Phong cách tối giản by Hoàng Cương

Minimalism – Phong cách tối giản

Phong cách tối giản (PCTG) không chỉ ảnh hưởng đến các kiến trúc sư, mà nó còn bao trùm lên mọi lĩnh vực. Một số ví dụ cho thấy được tầm ảnh hưởng của PCTG cũng như khái quát được khái niệm về Minimalism.

I. Khái niệm, đặc điểm: Được hình thành từ những thập niên 30 thế kỉ 20, qua gần 1 thế kỉ phát triển và hiện hữu trong đời sống hằng ngày. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có một khái niệm cụ thể nào về PCTG. Trong quá trình tìm hiểu về PCTG, nhóm đã đúc kết và gói gọn: “Phong cách tối giản là sự giản lược tối thiểu về đường nét, màu sắc, họa tiết cũng như kết cấu. Để tạo sự cô đọng đến thuần thuần khiết”.

Yves Klein , IKB 191, năm 1962, “bức tranh đơn sắc”

Phong cách này được bắt nguồn từ khía cạnh chủ nghĩa hiện đại và được xem như là phương thức chống lại chủ nghĩa biểu hiện. Xét trên phương diện rộng lớn hơn, người ta tìm thấy nguồn gốc của PCTG Châu Âu trong các concept hình học trừu tượng của các họa sĩ theo phong trào nghệ thuật Bauhaus và De Stijl mà đi đầu là những tác phẩm của Kazimir Malevich, Piet Mondrian; các nghệ sĩ khác trong phong trào Kết cấu Nga… Các nghệ sĩ nổi tiếng gắn liền với phong trào nghệ thuật Tối Giản bao gồm Donald Judd, John McCracken, Agnes Martin, Dan Flavin, Robert Morris, Anne Truitt, Carl Andre và Frank Stella..Các nhà thiết kế tiêu biểu phải kể đến như Dieter Rams, Philippe Starck, Jonathan Ive, Naoto Fukasawa…

II. Sức mạnh lan tỏa: Nhiếp ảnh Tối Giản (Minimalist Photography) là một trong những loại hình “nghệ thuật tối giản của thị giác” lấy sự giản lược chi tiết, màu sắc, hình dạng, đường nét…làm sức hút của bức ảnh.

Ảnh tối giản trông có vẻ đơn điệu, bao gồm một, hai chủ thể chính nổi bật trên phông nền chi tiết giản đơn nhưng chứa đựng những thông điệp hết sức cô đọng và sâu lắng, gợi mở cảm xúc hay sự cô đơn trong chính tâm hồn mỗi người xem. Chủ đề chính của ảnh tối giản có thể là ảnh tĩnh hay ảnh động, người hay vật, màu sắc hay đơn sắc, những vật dụng thường ngày hay những chi tiết trên cơ thể con người…Không dễ để truyền đạt thông tin vào những bức ảnh ít chi tiết, bởi sự đơn giản luôn khó thể hiện nhất. Do đó, để chụp những bức ảnh tối giản cần sự tư duy và chí tưởng tượng của người chụp nhiều hơn việc nắm bắt khoảnh khắc.

Đồ họa Tối Giản (Minimalist Graphic) loại bỏ các yếu tố không quan trọng và tập trung vào sự đơn giản, đồng thời đặt ra thách thức cho các nhà thiết kế là cần phải tìm được một yếu tố vừa xúc tích vừa ngắn gọn nhưng vẫn truyền tải được đầy đủ chủ đề, thông điệp của tác phẩm đồ họa một cách chính xác và dễ hiểu.

Những đặc điểm thể hiện cơ bản của Thiết kế Đồ họa Tối Giản bao gồm: •

Less is more: càng tối giản là càng thể hiện nhiều. Loại bỏ tất cả chi tiết không cần thiết.

•

Màu sắc tối thiểu, chỉ sử dụng những màu sắc tương tác tốt với nhau và nằm trong chủ đích của

nhà thiết kế. •

Nghệ thuật chữ (Typography) rõ ràng, đơn giản và phải thật dễ nhận biết, dễ đọc.Hệ thống lưới chắc

chắn hay mô hình lưới đơn giản đã quen thuộc với mắt sẽ đảm bảo tỉ lệ, sự cân đối của hình ảnh nội dung. Tăng độ tương phản để tăng khả năng nhận diện của thiết kế, dễ đọc và dễ gây ấn tượng.

Nội thất Tối Giản (Minimalist Interior/Indoor Design) luôn có tính mạnh mẽ, hiện đại, rõ ràng của đường nét và mảng khối. Đặc biệt các khoảng trống và ánh sáng được chú trọng và đề cao, và thiết kế nội thất theo phong cách này là thiết kế từ khoảng trống đến khoảng đặc của đồ nội thất cũng như ánh sáng lẫn khoảng tối của không gian nội thất.

Cũng giống như Nội Thất Tối Giản, Ngoại thất (Minimalist Outdoor Design) theo phong cách này cũng gói gọn trong hai chữ “Hạn chế”. Hạn chế trong trang trí, hạn chế bố trí quá nhiều ngoại thất, hạn chế về số lượng cây cối, chỉ giữ lại thành phần nào thật sự cần thiết và đáp ứng được yêu cầu về công năng lẫn thẩm mỹ. Những chính sự hạn chế này lại khắc phục được nhược điểm về diện tích của sân vườn.

Tối Giản cũng là một thuật ngữ được sử dụng phổ biến cho thiết kế kiến trúc hiện đại ngày nay (Minimalist Architecture) và ngày càng được ưa chuộng tại Việt Nam. Hầu hết các ngôi nhà được đặt phối kết hợp thiên nhiên, một số không gian kiến trúc mở hòa quyện đối với môi trường, sử dụng các cửa sổ lớn có tầm nhìn không bị cản trở. Đồ vật trang trí sinh động hoặc sự hiện diện của gỗ là một trong những lựa chọn có thể thêm sự vui vẻ cho một ngôi nhà hiện đại tối giản.

Tối Giản -Minimalism trong thiết kế sản phẩm (Minimalist Product Design) là sự tinh tế có tính toán chặt chẽ về công nghệ hiện đại, chức năng, yếu tố thân thiện với người sử dụng…trong vẻ đẹp đơn giản nhất. Hình thức của cấu trúc sử dụng hình dạng hình học cơ bản làm cơ sở, chỉ sử dụng một hình dạng duy nhất hoặc một số nhỏ các khối thành phần tạo nên sự thống nhất của thiết kế. Bề mặt khối trơn, sạch. Sự tương phản của màu sắc hữu hạn giúp cân bằng ánh sáng trên thiết kế và tăng tính thẩm mĩ của thị giác. Kim loại là vật liệu được ưa chuộng trong Thiết kế Sản phẩm Tối giản, do bề mặt tương tác ánh sáng cao, kết cấu đơn giản đồng thời mang lại được cảm giác sang trọng, uy tín.

Tai nghe Tối Giản Apple

Tối giản từ vật dụng nhỏ nhất...

...Đến nhạc cụ đầy tính nghệ thuật.

Càng đơn giản càng không đơn giản! “Make things as simple as possible but no simpler.” – “Thực hiện những điều càng đơn giản thì càng không đơn giản” - Albert Einstein. Trong khi “sự đơn giản” được sử dụng để xác lập nên Xu hướng Thiết kế Tối giản, lại không đơn giản để có thể tạo nên một Thiết kế Tối giản tốt. Thiết kế nhỏ gọn có nghĩa là nhà thiết kế phải làm chủ thiết kế và sẽ rất khó đểtối giản. Nhà thiết kế cần cân nhắc những thành phần phải lược bỏ, tìm ra ứng dụng hoặc công năng thực tiễn và gắn nó một cách trông đơn giản nhất vào thiết kế. Tối giản không có nghĩa là lấy đi mọi thứ. Nó có nghĩa là bản thiết kế giao tiếp với người sử dụng qua càng nhiều yếu tố thiết kế càng tốt. Các Phong cách thiết kế khác nhau sẽ tạo ra những “cảm xúc” khác nhau trong sản phẩm thiết kế, mà ở Tối Giản chính là sự sạch sẽ, rõ ràng, dễ tiếp cận, thân thiện mà không kém phần tinh tế.

Alvaro Siza

Tên đầy đủ Alvaro Joaquim de Melo Siza Vieira Là kiến trúc sư Hậu Hiện Đại Ông sinh ra ngày 25 tháng 6 năm 1933 tại Bồ Đào Nha

Giải thưởng tiêu biểu. - Giải thưởng Pritzker năm 1992 - Huy chương Vàng kiến trúc củaCộng đồng chung châu Âu - Huy chương Vàng của quỹ Mies van der Rohe Alvaro Siza không phải là người đi đầu trong phong cách tối giản nhưng phong cách kiến của ông ảnh hưởng lớn đến trúc hiện đại ở Bồ đào nha cũng như trên thế giới, Nhìn chung tất cả các thiết kế của ông đều mang phong cách Minimalist , đều đơn giản tinh tế và thứ mà ông thường sử dụng làm ngôn ngữ trong thiết kế là ánh sang, bê tông trắng, và những vật liệunhiên

II. Công trình tiêu biểu của ALVARO SIZA 1. Boa Nova Tea House Nhà hàng ven hồ

- Được xây dựng năm 1963 tại Porto, Bồ Đào Nha - Nó được xây trên bái đá bên bờ biển nhưng thiết kế của nó không làm mất đi vẻ đẹp của bãi đá - Công trình được sử dụng vật liệu hoàn toàn từ địa phương.

2. Nhà thờ Canaverses

Giáo Hội của Marco de Canaveses Bồ Đào Nha xây dựng năm 1996

3. Pavilion of portugal

4, Khu nhà trên nước tại Giang Tô, Trung Quốc

Khu văn phòng của một nhà máy hóa chất tại Giang Tô, Trung quốc . Toàn bộ công trình được đặt trên mặt hồ nhân tạo

Bảo tàng Mỹ thuật Ibere Camargo

III. Công trình tiêu biểu cho phong cách thiết kế của Alvaro Siza

Bảo tàng Iberê Camargo Đây là môt bảo tang ở Brazil được xây dựng năm 2003, và theo quan điểm thiết kế của Siza thì những công trinh của ông sẽ không phá hoại cảnh quan môi trường xung quanh, nên công trình này đơn giản chỉ là một khối màu trắng nằm trên sườn đồi và quay mặt hướng ra song Guaiba, các phần phụ như bãi đỗ xe được đặt nằm dưới lòng đất

Thủ pháp tạo hình của công trình

Nhìn từ trên cao xuống mặt bằng tổng thể có ba khối nhà, từ bé đến lớn phần lớn nhất của công trình là khối nhà lớn chứa những gian triển lãm. Ba khối nhà tang dần về kích thước này tạo cho mặt bằng công trình nhịp phát triển rất thú vị Điều đầu tiên khi ta nhìn vào công trình sẽ bị ấn tượng bởi ba khối dài chạy vắt từ trái qua phải. Nó là những đường thẳng gấp khúc ôm lấy phần cong mềm bên trong giống như những phần cong bên trong chuyển đông và phần thẳng gấp khúc bên ngoài là phần tĩnh, bao bọc lấy phần chuyển động đó.

Cái hay trong công trình này của ông là luôn sử dụng những phần đối lập giữa cong và thẳng, khi đi vào bên trong thì đối lập giữa thẳng và cong càng mạnh

Đối diện với khu trưng bày rất vuông vức là những đường hành lang ram dốc cong uốn lượn. 2. Vật liệu ông sử dụng là bê tông trắng,

Việc sử dụng bê tông làm vệt liệu có ý nghĩa - Ở mặt ngoài thì màu của bê tông này không phá hoại cảnh quan của môi trường xung quanh, nó đơn giản chỉ là một màu trằng tinh khiết. - Việc ông sử dụng vật liệu đơn giản như bê tông trong bối cảnh công nghệ xây dựng đang rất phát triển, có ý nghĩa như tao tính đối lập giữa nhưng công trình được thực hiện bằng những thuật toán, vật liệu phức tạp thì ông chỉ sử dụng cái đơn giản là bê tông và những đường nét hình khối của nó

3. Phần thứ ba trong công trình của là ánh sáng. Trong công trình này được tận dụng tối đa nguồn ánh sáng tự nhiên do sảnh chính ông đã tạo ra một khoảng thông tầng giúp ánh sáng từ trên mái dội xuống và chiếu vào các gian triển lãm.

Ở những đường hành làng ông cũng trổ những lỗ tròn trên mái cho ánh sáng lọt vào trong. Việc ông sử dụng ánh sánh không đơn giản chỉ là chiếu sáng, mà nó cong tạo được sự tương phản về cái khối, tạo chiều sâu cho những không gian.

4. Giao thông Khách tham quan sẽ đi theo những đường dốc đi lên và đi qua các gian triển lãm được thông với nhau, họ như được Siza dẫn đi từ thấp đến cao, lần lượt trải nghiệm các tác phẩm của họa sỹ Iberê Camargo qua các thời kì. Nó như một tour du lịch tham quan liền mạnh, giúp người xem có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm theo một thứ tự lần lượt.

5 Trên những hành lang hình khối hộp trông rất buồn thì Siza đục những lỗ có vẻ rất ngẫu hứng nhưng nó được Siza tính toán rất hay -

Vừa tạo được view nhìn cho khách tham quan hướng ra sông Guaiba

Lấy được ánh sáng vào công trình

Quan trọng nhất là nó tạo cảm giác không nhàm chán khi mà người ta phải di trong một khối hộp vuông chằn chặt

IV. Kết luận: Tối giản trong tạo hình kiến trúc là ngôn ngữ của đường nét, hình khối, chất liệu. Tạo nên sự cô đọng đến thuần khiết.