Ville de hasselt »
i
1882 »»
III ADMITIM i IMtiSM
de M
COMMENÇANT
IX
i; r r i » * * « *f**r tu
erm esse DIMANCHE
2f
le m iu w iie
FL.utn-.vi
SEPTEMBRE
*> « c e j m
u ie
SSsSijrsl»®,33iwnlttëj£ûliietr K h r.t|ï<M ,H T
\ \
li<. SSPcfSMAn*
"5mm
SMS
mm»kÊÊÊÊÊSÉÊÊ«È < vWRmm#*«*
ni» «iiHUBifliïir\fsimjL « * r
itflMS#'öfSr.»l* n T
3l# wyl^rüilï^r ,
jurijmiie m iib * .raina um
à
s.,v \% x - m * r. i ; k ?
S***tHWM#Nnr —
I
— - n u is EEIR — — ...;■ - ;
- —
^ jHwnuM. eèngiiT li.^
te fwftraaxEHï: - -r
-F
:
SKM^rSMjE. I » sip|«l(?.® l»r
v^^,%i9i^ï5SE^\Af,^iKpïftT : jBeotegVH «rfaSrr — «2S^,<ilAÏT.;_'__
e tF W E R T
m iW M U M.^CMÜJl'UIÏ TtMJClKtliBC rsg » EïtlTi M â î3 jfcmtl.
â .
«wfc*t* l ï ; \
. IWSMT3S KW im .— — j,^ :: : .....-
|V
b.
l> * » ilrr ilii» . S M o h - r
;>#§p
— - îiWSltïUîîlMK. , .m «tjwarswmm Jaâi
Wnîrtlîfitf-. *S, 'a" rwmmr r M tr M p a r a fe s , •* m -in lser £»5Corasuwi mm T »»m w sast. «. ;3tkv<:eiïT<>w;ow;rrï\T™-!sviiii-»i“ïu ^güPTîii^ m m im t m & m t* ■**«**
feî AFFICHE “VILLE DE HASSELT, 1882, programme des fêtes qui auront lieu à l’occasion de la kermesse ...” 1882 Drukkerij J. Billen, Hasselt; papier; 267 x 142 cm; inv. nr. 1987.0003.
Afb. 1: De ster van de Roode Roos, 1627 inv. nr. 1991.0042 - Kunst in de Kijker nr. 92
KERMIS HASSELT 1882 Ker(k)mis Nieuwe kathedralen werden - en worden trouwens nog steeds - met de nodige pracht en praal ingewijd. Zeker in de middeleeuwen was een dergelijke plechtigheid een evenement van de eerste orde w aar alles voor moest wijken. Bij die gelegenheid werd de kathedraal onder de bijzondere bescherm ing geplaatst van een patroonheilige, een gebeuren dat jaar lijks herdacht werd met het opdragen van een speciale kerkmis op de feestdag van de hei lige en het organiseren van een hele reeks festiviteiten. Naarmate het aantal parochies en kerken in onze streken toenam, raakte het vieren van kerkmissen geografisch steeds meer verspreid. Door haar repetitieve karakter werd de kerkmis verbonden aan een vast ceremonieel en ook het feestvieren zelf - omschreven met de term kerm is of fo o r (van het Latijnse feria, vrije dag) gebeurde stilaan volgens een geijkte formule. Ook het feestvieren in de marge van andere periodiek zich herhalende godsdien stige evenem enten als processies en bedevaarten werd bestempeld als kermis, hoewel er van een kerkmis geen sprake was. Zo hing de Hasseltse kermis nauw samen met het feest van de H. Lambertus, dat gevierd wordt op 17 september. De kermis begon op de eerstvol gende zondag.
Volgens een vaststaand recept De kermis verliep volgens een vast stramien. De kermis werd geopend met een omme gang, een processie te r ere van de heilige. In Hasselt kreeg vanaf 1528 de pas opgerichte rederijkerskam er De R oode Roos (°1515) van het stadsbestuur een vergoeding om de pro cessie met toneel- en dichtspel op te luisteren. Don Christoph, de Langeman, de reus van de rederijkers, werd meegedragen en rieten replica’s werden vervaardigd. De beiaard speelde en aan de Sint-Q uintinuskerk werd een vaandel uitgehangen. De ommegang ein digde op de Grote M arkt w aar een vertegenwoordiger van De Roode Roos een ster (afb. 1) in andere steden veelal een kruis of een houten hand - ophing. De ster gaf aan dat voortaan vrye m arcte gold, i.e. dat ook vreemde marktkram ers van buiten Hasselt het recht hadden om gedurende de periode van de kermis hun waar intra muros aan de man te brengen. De feestelijkheden hadden op hun beurt de handel aangetrokken. De vrye m arcte was een periode van com m erciële bedrijvigheid, waarbij zowat alles van eigenaar kon veranderen. Daarnaast kon de Hasseltse bevolking uiteraard genieten van de optredens van potsen makers, speellieden, waarzeggers, zwaardvechters, degenslikkers, afgerichte beren e.d.m. De Roode Roos kreeg de toestem m ing om een staende spel te organiseren, om een vast podium op te richten w aar tijdens de kermisdagen religieus theater, passie- en zinnespelen gebracht werden. De kermis werd afgesloten met een uitvaart, waarbij ze symbolisch ten grave werd gedra gen, de feestvreugde een toppunt bereikte en waarna het dagelijkse leven weer in zijn oude plooi viel.
Een breukpunt Op het einde van de 18^ eeuw zorgde de Franse Revolutie voor een breuk in het hele kermisgebeuren. De revolutionairen decreteerden de afschaffing van alle professionele en andere verenigingen. Ook de groepen die de kermis animeerden gingen voor de bijl. Enkele jaren nadien werden ze vaak onder een andere naam weer opgericht, maar de veer was gebro ken en het succes uit het Ancien Régime werd vaak niet meer herhaald.
Kermis in een nieuwe tijd In de loop van de 19de eeuw onderging de kermis een ware metamorfose. Onder invloed van allerhande om standigheden - waaronder de opkomst van permanente winkels in Hasselt w aar men het ganse jaar door de meest uiteenlopende produkten kon kopen w aarschijnlijk wel de belangrijkste was - nam het economische belang van de kermis steeds m eer af. Het feit dat om streeks 1820 het uithangen van de ster werd afgeschaft, was een teken aan de wand. De kerm is - die steeds meer geëvolueerd was in de richting van een uiting van ongerem d am usem ent en vertier zonder enige band met het sacrale - gaf reeds lang aanstoot wegens het verhoogde aantal dronkenschappen, ruzies en geweldplegingen. Een onhoudbare si tuatie in een jong-industriële samenleving waar in de fabrieken discipline en stiptheid onont beerlijk waren voor een geregelde produktie. De kerkelijke en burgerlijke overheden gingen tegen de uitwassen in. b e s
:
Année.
ÉE pi— rr itw in »
. . . -r 13
C om m erce,
in d u s tr ie , IJlfé r a ltt r e .
■sa. Si bev m* grs&Ss**.<•'$ixf- 5*' sa* * * * * iv&*> :i* fc. <sa atfeftàfffiSH
B a s s c li. 3 octobre. fi, M m ’K U» S£KAt*K. a . s», — w, — 4» <•***< gJSMUFil*—U—4» —T»*»—*—’W» *•*
caractère üreteurgOTte
*3 ti*!xr
. il
*« ;s:?bv «ko .»*! «Hw «eirfïer.KesniiW*. !rst MA ArHt. r. foè ««je
Afb.2
Rond 1850 werd duidelijk dat het Hasseltse stadsbestuur de or ganisatie van de kermis naar zich toe trok. Deelname aan de kerm is kon voortaan enkel nog als voldaan werd aan een aantal voorafbepaalde criteria. De lokale culturele verenigingen waren daarbij een vaste waarde. De Société Royale de M usique et de R hétorique (°1850), een samensmelting van de Société Royale de R hétorique (indirekt de opvolger van De Roode Roos), van de S ociété de H arm onie en van de Société R oyale de SainteC écile, de S ociété de S ainte C écile, de Union C horale e t D ram atique, M inerva, De Ware Vrienden , de Société Chorale e t L itté ra ire des M élophiles en het E lfde-Linieregim ent maakten steevast deel uit van het programma. Zij verzorgden vooral toneel opvoeringen in het Frans en het Nederlands, brachten koorzan-
N O U V E L L E S l)E L A V f L L E E T D E L A P R O V IN C E . Hasselt. La foire eila kermesse annuelles om été favorisées par un temps relative ment beau et favorable. L ’affluence des visiteurs, citadins et campagnards surtout, a été très grande les trois premiers jours de la Kermesse et Dimanche passé. Les boutiques sont ce qu’elles étaient fa n dernier ; parmi le s spectacles de curiosité oo remarque spécia lement le Cirque Beige qui a attiré en foule les visiteurs de tout âge et de toute condition. U n musée «'anatomie, installé à la Place Léopold «'attirait guère les curieux ; nous n’y voyons pas grand m al, car ce genre d’exhibitions nous plait médiocrement. Nous pouvons dire la même chose des loges de femmes phénomènes, à la porte desquelles sefaisaient Dimanche des boniments propres à provoquer une curiosité m alsaine. Une baraque dans laquelle se trouvait un cer cueil s’ouvrant à certain moment nu moyen d ’un ressort, a pris fe u , dans la nuit de jeudi ; les dégâts se bornent à la perte de quelques mètres de toile, mais, cette perte était relativement grande pour les pauvres forains, car ils versaient des larmes amères et imputaient, à to n ou h raison, cet acci dent à la malveillance. D ’après ce qu’on nous assure les fêtes,, bals, représentations dram atiques, concerts et coocoars, donnés par les différentes so ciétés de la vilt», ont attiré beaucoup de monde et ont bien réussi. U s fêtes du Casi no ont été magnifiques et étaient fréquen tées par une société nombreuse- et choisie. — L ’Ecole régimentaire du l* ' régiment des Chasseurs à pied, venant de Mariemhourg, a fait lundi son eotrée en ville pour y rester en vertu d ’une disposition ministé rielle. La musique m ilitaire, ainsi qu’un détachement de notre garnison, ont conduit l’Ecole régimentaire de la station ju squ ’à la caserne. — Société Royale de Ste Cécile. La re présentation dramatique flamande de la jeune section, annoncée pour Dimanche prochain, est remise à une date ultérieure a cause de maladie d’un des acteurs. Beeringen. Une maison, sise rue Notre Dame, a pris feu Dimanche à l’issue d e la
gen en speelden muziek tijdens de bals en dansfeesten en konden hiervoor op een subsi die van stadswege rekenen. De activiteiten werden op reusachtige affiches opgesomd en her en der in de stad aangeplakt. Daarnaast zorgde het stadsbestuur ook voor het nodige spektakel. Contacten werden ge legd met luchtacrobaten en vuurwerkm akers. De techniek en m echaniek waren trouwens iets nieuws. In de tweede helft van de 19de eeuw pakten de kerm isklanten graag uit met de nieuwste snufjes. De Kop van Jut, de paardencaroussel en het reuzenrad waren waarschijn lijk wel de meest sprekende voorbeelden van deze nieuwe tendens, maar er was veel meer. In 1868 bracht ene Klepkens in een barak policrom anische of veelkleurige verbeeldingen met een soort toverlantaarn. Moeders konden hun dochters zonder zorgen laten kijken. Het feit dat Klepkens voorheen ook zijn kunsten reeds had laten bewonderen in seminaries was voldoende referentie. In 1873 demonstreerde de heer Lejaen op het Leopoldsplein een sprekend en zingend toestel. In 1882 maakte het Hasseltse weekblad Le C onstitutionnel (afb. 2) melding van een soort spookhuis waar een zich m echanisch openende doodskist in brand geschoten was. Het spreekt voor zich dat er daarnaast nog een hele hoop ander volksvermaak bestond, zoals boomklimmen, kuipkensstoten, w itbroodbijten, haanslaan, ganstrekken, ringsteken, papeten, zakspringen,...
De kermisaffiches Eens de evenementenkalender op poten stond, werd bij openbare aanbesteding een druk ker gezocht die voor een lage prijs voor affiches kon zorgen. De drukkerij-uitgeverij J. Billen, die vanaf 1829 in Tongeren, maar vanaf 1833 in Hasselt actief was, sleepte de opdracht in de wacht. Dergelijke affiches geven ondanks alles een mooi beeld van het socio-culturele leven in de Demerstad. De tweede helft van de 19de eeuw is een periode van hoog oplopende contro verse tussen katholieken en liberalen, waarbij beiden m ekaar met moeite het licht in de ogen
1
gunnen. Op deze affiche figureren echter liberale verenigingen als de Société R oyale de M usique e t de R hétorique en De Ware Vrienden naast enkele katholieke tegenhangers als de Société de S ainte-C écile en M inerva. Tegenstellingen en spanningen waren er wel de gelijk en kwamen elders, in de dagbladpers, aan de oppervlakte. Katholieke bladen beperk ten zich tot de ophemeling van de ideologisch verw ante verenigingen, idem dito voor de liberale. Ook de affiche zelf blijft niet wars van kritiek. In 1901 noemde het liberale blad De Dem er (afb. 4) het op haar voorpagina een schande dat de kerm isaffiche door een Vlaam schen K lerikalen Leeuw gedrukt werd, die om de kosten te drukken bespaarde op het gebruik van kleurinkt, waardoor de affiche veeleer het uitzicht kreeg van een aankondiging van de kerke lijke diensten voor Allerzielen, dan voor de kerm isfeesten.
Stads- en proYincienieiws. H A SSE LT . — Heden avon 1 be gint onze kermis. De plakbrieven der feestelijkheden werden slecht» W oensdag aangeplakt 1111 I* dat j belach elijk? W at beleekent eenê publiciteit alzoo op het laaM e o ogenblik gegeven ? Dat is geld verspild. Het drukken dier plakbrieven wórdt publiek uitgegeven. Bij de laatste aanbestedingwas onze uitg ever, de heer Kioch, de laagste aanbieder, k a a r onze gemeente raad, door politieke haat aange- | dreven, weigerde, door T STEM MEN T E G E N 0 , hem het Werk toe te wijzen en gaf het aan )i,Lehn, un Vlaamschen KlerikaUn Leeuw. Niemand zal durven betwisten dat onze uitgever door die poli tieke handelwijze bestolen werd en ziehier daarvan de gevolgen : iv De heer Leen moet die plak brieven buiten Hasselt doen druk ken en daardoor komen zij alle jaren te laat ; 20 Opdat ze aan. den prijs van onzen -uitgever kunnen geleverd worden, moet men er verschillende kleuren ia afschaffen en alzoo heb ben zij eerder het uitzicht «eaez aankondiging der kerkelijkediensten voor Allerzielen dan van «en» kermis-affiche ; 3* De verbeteringen kunnen et hier op bet stadhuis niet gevoege lijk in gedaan worden en dieasvotgens moeten zij, na afdruk, beplakt en herplakt worden. Dat geeft e» ad nog een liefeiijker uitztebt. W ij laten hier den verbeleeden tekst van d it meesterstuk W tfierff
Zaterdag, 21 Septem ber 1801.
Ja a r » * *
**$XfX#«*f t»we*e**se
teF^DE DEMER
SleaisHid toor liet arroEdlssement teelt ca de provincie Lbnborg. B s,* I w ik
Afb. 4
«
eta Ifitst**i j • enSeideocafeei tosde«oodzzfer*j wenfez
te «g&MtsiJBtg I x iijkSiïii «zn-U m nog mtór s* !
>*.? i
v !
*
*
*
*
*
*
*
BIBLIOGRAFIE Dossiers “K erm isfeesten” en bijhorende affiches, bewaard op het Stadsarchief Hasselt. H et verleden van de K.M . van M uziek en R hetorica “De Roode R oos” Hasselt, Hasselt, 1961. De Vroede, M. De B elgisch-Lim burgsepers van 1830 to t 1860, Leuven-Parijs, 1963. Grauwels, J. K roniek van H asselt (1078-1914). G repen u it het dagelijks leven, Hasselt, 1982. Joris, E. H asselt op scène. V ijf eeuwen toneelhistorie, Hasselt, 1999. !
Van Laere, R. H asselt in boek en druk, Hasselt, 1982.
tekst:
BartDEKEYSER
foto’s: »
Stedelijke Fotodienst
copyright:
Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof Maastrichterstraat 85, B-3500 HASSELT tel. 011-24 1070 fax 011-26 23 98 e-m ail: stellingwerffwaerdenhof@ hasselt.be
I
|
II l i l
In dezelfde reeks verschenen: 1991 I . Olieverfportret M.-H. van Beieren, 2de h. 17e E.; 2. Catharinapaneel oude handboogkamer, e. 17e - b. 18e E.; 3. Lustergiazuurvaas keramiekfabriek, tss. 1895 en 1914; 4 . Blazoen rederijkerskamer ‘De Roode Roos’, D. Van Vlierden, ca. 1700; 5. Olieverfschilderij ‘Week-end’, L Pringels, 1950; 6. Zilveren reliek-ostensorium, F. Jans Burduin Gent & I.F. Frederici Hasselt, 1703; 7. Kledingsstel Virga-Jessebeeld, 1689 - 1863 - 1901; 8. Olieverfschilderij ‘De Grote Markf, J.N. Grauls, 1863; 9. Rijksdaalder G. van Groesbeeck, Hasselt, 1568; 10. Kaart-landschap paalstenen tss. Hasselt en Zonhoven, 1661 en 1666?
1992 I I . Schilderij ‘De Grote Man’, F. Minnaert, 1983; 12. Mirakelprent 0.-L.-V. Virga Jesse, R. Van Oriey, wsch. 1689; 13. Zilveren wierookvat, J. Vinckenbosch, Hasselt, 19e E.; 14. Kaart Midden-en Zuid-Limburg, L. Capitaine, 1795; 15. Lederen Hasseltse brandblusemmer (1782) en vuurbaak; 16. Zilveren reliekhouder H. Barbara, ca. 1702; 17. Portret abt Eucherius Knaepen, P J . Verhaghen, 1792; 18. Studiocamera 18/24, ca. 1920; 19. Olieverfschilderij ‘Het bos’, Djef Anten (1851-1913); 20. Juweel, zgn. ‘reukappel’- Virga-Jessebeeld, e. 16e - b. 17e E.; 21. Schilderij ‘O.-L.-Vrouw met Kind’, Antwerpse paneelmerken, 1ste h. 17e E.
1993 22. Liturgische gewaden St.-Vedastus Hoepertingen, 1ste h. 16e E.; 23. Mirakelprent H. Sacrament Herkenrode, Hasselt, P.F.MIlis, 1854; 24. Gevelsteen “Den Soeten Naeme Jezus’ , 1664 (Hasselt); 25. Set van 4 vazen, Piet(er) Stockmans (°1940); 26. Portret Ulysse Claes (1792-1880), G. Guffens (1823-1901); 27. Sacraments-ostensorium of ‘ monstrans van Herkenrode’ , Parijs, 1286; 28. Schilderij ‘Strandtafereel’, 1930, Jos. Damien (1879-1973); 29. Gezicht op Hasselt naar Remacle Le Loup, 18e E., kopergravure; 30. Beeld ‘ Heilige Cecilia’ , 1530-1540; 31. Barokke zonnemonstrans, N. Sigers & S. Vander Locht, Hasselt, 1669.
1994 32. Biechtstoel, Brabants atelier, 1664; 33. Uurwerken v.d. Hasseltse uurwerkmaker Leonard Joosten (1762-1849); 36. Gouache ‘De Meukes’, ca. 1890, Paul Marie Bamps (1862-1932); 37. Kroningsprent O.-L.-V. Virga Jesse, Parijs, Llth.Fabre, 1867; 38. Het Hasseletum en de Historia Lossensis, 2 historische werken v. Joannes Mantelius (1599-1676); 39. Litho ‘ Heusden 2’ , uit reeks (5) Heusden, Herman Gordijn, 1992; 40. Ontwerp voor ‘ Overhandiging...' muurschildering Beurs Antwerpen, olie op doek, G. Guffens (1823-1901); 41. Aquarel 'Strijdtoneel uit de Tiendaagse Veldtocht, Kermt, 7 augustus 1831', A. von Geusau, 1835.
1995 42. Gevelplaat “Veloce-Club hasseltois 'Utile * Dulci’ - 2 mai 1892” ; 43. Olieverfportret van Amoldus van Meibeeck op sterfbed, 17e E.; 44. Acryls van Ray Remans, 1989; 45. Pronkbeker J.-J.Thonissen, deels verguld zilver, P.Bruckmann & Söhne, Heilbronn, 1888; 46. Begijnenschotel, 1623, zilver, meesterteken: 3 zespuntige sterren in schild; 47. Vaste kunstwerken Herman Blondeel, Hugo Duchateau, Piet Stockmans in Museum Stellingwerff-Waerdenhof; 48. Schilderij ‘ Ijzel en mist”, Djef Anten (1851-1913); 49. Aquarellen “ Hasseltse water-molens, 1893/94', Paul Marie Bamps (1862-1932); 50. Foto ‘ Jongeman met badmuts”, gomdruk, 1/10, Jean Janssis; 51. Zilveren reliekhouder H.Hubertus, (1741-1742), Lambertus Hannosset, Antwerpen.
1996 52. Olieverfschilderij “Zegening van boerenkrijgers op de Grote Markt” , 1899, Djef Swennen (1871-1905); 53. Olieverfportret N.G. Vaesen (1768-1864), 1819, M.G. Tieleman; 54. Vaandel ‘ Kunstkring Alexis Pierioz Hasselt 1920’ , Hasselt; 55. Groepsportret ‘ Leden v.d. Virga-Jessebroederschap bij haar beeld’ , 1709, olie op paneel; 56. Beiaardklavier, ca. 1752, Hasselt (?) [bewaard in het Stedelijk Beiaardmuseum Hasselt]; 57. De Hasseltse reus De Langeman, Melchior Tieleman, 1810; 58. Reflectoren (2) zilverbeslag op houten kern, Arnold Frederici, 1714; 59. De gouden kronen v.d. Virga Jesse, Auguste Levesque, 1867; 61. Blauw Tafereel, Pierre Cox (1915-1974).
1997 62. Portret Guillaume Claes, Judith Crollen (1898-1982) naar werk van M.G. Tieleman, 1957; 63. Kaart prinsbisdom Luik, 17e E., Henricus Hondius (1597-1651); 64. Lithografie ‘Oude halte Luikersteenweg', 1860, Charles Joseph Hoolans (Antwerpen, 1814); 65. Drieluik, 1989, Paule Nolens (°1924); 66. Soberheid, eenvoud en liefde, vier geometrische abstracte werken van Vincent Van Den Meersch (1912-1996); 67. Schild v.h. weversambacht, e. 17e - b. 18e E., Daniël van Vlierden (16511716); 68. Borstbeelden 10 Hasseltse burgemeesters, 1906, Emile Cantillon (1859-1917); 69. ‘Portret van mijn dochter Madeleine’ & 'Portret van mijn zoon José’, Jos. Damien (1879-1973); 70. Beeld Homo Sedens, Hub Baerten (°1945); 71. Beeld '0.-L.-Vrouw met Kind’, 1530-1540, Meester van Oostham.
1998 72. ‘Panorama van Hasselt', Steven Wilsens (°1937); 73. Portret Télémaque Claes (1831-1913), Tony Alain Hermant (1880-1939); 74. De Loonse muntslag in het kader v.d. monetaire internationalisering tijdens de middeleeuwen; 75. Speculaasplanken & ‘Hasseltse speculaas’; 76. Wandtapijt "Euskadi: balladen en legenden’ , 1985, Simone Reynders (°1924); 77. Schilderij ‘ Herfst - kasteel Henegauw”, 1946, Paul Hermans (1898-1972); 78. Prehistorische polijststeen, Sint-Quintinuskathedraal Hasselt; 79. Sieriijst ‘ Oorlogsgesneuvelden Hasselt 1914-1918” , nt. gedateerd, Hasselt, Auguste Blanckart (1878-1952), Sylvain Brauns (1890-1947), Joseph Antoon Jossa (1884-?); 80. Schilderij ‘ Veldslag in een korenveld”, 1864, Jules Van Imschoot (1821-1884).
1999 81. Litho's Hasselt gezien tussen 1960-1979, Jac. Leduc (°1921); 82. Het huis Stellingwerff (19e E)-Waerdenhof (17e E.); 83. Apparaten ontwikkeld en geproduceerd in de Philipsfabriek in Hasselt; 84. Hendrik van Veldeke, het genie van de hoofse literatuur (ca. 1140-ca.1200); 85. Céramiques Décoratives de Hasselt [1895-1954]: overzicht van de ronde reclame- en sierschotels van de voormalige keramiekfabriek in Hasselt; 87. Portret van Guillaume Stellingwerff (1841-1923); 88. Register ‘ Co(e)mans’ , handschrift, 1611; 89. Standaard voor de ‘ Maatschappij Minerva’ , 1871, W; Geefs (?) & G. Guffens.
2000 90. Schilderij ‘Portret van Dr. L W illems’ (1822-1907), 1878, Godfried Guffens (1823-1901); 91. Maquette tweedekker Farman Type III, 1985; 92. Zespuntige ‘Ster’ van de Roode Roos, 1627; 93. Litho "Gezicht op de Leopoldplaats", ca. 1860, C. J. Hoolans; 94. ‘Analemmatische zonnewijzer’ in de museumtuin, 2000; 95. Portret van Ridder Guillaume de Corswarem (1799-1884); 96. Pastel "Portret van mevrouw Leynen (1842-1920)", 1919, G.J. Wallaert (1889-1954); 97. Keramieken sierschotel ‘Irissen’, ca. 1896-1905. 98. Banier "Société Royale de Musique et de Rhétorique", 1858.
2001 99. Hasselts zilver: aanwinsten 1996-2000; 100. Schilderij 'Stadspanoram a van Hasselt", 1915, Jos. Damien (1879-1973); 101. Uithangteken "Tabakskarot"', 102. Karikatuurtekeningen "10 Hasseltse figuren", Stef Vanstiphout (1931-1995). 103. Sporttrofeeén 11* Unieregiment: "Coupe du Roi Albert" & "Coupe Prince Léopold" (2).