PORTRET VAN GUILLAUME CLAES (1752-1841)
Melchior Gommaar Tieleman (1784-1864) Judith Leo Maria Crollen (1898-1982) olie op doek; h .6 0 ,5 x b . 50 cm; inv. nr. 1991.0047 Bruikleen K.M. van Muziek en Rhetorica “De Roode Roos Hasselt”
1. Het schilderij Het schilderij toont ons het portret van een welstellende burger, hoofd en schouders weergegeven. Zijn hoofd is lichtjes naar rechts gericht en hij kijkt met een zelfverzekerde blik. Het kort geknipt licht krullend zwarte haar accentueert zijn ovaal aangezicht. Hij heeft een tamelijk grote neus en oren, hoge wenkbrauwen en lichtjes samengeperste lippen. Wij schatten zijn leeftijd op ongeveer 60 jaar. Hij draagt een donkergroene redingote met rechtopstaande kraag en revers met dubbele kruising langs voor, en daaronder een lichtbruin vest met opstaande kraag. Het witte hemd met opstaande boord en sierplooitjes wordt dichtgehouden door een losjes omgeknoopte jabot. Het schilderij is gesigneerd: d’ après M.G. TIELEMAN - J. CROLLEN 1957. J. CROLLEN schilderde dit portret naar een werk van M.G. TIELEMAN in 1957. Het portret stelt GUILLAUME CLAES voor die in Hasselt geboren werd in 1752 en overleed te Herkenrode in 1841. Rekening houdend met zijn geboortedatum en de geschatte leeftijd van deze man, werd G. Claes geschilderd door M.G. TIELEMAN omstreeks 1810.
2. Melchior Gommaar Tieleman M.G. TIELEMAN werd geboren in Lier op 8 juli 1784. Hij studeerde schilderkunst in Lier en Antwerpen. In 1805 vertrok hij naar Parijs om zich verder te bekwamen bij de beroemde schilder Louis David. In 1810 dook hij op in Hasselt en stichtte er een kunstschool. Het stadsbestuur benoemde hem als leraar van deze school. In die periode ontwierp hij de huidige versie van de Langeman, waarbij hij zich inspireerde op de Antwerpse reus Antigoon. Hoogst waarschijnlijk schilderde hij in deze periode het portret van Willem Claes. Van 1814 tot 1819 was hij in dienst als hofschilder in Hannover bij de hertog van Cambridge. Tussen 1819 en 1824 verbleef hij een tweede maal in Hasselt en schilderde er onder meer het portret van deken Vaesen. Daarna vertrok hij voor een tweede periode van 5 jaar naar Hannover. In 1829 vestigde hij zich definitief in zijn geboortestad Lier, waar hij directeur werd van de stedelijke kunstacademie. Hij overleed in Lier op 31 december 1864.
3. Judith Crollen Judith Crollen werd geboren te Hasselt op 7 juni 1898 en studeerde er aan de kunstacademie. Zij huwde met Paul Gilissen, stadssecretaris en voorzitter van de rederijkers. Zij was leerling van Karei Wellens en bereikte een behoorlijk artistiek niveau. Tot haar laatste levensdagen voelde zij de behoefte om te schilderen. Judith Crollen overleed te Hasselt op 24 juli 1983. Haar werken werden verkocht op een openbare veiling te Hasselt in 1983.
4. Het gezin Guillaume Claes Bosch
Guillaume Claes werd geboren op 4 mei 1752 te Hasselt en huwde er op 7 januari 1781 met Anna Elisabeth Bosch, de dochter van Joannes Jacobus Bosch en van Maria Christina Thewissen. Het echtpaar Claes-Bosch had 3 kinderen, die allen te Hasselt geboren werden: Joannes Adolfus op 7 maart 1784, advocaat en ongehuwd gebleven, Guilielmus Ludovicus op 10 maart 1788, huwde met Alexandra van der Meer, en Mauricius Ulysse op 19 december 1792, huwde met Anna Cecilia Hubertina Vannes uit Hasselt. Guillaume Claes was advocaat, schepen van Hasselt en verscheidene keren burgemeester tijdens het Ancien Régime. Bij de inval van de Fransen in 1792 en definitief in 1794 koos hij resoluut de zijde van de bezetters. Deze houding legde hem geen windeieren want hij werd dadelijk notaris en vrederechter. In 1802 kreeg hij zijn benoeming tot plaatsvervangend rechter en drie jaar later volgde zijn aanstelling tot “commissaire impérial” bij de rechtbank van eerste aanleg te Hasselt, een functie die te vergelijken is met deze van onze procureur des konings. Hij overleed te Herkenrode op 5 mei 1841.
5. Spilfiguur van het Hasselts cultuurleven In 1776 nam Guillaume Claes de leiding op zich van het “College Ste.-Cecilia” en van dan af kende het muziekleven te Hasselt een grote bloei. Ook werd hij lid van de rederijkerskamer “de Rode Roos” en in 1831 van de pas opgerichte “Harmonie Sociëteit” binnen Hasselt. Onder zijn bestuur zag de “Symphonie Ste.-Cecilia” af van haar traditie alleen maar kerkelijke muziek uit te voeren en ging men zich ook toeleggen op wereldlijke muziek. Hij richtte muziekavonden en openbare concerten in op het stadhuis, evenementen die voordien te Hasselt nooit plaats hadden (afb. 1). Voorde muziekkunst was dit een heropleving. Ter gelegenheid van het 50-jarig jubelfeest van het “College Ste.- Cecilia” op 23 mei 1826 werd eveneens met veel lof gesproken over zijn drie zonen, die in de “toonkunst” reeds zeer bedreven waren. Men drukte de wens uit dat ook zij hun 50ste jubeljaar mochten beleven. Die wens werd vervuld, want zijn zoon Ulysse vierde zijn jubileum bij de “Koninklijke Maatschappij de Roode Roos” op 25 januari 1870. Op 14 december 1840 betuigt de stad haar dank aan Guillaume Claes voor de schenking van een portret van Mantelius, de eerste Hasseltse geschiedschrijver. Het portret was ooit eigendom van de augustijnen. Het dateert uit de 17de eeuw.
P R O G R A M M E
DU
« O ltC tlY
VOCAL ET DONNÉ P A R
INSTRUMENTAL
LA SOCIÉTÉ
D’ H A R M O N I E ,
A L A G K A N D E S A L L E D E L'H O T EL D E V IL L E A H A S S E L T ,
Le 26 Avril 1829, Il* PARTIE,
V* PARTIE, , Otircrturc de Charles de France mu sique de Boielbiku pf grande Harmome.
7 . Morceau d’Harmonîe de Mazaniello. 8; Air du Chaperon, chante' par M ' U. C l aes ,
euté par M ' CAterx. . Air du, Barlner de Séville chanté par M/ A. Clàes , Amateur, . Air varié pour Clarinette exécuté par Mr J. De L eesbhars, Amateur, , Airs de la Pie "Voleuse arrangée p* Flûte, Guilarre et Alto , exécutes par M1* J. De G bch. * A. C la.es et J, G oetsbloets t Amateurs. . Air varié pr violoncelle composé et exé cuté par U. C l aes , Amateur.
jj.
Amateur.
Air varié pour Basson exécuté par M' L. C laes , Amateur,
to. Prière du Comte Ory. iï.
Air varié pr Yiolon exe’cuté par M* C a.ntx.
0
0| "S m m
■0 S
#i
.0
4m1 'i ‘0! 'i *0
•01
0
1 a . Grand potpourri d’Otello pr H armonie .
On commencera à 6 ly i heures très-précises. Prix d’Entrcc 70 cents. Les Portes de la Salle resteront fermées pendant l’exécution des Morceaux.
afb. 1 A HASSELT DE L'IMPKIMEKIE DE P. F. M IU S , IMFRïMEL’R DE LA VILLE.
6. Opkoper van domeingoederen Guillaume Claes is vooral bekend als opkoper van domeingoederen. De goederen die hij aankocht lagen verspreid over de hele provincie en zelfs in Nederland. Het kwam ook voor dat hij goederen ruilde, van de hand deed of samen met een andere persoon een eigendom aankocht. In Hasselt kocht Guillaume Claes op 21 juni 1797 het klooster van de augustijnen. Hij maakte er verscheidene huizen van, die hij verhuurde. De verhuring van deze huizen bracht hem ca. 1174 Franse franken op, tevens richtte hij er een wolspinnerij in. Op 20 augustus 1798 kocht hij het klooster van de recoletten waarvan hij evenwel een deel afstond aan zijn nichten Vossius. De rest van de gebouwen verhuurde hij. Ook de verhuring van deze eigendommen bracht Willem Claes een aardige stuiver op. Zo moest o.a. zijn zwager Janssens hem zelf 300 gulden betalen voor 6 jaren gebruik van de zolder. Te Hasselt had hij ook de kerk van de minderbroeders in zijn bezit. Hij verhuurde ze aan een zekere Chauvin, een handelaar die in Hasselt gelegerde troepen bevoorraadde, en vanaf
1812 aan de regie in de persoon van d = Alton, ontvanger van de regie. Het huis werd verhuurd aan Arnold Frederix, terwijl de lekenbroeders Jan Reniers en Jan Stapmans het klooster en de hof in pacht hadden. Te Rijkhoven kocht hij op 23 maart 1797 het kasteel van Alden Biesen, de voormalige landcommanderij van de Duitse Orde, met ongeveer 150 bunders land en weiden. Dit goed verhuurde hij aan Leonard Cuvelier. Claes eigende zich ook, samen met Pierre Libotton, de vermaarde abdij van Herkenrode toe met 176 bunders en dit op 19 februari 1797. Diezelfde dag kocht hij ook, weer met Libotton, de abdijhoeve Aldenhove samen met 73 bunders. Achteraf werd hij de enige eigenaar van deze domeinen. Hij verpachtte deze eigendommen o.a. aan Hendrik Smeets, later aan Hendrik Cleeren en de weduwe Cleren. Weiden, vijvers, bossen, akkerland te Hoeselt, Stokrooie, Wellen, Kuringen, Koersel, Herten, Beverst, Alken, Kortessem, enz. werden door Claes stelselmatig opgekocht. Vermelden wij o.a. een dennenbos van 2 bunders te Godsheide dat hij kocht van Jan Habets, brouwer te Maastricht. In dit bos werden in 1829 de dennen gekapt die door de stad Hasselt gebruikt werden om de straten te versieren ter gelegenheid van de Blijde Intrede van Koning Willem I indatjaar. Ook in Nederland, meer bepaald in Roggel (Roermond) en op andere plaatsen in het huidige Nederlands Limburg bezat Guillaume Claes uitgestrekte domeinen die hem heel wat opbrachten. Zo kocht hij op 27 februari 1801 van de republiek het klooster en de goederen van het Franciscanenklooster Sint-Elisabeth te Nunheim bij Heythuizen en van burger Roemers van Maastricht de kloosterhoeve, alles te samen ter grootte van 40 Ă 60 bunders. Hij verpachtte een deel van deze goederen, maar reserveerde voor zichzelf het gastenkwartier boven en onder, het kwartier van de prior, de kerk en de sacristie. Zodoende streek hij op 2 februari 1813 300 Franse fra n ke n op, om dat er in se p te m b e r-o k to b e r 1812 S paanse krijgsgevangenen ondergebracht waren. Het gebeurde ook wel eens dat Claes goederen opkocht en ze daarna weer van de hand deed. Zo kocht hij o.a. op 28 december 1798 7 bunders land te Borgloon, die in huur waren bij Pieter Coenen, maar op 9 juli 1803 verkocht hij ze aan priester Pollaerts van Tongeren voor 5.160 gulden. De akte werd verleden voor notaris Denis van Tongeren. Op 3 december 1797 kocht hij te Henis bij Tongeren 3 bunders akkerland, die hij op 20 juni 1803 verkocht aan zijn neef Rubens uit Tongeren. Ook deze akte werd verleden voor notaris Denis. Op 2 augustus 1797 kocht hij het kasteel van Diepenbeek met 23 bunders land. Het kasteel verpachtte hij aan Palmaers van Diepenbeek, maar hij wist het toch zo aan boord te leggen dat ook de niet verpachte gronden hem wat opleverden. Zo verkocht hij op 8 juni 1810 populieren aan de Nederlander Jozef Hendrik de Brouwer, klompenmaker.
m m i iin iir
I I H1ÏI iim n
!Ç--ÿres Hnssc'
éSetciu/iC/
C<»U.Jei-KUl
e- u o t t i U L Ï c *
f Ö tó ttflU lM lU C
Cth/4»
/v = v w
g v s s s J /s .ï tS frsr’ffy
/ f e v / / ,S s//? //, /
afb. 2
7. Mede-oprichter van het eerste industriecomplex van onze provincie te Herkenrode Toen op 19 februari 1801 de “Maatschappij voor de Landbouw” in het departement werd opgericht was Guillaume Claes één van de medestichters. Onder het bewind van Napoleon begon men in onze gewesten met een nieuwe landbouwcultuur: de suikerbietenteelt. In 1811 vaardigde de keizer een besluit uit, waarin hij voorschreef dat in alle departementen suikerbieten moesten verbouwd worden. Guillaume Claes en zijn zoon Ulysse zagen daar toekomst in en startten met de nieuwe teelt te Herkenrode. Het ging om een nieuw en gewaagd experiment. De nieuwe cultuur bracht heel w at moeilijkheden met zich mee: veel arbeiders en een degelijke grondbemesting. Guillaume en Ulysse Claes verbouwden 10 tot 18 ha grond. De bieten moesten echter ook nog tot suiker verwerkt worden. In het hele departement had alleen Jan Lenssen uit Venlo in 1811 een suikerfabriek. In 1812 vroeg Ulysse Claes een licentie aan om op zijn domein te Herkenrode een suikerfabriek op te richten. Het jaar nadien kocht hij de installaties van 2 Hasseltse suikerfabrikanten. Ondanks alles bedroeg de productie slechts 30% van de geplande opbrengst. Ook zijn fabriek stierf een stille dood. Tegelijk was er te Herkenrode een jeneverfabriek in werking die grote bekendheid genoot. Guillaume Claes en zijn vennoot Pierre de Libotton gebruikten de abdijkerk als wolweverij en -spinnerij; hier waren in 1810 120 arbeiders tewerkgesteld. Zo verzamelde Guillaume Claes op korte tijd een kolossaal fortuin. In 1806 was hij de meest belaste burger in Hasselt. In 1815 werd zijn inkomen geschat op 20.000 gulden; en daarmee behoorde hij tot de 25 meest begoeden van het departement van de Nedermaas. (afb. 2)
8. Een gewiekst zakenman Toen de Zuidelijke Nederlanden in 1815 met de Noord-Nederlandse provincies werd herenigd, kwam de nieuwe eigenaar van Alden Biesen in financiële moeilijkheden. De Fransen hadden voorheen nauwelijks belastingen geëist op de aangekochte goederen. Het nieuwe bewind daarentegen taxeerde de eigenaars van “zwart goed” zeer zwaar. De commanderijgoederen bijvoorbeeld, werden voor niet minder dan 240.000 gulden belast. Dit kolossaal bedrag kon zelfs Guillaume Claes niet opbrengen. Daarom besloot hij een loterij te organiseren met het gehele gebouwencomplex als inzet; één lot kostte drie gulden. In drie jaar tijd werden 80.000 loten verkocht. De trekking had plaats op het stadhuis van Maastricht op 31 maart 1822. Een zekere Maurissen, schoenmaker in Bilzen, won met één lot het waterslot en alle bijgebouwen. Omdat de man niet wist wat aanvangen met dit zwaar getaxeerde en moeilijk te onderhouden goed, verkocht hij het winnend lot voor 2.000 gulden aan... Guillaume Claes. Guillaume verwierf alzo opnieuw de voormalige commanderij, betaalde de verschuldigde belastingen aan de overheid en hield er nog een behoorlijke winst aan over.
9. Maar dan gingen de poppen aan het dansen... Het archief van de landcommanderij mocht zich in 1994 verheugen over een milde schenking van twee originele brieven uit het familie-archief van Guillaume Claes. Een eerste brief, waarvan het archief het klad bezit, is gericht aan Willem I, koning der Nederlanden, en dateert van 31 augustus 1823. Claes beklaagt zich over de “buitensporige pretentie” waarmee de fiscus zegelrechten op de hele transactie eiste. Hij had hiertegen een procedure op gang gebracht, die hem handenvol geld kostte, en die tot op dat moment nog niets had opgebracht. Claes heeft het over “de angsten en bekommeringen die mijne familie ontrust hebben” en vraagt herstel van zijn “krediet en faam”, die door de lange aansleep van de zaak veel schade leden. Hij begreep niet dat hij als trouwe ambtenaar nu nog, op 72 jarige leeftijd, zo “hatelijk” werd beschuldigd. De loterij was volgens de wet verlopen en had hem zelfs geld gekost, gezien het grote aantal onverkochte loten. Noteer hierbij dat het Nederlandse Koninkrijk - volgens zijn eigen zeggen - niet minder dan twee miljoen en zes maal 156.000 franken eiste! Het tweede document is gericht aan de voorzitter en rechters van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Maastricht. Het is een lijvige bundel opgesteld door één van Claes = advocaten, waarin het hele verloop van de zaak, van 1819 tot 1824, uit de doeken wordt gedaan, met de standpunten van de fiscus en natuurlijk deze van de verdediging. Het is een pleidooi voor de onschuld van Claes dat zich concentreert rond de vraag of er nu werkelijk een overdracht van goederen is geweest of niet. In het eerste geval zouden er immers registratierechten moeten betaald worden. Ergens tussen de regels lezen we een beschuldiging aan Claes = adres, dat hij op een onrechtmatige wijze het winnende lot zou aangekocht hebben. Zij wordt weerlegd met het argument dat lot 66996 de trommel nooit zou verlaten hebben...
Bibliografie J. ARRAS, Portret van N. G. Vaesen (1768-1841), (Kunst in de Kijker, 53), Hasselt, 1996.
Brieven van Willem Claes, in Alden Biesen vroeger en nu, 1989, p. 3-4. M. BUSSELS e.a., Hasselt 750jaarstad, Brussel, 1982. J.F. BUYCKe.a., Godfried Guffens, Hasselt, 1981, p. 23. G. CALUWAERTS, Hasselt intra muros. Hasselt binnen de oude wallen, 1989, p. 173. J. FLEERACKERS, Landcommanderij Alden Biesen - acht eeuwen Europese geschiedenis in het land van Rijn en Maas, 1988, p. 101-108. J. GRAUWELS, De suikerbietencultuur in het departement van de Nedermaas, in Het oude land van Loon, 1959, p. 101 - p. 131. J. GRAUWELS, Kroniek van Hasselt (1078-1914), Grepen uit het dagelijks leven, Hasselt, 1982, 1027-1084-1163. J. GRAUWELS, De overbrenging van de kunstvoorwerpen van Herkenrode naar Hasselt in 1803, Limburg, 1958, p. 154-155. E. HOUTMAN Het augustijnerklooster te Hasselt, Hasselt, 1981, p. 35, 76-82. J. LINDEKENS, De geschiedenis van de landbouw 1750-1914. R. MAES, Eigenaars van Herkenrode na de verkoop als domeingoed in De rode leeuw, jg. 1985, nr. 3, p. 105-106 bis. J. PAQUAY, De hoeven der kerkelijke instellingen in Limburg, Verzamelde opstellen, 1928, Boekdeel IV.
P. SEVERIJNS & W. MOERMANS, Willem Claes, een opkoper van domeingoederen, Limburg, 1985, afl. 6, p. 247252. *****
s 11
tekst:
Roger MAES
foto’s:
Stedelijke Fotodienst
copyright:
Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof Maastrichterstraat 85, B-3500 HASSELT tel. 011-24 10 70 fax 011-26 23 98 e-m ail: stellingwerffwaerdenhof@hasselt.be
In dezelfde reeks verschenen: 1991 I . Olieverfportret M.-H. van Beieren, 2de h. 17e E.; 2. Catharinapaneel oude handboogkamer, e. 17e • b. 18e E ; 3. Lusterglazuurvaas keramiekfabriek, tss. 1895 en 1914; 4. Blazoen rederijkerskamer 'De Roode Roos', D. Van Vierden, ca. 1700; 5. Olieverfschilderij 'Week-end', L. Pringels. 1950; 6. Zilveren reliek-ostensorium, F Jans Burduin Gent 8 I F Frederici Hasselt, 1703; 7. Kledingsstel Virga-Jessebeeld, 1689 1863 ■ 1901; 8. Olieverfschilderij 'De Grote Markt', J.N. Grauls, 1863; 9. Rijksdaalder G. van Groesbeeck. Hasselt. 1568; 10. Kaart-landschap paalstenen tss. Hasselt en Zonhoven, 1661 en 1666?
1992 I I . Schilderij 'De Grote Man', F. Minnaert, 1983; 12. Mirakelprent O.-L.-V. Virga Jesse, R. Van Orley, wsch. 1689; 13. Zilveren wierookvat, J. Vinckenbosch. Hasselt. 19e E.; 14. Kaart Midden-en Zuid-Limburg, L. Capitaine, 1795; 15. Lederen Hasseltse brandblusemmer (1782) en vuurhaak; 16. Zilveren reliekhouder H. Barbara, ca. 1702; 17. Portret abt Eucherius Knaepen, P.J. Verhaghen, 1792; 18. Studiocamera 18/24, ca. 1920; 19. Olieverfschilderij ‘Het bos', Djet Anten (1851-1913); 20. Juweel, zgn. 'reukappel- Virga-Jessebeeld, e. 16e - b 17e E ; 21. Schilderij O -L-V rouw met Kind', Antwerpse paneelmerken, 1ste h. 17e E.
1993 22. Liturgische gewaden St.-Vedastus Hoepertingen, 1ste h 16e E ; 23. Mirakelprent H Sacrament Herkenrode. Hasselt, P.F.Mills, 1854: 24. Gevelsteen "Den Soeten Naeme Jezus’ , 1664 (Hasselt); 25. Set van 4 vazen, Piet(er) Stockmans (°1940); 26. Portret Ulysse Claes (1792-1880), G. Guftens (1823-1901); 27. Sacraments-ostensorium ot "monstrans van Herkenrode’ , Parijs, 1286, 28. Schilderij 'Strandtafereel'. 1930, Jos.Damien (1879-1973); 29. Gezicht op Hasselt naar Remacle Le Loup, 18e E., kopergravure; 30. Beeld "Heilige Cecilia’ . 1530-1540; 31. Barokke zonnemonstrans, N. Sigers & S. Vander Locht, Hasselt, 1669.
1994 32. Biechtstoel, Brabants atelier, 1664; 33. Uurwerken v.d. Hasseltse uurwerkmaker Leonard Joosten (1762-1849); 36. Gouache 'De Meukes', ca. 1890, Paul Marie Bamps (1862-1932); 37. Kroningsprent O.-L.-V. Virga Jesse. Parijs, Lith.Fabre, 1867; 38. Het Hasseletum en de Historie Lossensis, 2 historische werken v. Joannes Mantelius (1599-1676); 39. Litho “Heusden 2’ , uit reeks (5) Heusden, Herman Gordijn. 1992; 40. Ontwerp voor “Overhandiging..." muurschildering Beurs Antwerpen, olie op doek, G. Guffens (1823-1901); 41. Aquarel 'Strijdtoneel uit de Tiendaagse Veldtocht. Kermt, 7 augustus 1831', A von Geusau. 1835.
1995 42. Gevelplaat ’Veloce-Club hasseltois 'Utile * Dulci' - 2 mai 1892’ ; 43. Olieverfportret van Amoldus van Melbeeck op sterfbed, 17e E.; 44. Acryls van Ray Remans, 1989; 45. Pronkbeker J.-J.Thonissen, deels verguld zilver, P.Bruckmann & Söhne, Heilbronn, 1888; 46. Begijnenschotel, 1623, zilver, meesterteken: 3 zespuntige sterren in schild; 47. Vaste kunstwerken Herman Blondeel, Hugo Duchateau, Piet Stockmans in Museum Stellingwerff-Waerdenhof; 48. Schilderij ‘ Ijzel en mist’ , Djef Anten (1851-1913); 49. Aquarellen 'Hasseltse water-molens, 1893/94’ , Paul Marie Bamps (1862-1932); 50. Foto ‘ Jongeman met badmuts’ , gomdruk, 1/10, Jean Janssis; 51. Zilveren reliekhouder H.Hubertus, (1741-1742), Lambertus Hannosset, Antwerpen.
1996 52. Olieverfschilderij ‘ Zegening van boerenkrijgers op de Grote Markt', 1899, Djef Swennen (1871-1905); 53. Olieverfportret N.G. Vaesen (1768-1864), 1819, M G. Tieleman; 54. Vaandel ‘ Kunstkring Alexis Pierloz Hasselt 1920’ , Hasselt; 55. Groepsportret “Leden v.d. Virga-Jessebroederschap bij haar beeld’ , 1709, olie op paneel: 56. Beiaardklavier. ca. 1752, Hasselt (?) (bewaard in het Stedelijk Beiaardmuseum Hasselt]; 57. De Hasseltse reus De Langeman. Melchior Tieleman. 1810; 58. Reflectoren (2) zilverbeslag op houten kem, Arnold Frederici, 1714, 59. De gouden kronen v.d Virga Jesse. Auguste Levesque, 1867: 61. Blauw Tafereel. Pierre Cox (1915-1974).
1997 62. Portret Guillaume Claes, Judith Crollen (1898-1982) naar werk van M G. Tieleman. 1957; 63. Kaart prinsbisdom Luik, 17e E., Henricus Hondius (1597-1651); 64. Lithografie 'Oude halte Luikersteenweg'. 1860, Charles Joseph Hoolans (Antwerpen, 1814); 65. Drieluik, 1989, Paule Nolens (°1924); 66. Soberheid, eenvoud en liefde, vier geometrische abstracte werken van Vincent Van Den Meersch (1912-1996); 67. Schild v.h weversambacht, e 17e - b. 18e E., Daniël van VHerden (16511716); 68. Borstbeelden 10 Hasseltse burgemeesters, 1906, Emile Cantilton (1859-1917); 69. 'Portret van mijn dochter Madeleine' & 'Portret van mijn zoon José', Jos. Damien (1879-1973); 70. Beeld Homo Sedens, Hub Baerten (” 1945); 71. Beeld ‘O.-L.-Vrouw met Kind', 1530-1540, Meester van Oostham.
1998 72. 'Panorama van Hasselt', Steven Wilsens (°1937); 73. Portret Télémaque Claes (1831-1913), Tony Alain Hermant (1880-1939); 74. De Loonse muntslag in het kader v.d. monetaire internationalisering tijdens de middeleeuwen; 75. Speculaasplanken * 'Hasseltse speculaas'; 76. Wandtapijt "Euskadi: balladen en legenden", 1985, Simone Reynders (°1924); 77. Schilderij "Herfst - kasteel Henegauw", 1946, Paul Hermans (1898-1972); 78. Prehistorische polijststeen, Sint-Quintinuskathedraai Hasselt; 79. Sierlijst "Oorlogsgesneuvelden Hasselt 1914-1918", nt. gedateerd, Hasselt, Auguste Blanckart (1878-1952), Sylvain Brauns (1890-1947), Joseph Antoon Jossa (1884-?); 80. Schilderij 'Veldslag in een korenveld', 1864, Jules Van Imschoot (1821-1884).
1999 81. Litho s Hasselt gezien tussen 1960-1979, Jac. Leduc (°1921); 82. Het huis Stellingwerff (19e E)-Waerdenhof (17e E.); 83. Apparaten ontwikkeld en geproduceerd in de Philipsfabriek in Hasselt; 84. Hendrik van Veldeke, het genie van de hoofse literatuur (ca. 1140-ca,1200); 85. Céramiques Décoratives de Hasselt (1895-1954): overzicht van de ronde reclame- en sierschotels van de voormalige keramiekfabriek in Hasselt; 87. Portret van Guillaume Stellingwerff (1841-1923); 88. Register ■Co(e)mans’ , handschrift, 1611; 89. Standaard voor de "Maatschappij Minerva", 1871, W; Geefs (?) & G. Guffens.
2000 90. Schilderij “Portret van Dr. L. W illem s"[1822-1907), 1878, Godfried Guffens (1823-1901); 91. Maquette tweedekker Farman Type III, 1985; 92. Zespuntige “Ster" van de Roode Roos, 1627; 93. Litho "Gezicht op de Leopoidpiaats’, ca. 1860, C. J. Hoolans; 94. “Analemmatische zonnewijzer’ in de museumtuin, 2000; 95. Portret van Ridder Guillaume de Corswarem (1799-1884); 96. Pastel ’Portret van mevrouw Leynen (1842-1920)’, 1919, G.J. Wallaert (1889-1954); 97. Keramieken sierschotel ‘Irissen’, ca. 1896-1905. 98. Banier "Société Royale de Musique et de Rhétorique", 1858.
2001 99. Hasselts zilver; aanwinsten 1996-2000; 100. Schilderij ’Stadspanorama van H asselt’, 1915, Jos. Damien (1879-1973); 101. Uithangteken "Tabakskarot', 102. Karikatuurtekeningen ‘ 10 Hasseltse figuren", Stef Vanstiphout (1931-1995). 103. Sporttrofeeën 11* Linieregiment: "Coupe du Roi Albert" * ‘Coupe Prince Léopold" (2); 104. Affiche Ville de Hasselt, 1882, programme des fêtes qui auront lieu à l’occasion de la kermesse...", 1882; 105. Staande klok met uurwerk, 1761, Joannes Augustinus (ca. 17351790), Hasselt; 106. Schilderij "Overhandiging van het vrijheidscharter door Graat Amok) IV van Loon aan de stad HasselT, 1846, Godfried Guffens (1823-1901); 107. Affiche "KEMPO - bronnen en limonaden”, Druk. E. Roose, Hasselt.
2002 108. Zes wandkleden over "Het Sacrament van Mirakel van Herkenrode, 1917, Jos. Damien (1879-1973); 109. Portretten van de vier abdissen van Herkenrode: ■ Twee eeuwen, twee werelden' 110. Restauratieverslag "Rederijkerskraag De Roode Roos’ 111 . Keramische vaas “Ros Beiaard en de Vier Heemskindererf, Simonne Reynders (1924); 112. Keramische vaas in lusterglazuur, Céramiques Décoratives de Hasselt (1895-1954).