ijker
AFFICHE “KEMPO - bronnen en limonaden” Druk. E. ROOSE, Hasselt; steendruk; papier; 8 5 x 6 0 ,7 cm; schenking vzw Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof Hasselt, mei 2000; inv. nr. 2000.0093.
KEMPO Bronnen en limonaden: een reclamebiljet van drukkerij E. Roose
16 JUILLET 1931
HASSELT N» 4 7 3
0. Vanvlierden-Swinnen Négociant
H AM O N T
KEM PO Limonades, bières et eaux minérales.
Uit “Merknamen in Limburg 1930-1936"
INLEIDING Sinds de jaren 1970-1980 maken we in België, evenals in het buitenland, een hernieuwde belangstelling voor de oude publiciteitsgrafiek mee. Dat vertaalt zich in tal van studies, ten toonstellingen en publicaties, over uiteenlopende thema’s. Ook handelaren in antiek en brocante ontdekten al snel het spreekwoordelijke gat in de markt. Veilinghuizen gespeciali seerd in het oude affiche werden opgericht, deden en doen nog steeds goede zaken. Deze recente ontwikkeling heeft ongetwijfeld het waardebesef bij het grote publiek gestimu leerd ten aanzien van die papieren getuigen uit het verleden. Toch dient de vraag gesteld: wélke waarde? Door de regelmatige aandacht aan het affiche en andere vormen van publi citeit besteed, is het gevaar niet denkbeeldig dat men alle affiches zonder veel onderscheid dezelfde (lees commerciële) waarde gaat toekennen. Betreft het hier een ongewild nevenef fect van de (op zich gelukkige) verbreding in tentoonstellingsonderwerpen: van enkel de hoog standjes uit onze vaderlandse affichekunst (in de jaren 1980) tot ook de meer bescheiden vormen van promotievoering (in de jaren 1990)? Het recent door het Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof verworven affiche KEMPO nodigt ons uit stil te staan bij de verschillende waardeaspecten van oude affiches. Bovenal voert het ons terug tot de fundamentele bestaansreden van het affiche en de essentie van de affichekunst zelf : het is een reclamemedium. Geen flamboyante stijl of tot de verbeelding sprekende signatuur, noch iconografische spits vondigheidjes trekken spontaan onze aandacht in dit reclamebiljet. Wel de eenvoud van de verhaalmatige voorstelling. De bedoeling van de opdrachtgever is even helder als zijn bood schap eenduidig is. Hij wil een commercieel product “verkopen”. Dat betekent, ietwat gepre ciseerd en in de m arketing-term inologie: hij streeft merkbekendheid, merkbemindheid en merkbereidheid na.
MERKBEKENDHEID Een affiche uitgeven in kleurendruk was, en is, een dure aangelegenheid - zelfs als men niet met grote namen uit de ontwerperswereld werkt. Er moet dus wel een gegronde reden zijn vooraleer men zich waagt aan uitgaven, waarvan men de return op korte of lange termijn niet meteen kan inschatten. De meest voor de hand liggende aanleiding vormt natuurlijk de lan cering van een voorheen onbestaand merk.
De opdrachtgever Op het affiche staat geen enkele verwijzing naar de opdrachtgever vermeld. Dat hoeft ook niet, maar niet weinig handelaars eisten eertijds dat hun naam, em bleem ,... duidelijk zicht baar geplaatst werd. Uit onderzoek blijkt dat een zekere O. Vanvlierden - Swinnen (sic) uit Hamont, met als beroep ‘négociant’ in ‘limonades, bières et eaux minérales’, op 16 juli 1931 de merknaam KEMPO liet registreren in Hasselt1. De naam is weergegeven in kapitaal en wordt niet vergezeld van een beeld. De merknaam kan gebruikt worden voor limonades, bieren en mineraalwaters.
Het betreft hier drankhandelaar en biersteker Arnold2 Van Vlierden - Swinnen die in de Hoogstraat 14 te Hamont3 zijn zaak had. Hij leverde aan cafés, bestelde ook bij de mensen thuis. Van Vlierden kocht bier in bulk aan om het dan op flessen te trekken. Zo verdeelde hij het Brusselse merk ‘Ixelberg’ van de Brasserie d’lxelles, door de mensen steevast ‘(H)elles’ genoemd. In 1931 lanceert hij dan de eigen limonade KEMPO. Tot 1969 blijft die in productie. De succesjaren liggen nochtans duidelijk vóór de oorlog. Zoon Willy neemt de zaak over; Arnold start in Helchteren een bijhuis op, dat verder gezet zal worden door zoon Pierre4 en momenteel door de kleinzoon gerund wordt5. Wanneer op 30 oktober 1962 Willy en op 22 oktober 1964 vader Arnold overlijdt, neemt Pierre de dagelijkse leiding in Hamont over. Willy’s zoon Guido (°15 februari 1962), vanaf 1971 actief in het bedrijf, is momenteel zaakvoerder6.
De uitvoering We nemen dus aan dat het affiche in 1931 zelf, zoniet onmiddellijk nadien, moet zijn besteld en uitgevoerd. De afwezigheid van een embleem sluit aan bij de informatie die we uit de merkregistratie halen. De afbeelding is niet door een kunstenaar gesigneerd (zie verder). Links onderaan, gewoontegetrouw buiten het kader, staat de uitvoerder vermeld: steendrukkerij E. Roose uit Hasselt. Het betreft inderdaad een steendruk of kleurenlithografie: sinds 1885 hier te lande de ge bruikelijke techniek voor publicitaire beeldaffiches. Het gaat om het courante kleine formaat van 85 x 61 cm, genaamd ‘colombier’. Behalve zwart werden drie kleuren gebruikt: rood, geel en blauw, niet toevallig de hoofdkleuren. Vier aparte tekeningen op steen, vier druk gangen waren nodig om de tussentonen en het totaalbeeld te bekomen. De paskruisjes boven- en onderaan getuigen van het precisiewerk. Dat Van Vlierden uit Hamont zich richtte tot de Hasseltse drukker Roose, bevreemdt ons
allerminst. Roose verzorgde immers heel wat commercieel drukwerk voor handelaren uit Limburg7. Veel alternatieven waren overigens niet voorhanden: tot aan de Tweede Wereld oorlog was Roose de enige steendrukkerij in Limburg, en maakte ook als zodanig reclame. Grote, meer kapitaalkrachtige ondernemingen, zoals de jeneverstokerijen, wendden zich tot de naburige grootstad Luik. Dat genoot in binnen- en buitenland een ijzersterke reputatie op het vlak van artistieke beeldaffiches (cfr. A. Bénard e.a.).
De uitvoerder: drukkerij Ernest Roose (Hasselt) Eigenaar van de drukkerij was Ernest Juliaan (Jules) Hubertus (Hubert) Roose, geboren in Hasselt op 21 december 1887 en er overleden op 15 september 1965. Hij was de zoon van Frans Jozef Ferdinand Roose (Brugge 04-12-1843 - Hasselt 0803-1913), op 1 mei 1862 gehuwd met Catherine Josephina Vyt (Hasselt 03-04-1849 - +). Ernest was de negende uit een gezin van tien kinderen. Vader Frans staat in het bevolkings register vermeld als steengraveerder en later drukkerijbestuurder: hij stond inderdaad aan het hoofd van drukkerij Ceyssens (Markt, Hasselt)8. Het is niet duidelijk waar Ernest de stiel leerde: mogelijk voor een deel bij Ceyssens, voor een ander deel (Ceyssens had geen steendruk) elders. Op 22jarige leeftijd trekt Ernest naar Schaarbeek, verblijft daar in het Brusselse en komt in 1913 vanuit Anderlecht weer over naar Hasselt, waar hij zich in de Manteliusstaat 38 vestigt. Mogelijk gebeurde dat laatste naar aanleiding van vaders o v e rlijd e n dat ja a r. W e rkte de jo n g e Ernest bij een lithodrukkerij, waarvan er zoveel waren in Brussel? We vermoeden het, maar een sluitend bewijs daarvan hebben we niet. Als beroep is alleszins ‘graveerder’ opgegeven. In 1919 huwt hij Valeria Louisa Eugenia Haesen (°22-10-1893). Samen verhuizen ze in 1920 naar Antwerpen (Touwstraat 18). Een eerste zoon wordt er geboren, Georges, en een jaar later gaat het weer richting Hasselt. Het gezin woont even aan de Kiekenmarkt en betrekt dan een huis aan de Kuringersteenweg 20. Het wordt hun definitieve woonst, waar een be langrijk stuk Limburgse drukkerijgeschiedenis geschreven zou worden. Boek- en steendrukkerij
BOEKORUKKERT
IM P R IM E R IE LITHOGRAPHIE
STEENDRUKKERY
Bureel enWertfiuj» PROPTE BREÇMSTPflAT. I PosrCMCKRCKENINÔ N®€7571
Briefhoofd drukkerij Roose
T e le f o o n : 28%
HASSELT
B ureau . t A te lie r GROUPE PUE DU e f f e t ! 1. \ C ompte cheque» postaux 11^67871 '__________________ TELEPHONE'2 8 7
C u RÏ8 GERST É Ë NWE*© • 2 0 ‘C h ÀUSSËE de CuPAHGÈ
R m r r u 00 Om i m m i
M**MCT*>'W
Ernest Roose had haar officieel adres op de ‘Kuringer Steenweg 20’. De gebouwen, druk kerij en bureel, zaten verspreid over de huisnummers 16,18 en 20 en liepen achteraan door tot in de Grote Breemstraat 9 en 11. Roose profileert zich vooral als leverancier van briefhoofden, etiketten, pancartes, affiches voor commerciële firm a’s. Het oudste ons bekende affiche is gedateerd 10 mei 1922 en heeft een opvoering van het Vlaamse Volkstoneel in Schouwburg Palace (Hasselt) als on derwerp9. Voor de Tweede Wereldoorlog adverteert Roose, zoals hoger reeds gesuggereerd, met de slogan “enige steendrukkerij in Limburg”10. Onmiddellijk na de oorlog verliest het die monopoliepositie. Na de vernietiging door de bom bardementen van 1944, en om mee te kunnen met de technische ontwikkelingen, koopt Roose nieuwe litho-offsetmachines. Hij werft tevens iemand aan die de nagelnieuwe toestellen kan bedienen: Van Canne uit Luik. Dat gebeurt echter tot groot ongenoegen van ploegbaas Paul Verdingh, die zich ‘gepasseerd’ voelt en prompt drukkerij Roose verlaat11. Met de opge bouwde knowhow start die op de Maastrichtersteenweg een eigen drukkerij en weet hij nogal wat klanten van Roose af te snoepen. Ernest Roose stond bekend als een erg joviaal man, sociaal inge steld en sportief aangelegd. In verschillende (sport)verenigingen was hij actief. Zo was hij voorzitter of bestuurslid van onder meer de boogschuttersclub, de zwemclub, turnclub Excelsior, de Limburgse drukkers. Ernest Rooses tweede zoon (er waren vier kinderen) Michel Guillaume Ernest (Hasselt 12 juli 1924 - Hasselt 1968) huwt op 11 mei 1950 in de Scheldestad de Antwerpse Simone Maria Louisa Van Himbeeck (°27 mei 1929). Ze wonen op de Belgiëlei 30 te Antwerpen en starten er de zaak “Michel Roose - steendrukkerij en offset” op. Door het uitblijvend succes houdt zoon Michel het in —— 1954 echter voor bekeken en trekt weer naar zijn geboortestad, waar hij vaders zaak vervoegt.
1
Schuttersgilde, 1959
\
H A S S E L T ~ T e !.:2 Q 7
Reclamekaarten drukkerij Roose
Wanneer Roose in 1962 - ’63 de overgang naar offsettechniek maakt, is dat eigenlijk te laat. Het wordt steeds moeilijker om de concurrentie het hoofd te bieden. Op 16 juni 1977 moet de eens zo bloeiende Hasseltse drukkerij, na een halve eeuw bedrijvigheid, de boeken sluiten12.
De tekenaar Drukker Ernest Roose onderhield goede contacten met diverse tekenaars die freelance voor hem werkten. Afhankelijk van de specifieke vragen en financiële mogelijkheden van de klant en de kwaliteiten en beschikbaarheid van de tekenaar, richtte hij zich tot deze of gene man. De knapste graficus die jarenlang voor Roose gewerkt heeft, is ongetwijfeld Edgard Darimont (1909 -1 9 8 0 ). Hoewel de eerste contacten uit 1931 dateren, is de opdracht van Van Vlierden niet aan hem uitbesteed13. Dat de uitwerking van het thema niet van een overdreven creativiteit getuigt, hoeft niet per definitie op rekening van de tekenaar geschreven worden. Vaak was dat een expliciete wens van de opdrachtgever14. Dat de afbeelding zelf grafische finesses mist, laat vermoeden dat Roose de opdracht aan een minder gereputeerd tekenaar toevertrouwde. Zoals zoveel van zijn collega’s bleef hij anoniem.
MERKBEMINDHEID De bedoeling van reclame is dat het publiek van het merk gaat houden (een voorwaarde om het mogelijk te kopen). Als de producent een affiche bestelt, dient hij zich vooraf te bezinnen over het imago dat hij het merk wil meegeven. Dat merkbeeld is zeker gewenst indien er, zoals hier het geval, reeds andere merken van hetzelfde product bestaan. De producent doet er goed aan zich te beperken tot één eenduidige boodschap, wil hij zeker zijn dat het publiek die onthoudt. De iconografie moet dat merkbeeld gestalte geven, de stijl moet de merk belofte ondersteunen.
iconografie Affiches voor bronwater of limonade benadrukken meestal de natuurzuiverheid van het product: ze beelden de bron af waaruit het water geput werd of de vruchten die gebruikt werden. Van Vlierden stond voor het probleem in één affiche twee producten te moeten positioneren. Het werd dus geen idyllisch landschap met een beekje noch fruit waaruit de limonade schijnbaar getapt werd. Men inspireerde zich op de merknaam, die zelf ook al een bewuste keuze inhield. KEMPO verwijst immers naar de Kempen als streek en landschap. Die Kempen worden gepersonifieerd door een Kempisch vrouwtje (zie verder). Afgaande op haar kleding gaat het om een boerinnetje, hier in de rol van huismoeder, die een flesje bronwater ontkurkt. Ze blaakt van gezondheid: zie de blos op haar wangen. Ze leeft in harmonie met de dingen: zie haar gelukkige uitdrukking, zie ook het kruisje aan haar halsketting. Geluk schuilt in de eenvoud van dit huis: met het bord en de Delftse tegels tegen de schoorsteenmantel, grootvaders klok (met dezelfde motieven andermaal op de wijzer plaat) zijn alle ingrediënten aanwezig voor het id e a le ... cliché van peis en vree!
Stijl Zoals hoger al aangehaald mist deze uitbeelding raffinement: de kleuren zijn vlak, de lijn voering stereotiep. Hoewel het gaat om een momentopname van een handeling, is de hou ding houterig. Voeg daarbij de voorspelbare en al te brave iconografie, en er schijnen niet veel elementen over te schieten voor een positieve evaluatie. Eén belangrijk aspect verlie zen we daarbij uit het oog: het verwachtingspatroon van het publiek waarvoor dit affiche bestemd was. In de jaren dertig zien we b.v. aanplakbiljetten voor limonademerken met ge abstraheerde voorstellingen van monumentale vruchten. We kennen affiches voor Elixir de Kempenaar met uiterst gestileerde uitbeeldingen van een ‘Kempisch’ interieur, weliswaar ontdaan van alle menselijke leven. Die muurbiljetten werden uitgehangen, maar de produ centen bleven tegelijk de oudere, vooroorlogse, anekdotisch geïnspireerde en picturaal uit gewerkte versies gebruiken... kennelijk omdat die door het publiek gesmaakt werden15 ! De KEMPO - campagne richtte zich op de locale en regionale markt. Ver van de grootstad zou een modernistische benadering van een drank die haar verbondenheid met de heimat in de merknaam verwerkte (zie ook verder) als a-typisch ervaren worden en dus contraproductief werken.
Kunsthistorische traditie Met dit affiche schrijft de anonieme tekenaar zich in een rijke publicitaire traditie in. Immers, sinds het begin van de twintigste eeuw situeerden nogal wat ontwerpers van affiches voor dranken of andere consumptiegoederen hun figuranten in Holland of de Kempen. Het sluit aan bij de stichting van kunstenaarskolonies en de belangstelling van schilders voor de on gerepte natuur (Barbizon, de Zuiderzee, Kalmthout, de zogenaamde Genker schildersschool ook...)16.
Imago en boodschap De keuze van Van Vlierden voor naam en beeldmerk (hoewel niet officieel gedeponeerd) kon niet gelukkiger. Deze drank, van plaatselijke bodem (zie ook verder), draagt de belofte in zich van gezondheid en zuiverheid. Waar die kwaliteiten in andere affiches voor bron waters en limonades soms op een gekunstelde manier gevisualiseerd worden, vinden we ze in dit huiselijk tafereel terug, gesynthetiseerd in de figuur van het vrome en streekverbonden Kempische boerinnetje. Zij staat garant voor het echte.
MERKBEREIDHEID Merkbekendheid en merkbemindheid hebben uiteraard de effectieve verkoop van het product tot doel. Veelal is het geheel onmogelijk het juiste effect van een affichecampagne te meten, onder meer door het ontbreken van gedetailleerde verkoopcijfers. De bereidheid tot kopen wordt wel gestimuleerd door een positieve receptie van het affiche. Hoger stelden we reeds dat door het mijden van het artistieke gezochte en het thema op ongecompliceerde en tradi tionele wijze in beeld te brengen, de boodschap bij het plaatselijke publiek geloofwaardiger kon overkomen. KEMPO bevestigde zo, misschien ongewild, haar specifieke imago.
Door de wat tijdloze benadering van het onderwerp was dit affiche geschikt om jarenlang gebruikt te worden. Paradoxaal genoeg kwam het nooit zover. De afbeelding en vermelding van KEMPO “bronnen en bronwater” werd door de concurrentie17 als bedrieglijk ervaren, vermits die bronnen hoegenaamd niet bestonden, en Van Vlierden diende het affiche dan ook terug te trekken. De verkoop van KEMPO limonade ging alleszins onafgebroken door tot en met 1969. Ter compensatie van de KEMPO bronwaters verdeelde Van Vlierden on dertussen een water onder de merknaam CAMPINA. Samen met een limonade werd het kennelijk afgenomen van een producent uit Alken. Er kwam zelfs een speciale affiche, ook bij Roose gedrukt en voorstellende drie mensen in lokale Kempische klederdracht voor de kerk toren van Hamont18.
BESLUIT Affiches zoals deze zijn zeer zeker op hun plaats in een museumcollectie. Zoals gesugge reerd in de inleiding koesteren vele mensen oude affiches voor hun nostalgische, sommige ook voor de commerciële waarde. Maar bovenal moeten deze papieren getuigen uit het verleden benaderd en beoordeeld worden vanuit hun wezenlijke functie. Ze zijn gemaakt om consumenten te overtuigen van een specifieke behoefte. In dat opzicht hebben ze een artis tieke, kunst- bedrijfs-, sociaal- of economisch-historische waarde, of een enkele keer een combinatie van al deze waarden. Deze ideaaltypische weergave van een gezond en godvruchtig Kempisch vrouwtje vormt daar geen uitzondering op en zal, nu bewaard in het Stedelijk Museum StellingwerffWaerdenhof, ook aan latere generaties haar verhaal in vele schakeringen blijven vertellen.
★
★
★
★
★
Eindnoten 1 Merknamen in Lim burg 1930 - 1936, p. 155. 2 In het register staat-verkeerdelijk-O . Vanvlierden. 3 Nu, na de fusie met Achel, Brouwersstraat 6. Het huis bestaat nog steeds. 4 Er waren twaalf kinderen in het gezin. De twee oudsten gingen in de zaak; zoon Bernard zou naam maken als de romanschrijver en essayist Bernard Kemp (Hamont 22 augustus 1926 - Leuven 2 november 1980). 5Nu “Van Vlierden Drankenhandel” in Helchteren. 6Sinds 1 juli “Kempo n.v.” geheten, een duidelijke verwijzing naar het voormalige eigen limonademerk. 7Ter staving en vergelijking enkele namen van firma’s die bij Roose etiketten voor hun limonades of mineraal water lieten maken: Eykelberg - Dexters (Boorsheim); Jos Cornelissen-op-ltter (Neeroeteren); SzewczykLyzien (Genk); Sint-Landualdus (Wintershoven); Le Coq d’Or (Verviers); Henri Lox (Tongeren); J. Thys (Munsterbilzen); G. Herbots (Halle - Boyenhoven); Hougardia (Hoegaarden); Smeets Zolder (Houthalen); Baldewijns-Verboven (Winterslag); J. Bogaerts (Leopoldsburg); Frans Caers (Neerpelt). 8Later Heideland-Orbis n.v., momenteel verdwenen. 9We wensen te benadrukken dat dit om het oudste stuk, geregistreerd in een museumverzameling gaat: collectie A.M.V.C. (Antwerpen), inv. 238103; 61 x 85 cm. 10 Een belangrijke andere firma in Hasselt was boekbinder, drukker en uitgever Crollen, maar die leverde geen steendruk. 11 Mondelinge informatie van Tony Scheers, tussen 1946 en 1955 werknemer bij drukkerij Roose. 12 Het laatste Roose -affiche dat we in een openbare collectie aantroffen is er een voor de tentoonstellingen religieuze kunst in het Provinciaal Begijnhof, 1968 - c f r AMVC inv. 182330. 13Voor informatie over E. Darimont zie K. Scheerlinck, Edgard D arim ont: een leven lang getekend voor stokerijen, in E. Van Schoonenberghe e.a., Jenever in de Lage Landen, Brugge, 1996, p. 173 -1 7 7 . 14 O.C., p. 174. 15Zie K. Scheerlinck, Jenever en like u r in kleur. Belgische jenever- en likeuraffiches 1 88 5 -1 94 0 (tent. cat.), Hasselt, 1994, p. 186 -1 8 7 en de te verwachten publicatie bij de tentoonstelling in het Nationaal Jenevermuseum Hasselt (januari 2002): K. Scheerlinck, M arfurt (affiches) voorje n eve r en likeur, Hasselt,
2002. 16Zie onder meer M. Driessen, De schilderkunst te Genk en de Kem pische landschapsschilders in Vlaan deren, 28,1979,169, p. 81 - 87 en D. Cardyn - Oomen, Landelijk leven gezien door Belgiche schilders in de 194e eeuw, in S childers van h e t landelijke leven (tent.-cat.), Antwerpen, 1990, p. 47 - 61. 17We weten niet wie die klacht indiende, en in hoeverre dat formeel gebeurde. Mogelijk voelden Frédéric Bogaert (Leopoldsburg) en Albert Jacquet (Hasselt), een producent respectievelijk verdeler van het mineraal water “Kempen bronnen” zich benadeeld. 18Tekstopschrift: “Tafelwater Campina limonade / A. Van Vlierden Hoogstraat 14 Hamont tel. 45”.
*
★
M et dank aan de fam ilies Van Vlierden, Roose, de heren Tony Damen, Leo Noten, André Peeters, Tony Scheers en he t Museum Stellingwerff-W aerdenhof voor hun nuttige inlich tingen.
tekst:
Karl SCHEERLINCK
ip P p s iNfll
foto’s:
Stedelijke Fotodienst
copyright:
Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof & Karl Scheerlinck Maastrichterstraat 85, B-3500 HASSELT tel. 011-24 10 70 fax 011-26 23 98 e-mait: stellingwerffwaerdenhof@ hasselt.be
In dezelfde reeks verschenen: 1991 1. Olieverfportret M.-H. van Beieren, 2de h. 17e E.; 2. Catharinapaneel oude handboogkamer, e. 17e - b. 18e E.; 3. Lusterglazuurvaas keramiekfabriek, tss. 1895 en 1914; 4. Blazoen rederijkerskamer 'De Roode Roos’, D. Van Vlierden, ca. 1700; 5. Olieverfschilderij ‘Week-end’, L. Pringels, 1950; 6. Zilveren reliek-ostensorium, F. Jans Burduin Gent & I.F. Frederici Hasselt, 1703; 7. Kledingsstel Virga-Jessebeeld, 1689 - 1863 - 1901; 8. Olieverfschilderij 'De Grote Markt', J.N. Grauls, 1863; 9. Rijksdaalder G. van Groesbeeck, Hasselt, 1568; 10. Kaart-landschap paalstenen tss. Hasselt en Zonhoven, 1661 en 1666?
1992 t l . Schilderij 'De Grote Man', F. Minnaert, 1983; 12. Mirakelprent O.-L-V. Virga Jesse, R. Van Ortey, wsch. 1689; 13. Zilveren wierookvat, J, Vinckenbosch, Hasselt, 19e E.; 14. Kaart Midden-en Zuld-Limburg, L. Capitaine, 1795; 15. Lederen Hasseltse brandblusemmer (1782) en vuurhaak; 16. Zilveren reliekhouder H. Barbara, ca. 1702; 17. Portret abt Eucherius Knaepen, P.J. Verhaghen, 1792; 18. Studiocamera 18/24, ca. 1920; 19. Olieverfschilderij 'Het bos', Djef Anten (1851-1913); 20. Juweel, zgn. 'reukappel'- Virga-Jessebeeld, e. 16e - b. 17e E.; 21. Schilderij '0.-L.-Vrouw met Kind', Antwerpse paneelmerken, 1ste h. 17e E.
1993 22. Liturgische gewaden St.-Vedastus Hoepertingen, 1ste h. 16e E.; 23. Mirakelprent H. Sacrament Herkenrode, Hasselt, P.F.MIlis, 1854; 24. Gevelsteen 'Den Soeten Naeme Jezus’ , 1664 (Hasselt); 25. Set van 4 vazen, Piet(er) Stockmans (°1940); 26. Portret Ulysse Claes (1792-1880), G. Guffens (1823-1901); 27. Sacraments-ostensorium of 'monstrans van Herkenrode", Parijs, 1286; 28. Schilderij ‘Strandtafereel’, 1930, Jos.Damien (1879-1973); 29. Gezicht op Hasselt naar Remacle Le Loup, 18e E., kopergravure; 30. Beeld ‘ Heilige Cecilia’ , 1530-1540; 31. Barokke zonnemonstrans, N. Sigers & S. Vander Locht, Hasselt, 1669.
1994 32. Biechtstoel, Brabants atelier, 1664; 33. Uurwerken v.d. Hasseltse uurwerkmaker Leonard Joosten (1762-1849); 36. Gouache ‘De Meukes’, ca. 1890, Paul Marie Bamps (1862-1932); 37. Kroningsprent 0.-L.-V. Virga Jesse, Parijs, Lith.Fabre, 1867; 38. Het Hasseletum en de Historia Lossensis, 2 historische werken v. Joannes Mantelius (1599-1676); 39. Litho “Heusden 2’ , uit reeks (5) Heusden, Herman Gordijn, 1992; 40. Ontwerp voor “Overhandiging..." muurschildering Beurs Antwerpen, olie op doek, G. Guffens (1823-1901); 41. Aquarel ‘Strijdtoneel uit de Tiendaagse Veldtocht, Kermt, 7 augustus 1831’, A. von Geusau, 1835.
1995 42. Gevelplaat “Veloce-Club hasseltois 'Utile * Duld’ - 2 mai 1892'; 43. Olieverfportret van Amoldus van Melbeeck op sterfbed, 17e E.; 44. Acryls van Ray Remans, 1989; 45. Pronkbeker J.-J.Thonissen, deels verguld zilver, P.Bruckmann & Söhne, Heilbronn, 1888; 46. Begijnenschotel, 1623, zilver, meesterteken: 3 zespuntige sterren in schild; 47. Vaste kunstwerken Herman Blondeel, Hugo Duchateau, Piet Stockmans in Museum Stellingwerff-Waerdenhof; 48. Schilderij “ Ijzel en mist”, Djef Anten (1851-1913); 49. Aquarellen "Hasseltse water-molens, 1893/94', Paul Marie Bamps (1862-1932); 50. Foto ‘ Jongeman met badmuts”, gomdruk, 1/10, Jean Janssis; 51. Zilveren reliekhouder H.Hubertus, (1741-1742), Lambertus Hannosset, Antwerpen.
1996 52. Olieverfschilderij “Zegening van boerenkrijgers op de Grote Markt” , 1899, Djef Swennen (1871-1905); 53. Olieverfportret N.G. Vaesen (1768-1864), 1819, M.G. Tieleman; 54. Vaandel ‘ Kunstkring Alexis Pierloz Hasselt 1920” , Hasselt; 55. Groepsportret “Leden v.d. Virga-Jessebroederschap bij haar beeld” , 1709, olie op paneel; 56. Beiaardklavier, ca. 1752, Hasselt (?) [bewaard in het Stedelijk Beiaardmuseum Hasselt]; 57. De Hasseltse reus De Langeman, Melchior Tieleman, 1810; 58. Reflectoren (2) zilverbeslag op houten kern, Arnold Frederid, 1714; 59. De gouden kronen v.d. Virga Jesse, Auguste Levesque, 1867; 61. Blauw Tafereel, Pierre Cox (1915-1974).
1997 62. Portret Guillaume Claes, Judith Crollen (1898-1982) naar werk van M.G. Tieleman, 1957; 63. Kaart prinsbisdom Luik, 17e E., Henricus Hondius (1597-1651); 64. Lithografie 'Oude halte Luikersteenweg’, 1860, Chartes Joseph Hoolans (Antwerpen, 1814); 65. Drieluik, 1989, Pauie Notens (°1924); 66. Soberheid, eenvoud en liefde, vier geometrische abstracte werken van Vincent Van Den Meersch (1912-1996); 67. Schild v.h. weversambacht, e. 17e - b. 18e E., Daniél van Vlierden (16511716); 68. Borstbeelden 10 Hasseltse burgemeesters, 1906, Emile Cantillon (1859-1917); 69. ‘Portret van mijn dochter Madeleine’ & 'Portret van mijn zoon José’, Jos. Damien (1879-1973); 70. Beeld Homo Sedens, Hub Baerten (°1945); 71. Beeld 'O .-L-Vrouw met Kind’, 1530-1540, Meester van Oostham.
1998 72. ‘Panorama van Hasselt’, Steven Wilsens (°1937); 73. Portret Télémaque Claes (1831-1913), Tony Alain Hermant (1880-1939); 74. De Loonse muntslag in het kader v.d. monetaire internationalisering tijdens de middeleeuwen; 75. Speculaasplanken & ‘Hasseltse speculaas’; 76. Wandtapijt "Euskadi: balladen en legenden”, 1985, Simone Reynders (°1924); 77. Schilderij ‘ Herfst - kasteel Henegauw’ , 1946, Paul Hermans (1898-1972); 78. Prehistorische polijststeen, Sint-Quintinuskathedraal Hasselt; 79. Sierlijst ‘ Oorlogsgesneuvelden Hasselt 1914-1918’ , nt. gedateerd, Hasselt, Auguste Blanckart (1878-1952), Sylvain Brauns (1890-1947), Joseph Antoon Jossa (1884-?); 80. Schilderij ‘ Veldslag in een korenveld’ , 1864, Jules Van Imschoot (1821-1884).
1999 81. Litho’s Hasselt gezien tussen 1960-1979, Jac. Leduc (°1921); 82. Het huis Stellingwerff (19e E)-Waerdenhof (17e E.); 83. Apparaten ontwikkeld en geproduceerd in de Philipsfabriek in Hasselt; 84. Hendrik van Veldeke, het genie van de hoofse literatuur (ca. 1140-ca.1200); 85. Céramiques Décoratives de Hasselt [1895-1954]: overzicht van de ronde reclame- en sierschotels van de voormalige keramiekfabriek in Hasselt; 87. Portret van Guillaume Stellingwerff (1841-1923); 88. Register “Co(e)mans”, handschrift, 1611; 89. Standaard voor de ‘ Maatschappij Minerva’ , 1871, W; Geefs (?) & G. Guffens. 2000 90. Schilderij “Portret van Dr. L Willems’ (1822-1907), 1878, Godfried Guffens (1823-1901); 91. Maquette tweedekker Faiman Type III, 1985; 92. Zespuntige “Ster" van de Roode Roos, 1627; 93. Litho “Gezicht op de Leopoidpiaats', ca. 1860, C. J. Hoolans; 94. ‘Analemmatische zonnewijzer" in de museumtuin, 2000; 95. Portret van Ridder Guillaume de Corswarem (1799-1884); 96. Pastel “Portret van mevrouw Leynen (1842-1920)’, 1919, G.J. Wallaert (1889-1954); 97. Keramieken sierschotel “Irissen", ca. 1896-1905. 98. Banier “Société Royale de Musique e t de Rhétorique", 1858.
2001 99. Hasselts zilver: aanwinsten 1996-2000; 100. Schilderij ‘Stadspanoram a van H asselt", 1915, Jos. Damien (1879-1973); 101. Uithangteken “Tabakskarot*, 102. Karikatuurtekeningen “10 Hasseltse figuren", Stef Vanstiphout (1931-1995); 103. Sporttrofeeên 11* Linieregiment: “Coupe du Roi Albert" & “Coupe Prince Léopold" (2); 104. Affiche “Ville de Hasselt, 1882, programme des fêtes qui auront lieu à l ’occasion de la kerm esse...” 1882; 104. Staande klok met uurwerk, 1761, Joannes Augustinus (ca. 17351790), Hasselt. 106. Schilderij "Overhandiging van het vrijheidscharter door graaf Arnold IV van Loon aan de stad Hasselt", 1846, Godfried Guffens (1823-1901).