SEMINARIUM VOOR ORTHOPEDAGOGIEK AL MEER DAN 80 JAAR EEN BEGRIP IN SPECIAAL EN PASSEND ONDERWIJZEN
“SINDS WE ALS DOCENTENTEAM EENDUIDIGE AFSPRAKEN HEBBEN OVER REGELS EN WAT WE DOEN BIJ EEN OVERTREDING, WETEN DE LEERLINGEN WAAR ZE AAN TOE ZIJN. NU IS HET VEEL RUSTIGER BIJ ONS OP SCHOOL.”
Het Seminarium voor Orthopedagogiek van Hogeschool Utrecht is een landelijk opererend kennis- en opleidingscentrum voor leraren en professionele opvoeders, coaches en hulp- en dienstverleners, die werken met jongeren en volwassenen waarvan de leef- en opvoedingssituatie specialistische ondersteuning en begeleiding vraagt.
Speciaal onderwijzen Vanuit de positie van opleidingsinstituut voor leraren ontwikkelt en organiseert het Seminarium voor Orthopedagogiek de Master Special Educational Needs, gespecialiseerde cursussen, coachings- en begeleidingstrajecten en initieert en/of participeert in praktijkgericht onderzoek. De focus is gericht op het veld van ‘Speciaal Onderwijzen’, zonder daarbij de maatschappelijke context uit het oog te verliezen. Deze opleidingen en professionaliseringstrajecten zijn gericht op het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs, het speciaal onderwijs en het beroepsonderwijs. Missie Aan elke activiteit ligt het beginsel ten grondslag, dat deze van betekenis moet zijn voor de maatschappelijke emancipatie en participatie van de kinderen en jongeren die voor hun ontwikkeling aangewezen zijn op passend onderwijzen.
Doenja Wozniak, docente Engels Clusius College in Alkmaar
svo_liv_eb1111_tc
Binnen de Faculteit Educatie en het Kenniscentrum Educatie van Hogeschool Utrecht is het Seminarium voor Orthopedagogiek de drager van het kennisdomein ‘Speciaal Onderwijzen’. Door adequate afstemming
en samenwerking met interne en externe partners heeft kennisontwikkeling op dat terrein per definitie een integraal, handelingsgericht karakter. Door een gericht en goed vormgegeven opleidingsaanbod wil het Seminarium voor Orthopedagogiek bijdragen aan de verhoging van de kwaliteit van leraren en daarmee de kwaliteit van het onderwijs. Partnerschap Onze scholings- en opleidingsactiviteiten realiseren wij samen met de opdrachtgever. Graag zijn wij uw partner bij de vormgeving van uw professionaliseringstrajecten om de uitdaging van morgen aan te gaan. Wij nodigen u uit voor een persoonlijk gesprek over uw professionaliseringswensen op individueel niveau, op team- dan wel organisatieniveau. Hiertoe kunt u vrijblijvend contact met ons opnemen. Contact Onze scholings- en opleidingsactiviteiten worden verzorgd vanuit regiokantoren van het Seminarium voor Orthopedagogiek die verspreid zijn over heel Nederland. Kijk voor het kantoor bij u in de buurt op www.seminarium.hu.nl > contact
LEREN IN VEILIGHEID WERKEN AAN HET PEDAGOGISCH KLIMAAT
SYSTEMATISCH EN GEZAMENLIJK WERKEN AAN HET PEDAGOGISCH KLIMAAT VAN UW SCHOOL
Een veilige, vriendelijke sfeer op school bevordert de leerprestaties van de leerlingen en zorgt voor een prettige werkomgeving voor de leraren. Maar hoe bereikt u dit en vooral: hoe kunt u dit behouden? Een systematische en gezamenlijke aanpak kan u daarbij helpen.
Leraren zijn doorgaans gewend hun leerlingen naar eigen inzicht en op eigen wijze te benaderen. Dit kan positieve resultaten geven, maar ook probleemgedrag veroorzaken of in stand houden. In het incompanytraject 'Leren in Veiligheid' (LIV) gaan we uit van een gezamenlijke, eensgezinde werkwijze om de leerlingen te benaderen. Eensgezindheid in de opstelling tussen leraren over pedagogisch handelen, in het denken over probleemgedrag, in het denken over zorg en in de didactische aanpak. Tijdens dit scholingstraject maakt u kennis met praktische middelen die nodig zijn om een werkbaar en leefbaar pedagogisch klimaat op scholen te creëren. Leraren die samenwerken aan de opvoeding van kinderen, bieden het beste perspectief op een omgeving waarin kinderen kunnen leren in veiligheid. Aan de slag met Leren in Veiligheid (LIV) ‘Leren in Veiligheid’ is een schoolontwikkelingsproces, dat in nauwe samenwerking tussen schoolleiding, leraren en leerlingen op gang moet komen. Het Leren in Veiligheid project duurt een aantal jaren (standaard vier jaar). Elk jaar zijn er vijf of zes scholingsbijeenkomsten van het totale team. Het schoolteam heeft de leiding in handen. Een zorgvuldig samengestelde stuurgroep bewaakt en stuurt de voortgang van het proces.
DE BOUWSTENEN VAN LEREN IN VEILIGHEID
Er zijn twee ontwikkellijnen binnen ‘Leren in Veiligheid’. Ontwikkellijn 1: het team werkt gezamenlijk aan het juiste pedagogisch klimaat voor zelfstandigheidsontwikkeling. Het team spreekt met elkaar een manier van handelen af (bijvoorbeeld elkaar aanspreken), bouwt dit uit en gaat daarnaast aan de slag met de organisatie van de school (zoals regels en gedragsbeïnvloeding). Dit levert een verbetering op van de afspraken binnen de school en de afspraken rond handhaving. Het team maakt daarnaast kennis met collegiale consultatie en het maken van video-opnames van lesonderdelen die voor het project belangrijk zijn. Ontwikkellijn 2: zelfstandigheid en zelfverantwoordelijk leren bij leerlingen. De leerlingen leren zelfstandig of in teamverband aan een opdracht te werken door zelfwerken (het werken in stilte aan een opdracht) of samenwerken (het in twee of drietallen werken aan een duidelijke opdracht). Ze leren omgaan met uitgestelde en gedeelde aandacht en systematische aandachtsverdeling. Hierdoor zijn ze beter in staat zelf problemen op te lossen. In de loop van het project ontwikkelen leerlingen zich via zelfstandig werken naar zelfverantwoordelijk werken.
1. Duidelijkheid in regels Op grond van waarden beschrijft u het onderwijs binnen uw school en de manier van met elkaar omgaan. U spreekt bijvoorbeeld af dat de omgang met elkaar is gebaseerd op de waarden veilig, vriendelijk en verantwoordelijk. Het volgen van het onderwijs baseert u bijvoorbeeld op de waarden optimaal en ongestoord. Daarna houdt u op grond van deze waarden alle overige regels tegen het licht. Regels, die massaal worden overtreden of al lang niet meer worden gebruikt, kunnen weg of worden vervangen door betere regels. De regels die overblijven, worden als zinnig ervaren en zullen eerder met elkaar gebruikt en gehandhaafd worden. 2. Vergroting van het pedagogisch handelen Het handelen van leraren hangt sterk af van de pedagogische gereedschappen die ze ter beschikking hebben. De begrippen lastig, belangrijk, grensbewaking en straffen en beloning zorgen voor bewustwording hiervan bij het team. De leraren wisselen gereedschappen met elkaar uit en vergroten daarmee hun eigen variatie in handelen. Dit geeft een positieve impuls aan het pedagogisch klimaat binnen uw school. Het ‘eruit sturen’ zal minder worden en in ieder geval bewuster gebeuren. En het positief belonen zal nog meer effect hebben als het team dit meer vanuit gezamenlijkheid toepast. 3. Vergroting van het teamgevoel Door training in het elkaar op de juiste wijze aanspreken, wordt het teamgevoel vergroot. Het team leert het belang inzien van afspraken maken en nakomen. Tijdens het proces ontstaat zo een hechter en sterker team.
4. Invoering van de regels van zelfstandig werken De leerlingen maken kennis met de begrippen zelfwerken, zelfstandig werken, samenwerkend leren en de instructietafel. De leraren leren deze werkwijze toepassen in de klas. Belangrijke rol hierbij spelen een systematische verdeling van de aandacht en leerlingen op hun beurt laten wachten.
LEREN IN VEILIGHEID WAT BETEKENT DIT VOOR DE ORGANISATIE?
Key facts
Stuurgroep:
Docenten:
Schoolleiding:
Start
• n/4 docenten
• leren hun leerlingen zelf werken,
• levert een schoolleider voor de stuurgroep
In overleg
• stuurt het proces
samenwerken en later zelfstandig werken
• organiseert 5-6 bijeenkomsten rond LIV
• overlegt tweewekelijks kort
• werken met instructietafel
Voor
• schoolleider erin
• 5-6 scholingsbijeenkomsten van 90 minuten
• stimuleert het gezamenlijk optreden van het team en zijn met de stuurgroep
Leraren en schoolleiding van praktijkonderwijs,
• neemt beslissingen
• maken afspraken rond pedagogisch handelen
verantwoordelijk voor de voortgang van
vmbo, havo/vwo
• verzorgt aansturing van het
• spreken elkaar hierop aan en helpen elkaar
het proces
veranderingsproces Duur
5. Collegiale consultatie en video-opnames Het proces van verandering komt in een stroomversnelling als de leraren elkaar gaan bezoeken om te kijken naar het collegiaal handelen tijdens zelfstandig werken. Ook bij vrijwilligers kunnen video-opnames worden gemaakt.
1 tot 4 jaar; 5 à 6 bijeenkomsten per jaar Locatie In-company Kosten Op basis van offerte Leerlingen: Functiegebied
6. Kwaliteit van zelfverantwoordelijk gedrag Als bovenstaande stappen gezet zijn, kunnen het team en de individuele leraar de stap zetten naar het vergroten van het zelfverantwoordelijk gedrag van leerlingen. De leraren maken kennis met het verschil tussen directief en responsief handelen. Ze krijgen inzicht in andere manieren van reageren, die leerlingen meer uitdagen over hun gedrag na te denken. Daarnaast maken de leraren kennis met de voordelen van ’goochelen met aandacht’ waardoor ze in staat zijn het grootste venijn uit een conflict te halen. De relatie leraar/leerling komt hierdoor minder onder druk te staan en de kans op de-escalatie of zelfs probleemoplossing wordt velen malen groter. Tot slot kan de stap naar zelfverantwoordelijk gedrag van de leerling gemaakt worden. De leraar hoeft zich minder bezig te houden met de orde in de klas en heeft meer tijd voor het ontwikkelen van zelfverantwoordelijk gedrag bij de leerlingen.
•
Leren
•
Gedragsproblematiek/agressie
•
Klassenmanagement
•
Begeleidervaardigheden
• werken met zelf werken, samenwerken en zelfstandig werken en met instructietafel • ontdekken dat bij alle docenten gelijke regels gelden • ontdekken dat docenten met elkaar afspraken maken en die ook met elkaar bewaken
Methode
• ontwikkelen zelfstandigheid
Casus, rollenspel, discussie, training, coaching, collegiale consultatie en video Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze onderwijsspecialisten in uw regio. Of kijk op www.seminarium.hu.nl/liv
Seminarium voor Orthopedagogiek:
Onderwijs ondersteunend personeel:
Ouders:
• zorgt voor inhoud
• speelteen rol bij het maken van afspraken en
• krijgen voorlichting tijdens eerste ouderavond
• zorgt voor ervaring • is de coach bij de verandering
het bewaken ervan • geeft steun aan het proces
• horen van hun kinderen over zelf werken, samenwerken en zelfstandigheid in werken • ontdekken dat hun kinderen zelfstandiger worden • horen dat docenten een gezamenlijke aanpak hebben en dat dat voor de kinderen heel duidelijk is