(2020) Heights Tomo 67, Bilang 2 by Heights Ateneo

heights tomo 67 bilang ii Karapatang-ari 2020 heights ang opisyal na pampanitikang at pangsining na publikasyon at organisasyon ng Pamantasang Ateneo de Manila. Reserbado ang karapatang-ari sa mga indibidwal na awtor ng mga akda ng isyung ito. Hindi maaaring ilathala, ipakopya, o ipamudmod sa anumang anyo ang mga akda nang walang pahintulot ng mga may-akda. Hindi maaaring ibenta sa kahit anong paraan at pagkakataon ang kopyang ito. Maaaring makipag-ugnayan sa: heights, Publications Room, mvp 202 Ateneo de Manila University p.o. Box 154, 1099 Manila, Philippines Tel. no. 8426-6001 loc. 5448 heights-ateneo.com facebook.com/HeightsAteneo @HeightsAteneo Malikhaing Direksyon: Jana V. Codera Dibuho ng pabalat: Jana V. Codera Paglalapat: Jana V. Codera at Juan Carlos I. Luna Folio Launch Team: Justine Psyche Villanueva, Justin Barbara, Justin Louise Borja, Cesar Fabro, Paul Anonuevo, Portia Lapidario, Aisha Said Inilimbag sa mvb Verdigris

Mga Nilalaman Dorothy Claire Parungao 2 nang naaninagan ng mga sirena si Odiseo Jonnel Inojosa 3 Buhos Christian Benitez 5 nang sinabi nilang magugunaw na ang mundo Reina Adriano 6 Panata 7 Pamahiin 8 Salita Richell Isaiah Flores 9 maingay ang hatinggabi Stanley Guevarra 11 Sala Jim Matthew Ham 12 Alingawngaw Sola Fide Ramos 14 naalimpungatan, nagising Theresa Magasajo 17 Ang Paghiganti ng Natimik na Karangalan Sabrina Basilio 19 Antigone Versus the People of the Philippines Raphael A. Coronel 74 Treefingers Bianca Faith A. Santiago 76 Sound Catalogue at the End of the World Sean Carballo 77 Inventory Jayvee del Rosario 81 Fever dream (I want to stay)

Sam Wong 82 What People Are Saying Alfred Marasigan 83 HARUROT Benjie Bernal 88 Bagong Taon sa Purok Tres Miggy Inumerable 92 sketch_191205a Nice Buenaventura 98 Autoportraits Jude Buendia 105 Viral

iii

Editoryal In February, heights released a call for works that explore the theme of noise. In line with the thrust to broaden dialogues with the community under shifting social contexts, the publication continues its efforts to publish art and literature that reflect and discern the current sociopolitical landscapes. If in the first regular folio the publication focused on physical environments and their influences on the imaginary, in this issue we attempt to make sense of noise and be more critical of it. We ask, how does noise guide or mislead? How are we complicit in its creation? How do we respond to it? While noise can be deafening in the form of traffic, information, and personal disquiet, it can also come in the form of celebration or dissent. In this manner, noise can be a tool for disruption—for calling attention to matters that remain neglected or unfairly accepted as the norm. In depicting emotional distress, Raphael A. Coronel’s “Treefingers,” Sean Carballo’s “Inventory,” and Jayvee del Rosario’s “Fever Dream (I want to stay)” portray the loudness of thought by using concrete images of noise to draw associations towards personal experiences. The persona in “Treefingers” depicts the dichotomies of commuting in the city—of moving while staying still, of internal noise despite physical restraint. Similarly, “Fever Dream (I want to stay)” mirrors restlessness by combining contrasting visual elements, while “Inventory” illustrates the friction generated through rapid shifts between sentiments, memories, and anxieties. Alfred Marasigan’s “HARUROT,” Nice Buenaventura’s “Autoportraits,” and Jude Buendia’s “Viral” on the other hand explore collective narratives influenced by rapidly advancing technology and urban spaces that keep growing louder and more crowded. “HARUROT,” which the artist describes as the “queering of time, traffic, and technology,” interrogates iv

urban and online spaces by livestreaming a commuter in Manila. “Autoportraits,” on the other hand, poses questions on authorship by assessing the role of the artist and technology in the age of digital reproduction. “Viral” makes a similar exploration of reproduction, this time as a tool for politicization and misdirection through language and communication, posing the question of how and where attention is directed in politics. This preoccupation with attention is likewise pursued in other works which challenge criticality in listening. A bulk of the folio is taken up by Sabrina Basilio’s “Antigone Versus the People of the Philippines,” a sprawling one-act play that situates Sophocles’ classical Greek tragedy in the Philippine context, providing its titular character with the space to confront injustices suffered by Filipinos under the present administration. Likewise, Dorothy Claire Parungao’s “nang naaninagan ng mga sirena si Odiseo” brings attention to the female voice by shifting the perspective of the narrative to that of the sirens’ instead of the hero Odysseus. In both works, noise comes from the silenced, thereby affirming their agency. By engaging with different forms of noise in artistic and literary works, we extract it from the background and bring it to the fore as the center of critique. As such, the works in this folio raise important questions on how the location of noise— in its abundance or deficiency—identifies our position within a sociopolitical landscape. Where does noise come from? Who do we listen to? What do we make noise for? Especially in this time of pandemic, it would be remiss not to reevaluate the roles of art and literature, and its capacity to generate noise or command attention. While many of these works were created before the pandemic, they have only grown to emphasize the urgency of matters which had prior been pervasive and are now aggravated. In the past six months, even as the public demands proper responses to the pandemic, the government continues to waste time and resources—in silencing media, employing misplaced military v

measures, and prioritizing projects to â&#x20AC;&#x153;benefitâ&#x20AC;? mental healthâ&#x20AC;&#x201D; in attempts to divert our attention. Under these circumstances, the need to be more critical of noise is met with renewed urgency. heights has time and again asserted its belief that, as a discipline directly dealing with human experiences, art will always be political. Yet we are constantly driven to question what impulse there is to turn to something as abstract as art to respond to such pressing issues. Perhaps in times like these, to create is to resist confinement. heights long history of coursing dissent through art and literature serves as a testament to these assertions. Whether as a balm or tool, art and literature serve as a reminder that there always exists an avenue for freedom. At a time when the overwhelming noise makes it more difficult to discern where to direct our attention, to create and consume art is to affirm the validity and power of individual and collective voices. Patricia Sarmiento September 2020

dorothy claire parungao

nang naaninagan ng mga sirena si Odiseo Kinukumutan ng hamog ang dagat at nananalamin ang buwan. Sa pagkahawi ng ulap gumulong ang hiyaw mo sa milya-milya ng damong-dagat. Ikaw, isang ulol sa gitna ng mga kasama mong mandaragat. Pakinggan mo, mga tinig naming umaalsa na tila dagatbula, titigan kami at lumapit pa, heto, karunungan ng mundo. Ang isla bilang estranghero ang saksi. Kami, kalahating-ibon, kalahatingbabae, tagpi-tagping katawan, bilang labĂŽ ng mga naunang barko, bilang tropeo, bilang kasukdulan, bilang karanasan, bilang pagtutubos, bilang anekdota, bilang malikmata. Tulong, tagapagligtas ng mga sirena, palayain kami sa katawang-hawlang ito! Niligaw na ng hamog bago pa man natapos ang awit. Baka bukas naman makapingwit. Sa ngayon, masarap ang ulam namin.

jonnel inojosa

Buhos It's coming down on me Water like misery - Lady Gaga Wala kang pasubali sa pag-awit. Na di mo ugali ang umangkas; sa simula’y lahat ay paglilibang; na di malaman ang múlà ng bumabahang ulan sa iyong naririyan. Batid ko ang di mo masambit: wala na bang ibang masasahuran? Kay paklang ulit-uliting tingnan: yaring patpating katawan. Sapang daluyan. “Ako naman. Nang maranasan minsan ang maging lagusan.” At aking salit: mutyang marikit, bakit ikaw pa ang may ganang magalit? Wala sa aking dabog o maktol na narinig sa tuwing ikaw ang lumalapit. Bukaka sa maya’t mayang pamumulandit. Walang pagpapahimpil sa iyong pagsapit. Tubig ani mo’y dalita. Palibhasa, sa iyo lahat ay pawang paghahanda. Ano nga ba ang pinag-iba sa’yo ng pagtikom at pagtihaya, ng sariwa sa bilasa, ng tuyô sa basâ? Wala ‘ika mong inosente sa mundo. Kung kayâ, kaya 3

pala sinusubukanâ&#x20AC;&#x201D;sinusubuan mo.

Ito naman ang nais kong ipaalam: bakit hindi mo subukang isiksik ang utin sa sisidlan? Nang di malimutan ang pakiramdam. Di ba nga at akoâ&#x20AC;&#x2122;y lamutak? Uhaw, nakikiusap. Bulag sa ambon-ambon mong sulyap. Kailan ako narinig na pumalahaw habang apaw ang pasigan ng ugatang balintataw? Di yataâ&#x20AC;&#x2122;t ikaw ang may pakana. Delubyong walang awa. Walang sawa sa papatak-patak, pumapalatak sa likurang inuring nang lambak. Masdan mo ang aking dila: di na kilala ang pamimitak. Sino nga ba ang may gawa at may dalitang tubig sa iyong mukha? Maglanggas-langgas ka kayĂĄ? Malamang tigang ang lupa kung pabugso-bugso lamang ang ulan.

christian benitez

nang sinabi nilang magugunaw na ang mundo sumayaw na rin lang ako nang sumayaw, parang tangang kahit walang tugtog, aakalain mo na ring meron— sayaw na sayaw talaga, hanggang sa kakasayaw ko, parang may naririnig na nga ‘kong tugtog, hanggang tugtog na ‘to na lang din ang naririnig ko: napaupo na nga ako sa pagod pero naririnig ko pa ring parang may sumasayaw pa rin, at ako pa pala ‘tong hindi, at ako pa pala ‘tong hindi,

reina adriano

Panata Nang binurda ng dalaga ang bestidang alang-alang sa Birheng Pinagpala, natusok siya ng karayom na dumaan papailalim sa telang tiniklop ang tradisyong ipinasa sa kaniya. Sa pagtagas ng dugo, siyaâ&#x20AC;&#x2122;y napangiwi sa higpit ng kapit sa binuburda, ngunit patuloy lamang ang pagtapyas sa bawat himulmol at pagtapal sa mga siwang. Hindi niya kaya, ang sabi niya, hindi niya kaya habang pilit na kinikiskis ang kumalat na mantsa. Paano nga ba tatapusin ang ritwal na nilimot at pinaglumaan, gayong sa katuparan ng pangako nag-aabang ang mga banal-banalan? Sa prusisyon kung saan inihahandog ang pag-aalay para sa pista: nagpatuloy ang Birhen sa parada, buong galak sa lingid ng karamihan: ang dugong bumurda sa kaniyang kasuotan.

reina adriano

Pamahiin Ipahid mo, ang sabi sa akin ni Mama. Ipahid mo 'yan sa iyong mukha. Hawak ko ang sariling panty na minantsahan ng unang regla. Kababanlaw ko lamang noong umagang pinilit niya akong umupo sa ikatlong baitang ng hagdan. May mga bagay na hindi ko maunawaan na basta ko na lamang ginagawa. Tulad ng pagtalon tuwing Bagong Taon. O pagsabi ng tabi-tabi po. Wala namang patunay na natatanggal ang tigyawat kapag pinahid sa mukha ang sariling regla. Wala pa akong nababalitaang nawalan ng grasya dahil nagwalis tuwing gabi. Ano nga ba ang nangyari sa dalagang nadisgrasya nang kumain siya ng kambal ng saging, kung napano naman ang babaeng nadismaya nang dumayo sa Obando upang manampalataya. Wala pa ring yatang napala. Araw-araw pinasusuklay ni Mama ang kaniyang buhok bilang panata. Abot-balakang na ito ngunit hindi pa, hindi pa raw oras. Ayon sa kaniya, walang ibang alay para sa Birhen na mas lalamang pa. Ako kasi, natutulog kahit basa pa ang buhok. Kaya siguro bulag ako sa pananalig. Ganun pa man, bawal pa rin maligo kapag natapat sa Biyernes ang buwanang dalaw. Mayroong amoy na umaalingasaw ngunit pilit pa rin ang paghaplos ni Mama sa aking mukha. Kasingkinis ng buwan, ang sabi niya. Kung mayroon mang tunay na pagmamahal, hindi ko na kailangang maintindihan pa ang lahat.

reina adriano

Salita Hindi ako taga-rito, ang tugon ko kay Manay na nagtatanong kung bakit pilit kong bumaling kay Mama tuwing kinakausap ako ng mga taga-roon. Baluktot ang aking dila kapag nagsasalita ako sa probinsiya. Laging pautal-utal sa paghahanap ng ipamamalit sa nakasanayan. Maraming katahimikan. Walang ibang pagtukoy sa pagsabog ng bulkan, o sa suson-susong ulap, sa hibla-hiblang usok, o sa patak ng ulan. Maaabot din ba ang tugatog tulad ng tandu na tinalian ng lubid upang panuorin ang kaniyang pigil na paglipad. Pakinggan mo, sabi ni Mama. Dinig ko ang higpit ng pag-alpas, ngunit ni hindi ko man lang matutunan ang tunog ng pagkawala. Gusto kong marinig ang ngatal ng kaniyang salita. Gusto kong malaman ang lalim ng kaniyang pananalita kahit hanggang dito lamang ang aking pag-unawa.

richell isaiah flores

maingay ang hatinggabi sa gitna ng dilim kumikislap ang ilaw sumisingaw ang bulong ng kalikasan. tingnan mo, kumikindat ang mga bituin at saka ko tiningnan ang kislap ng iyong mata. rinig mo ba ang mga kulisap kinausap mo ako at ang iyong tinig narinig ko sa ilalim ng malalim na paghinga. nais mo ng pahinga. kapwa nakatanghod sa tahimik na paligid, at saka umimik. oo. malawak ang lawang panatag na salamin ng langit. mas sanay akong tumanghod pababa, nakakangawit ang tumingala. sabay humagod ang awit ng langit na sa hangin ibinilin sumabay sa musika ng iyong telepono at saka isang buntong hininga. kumahol ang aso sa dumaang tricycle. matapos, ang kotse ng kapitbahay na kadarating lang. ngunit nanumbalik ang tahimik, at sa gitna ng dilim kung naisin kong humalik, magagawa ko, ngunit humibik ka habang humihilik ang karamihan, narito tayo sa piling ng bituin, ng kulisap, ng lawa, ng langit, ng hangin, ng telepono, ng aso, ng tricycle, ng kotse, ng dilim, ng gabi, ng ating damdamin. maingay ang hatinggabi.

nagtago ang bituin sa paparating na kulimlim at bumuhos ang luha. sige, saliwan natin ang tahimik ng ating pagdurusa.

stanley guevarra

Sala Dala-dala ng aking mga mata ang musika ng iyong katawan Sulyap na nagbibigay-tinig instrumentong hindi kayang mapatahimik Lakarin ang bakas tuwing hating-gabi Ilagay ang sarili sa kamara harap-harapan sa orkestra At bahagya at dahan-dahang himayin ang siyang kumukumot ng iyong simponya Nais kong mahanap ang laman mo sa dilim namnamin ng panlasa, bawat tikimâ&#x20AC;&#x201D; bumubuo ng tono ng malambing mong halinghing Bigyan ng entablado ang aking mga daliri Ipagsayaw sa teklado ng iyong batok, braso, dibdib, balakang, hita: isang landas patungo sa pintuan ng kaibuturan ng iyong mga mata Dumadami ang mga nota, sabay isang malalim na taginting Ipagpanatili sana tayo bilang iisa Ikulong ang ating kalayaan sa mga kuwerdas ng iyong kaluguran Ay, hindi nga ba dinakip ni Sidapa ang kanyang iniibig? at sa loob ng bawat bisig Hayaan natin ang isaarmonya ang himig ng ating paghinga ang ipagtugma ang tibok ng ating mga puso Patawad, wari walang nagwawakas sa likhang-isip

Isang malakas na alingawngaw ang pasigaw na pagmamakaawa ng lalaking akmang papuputukan ng kapulisan na sinasabing magsisilbi at mangangalaga sa ating kapakanan.

Isang malakas na alingawngaw sa mga eskenitaâ&#x20AC;&#x2122;t pasikut-sikot sa barong-barong ng Kalookan ang narinig noong gabi na kumitil ng buhay ang kapulisan.

Isang malakas na alingawngaw ang huling tunog na naririnig ng taong pinaputukan ng rebolber sa kanyang sentido.

Isang malakas na alingawngaw ang tunog ng isang rebolber na kapuputok lamang.

Isang malakas na alingawngaw.

(Alaala ng ika-16 ng Agosto)

Alingawngaw

jim matthew ham

Isang napakalakas na alingawngaw isang napakalaking kasinungalingan.

Isang napakalakas na alingawngaw na hindi makapagpagising sa atin kahit gaano kalaking kawalanghiyaan at katarantaduhan ang nangyayari sa mga pali-paligid.

Isang napakalakas na alingawngaw na patuloy nagpapahimbing ng tulog natin.

Isang napakalakas na alingawngaw ang pumapadayon sa ating kaloobaâ&#x20AC;&#x2122;y pilit iwinawaksi sa ngalan ng kamuhi-muhing pagbabagong nagaganap.

Isang napakalakas na alingawngaw ang pilit hindi dinidinig ng nakararami.

Isang malakas na alingawngaw.

Isang napakalakas na alingawngaw ang wariâ&#x20AC;&#x2122;y naririnig ng sangkabihasnan sa tuwing ang isang buhay ay kinikitil sa ngalan ng isang digmaang wala namang katuturan at wala namang pinatutunguhan.

GUMISING KA WALA KA NANG GINAWA KUNDI MATULOG

walang kapiling walang makayayapos

muling babangon nang walang kahimlay hindi na pipilitin pang managinip muli malapit na rin naman ang alas-sais

HINDI KA PA RIN BA NASASANAY NA IKAâ&#x20AC;&#x2122;Y MAG-ISA?

WALA NA RIN NAMANG SAYSAY NA MANAGINIP

pilit imumulat ang matang nasanay sa pagkakapikit matutuklasang maaga pa para maghanda sa araw na darating

naalimpungatan na naman ako

ang lamig ng gabing humele sa'kin upang makatulog ay naging panaghoy ng madaling araw na gumising sa aking diwa

naalimpungatan, nagising

sola fide ramos

KAYA KA BA MAS LALONG NABUBULABOG SA'MIN? KAYA BA MAS HIRAP KANG PATAHIMIKIN KAMI?

WALA KANG KARAPATANG HUMIMLAY

SIGURADO KA BANG MAY PATUTUNGUHAN KA SA HINAHARAP?

gusto ko na lang humimlay muli pero paano hihimlay kung laging ganito? paano hihimlay kung hindi ka pinapayagan ng diwa mo? paano maging payapa sa buhay na puno ng gulo? paano hihimlay ang 'di matahimik na lumbay? paano mananahimik kung katahimikan mismo ang nag-iingay?

gusto ko na lang humimlay muli

kumusta kaya ako sa hinaharap?

GUSTO MO BANG BUHAYIN NAMIN ANG MGA MULTO NG PAGKAKAMALI NG NAKARAAN?

siguro magninilay na lang ako tungkol sa nakaraan

walang imik ang daigdig nakabibinging katahimikan

matatanaw na sa bintana ang pagbangon ng haring araw iingay na muli ang mundo kahit papanoâ&#x20AC;&#x2122;y may iba na kong papakinggan

theresa magsajo

Ang Paghiganti ng Natimik na Karangalan Kay tuwa panoorin: Kagustuha’y dumating. Sila’y naniwala din. Gayuma’y mamahalin. Karahasang maaari Sa tinig na mahinhin. “Upang maging mabuti, Kumapit sa patalim.” (Patiwakal ang bait.) Pinaghirapang ani, Sa tirik ang marami. ‘Lang batas sa pag-api; Isa lang ang may-ari. Kamalayang sumapit, Naitama ang mali Ngunit sa pagtitimik. Tatalikod. Ulit— . Isip ay papalayain. Mawala lang ang ligalig. … (Kay tuwa—“walang” walang taghoy.)

(Saklolo’t pagdaing, walang nakakarinig?— Baliw o bulag—basta.) … Sa pagsapit ng dilim, Ang mapayapang gabi, Katahimika’y kubli, Nanaginip ang budhi. Ngunit, ang ‘di nasabi— Ang siyang mananatili. Hulagpos nang sandali, Ang hustisyang nasagi. Hanggang sa pagsikat muli Ng araw na may mithi. Alingawngaw sa isip: Taginting ng pagsisi. Sa tunog na kadami-dami, Talagang ang buktot pa ang pinili—MANAHIMIK KA— K*hit ilang bes*s buburahin H**di maw*waglit ang alab ** higanti Ang gulo n* dala ng natimi*. *****. * h i n d i ** * manana h i m i k muli. *

sabrina basilio

Antigone Versus the People of the Philippines Halaw sa Antigone ni Sopokles mga tauhan antigone – anak ni Oedipus ismene – kapatid niyang babae kreon – pangulo ng Pilipinas haemon – anak niya, nobya ni Antigone tatlong guwardiya punong korista / Journalist koro 1 / Facebook Troll koro 2 / Iskolar koro 3 / Minero koro 4 / BIR Officer koro 5 / Biyuda ng Abugado koro 6 / Mangingisda koro 7 / Greenpeace Member koro 8 / Prostitute senador

tagpo Ang Tebas ng dulang ito ay hindi lang Tebas ayon kay Sopokles, kundi Tebas sa isang People’s Court sa Pilipinas.

Katatapos lang mapatumba ng Malacañang at mabihag ang First Family para sa kanilang paglilitis. Kailangan ngayon nilang itanghal ang kanilang mga testimonya para sa kapatawaran ng bayan.

Unang nabuo at naitanghal ang Antigone versus the People of the Philippines bilang bahagi ng Tanghalang Ateneo Season 41: Écriture Féminine/ Sulat-Babae. Sunod itong maitatanghal sa Women Playwrights’ International Festival sa Cultural Center of the Philippines, Marso 6-8, 2020

part 1: people's court i. pagsalubong Abalang naghahanda ang ilang mga miyembro ng KORO para sa magaganap ng paglilitis. Sa gitna ng gulong ito, nakatungtong ang isang lalaking nakabarong ngunit nakagapos at may suot na karatulang nagsasabing, “KURAP, WAG TULARAN.” Natatakpan ang mukha niya ng sako. Papasok ang PUNONG KORISTA na may dala-dalang mga mahalagang papeles. Babatiin siya ng KORO bago sila bumalik sa pagtrabaho. Maya-maya, maririnig mula sa labas ang malakas na hiyawan. Parating na ang mga tao at ang mga bihag nila. Tatayo ang PUNONG KORISTA at itataktak ang kaniyang maso. Magliliwanag ang entablado. punong korista Ayan, sa wakas! Magandang gabi sa inyong lahat! Sa ngalan ng buong KORO, ako po’y nagpapasalamat sa pakikilahok po ninyo sa korteng aming tinatanghal. Nasa labas na po ang Main Event, ‘di na kami magtatagal. Lalakas ang ingay sa labas. Sabik na ang mga tao magsimula. punong korista Pakitandaan na lamang na ang paparating nating mga aktor ay ang pinakamahuhusay, bilang mga pulitiko’t at diktador! Katulad na lang ng Senador natin sa harap ninyo ngayon: 21

Lalapit siya sa nakagapos na SENADOR sa gitna. punong korista Ipinawalang-sala ang kaniyang pagdadarambong. Payag ba kayo do’n? Isisigaw ng KORO ang kanilang galit. punong korista Nakapag-Las Vegas daw siya gamit ang sarili niyang pera? Samantala, ang CHR walang pondo! Sino’ng naniniwala? Tawanan ng KORO. punong korista Anong naging desisyon ng kagalang-galang na korteng ito? koro

Siya’y kurap! Mamatay-tao! Karumal-dumal na trapo!

Bubuksan ng PUNONG KORISTA ang Video Projection gamit ang remote control. SLIDE 1: Verdict: GUILTY punong korista [Sa mga manunuod] Puwes ano’ng parusang ipapataw sa gagong tulad niya? koro

Kamatayan! Kamatayan! Patayin na siya!

Babarilin ang SENADOR. Katahimikan habang kinakaladkad ang katawan niya palabas. Sisimulang ng isa sa kanila ang pagsigaw ng, “Para sa bayan!” at 22

susunod naman ang iba. Ang sigaw nila ay sumiklab mula sa galit, ngunit isa na ring palate cleanser. Nabahiran na ang korte nila ng dugo. punong korista [Sa mga manunuod] Ang susunod na kaso! Kayo naman ang huhusga Ng kapalaran ng isang pamilyang kasuklamsuklam ang rangya. punong korista Simulan na natin sa isang pormal na pagpapakilala. Ilabas niyo na’t ipuwesto sa gitna ang bida! Ipapasok ng KORO si ANTIGONE, na nakagapos din. Maingat siyang dadalhin sa puwesto niya kung sa’n babasahan siya ng PUNONG KORISTA ng mga detalye ng kaso niya. SLIDE 2: [Today’s date] CASE 2: THE PEOPLE OF THE PHILIPPINES, Plaintiff-Appellee, vs. ANTIGONE, Defendant-Appellant. SLIDE 3: The prosecution claims that Antigone, who was convicted of “rebellion complexed with conspiring and confederating with insurgents,” a crime punishable by death, was suspiciously acquitted of all charges. SLIDE 3: The defendant denies all conspiracy and claims full and sole responsibility for the following crimes: stealing her insurgent brother’s body and performing him secret burial rites. SLIDE 4: The prosecution maintains that ANTIGONE give her defense statement to the People in dramatic form. Tuturo ang PUNONG KORISTA sa Video Projection. punong korista Ito, mga kaibigan, ang pakay ng korteng ito! 23

Magkalinawan tayo kung si ANTIGONE ay kakampi nga ng tao. Bakit pinalampas ang pagrebelde niya, gayong kami’y agad pinapatay? Hindi kami magkasundo kung kinatawan namin siya ... o kaaway.

SLIDE 5: The Court is now in Session. koro 3

Ang kasong ito ang magiging laman ng hinanda naming palabas.

koro 4

Itatanghal ng mga hinabla mismo, para ‘di masabing ‘di kami patas.

koro 5

Giit ni ANTIGONE, may karapatan daw siyang mag-wika!

koro 6

Kaya’t bibigyan namin siya ng entablado para makapagsalita.

koro 1

Makapag-drama!

Papalakpak ang KORO. koro

Sawa na kami sa makukupad na “burukrasya," Dito, kami naman ang mamamahala!

ii. panunumpa SLIDE 7: OATH-TAKING punong korista Bago magpatuloy, magsitayo tayo, mga babae’t 24

ginoo. Magsisimula na’ng paglilitis ng kagalanggalang na korteng ito. Itaas ninyo ang inyong mga kamay at manumpa. Magbabasa siya mula sa isang kodigo: punong korista “Buong-puso niyo bang pinapanata ang nyong pakikilahok sa magaganap na paglilitis at katapatan sa mga ebidensya at palatuntunin ng korteng ito, kasihan nawa kayo ng Diyos? SLIDE 8: Response: Oo. punong korista Maupo na kayo. At sa mga tetestigo: “Buong-puso ba kayong nanunumpang ibunyag ang katotohanan, ang buong katotohanan, at walang iba kundi ang katotohanan?” koro

Oo.

punong korista Maaari nang magsimula ang pormal na Sesyon. Ang kaso ni ANTIGONE ay patungkol sa mga sumusunod na akusasyon: SLIDE 9: Prosecution: koro 1

The trespassing and destruction of government property.

koro 7

The blatant insurgency.

koro 4

The disappearance and secret burial of a traitor’s body.

disregard

for

laws

against

koro 3

Ang lahat ng ito, inihahabla namin kay Antigone.

punong korista At sa depensa ng hinatulan? SLIDE 8: Defense koro 2

Naniniwala kaming si ANTIGONE ay walang kasalanan.

koro 5

Pinaglaban lang niya ang kaniyang karapatan.

koro 6

‘Yang pasistang pamumuno ni KREON ang totoong kalaban.

koro 8

Tutol kaming ipapatay ang mga pag-asa ng bayan.

punong korista [Sa mga manunuod] Pansinin niyong may pagtatalo pa rin sa loob ng himagsikan. Suriin ninyong mabuti kung alin ang inyong papanigan. Lalapit siya kay ANTIGONE. punong korista O, ANTIGONE, handa ka na? Simulan ang pagtatanghal! Tuturo siya sa Tech Booth. Hudyat ng paawit na pagsalaysay. Magsusuot ang KORO ng kani-kanilang mga maskara at nametag. Sasabitan rin nila si ANTIGONE ng karatulang nakalagay, “ANTIGONE AKUSADA”

iii. pagpapakilala punong korista Muli, bilang Pinuno ng KORO, binabati ko kayo sa bulwagang tagpuan ng kalunos-lunos na kuwento, Isang kuwentong tungkulin naming ihatid nang tapat At walang pagtatangi sa alinmang pangkatâ&#x20AC;&#x201D; koro 4

Isang kuwentong may edad, akda ng kaniyang kapanahunan Ibubunyag ngayon ang katotohanang lingid sa inyong kaalaman.

punong korista Ang tanging papel namin sa ngayon ay mag-ulat, At kayong mga pinagpala ang magsisiyasat. Di lang ayon kay Sopokles ang Tebas nitong kuwento, Sa pagkat ang Tebas ay Pilipinas, kung susuriin niyo. koro

Pagkat ang Tebas ay Pilipinas.

SLIDE 9: OEDIPUS (deceased): Our Spineless Former President, Antigoneâ&#x20AC;&#x2122;s father koro

Binihag kami ni OEDIPUS, ang pangulong nalanta!

punong korista Iniwanan niya ang bayan ng mga anak niya ng sumpa. Maiilawan si ANTIGONE sa kaniyang puwesto.

punong korista Masdan niyo si ANTIGONE, ang bida ng ating trahedya,taimtim sa pagdasal pagka’t napagtanto na niyang matapos ang pagpapakilala ay ang paglilitis niyaPagka’t anakmayaman niya, siya’y aming hinahabla! koro

Kawawang ANTIGONE, ano ang iyong sala?

SLIDE 10: ETEOCLES (deceased): A General vs. POLYNICES (deceased): A Freedom fighter koro 5

Gubyerno no’n ni OEDIPUS na walang-katiyakan, Walang binunga kundi madugong paligsahan Sa pagitan ng panganay niyang Heneral na matapang—

koro 6

At ang pangalawang sumali ng himagsikan.

koro 7

Sa kasamaang-palad, ang magkasalungat nilang landas ay pinagtagpo sa isang digmaang-bayang marahas.

Papasok si ISMENE. Nakasuot siya ng karatulang: “ISMENE : Pawang Babae Lang” koro 8

At itong babaeng marikit na balisang nakatayo?

koro 6

Kay ISMENE iyang mukhang walang kasing-amo. Masdan ang dalamhati niyang hindi mapantayan.

koro 7 28

Batid niyang mag-isa siyang maiiwan sa angkan. E pa’no, nang matalsik ang bulag nilang Ama,

Papasok si HAEMON. Nakasuot siya ng karatulang: “Daddy’s Pride & Joy” punong korista Labis pa’ng lupit ng pagdurusa niya dahil puso ni HAEMON ay bihag ng babaeng suwail. koro

Kawawang ISMENE, nadawit ng mga taksil.

Papasok si KREON, matipuno’t namumuti na ang buhok. karatula niya, “KREON: Diktador Pero Hindi Raw”

Ang

punong korista At si HAEMON na irog ng dalawang dalaga, ay anak nitong si KREON, ang pangulo ng Republika Pagkat nung bumagsak ang rehimen ni OEDIPUS, Ang humalili ay si KREON na nagtirano nang lubos. Ipupuwesto si KREON at aabutan ng kodigong babasahin. Ito ang unang utos nang si KREON ay mahalal: koro

Pakinggan niyo ang lupit niyang katiga-tigalgal.

kreon

“My soldiers have always been honoring that no torture or inhumane acts will happen. But the rebels did not show the same courtesy. You communists, you have crossed the red line. The country is infested with parasites like you. There will be trouble for you.”

SLIDE 11: Mr. President Kreon declares, “I’m done negotiating with lawbreakers and terrorists”

koro

Si KREON lang ang nagtapang na bantaan Ang mga peligrosong kalaban ng bayan.

SLIDE 12: [Mga larawan ng Martial Law, EJK] koro 3 koro 2 kreon

Marami mang batikos sa kaniyang pagkamarahas, Wala siyang ni isang krimen na pinalalampas. Walang pinalalampas, oo! Maging sarili niyang pamangkin, Parang ‘di táong tinambak, binawalan pang mailibing. [Mapapabulalas] Ang pamangkin kong namundok? He put up a violent resistance!

Patatahimikin siya ng KORONG nakapalibot sa kaniya. Hindi ayon sa kodigo ang sinabi niya. koro 3

At dito umuugat ang krimen ni ANTIGONE, Binansagan ang kuya niyang “terorista,” ang isa naman “bayani.” Ang magluksa kay Kumander POLYNICES, dineklarang bawal, Samantala si Heneral ETEOCLES, binigyan pang parangal.

SLIDE 12: [Mga larawan ng Libingan ng Mga Bayani, mga larawan ng EJK, news bits patungkol sa pagpatay ng mga batang Lumad] kreon

[Mula sa kodigo] “Wala akong pakialam kung sino kayo. If you resist arrest, my order to the police and the military is to shoot to kill.”

punong korista

[Sa mga manunuod] Bílang ang mga tauhan ay inyo nang kilala, Panahon nang ang kuwento nila’y magsimula! Kung pa’nong si ANTIGONE sa kubli ng dilim, Nagpunta kay POLYNICES at naglibing nang palihim.

koro

Kawawang ANTIGONE, ikaw ay patawarin.

SFX — Radyo na nasa entablado. Habang naririnig ang mga sumusunod, ihahanda ng KORO ng kanilang mga sarili para sa paglilitis. “—Twelve soldiers were killed after a clash with illegal paramilitary forces in an upland village—” “—most likely nakitang armado sila, na kahit hindi naman nageextort o nanggugulo ng residente, napagkamalang terorista--” “—samantala, nadeklarang dead on arrival ang naiwang rebelde na diumano ay ang nawawalang anak ng dating pangulo na si Oedipus” “—Alleging that two of the injured armed rebels were but minors from the same poverty-stricken area” “—violation ng ceasefire mula sa kampo ni Polynices mismo, anak ng dating Pangulo, kapatid pa ng sundalong naka-engkwentro niya—” “—further declared that the remains of the Eteocles the General be interred after being accorded with due honors for his heroism” “—of the newly appointed President, Kreon, who refused to give comments about this unexpected skirmish involving both his nephews—” 31

part 1i: privilege of comfort i. scene: hinggil sa kapanganakan SLIDE 13: “Exhibit A, Privilege of Comfort: Hinggil sa Kapanganakan Aabutan si ISMENE at ANTIGONE ng kodigo na babasahin para sa kanilang pagtatanghal. Papasimulan ito ng KORO: koro 3

Exhibit A: Si ANTIGONE ay babae’t bunso ng kaniyang angkan, Prinsesang ‘di pasan ang kapakanan ng bayan.

koro 2

Nang ilibing niya si POLYNICES, ano ang kaniyang pinatunayan: Binitawan ba niya ang proteksyon ng batas, o pinagsamantalahan?

punong korista Ang gabi bago ilibing ni ANTIGONE si POLYNICES. Eksena! Aarte si ANTIGONE at ISMENE ayon sa kodigong binigay sa kanila. Mage-empake si ANTIGONE: antigone

H-hindi ko naman sinabing mag-aarmas tayo at mamumundok. Look at me—

koro 7

Lakasan mo!

antigone

LOOK AT ME. Do you think that’s what I’m going to do?

ismene

You’re committing an act of rebellion. It’s the same thing in this country.

Sa puntong ito, binabantayan pa ng KORO kung sumusunod ba ang dalawa sa kodigong pinapabasa sa kanila. antigone

Ang sinasabi ko ISMENE, iiyak-iyak ka’t magrereklamo’t sa mga nakikita mo about our brother sa TV tapos ngayong may opportunity tayo to do something, magkukulong ka dito sa bahay.

ismene

Someone has to stay here and cover up for you, kasi bara ka lang nang bara. Hindi mo man lang pag-isipan nang mabuti ‘yung plano mo, much less the implications.

antigone

Quota na ako sa pag-iisip. That’s all we ever do in this house, that’s all our father ever did when he was President. Now look who they chose to replace him.

ismene

[Hindi na siya nakatingin sa kodigo niya] Someone who doesn’t think about the bigger picture, ANTIGONE. Sound familiar? I just want you to consider alternatives. Ang pag-iisip naman, it won’t harm or offend or endanger anyone.

antigone

Well, I’d rather may ma-offend ako, kaysa magpakulong ako sa pag-iisip ko at walang gawin, gaya ng ibang tao diyan.

Itatapon ni ISMENE ang kodigo niya sa sahig. Galit na siya. ismene

Buti sana kung offensive lang ‘yang ginawa mo! No, it’s a crime! Against the state! Punishable by death.‘Yun lang ang hiniling kong 33

pag-isipan mo.

antigone

Matagal ko nang tinanggap ‘yun.

ismene

Tinanggap mo mag-isa as if it’s only your decision to make. At least think about the rest of your family. Na buhay pa, ANTIGONE. Or think about the people who suffered the atrocities of the war that POLYNICES stirred.

antigone

Naniniwala ka ba talagang namundok kapatid natin just to hurt people? After all his efforts to fight for the landless, maniniwala kang ‘yun lang siya? Terorista? Naglakas-loob siyang ipaglaban ang pinaniniwalaan niya. ‘Di gaya mo.

Susugurin ni ISMENE kapatid niya sa balikat. Hindi ito inasahan ng KORONG mangyari. Susubukan nilang awatin ang dalawa. ismene

What does it matter now kung ano’ng pinaniniwalaan ko? O ng kahit sino? KREON’s officers, his guards, do they look like may patumangga sila sa kung anong kapanipaniwala o hindi? Basta sumusunod sila sa iniutos sa kanila. If KREON says to shoot traitors, they will shoot. They will have to shoot you. [Mangiyak-ngiyak]

These are Guards who protected us since we were young! Don’t put them in that position.

antigone

ISMENE, do you hear yourself? Kung responsibilidad ko ang kapakanan ng lahat ng tao sa Pilipinas, e di wala nang nangyari sa ‘kin.

Tatawa ang ilang sa mga miyembro ng KORO. ismene

It is your responsibility, ANTIGONE. You hail from a family of leaders—

antigone

Politicians. And a freedom fighter.

ismene

Tawagin mo siya kung ano gusto mo. In the eyes of the law, he was a terrorist.

antigone

He’s my brother. Higit sa lahat, sa kaniya tayo may pananagutan.

ismene

Onga, he was my brother too! But if he wanted to change things, he should have stayed home with us. He could have done something from within instead of fighting from the outside. E di hindi sana sila nagpatayan ni ETEOCLES at ‘di sana nagmamalupit si KREON ngayon. [Magiging emosyonal] At ano pa ngayong ikaw, aalis na rin?. . . [Mangiyak-ngiyak] Ano na’ng maiiwan sa ‘kin?

Susugurin ni ISMENE ang KORO. ismene

Please! ‘Wag niyo siyang patayin! Ako na lang!

Kukunin siya ng ilang miyembro ng KORO at patatahimikin. Si ANTIGONE naman ay pipigilan rin nila. punong korista Ituloy ang eksena! Pupulutin ni KORO 4 ang binitawan ni ISMENE na kodigo. koro 4

“ISMENE.” Matatawag ka nilang destabilizer. 35

Komunista. You know what they do to outspoken women in this country. Tahimik lang si ANTIGONE. koro 4

[Pabulong, kay ANTIGONE] Why should I...?

antigone

W-why should I care about that?

koro 4

“Dahil ikaw ang future daughter-in-law ng Presidente. Future wife of a future president! You’ll be in a better position to help from there! With the help of HAEMON. But would HAEMON accept it pag na-redtag ka na? How will that affect the life you could still have with him?”

antigone

Maybe you want that life, ISMENE, not me. I don’t want a life where I can’t even protect my own brother.

Itutuloy ni ISMENE ang mga susunod niyang linya. Nagdesisyon siyang tapusin na ito. koro 4 & ismene And what about your sister? ismene

Nandito pa ako. All of us want peace, ANTIGONE. Peace of the living. What will the dead make of peace, patay na sila. Tayo ang buhay. At maayos ang buhay natin, hindi tayo naghihirap. Hindi tayo manganganib, sumunod lang tayo.

antigone

Mukhang magkaiba na tayo ng sinusunod, ISMENE.

ismene

At ‘yang sinundan mo, may pinatunguhan ba ‘yan? May nabago ba ‘yan?

punong korista Tigil-eksena! Magyayakapan si ANTIGONE at ISMENE, ngunit paghihiwalayin sila ng KORO. koro 4

Pinapatunayan lang nitong si ANTIGONE ang problema, nagbibingi-bingihan sa mga payo ng Ate niya. Binalaan siyang ‘di lang pamilya nila ang apektado, pero ginawa niya pa rin dahil matigas ang kaniyang ulo.

koro 5

Ang problema, matitigas ang dal’wa sa mga “tungkulin” nila, tungkulin sa pamilya o bayan, pero pareho’y biktima. Narinig ninyong lahat ang kanilang talumpati, alam ni ISMENE na tatakas si ANTIGONE.

koro

At ang balakin ng kapatid niya’y ‘di niya pinagsabi.

koro 5

Ang parehong kapatid sa hustisya kumakampi.

koro 4

Kung gayon, ano ‘yung sinabi niyang “dapat tayong sumunod?” 'Di ba’t pahayag ‘yang batas ang tinataguyod? Si ANTIGONE ay lantarang lumabag sa batas at si ISMENE’y umasang siya’y kaniyang maliligtas.

koro 5

Nagsasalita si ISMENE mula sa ligtas niyang hanggangan, ang hangganang pinasya ni ANTIGONE na lampasan. 37

punong korista Suriing mabuti ang parehong pangangatwiran. Parehong matigas sa kanilang paninindigan. Wais ba ang akusada o kapatid niyang maingat? Pareho ay may punto-koro

—Ngunit pareho ay angat! Pareho’y nabigyan ng espasyong magsalungat.

mga babae ng koro ‘Pag kami nagtangkang sumuway, agad kaming

masisibak.

punong korista O, magtuloy tayo’t daratnan din sila ng pahamak. Itataktak niya ang kaniyang maso. punong korista Ano ang masasabi ng bayan, tungkol sa naganap nilang dramahan? ii. prosecution: koro 1 vs. antigone SLIDE 14: “Privilege of Comfort, Prosecution Argument” koro 1

Ako po si Michael Diaz, from DDmS o ang “Dito, Dapat maSaya” company. Isa akong social media marketing consultant, kaya updated about the first family. Kasama po sa work kong labanan ang misinformation, at primarily sa drama ng pamilya OEDIPUS po ako nakatugon.

Totoo po! Marami-rami akong alam na tutol sa history books niyo. At marami ring katotohanan na 'di po nila tinuturo. Which leads me po to my 38

first question, directed to ANTIGONE. Ilalagay si ANTIGONE sa gitna ng entablado para sa mga tanong ng KORO 1. koro 2

Objection! (Sa mga manunuod) Ano ba, testigo ba siya o abogado?

koro 3

[Natatawa] Walang bisa ang mga tanong na ‘yan dito!

koro 1

Si ANTIGONE po ay homeschooled. [Tuturo sa pamilya ni ANTIGONE] Lahat po sila. Uso po ‘yan sa mga mayayaman at artista. Malamang she was shielded from the fray mula pagkabata, tingin nila wala silang ginagawang masama.

Habang lahat tayo kumakayod para sa magandang kinabukasan, ang mga krimen ng pamilya niya, binabalewala lang. [Kay ANTIGONE] Protected ka inside the walls of Malacañang, at kaming mga apektado sa ginhawa mo, hindi mo isinaalang-alang. Ikaw o si POLYNICES, binaha na ba kayo o nagutom? Andami niyong dakdak sa ‘human rights’ kaysa magbigay na lang ng tulong. Tapos tatawagin nila kayong kinatawan ng naapi? Aba, niloloko niyo na kami!

Sa lahat po ng puwedeng atupagin niya, ay pinili niyang ipaglaban ang kapatid niyang terorista. Ilibing ang kapatid niyang mamatay-tao na gerilya. Dahil 'di siya komportableng hindi daw niya madadasalan. Mag-move on ka na, ANTIGONE. Tama na ‘yan. [Haharap siya 39

sa mga manunuod.] ‘Yun lang po.

iii. defense: koro 5 & 6 vs. ismene SLIDE 15: “Privilege of Comfort, Defense Argument” punong korista At sa depensa ng hinatulan? koro 6

Ako po si Liwalo Kumalawit, at si ANTIGONE pinapanigan ko. Pinili niyang talikuran ang pamilya niyang abusado. Pinapili rin ako sa pagitan ng dalawang hamon: pagsamantalahan ang dagat, o magtiis sa katiting na ipon.

Alam ko po ang hitsura ng pang-aabuso at pang-aapi, hindi po ‘yun ang ginagawa ni ANTIGONE. Hindi siya tulad ng malalaking bangkang kumukuha ng higit sa kailangan nila, o pinalalayas kaming mga simpleng mangingisda. Kinuha lang po ni ANTIGONE ang talaga namang kaniya, ‘di tulad po ni KREONG handang pumatay para sa gusto niya.

koro 5

Akala mo kriminal lang papatayin, pero pati simpleng manggagawa?

koro 6

Sigurado ba kayong lahat na ang batas ni KREON ay walang kinikilingan, e sobrang halata naman kung sino’ng ‘di nahihirapan?

koro 5

Totoong mga kuya ni ANTIGONE ang naglatag ng gulo, pero walang naidulot ang mga batas ni KREON sa pag-ayos nito. Mapipili sana

ni ANTIGONE na tumahimik at manatiling ligtas, pero sinugod niya ang panganib ng pagsuway sa batas. koro 6

At para po suportahan ang sinasabi naming dalawa, tinatawag namin si ISMENE na magsalita.

Tatatayo si ISMENE. Ilalakad siya ng KORO sa puwesto niya. ismene

This war has also torn my family apart. Arawaraw ko rin ‘yun dala-dala. It already cost us our brothers, na ginawa niyong mga simbolo ng mabuti at masama. My sister just wanted to stop the politicizing of their deaths, pati ‘yun kukulayan niyo pa?

koro 5

Pakisagot po bilang pamangkin ni KREON at kapatid ng dalawang kriminal, bakit paglibing kay POLYNICES lang ang dineklarang bawal?

ismene

I don’t . . . [Titingnan niya si ANTIGONE] Dahil walang hinangad si POLYNICES kundi pagkakapantay-pantay. He abandoned a life of security to fight for the rights of the landless. ‘Yun ang dahilan kung ba’t siya namatay. For his own nephew to leave and rebel, it must have wounded KREON’s pride. It must have been convenient to villainize him and anyone who would take his side.

koro 5

Kung gano’n naman pala tingin mo sa pangyayari, bakit wala kang ginawa? Bakit wala kang sinabi?

ismene

I . . . don’t believe in drawing blood to fight for what is right, pero nirerespeto ko ang mga kapatid ko at ang pinili nilang gawin. Nirerespeto ko ang desisyon ni ANTIGONE na bigyan ni POLYNICES ng wastong libing. Sinabi ni ANTIGONE na sa kaniya kami may pananagutan, and I didn’t have the courage to leave the life we had. [Magtitinginan si ANTIGONE at ISMENE]

koro 5

Pero ginusto mo ba siyang samahan?

ismene

Kinailangan ko siyang pigilan.

koro 6

Pigilan dahil takot kang mag-uudyok siya ng himagsikan? Takot na maapektuhan kayo sa magiging kinalalabasan?

koro 5

Malaki ang binitawan ni ANTIGONE para mailibing ang kapatid ninyo, isang buhay na mahaba’t payapa. Isang buhay kasama mo.

ismene

Yes, she did it so she could pay respects to him. She was willing to die so he could rest in peace, so ‘wag niyo na naman bigyan ng ibang meaning.

koro 5

Ibig sabihin ba ng “willing to die,” ay di siya umasa sa pabor ni KREON?

ismene

[Iiling siya]Inakala naming dalawa mamamatay siya agad nung gabing iyon.

koro 5 & 6

No further questions, your Honor.

part 1ii: privilege of neutrality iv. scene: hinggil sa mga ugnayan Bubulalas si HAEMON. haemon

Teka, gusto ko pong magsalita!

Aalsa ang KORO sa biglaang pakiusap ni HAEMON. Ayaw nila siyang pakinggan. Ngunit, pagbibigyan siya ng PUNONG KORISTA. punong korista Pagsalitain na natin na siya. Sige, pakinggan natin! Kailan pa ulit tayo makakarinig ng Boluntaryong Balimbing? Tawanan. Itutulak si HAEMON sa gitna. Mauutal-utal siya, sa tuwa ng KORO. Inasahan nila ito. haemon

My dad—my dad isn’t being unfair. What ISMENE said . . . madali ma-misunderstand. He’s just—Alam kong mahigpit siya, pero hindi niya kasalanan.

koro 3 Kaninong kasalanan, HAEMON? Kay ANTIGONE? haemon

That’s not what I said!

antigone

HAEMON?

haemon

[Mapapaharap siya kay ANTIGONE] ANTIGONE. . .

Tawanan muli. Uudyukin ng KORO si HAEMON na bilisan ang pahayag niya. Iinsultuhin nila ang pagiging balimbing niya. 43

punong korista Teka, maganda ‘to a. Bigyan ng sariling eksena! haemon

ANTIGONE . . . I was insensitive.

Bigla, aabutan siya ng prop na rosas para sa kaniyang drama. Tawanan muli ng KORO. haemon

I’m sorry. I know this can’t ever make up for. . . for everything that I said. Or rather, didn’t say. . . Ba’t ko ba ‘to ginagawa? [Ibabagsak niya ang prop sa sahig]

koro 8

[Nangungutya] Ba’t nga ba natin pinagsalita ‘to?

haemon

ANTIGONE, kinausap ko naman si Papa. Sobrang magkatulad nga kayong dalawa. Pareho kayong. . . I don’t know. . . you. You’re both looking at me like you’re waiting for me to disappoint you. Or to pick a side. Parang unfair naman yata ‘yun.

[Kay ANTIGONE] I tried to sell him your opinion, which I understand. . . BASTA! My point is, ANTIGONE, I really did try to break it down to him that his opinion is not the only right one. Sabi ko, “Pops, nothing means more to me than your continuing wisdom.”

kreon

Good. Lahat ng tatay, hinahangad ‘yan. Na tularan sila ng mga anak nila. Each son hating his father’s enemies and honoring his father’s friends.

haemon

Sa inyo ko po talaga natutuhan ang loyalty.

kreon

A family trait that your cousins did not inherit, I’m afraid.

haemon

Yes, I understand. But I also understand that. . . . well, it’s easy to associate the disappearances and killings with the militarization that you enforce, Pops.

Mag-iingay ang KORO. Naibubunyag ang lahat ng gusto nilang maibunyag. haemon

—But I’m not saying they’re right, Pops! I’m not saying that!

kreon

If I permit my own family to rebel, anak . . . what kind of leader does that make me? I have no dealings with lawbreakers! [Bubulalas siya, magwawala] Or you! Critics of the government! Nilagay niyo ako sa puwesto ‘di ba? Gagawin ko trabaho ko, the way I see fit!

Pipigilan siya ng KORO habang nagwalala siya. kreon

Kinalimutan mo na ba kung ga’no kahirap ayusin ‘yung gulong iniwan ni OEDIPUS at ng mga basagulero niyang mga anak! ?

antigone

Kaayusan? HAEMON! Hahayaan mo siya to rule with only order in mind?

kreon

Naniniwala ka bang naiintindihan ng mga rebeldeng ‘yan ang pinaglalaban nila?

antigone

And what’s the price of this order, HAEMON? More bodies!

Patatahimikin siya ng KORO. haemon

THAT’S NOT—

kreon & antigone Whose side are you really on?

Saglit. Aabangan ng buong KORO ang sagot niya. Wala siyang maisagot. Tahimik siyang babalik sa puwesto, pero ibabalik siya ng gitna. punong korista Palakpakan niyo nga ang Balimbing. [Kay HAEMON] Aba, ang galing naman nito!

[Sa KORO] Ano, gusto niyo ba pag-usapan ‘yung . . . [Kay HAEMON] Ano na nga ulit sinabi mo?

Tawanan. koro 6

Wala! Wala siyang kuwenta!

punong korista Susuriin pa ba natin o magpatuloy na? koro 7

(Itataas niya ang kamay niya) Gusto ko pong suriin ang sinimulan niya.

Haharap siya kay KREON. Ituturo niya ang buong entablado, ang KORO. Mr. President, ang tawag sa ginawa namin ay pakikinig sa iba dahil ang lipunan ay lipunan, hindi sakop ng isa.

koro 7

[Sa KORO] May punto naman ‘tong si Balimbing sa ‘king palagay. 'Di tulad ng ama’t nobya niyang away lang nang away.

koro 6

Pero si ANTIGONE dapat lang magmatigas, lahat naman tayo rito, pinuwersang maging marahas. Buhay na maginhawa ang pinili niyang bitawan, ‘di tulad niyang si HAEMON na walang paninindigan.

koro 7

Huwag magtangkang tawagin na inyong kinatawan ang isang babaeng sariling problema lang ang tinugunan. Makapangyarihan siya at gayon din pamilya niya, at ngayon lang siya kumilos dahil apektado siya.

[Lalapit siya kay ANTIGONE] Ngayon lang siya umimik kung kailan may kinalaman siya.

punong korista Puwes, pakinggan ang mga tetestigo laban sa kaniya. v. prosecution: koro 3 vs. haemon SLIDE 15: “Privilege of Neutrality, Prosecution Argument” koro 3

Tinatawag po namin ang anak ng pangulo na magsalita.

punong korista O, ibababa niyo raw siya. Ipupuwesto ng KORO si HAEMON. koro 3

Ano’ng relasyon mo sa pangulong si KREON? 47

haemon

Kasasabi niyo lang, anak niya ako.

koro 3

At kay ANTIGONE, na pinaparatangan namin ngayon?

haemon

Ikakasal dapat kami . . . nitong Hunyo.

Sabay-sabay mangungutya ang KORO: “Awwww” koro 3

Kung gano’n nakilala mo ang dalawa niyang kuya? Si ETEOCLES na nag-sundalo, at ano naman ‘yung isa?

haemon

Si POLYNICES. . . sa pagkakatanda ko ba? ['Di niya matingnan si ANTIGONE o ang tatay niya] Maybe not a terrorist. Ano, mas aktibista. He was fighting for land redistribution, kaya sumali siya sa isang grupo na—

koro 3

At ang grupong ito, tama ba, ay nag-armas?

haemon

Actually—

koro 3

At ‘di ba, ang grupong ganito ay pinagbabawal ng batas?

haemon

. . .T-tama po kayo.

koro 3

Mismo! Ibig sabihin niyan, ‘di natin mapagkakaila, na ang hinahanap ni ANTIGONE ay makasariling hustisya. Dalawa po silang magkapatid na nilagay sa panganib ang ibang tao dahil sa mga paniniwala nilang 'di naman totoo. Hindi po totoong si POLYNICES

ay bayani, at ‘yun ang katotohanang ‘di tanggap ni ANTIGONE.

[Kay HAEMON] Ikaw naman, ‘di mo ‘to sinabi sa magaling mong nobya?

haemon

She persisted despite the consequences, wala na po akong nagawa. I didn’t want to overstep especially kung may kinalaman tatay ko.

koro 6

At kasama sa problema ‘yang pagiging balimbing mo.

koro 3

No further questions, Your Honor.

vi. defense: koro 2 vs. kreon SLIDE 16: “Privilege of Neutrality, Defense Argument” punong korista May tetestigo ba mula sa Depensa? koro 2

Ako po si Malaya Castillo, magte-third year college na po. Maraming magsasabing magaral na lang ako, kaysa lumabas sa kalsada o pumunta sa mga ganito. Pero ‘di ito HAEMON, ‘di nito kayang manahimik na lang at tumango, kung lantaran na kaming sinusupil at ginagago. Kung hindi siya makapili, ako na lang po ang magsasabi: Sang-ayon ako kay ANTIGONE anuman ang ito itutuon niya, babae siya’t menor de edad pero kumilos agad siya. Nasa puwesto siyang mapansin at ginamit niya ang boses niya. Lahat dapat ng Pilipino, sikapin maging tulad niya. Tanggihan natin ang pang-aapi sa parehong kilos at salita. Hindi sa lahat ng bagay, 49

Sir HAEMON, ay may grey area.

So what po ba kung ‘di nito naabutan si OEDIPUS o mabait raw dati si KREON? Galit kaming kabataan sa kawalang-katarungan ngayon! Mr. President, you can no longer silence your critics the way you manipulate your son. All the cries of the people you hear now, it all started with one. [Titingnan niya si ANTIGONE] It makes all the difference kung meron kang paninindigan. Kaya tingin ko, silang mga ‘di nagsalita [Tututro kay ISMENE at HAEMON] ang may pananagutan.

‘Yun lang po.

punong korista Salamat, Malaya. Dadako na tayo ngayon sa susunod na eksena.

part 1v: privilege of sustenance vii. scene: hinggil sa mga bantay SLIDE 17: “Exhibit B, Privilege of Sustenance: Hinggil sa mga Bantay” Papasimulan ng KORO: koro 8

Exhibit B—

punong korista C. Isama na natin ‘yung kay HAEMON. koro 8

[Bubuntong-hininga] Exhibit C: Ang walang pasubaling pagpuslit ng katawan:Isa ang may gawa, ilan ang paparatangan?

koro 1

Akala nitong ANTIGONE siya lang ang parurusahan?

punong korista Ang gabing natuklasan na nilibing ang bangkay ni POLYNICES. Eksena! Ang mga karatulang nakasabit sa mga GUWARDIYA: “Sunudsunuran,” “Crony,” “KREON PA RIN MGA ULOL” Aabutan sila ng mga kodigo. guwardiya 1

Alan Bonilla po. Ikalawang Batalyon!

guwardiya 2

Andre Ballena po. Ikalawang Batalyon!

guwardiya 3

Anton Bugayong po. Ikalawang Batalyon!

Sasaludo ulit ang tatlo. kreon Ano’ng sadya niyo? guwardiya 1

Ano po, Ser. Bale, nang maganap po ang pangyayari. . . agad kong sinabing dapat ipaalam ito agad sa inyo. . . Kaya dinala ko po sila rito, Ser. Sila po magsasabi. [Itutulak niya ang GUWARDIYA 2]

guwardiya 2

Ser . . . suhestyon kong magbunutan kami sa kung sino’ng pupunta. 'Di ba po kasi, ayaw niyo sanang maiwanang walang guwardiya ang bangkay? Dapat, iba ‘yung bantay ng bangkay at iba ‘yung mag-uulat tungkol sa bangkay. [Itutulak niya ang GUWARDIYA 3]

kreon

Ano nga tungkol sa bangkay!

guwardiya 3

[Mapapalunok] Ser, labing-isang taon po ako sa 51

hukbo. Nag-volunteer po ako! guwardiya 2

Ako naman po tatlong beses nang nasugatan.

guwardiya 1

Ser, magaling po akong sundalo! ’Di po ako abusado. [Matatawa siya] Tama po ‘yung i-skrip! Tapat po akong tagasunod niyo.

guwardiya 2

Ser, dapat po kasi, trabaho ito ng kabo. Rekomendado na nga po akong maging kabo pero hindi pa po inaaprubahan.

guwardiya 3

Ako rin po, Ser. Sa Hunyo pa raw po.

kreon

Diretsuhin niyo ‘ko, Alan. Andre. Anton. ‘Ka ko, anong sadya niyo rito? Kung may nangyari sa bangkay, baka katayin ko kayong tatlo.

Maninigas sa puwesto ang tatlong bantay. kreon

That was a joke. . . Wala ba kayong sense of humor.

guwardiya 1

Ser, binantayan naming maigi ang bangkay, Ser. Amin po ‘yong shift na alas dose hanggang umaga. . . ‘yung pinakamahirap po, Ser. Kahit madilim. Nakakaantok.

guwardiya 2

Masakit po sa batok. Malamig. Umaalingasaw pa po ‘yung bangkay.

guwardiya 3

Ako po, Ser, gising na gising! Nagle-labor po kasi kagabi si Misis, naghihintay po ako ng text.

kreon

DIRETSUHIN NIYO NA AKO KA’KO!

guwardiya 3

[Sasabog] Ser, maniwala po kayo! Ako po’ng unang nakakita!

guwardiya 1, 2, 3 [Sabay-sabay, habang nagtutulukan] Ako, Ser! Itanong niyo man sa iba / Ako po unang sumigaw! / Sinungaling sila! kreon

TIGIL! SUMIGAW NG ANO! ANO’NG NAKITA NIYO?

guwardiya 1, 2, & 3

Ang bangkay po, Ser! May nakapuslit, Ser!

guwardiya 1

Nawawala po ang bangkay!

kreon

[Mapapatayo] Pa’nong nawawala?!

guwardiya 3

Ser, nando’n po dati ‘yung bangkay! Wala na po ngayon!

guwardiya 2

Ser, pinunit po ang karatulang pinalagay niyo. ‘Yung nakalagay na “Wag Tularan,” “Wag Lara” na lang po ang naiwan.

guwardiya 3

Ser, Lara po ang pangalan ng Misis ko!

kreon

GET OUT! Hanapin niyo ang may kagagawan nito, and bring him here alive! Ako mismo babaril sa kaniya!

Tatango silang tatlo. kreon

ANO PA’NG HINIHINTAY NIYO!

guwardiya 1, 2, &3

Ser, ito na po, Ser! 53

punong korista Tigil-eksena! viii. prosecution: koro 4 & guards SLIDE 18: “Privilege of Sustenance, Prosecution Argument” Papasimulan ng KORO: koro 4

Ako po si Sharron Vallestero BIR Officer, Revenue District Office 31. Isang government employee. I believe that I’m in a position to provide everyone some clarity. Kilala ko po si KREON dahil naging boss rin siya ng Tito ko, at kahit kailan po, hindi siya nahirapan o kinawawa sa trabaho. Maganda po ang relasyon ng Pangulo ‘di lang sa mga appointed chairmen niya, hanggang anak ng anak ng empleyado ay kilala’t alaga po niya. Alam ko ‘yan dahil dumalaw siya no’ng yumao na ang Tito ko. Kinumusta niya kaming lahat, inalukan pa kaming magkapatid ng trabaho. Masasabi ng iba na strikto siya at uhm. . . expressive magsalita kung madalas, pero umuugat ang lahat ng ito sa pagmamahal niya sa Pilipinas.

Based on personal experience po, welfare lang po ng bansa ang priority niya, lalo na’t sa kaniya bumagsak ang lahat ng problemang iniwan ng mga pamangkin niya. Tapos dumagdag pa ‘yang si ANTIGONE, na sarili lang ang iniisip! E kung wala naman siyang ginawang mali, ‘di naman siya basta-basta ipapadakip. All KREON is doing is restoring a much-needed stability, at sa paglibing ng kapatid niyang terorista, she violated that cause and committed a crime 54

willingly. punong korista At paano kaklaruhin itong mga pahayag mo? koro 4

Ipapatawag ko ang mga guwardiyang nangdakip sa akusado.

Tutungtong ang mga GUWARDIYA sa puwesto. koro 4

Sila po ang makapagsasabi sa atin bilang mga tagabantay, kung ano ang implications ng paglibing ni ANTIGONE sa bangkay.

guwardiya 1, 2, &3 [Sasaludo sila kay KREON] Ser! koro 5

Sus, hindi niyo naman kinailangan gawin â&#x20AC;&#x2DC;yon!

guwardiya 1

Mam, mahalaga po talaga sa aming sumunod sa protokol, Mam. Itinataya po namin mga buhay namin para diyan. Kailangan po namin ipagtanggol ang karangalan ng Batalyon, at lalo na Mam ang mga batas na pinapatupad po ni KREON.

koro 4

At itong mga batas ni KREON ba, sa tingin niyo ba ay malupit?

guwardiya 1

Mmm . . . ginagawa niya po trabaho niya, gaya ng ginagawa namin ang amin.

koro 4

At tungkol po sa trabaho niyo, how did you find the culprit?

Magtitinginan ang mga GUWARDIYA.

guwardiya 3

guwardiya 1

Mam, ako po ‘yung unang nakakita na wala na po ‘yung bangkay. Nagulat akong sa dami ng sinira niya, ni wala man lang kaming narinig na ingay. Putol ‘yung mga barbed wire tapos punit ang mga karatula. Nakakagulat lang kasi madalas Mam sa kriminal, ayaw nila mahalata. Gaya po ng sabi ko Mam, mga buhay po namin ang nakataya. Kaya no’ng binasura niya’ng poste namin parang dinuraan na rin niya kaming mga guwardiya. Araw-araw ‘di namin alam kung lulusubin kami ng mga rebelde, o parurusahan at bababaan ng ranggo kung magalit ang Presidente.

Tatango ang mga kasama niya. koro 4

Ang sinasabi niyo po, tama ba, ay walang pakialam si ANTIGONE sa inyo?

guwardiya 3

Minaliit niya kami, palibhasa alam niyang maliit kami sumuweldo. Naku Mam, ilang taon na akong nag-aabang maging kabo, pero gano’n po talaga, magtiis ka kung gusto mong umasenso. Inakala siguro ni Madam [tinutukoy si ANTIGONE] na masusuhol niya kami.

guwardiya 2

Mam, tapat po dapat ang sundalo sa Presidente.

koro 4

Okay, one last question na lang po and then tapos na. Makatarungan ba sa tingin niyo na ilibing ni ANTIGONE ang kapatid niya?

Titingnan nila si KREON, tapos ang isa’t-isa. 56

guwardiya 1

Mam . . . andami pong nakawawa sa bakbakang sinimulan ng mga rebelde, sa halip po na makipag-usap na lang e nang-displace pa ng mga residente. Andami pa naming mga kasamang namatay na mabubuting tao.

guwardiya 2

Kasama po do’n si ETEOCLES. Aba ‘yun po ang tunay na sundalo. Idol na idol po namin ‘yun, Mam! Mabait at matalino. Bale, pangarap ko nga pong maabutan siya, maging sundalong kasinggaling niya. Pero pinahamak ni ANTIGONE mga posisyon namin bilang guwardiya. Nabalewala lahat ng pinaghirapan ko dahil po sa kaniya.

guardiya 3

Mam, may pamilya naman po kami tulad ninyo. ‘Yang asawa at anak ko po, dito lang umaasa sa trabaho ko. Wala pa nga pong ni-isang taong gulang yung anak ko.

guardiya 1

Ako rin Mam, may kailangan akong buhayin, lahat po kami dito, may mga pamilya rin. At ‘yung mga pinatay ni POLYNICES, may mga pamilya rin!

guardiya 2

Malamang po matagal nang nag-uusap si POLYNICES at ANTIGONE. Dapat halungkatin ang mga gamit niya.

koro 8

Objection! Humihingi ng ebidensyang hindi mahalaga.

guwardiya 3

A, alam na pala pinagtatanggol nila.

nilang

terorista

‘ang

Magkakagulo. punong korista ORDER! [Pupukpok siya sa maso] ORDER! Ang susunod na magsasalita? vi. defense: koro 8 SLIDE 17: “Privilege of Sustenance, Defense Argument” koro 8

Ako po pala si Alex Santos, 19 years old from Bataan. Bale ngayong taon, 5 years total na akong naninilbihan, sa isang putahan sa Hermosa sa “Bistro 166.” Pero ang totoo’y linggo-linggo kaming nire-raid ng mga pulis.

Law enforcement nga sila, pero di sila mga tagapangtanggol. E serbisyo nga namin ang bayad kung kailangan sumuhol. ‘Yang mga dumakip naman kay ANTIGONE, basta na lang nila siyang tinangay, e wala namang masama sa paglibing ng ating mga patay.

Simula nung tumungtong si KREON, grabe ‘yan sila magmalupit. Palibhasa protektado sila ng pangulong ‘di marunong magmalasakit. Basta natawag na hotspot ng droga, lulusubin agad nila. May nasa Wanted List nga silang trese anyos kasi tinawag niyang “terorista.”

Mahiya ka KREON sa ginagawa mo sa mga sundalo mo. Marangal ang mga trabaho nila, hindi sila sunud-sunuran mo! ‘Wag mo silang gawing mga makinang pangsupil ng ‘di mo 58

kasundo!

[Haharap sa mga manunuod] ‘Yun lang po.

punong korista Kung tapos na ang mga tetestigo, ituloy natin ang pagsasara ng kuwento. part v: privilege of sustenance vii. scene: kreon confronts antigone SLIDE 18: “Exhibit D, Privilege of Power: Hinggil sa Binabantayan” Papasimulan ng KORO: koro 2

Exhibit D:Para sa mga makapangyarihan lang ang pagiging mahabagin

punong korista Ang gabing magtatapat si KREON at ang salaring si ANTIGONE. Eksena! Magbabasa si KREON mula sa kodigo. kreon

Sino kaya ang may sala? Kaawaan sana ng Diyos ang lahat ng mga pinaslang-- [Ibababa niya ang kodigo niya] No, my God is not a God that favors lawbreakers!

Tawanan ng KORO. punong korista A, gano’n ba? Ano ulit ‘yung kasasabi lang niya kanina? koro 6

“Ako mismo babaril sa kaniya!”

Magtatawanan sila, kunwari binabaril nila ang isa’t isa. 59

punong korista Papangatwiranan mo pa ‘yang karahasan mo, E dumagsa na ang mga kamao namin sa ‘yong pinto. koro 8

Kami-kaming mga pagod nang magtiis at maghintay.

koro 5

Kaming mga di nalibing ang aming mga patay.

kreon

Those who fought valorously for their country deserve a memorial. Those who threaten it must be eliminated. Ano ba’ng mali do’n?

koro 2

At ang mga naiwang nakalantad lang sa lupa? Ano ba sa tingin mo ang pinaglaban nila?

kreon

I am trying to stabilize this country, but I cannot please everyone.

punong korista At kahit pa, pinaabot niyo na kami sa sukdulan. Kaya nga nagtayo kami ng korteng kami ang pakikinggan. kreon

Nilalabag niyo lang mga sarili niyo! Sino ba’ng nagbigay sa ‘kin ng kapangyarihan ko?

punong korista Kaya nga kami rin ang maglalagay sa ‘yo sa tamang puwesto. Susubukan ni KREON sugurin ang PUNONG KORISTA sa galit. Mapipigilan niya ang sarili niya. koro 60

[Sabay-sabay, alinman sa mga sumusunod ang tingin nila ang angkop na sabihin nila]

Pwe! Manigas ka!/Tama, KREON! Tama!/ Tangina mo!/ O rinig niyo ‘yun?/Bobo amputa!/Mabuhay ka KREON!/KREON pa rin, mga ulol!/Isunod niyo na nga ‘yan!/Dapat si KREON ang patayin, di si ANTIGONE!/ Punish lawbreakers, not protectors of the law! Lalapitan si KREON ng ilang miyembro ng KORO para higpitan ang pagkagapos sa kaniya. Pipigilan sila ng PUNONG KORISTA. punong korista Bayaan niyo’t siya mismo’ng kumakapit sa sarili niyang kuwerdas. Tingnan natin kung san siya tatakbo pag nagawa niyang kumalas. koro 4

Aba! At ano ang Presidente, asong ulol?

koro 8

Kita niyo namang takot siya, kaya tahol siya nang tahol.

Magkukunwang mga aso ang KORO, tumatahol, umuungol kuno sa buwan. koro 7 Sabi ko na kasi sa inyo, dumiretso na tayo sa paglilitis. koro 3

E ikaw nga ‘tong nagsabing dapat tayong magmalabis.

koro 2

Pag oras nang tumestigo, dahil ‘yun naman ang mahalaga.

koro 5

Hindi! Ginago tayo ng mga pulitikong ‘yan! Pagtripan niyo pa sila!

Magkakagulo. Itataktak ng PUNONG KORISTA ang kaniyang maso.

punong korista ORDER! ORDER! ‘Di ba’t may tungkulin pa tayo, may tinakda tayong lugar para sa pagtatalo ninyo. [Sa mga manunuod] Kita niyo na kung ga’no kadaling umandar ang anarkiya. Gano’n po talaga kapag ang mga tao ay galit na. [Sa KORO] Umayos kayo’t malapit-lapit na rin ang inaabangan natin/ Ihanda na si ANTIGONE sa kaniyang pag-amin. Babalik sa puwesto ang KORO, susunduin si ANTIGONE.

Tuloy! Papasok si ANTIGONE, nahuli na siya. [Sa KORO] Bigkasin niyo ang mga linyang hindi niya ginagawa.

Ipupuwesto si ANTIGONE, pinalilibutan siya ng mga GUWARDIYANG nangdakip sa kaniya. koro

“ANTIGONE, ano ang ‘yong nagawa? Hindi ito lugar para sa isang bata!”

kreon

ANTIGONE. . .

koro

“Bata. Antigone, nobya ng anak ko.”

kreon

Tama na!

koro

“Anak ni OEDIPUS na siyang pinatapon! Babaeng walang alam, babaeng mapanghamon!”

kreon

I will ask you only once. What did you do to the body of your brother?

antigone

I paid him respects. As what should be done to the dead.

kreon

Alam mo kung anong ginawa niya â&#x20AC;&#x2DC;di ba? Kung bakit siya namatay? Alam mo kung bakit ko pinagbawal ang ginawa mo.

antigone

Alam ko. Mali pa ring iwanan siyang nakadisplay lang para mahusgahan ng mga tao. He deserves to rest in peace.

kreon

Tinatawag mong panghuhusga ang galit ng mga tao sa kaniya? Subersibo ang kapatid mo, ANTIGONE. Kalaban ng batas!

antigone

Hindi lang ikaw ang pinagsisilbihan ng batas, KREON!

kreon

At lalo nang hindi lang ikaw!

punong korista Huwag kayong nag-a-ad lib diyan! Ulit! kreon

Subersibo ang kapatid mo, ANTIGONE. Kalaban ng batas!

antigone

W-wala akong pakialam sa batas. Hindi sa lahat ng panahon, inuuna dapat ang batas. [Hihiyaw ang KORO.] Lalo na ang mga batas mo. You use the law to justify eradicating people instead of extending help to them.

kreon

Anong tulong ang ibibigay ko sa kanila? They threaten the safety of civilians, kill off good and noble soldiers. People whose families depend on them. I cannot grant criminals and traitors the same protection I extend to good and loyal citizens. Sobra-sobra na â&#x20AC;&#x2DC;yun! 63

antigone

Yet I am here, alive, under your protection. Even if I broke your law.

Hiyawan. kreon

Hindi mo naiintindihan ang ginawa mo.

antigone

Nagkakamali ka. Pinag-isipan ko nang mabuti at pinanindigan ko.

kreon

If you tell me where you buried his body, if you promise never to do it again, kakalimutan kong nangyari â&#x20AC;&#x2DC;to.

antigone

Your guards brought me in knowing you are loyal enough to your country to punish your own nephew. Why am I any different? Dahil babae ako? Dahil bata?

kreon

We can do something about them, madali silang patahimikin.

antigone

Hindi mo ako kayang ipapatay.

kreon

Thatâ&#x20AC;&#x2122;s nonsense! Iâ&#x20AC;&#x2122;ve gotten my hands dirty, I do not give orders I cannot execute myself. [Titigil siya sa pagbasa. Ipapaliwanag niya ang sarili niya] Yes, I never hid that about myself and yet I am here. Unlike the Presidents before, I know the cost of the security that the people deserve and I did not cower in fear.

Mula rito, hindi na sila nagbabasa mula sa kodigo nila. Hahayaan sila ng KORO magsagutan, hindi nila inaasahan ang mga maririnig 64

nila. antigone

E di panindigan mo lahat ng dineklara mong gawin! May konsiyensya ka pang ititira para sa ‘kin, gamitin mo na lang sa mga inosente.

kreon

Inosente ka, ANTIGONE. You don’t know any better.

antigone

I’m not the only criminal in this country who didn’t know any better.

kreon

POLYNICES knew better. He knew the dangers of giving these rebels the firearms they needed, but he did so anyway. This is all so much bigger than you could have understood. Naiintindihan ko, anak. Pinapatawad kita.

antigone

That doesn’t justify leaving him to rot above ground as if he weren’t human.

kreon

Mag-isip ka, ANTIGONE. Sino ba’ng unang nag-violate ng ceasefire after I initiated peace talks? Sino’ng nagpatuloy pumuslit ng dineklara kong bawal ipuslit? Sino’ng nagpupumilit angkinin ang lupang hindi naman nakapangalan sa kanila? Who’s corrupting the youth with antigovernment ideologies? Ito ang mga taong pinagtatanggol mo sa paglibing mo sa kuya mo.

antigone

Nilibing ko lang ang kapatid ko dahil naniniwala akong dapat walang political ideology na mas mataas sa dignidad ng tao!

kreon

‘Pag ako namatay, ANTIGONE, ayokong 65

mabigyan ng lapidang kapuri-puri, na nagsasabing wala akong kasalanan kung alam kong meron. But your brother . . . we cannot commemorate and honor people who committed national atrocities. antigone

POLYNICES was fighting for the people being forced out of their homes.

kreon

He took up arms, ANTIGONE! He helped strategize attacks on major cities. He joined your brother’s killers. Intindihin mo muna ‘yun and stop acting selfishly. Pinning me as your enemy. Tingin mo ba nasisiyahan ako sa ginagawa ko? Hindi ako makatulog. Ilang guwardiya man ang ipuwesto ko diyan sa labas, hindi ako mapalagay.

antigone

Because your guilt and fear are eating you. You know your people are angry!

kreon

ANTIGONE, I have no choice but to place you on house arrest. I will find a way to retrieve POLYNICES’ body before word of your insurrection gets out. I have better plans for you than to let you die.

punong korista Tigil-eksena! Suriin na natin ang panghuling ebidensya. Mauna na prosekusyon, sunod ang depensa! viii. prosecution: koro 7 vs. family SLIDE 18: “Privilege of Power, Prosecution Argument”

koro 7

Eva Mangubat ang pangalan ko. Na-redtag ang mga magulang ko at ‘di ko na sila nahanap. [Kay ANTIGONE] ‘Di ko po sila nailibing.

I’m sorry for your loss pero hindi tayo magkasangga. Nasa’n ‘yung pagkabayaning ‘yan nu’ng kami ‘yung binansagang terorista? May kapangyarihan ka palang iwasto pangalan ng kapatid mo, samantala kami na minamasaker. . . Wala lang? Bobo sa negosyo? Kaya raw ako mahirap kasi tamad ang mga magulang ko?

Sabihin niyo ‘yan sa mga taong maghapon sa palayan, pero umuuwi pa ring gutom dahil sa tarriffication na ‘yan. Sa gobyerno kami umasa, pero sila ang nagtatamad-tamaran! Binigo kami ng gubyerno ni KREON, na mas abala pang mang-api ng kriminal kaysa magbigay-tulong.

Kailanman, ANTIGONE, hindi tayo magiging pantay. Kaya niyong pabagsakin ang presyo ng ani namin, kaya niyo kaming ipapatay. Kaya niyong gumawa ng mga batas para angkinin ang lupa namin, ubusin kaming mga mahihirap at ang mga plunderer palusutin! Para po sa akin, dapat parusahan silang lahat! Pamilya naman nila ang iwanan natin sa nasusunog na gubat!

Magsisimulang magwala ang KORO 7, pero pakakalmahin siya ng mga kasama niya. punong korista Depensa? viii. defense: koro 5 vs. kreon 67

SLIDE 15: “Privilege of Power, Defense Argument” koro 5

We would like to call again Mr. President, KREON, to the stand.

Hiyawan ng KORO. Sabik silang marinig ang testimonya ng Presidente. koro 5

Mr. President, maipagmamalaki niyo ba ang mga patakaran ninyo?

kreon

Hindi niyo maiintindihan ‘to hanggang nandito kayo sa puwesto ko.

koro 5

Paki-explain naman po, Sir, kung gano’n, ang ‘di namin naiintidihan? ‘Yung killings po ba muna o pagtayo ng bagong Dam?

kreon

You’ll find it hard to believe but I have the interest of the state in mind. Someone had to fix the mess that OEDIPUS and his sons left behind. Ginagawa ko ang makakakaya ko upang maibalik sa tamang kundisyon ang Pilipinas.

koro 5

At kasama po do’n ang pagpatay sa lahat ng 'di sang-ayon sa batas?

kreon

This country became a lawless warzone, kung ‘di niyo ‘yun alam!

koro 5

Kaya madali po sa inyong i-pin sa resistance ang source ng kaguluhan? Hindi niyo ba naisip na ang problema nasa administrasyon?

kreon

Hindi ko maaayos ang problema sa loob ng anim na taon. Lahat naman ng Presidente, pati si OEDIPUS, we do what we can. Hindi agad nape-perfect ang policies, hindi overnight naaachieve ang reform. Hindi rin lahat ng cabinet members ko share the same beliefs or intention. Hindi totoong wala akong pakialam sa mga namatayan. Mga pamangkin ko rin mismo ang mga namatay, alam ko rin ang pakiramdam niyan. But I stand by what I said, na walang angat sa batas.

koro 5

Mr. President, andami pong taong pinapaslang basta-basta sa labas. Pero nakita naman nating lahat na kay ANTIGONE, nagbawas ka ng dahas? Ito ba’ng sinasabi niyong “lahat ay patas?”

No further questions, Your Honor.

Magkakagulo. punong korista Order! ORDER! Tapos na ba nating pakinggan ang lahat ng testimonya? Hiyawan ng KORO. punong korista Kung gano'n, maghanda na kayong magbilang. [tinutukoy si ANTIGONE] At ipuwesto niyo na siya. Dadalhin si ANTIGONE sa gitna, kung saan binaril ang SENADOR sa simula ng dula. koro

Lantad na sa inyo ngayon ang mga kaganapan at 69

talumpati. Ang parusang ipapataw, kayo mismo ang susuri.

part vi: paghatol SLIDE 16: â&#x20AC;&#x153;Paghatolâ&#x20AC;? i. verdict punong korista Mga hurado, ngayon ay babasahan ko kayo ng tawagin na nating gabay sa pagboboto niyo. Itataas ninyo ang kulay pula kung si ANTIGONE ay may sala at dapat siyang mamatay. Kung 'di sang-ayon sa mga akusasyon, puti ang itataas ninyo na kulay. Mula sa kodigo niya: punong korista Napatunayan ba sa inyong tingin ang mga punto ng Prosekusyon, [itaas ang pulang bandera] o si ANTIGONE ba ay tama sa ginawa niyang insureksyon? [Itaas ang puting bandera] Bibigyan ko kayo ng tatlumpung segundong pag-isipan ang boto. Pero tandaan ninyong â&#x20AC;&#x2DC;di lang buhay ni ANTIGONE ang nakasalalay dito. Kung piliin ninyo ang puti at papalayain siya, maipapasa ang pagbabayaran niya sa iba. Uunahing bilangin ang mga nagtaas ng pula. Maaaring magpatulong sa mga manunuod mismo. Sunod na bibilangin ang mga nagtaas ng puti. ii. antigone is guilty 70

(Mas maraming nagtaas ng pulang tela) SLIDE 17: “Guilty” punong korista Nanalo ang pula! Magwawala ang KORO. May mga sang-ayon sa hatol at nagdidiwang. Ang iba’y pilit pa ring nagpo-protesta, pinapakiusapan ang mga manunuod na baguhin ang desisyon nila. Itataas ng PUNONG KORISTA ang kaniyang maso upang patahimikin sila. Tapos na ang paghatol. Susuotan si ANTIGONE ng sako na tulad ng sa Senador. Susubukang kumawala nina ISMENE at HAEMON. Itataktak ng PUNONG KORISTA ang kaniyang maso. koro

Napagdesisyunan po ng kagalang-galang na korteng ito na si ANTIGONE ay makasalanan at makasariling tao.

punong korista At ang parusang ipapataw sa katulad niyang gago? Tahimik ang KORO. koro 7

Kamatayan!

koro

Patayin na siya!

punong korista Bueno! Babarilin si ANTIGONE. Mapapaluhod si ISMENE at iiyak naman si HAEMON. 71

punong korista [Sa KORO] Sinong isusunod? Pagdedebatehan ito ng korte, ngunit puputulin sila ni HAEMON. Tatayo siya sa dating puwesto ni ANTIGONE, iaalay ang mga kamay niya. haemon

Ako! Ako na, huwag na kayong magtalo. I plead guilty! Pops, I’m sorry.

ismene

HAEMON, please!

koro 7

Sandali, si KREON ang isusunod gaya ng pinag-usapan!

koro 3

E nagboluntaryo na nga ‘yung tao—

koro 8

Parehong proseso dapat sa lahat ng pinaratangan! Anong pinagkaiba natin kay KREON kung galit ang magdedesisyon?

koro 2

Hindi niyo nga pinagsalita si ANTIGONE, tapos makikinig kayo kay HAEMON?

Sisiklab muli ang gulo. Hindi na sila mapatahimik ng PUNONG KORISTA. Bigla, isang putok ng baril. Sigawan ng mga tao. Matutumba si HAEMONG duguan sa tabi ni ANTIGONE. Matatakot ang mga tao, maliban kay KORO 6 na may hawak na baril. Magbibintangan sila, sigawan. Ilan sa mga miyembro ng KORO, susubukang itakas sina ISMENE at ang mga GUWARDIYA palabas ng entablado. Magsisislaglagan ang mga itinayo ng KORO na karatula, mamamataymatay ang Projector at mga ilaw. Magloloko ang Sounds System, kaya paulit-ulit na tumutunog ang “The court is now adjourned. The Court is now adjourned.” Ang maiiwan lang na hindi gumagalaw 72

sa gitna ng gulo ay si KREONG bitbit ang katawan ng anak niya, naghihinagpis. Mamamatay ang ilaw. WAKAS

Fold me, pages, whole with this book closed, take a picture of the dirty sunset, car exhaust and coffee grounds from the bottom of a cup that my fingers can’t reach, I’m sorry I’ll be late typed on my screen, I mean it this time, you’ll have to believe this is the better story—I’ve written down a list of beautiful places to go to, you’ll find that, in this revision, I’ve replaced the skyline with Gaudí’s body buried where a children’s school used to be, basilica towers, like milk teeth, oddly shaped and reaching a crooked sky, eventually all things will topple over, which is to say I’m late and trying to fold my city onto yours, a crossbite but I’m waiting for the train to leave, everyone here will nod their heads to the tracks, for balance nouns become verbs to save time, in metronoming

Treefingers

raphael a. coronel

buildings swaying long and sinuous, flower stalks and buds whiplike with a windspeed pushing things over, here, rows of arms hanging, sore from holding on to the railing overhead, sweat like morning dew, migration is acceptance of a lack, of anything possessed ineffable, tell me where to meet you, columns and beams thick with vines spreading tendrils, upward curving, bulbous colors staining light, making space explode, into spires carved equilibrated, I got kicked by the man I stepped on by accident, the app says Iâ&#x20AC;&#x2122;m minutes away if I start brisk walking past vendors selling burnt animal intestines, the scent will stay on my clothes, I pressed them myself though, youâ&#x20AC;&#x2122;ll see cement smoothed out, carved into letters and architecture, weâ&#x20AC;&#x2122;ll design our way out of this, naturing suspended in structure.

76 stroked any other ripping

Hair parted

happened

The ground

sucked into a vacuum—

and

in half

melding

kissing

Heaven

way

humming

Mothers

hell

by gentle

their souls

Babies

opened

and then

crackling

the waves

The sea The sky

It couldn't

assurance

Lovers saying

sacrilege—

Praying

of retribution

fingers

whispering

crying

psalms

rumors

not listen—

We did

just

songs

The melodic

wicked

The screaming

Angel

blown

Trumpets

after C.T. Salazar's poem about Noah's Ark

Sound Catalogue at the End of the World

bianca faith a. santiago

every noise

in flames

churning

have

and forever

goodbye

we did not

oh glory

of relief

sean carballo

Inventory Accounting for the birdwing hanging on to my bathroom window, poor guy, accounting for the way Brian Wilson cry-sings at the end of You Still Believe in Me, how everyone believes his adolescent voice, accounting for my best friend’s Instagram addiction, friends, acquaintances, avoiding hugs like the plague, my Lola in the sixties, New York City, dead birds, “Be free little one,” accounting for the one November night when the firefighters outside Lola’s building were so quiet, virtual cohabitation, “Just shut up and work,” Mad Men, Instagram filters, accounting for sixties ad men in New York City, “I’ll post it on my dump lang naman!,” things coming to a head, selfies, ♫, I try hard to be strong but sometimes I fail myself ♫, accounting for doctors doing their best to stay calm during an emergency, accounting for how I can’t stay calm during a class lecture, White Flower, Meditations in an Emergency, accounting for the one evening Lola told me how brokenhearted she was when she couldn’t see the Beatles when they came to Manila, concerts, crying in bed, Lola crying because she was supposed to be there, accounting for the first classical concert I ever attended, accounting for how I neglected the young man playing Franz Liszt, virtuoso, Brian Wilson cry-singing, accounting for my poor planning skills, accounting for the need to keep up with iCal, how lists should begin with the easiest task so that you can tick them off early and feel a sense of accomplishment, Progress, accounting for progress in 2020, “Live Long and Prosper,” Mr. Spock, accounting for my inability to process even the simplest emotions, accounting for hand gestures, Vicks VapoRub, “If you can’t stand the heat, get out of the kitchen,” accounting for how I loved being in the kitchen with Lola, ♫ I know perfectly well I’m not where I should be ♫, Pet Sounds, hippies in disarray, Lola in the kitchen, accounting for crystal meth in 1968, poor Brian Wilson, schizophrenia, toxic celebrity culture, must have been a great deal of 77

crying on his part, accounting for missed deadlines, accounting for being the type of person who cries at apologies, accounting for crying over missed deadlines, “Write about your feelings,” Lola in New York City, Gone With the Wind, “Each time my heart is broken it makes me feel more adventurous, but one of these days there’ll be nothing left with which to venture forth,” pork adobo, accounting for the ideal soy sauce to vinegar ratio, The Star Trek Universe, sci-fi series and geeks, leeks and beets, accounting for my sudden hunger, accounting for the fact that growing up makes you more and more independent and so now I have to make dinner for myself, MasterChef, “omg have u seen her latest story on ig,” Tuesdays, the chef versus the cook, accounting for how I will never taste Lola’s pork adobo in my lifetime ever again, and that is a fact, although Mom makes her own version that is very good, “a dash of Worcestershire sauce,” The Secret Recipe, Krabby Patty, animal rights, free versus captive, vegan versus vegetarian, Pag-asa, accounting for the fact that Pag-asa is the first Philippine eagle to have been bred and hatched in captivity, artificial insemination, “Pag-asa Turns 27,” Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration, metaphors, Google, social media, accounting for Instagram stories, sliding into DMs, surveillance state, “HAHAHAHA,” emojis, accounting for capitalization, good grief, accounting for CAPITALISM, BRIAN Wilson, bizarre idioms, PARDON my FRENCH, cat got YOUR tongue, under THE weather, HOLD your HORSES, accounting for LOVE in the time of [insert hashtag], “LMAO,” accounting for mass MURDER, Maguindanao massacre, political motivations, threatened free speech, accounting for personal essays, “IMY,” word count, 2009, a weird year, accounting for that English teacher who threw a slew of papers at me in fourth grade, “These are the WRONG PAPERS!!!” how she told me to get the stack on her desk, accounting for the childhood shakes, “Fifty-eight people were killed in broad daylight,” test papers, the wrongness of it all, stewing over your past, how, it, takes, so, much, of, your, little, heart, how,it,seems,to,chide,y ou,while,you,dream, impersonal, accounting for school rides home, good grief, when does grief ever become good, accounting for the 78

garlic in the pan that is close to browned but not quite, accounting for the magic that is cooking, one cup of vinegar, one cup of soy sauce, two teaspoons of brown sugar, a bay leaf, accounting for exhaustion, “If you can’t stand the heat,” summer, accounting for taking up hobbies during summer vacation, passion project, Instagram themes, Instagrammers and their passion projects, accounting for how I wanted to become a MAGICIAN when I was NINE, magic as a passion project, passion, passing, passing away, David Blaine, accounting for passing visits to my Lolo, how it broke him, Lolo, not David Blaine, accounting for Lolo missing Lola’s cooking, accounting for Lola’s favorite books, “RIP,” Jose Garcia Villa, the starving artist, accounting for the rice cooker, Meditations in an Emergency, garlic about to burn, quick, quick, accounting for the warm glow of an empty sala, the suddenness of it all, the irreversibility, “oh snap,” shockwaves down the spine, toss the garlic out, new pan, once more with feeling, avoiding goodbyes, DepEd, bureaucracy, poor Brian Wilson, accounting for how his father used to beat him and his brothers, how rarely Brian Wilson gives interviews these days, “was that shaping or scarring?,” belts, brothers, The Beach Boys, accounting for the Beach Boys’ legacy, accounting for the fact that I am now craving vanilla ice cream, skipping meals, fasting season, an ABUNDANCE of SWEETS, the sweetness of unspoken kindness, Good Friday, Sweet Caroline, The Beach Boys versus The Beatles, accounting for how barely anyone recognizes the Beach Boys’ legacy these days, Lola in the sixties, accounting for how warm it is now even at night, accounting for the weather, poor Lola, ice cream versus frozen yogurt, terrible times, alliterations, rhyme schemes, Shakespeare, sonata versus sonnet, Gesamtkunstwerk, accounting for writers who write in foreign languages, German, Chinese, Japanese, Filipino, Filipinos, accounting for Filipinos in Saudi Arabia being unjustly treated, hurt, abused, literally working to their DEATH, accounting for Filipinos in New York, NYU, Harvard Business School, Yale, Boston, Massachusetts, accounting for Ninoy Aquino in Massachusetts, political motivations, the irreversibility of a PLANE RIDE, poor Cory Aquino, snap election, Madame President, 79

still sad though, Lola, New York apartments, Brooklyn, rent, ice cream, accounting for vanilla ice cream, my FAVORITE ice cream flavor, Selecta, Magnum, Carmen’s, accounting for OFWs in Madagascar, Instagram feed, Instagram stories of dinner dates, food porn, porn, yikes, accounting for racial politics in 2020, accounting for accounting, Lolo, accountants, The Accountant, board exams, Ben Affleck with a gun, J.K. Simmons, Lola meeting Lolo at WORK, youngsters, the sixties, craving for more than a SENSELESS runthrough of events, dessert, Brrrr, accounting for the AC, Progress, revolt of the masses, evolution versus REVOLUTION, “GRRRRR,” Facebook, “Having a Coke with You,” expanding avenues for PROFIT, making love to a counterfeit, porn, good grief, Gone With the Wind, Lola’s favorite movie, accounting for the box office, “is even more fun than going to San Sebastian, Irún, Hendaye, Biarritz, Bayonne,” accounting for Lola’s teenage days when she would watch movies over and over again, accounting for her cats, Ben Affleck, accounting for where they are now, debating on whether or not to take them, poor Brian Wilson, doctors with white coats, pediatricians who always seem to have an affinity for cats, steaming rice, friends, the irreversibility of making friends, “was that shaping or scarring,” the irreversibility of LIFE, doctors stitching, homemade pork adobo, doctors opening wounds, accounting for dinner alone, being there, hands being held, placemats in disarray, ringing, accounting for the phone just now ringing, not bearing witness, bearing witness, accounting for what’s left of the adobo on my plate as I rush for the phone.

Jayvee del Rosario. Fever dream (I want to stay). Acrylic, paper masks, playing cards, paper dolls and pogs on canvas.

Sam Wong. What People are Saying. Digital collage.

artist statement for HARUROT HARUROT (Acceleration) with Isola Tong and Aisha Mirza. Curated by Arianna Mercado. Livestream, performance, installation, and party. 23 minutes. Enclave Projects Lab, 2020. Photography by Tim Cleary and screenshots by the artist. Queering time, traffic, and technology via a transcontinental celebration, Marasigan livestreamed a regular Philippine commuterâ&#x20AC;&#x2122;s Angkas route with Tong as avatar from her home in Manila to a club, the sounds of which was accompanied with music by Mirza at the gallery space in London. ď¸?

đ&#x;??đ&#x;&#x152;ş

Livestream audio:

Alfred Marasigan. HARUROT (A).

HARUROT (B).

Alfred Marasigan. HARUROT (Screenshots).

HARUROT (Screenshots).

Benjie Bernal. Bagong Taon sa Purok Tres (series) Sindihan. Digital photography.

Bagong Taon sa Purok Tres (series) Sayawan. Digital photography.

Bagong Taon sa Purok Tres (series) Bago Masagasaan. Digital photography.

Bagong Taon sa Purok Tres (series) Katahimikan. Digital photography.

Miggy Inumerable. sketch_191205a (snippet 1 of 6). Software.

sketch_191205a (snippet 2 of 6). Software.

sketch_191205a (snippet 3 of 6). Software.

sketch_191205a (snippet 4 of 6). Software.

sketch_191205a (snippet 5 of 6). Software.

sketch_191205a (snippet 6 of 6). Software.

Nice Buenaventura. Autopotraits. Laser etching on acrylic, PLA filament, and digital print on banner cloth.

Autoportaits (installation shot) Spectogram. Laser etching on acrylic.

Autoportaits (installation shot) Sine Wave. PLA filament.

100

Autoportaits (installation shot) Sine Wave. PLA filament.

101

Autoportaits (installation shot) Sine Wave. PLA filament.

102

Autoportaits (installation shot) Mojibake. Digital print on banner cloth.

103

Autoportaits (installation shot) Mojibake. Digital print on banner cloth.

104

artist statement for Viral On March 12, 2020, President Rodrigo Roa Duterte delivered a public address about the 2019 Novel Coronavirus Disease (COVID19) pandemic and its increasing spread within the country. In the speech, Duterte mentioned the word “health” 18 times. The word “military” is similarly repeated 12 times. In the piece, with every mention of the word “military," it is replaced with the entire speech itself. The final document now contains 40,000+ words and mentions military 140+ times.

105

Jude Buendia. Viral (1). PDF Screenshots.

106

Viral (2). PDF Screenshots.

107

Viral (3). PDF Screenshots.

108

Viral (4). PDF Screenshots.

109

Viral (5). PDF Screenshots.

110

Viral (6). PDF Screenshots.

111

112

Reina Adriano (BS Applied Mathematics with specialization in Mathematical Finance, BFA Creative Writing 2016/2017) Kasalukuyang nakatira si Reina sa New Hampshire, USA. Nilalamig siya rito ngunit wala siyang magagawa. Dinadaan niya na lang ang lahat sa pagsusulat tungkol sa mga pamahiin at panata. Ito’y para kay M--, sapagkat nangakong babalik ako. reina.adriano@gmail.com Sabrina Basilio (BFA Creative Writing 2018) Sabrina Basilio is a writer, actress, and educator-in-training (--which are not necessarily delineated identities, she finds.) She graduated from Ateneo de Manila University with a degree in Creative Writing and a Loyola Schools Award for the Arts in Theater (Performance). She went on to teach English Literature and Theater Arts at JASMS QC for a year, while contributing to various publications, adapting full-length plays, acting on stage, and writing for TV. Her most notable works were bestowed a SALIKHA Creative grant from NCCA and CHED, stage read for CCP's Virgin Labfest, published in Heights, and featured in PINOY AY IBA International News Magazine. Christian Benitez (Kagawaran ng Filipino) Hinirang bilang Makata ng Taon 2018, si Christian Benitez ay nagtapos ng AB-MA Panitikang Filipino sa Pamantasang Ateneo de Manila, kung saan siya kasalukuyang nagtuturo. Nailathala ang kanyang mga akda sa softblow, Diagram, Kritika Kultura, at iba pang mga dyornal sa loob at labas ng bansa. Nakatira siya sa Rizal. Benjie Bernal (4 BFA Creative Writing) Benjie Bernal is a senior studying Creative Writing. His thesis chapbook entitled “Catching Light” are a compilation of essays dealing with memory. He lugs his camera around everywhere because he is training his eye to impose frames on reality, which is to say, finding stories within the everyday. Instagram: @berniebenjie. 113

Nice Buenaventura (Department of Fine Arts) Nice Buenaventura is a visual artist based in Manila, Philippines. Her work often involves an offloading of tensions through drawing, painting, installation and new media. A recent focus on handmade facsimiles of printed matter serves as a commentary on the conditions for the value of art, using contemporary technology and its failures as source material. She is represented by Artinformal Gallery and is a member of the Fine Arts faculty at the Ateneo de Manila University. Currently, she is completing postgraduate studies in arts technology at Queen Mary, University of London through a transnational study grant. As an extension of her practice and exploration of her lineage, she conducts research into decolonised Filipino aesthetics through a community-based and mutual co-learning platform called Tropikalye. Jude Buendia (3 AB Development Studies) Jude believes in Bright & Win supremacy. He also believes he is their third boyfriend. Charot. Follow his twitter and instagram for further updates and kalat: @judebuendia_ “Are you going to age with grace? Are you going to age without mistakes?” –Bastille, “Oblivion” Sean Carballo (2 BS Health Sciences) Sean writes sometimes. Mostly as a gesture of mimicking the writers he loves. And mostly to stall panic. Raphael A. Coronel (BS Health Sciences 2015) Raphael Coronel is a poet from the Philippines. He was a UST National Workshop Fellow (2017). He is currently taking his MFA in Creative Writing in DLSU while working as a project Assistant in

114

the DLSU Publishing house and as a Martial Arts coach in UFC Gym Philippines. He released two poetry zines in 2019 â&#x20AC;&#x201C; Blonde and Hide and Seek. Jayvee del Rosario (AB Political Science 2019) In search of lost things. Richell Isaiah Flores (1 BSM Applied Mathematics with Specialization in Mathematical Finance) Sinubok ko lang sumulat. Kung di man magtagumpay, ang mahalaga ay sinubok ko kahit minsan. richell.flores@obf.ateneo.edu Stanley Guevarra (1 AB Literature (English)) Born in the wrong generation daw siya. Mas gugustohin pa niya maging hipster sa panahon ng Eheads. Ulol. Jim Matthew Ham (AB Political Science 2017) Pinapanood pa rin ang mga eroplano sa himpapawid, at patuloy pa ring nag-aabang. Jonnel Inojosa (BS Legal Management 2016) Tubong-Lucena si Jonnel. Kasalukuyan siyang guro ng asignaturang Filipino sa Nakababatang Mataas na Paaralan ng Ateneo de Manila, at mag-aaral ng Kolehiyo ng Batas sa Unibersidad ng Pilipinas. Miggy Inumerable (BS Computer Science 2009) Miggy Inumerable is a visual artist working mostly with the concept of drawing in different mediums like graphite, ink, moving image, and software. He also teaches computer programming. E-mail : miguellope@unabletocount.com

115

Theresa Magsajo (1 BSM Applied Mathematics with Specialization in Mathematical Finance) Si Theresa ay isang taong madaling malibang sa kahit anong bagay, kahit ito’y napakasimple lamang. Kasama sa mga kinalilibangan niya (maliban sa matematika) ang pagbabasa, pagsusulat, at pagsusubok ng mga makabagong interes, lalo na kung may nalalaan na oras sa mga ito. Hindi man niya matatawag ang sarili niya na isang dalubhasa sa pagsusulat, lalo na dahil para sa libang lamang ang kanyang hilig sa pagsulat; hindi pa siya nakakasali sa kahit anong writer’s club o timpalak sa pagsusulat. Ngunit nananatili siyang bukas sa mga pagkataon na maaaring dumaan para lubos pa niyang mahuhubog patungo sa kahusayan ang kanyang mga akda. Alfred Marasigan (Department of Fine Arts) Heavily inspired by emotional geography, Norwegian slow TV, and Latin American magic realism, Alfred Marasigan (b. 1992) conducts serendipitous research that relates to his narrative as a Filipino queer person to orchestrate an ensemble of objects, places, actions, phenomena, and entities in a livestream format. Through his transmedial practice, he uses livestreaming as a medium to unsettle digital epistemologies, challenge modes of storytelling, navigate the politics of belonging, and apprehend the trappings of chance. Marasigan graduated in 2019 with an MA in Contemporary Art from UiT Arctic University of Norway's Kunstakademiet i Tromsø and is a Norwegian Council of the Arts Grantee for Newly Graduated Artists. In 2016, he had his first solo show Places in the Cultural Center of the Philippines. He has also exhibited in Enclave Labs (UK), Tromsø Kunstforening (NO), Small Projects (NO), and Meinblau Projektraum (DE). Currently based in Manila, he is also a full-time instructor in Ateneo de Manila University and has been a member of the Fine Arts Department for half a decade. Full portfolio at cargocollective.com/alfredmarasigan and updates via instagram. 116

com/alfredmarasigan. #BLM #NoToJeepneyPhaseout #JunkTerrorBill Dorothy Claire Parungao (5 BS Chemistry with Materials Science and Engineering) Kung wala si Dor sa lungsod ng Quezon, nasa Pampanga naman siya. Hanggang ngayon, hindi pa rin siya naubuusan ng mga salita para sa dagat, pag-ibig, araw-araw, at pagkababae. Kung dumating man ‘yong pagkataong ‘yon, baka kailangan ka na niyang pakinggan. ‘Pag tapos ng lahat ng ito, sana matuto na rin siyang makapagluto ng yema cake. Twitter: @dordorclaire Tinyletter: tinyletter.com/sandali Sola Fide Ramos (1 BSMS Computer Science) Kung may makita man kayong umiiyak sa Kostka Extension, Zen Garden, labas ng NRL, o sa jeep papuntang UP Campus, malamang sa malamang siya ‘yun. Nagsusulat dahil may mga katahimikang dapat basagin. Nagsusulat rin dahil nagmamahal pa rin. Bianca Faith A. Santiago (1 BFA Creative Writing) Bianca Santiago is an atheist with a slight fascination for the Book of Revelation. Seeking A Friend for the End of the World is her favorite apocalypse-movie, while her song recommendations for the End Times include (but are not limited to) “Future Starts Slow” by The Kills, “Float On” by Modest Mouse, and “Wake Up” by Arcade Fire. Sam Wong (3 AB Communication) Sam Wong is a seasoned self-taught graphic designer based in Quezon City.

117

Pasasalamat Fr. Jose Ramon T. Villarin, SJ at ang Office of the President Dr. Maria Luz C. Vilches at ang Office of the Vice President for the Loyola Schools Dr. Leland Joseph R. Dela Cruz at ang Office of the Associate Dean for Student Formation Dr. Josefina D. HofileĂąa at ang Office of the Associate Dean for Academic Affairs Dr. Jonathan Chua at ang Office of the Dean, School of Humanities Dr. Priscilla Angela T. Cruz at ang English Department G. Martin V. Villanueva at ang Department of Fine Arts Dr. Gary C. Devilles at ang Kagawaran ng Filipino Dr. Allan Alberto N. Derain at ang Ateneo Institute of the Literary Arts and Practices (ailap) G. Ralph Jacinto A. Quiblat at ang Office of Student Activities Bb. Marie Joy R. Salita at ang Office of the Associate Dean for the Student and Administrative Services Gng. Liberty P. Santos at ang Central Accounting Office G. Regidor B. Macaraig at ang Purchasing Office Dr. Vernon R. Totanes at ang Rizal Library Bb. Carina C. Samaniego at ang University Archives Bb. Ma. Victoria T. Herrera at ang Ateneo Art Gallery Bb. Ma. Mercedes T. Rodrigo at ang AretĂŠ Ang MVP Maintenance at ang mga Security Personnel Dr. Vincenz Serrano at ang Kritika Kultura Bb. Andrea Sawit, Marketing and Events Associate ng Teach for the Philippines Bb. Angel Ramos, Marketing and Events Director ng Teach for the Philippines Bb. Ednalyn Lebrino, Bb. Issa Yang, Ms. Carol Estudillo, 2018 Teacher Fellows ng Teach for the Philippines

118

Bb. Kristine Nuyda, Instructional Coaching Manager ng Teach for the Philippines Bb. Marilyn Tirona at Bb. Jessa Cerbito, Journalism Club Advisers ng Concepcion Elementary School Bb. Jennifer David, School Principal ng Concepcion Elementary School Bb. Thea Soriano at ang The GUIDON Bb. Caila Noche at ang Matanglawin Ang Sanggunian ng mga Paaralang Loyola ng Ateneo de Manila, at ang Council of Organizations of the Ateneo - Manila At sa lahat ng nagpapanatiling buhay ang panitikan at sining sa komunidad ng Pamantasan ng Ateneo de Manila sa pamamagitan ng patuloy na pagbabahagi ng kanilang mga akda at patuloy na pagsuporta sa mga proyekto ng HEIGHTS

119

Patnugutan Punong Patnugot Patricia Clarice A. Sarmiento [ab lit (eng) 2021] Katuwang na Patnugot Mikaela Adrianne C. Regis [bfa cw, ab lit (eng) 2021] Patnugot para sa mga Panlabas na Gawain Brianna Louise M. Cayetano [ab com 2021] Tagapangasiwang Patngugot para sa Komunikasyon

Katuwang sa Pananalapi

Zianne Alyssa Agustin [bfa id 2021] Lorenzo Miguel S. Reyes [bs mis 2020]

Patnugot sa Sining Jude Angelo S. Buendia [ab ds 2021] Katuwang na Patnugot sa Sining

Zofia Lyne R. Agama [ab lit (eng) 2021]

Patnugot sa Disenyo Juan Carlos I. Luna [bfa id 2020] Katuwang na Patnugot sa Disenyo Jana Ysabel V. Codera [ab com 2022] Patnugot sa Ingles Madeleine Ashley P. Sy [ab ec-h 2021] Katuwang na Patnugot sa Ingles

Danielle Michelle B. Cabahug [bs ctm 2020]

Patnugot sa Filipino Alyssa Gewell A. Llorin [bs aps-mse 2022] Katuwang na Patnugot sa Filipino Ignacio C. Bunag [bs hs 2022] Tagapangasiwa ng Produksyon

Justin Nicholas C. Barbara [bs mis 2021]

Katuwang na Tagapangasiwa ng Produksyon Justine Psyche B. Villanueva [ab com 2022] Patnugot ng Heights Online Aletha Zaire T. Payawal [ab ds 2022] Katuwang na Patnugot sa Heights Online Arnold Manuel G. Rillorta [ab ds 2022]

Punong Tagapamagitan at Tagapamagitan sa Ingles Martin V. Villanueva Tagapamagitan sa Filipino

Christian Jil R. Benitez

Tagapamagitan sa Sining

Alfred Benedict C. Marasigan

Tagapamagitan sa Disenyo

Tanya Lea Francesca M. Mallillin

Tagapamagitan sa Produksyon

Micah Marie F. Naadat

Tagapamagitan sa Heights Online Regine Miren D. Cabato

120

Mga Kasapi Sining

Lucas Abaya, Benjie Bernal, Kevin Castro, Aisha Causing, Enrico Cruz, Pilar Gonzalez, Andrea Isaac, Fernando Miguel Lofranco, Aquirine Ong, Regina Anica Rivas, Rachel Maxine Tan, Clare Bianca Tantoco, Adrian Lance Teng, Justine Valdez, Katherine Sophia Wong, Charles Yuchioco

Disenyo

Chino Acero, Karl Eli Alconis, Justine Bello, Piper Berbano, Valerie Cobankiat, Justine Daquioag, Carmen Dolina, Patricia Grace Fermin, Pilar Gonzalez, Giulia Lopez, Maxine Marquez, Anya Nellas, Casey del Rosario, MJ Sison, Justin Dhaniel Tan, Trisha Tan, Mia Tupas

Ingles

Ma. Arianne Aleta, Cat Aquino, Sofia Ysabel I. Bernedo, Beatris Cabana, Sean Carballo, Lexie Nichole, Ariana Gabrielle S. Domingo, Stanley Guevarra, Nathan Lim, Keisha Mercado, Marty R. Nevada, Caila Noche, Andrea Posadas, Trisha Anne K. Reyes, Lyle Surtida, Adrian Lance Teng, Justine Psyche B. Villanueva, Nigel Yu

Bagwisan

Anj Cayabyab, Bernice Dacara, Rouella Danao, Bern de Belen, Brylle Fajardo, Martina Herras, Iva Magsalin, Jerome Maiquez, Cyd Mangubat, Dor Parungao, Bill Perez, Fide Ramos, Nina Romero, Lars Salamante, Nico Santana, Lulay Santiago

Produksyon Julia Abella, Jeff Andawi, Paul Anonuevo, Justine Borja, Nicole Brofas, Giane Butalid, Louise Dimalanta, Cesar Fabro, Alexis Ferreras, Mariana Gardoce, Sofia Guanzon, Angelika Portia Lapidario, Robert Kwan Laurel, Camille De Luna, Bianca Mallari, Daniel Manguerra, Aisha Said, Gianna Sibal, Melanie Mae Silverio, Charles Yuchioco Heights Online

Ticia Almazan, Zoe Andin, Julia Carpio, Rocio Castillo, Jarred Irwin Chiang, Enrico Cruz, Isabella Darang, Miguell Emerson Enriquez, Hazel Lam, Andrea Mikaela Llanes, Hana Severina Matociños, Ezri Mitra, Maiko Aira Ng, Tamia F. Reodica, Joaquin Santos, Gianna Sibal, Andrea Tibayan, Simone Yatco, Iya Zafra

121

122

123