Jaarbericht 2017: highlights van het Kenniscentrum Economisch Sterke en Creatieve Stad by Hogeschool Utrecht

JAARBERICHT 2017 HIGHLIGHTS VAN HET KENNISCENTRUM ECONOMISCH STERKE EN CREATIEVE STAD 2017

INHOUD

Voorwoord 4

Het kenniscentrum in beeld en cijfers

De lectoraten

Netwerk 8

Onderzoekers 10

Promoties 13

Projecten uitgelicht

Praktijktools 21

Lectoraten in the picture

Labs uitgelicht

Onderwijs 30

Events & congressen

Publicaties 36

Nieuws 40

Colofon 43 Â

VOORWOORD Met trots presenteren wij u het Kenniscentrum Economisch Sterke en Creatieve Stad! De ontwikkeling van ons Kenniscentrum is in 2017 in gang gezet nadat de faculteiten zijn opgeheven en nu, in 2018, zijn we nog steeds volop in opbouw. Toch zijn we natuurlijk niet geheel van ‘scratch’ begonnen. Wij bouwen voort op een aantal sterke facultaire kenniscentra en lectoraten. Ons Kenniscentrum bestaat uit 9 lectoraten afkomstig van de volgende drie ‘oude’ kenniscentra: • Innovatie & Business • Communicatie & Journalistiek • Technologie & Innovatie Het jaar 2017 heeft vooral in het teken gestaan van teamontwikkeling en domein bepaling. We hebben een visie uitgewerkt op het economisch domein, gedeeld waar ons onderzoek over gaat en waar onze competenties zitten. Dit heeft geleid tot een domeinbepaling, oftewel: waar zijn we van? Uit onze verkenningen is digitale transformatie als kernthema naar voren gekomen. Een onderwerp dat als een rode draad door onze onderzoeksprogramma’s heen loopt en ons verbindt. Digitalisering zit ook in het hart van onze visie op het economisch domein, het is

de ‘driver of change’ die de spelregels in onze beroepspraktijk drastisch verandert. Digitalisering en technologische ontwikkelingen hebben gevolgen voor professionals, bedrijven, instanties, onderwijs en samenleving als geheel. Het dwingt hen zich voortdurend aan te passen en te vernieuwen. Om de concurrentie blijvend aan te kunnen binnen Nederland, EU en de wereld. Om continu je waarde aan te tonen als professional in een snel veranderende markt. Om de dienstverlening aan klant en burger te verbeteren. Om oplossingen te bieden voor maatschappelijke uitdagingen. Het is onze ambitie om met ons onderzoek mensen, organisaties en samenleving toe te rusten om succesvol te worden in een digitale economie. Inmiddels wordt hard gewerkt aan een verdere uitwerking en invulling van deze ambitie, vanaf september ook fysiek in de nieuwbouw op de Heidelberglaan 15. Dit doen wij samen met onze partners in het onderwijs en de beroepspraktijk, met wie wij op het terrein van de digitale economie gezamenlijk willen werken aan onze drie belangrijkste opgaven: talentontwikkeling, innovatie van onze beroepspraktijk en oplossingen voor belangrijke maatschappelijke uitdagingen. De toekomst van ons Kenniscentrum zien we met vertrouwen tegemoet, overtuigd van de kwaliteit en bruikbaarheid van ons onderzoek, waarvan in deze eerste editie van ons jaarverslag een aantal voorbeelden en highlights de revue passeren. Ik wens u veel leesplezier toe! Namens alle lectoren van het Kenniscentrum Economisch sterke en creatieve stad, Dr. Gerrita van der Veen Directeur

2069

en be rg en

HET RESULTAAT

lectoren

docent/ onderzoekers

304

262

promovendi

betrokken studenten

INKOMSTEN 1e geldstroom € 2.731.000

Overig: € 84.000

projecten

publicaties ten behoeve van kennis, onderzoek en beroepspraktijk

presentaties ten behoeve van kennis, onderwijs en/of beroepspraktijk

si os pl O

3e geldstroom € 345.000

2e geldstroom € 494.000

Medewerker in de organisatie

m ille W tte sm Lo os

235

ten ke e ces) o

Waarde c (opera reatie tion ee in d lp r

lectoraten

ng en

Waar dec rea tie (v

se n

Professional op arbeidsmarkt

Mens als consument, burger

e rd nt e kla , s a c re a t i e t ) ark me v n l e v o o r m r v a ri n g i n g ( kl a n t e

ed Hans Bo ia Bu uwkneg t sin ess

rrentievermogen, et g c concu vin eid, nle enh me leg Crossmed Sa rkge iale e ische walite k i t s j m o u e i r nalis :w ono nnovat tiek en Ec I k Ba k t e e i r l P ct Yael bij its de H iee s Du aan nc ring Han na e Fi vis ffelen Ad n Tee va en busines s

n atie e nov stemen n i s ce iesy Pro rmat teijn o f aves n I al R asc

Soc iaal eco no mi Coop sc e he rati onde rnem ef ef e fe rsc Klaas h ten a Hav p e Le x

atie anis org odel) or nm vo rdie e

Verbeter Sam de d en iens lev tve ing rle n tuur van c i e t i n h c r g A t a aa Dig tora matiesystemen n ital Lec ale Infor kla S S t i m e i e r W s e e m g b a n rvi Wie a t Di o l r S c Mar t d e n lies s* mo Ste Ray

n te

rs rge bu

ta rri Ge

Ann nes ette K larenbeek, Reint Jan Re

Cross unicatie mediale Comm ein in het Publieke Dom

m g, in tin en e k r k Ma rzoe e d n o

tc .

it, e

Ve en

WIE

DE LECTORATEN

a no rktva tie

HET KENNISCENTRUM IN BEELD EN CIJFERS

e ilit vo ob m or ma en n j ats i elz cha ,w Samenleving ppe org z lijke n va uitdag ingen op het terrein

bijdragen aan onderwijs en scholing totale inkomsten €3654000

* Het lectoraat Digital Smart Services hoort officieel bij het HU-kenniscentrum Leren en Innoveren.

Mindmeeting

NETWERK

Trouw

Wattcher

Ideate

University of Southern Denmark Global Enterpreneurship Network

CREATIEVE INDUSTRIE

VPRO

Frankwatching

INTERNATIONAAL

Design Innovation Argumenten Group fabriek

Panton

Rijkswaterstaat

Nederlandse dagbladpers

Tweede Kamer

Gemeente Amersfoort

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Qredits Digivaardig in de zorg

Hogeschool voor de Kunsten

Heliomare

Voedingscentrum

Revalidatiecentra Adelante Sparckl

Erasmus Universiteit

Rabobank

Praktijken voor fysiotherapie

Trimbos

GEZONDHEID

Amphi Ziekenhuis

Economic Board Utrecht Start foundation

Sogetti

(ZAKELIJKE) DIENSTVERLENERS

Universiteit Utrecht

Samenwerkings verband Pijnpatiënten naar één stem

St Antonius Ziekenhuis UMC Rivierenland Ziekenhuis Tiel

Soci-com

Ordina

Capgemini

GGD

Hogeschool Rotterdam

Gemeente Amersfoort Ministerie van Economische Zaken

Belastingdienst

Technological Educational Institution of Athens

Hogeschool van Amsterdam

Open Universiteit

Nationale Politie

OVERHEIDSORGANISATIES

Gemeente Amersterdam

Aalto University

KENNISPARTNERS & ONDERWIJS

Ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport

Provincie Utrecht

Swocc

Universiteit van Wenen

International Information Management Association

Gemeente Utrecht

Cardiff University

Utrecht Data School

Blendl

MEDIA/ONLINE PLATFORMEN

Welldesign

University College Cork

Universiteit van Amsterdam

Kennisnetwerk Sociaal ondernemerschap

NOS

Info.nl

Carpe network

Hogeschool Arnhem en Nijmegen

Haagse Hogeschool

De Volkskrant

LINDA Sparckl

Immovator

International Project Management Association

European Network for Business Transfers

Nu.nl

Greenberry U Create

European Advertising Association

KRONCRV

Triodos bank

Social Enterprise Strategy Alliance

Kamer van Koophandel

ONDERZOEKERS 1

Architectuur van digitale informatiesystemen

Coöperatief ondernemerschap

Crossmediale kwaliteitsjournalistiek

Financieel-economische advisering bij innovatie

Lector(en)

Dr. Raymond Slot MBA Ing. Wiebe Wiersema

Dr. Klaas ten Have

Lector(en)

Dr. Piet Bakker Dr. Yael de Haan

Dr. Hans Duits RA Dr. Lex van Teeffelen

Onderzoekers

Dr.ir. Ander de Keijzer Ir. Henk Plessius Ir. Joop Kaldeway Drs. Kees Nooteboom Dr. Leo Pruijt Drs. Roland Bijvank

Ir. Astrid Bolland Dr. Beverly Pasian Dr. Julia Planko Dr. Leendert de Bell

Onderzoekers

Promovendi

Drs. Philippine Waisvisz Drs. Roelant Ossewaarde

Jolijn van Duijnhoven MSc

Anne Nienhuis MSc Daniela van Geenen MA Dr. Chris van der Heijden Elvira van Noort MA Kiki de Bruin MA Laurens Vreekamp MA Drs. Michiel Smits Mathilde Sanders MA Sebastiaan van der Lubben MA

Bernhard van der Biesssen MSc Dr. Edwin Weesie Drs. Frans Boumans MBA Drs. Gerrit Jan Lanting Drs. Guido van der Burg Dr. L.uc Quadackers Lucque Schmeitz MSc Drs. Margreeth Kloppenburg Dr. Michiel van der Ven RT Menno de Lind van Wijngaarden MSc Drs. Ralph van Mechelen Dr. Wil van Erp Drs. Willem Klijnstra

Promovendi

Els Diekerhof MSc

Afsoon Qutbyar MSc

Renee van der Nat MA

Alija Ibrahimovic MSc

Crossmedia business

Crossmediale communicatie in het publieke domein

Lector(en)

Dr. Hans Bouwknegt Dr. Lotte Willemsen

Dr. Annette Klarenbeek Dr. Reint Jan Renes

Onderzoekers

Dr. Aletta Smits Anne-Lise Kamphuis MSc Bob Cruijsberg MSc Daan Oldenhof MSc Eline Hoogstra BBA Erik Hekman MSc Jelke de Boer MA Dr. Pieter van Gorp Robert-Jan Mast MSc (freelance projectleider N=M) Dr. Simone de Droog Dr. Suzanne de Bakker Thijs Waardenburg MSc Tijs Portegies B.Comm

Dr. Amber Ronteltap Anita van Essen MSc Dirk Ploos van Amstel MA Irene Kelder MA Jonas Moons MSc Liedewij Vogelzang MA Tim van Eijl MSc Dr. Petra Sneijder Dr. Sandra Bukman

Promovendi

Gabi Spitz MA Rutger IJntema MBA

Procesinnovatie en informatiesystemen

Lector(en)

Dr. Gerrita van der Veen

Dr. ing. Pascal Ravesteijn

Onderzoekers

Anita Cox MSc Anne-Lise Kamphuis MSc Arjen Schellinkhout MSc (TIMO) Dr. Esther Verboon Dr. Harald Pol Dr. Martin de Boer Lenka van Riemsdijk MSc Ir. Marian Noor (TIMO) Thies van de Linde MSc Ton Borchert MPhil (TIMO) Wilke van Beest MSc

Anita Bosman MMI Arjen Maris MSc Dr. Benny de Waal Drs. David Sterk Drs. Frank van Outvorst Frits Bussemaker MSc Dr. Guido Ongena Drs. Henk Plessius Klaas Brongers MSc Dr. Kobus Smit Dr. Marja Exalto Drs. Paul Postmes Dr. René van Dinten

Promovendi

Renate van der Meer MSc Ronald Voorn MSc

Anand Sheombar MSc Drs. Debby Goedknegt

Baukje Stinesen MSc Drs. Christine Bleijenberg Maarten ter Huurne MSc Maartje Harmelink MA Sander Hermsen MSc

Marketing, marktonderzoek en innovatie

* Peildatum juni 2018

PROMOTIES Veel mislukte bedrijfsoverdrachten door ‘overnamestress’ Een bedrijfsoverdracht een puur zakelijke, emotieloze gebeurtenis? Mooi niet. Psychologische barrières zijn in maar liefst 60% van de bedrijfsoverdrachten redenen tot uitstel of zelfs mislukking van een bedrijfsoverdracht, aldus HU-onderzoeker Edwin Weesie. Het loslaten van het bedrijf, angst voor toekomstige leegte, wantrouwen ten opzichte van de potentiele opvolger en keuzestress over wie van de kinderen gaat opvolgen: het zijn allemaal factoren van zogeheten overnamestress. Ondernemers gaan vooral passief om met deze stress door bijvoorbeeld te ontkennen, stimulerende middelen zoals alcohol te gebruiken en emoties te ventileren. Gelukkig komt Weesie ook met mogelijke oplossingen, zoals stilstaan bij de gevoelde barrières en deze bespreekbaar maken. Advies vragen aan derden kan ook helpen naast andere coping strategieën vinden zoals afleiding door andere bezigheden (sport) en het gebruik van humor in de situatie. Het onderzoek resulteerde in een gevalideerd instrument om psychische barrières en copingstrategieën te meten. Dit is nog niet eerder gedaan. Edwin Weesie: “Door een korte online vragenlijst in te vullen kunnen we nu barrières opsporen en inventariseren hoe ondernemers hier effectief mee om kunnen gaan. Ook kunnen we onze huidige steekproef van 900 ondernemers vergelijken met individuele ondernemers en deze koppelen aan hun specifieke markt. Beleggers, kopers van bedrijven en adviseurs die actief zijn in het verkoopproces kunnen deze informatie gebruiken om de ondernemers in de juiste richting te sturen.” Een prototype van het instrument wordt al gebruikt in de minor bedrijfs overnames en zal in Nederland en daarbuiten worden aangeboden aan studenten die zich in een bedrijf willen inkopen. Edwin sleepte met zijn promotieonderzoek de Transeo Academic Awards 2018 in de wacht. bit.ly/overnamestress

Nieuw marketingdenken in de juridische praktijk

Klantbeleving verbeteren? Begin bij de relatie!

Er is veel concurrentie in de advocatuur: cliënten kunnen uit veel aanbieders kiezen en lossen veel kwesties zelf op. Hoe kunnen advocaten die zich richten op het mkb hun klanten vasthouden? Rond die vraag draaide het promotie onderzoek van Esther Verboon (directeur van het Instituut voor Recht en onderzoeker bij het lectoraat Marketing, Marktonderzoek en Innovatie). In haar proefschrift De cliënt in beeld (januari 2017) beschrijft ze hoe advocaten er met juridische kennis alleen niet komen: als ze hun klanten niet kwijt willen moeten ze ook aan niet-juridische klantwaarden bijdragen, zoals ‘een gevoel van rechtvaardigheid’ of ‘ontzorgd zijn’. Verboon introduceert hiermee een nieuw soort dienstverlenings paradigma in de rechtspraktijk. Daarbij staat niet het vakmanschap van de jurist centraal, maar waar cliënten daadwerkelijk behoefte aan hebben. Ze publiceert daarover in onder meer het Nederlands Juristenblad (NJB) en verzorgt diverse presentaties en workshops.

De emotionele klantbeleving is de sleutel naar een duurzamere relatie én speelt een grote rol in waarom consumenten voor een specifiek product of dienst kiezen. Loyale klanten komen vaker en sneller terug en organisaties kunnen door een gecreëerde beleving een hogere prijs vragen. Maar hoe verbeter je die (on)bewuste klantbeleving? Harald Pol ging hier in zijn proefschrift ‘Mastering Meaningful Customer Connections’ naar op zoek door gebruik te maken van een theorie over relatiemodellen, die tot voor kort vooral werd gebruikt om relaties tussen personen te beschrijven en te verklaren (Fiske 1991).

Klant centraal Eenzelfde klantgerichte benadering kenmerkt de subsidieaanvraag bij RAAK-publiek waar Verboon sinds najaar 2017 aan werkt, vertelt ze. “Dat onderzoek richt zich op cliënten met multiproblematiek die aankloppen bij het Juridisch Loket. De kosten van deze gesubsidieerde rechtsbijstand zijn verdubbeld: de kwaliteit van de hulp is goed, maar mensen melden zich steeds weer met nieuwe problemen. Moeten we zo doorgaan? Meerdere lectoraten van de HU, het Juridisch Loket en haar partners als sociaal raadslieden, wijkteams en schuldhulpverleners willen samen onderzoeken of een werkwijze waarin de klant centraal staat, niet veel beter is. Híj moet op het juiste hulpspoor gezet worden.” bit.ly/estherverboon

Relatiemodellen kunnen worden gezien als een consistent geheel van normen, waarden en overtuigingen. De normen geven aan hoe de relatie moet zijn, de waarden geven aan wat belangrijk is in de relatie. Harald ontdekte dat het door de klant gehanteerde relatiemodel een sterke invloed heeft op de klantbeleving. In een Communal Sharing relatie investeren beide partijen in de relatie zonder bij te houden wat het oplevert. Partijen verbinden zich met elkaar omdat ze elkaar aantrekkelijk vinden. In een Market Pricing relatie staan de kosten en opbrengsten van de relatie centraal. In het eerste relatietype is de emotionele beleving sterker en de loyaliteit groter dan in het tweede relatietype. Pol: “De relatiemodellen die door klanten worden gehanteerd, geven dieper inzicht in de bewuste, maar vooral ook onbewuste gedachten en gevoelens van klanten. Deze modellen geven organisaties meer zicht en grip op klanttevredenheid, aanbevelingsintentie, vertrouwen en loyaliteit. Door bijvoorbeeld specifieke beelden en woorden te gebruiken (primen) kunnen organisaties de relatie beïnvloeden.” bit.ly/klantrelatiemodellen

PROJECTEN UITGELICHT Strategische samenwerking van bedrijven vergroot succes duurzame innovaties De implementatie van duurzame, innovatieve technologieën vereist vaak ingrijpende aanpassingen aan de macroomgeving waarin innovatieve bedrijven opereren. Om de kans op succesvolle inburgering, verspreiding en invoering van deze technologieën te vergroten is het slim als organisaties, ondernemers, managers, overheden en gebruikers samenwerken in netwerken of clusters. Door samen 1) de technologie te verbeteren 2) standaarden, businessmodellen en markten te ontwikkelen en 3) bewustwording te creëren bij gebruikers en 4) draagvlak voor overheidsbeleid, kunnen ze een gunstige omgeving voor hun technologie creëren. Het zakelijke ecosysteem rondom de innovatie dat ontstaat door deze samenwerking noemt Julia Planko (lectoraat Coöperatief ondernemerschap) ‘collective system building’. Julia Planko onderzocht als promovenda aan de Universiteit Utrecht hoe bedrijven kunnen samenwerken om deze ondersteunende externe omgeving op een strategische manier vorm te geven. In haar proefschrift beschrijft Julia een strategisch kader om zulke netwerken effectief te besturen en licht toe hoe deze kunnen worden geïmplementeerd, inclusief samenwerking tussen concurrenten en de voordelen en risico’s daarvan. Ze ontdekte dat system building netwerken in de Nederlandse smart grid-sector een ‘coping strategie’ toepassen, om niet alleen risico’s terug te brengen, maar deze vanaf het begin te voorkomen. bit.ly/juliaplanko

Beweegzorg onder de loep in MOVES Nederland krijgt steeds meer ouderen en chronisch zieken, en waar voorheen vooral fysio- en oefentherapeuten beweegzorg boden, doen nu ook wijkverpleegkundigen, buurtsportcoaches en praktijkondersteuners dat. Dat betekent dat de rol en positie van fysio- en oefentherapeuten in de wijk onder druk is komen te staan. Het is voor beweegzorgprofessionals vaak lastig om hun waarde voor de kwaliteit van zorg goed kenbaar kunnen maken. Hoe kunnen zij zich positioneren en profileren, welke factoren zijn daarvoor nu echt belangrijk? En hoe kunnen ze beter inspelen op de veranderende zorgbehoeften? Deze vragen staan centraal in het HU-onderzoeksproject Marketing, Ondernemerschap, Vernieuwing en Samenwerking (MOVES). Onderzoekers van de lectoraten Marketing, Marktonderzoek en Innovatie en Innovatie van Beweegzorg voeren het onderzoek uit in samenwerking met fysiotherapeuten, oefentherapeuten en vertegenwoordigers van de brancheorganisatie KNGF en het Keurmerk Fysiotherapie. Praktijktool en onderwijs Het MOVES-onderzoeksproject zal een toolkit opleveren waarmee fysiotherapeuten met hun profilering aan de slag te kunnen. En het mes snijdt aan twee kanten: de kennis die dit project oplevert wordt opgenomen in het onderwijs aan zorg professionals. Het onderzoek startte in het najaar van 2017 en loopt door tot augustus 2019. bit.ly/moveshu

Jonge tieners smartphonevrij op de fiets Jongeren & smartphonegebruik, geen optimale combi wanneer ze zich op de fiets al bellend, facebookend, append of muziek luisterend door het verkeer manoeuvreren. Naar schatting speelt bij 20% van de verkeersongelukken waar een jongere bij betrokken is smartphonegebruik een rol, soms zelfs met dodelijke afloop. Het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab) doet daarom in opdracht van de Provincie Utrecht onderzoek naar interventiemogelijkheden die moeten voorkomen dat toekomstige verkeersdeelnemers hun smartphone in het verkeer gaan gebruiken. In het eerste deel van het onderzoek (2016) is de doelgroep van 10-13 jarigen vastgesteld en is gezocht naar bestaande momenten om met samenhangende interventies kansrijk op aan te haken, bijvoorbeeld in de overgangsfase naar de middelbare school.

In het vervolgonderzoek (2017) wordt samen met gedragsexperts, onderzoekers en stakeholders in kaart gebracht wat er nu allemaal al gedaan wordt om jongeren te waarschuwen voor de gevaren van smartphonegebruik op de fiets en welke knelpunten en kansrijke aanknopingspunten voor mogelijke interventies er zijn. Via codesign technieken, veldstudies en experimenten leidt dit uiteindelijk tot een concrete interventiestrategie die in het schooljaar 2018-2019 ingevoerd, getoetst en gemonitord zal worden. bit.ly/fietsenmetfocus

Burgers betrekken anno 2018 Burgers lijken niet erg betrokken bij wat speelt in hun gemeente. Tenminste, als je kijkt naar verkiezingsuitslagen en de opkomst bij inspraakavonden. Maar betrokkenheid en participatie kennen meer vormen. Hogescholen Utrecht (lectoraten Crossmedialab en PubLab) en Arnhem en Nijmegen onderzoeken samen met onderzoeksbureau Citisens en twee gemeenten hoe zij burgers op nieuwe manieren kunnen betrekken. De onderzoekers gaan, deels samen met HU-studenten Communication & Media Design, in de gemeenten Utrecht en Overbetuwe experimenteren met communicatiestrategieën en interventies die aansluiten bij verschillende type (betrokken) burgers. Wat motiveert en belemmert hen om bijvoorbeeld betrokken te zijn bij het speeltuinenbeleid of het opstellen van een wijkopgave? Welke tone of‑voice triggert hen en zet aan tot participatie? Lotte Willemsen, lector Crossmedia Business: “We denken expliciet niet vanuit media en middelen, maar vanuit de behoefte van burgers. Zo bewegen we weg van die eendimensionale kijk op betrokkenheid.” Christine Bleijenberg, promovenda bij het PubLab, ondersteunt ook het belang van maatwerk in de communicatie met burgers “Organisaties overleven alleen door goed afgestemd te blijven op wat er in de omgeving gebeurt. Ik denk dat communicatieprofessionals daar een belangrijke rol in hebben.”

De inzichten uit dit onderzoek moeten uiteindelijk leiden tot een data-gedreven segmentatiemodel en bijbehorend communicatie- en participatie-instrument dat gemeenten in staat stelt om innovatie op het gebied van burgerparticipatie aan te jagen. bit.ly/betrokkenburgers

Na analyse meer impact Hoe groter een sociale onderneming, hoe meer maatschappelijke impact deze kan hebben. Toch is groeien vaak lastig voor sociale ondernemingen. Het lectoraat Coöperatief Ondernemerschap zoekt met het RAAK/mkb-project Opschalen van sociale ondernemingen: groei in impact naar oplossingen. Onderzoekers van de HU en Windesheim/Flevoland analyseren met kennispartners zoals Universiteit Utrecht, Social Enterprise NL en Startfoundation bij 20 sociale ondernemingen welke factoren hen belemmeren te groeien. Het gaat om bedrijven met een bewezen rendabel verdienmodel die de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt willen stimuleren. Op basis van de analyses ontwikkelt het projectteam interventies, vertelt docent & projectmanager Astrid Bolland. “In maart 2017 hadden we de kick-off. Allereerst beschreven we de ondernemingen met het Social Businessmodel Canvas en de Theory of Change. Vervolgens hebben we de interne belemmeringen en de belemmeringen in het ecosysteem in kaart gebracht. Ruim 100 studenten (van de opleidingen Bedrijfskunde en HRM van HU en Windesheim/ Flevoland) werkten in dit eerste projectjaar mee aan het project.”

PRAKTIJKTOOLS Interventies In november 2017 konden de eerste analyses in werksessies met de sociaal ondernemers worden besproken. Astrid Bolland: “In 2018 gaan we uit alle analyses interventies ontwikkelen en uitrollen bij de deelnemende ondernemingen.” Het project zal uiteindelijk interventies opleveren waarmee ook andere sociale ondernemingen kunnen groeien. Ook komt er een wetenschappelijk artikel over de onderzoeksmethode en resultaten en een publicatie met bedrijfscases. impactgroei.nl

Gestapeld Financieren Vroeger was het simpel. Wilde je als ondernemer geld lenen, dan ging je naar de bank. Die zei ja of nee. Maar doordat banken financieringsaanvragen vaak afwijzen, zijn er allerlei alternatieve financieringsvormen in opmars: crowdfunding, online werkkapitaal, factoring en leasing. Een mkb’er vergaart zijn financiering vaak uit meerdere van deze bronnen: ‘gestapeld financieren’. Juist de combinatie van deze nieuwe financierings vormen is onbekend terrein; niet alleen voor het mkb maar óók voor zijn financieeladviseurs. Interactieve sessies Het lectoraat lectoraat Lectoraat Financieel-Economische Advisering bij Innovatie onderzoekt samen met de Hogeschool van Amsterdam en CrowdfundingHub hoe financieel-adviseurs vanuit al die financieringsvormen (er zijn er wel 40) tot een passende financieringsaanvraag kunnen komen. Lector Lex van Teeffelen: “Dit onderzoeksproject, Gestapeld Financieren, startte in maart 2017. We hebben met een aantal docenten presentaties verzorgd bij organisaties als de Rabobank, Spotcab en MKB Kredietcoach. Die sessies waren interessant en interactief; doordat we van tevoren een digitale vragenlijst hadden gestuurd konden we de uitkomsten daarvan gelijk bespreken.” Stappenplan In het vervolgtraject ontwerpen de onderzoekers met scrumsessies een stappenplan waarmee adviseurs een goede mix van financieringsvormen kunnen samenstellen. “En we gaan onderzoek doen naar belemmerende factoren”, vertelt Van Teeffelen. Circa 8 studenten zullen binnen dit project kunnen afstuderen.

HUSACCT: tool om software te analyseren Een softwaresysteem bestaat uit honderdduizenden, soms miljoenen regels code. Aan softwarearchitecten de taak om al die regels te ordenen. Wat moet waar? Wie mag waarbij? Welke onderdelen mogen naar elkaar verwijzen, en welke juist niet? Leo Pruijt, onderzoeker bij het lectoraat Architectuur van Digitale Informatie Informatiesystemen, bouwde een tool waarbij je regels kunt inbrengen om die code te ordenen, HUSACCT. De tool is bruikbaar voor de veelgebruikte programmeertalen Java en C#, vertelt hij. “Het begon in 2011 als mijn promotietraject, maar inmiddels hebben diverse docenten en tientallen studenten eraan meegeschreven. Daarbij werkten we samen met de Universiteit Utrecht en grote gebruikersorganisaties als de Belastingdienst, Rijkswaterstaat en de RDW.”

“WE HEBBEN EEN MASTER OPGEZET DIE HELPT EEN NIEUWE GENERATIE VAN DIGITAL CREATIVES OP TE LEIDEN.” P. 31

Reconstructie Met HUSACCT kun je software-architectuur niet alleen vastleggen, vertelt Leo Pruijt. “Je kunt er ook mee controleren of het gebouwde programma deze architectuur ook echt volgt. Vaak gaan systemen lang mee, er wordt telkens aan bijgebouwd. Matcht die nieuwe code nog wel met de regels van de architect? HUSACCT reconstrueert en visualiseert dit.” Inmiddels wordt de HUSACCT-tool op grote schaal gebruikt in het onderwijs van zowel Hogeschool Utrecht als de Universiteit Utrecht. Pruijts promotieonderzoek is afgerond, maar: “Ik ben zelf verder gaan programmeren, aan een software architecture reconstruction-functionaliteit.” Dat leidde in 2017 tot wetenschappelijke publicaties en presentaties op (internationale) conferenties. HUSACCT is de meest uitgebreide tool in zijn soort die afkomstig is van een Nederlands wetenschappelijk instituut. Pruijt: “Er zijn wel commerciële tools, maar die zijn duur en niet aanpasbaar door de gebruikersorganisatie. HUSACCT is een mooie opensourcetool, en redelijk eenvoudig te bedienen.” bit.ly/husacct

bit.ly/gestapeldfinancieren

Handreiking en training voor (aankomende) crisis & communicatieprofessionals Crises worden steeds vaker door social media beïnvloed; bij elke grote gebeurtenis gonst het op Twitter al snel van de wildste geruchten. De HU post bachelor cursus ‘Crises & social meda’ vertaalt de resultaten uit het succesvolle onderzoeksproject ‘The Next Level @Crises via Crossmedia’ naar de praktijk. Doel: professionals leren beter om te gaan met de dynamiek voor, tijdens en na een crisis. De twee HU-lectoraten PubLab en Kennisanalyse Sociale Veiligheid werkten in het onderzoek samen met communicatie en veiligheidsadviseurs rondom de vraag: hoe kan bij crises – beïnvloed door sociale media – de crisiscommunicatie en -management effectief vorm gegeven worden? De verzamelde inzichten en patronen van social media interacties bij crises als de vermissing van de broertjes Ruben en Julian (2013) en de overval op de juwelier in Deurne (2014) legden de basis voor o.a. deze cursus en handvatten voor de crisispraktijk en vele blogs, presentaties en wetenschappelijke publicaties. Renate den Elzen, adviseur crisiscommunicatie & social media bij het Projectteam Crisiscommunicatieteam (CCT) van de nationale politie: “Door de discoursanalytische bril (DaB) regelmatig op te zetten leer je de gesprekszorgen van bijvoorbeeld twitteraars zien. Met dat inzicht kunnen we effectiever communiceren. Die ene tweet, die facebookpost, dat intranetbericht kunnen daarmee beter aansluiten op gesprekszorgen die mensen hebben.”

Over de schutting kijken met BPM “Procesverbetering betekent eigenlijk gewoon: slim samenwerken. En dus niet langs elkaar heen werken.” Procesarchitect Suzie Joku doorkruist als lid van een proces managementteam de hele organisatie van Hogeschool Utrecht en haakt daarbij aan bij hogeschoolbrede veranderingstrajecten. Het team gaat met de collega’s in gesprek, ontwikkelt de procesarchitectuur en beschrijft de organisatieprocessen, vertelt Suzie Joku. “We doen workshops en werken daarbij met de kennis en wijsheid van mensen.” Het procesteam gebruikt de BPM Maturity Scan, een instrument dat het lectoraat Procesinnovatie en Informatiesystemen ontwikkelde om te meten hoe volwassen de organisatie is op het gebied van businessprocessmanagement (BPM). Suzie Joku: “Met kleine wijzigingen in het proces, bijvoorbeeld rond de roostering, kun je soms al veel verbeteren.” Procesbeheerders helpen het team bij het inbedden van de procesverbeteringen in de organisatie. Behalve met het lectoraat werkt het procesteam ook samen met de minor Business Information Management. Andere hogescholen volgen de aanpak van de HU op de voet. Samen met Arjen Maris, docent bij de opleidingen Logistics Management en Bedrijfskunde hield Suzie Joku in oktober 2017 een presentatie op het Britse IRM UK-businesscongres. “Daar hebben we collega’s uit de wereld van enterprise architectuur en BPM verteld hoe we de procesarchitectuur binnen de HU o ntwikkelen: niet achter ons bureau, maar ín de organisatie.” Andere hogescholen volgen de HU-aanpak en honderden andere organisaties gebruiken de BPM-maturityscan.”

bit.ly/crisistraininghu bit.ly/bpmhu

“DE RELATIEMODELLEN DIE DOOR KLANTEN WORDEN GEHANTEERD, GEVEN DIEPER INZICHT IN DE BEWUSTE, MAAR VOORAL OOK ONBEWUSTE GEDACHTEN EN GEVOELENS VAN KLANTEN.” P. 15

•

• •

Er zijn presentaties gegeven voor de redactie van de vier praktijkpartners, work shops gehouden voor RIVM en CBS en gastcolleges gegeven aan de Universiteit van Amsterdam, Erasmus Universiteit, Vrije Universiteit, Hogeschool Rotterdam. Binnen het curriculum van de opleiding journalistiek aan de HU is een cursus opgezet rondom datajournalistiek. Samen met een datajournalist is een overzichtelijke database van tools gemaakt om data te analyseren en visualiseren. Een selectie van de meeste gebruikte en beste tools voor beginnende en ervaren datajournalisten zijn zo makkelijk te vinden. bit.ly/datavisualisaties

Gedragslenzen in de praktijk: onderbouwd ontwerpen voor gedragsverandering Datatools en informatievisualisaties in de journalistiek Informatievisualisaties worden de laatste jaren steeds meer gebruikt in de journalistiek. Complexe onderwerpen waarin vaak veel big data zijn verwerkt, worden op deze manier aantrekkelijk en begrijpelijk weergegeven Maar hoe worden deze visualisaties gewaardeerd, begrepen en gelezen en hoe beïnvloeden ze het beeld van en betrokkenheid bij het nieuws? Dit onderzocht het lectoraat Crossmediale Kwaliteitsjournalistiek (Jlab) samen met de Universiteit van Amsterdam, Het Financieel Dagblad, Trouw, NRC Handelsblad en NU.nl met subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Eén van de eyeopeners uit het onderzoek: een datavisualisatie staat niet op zichzelf, lezers zijn gefocust op de samenhang van tekst. De inzichten uit het onderzoek geven concrete aanknopingspunten voor nieuwsredacties, bijvoorbeeld voor de (vroegtijdige) samenwerking tussen journalisten en visualisatiemakers en het creëren van aantrekkelijke beelden die samenhangen met de tekst en een verhaal vertellen. De inzichten vertaalden zich ook op andere manieren naar praktijk, wetenschap en onderwijs: • Presentatie van het onderzoek op meerdere prominente congressen (o.a. International Communication Association en Future of Journalism) • Het onderzoek is gepubliceerd in een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift en in een boek over datajournalistiek.

Gedragsverandering is een actueel onderwerp waar vele organisaties wat bij te winnen hebben: jongeren moeten minder drinken, autorijders voorzichtiger rijden, medewerkers stressvrijer werken. Door vanuit vijf ‘lenzen’ te kijken naar deze vraag stukken, is het mogelijk om gezonder, veiliger en duurzamer gedrag te ontwerpen. Deze gedragslenzen vormen de basis van de ‘Toolkit Behavioral Lenses’, ontwikkeld door HU-lectoraten Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (Publab) en Co-Design in samenwerking met bureaus uit de creatieve industrie, kennisinstellingen en gedragswetenschappers. Vele professionals die zich met gedragsverandering bezig houden, van designers tot beleidsmakers, kunnen deze toolkit gebruiken bij ontwerpen van producten en diensten die bijdragen aan gezonder, veiliger en duurzamer gedrag. De lenzen zorgen ervoor dat je je oplossing tijdens het ontwerpproces vanuit de bril van een gedragswetenschapper kan bekijken. De unieke Behavioural Lenses methodiek is al in een groot aantal cases met succes toegepast. Er worden in het onderwijs en de beroepspraktijk trainingen, presentaties, in-company trainingen en masterclasses rondom de gedragslenzen verzorgd. Ook worden de gedragslenzen toegepast in verschillende onderzoeksprojecten en vraagstukken, waaronder het stimuleren van afpakbeleid bij de Nationale Politie, het voorkomen dat jongeren hun smartphone gebruiken op de fiets, het actief krijgen en houden van patiënten met een beroerte, participatief ontwerpen voor kinderoncologie, veilig haal- en brenggedrag van ouders en het ontwerpen met en

LECTORATEN IN THE PICTURE Lectoraten die onder het Kenniscentrum Economisch Sterke en Creatieve Stad vallen, stonden op uiteenlopende manieren in the picture in 2017. Denk aan blogs op marketingfacts, customerfirst, trajectum, swocc, artikelen/interviews in o.a. de Volkskrant, het Parool en het FD naast de vele bijdragen aan congressen als het landelijk Architectuur Congres, het Etmaal van de Communicatiewetenschap en het European Conference on Management Leadership and Governance. bit.ly/lectorateninthepicture

voor diabetespatiënten met een lage SES. De HU heeft samen met U Create en de drie creatieve bureaus Ideate, Design Innovation Group en Panton het Nederlands Platform voor Gedragsontwerp opgericht. Doel van dit platform is om weten schappelijke inzichten en praktijkkennis rondom gedragsverandering aan elkaar te verbinden en van daaruit met diverse partijen projecten op te starten waarin de ‘lenzenaanpak’ centraal staat. Met als resultaat een steeds beter inzicht hoe gedrag vorm te geven. bit.ly/gedragslenzen

LABS UITGELICHT Het Datalab: naar een verankering van data science binnen de HU In de wereld van nu zit data op vele manieren in ons dagelijks bestaan vervlochten. Op allerlei vlakken wordt data verzameld en gebruikt om bijvoorbeeld behandelingen voor te stellen, koopgedrag te v oorspellen - en te beïnvloeden-, de ‘klantervaring’ te verbeteren en onderzoek te doen. Het HU-Datalab wil ervoor zorgen dat de professionals van de toekomst (onze huidige studenten) de kennis en vaardigheden krijgen om met tsunami aan data begrijpen en van nut te maken. Drie vragen aan Guido Ongena, aanjager van het Datalab. Waarom een Datalab binnen de HU? In allerlei domeinen spelen data in toenemende mate een belangrijke rol. Zo kan IBM Watson al goede behandelingsmethoden voorschrijven, of weet Netflix precies welke series u wilt kijken. Er is daarom op vele terreinen veel vraag naar mensen die met data kunnen omgaan. Om daar beter op aan te sluiten, HU-studenten ‘datawijs’ te maken en big data kennis, onderwijs en onderzoek aan te jagen en te ondersteunen is het Datalab opgericht. Hoe pakken jullie dat aan? Bij de officiële start begin 2018 hadden we al een datacommunity opgebouwd van ‘dataenthousiastelingen’ binnen de HU die in hun instituut data promoten en op de kaart zetten. Je hebt mensen nodig die een ander perspectief inbrengen en een beetje rebels zijn. Samen met deze ‘key players’ en de stuurgroep zijn we hands on, bottom-up bezig om kennis over data te verspreiden, bijvoorbeeld door een boot camp. We hebben ook communicatiestudenten om advies gevraagd hoe we awareness kunnen creëren onder onderzoekers en docenten. Wat zijn jullie ambities? We willen zorgen dat studenten uit allerlei disciplines goed leren omgaan met data en de kwaliteit en toegevoegde waarde kunnen inschatten. Het zou mooi zijn als we een fysieke plek binnen de HU krijgen, zodat studenten en docenten ons beter weten te vinden en we echt een kennishub kunnen zijn. Natuurlijk wel altijd met oog voor de ethische aspecten en dilemma’s. bit.ly/datalabhu |

Guido.ongena@hu.nl

HU-Blockchainlab ontwikkelt kennis voor studenten en beroepspraktijk Blockchaintechnologie is vooral bekend van de digitale valuta (denk aan bitcoins) maar zou wel eens de hele wereld kunnen gaan veranderen – van logistiek en ketenbeheer tot voedselketens aan toe. Steeds meer bedrijven verkennen de mogelijkheden van om data en transacties veilig op te slaan met deze techniek. Blockchaintechnologie is jong maar HU-studenten en -onderzoekers werken er sinds 2017 al mee in het Blockchainlab. “Studenten willen er colleges over, scripties over schrijven. En de beroepspraktijk vraagt of we kunnen helpen met toepassingen”, vertelt programmamanager Jaap Goedgebuur. “Er is een softwareplatform beschikbaar voor projecten en we bieden inhoudelijke en technische ondersteuning aan studenten, docenten en onderzoekers.” Het Blockchainlab heeft in 2017 vijf cursussen ontwikkeld, en er is een start gemaakt met onderzoek. Het lab heeft een methode voor het implementeren van blockchains ontworpen die wordt nu toe gepast in projecten bij organisaties in de regio Utrecht, waaronder de gemeente. Het Lab is in juni 2017 opgericht vanuit diverse HU-diensten, instituten en lectoraten • HU Diensten IM & ICT • Instituut Bedrijfskunde • Instituut Finance & Accounting • Instituut ICT • Lectoraat Architectuur van Digitale Informatiesystemen • Lectoraat Digital Smart Services • Lectoraat Financieel-Economische Advisering bij Innovatie • Lectoraat Procesinnovatie en informatiesystemen bit.ly/blockchainlabhu

ONDERWIJS Profilering op procesoptimalisatie belangrijk bij accreditaties

Nieuwe master Data Driven Design leidt ‘digital creatives’ op

In 2017 accrediteerde de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) twee bacheloropleidingen waar het lectoraat Procesinnovatie en Informatiesystemen nauw bij betrokken is. De opleiding Logistics Management (voorheen Logistiek en Economie) kreeg als eindoordeel een ‘goed’ en de Bedrijfskunde MER-opleiding een ‘voldoende’. Lector Pascal Ravesteijn: “Het lectoraat Procesinnovatie en Informatiesystemen heeft een bijdrage geleverd aan de focus op procesoptimalisatie in beide opleidingen. Daarnaast zijn wij initiatiefnemer van de thematische afstudeerateliers.”

Tussen techniek enerzijds en journalistiek en communicatie anderzijds gaapt van oudsher een behoorlijke kloof. Maar nu data in alle sectoren van de samenleving en de economie aan belang wint, kan die tweedeling niet blijven bestaan, vonden Hans Bouwknegt (lector Crossmedia Business) en Hans de Clercq (directeur van het Instituut voor Media van Hogeschool Utrecht). En dus gingen ze aan de slag voor de ontwikkeling van de master Data Driven Design, in nauwe samenwerking met bedrijven, omroepen en andere organisaties. De master moet media- en communicatieprofessionals opleiden om de verbinding te maken tussen creativiteit, technologie en datascience en de kansen die data-driven design biedt. “Nieuwe, slimme technologie biedt unieke mogelijkheid om meer en beter de interactie met burgers en consumenten aan te gaan”, zegt Hans de Clercq. “De data die je bij die interactie kunt verzamelen, biedt de mogelijkheid om wensen en behoeften nog beter in te vullen. De nieuwe, inmiddels geaccrediteerde master Data-driven Design richt zich precies daarop: het ontwikkelen van aantrekkelijke concepten, producten en diensten op basis van en door interactie met data. Bedrijven zitten te springen om zulke professionals.

Over die afstudeerateliers was het Hobéon-panel (dat het NVAO adviseert) zeer te spreken. Studenten die afstuderen worden binnen die ateliers begeleid. Denk aan ateliers als Bouwlogistiek, Informatiemanagement, Sociaal en Duurzaam ondernemen of – veruit favoriet onder de Logistiek-studenten – Procesoptimalisatie. Daarnaast was het beoordelingspanel enthousiast over de samenwerking van de opleidingen met o.a. het lectoraat Procesinnovatie & Informatiesystemen en het lectoraat Coöperatief Ondernemerschap. Over de Bedrijfskunde MER-opleiding: “Een sterk punt vindt het panel hoe de opleiding de driehoek onderwijs-onderzoek-praktijk vormgeeft in nauwe samenwerking met diverse lectoraten.” bit.ly/logistics_management |

bit.ly/bedrijfskundeHU

Het programma bestaat uit 3 leerlijnen: Concept, Technology en Human. Studenten werken daarnaast in het datalab in een team met data uit het werkveld aan opdrachten. Onderzoekers van vier HU-lectoraten op het gebied van media, techniek en communicatie staan klaar om de studenten te voeden met de laatste stand van het praktijkgericht onderzoek. Opleidingsmanager Cathelijn Timmers: “De master heeft aantoonbare relevantie voor de arbeidsmarkt, een hoog instroompotentieel en is binnen en buiten de grenzen van de regio Utrecht van groot belang. De accreditatiecommissie gaf complimenten voor kwaliteit van het curriculum en de wijze waarop de master voor ziet in de nieuwe behoeften van veranderende werkvelden van onze vier opleidingen en van bijvoorbeeld zorg, overheid of bedrijfsleven. De master Data-driven Design gaat in september van start en biedt aanvankelijk plaats aan 40 studenten bit.ly/masterddd

EVENTS & CONGRESSEN 5 jarig jubileum Junior Mie: het grootste marketing evenement voor studenten Jaarlijks vindt het Junior MIE plaats, oorspronkelijk als initiatief van het HU-lectoraat Marketing, Marktonderzoek en Innovatie in samenwerking met de MOA (Expertise Center for Marketing Insights, Research & Analytics) en diverse hogescholen. Honderden studenten commerciële economie uit het hele land worden op het Junior Mie door topsprekers getrakteerd op de laatste inzichten op het gebied van marketing, data en analytics. In maart 2017 was de feestelijke jubileumeditie, waarbij de ongeveer 800 aanstormende professionals aan het denken gezet werden over o.a. neuromarketing, reality analytics en klantgerichtheid. Het Junior MIE moet bijdragen aan een goede verbinding tussen het HBO en de beroepspraktijk en dat wordt door studenten beaamd. ‘Inspirerend, leerzaam en toepasbaar, met duidelijke, leuke en niet te theoretische praktijkverhalen’,

Lieve, kleinere Jip leert kinderen zwemmen Het Crossmedialab dook in 2017 de praktijk van het zwemonderwijs in, met Jip het nijlpaard. De Sportfondsen Groep wilde met het karakter Jip (een nijlpaard dat leert zwemmen) zwemlessen leuker maken, maar wist niet hoe. De zwembadenexploitant vroeg het Crossmedialab om de strategische inzet van Jip te verbeteren. “Maar Jip leefde helemaal niet”, constateerde Simone de Droog, onderzoeker bij het lectoraat Crossmedia Business en expert in charactermarketing. “Hij was te groot en te oud, bijna een soort docent. Daardoor konden jonge kinderen niet aan hem relateren.” Daarnaast werd Jip alleen nog maar afgebeeld in communicatie-uitingen naar ouders. Knuffel Samen met een aantal teams van circa 20 studenten Digitale Media en Communicatie bedacht Simone de Droog een nieuwe Jip: kleiner, slanker, jonger en zachter. De studenten volgden daarvoor colleges over charactermarketing en over het doen van onderzoek onder jonge doelgroepen – een vak apart. Dankzij hun adviezen betrekken de zwembaden hun leerlingen met multimediale storytelling nu effectiever bij Jip, wie zijn vriendjes zijn, wat hij graag doet én wat hij durft, vertelt De Droog: “Er kwam een prentenboek, een Jip-knuffel, een Jip-tas en een Jip-handdoek. De Sportfondsen Groep heeft de contractopdracht voor 2018 verlengd: studenten werken aan digitale toepassingen.”

zijn gehoorde reacties. Door het programma te laten bepalen door deelnemende hogescholen en studievereniging Codex sluit het inhoudelijk goed aan bij de beleving van studenten. Studenten kunnen gratis of met korting het event bezoeken, afhankelijk van gemaakte afspraken per opleiding. Deelnemen aan het Junior MIE als hogeschool of spreker? Neem dan contact op met marian.noor@hu.nl en hou voor info over volgende editie de site in de gaten: bit.ly/juniormie18

ICA 2017: het grootste communicatiecongres ter wereld Tussen 25-29 mei ‘17 presenteerde het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab) bij de 67ste conferentie van de International Communication Association (ICA) in San Diego, het grootste communicatiecongres ter wereld. Onderzoeken die het PubLab presenteerde: vertrouwen in de deeleconomie en crisiscommunicatie. Petra Sneijder, Maartje Harmelink, Baukje Stinesen en Annette Klarenbeek hebben gekeken naar het taalgebruik en de patronen rondom geruchtvorming op twitter bij de overval op de juwelier in Deurne. Belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn 1) dat het voor autoriteiten belangrijk is om deel te nemen aan discussies en in een vroeg stadium actief te posten wat er bekend is, 2) dat taalgebruik op social media de berichtgeving in de media beïnvloedde en 3) dat het kiezen van een juiste tone of voice van groot belang is om de kans op sociale angst en polarisatie te verminderen. Maarten ter Huurne, Jonas Moons en Amber Ronteltap hebben onderzoek gedaan naar hoe het vertrouwen in de deeleconomie tot stand komt. Hiervoor is gekeken naar het platform Thuisafgehaald en de manier waarop deelnemers daarin vertrouwen proberen te wekken in de profielteksten. Voldoende woorden gebruiken en expertise en enthousiasme tonen blijken daarin belangrijke elementen. bit.ly/ica17publab

Europese hogescholen bundelen krachten tijdens CARPE-conferentie Hoe kunnen we samen waarde creëren met praktijkgericht onderzoek en impact genereren? En hoe draagt dit bij aan de kwaliteit van samenleven in de (groot) stedelijke omgeving? Dat waren de centrale vragen bij de vierde CARPEconferentie – CARPE staat voor Consortium on Applied Research and Professional Education. Tijdens deze conferentie (15 -17 november 2017 in Hamburg) bogen zo’n 200 onderzoekers en docenten van vijf Europese hogescholen zich over thema’s als digitalisering en onderwijs, integratie van onderzoek en onderwijs, internationalisering van curricula en internationale uitwisseling van docenten. Samen onderzoeksvoorstellen formuleren De samenwerking tussen CARPE-partners krijgt vaak heel tastbaar vorm. Zo kwamen tijdens de workshops onderzoekers in werkgroepen bij elkaar om calls uit het Horizon2020-programma te bespreken; ze probeerden daarbij tot concrete onderzoeksvoorstellen te komen. Een belangrijke exercitie, want Europese samenwerking is een voorwaarde om subsidie te krijgen. Tijdens de conferentie vond daarnaast de zogenaamde Teacher Hub plaats, waar docenten uit de verschillende landen kennis en ervaringen uitwisselden en spraken over de toekomst van leren. Ook kwamen de bestuurders van de hogescholen samen om CARPE te evalueren. Conclusie: CARPE heeft al veel opgeleverd en zal in de toekomst nog veel brengen. Door expertise te bundelen kunnen de leden onderzoek doen dat echt impact heeft op de kwaliteit van leven in de stad. bit.ly/carpehu2017

PUBLICATIES Boek Artikel 5 pleit voor herstel beroepseer accountants

LINDA. vangt huidige tijdsgeest met zachte journalistiek

Het beroep van accountants staat de laatste jaren niet in een goed daglicht. Affaires en schandalen zoals de boekhoudfraude van Ahold, Vestia en Imtech teisteren het imago van accountancysector, verminderen het vertrouwen van de buitenwereld en zorgen voor gefrustreerde beroepsbeoefenaren. Dit ‘accountantsprobleem’ wordt niet opgelost met nog meer regels of nóg een hervormingsplan, stellen Thijs Jansen (directeur Stichting Beroepseer en onderzoeker Tilburg University) en Margreeth Kloppenburg (docent-onderzoeker HU-lectoraat Financieel-Economische Advisering bij Innovatie en bestuurslid Stichting Beroepseer) in Essaybundel ‘Artikel 5’. De essays en inter views in het boek bieden inspirerende voorbeelden van accountants die ondanks alles vasthouden aan het geloof in zichzelf. Uit het verkennende onderzoek, uitge voerd door Margreeth Kloppenburg, blijkt dat accountants zelf vinden dat hun persoonlijke afweging nog altijd een doorslaggevende rol speelt in hun werk.

Wie LINDA leert kennen, leert de huidige samenleving kennen. Zo stelt Chris van der Heijden (JournalismLab) in zijn boek ‘Spiegelzaal van onze tijd. LINDA. en de Nederlandse samenleving’. Hierin verklaart hij het succes van het magazine – en tevens de populariteit van zachte journalistiek. Indirect maakt Van der Heijden hier het mooiste compliment dat je een mediamerk kan maken: de makers van LINDA begrijpen de Nederlandse vrouw (tussen de 25-50 jaar) en zijn in staat om de huidige tijdsgeest te vangen in haar magazine en op het online platform LINDA.Nieuws.

Ter gelegenheid van dit boek verscheen ook een voorpublicatie in de vorm van een zakboekje voor accountants. De nieuwe beroepseed en de gedragscode van accoun tants staan in dit kleine boekje, aangevuld met wijsheden en citaten uit het boek. Dit praktische boekje kan fungeren als kompas voor accountants, voor het maken van de juiste keuzes op spannende momenten. Deze publicatie staat niet op zichzelf, maar is onderdeel van een reeks activiteiten vanuit het lectoraat Financieel Economische Advisering bij Innovatie die de afgelo pen jaren doorwerkten op de accountancysector en het onderwijs. Waaronder de bijdrage aan de ontwikkeling en vernieuwing van de landelijke eindtermen voor alle accountantsopleidingen (zowel HBO als universitair) in Nederland en het vernieuwen van het curriculum van de accountancy opleiding van de HU.

De publicatie werd in opdracht van het lectoraat uitgevoerd naar aanleiding van vragen vanuit het onderwijs en ontwikkelingen binnen de journalistiek om 1) meer aandacht te besteden aan een ander soort journalistiek dan de klassieke (kwaliteits journalistiek), 2) aan rol en betekenis van vrouwenbladen en 3) aan de functie van journalistieke elementen als beeld en journalistieke onderwerpen als identiteits vorming via de media en celebrity culture. De impact van het boek blijkt onder meer uit het grote aantal reacties in de media en op internet, de vele afgeleiden in lezingen, conferenties en publicaties in onder meer De Groene Amsterdammer en Villamedia en, hoewel dat vanzelfsprekend niet alleen door dit boek komt, de veranderende houding ten opzichte van het soort journalistiek dat hier onderzocht wordt: zachte journalistiek. Het boek speelde indirect ook een rol in de aanpassingen van het onderwijscurriculum binnen en buiten de HU. bit.ly/succesvanlinda

bit.ly/accountancyhu

De toekomst van klantcontact Crossmedialab-lector Lotte Willemsen schreef als lid van de Innovation Board mee aan het boekje ‘Reinventing Customer Service’, over de toekomst van klantcontact. Customer service is zichzelf opnieuw aan het uitvinden in deze tijden van kunstmatige intelligentie, big data en groeiend besef van consumenten dat ze meer macht naar zich toe kunnen trekken. Organisaties kunnen daar op inspelen stelt de Innovation Board, door te zorgen voor de menselijke connectie, voldoende vertrouwen in je merk en organisatie en een win-win waar je allebei echt blij van wordt. Het Crossmedialab doet meer op het terrein van onderzoek naar het klantcontact van de toekomst. Zo gaat het Lab samen met de lectoraten Digital Smart Services en Architectuur van digitale informatiesystemen analysetechnieken combineren in project VERBIND samen met partners met als doel om klantcontact te verbeteren. bit.ly/toekomstkc

Inhaken met social media op het juiste moment, met de juiste content Met creatieve content die slim inhaakt op actuele gebeurtenissen kun je elke dag nieuwe mensen bereiken. Goedkoper dan adverteren op sociale media en sympathieker bovendien. De vraag is: hoe haak je effectief in met socialmedia content? Hier deden twee HU-lectoraten* en Hogeschool Rotterdam samen met marketing- en communicatiebureaus onderzoek naar, met als 1 van de mooie resultaten het boek ‘inhaken met social media’. Thijs Waardenburg, onderzoeker in dit project en medeauteur van het boek: “Een goede inhaker valt of staat bij de snelheid waarmee wordt gehandeld. Zo maken wij onderscheid tussen inhakers die lang van tevoren worden gemaakt en inhakers die ingaan op onvoorspelbare gebeurtenissen. Deze laatste categorie is het meest effectief, zo toont ons onderzoek aan.” Het ontwikkelde momentenmodel uit het onderzoek helpt professionals om te bepalen welke inhaakmomenten voor welke doelgroepen geschikt zijn. Het boek is goed ontvangen en heeft inmiddels een plek in de bestseller top 100 op managementboek.nl veroverd. De inzichten uit het onderzoek reiken verder dan het boek, bijvoorbeeld door de vele blogs die zijn gepubliceerd op o.a. frankwatching.nl, onderwijsbijdragen en presentaties voor professionals.

“NIEUWE, SLIMME TECHNOLOGIE BIEDT UNIEKE MOGELIJKHEID OM MEER EN BETER DE INTERACTIE MET BURGERS EN CONSUMENTEN AAN TE GAAN” P. 18

bit.ly/socialmediainhakers Zie voor een volledig overzicht van onze publicaties onderzoek.hu.nl.

* Crossmedia business en Marketing, Marktonderzoek en Innovatie

NIEUWS Annette Klarenbeek benoemd tot PubLab-lector ‘Gesprek’

Marlies van Steenbergen pleit voor ethiek in digitale diensten

Op 28 september is Annette Klarenbeek officieel benoemd als persoonsgebonden lector van de programmalijn ‘gesprek’ van het HU-lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab). Het gesprek’ heeft hiermee naast het onderzoeksdomein ‘gedrag’ een nog prominentere rol in het lectoraat gekregen. In haar openbare les schetste Klarenbeek met talloze voorbeelden een gespreksbenadering voor communicatie in het publieke domein en pleitte voor meer aandacht voor het gesprek in onderzoek en praktijk.

Digitale diensten leveren niet alleen waarde op voor organisaties of klanten maar hebben ook impact in ethische zin. Bijvoorbeeld in het stimuleren van bepaald gedrag, of in de manier waarop met privacygevoelige gegevens wordt omgegaan. Architecten van digitale diensten moeten nadenken over welke ethische principes ze inbouwen in hun ontwerp, aldus dr. ir. Marlies van Steenbergen in haar openbare les als lector Digital Smart Services in november ‘17. Urgent is ook de vraag hoe ver bedrijven mogen gaan in het gebruiken van verzamelde data. Om architectuur daadwerkelijk als gewetensvol platform te laten functioneren, is een paradigmaverandering in digitale architectuur nodig.

Klarenbeek: “Het is belangrijk dat communicatieprofessionals oog hebben voor on-en offline gesprekken van burgers onderling of met organisaties over maatschappelijke onderwerpen, omdat ze inzicht geven in wat belangrijk is voor stakeholders en de impact van bepaalde uitspraken.” De onderliggende methode van discoursanalyse is al in talloze onderzoeken en cases ingezet, waaronder The Next Level, communicatie over duurzaamheid en de moordzaken Marianne Vaatstra en Nicky Verstappen. Op 21 februari ’17 verscheen het boek ‘Communicatie in het publieke domein’ van de hand van Annette Klarenbeek en Reint Jan Renes. Het boek is het resultaat van jarenlang onderzoek naar hoe communicatie het gedrag en gesprek van burgers in het publieke domein kan beïnvloeden. bit.ly/lectorAK

Het lectoraat Digital Smart Services valt officieel onder het Kenniscentrum Leren en Innoveren, maar is nauw verbonden en werkt veel samen met het Kenniscentrum Economisch Sterke en Creative Stad. bit.ly/ethiekdigitaal

Piet Bakker neemt na ruim 10 jaar afscheid als lector JournalismLab Piet Bakker nam begin 2018 na bijna 11 jaar afscheid als lector van het lectoraat Crossmediale Kwaliteitjournalistiek. Binnen zijn lectoraat onderzocht Bakker met name (1) de impact en consequenties van de digitalisering binnen de journalistieke sector en (2) de maatschappelijke impact van de journalistiek. In zijn afscheidscollege en bijbehorende longread gaf Piet Bakker een blik in de toekomst – en voor velen al het heden – van de eigentijdse journalist: nerd en netwerker. De (journalistieke) wereld van nu zit vol innovatieve technologie en communicatie-opties. Nieuws wordt massaal digitaal en vooral mobiel geconsumeerd, een ongekende toename van

COLOFON “DE (JOURNALISTIEKE) WERELD VAN NU ZIT VOL INNOVATIEVE

Uitgave Hogeschool Utrecht

TECHNOLOGIE EN COMMUNICATIE-OPTIES, EEN ONGEKENDE

Datum: april 2018

TOENAME VAN MOGELIJKHEDEN, MEDIA EN UITGEVERS.”

Tekst: Danielle van Wallinga, Hogeschool Utrecht Lisette Blankestijn Communicatie, Almere Vormgeving: Martine Hermsen

mogelijkheden. Media en uitgevers ontwikkelen daar allerlei strategieën voor, maar wat betekent het voor journalisten? Werkt hun ‘oude’ gereedschap nog? Moeten ze behalve ouderwetse kritische en onafhankelijke verhalenvertellers ook nog techneuten en community-managers zijn? De vraag stellen is haar beantwoorden: ja dus, aldus Piet Bakker. Daarvoor altijd zelf iets nieuws verzinnen is in zijn ogen niet nodig. Volgens Bakker zouden mediabedrijven veel meer gebruik kunnen maken van slimme oplossingen die bijvoorbeeld door startups zijn bedacht. De overstap naar de HU is ‘zijn beste carrièremove’ geweest, in zijn eigen woorden. Bakker bouwde in de mediawereld een sterke naam op met zijn praktijkgericht onderzoek, maar ook met zijn talloze tweets (inmiddels bijna 22.000) over het vak. De missie van Bakker is geslaagd, zei hij in Trajectum. “We zitten middenin de beroepspraktijk, ik zit bij het CBS aan tafel, maar ook bij TMG, NOS, NRC, de Volkskrant. Ik kom overal, ook bij lokale en regionale omroepen.”

Fotografie: Jorik Boot, Femke van den Heuvel, Jan Willem Groen, Pixaby.Com

Het HU kenniscentrum voor vraagstukken rondom media, business en communicatie

Hu_kcs

kcs@hu.Nl

bit.Ly.Aanmeldenkcs

Yael de Haan neemt per 1 mei 2018 het stokje van Piet Bakker. Haar lectoraat gaat zich de komende jaren verder verdiepen in hoe je journalistieke verhalen kunt vertellen met maatschappelijke impact en die tegelijkertijd economisch rendabel zijn. Bijvoorbeeld in het tweejarig onderzoek naar immersieve storytellingtechnieken. Het lectoraat is daarnaast de afgelopen jaren sterk betrokken geweest bij het nieuwe curriculum van de School voor Journalistiek en onderzoekt o.a. de veranderende rol van de docent journalistiek en vraagstukken rondom de relatie tussen onderwijs en beroepspraktijk. bit.ly/afscheidpietbakker