Februari 2014 N U MMER 1
JA A R G A N G 2
Kinderen en Eerste Hulp
Spoedeisende Hulp Het belang van samen spelen in de speeltuin
Lekker buiten spelen!
Geen dag is hetzelfde
Veiligheid in de kinderopvang
Zo doen wij dat! Kinderchirurgie
Een dankbaar beroep
van de redactie
F e b r uar i 2 0 14 NU MMER 1 , JAAR G A N G 2
Colofon Hoofdredacteur A.N. de Voogd
Kijk uit! Niet doen! Voorzichtig!
H
eel wat moeders roepen dit te pas en te onpas tegen hun kroost. Maar ja, in je achterhoofd hoor je ook het Jo Frost (de vrouwelijke dokter Spock) stemmetje: ze worden groot door vallen en opstaan. Aaiii, en daar zit nou juist het knelpunt, want je gevoel zegt op dat gebied heel wat anders. Wanneer mijn kleine man trots op zijn driewieler rijdt en gefascineerd naar zijn voetjes kijkt hoe deze bewegen, rijdt hij met volle vaart op een lantaarnpaal af. Gevolg een bloedneus en een zó hard huilend kind, waarbij omstanders bedenkelijk mijn richting uitkijken. Kindermishandeling komt voor bij 1 op de 30 kinderen. Lees hierover in het interview met mevrouw Blocq. Zij is instructeur Eerste Hulp en gespecialiseerd in het onderwerp kindermishandeling. Inmiddels is mijn zoon een “grote” jongen van tien. Maar af en toe, heel af en toe, verlang ik nog wel eens naar zijn peutertijd. De tijd van de kleine schaafwondjes en waar troostende woordjes voldoende waren. Als ik voor de keren dat ik bij de huisarts kom een euro zou krijgen dan had ik nu een dikke spaarrekening. Maar ja helaas, dat is niet zo want het blijft alleen bij de woorden van de doktersassistent: dag mevrouw Van der Steen bent u daar weer? Tandletsel: gevallen met skaten, hersenschudding: gevallen uit zijn stapelbed, hoofdwond: een doelpaal gekopt in plaats van de bal (weer die paal) en zo kan ik nog wel even doorgaan. Gelukkig is het bij ons nog nooit zo ver gekomen dat we de hand van een kinderchirurg moesten schudden. Toch hebben deze chirurgen hun handen vol aan allerlei ongevallen. Van pasgeborenen met een aangeboren afwijking tot botbreuken en (sport)blessures. De heer Sjoerd de Beer is kinderchirurg. Hij vertelt wat hij op een dag meemaakt. Een paar jaar later werden wij verblijd met de komst van onze dochter. Binnen een halve dag was de roze wolk veranderd in een onweerswolk waar regen uitviel (lees: tranen). Ze had een virusinfectie op de luchtwegen opgelopen. Gelukkig was ze bij de verpleegkundige in goede handen. Achteraf was het iets onschuldigs in tegenstelling tot kinderen die verblijven op de afdeling Neonatologie.
2
Milou van Ingen is werkzaam op deze afdeling. Een baan met veel pieken en dalen. Haar werk kent twee grote uitersten. Na wat moeder ervaring denk je dat je wel weet hoe dingen gaan, maar met kinderen blijf je voor verrassingen te staan. Hoe zit het met de veiligheid van speeltoestellen? Speeltuinen hebben nou eenmaal een grote aantrekkingskracht. En wie controleert deze? In het artikel van NUSO, Speelruimte Nederland leest u dat zij zich richten op voldoende en kwalitatief goede speelruimte voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. En hoe zit dit eigenlijk met veiligheid op basisscholen? Het antwoord leest u in het artikel Veiligheid op scholen. Ik heb ooit de fout gemaakt om een tuintrampoline aan te schaffen. Manlief vond het op voorhand al niet zo’n goed idee, maar ja wij vrouwen zijn best goed in het overtuigen als het om de kinderen gaat. Achteraf had hij (weer) gelijk. Het brengt je meer ellende dan plezier. Dit keer was het onze dochter die van de trampoline het gras op wilde springen. Auw! Enkel verzwikt. De tuintrampoline kent jaarlijks 6300 ongelukken. In het artikel van Sander van der Vries leest u over ongevallen bij kinderen en preventiemaatregelen. Toch wil ik u een kleine tip meegeven: vertrouw op uw gezond verstand + een cursus Eerste Hulp aan kinderen = goed voorbereid op een calamiteit. Esther van der Steen
Volgend nummer:
Eerste Hulp door kinderen redactie@ehbo.nl foto vlnr: Matthijs van der Tang, Esther van der Steen, Nina Rang-Muijs, Annet de Voogd en Dave van den Brule
Redactie D. van den Brule, N. RangMuijs, E. van der Steen, M. van der Tang Eindredacteur B.A.J. Jongejan Drukker DeltaHage Vormgever C10 Ontwerp, Gentle Giant, Rooduijn Jansen Aan dit nummer werkten mee: D. Aertsen, B. Baltus, F. Baltus, S. de Beer, K. van den Berg, B. Blocq, R. Gebel, M. van Ingen, C. Kramer, M. Philp van Toledo, R. Pinkse, C. Sanders-Koek, VeiligheidNL, H. de Vries, Chr. Westgeest, K. Zaszlos, Zo Kinderopvang Redactieadres Scheveningseweg 44 2517 KV Den Haag Postbus 16462 2500 BL Den Haag 070 - 338 32 33 redactie@ehbo.nl www.ehbo.nl/magazine Abonnementsprijs 2014 (6 nummers) €15,95 EHBO.NL/magazine Nieuwe abonnementen 070 -338 32 35 www.ehbo.nl/magazine Magazine niet ontvangen 070 - 338 32 35 redactie@ehbo.nl Opzeggen Abonnementen dienen schriftelijk te worden opgezegd. Overname artikelen en foto’s Artikelen uit EHBO.NL mogen met bronvermelding worden overgenomen. Wanneer echter een auteur is vermeld, dient deze apart toestemming te verlenen. In beginsel is er copyright verschuldigd. Dat geldt ook voor het overnemen van foto’s bij artikelen. Artikelen in EHBO.NL behoeven niet bij voorbaat de opvattingen van Het Oranje Kruis weer te geven. Zij kunnen bijvoorbeeld bedoeld zijn opvattingen van anderen te toetsen of een discussie over een onderwerp op gang te brengen. Tweemaandelijks magazine van de Stichting Koninklijke Nationale Organisatie voor Reddingwezen en Eerste Hulp Bij Ongelukken “Het Oranje Kruis”. ISSN: 2214-6792 Gedrukt op FSC gecertificeerd papier.
inhoud
Lekker buiten spelen!
Ongevallen
Veiligheid
4
Het belang van samen spelen in de speeltuin
6 Vallen en opstaan
Kinderen en Eerste Hulp
14
Ongevallen met kinderen
Een dag op de afdeling Neonatologie
Uit de praktijk
Twee uitersten Zo doen 20 wij dat!
Eerste Hulp aan kinderen
Interview
18
Ieder kind heeft zijn eigen ik
Eigen wijze 22
Veiligheid op scholen
Er is wel iets geregeld 24
Kindermishandeling en EHBO
en verder... uit de praktijk
8 Kinderchirurg: Een dankbaar beroep helden
11 Door een hond gebeten! professionele hulpverlening
12 Spoedeisende Hulp: Geen dag is hetzelfde 16 Jij bent de Eerste Hulp... interview
26 Betrek kinderen bij je keuzes trends & gadgets
Geweld binnen het gezin
28 Apps voor ouders 30 Kort Nieuws / Familie Zorgzaam Column Ruud Gebel
31 Dokter, ik heb een gaatje in mijn hoofd N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 14
3
veiligheid
Het belang van samen spelen in de speeltuin
Lekker buiten Je loopt gezellig met je kinderen aan de hand naar de speeltuin. Eenmaal gearriveerd, laten ze je handen los en rennen ze op de speeltoestellen af. Je kijkt met een schuin oog toe hoe je kinderen soms gevaarlijke capriolen uithalen, terwijl ze rennen en klauteren. Je vraagt je af hoe veilig de speeltoestellen zijn als je ziet hoe de kinderen met speelse enthousiasme de speeltoestellen betreden. Buitenspelen vinden ze leuk, maar hoe veilig en gezond is het eigenlijk? TEKST Cees Kramer, Speeltuinwerk Nederland (NUSO) | fotografie ANP Foto 2010 / Lex van Lieshout
4
Speeltuinen nodigen uit te bewegen en met vriendjes en vriendinnetjes in de buitenlucht te spelen en dragen zo bij aan een beweegvriendelijke wijk.
Ontmoetingen Een wijk met een speeltuin waar kinderen veilig kunnen spelen en gezinnen kunnen verblijven, is prettig om te wonen. Speeltuinen hebben vaak een centrale functie in de wijk. Op deze plekken ontmoeten kinderen en volwassenen van verschillende leeftijden en achtergronden elkaar. ‘Hoe veilig Met buitenspelen, zoals zandwaterspel, klimmen, je speeltoestellen verstoppen en klauteren in een speelkasteel, komen ook zijn, er kan altijd een ongeluk fantasie, constructiespel, bouwen en leren omgaan gebeuren’ met anderen aan bod. Het is belangrijk dat iedereen in de buurt blijft ‘spelen’ en in lichamelijke gezondheid blijft. In veel speeltuinen is ook ruimte om een balletje te trappen of een hut te bouwen. Activiteiten waar op straat geen ruimte meer voor is.
Onderhoud en beheer We kunnen er vanuit gaan dat de speeltuinen in Nederland veilig zijn. Volgens de Nederlandse wet moeten speeltoestellen in de (semi-)openbare ruimte voldoen aan bepaalde veiligheidseisen, waaronder het onderhoud van de speeltoestellen. De beheerder
spelen! J
van een speeltuin is verplicht een logboek bij te houden van alle onderhoudswerkzaamheden, de uitgevoerde inspecties met de resultaten en de eventueel uitgevoerde reparaties, maar daarnaast ook eventuele ongevallen die met het toestel zijn gebeurd. Dit onderhoud wordt gecontroleerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).
Veiligheid
Hoe veilig speeltoestellen ook zijn, er kan altijd een ongeluk gebeuren, bijvoorbeeld als een kind op een speelhuisje klautert en er dan afvalt. Vallen maakt deel uit van spelen, want “met vallen en opstaan word je groot”, zoals een gezegde luidt. Hoewel een Diploma Eerste Hulp voor vrijwilligers en personeel van speeltuinen niet verplicht is, hebben veel van deze mensen toch hun EHBO-diploma. Wanneer uw kind tijdens het spelen valt en hulp nodig heeft, kunnen deze mensen uw kinderen helpen. Maar de meeste kinderen staan gewoon weer op als ze zijn gevallen en spelen met hetzelfde ‘Vallen maakt enthousiasme verder. deel uit van
e kinderen buiten laten spelen is gezond! Kinderen die veel buiten spelen ontwikkelen meer spieren en behendigheid. Zij hebben minder kans op astmatische aandoeningen en een tekort aan vitamine D. Buitenspelen heeft positieve effecten op de ontwikkeling van het denken van het kind: spel bevordert probleemoplossend gedrag, logisch denken, taal en betekenisverwerving. Het draagt bij aan de sociale ontwikkeling van het kind en de persoonlijkheid. Kinderen leren op eigen kracht te handelen en om te gaan met andere kinderen.
Speeltuinen Voldoende en aantrekkelijke speelplekken in wijken zijn belangrijk voor kinderen. Niet alleen vanwege het plezier, maar ook met het oog op hun ontwikkeling.
spelen, want met vallen en opstaan word je groot’
Weet u de basisregels van de EHBO? Kijk op:
www.ehbo.nl/tips
N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 14
5
professionele hulpverlening
Spoedeisende Hulp
Geen dag is hetzelfde Kim Zaszlos, spoedeisende hulp arts (SEH-arts) in het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg, heeft dagelijks te maken met mensen met een acute zorgvraag. Dit kan van alles zijn: van baby tot bejaarde, van een simpele snijwond tot een hartaanval. ‘Geen enkele dag is hetzelfde. Die variatie maakt mijn werk zo uitdagend’. Kim Zaszlos doet haar verhaal. TEKST Annet de VoogD m.m.v. Kim Zaszlos | fotografie St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg
‘Lief’ ziekenhuis Het primaire doel is natuurlijk het kind zo spoedig mogelijk adequate medische zorg te geven. Daarbij is het net zo belangrijk om ouders zo goed mogelijk te informeren en te begeleiden. Onderling wordt goed afgestemd wie deze belangrijke taak op zich neemt. Ouders voelen zich vaak overrompeld, omdat veel dingen tegelijk gebeuren en ze geen idee hebben wat er aan de hand is. Het is daarom zo belangrijk hen zo goed mogelijk op de hoogte te houden. Ze blijven ook altijd bij hun kind, tenzij ze aangeven dat ze dit liever niet willen.
D
e spoedeisende hulp arts zorgt altijd samen met de kinderarts voor acuut zieke kinderen, zodat we de best mogelijke zorg kunnen bieden. Zaszlos: ‘Een acuut ziek kind opvangen vind ik nog altijd een grote uitdaging en daarbij is het prettig om met een goed team klaar te staan. De opvang van een ziek kind wordt -indien de tijd het toelaat- zorgvuldig voorbereid, zodat we meteen aan de slag kunnen.’
12
Aangezien het St. Elisabeth Ziekenhuis zich profileert als een “lief“ ziekenhuis, staat oprechte aandacht voor patiënt en familie hoog in het vaandel.
“
‘We kijken kinderen zeer uitgebreid na’ Veel verkeersongevallen Omdat het St. Elisabeth Ziekenhuis ook een traumacentrum is, zien we veel kinderen na een (verkeers)ongeluk. Zaszlos: ‘We kijken kinderen zeer uitgebreid na, omdat exacte klachten vast stellen lastiger is dan bij volwassenen. Kleine kinderen kunnen vaak niet vertellen hoe het ongeval is gebeurd of waar ze pijn hebben.
Het is natuurlijk te hopen dat je als ouder niet hoeft mee te maken dat je kind in een ziekenhuis komt te liggen.”
Kim Zaszlos spoedeisende hulp arts, St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg
Aandacht voor patiënt en familie staat hoog in het vaandel
Om de letsels zo goed mogelijk op te kunnen sporen, bekijken we ieder kind multidisciplinair. Dat betekent dat er buiten een spoedeisende hulp arts ook een kinderarts, chirurg of neuroloog meekijkt indien dit nodig is.’
daar plaats kan vinden’, vertelt Zaszlos. Verder zijn er apparaten aanwezig die nodig zijn om waarden te meten bij een kind, zoals bijvoorbeeld bloeddruk, hartslag en zuurstofgehalte. Zo blijft men continu geïnformeerd over hoe het gaat met het kind.
Traumakamer
Ouders blijven bij hun kind verplaatst naar de kinderkamer, zodat de Als een kind bij een ernstig ongeval Zaszlos: ‘Als we klaar zijn met ons opname zo min mogelijk traumatiserend betrokken is, wordt het op de onderzoek, gaan we zo spoedig verloopt. Als het kind in het ziekenhuis traumakamer opgevangen. Dit mogelijk van de kamer af. Het moet overnachten, kan een van de ouders is een grote kamer, waarbij kind wordt -indien mogelijkbij het kind blijven slapen. ‘Kleine veel ruimte is voor een team kinderen kunnen vaak niet vertellen van dokters, verpleegkundiwaar ze pijn gen en radiologie-laboranten. hebben’ Laatstgenoemden maken de Spoedeisende hulp geneeskunde is een relatief nieuw medische foto’s met behulp van moderne specialisme en is nog volop in ontwikkeling. Het is een 3-jarige apparaten. Dit kan een gewone opleiding, (bovenop de 6 jarige basisopleiding tot arts), waarbij de dokters röntgenfoto zijn, maar soms ook zo breed mogelijk opgeleid worden. Het oprichten van dit specialisme kwam een CT-scan. Deze scan laat meer van het lichaam zien dan een gewone röntgenvoort uit noodzaak, omdat de acute zorg op een spoedeisende hulp vaak complex foto. ‘Bij ons in het ziekenhuis hebben we is. Daardoor is er een behoefte aan dokters die breed inzetbaar zijn en verstand de luxe dat de CT-scan op de traumakamer hebben van diverse ziektebeelden, vaak vakoversteigend. staat, waardoor het volledig onderzoek
Spoedeisende Hulp
N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 14
13
JIJ BENT DE EERSTE HULP...
... als er leuke spelletjes gedaan worden Maar ben jij ook de Eerste Hulp als een van de kinderen een tand door de lip valt?
EHBO.NL 16
“
Een certificaat Eerste Hulp aan kinderen: een must voor elke medewerker in de Kinderopvang.� Corona Sanders-Koek
directeur Zo Kinderopvang, vicevoorzitter Brancheorganisatie Kinderopvang, lid van werkgeversvereniging VNO-NCW, zetel Kinderopvang
N U MMER 1
F e b ruar i 2 0 14
17
Eerste Hulp aan kinderen
Weet u wat u moet doen als een kind van de fiets valt? Of als een kind zich verslikt in een lekker snoepje of een bloedneus heeft? Iedereen wil toch Eerste Hulp kunnen verlenen als een kind een ongelukje heeft! TEKST Annet de VoogD, m.m.v zo kinderopvang | fotografie Rob Lamping - Balyon Zoeterwoude
Zo doen wij dat! O
ok in de kinderopvang wordt goed voor de kinderen gezorgd. Of dat nu in de naschoolse opvang, peuterspeelzaal of op het kinderdagverblijf is: het beste is niet goed genoeg voor uw kinderen. Zo Kinderopvang, een kinderopvangorganisatie met 40 vestigingen, denkt hier net zo over. Directeur Corona Koek was dan ook direct bereid het eerste exemplaar van de vernieuwde uitgave Eerste Hulp aan kinderen in ontvangst te nemen uit handen van directeur Boi Jongejan van Het Oranje Kruis.
Een must voor elke medewerker Alle medewerkers zijn in het bezit van het certificaat Eerste Hulp aan kinderen. Hoe je je best ook doet , hoeveel maatregelen je ook neemt ter beveiliging, ongevalletjes gebeuren toch. ‘In onze kinderdagverblijven zijn we hierop berekend’, aldus Corona Koek. Zo enthousiast zij is over voldoende en goede
“
maatregelen om de veiligheid van de kinderen zo goed mogelijk te garanderen, het is niet te voorkomen dat er toch wel eens iets gebeurt. Alle medewerkers weten dan onmiddellijk wat ze moeten doen.
aan kinderen kan worden verleend. Ook ouders/verzorgers die dit kunnen is belangrijk. In veel kinderdagverblijven wordt er voor ouders een avond over EHBO verzorgd.”
Eerste Hulp, ook door ouders
Meer betekenen voor ouders
Behalve dat alles in het teken staat van de kinderen, worden ouders ook betrokken bij de zorg voor hun kind. Bianca Baltus, vestigingsmanager Zo Kinderopvang Den Haag, beaamt dit. “Niet alleen is het in de kinderopvang belangrijk dat Eerste Hulp
“Doorlopend vragen we bij Zo Kinderopvang aan onze ouders hoe wij onze dienstverlening verder kunnen verbeteren. Een van de vragen die wij vaker krijgen van onze ouders is de vraag hoe ze ziektes bij hun kinderen kunnen herkennen . En hoe ga je bijvoorbeeld om met ongelukjes in de thuisomgeving? Om in deze behoefte te voorzien hebben we Francisca Baltus uitgenodigd, instructeur Eerste Hulp. Zij heeft op onze locatie Zo aan de Riouwstraat op een enthousiaste manier de ouders voorlichting gegeven over eerste hulp aan kinderen.”
Wat een enthousiaste ouders hebben jullie! Ze vertellen honderduit over hoe leuk hun kind het heeft bij Zo!”
Francisca Baltus instructeur Eerste Hulp 20
Feiten • Naar schatting maken ruim 600.000 kinderen gebruik van kinderopvang. • Jaarlijks worden 2.100 kinderen op een SEH-afdeling behandeld na een ongeval in de kinderopvang (kinderdagverblijf, peuterspeelzaal of buitenschoolse opvang (BSO)). • De meeste ongevallen gebeuren in het kinderdagverblijf, maar hiervan wordt ook het meest gebruik gemaakt. • De meeste letsels worden opgelopen door een val, bijvoorbeeld een val van een speeltoestel of struikelen. • Kinderen in een kinderdagverblijf of een peuterspeelzaal lopen relatief vaak hoofdletsel op na een ongeval, terwijl kinderen in de BSO (die ouder zijn) vaker worden behandeld aan schouder, arm of hand. • In de periode 2007-2012 zijn voor zover bekend geen dodelijke ongevallen in de kinderopvang gebeurd.
‘We namen samen de symptomen van de ziektes door’
Aantal SEH-behandelingen
Kinderdagverblijf (0-4 jaar)
1.400
Peuterspeelzaal (1-4 jaar)
210
Buitenschoolse opvang (4-12 jaar)
510
Totaal kinderopvang
2.100
Bron: Letsel Informatie Systeem 2007-2011, Krantenknipselregistratie 1997-heden, VeiligheidNL; Letsellastmodel 2011, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum; Bevolkingsstatistiek 2007-2012, Centraal Bureau voor de Statistiek.
We weten hoe te handelen op deze momenten’
EHBO-voorlichting voor ouders Het begon met een quiz. Ouders kregen afbeeldingen van kinderen te zien en moesten raden welke ziekte het kindje heeft. “We namen samen de symptomen van de ziektes door en wat je er eventueel aan kunt doen”, aldus Baltus. “Daarna gingen we ook echt aan de slag met ‘buikstoten’ om te proberen een verstikking op te heffen en oefenden we met reanimeren van kinderen en baby’s.” Omdat ook ouders van andere Zo-vestigingen interesse hebben in dit onderwerp, wordt ook op die locaties deze voorlichting gegeven. Baltus: “Zo worden we allemaal wijzer en weten we hoe te handelen op deze momenten. Onze pedagogisch medewerkers hebben allemaal een diploma kinder-EHBO en gaan jaarlijks naar een herhalingscursus om hun kennis op te frissen.“ N U MMER 1
f e b ruar i 2 0 14
21