ö yle basın to p la n tıs ın d a n basın to p la n tı s ı na g iy in ir im . T oplantının sonu g e ld iğ i a n laşılıyordu : «Bana Y e ş ilk ö y 'd e h a lk çok y a k ın lık göste rd i... H ele g a z e te c ile r ... S izlere bu v e s ile çok teşekkü r...» «Daha da fazlasını g ö s te r e b ilir d ik ... Bugü n le rd e e fkâ rlıyız d a...» «Sebep?» «Biraz fazlaca h ırp a lıy o rla r b izi...» Kalktı, h e p im iz adına b ir genç kızı öptü. Kocası da ö pe cek b irin i aradı ama, yüz bulam adı.

Ko lkola

g irip çık tıla r. S a lo n d a k ile r ö pü le n genç kıza s a ld ırm ış la r, M a r tin e C a ro l'u n dudakların ın değ diği ye ri ö pm eğ e ç a lış ı yo rlard ı.

153

İKİ EV BASİLDİ Ş iş li'd e ö y le b ir ran de vue vi b asılm ış ki g aze tele r anlata anlata b it ir e m iy o r la r : O dalar nadide m ö b le le rle pırıl pırıl d onanm ış. Kadınlar se çm e , yataklar, ö r t ü ler, te rte m iz . Y o ğ u rt dök yala. Hele b ir oda v a rm ış ki d u v a rla r ye kp a re a yna... F iyatla ra g elin ce , borsacı,

b ir nüfuz ta c iri,

b ir A n ka ra lı

b ir ka ra

m is a fir

için,

h iç de fazla sayılm az. Bütün oda la r ikiyüz e lliş e r lira. A yn alı oda, e lli ayna fa rkı ile ta m üç yüz lira! Basılma işi g a y e t u s tu ru p lu o lm u ş . Ö y le açık sa çık s a hn elere

uygu nsu z v a z iy e tle r e

ra s tla n m a m ış.

Ie r i , h a n ım e fe n d ile ri icabeden m akam lara ler.

g ö tü rm ü ş

Bu pırıl pırıl lüks randevu e vin i iş le te n yü ksek rande vucu ya g elince... En y ü k s e k s o s y e te y e m ensup kibar, asil, ta n ın m ış b ir h a n ım e fe n d iy m iş . Yani öyle

154

k ılk u y ru k h a n ım e fe n d ile r d e n d eğil, ze n g in m iş , g üzel m iş, ü s te lik d u lm u ş da... Fakat k im m iş , k im in n e s iy m iş, b elli d e ğ il. Bir adı, soyadı b ile yo km u ş. Sadece h a n ım e fe n d iy m iş , iş te okadar. Ertesi gece b ir baskın daha o lm u ş .

Bu s e fe rki

Şişli ’de d e ğ il, daha aşağılarda, B e y o ğ lu ’nda. Bu s e fe r ki ran d e vu e vi, ö yle zilin e dokunarak, kapısı ç a lına ra k b asılm am ış. Baskını y a pa nlar kapıyı, p e n c e re y i bıra kıp bacadan d ü ş m ü ş le r iç e ri. Okadar te p e d e n inm e g e lm iş le r ki, yedi a ylık h a m ile b ir kadın, ço cuğ un u d ü ş ü rm ü ş

ko rku da n.

H a m ile b ir kadının ne işi var

ayaka ltınd a d iy e c e k s in iz . B ir işi vardı e lb e t. Yedi ay lık ço cukla k e y if için de g e le m e zd i ya. Tabi bu ran de vue vi de şahsi te ş e b b ü s le a çılm ış b ir iş le tm e ama, iş le te n Ş i ş l i ’Ii b ir h a n ım e fe n d i de ğ il, sadece ran de vucu b ir bayan. Ö y le karaborsa bü yü k iş le r ç e v ire n , y ü k s e k kibar, itib a rlı, b ir idareci hele hiç d e ğ il. M ad am H e r m in e ’ler g ib i g e lir v e r g is in e d eğ il de o lsa olsa e s n a f v e rg is in e ta b i, m a h d u t s e r m a ye li b a s it b ir ra n de vucu , hepsi okadar. Ş i ş l i ’de, M a ç k a ’da o tu ru p h a n ım e fe n d i p aye sin e e r iş e m e d i ğinden, b e lli b ir is im le de ç a ğ rılm a k zorunda. Adı açık açık g e ç m iş

gazete

s ü tu n lrın a .

siz de b ir kenara: Sırm alı

Leman.

155

Yazın,

is te rs e n iz

KASIM GÜLEK DİLAÇAR (O g ü rle rd e gazeteler, Kasım G ü le k ’in Gölcük’te dili tutulan bir genç kızın dilini açtığını yazm ışlardı.) D o lm u ş ’tan ç ık m ış B abıali'ye doğru y ü rü y o rd u m . Bir d o k to r sim s a rı b u rn u m u n d ib in e sokuldu . « D o k to r mu lâzım abi?» dedi. «Lâzım!» d e d im , lâf o lsu n diye, «İlâcını da v e r i y o r mu?» «Ben eczane s im s a rı d e ğ ilim abi! Hem bizim d o k t o r ilâç d e ğ il, r e ç e te b ile verm ez.» Bu ilâç v e rm e z d o k to r lâfını duyunca, g a z e te c ili ğ im tu ttu . Bu zamanda ta m ideal b ir d o k to rd u bu, ilâçların s in a m e k i kadar sudan o lduğuna d air ra p o r ların yayınlandığı b u g ü n le rd e ... 156

«Düş ö n ü m e !» d ed im . Beni b ir l o k o m o tif

g ib i,

C a ğ a lo ğ lu ’nun d e ğ iş ik

s o kak ların da n çe k ti g ö tü rd ü . Kapıdan g ir e r g irm e z kar şım da b ir ta be lâ : «Kasım G ülek D ilaçar.» S im s a r arkam dan

itin c e ,

beyaz

g ö m le k li

b ir iy

le faça fa çaya g e ld im . B aktım bizim Kasım. « H ayrola!» dedi, « D ilin d e n b ir zorun mu var?» «Var ta b ii!» d e d im , «Tam k alem i e lim e a lıy o ru m , gözümün önüne hani o başbakan varya, o g e liy o r . Ya z a b ilirs e n , yaz. Bir te k k e lim e g e lm iy o r k a le m in u cu na.» « A n la d ım ! Biz buna p o l i t i k g ra fo-fo bi deriz. Yaz ma ko rku su d e m e k tir.» «Tedavisi yok mu bunun?» «Var, o lm az o lu r mu? T edavisi İsm ail H akkı...» «Kim bu İsm ail Hakkı?» «Canım, sen ne b iç im g aze te cisin ? P o litik lü g a t te İsbat Hakkı d e m e k tir.» «Peki.... Piyasada is b a t hakkı bulunm ad ığına g ö re...» Tam bu sırada iki kişi daldı iç e ri. Biri te r c ü m a n lığa başladı: « G ö lc ü k ’te k i m uciz e n iz i d uyd uk da g e ld ik . H asta mızın d ili bağlı. K e lim e d e ğ il, ses b ile çıkaram ıyor.» Kasım G ü lek gözlüğ ün ü d ü z e ltti: «Ne zamandan beri? T arihi çok ö n e m li

b en im

için.»

«1950’denberi!» «Çok tu h a f! D ili tu tu lm a d a n önce te kra rla d ığ ı ke lim e le r v a r mıydı?» «Vardı. İstifa !.. İs tifa ... t ifa olup k a l d ı ! » « A nla dım , kolay!» 157

İstifa !.. D erken b ö yle is

Sonra, m asanın ü s tün de n b ir kâ ğıt çe k ti: «Yaz is tifa n ı!» dedi. Hastanın gözleri parla m ış, h em en ce b in d e n ka le m in i çık a rm ış tı: «Yaz b ir d ile k ç e d e ...» dedi, «Hem en imza e de y im ! ...» Önce imzasını bastı! H ayret, d ili a ç ılıv e r m iş ti. «Oh!» dedi, « K u rtu ld u m !.» «Gördünüz ya!»

dedi d o kto r,

« G ayet b a s itm iş .

Ş im d i g id ip en yakın m eyh an ed e iki te k atacaksınız!» O n lar çıka rke n iç e riy e iki genç kız g ird i. En g ü ze li: «Efendim, arka da şım ın

d ili tu tu ld u !» dedi.

«Ne zamandan beri?» «Bir h a fta d ır k o n u ş m u y o r!» « A nladım , ben d ils iz le r i d ile g e tir d iğ im g ü n le rd e o lm u ş bu dil tu tu lm a s ı!» Sonra bana d ö n e re k İn g iliz c e kırm ası b ir fransızca ile: «Bakın!» dedi, «Şim di so ra cağ ım , H alk P a rtisin e de o g ü n le rd e g ir m iş o lacak!» Sonra hastanın arkadaşına: «Halk P a rtisin e ne

zaman girdi?»

d iye sordu.

H ay ret! Tam is te d iğ i cevabı a lm ıştı: «İki ay önce.» Y üzüm e anlam lı

anlam lı bakarak güldü;

sonra

hastasına g aye t yu m u ş a k b ir sesle: «Efendim.» dedi, «Yarın akşam sizi 8 de B e led iye G a zino ’suna d a v e t e d iy o ru m . G e lir m is in iz? » Büyük m ucize ke n d in i g ö s te rd i, kızın d ili çö zü l m ü ş tü : « G e lirim e fe n d im !» Parmağım ağzım da k a lm ıştı. Kızlar çık tık ta n son«Çok basit,» dedi, « B en im le e v le n m e k istiyo r.»

158

Dışardan m ü th iş ayak s e s le ri g e liy o rd u .

Arada

b ir çakal s e s in i andıran s e s le r de y ü k s e liy o r d u . Ka pıyı açarak s e s le n d i: « B u y u r u n !» Bunlar, D ils iz le r C e m i y e t i ’nin ada m la rıyd ı. le n le r adına b ir d illi:

«Sizden ş ik â y e tç iy iz !» d iy e bağırdı. «Sebep?» « C e m iy e t ü y e le r in i a y a rtıyo rs u n u z !» T e h d it e dici c ırla k s e s le r ye n id e n y ü k s e ld i. Söz cü: « Ü y e le r im iz ik tid a rın aradığı en o lu m lu b ir e r va tandaş ö rn e ğ id ir. A ğ ızları vardır, d ille r i y o k tu r!» «Canım, g irin o tu ru n ! Bir m uayene e d e lim . B el k i...» «Ne m u y a n e s i... O n la r d ils iz lik le r in d e n d e ğ il, senden ş ik â y e tç ile r . Sen c e m iy e t ü y e le r in i ayartıyorm uşsun.» D ils iz le r c e m iy e t i re is i b ir iki çıkış ya p m a k is te di. Sözcü g e r is in i ta m a m la d ı: «Bir ü y en in daha d ilin i açarak p a rtin iz e yazdır m ışsın. Yaptığın s a b o ta jd ır, hatta şantajdır.» D ils iz le r , üzerin e y ü rü m e ğ e başladılar. Bağırıp ça ğ ırıy o rla rd ı. K e n d im i zo r a ttım dışarı. Tam kapıdan ç ıka ca ktım ki N u ru lla h A t a ç 'la kucak kucağa g e ld im : «Pa pa pa p a rd o n ...» dedi. Beni kapıcı sanm ış, s o ru y o rd u : «Bu bu bu uuura d a... ka ka ka k a...» «Anladım ,» d ed im , «Kasım G ü le k ’i arıyorsun.» «E e e

evet,»

«Hiç u m u tla n m a ! A n ad a n d o ğ m a ların d e ğ il, s o n radan o lm a lra ın d ilin i çö züyo r. Ya nlış kapı ç a lıy o r sun ü s ta t!» Meğer

Nuri

B e y ’in olandan 159

b ite n d e n h iç habe

ri y o km u ş. Kapının ü s tü n d e k i «Dil Uzmanı» ta b e lâ s ı nı g ö rm ü ş G ü le k 'le d ö r ü t ve t i l c i k ü zerinde ta rtış m a yapm aya g e liy o r m u ş . Sonradan ö ğ re n d im ki içerde d ils iz le r le b ir ta rtış m a y a g ir iş m iş . D ils iz le r h iç b ir şey s ö y le m e d ik le r i

halde

ta rtış m a y ı

kazanm ışlar.

Ertesi

gün ben, Kasım G ü le k ’ten ö ğ re n d im olanı b ite n i. Ç e v i r i y i Kasım G ü le k yapm ış. Bizim G ü lek, A lm a n ca , Fransızca,

İn g ilizce ,

Rumca,

İspanyolca,

İtalyanca

y e tm iş iy o r m u ş g ib i T ürkçe de b il i r m i ş m eğ er! T ü rk çe d e d im s e y a nlış a n la şılm a sın : D ils iz le r in k o n u ş tu ğ u Türkçe!

160

RADARIN AN AH TA RI Ü sküdardan karşıya geçeceğiz. Biz araba va p u ru na dolunca s is de b ü sb ütü n bastırdı. Göz gözü değil, göz koskoca ¡stanbulu g örm e z oldu.

Vapur o ld u kça doldu. M i l l e t a ce le yle k a h v a ltıs ı nı yapm adn çık m ış olacak ki, çaycının bardağına ya pışan yapışana. Vapurun kalkm a saati geldi g e çti. Hâlâ p alam a r lar babalarda!.. Çaycı b ir aşağı, b ir yukarı d olaşıyor. K e y ifli ke y i f l i de bağ ırıyor: «Hani ya çaydan içen!» M il l e t çay

iç m e s in de ne yapsın. Hava hem so

ğuk, hem n e m li... Radyonun ded iğ i g ib i:

«Sislendi

heva tarf-ı çe-

menzarı nem aldı!» Bir çaya da ben y a pışıyorum . A d a m ren gin i b ile 161

F. 11

tu ttu ra m a m ış , d eğ il çayını, ş e k e r in i... Kahvenin ta dını çoktan u n u ttu k , ş im d i sıra çayda d e m e k ... Yarım s a at... Bir saat biz hâlâ Üsküdardayız. D ai re le r, o k u lla r ço ktan başId aı, biz hâlâ çay iç iyoruz. Bir ara: «Bu va p u ru n radarı yok mu yahu?» d e d ile r. «Var, olm az o lu r mu?» Çok b ilm iş , ço k o k u m u ş b iri, orta ya b ir soru a tı yor: «Eskiden de Boğaz’da s is o lu r muydu?.» Ne de çok, b ilm iş o k u m u ş la r var: «Canım olm az o lu r m uyd u hiç! F ik re t sisi nasıl yazardı o lm a s a y d ı!» Başka b ir o k um uş, açıklam aya başlıyo r: «Sisin o lm asına ne lüzum var.. Şair burada sis i m ecâzi mânada ku lla nm ış!..» «D em ek s is ş ii r i n i yazm anın ta m zamanı!» Çok b ilm iş hak v e rd ik te n sonra: «Ey köhne Bizans!» d iye b a ş lıy o r okum aya. Sis ş i ir in in arasına «Radar» da karışm aya b aşla dı. Radar aşağ ı... Radar y u k a rı... Sonra: «Taze d e m d e n ... Hani ya çaydan içen!» Bir ara radarın yanm a çaycı k e lim e s i de e kle nd i. A m a çaycı yok o rta larda , çırağı var. Biri dedi: «Şekeri b itti.» Biri dedi: «Çay alm ağa g it ti!» Kaptan a rtık palam arı çözm eğe karar v e riy o r . Ra dara g üve n ip ç ık m a k i s t i y o r yola. A m a radarın anah ta rı yok! G e m ic ile r d e n b iri: 162

«Radarın anahtarı çaycıda!..» diyor. «Çaycı nerde?..» « Y o k !» Çırak hâlâ bağırıyor: «Hani ya çaydan içen!» «D em li çay, taze çay!» Ç ocuk o kulun a g id ece k,

o kuyacak adam olacak.

Başkan olacak. Başbakan ola cak ama, radarın anahta rı ça yc ıd a ... Çaycı o rta la rd a y o k !... M e m u r d a ire s i ne geç kaldı. Bir ayak ö nce masasının başına geçip «âsiyabı d e v le ti» d ö n d ü re c e k ama radarın anahtarı çaycıda! D a k tilo bayan, m a k in e s in in başına geçecek, gel g e le lim a na hta r yok, radarın anahtarı!.. «Kimde?» « Ç a y c ıd a !» «Çaycı nerde?» «Ya çaya g it ti, ya ş e k e r e ... ya da aldı başım g it ti!» H erkes çaycıyı s o ru y o r da biri çıkıp da: «Peki, şu radarın anahtarı d e m iy o r hiç!

çaycıda ne g eziyor!»

Bütün iş le r b öyle g id iy o r bu g ü n le rd e . İtin önü n de o t... A tın önünde et. Radarın anahtarı da çaycıda.. Ne iş t i r bu! Ç ocuk o kula g id ece k, m e m u r d aire s ine , işçi iş i nin başına g id ece k. Bayan d a k tilo m a k in e s in in başına geçecek, kaptan bu s is li havada yola çıkacak ama, radarın anahtarı yok... «A na h tar nerde?» « Ç a y c ıd a !» 163

«Çaycı nerde?» «Suya düştü.» «Su nerde?» «İnek içti!» «inek nerde?» «Dağa k a ç t ı ! » «Dağ nerde, g ü v e n d iğ im iz dağlar? dum anlı dağlar, m o r dağlar?» «Yandı kul o ldu!» «Vay b e n im köse sa kalım !»

164

Karlı dağlar,

GELE ATIYORUZ K ü çü k p a z a r’da halkın d e rd in i

d in le m e k için m il

le t v e k ille r i b ir kahveye g ir e r le r . O ca klılar, b ucaklılar, m e ra k lıla r da p e ş le r in d e n ... Bu işte n b ir m em nun olan varsa, sadece k a h v e c id ir... Çay kahve gırla g i der. M ille t v e k ille r in d e n b iri a ltm ış a ltıc ıla rın m asa sı na s o k u lu r: O y u ncu larda n b ir in in in kulağına e ğ ilir: «Arkadaş b ir d e rdin varsa söyle!» Tam bu sırada karşıdaki oyuncu e liy le masanın ü stü n d e ki k âğıtları iter: « K a p a lıs ın !» Kapatılan oyuncu, soru soran

m ille t v e k ilin e dö

ner: « G örüyo rsun ya ka pattı!» «Sen m erak e tm e açarız b ir tö re n le !» 165

Kapatan is te m e y e başlar: «Ver, m aça b eyine !» «Al!» «Ver sin e k b e y i n e ! » «Al!» «Ver kupa b e y i n e ! » «Al!» Kapatılan d e r t ya nm aya başlar: «G örüyo rsun ya, boyuna is tiy o r . Ver de ver b e y lere!» «Varken v e re c e k s in d o s tu m !» «Peki, sonu ne olacak? M aça b eyine ver, kupa b eyine ve r!» Karşıdaki boyuna is te m e k te d ir: «Kupa kancığına da ve r! Var mı? Yoksa çak!» «Varken v e re c e k s in !» «Ona da al!» «Tamam a ltm ış altı!» «Gördün ya! A l t m ı ş a ltıya bağladı işi!» Bir başka m il l e t v e k i l i ta v la c ıla ra s o k u lu r: «Vatandaş b ir d e rd in v a r mı?» Elinde üç ta ne v u rg u n u v a rd ır s a lla r s a lla r a ta r zarını: «G e l e ! » « G örüyo rsun ya gele a tıyo ru m !» K arşıdaki de atar: «Dubara!.. A l kapısını!

Hadi bakalım g ir d in

tı kapıya. Kumda oyna bundan sonra!..» T ekra r a ta r zarları: « G e le !» K arşıdaki to p la m a ya başlar, s a lla r atar, ha atar: «G e l e ! » 166

b ir da

M ebus

kulağına e ğ ile r e k sorar:

« B ir d e rd in va rsa s ö y le ... A n kara da n g e liy o ru z !» O yu nc u nu n te p e s i atar: « G ö rü yo rsu n , g ele a tıy o ru m

boyuna.

Başka

d e rd im o lsu n !» Bir üçüncü m il l e t v e k i l i de kaptı ka çtıcıla ra kulur:

«A rkad aş v a r mı b ir derdin?» «Var, v e r b ir b a c a k !» «Ne bacağı?» «Ne bacağı o lu rsa olsun.» «Ne iş in e yarar?» « O rta d a k ile ri to p la r g ö tü rü r!» «Sana bacak d e ğ il, bacanak lâzım!» Bir başka d e r t d in li yen

m ille t v e k ili de dom ino-

culara s o k u lu r: «Söyle arkadaş b ir d e rd in v a r mı?» «Ne d e r d im iz olacak, ç e k iy o ru z işte !» Karşıdaki iki başı da b a ğ la m ıştır: «Çek!» Ç e ke r bulamaz. Bir daha çeker. «Çek, d o s tu m , ç e k e c e k s in !» « Ç e kiy o ru z iş te !» «Çek!» M il l e t v e k i l i lâfa ka rışır: «O nasıl söz A lla h ç e k tir m e s in !» « D e m e k iş im iz A lla h a kaldı!.» İki baş da «dü» dür. Ç eke n oyuncu: «Arkadaş, iş dubaraya kaldı. Bir b u ld u m mu sen de ç e k e c e k s in !» «Bul da ç e k e lim !» D e r t d in le y e n m il l e t v e k i l i te k r a r sorar:

167

«Var mı başka b ir derdin?» « Ç e k iyoruz işte, g ö rü y o rs u n !» «Sen çek, ç e k e b ild iğ in kadar, hadi eyvallah !» Bir kahveci sim s a rı

iç e r d e k ile r i to p la m ış başka

b ir kahveye g ö tü rm e k için ö n le rin e d ü ş m ü ş tü r. Önce d e r t d in liy e n le r çıkar, sonra o caklılar, pe ş ind en

b u ca klıla r en sonra da m e ra k lıla r hürya dı

şarı! Pulları to p lıy a n oyuncu e lin d e k ile ri b o ş a ltır ta v laya: « M a rs! Parti b e n im ! Var mısın b ir parti daha!» «İki parti y e te r ! Sökül paraları!»

BUNADI BU ADAM! Rıfl.'i D önm ezer, çok övün ürdü A v u k a tiy le , « A vu katım !» d e d ik ç e yağ bağlardı yü re ği. h e rş e y iy le ö v ün ürdü D ö n m e z e r...

Ona bakarsan,

Eviyle, arabasıyla,

y a z ıh a n e s iy le ... Yazıh an esin de ki S im en s m arka t e l e fonu, reırıington m arka yazı m a k in a s ıy la ... E lve rir ki herhangi b ir şey onun öz malı o lsu n! A ld ığı p lâ s tik se p etin de n tu tu n da, cam to k m a k lı kül tabla sına kadar nesi varsa ö ğü nürdü. « A v u k a tım !» d ed iğ i, A b id in aramış, ye rin d e b u la m a m ış tı.

H a k g ü d e r’i te le fo n la

B ilm iy o rd u ki A v u k a tı,

k e n d is iy le b ir lik t e tam iki düzine iş s a h ib in in de a vu katıydı. Bu kadar k iş in in avukatı o lunca da, her a ra n dığı zaman ye rin d e bulun am a m a sı dı. 169

olağan s a y ılm a lıy

Bir daha ç e v ir d i num arayı, yo k tu işte! Ne adamdı bu A b id in ! Burnundan soluya soluya: «Bir d ile k ç e ...» dedi, b ir d ile k ç e y e bakar, k o lu n dan tu ttu ğ u m gibi a tıv e r ir im ben adamı v e k illik te n , « U m u m i V e kâ le tn a m e » v e rd im s e , U m u m M ü d ü r de ta y in e tm e d im ya başım a!» Bakmayın kuru sıkısına! A tam azdı

A b id in Hak-

g ü d e r'i. Kaç ta h liy e , kaç tapu, kaç g ü m rü k , kaç t ic a r e t dosyası vardı onun cam ekânında. Hele hele alacak v e re c e k d osyaları, p r o te s to la r, hacizler... S e rb e s t s e r m aye piyasasını bu yazıhaneden ç e k ip ç e v ire n b ir adamın ka le m e g elm ez, kitaba uymaz ne k irli ç a m a ş ır ları o lu rd u ! K e n d is in in bile b ilm e d iğ i k irli ça m a şırla rı, e k le ri, yam aları, le k e le ri ancak A b id in H akg üd er b il i r di içte. O b ilm e liy d i ki, D ö n m e ze r adına, b orç lu su na şahin, a lacaklısına karga k e s ilm e liy d i! A tam azdı sizin anlıyacağınız, bütün ko k u ş m u ş ş i fo n iy e r, o lduğu g ib i dökü I ü v e r i rd i o rta ya! K üt p a rm a k larını ö fk e y le te le fo n u n d e lik le r in e soka çıkara A v u katının num arasını b ir daha ç e v ir d i. D in le d i, d in le d i, b e kle d iğ i sesi duya m a yın ca, kü t d iy e o tu r ttu ye rin e aracı. Ne ipe sapa g e lm e z adamdı, bu H akg üd er be!.. Ö f!.. D e m iş tik i D o k to ru : (Haaa! Bir de D o kto ru vardı Rıfkı D ö n m e z e r’in. A i l e D o k to ru d e ğ il, s ır f kendi özel D o kto ru !.. Ö n e m li y e rle r d e « D o k to ru m !» d iy e b ilm e s i» için.) « Ö fk e le n d in m i, sakın iç in e a tm a !» d e m iş ti D ok to ru , «Lâfını k im s e d e n e s irg e m e hiç! Ağzını aç g ö zünü y u m ! D ilin in ucuna ne g e lirs e sö yle ! Bağıra cak, bağıracaksın ki çuval g ib i s ilk e le n ip b oşalasın!» A m a kim vardı o rta k lık ta ? K im e bağırıp da boşalacak,

b oşalıp f e r a h lly a c a k tı!..

170

çağırıp

K im e m i? Hanın k a h v e c is in e ! Bir kahve ce k ti. G e tird iğ i kahveyi

istiye -

b e ğ e n m iy e c e k , ağzına g e le

ni s ö y liy e c e k ti. K o n y a ’dan b ilird i

şu g e rçe ğ i: A lç a k

e şek b in m e y e kolaydı, öksüz uşak da d ö v m e y e ... Ç ıktı dışarı, m e rd iv e n başındaki ipe yapıştı, ç ın gırağın ip in e ... salladı, salladı, ses yok! «Tuh A lla h ka h re ts in , ta kıld ı!» diye s ö yle n d i. Tepesi ye n id e n a tm ış tı: «Takanın da, ta kılan ın da,., ta k tıra n ın da... kahveci!.» «Hooop!.»

Heey

«Az ş e k e rli b ir kahve! A n ladın mı, şe ke ri az o l sun! G aaa yetten az!» G e çti ye rin e , yapıştı te le fo n a . Yok, yok, yok! Ge berdi mi bu adam be!.. A t e ş gib i adamdı ka hve ci. D ö rt kat m e rd iv e n i f ü ze gibi ç ıkm ış, g e t i r m i ş t i ka hve sin i. « D u uu r!» dedi, «Bekle!» Fincana yapıştı, y u d u m la d ı. Gözü kör o lsu n! Tam is te d iğ i g ib i b ir kahve g e t i r m i ş t i . Şekeri de, kahvesi de k e y fin c e !

A m a D o kto ru n

ded iğ i g ibi, boşalm ası

g e r e k ir d i: «N e rd e bu kahvenin yanında suyu!» d iye g ü r le di, «Ne b iç im k a h v e c is in sen! Y u f o lsu n s e nin ka hve c i liğ in e be!.. N erde g ö r ü lm ü ş susuz kahve böyle!..» « Şim di b e yim !» Fırladı b irde n , şişe ile bardakla d ö n m e si b ir o l du: «Buyrun B e yim ! H em de T aşdelen!» Kahveci çıkarken, D ö n m e z e r'in oğlu g ir m iş t i iç e ri. Babası: «Çabuk s ö y le !» d iy e yürüdü üzerine, « G eçtin m i, kaldın mı? Kaldınsa, d efo l, gözüm g ö rm e s in !» «Ne ka ld ım , ne g e ç tim !» 171

«Ne d em ek bu!» « İkisin i v e rd im baba!» «Ya üçüncüsü?» «Borçlu!» «Ne b iç im adam sın sen? Her yıl b orç lu ; h er yıl b o rçlu !

Bıitün

ö m rü n

b orç altınd a

mı

g eçe ce k

nin! Borç ne d em ek? N am uslu adam b orç yapar mı? Bir yıl da alacaklı ol be! Bırak alacağı, hiç olm azsa borçsuz yaşa!» «Üzülme baba, borç yiy e n ke se sin d e n yer. Hem b en im b orcum da n sana ne! Kc-fil mi g ö s te rd im se ni!» «Bak şu e de psize!» «Değil mi ya!.. Borçsa, b e n im b o rc u m ! Hem g ır t lağım a s a r ılm ıy o rla r ya! Faiz de i s te m iy o r la r senin b o rçlu la rın d a n

is te d iğ in

g ib i! V a kti

g e lin ce ö d e rim !

Sen bana olan borcunu düşün bi kere!» «Ne borcu be!» «Hani s ik le t. ..» «Sanki

sın ıfta sınıfını

kalm azsam , g e ç m iş

bana V e sp a ...

gibi

s ö y lü y o r!

M o to

Hele şu

na bak! G e çtin mi sınıfını be!» «Sınıfta ka lm ad ım ki, a tla ttım te h lik e y i!» «Ben sana sınıfı g eçe rse n alırım , d e m iş tim !» «Kaç a rkadaşım , g ıım le d i g it t i !

İşte ben de de

d iğ im i yaptım , k a lm ad ım s ın ıfta !» «Ne o lu rsa olsun, b o rçlu s u n daha!.. öde, öyle çık ka rşım a!» «Ben s ın ıfta kalm ad ım ya...

Borcunu

Eğer...»

«Olmaz d iy o ru m sana!» «Olur, neden o lm a sın !» «Susmasını b ilm e z m is in sen! Babaya ka rşılık v e rm e k de ne o lu y o r! A lla h , babaya karşı g e lip ita a ts iz lik e d e n le ri ruz-u mahşerde...»

«A m m a da uzattın ha!..» « Terbiyesiz!

D ilin

b ir karış

adam oldun, babayla nasıl

dışarda!

Koskoca

k o n u ş u lu r ö ğ re n e m e d in

b ir tü rlü ! Sen sınıfını geçse n ne olacak, g eç m ese n ne olacak! Kaç yaşındasın sen!..» «On dokuz!» «On dokuz yaşındaki adam, ev g e ç in d iriy o r. H a lâ e l'in , babanın cüzdanında. F otoğ ra f ınakinası al! B is ik le t al! Elbise ya p tır! Ş im di de m o s o tik le t ha!.. On dokuz yaşındasın, on dokuz paralık b ir hayrın dokundu mu bana! İş bul, çalış, para kazan da Vespa d e ğ il, ka d illâ k al! Bir de doğruyu sö y le y in c e , uzun e tm e d iyo rsu n babaya haaa!.. On dokuz parça ol e m i! Yıkıl, gözüm g ö rm e s in !» « M a de m is tiy o r s u n

babacığım , peki

sen d im d ik ayakta kal!» O ğlu çıka r çıkmaz, yapıştı su ş iş e s in e .

yıkıla yım , Dolu d o

lu b ir bardak iç ti. K e nd ine g e lin ce te le fo n a uzandı. Şükür y a ka la m ıştı A vu k a tın ı: « N e rd e sin be A b id in Bey! Hangi C... C ... ca n ip te sin ?» «Hangi c a n ip te o lacağım , Rıfkı B e yciğ im ,

icra

ca n ib in d e ! Senin haciz iş le ri iç in ... Bir iki değil ki!» «Bırak canım h a c iz le ri! H e r if ilân v e rm iş V ilâ y e t g a z e te s in e ... ih a le ’ye g irm e y e ehil olm dığı hal d e... A k li m u va ze n e sin in bozukluğunu b il d ir i r b ir d i lekçe is tiy o r u m senden. M u a y e n e y e şe vki iç in ...» «Ne ya pm ış bu adam, anlıyam adım , iha leye mi g ir m iş d e d in ! Ne ihalesi bu!» « M u h a m m e n bedeli ııçyüz bin lira civarın da bir m e k te p ...» «Bir ta a h h ü t işi, ö y le mi?» «Bir ta a h h ü t işi ama, kendi adına. M e k te b i y a p tı racak olan k e n d is i!» 173

«Bunamış mı bu adam!» «Bunamasa ka lk a r kendi c e b in d e n m e k te p

yap

t ı r ı r mı?» «İyi ki h astane y a p tırm a y a ka lk ış m a m ış ! rö n tg e n m a k in e s i, üç yüz bin lira, o tu tu y o r !»

Bir

« K orka rım p e ş in d e n b ir hastane y a p tırm a y a da k a lkışır. H em en, S avcılığa baş v u ru p b ir d ile k ç e ile ... A k l î m u va ze n e sin in ta m a m iy le fe lc e uğrad ığ ını...» «Felce uğradığından h a c ir a ltın a ... Y o o o k ... Ha yır, önce aklî m u v a z e n e s in in t e s p iti iç in ... b ir psik ia tri k lin iğ in e ... Ya da ta m t e ş k ilâ tlı.. .» «Hayır, uzatm a! Ba kırköy A k ıl H astan esi de, çık işin için d e n ! Düşün b ir ke rre A b id in B e yc iğ im , çalış çabala, s e r v e t sa h ib i ol... sonra m e k te p y a p tırıy o rum diye, bu s e r v e tin altınd an gir, ü s tün de n çık! Bu nadı n a m u ssu zu m !» «İz’ansızlık, bu kadar o lu r iş te !» «İz’ansızlık d e ğ iiil, h a y in lik ! Başka adı yok bu nun! Hayır, yani b un aklık d e m e k is tiy o r u m , aklî m u va z e n e s iz lik ! R esm en bunadı bu h e r if!

Bir d ile k ç e ...

Başla A b id in B e y c iğ im yazmaya! K o n y a ’ya m e k te p ya p tırm a k haaa!.. Ç ok lâzımdı K o n y a ’ya m e k te p ! G ö s te r i r i m ona, H an yay'la K o n y a ’yı! Eğer K o n ya ’ya m e k te p lâzım o lsa ydı, h ü k ü m e t y a ptıra m a z m ıydı! Sen h ü k ü m e tte n de mi z e n g in s in be!.. Yaz ki A b id in Bey c iğ im , Savcı bu k u ş b e y in li adamı, d ile k ç e y le b ir lik t e h em en havale e ts in Ba kırköy A k ıl H a stan esine ! Ha va le e tsin de çıksın, m u v a z e n e s iz liğ i h e r ifin ! Kanun ko yucu su, h e p s in i düşü nü p k o ym u ş y e rli ye rin e , A b i din B e yciğ im ! Kanun var! Baba to z u ttu mu, oğlu el ko yar, babanın m alına m ü lkü n e , alışına v e riş in e . Ö yle d eğ il mi A b id in B e y c iğ im ... M il l î s e rv e tin heba o lup g itm e s in e , göz y u m a r mı kanun hiç! Söyle, kanun

174

adamı

o la ra k A b i d i n B e y c iğ im ,

göz y u m a r mı

nun?» «Nasıl yu m a r Rıfkı B e y c iğ im !» « Ö yle ys e biz de y u m m a y a lım , açalım gözümüzü! Yazalım d ile k ç e m iz i!» «Yazalım Rıfkı B e y c iğ im !» «Peki, ne d u ru y o rs u n hâlâ!» «Yazmasına yazalım ama, kim d i bu bunak? Ad ı, Soyadı?» «Adı b a ts ın !... Adı K â m il, Soyadı D önınezer! Y â ni babam! Babam ola cak Eşek! Babam o lacak hay van bu, bunak!.»

175

Güldürü

Dizisi:

Birinci Kitap A L T I N

E K İ C İ S İ

Güldürü

Dizisi:

İkin ci Kitap

P A L A V R A

Güldürü

Dizisi

Üçüncü Kitap

TUH

SANA!

Güldürü

Dizisi:

Dördüncü Kitap ÇATAL

M AT AL

G ü l d ü r ü

KAÇ

ÇATAL

D i z i s i :

Beşinci Kitap B U N A D I

G ü l d ü r ü

A D A M !

D i z i s i

A ltıncı Kitap KEŞ

SINIF YAYINLARI

Ç ayır Sok. 61 - 63 D aire 5 Harbiye — İstanbul

.... Rıfat İlgaz'da Ahmet Rasim'in o'eski sohbetlerine, meddah ağzı fıkralarına yakın sakin ve tatlı bir anlatım var. Onda satir, mizah unsuru, daha çelebice, daha ölçülü, ama yeterli. Hikayelerinde, kişilerinin yaşan tılarını. günlük yaşamanın dertlerini, çürümüşlüğünü, her şeyi kanıksa mış bir ustalık, tezgflhtar pişkinliğiyle açıp önümüze serişi, sanatçı ile okuyucuyu karşı karşıya bırakışını beğeniyorum. Bu hikâyelerde bizdeki mizah hikâyeciliğini aşan yönler var. Rıfat İlgaz, her şeyden önce, gündelik olayların halka yaygın geçici parlaklığı na bağlı, çabuk eskiyen mizah unsurundan uzak duruyor. Bu hikâyeler de, çalakalem dergiciliğin ötesinde, daha çok «sanat* seviyesine ulaşan değerler var. Hikâyesini -mizahtık o layla değil, kişiierin çatışmalı ya şamalarındaki mizaha yatkın davranışlara dayanarak kuruyor. Onda Çehov, O. Henry, Stendal gibilerinde gördüğümüz hikâyenin kuruluşuna otu ran ölçülü ve düzenli bir «mizah gücü» var. Rıfat İlgaz nice yıldır yazının çilesini çekmiş bir yazar. Yıllar evirip çevirip bir yere ulaştırıyor bazı yazarları. Türkçenin yaratıcı gücüne, ger çeği anlatışın bir kıvrak dokunduğu yaşama ayrıntısına can veren bir çiz giye ulaştırıyor.« TAHİR ALANGU

SINIF YAYINLAR! 10 lira