Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:26
Page 1
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
2
02-11-2010
09:26
Page 2
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:26
Page 3
Je eigen moestuintje: makkelijker dan je denkt Het is de moeite waard om zelf je groenten en kruiden te gaan kweken. Het hoeft niet eens op grote schaal te zijn. In een kleine tuin en zelfs op een terras in grote potten kan er getuinierd worden. Vaak volstaan al enkele planten voor een oogst die een mooie aanvulling is op een dagelijks dieet. Je zult verbaasd zijn van de rijke oogst waarmee je beloond wordt. De versheid, de smaak van zelfgekweekte groenten en de positieve effecten voor je gezondheid krijg je er bovenop. De moestuin is vandaag een tuin waarin groenten en kruiden groeien die snel en plukvers kunnen verbruikt worden. Decoratieve groenten en kruiden krijgen zelfs een plaatsje tussen de planten in een siertuin. Wanneer er na de oogst ruimte vrij komt kan er opnieuw iets worden gezaaid. Sla, bietjes, boontjes kunnen ook in juni en juli nog worden gezaaid. Zaaien van veldsla doe je zelfs in augustus en september.
Biologische zaden VT-zaden heeft een assortiment van 25 biologisch geteelde zaden. Ze zijn te herkennen aan de groene verpakking die het Belgisch en Europees bio-label draagt. Voor de variĂŤteiten die beschikbaar zijn als biologisch geteeld zaad: zie bladzijde 19. BE-BIO-01 EU Agriculture
3
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:26
Page 4
Wat hoort er thuis in mijn moestuintje?
Groenten in potten
Wil je groenten die gemakkelijk te kweken zijn en waarvan snel geoogst kan worden? Of grote opbrengsten die je met familie en vrienden kunt delen? In welk seizoen heb je de meeste tijd om aan je moestuintje te besteden? Wil je alles direct buiten ter plaatse zaaien of heb je de mogelijkheid om voor te zaaien binnenshuis of in de hobbyserre? In ieder geval, aan keuze en variatie aan groenten en kruiden om zelf te zaaien ontbreekt het niet. Je vindt er soorten tussen die in de winkel zelfs niet te koop zijn. Maar een beetje planning vooraf kan geen kwaad! Deze VT-zadengids en de website helpen je daarin alvast een heel eind op weg.
Een groenten- en kruidenparadijsje maak je op je terras in grote potten, bakken of manden. Sla, peterselie, basilicum, bieslook en zelfs courgette en (kers)tomaat zijn daarin te kweken. Neem echter enkele voorzorgen: voldoende en goede grond, een plaatsje in de zon en voldoende watervoorziening. Houd er rekening mee dat de grond in potten snel kan uitdrogen. Planten in potten en containers profiteren zeker van de gift van vloeibare meststof die toegediend wordt met het gietwater. Planten hebben een hekel aan groeistoornissen die kunnen optreden ten gevolge van sterke temperatuurwisselingen (dag/nacht) en/of onevenwichtige watervoorziening. Dit kan leiden tot misvormingen van de plant en verminderde kwaliteit van de oogst.
Je eigen moestuintje, begin er vandaag nog mee! Wie in de keuken staat is niet onverschillig voor de kwaliteit van de ingrediĂŤnten, zeker als het om groenten gaat. De versheid en smaak van de zelfgekweekte groenten en kruiden is onovertroffen. De link naar zelf zaaien is dan ook snel gelegd. Als je dan nog weet dat een moestuintje aanleggen echt geen grote inspanning vraagt en er ook geen grote tuin voor nodig is!
4
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:26
Page 5
Zaaien Grote zaden, zoals bonen, mogen gerust 4 tot 5 cm diep de grond in, maar fijne zaden niet dieper dan een halve cm. Algemeen is een zaaidiepte van 1 à 2 cm een goede richtlijn. Zaai zo dun mogelijk, dan nog zal er moeten uitgedund worden om de planten op de afstand te krijgen die op het zaadzakje is aangegeven. Groenten en kruiden hebben inderdaad ruimte nodig om zich volwaardig te kunnen ontwikkelen. Bij het uitdunnen neemt men de minst ontwikkelde plantjes weg.
Voorzaaien en uitplanten Werd er voorgezaaid in potjes of bakjes, dan moet op zeker ogenblik de plant op zijn bestemming uitgeplant worden. Waarop let je dan? Zorg er voor dat de planten in de dagen voor het uitplanten overdag een tijd buiten gezet worden, om te wennen aan de buitentemperatuur. Zet de plantjes met een flinke kluit aarde in een losse grond en zorg er voor dat de wortels zo weinig mogelijk verstoord worden. Druk de planten goed aan en geef water, zo ontstaat een goed contact met de aarde.
Zaaien ter plaatse Zaai je direct in de volle grond, hou er rekening mee dat een koude en natte grond het de zaden niet makkelijk maakt. Geef de grond de tijd om op te warmen. Zaai zo dun mogelijk en bij voorkeur met tussenpozen voor een betere spreiding van de oogst. Geef steeds water aan de voet van de planten, niet op het blad. Water moet voldoende diep in de grond doordringen. Grond zit vol onkruidzaden die gelijktijdig met het zaaien kiemen. Verwijder ze tijdig omdat ze voedsel, plaats en licht wegnemen van gezaaide planten.
Ecologisch tuinieren Ecologisch tuinieren is tuinieren met respect voor het milieu in de ruime zin van het woord. VT-zaden maakt gebruik van variëteiten die geschikt zijn voor onze regio en klimaatsomstandigheden. Dat is een goede start, planten die aangepast zijn aan hun milieu zijn immers sterker en worden minder vlug ziek. Een aantal eenvoudige maatregelen zorgen er voor dat er geen kunstmatige middelen moeten worden ingezet. Met teelt- of vruchtafwisseling wordt vermeden dat groenten jaar na jaar op dezelfde plaats groeien. Omdat ze steeds weer dezelfde voedingsstoffen gebruiken bestaat het gevaar dat ze de grond zouden uitputten. Door die afwisseling blijft de grond gezond en worden ziekten en plagen vermeden. Ook de combinatie van bepaalde groenten en kruiden kan zorgen voor een positief effect. Een aantal voorbeelden zijn sla met spinazie, bonen of ajuin, rode biet met erwten of ajuin, tomaten met peterselie of wortelen. Afrikaantjes (tagetes) worden met succes ingezet voor de bestrijding van bodemaaltjes. Een moestuin onderhouden betekent ook regelmatig onkruid verwijderen. Dat doe je bij voorkeur met de hand en daarbij laat je de grond zoveel mogelijk ongestoord, zo worden onkruidzaden zo weinig mogelijk geactiveerd. Een laag organisch materiaal of mulchlaag houdt veel onkruid tegen. Ze verteert langzaam en geeft dan voedingsstoffen af aan de bodem. Humusrijke compost, verteerde stalmest of gemengde organische mest verbetert de structuur van de grond en voegt voedingselementen toe.
Oogsten Alle inspanningen hebben uiteindelijk één doel: de oogst. Dat is iets om naar uit te zien: je eerste verse, gezonde groenten of kruiden plukken en gebruiken. Jonge groenten zijn vaak de lekkerste groenten. Het loont de moeite om iedere dag eens te kijken of er iets kan geoogst worden. Maar het uiteindelijke doel van iedere plant is de voortplanting, de zaadvorming. Op een bepaald punt in de ontwikkeling gaat alle energie van de plant naar deze fase. Op dat ogenblik begint de kwaliteit van de vruchten er op achteruit te gaan. Daarom moet op tijd worden geoogst. Door tijdig te oogsten is men de zaadvorming voor en worden nieuwe vruchten gevormd. Overrijpe vruchten zijn overigens niet meer geschikt voor consumptie.
Groeiomstandigheden Zaden en planten kennen uiteraard ook heel wat grote en kleine belagers. Dat kan gaan van muizen en vogels tot bodemschimmels. Af en toe moet daartegen een hulpmiddeltje worden ingezet. Toch groeien heel veel groenten zonder enig probleem uit tot een rijke oogst. Een eerste voorwaarde daarbij is een losse, gezonde en vruchtbare grond, een zonnige standplaats.
De oogst: een heerlijk moment Groenten en kruiden kweken verloopt doorgaans probleemloos. Uiteraard vergen ze tijdens hun ontwikkeling wat aandacht en tijd. Je moet ze water geven, onkruid verwijderen, eventueel opbinden. Ongunstige weersomstandigheden, ziekten en plagen, kunnen soms de teelt bedreigen, maar de oogst, want dat is het doel, is altijd een heerlijk moment!
5
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:27
Page 6
905
Sla Door zelf te zaaien kan je meer en andere types sla kweken dan er te koop zijn. Met de zaadmat pluksla mengsel oogst je een gevarieerd slamengsel dat je in een bloembak hebt gekweekt. Zo heb je altijd verse sla bij de hand op de vensterbank of het terras!
Gemengde snijsla 555 maxi mix Zaai er regelmatig een kleine hoeveelheid van en oogst doorlopend de jonge slablaadjes. Zo beschik je een heel seizoen lang over een gezonde, kant-en-klaar gemengde salade.
Dat kan ik ook: sla oogsten uit een bloembak! Zaadmat pluksla mengsel Het slamengsel heeft een korte teeltduur en er kan meerdere keren van worden geoogst. Deze zaadmat heeft het formaat van een bloembak (50 x 12 cm).
564
Een mengsel van diverse types en kleuren sla is voorgezaaid op een zaadmat. Een zaadmat leg je gewoon neer op de aarde en dek je af met een heel dun laagje (0,5 cm). Water geven en rustig wachten op de eerste oogst. Ruk bij de oogst de planten niet uit de grond, maar snij ze 3 Ă 4 cm boven de grond af. Zo groeit de sla gewoon verder, op naar een tweede oogstbeurt.
930
Kropsla
927
944 dynamite Kropsla met een natuurlijk ingekruiste resistentie tegen de groene slaluis (Nasonovia ribisnigri) en die resistent is tegen alle vormen van witziekte. 905 appia 40.02 tannex pillenzaad 559 assam 557 meikoningin 556 hilde 562 laatdoorschietende 567 arctic king Dit ras, te zaaien in een serre in het najaar, kan in geringe mate enige vorst verdragen. De ontwikkeling is langzaam en de oogst valt vroeg in het voorjaar. 564 wonder der vier jaargetijden Roodgetinte kropsla met een zeer zacht blad.
Bataviasla Dit slatype heeft een dikker, wat gekruld en krokant blad. 565 batavia
Ijsbergsla Ijsbergsla vormt een zware, gesloten krop van krokante bladeren die een tijdlang in de koelkast kan bewaard worden. 927 calmar
6
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:27
Page 7
971
Snijsla
Salade- en snijgroenten
570 amerikaanse roodrand Bij deze sla wordt geen krop gevormd maar roodgetinte blaadjes waarvan al heel snel kan worden geoogst. Het regelmatig plukken van verse bladeren belet niet dat de plant gewoon doorgroeit. 569 goudgele gotte
Eikenbladsla 571 red salad bowl Rode eikenbladsla. Vormt een losse krop van roodgetinte bladeren in de vorm van een eikenblad. Men kan ook de losse blaadjes naar behoefte plukken.
Krulsla lollo Een bolvormig gewas met fijn gekrulde bladeren. Zeer decoratief. 930 lollo rossa Rood getint blad.
935
Andijvie Saladegroenten is een mengsel dat naast diverse slasoorten ook andere bladgewassen zoals raketsla, andijvie en kervel bevat. Met snijgroenten wordt een mengsel van bladgroenten bedoeld die niet verwant zijn aan sla, maar in een salade er goed mee samen gaan. Beide mengsels zijn gemakkelijk te kweken: zaai vrij dik uit in rijtjes, op 20 cm van elkaar. Om er optimaal van te genieten moeten de blaadjes jong worden geplukt. De korte teeltduur laat toe verschillende keren te zaaien gedurende het seizoen.
Krulandijvie 917 510
wallone despa gekrulde van louviers
Breedbladige andijvie 971 512
géante maraîchère grobo nummer vijf
Snijandijvie 513 fijne krul geel Dik uitzaaien, vormt geen krop en is meermaals te oogsten.
Saladegroenten
613
984 classic mesclun Mengsel met een grote variatie: van sla en andijvie tot raketsla en kervel.
Snijgroenten 983 oriental leaf Gebruik dit gemakkelijk te kweken en snelgroeiend, kruidige mengsel van Aziatische bladgroenten in een gemengde salade. Heel jong plukken.
Suikerij 935 roodlof carmen Vaste, ronde gesloten krop met rood blad en witte nerven. 626 suikerij van milaan elmo (groenlof) Andere namen voor dit gewas: suikertop, suikerbrood. Langwerpige groene krop. 613 suikerij catalogna gigante di chioggia Deze groente wordt gebruikt in salades en bij typisch Italiaanse gerechten. Ze is verwant aan suikerij van Milaan en roodlof. Ze vormt een langwerpige krop met donkergroene bladeren.
Zaadlint saladegroenten Een gevarieerd mengsel van sla, andijvie, raketsla, kervel, op een zaadlint, om nog gemakkelijker te kweken. Leg de zaadlinten met een onderlinge tussenafstand van 20 cm op een egaal zaaibed, maak ze nat en bedek ze met ongeveer 1 cm tuinaarde. Oogst de jonge, malse blaadjes naar behoefte.
639
Witloof Nadat witloof half mei gezaaid werd, wordt de witloofwortel in de herfst geoogst. Uit deze wortel ontwikkeld zich in de wintermaanden het witloof. Daarvoor worden de wortels ingekuild in de grond of opgezet in een bak, afgeschermd van het licht. 909 zoom F1 hybride 639 brussels
7
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:27
Page 8
595
967
Raketsla
Veldsla
Bladgewas, ook soms notensla genoemd, kan van in het vroege voorjaar tot in de zomer in volle grond gezaaid worden. Na zes tot acht weken kan men de jonge blaadjes plukken om te verwerken in gemengde salades. 967 sky rocket Uniform gewas met een kleiner maar malser blad en een wat meer uitgesproken smaak. 595 wilde rucola Groeit trager dan andere raketsla, maar produceert het fijnste blad. 602 rucola Raketsla met een groot, grover blad.
Grootbladige veldsla
Snijbiet
Er is keuze tussen de groot- of langbladige, met langwerpige smalle blaadjes, en de klein- of kortbladige veldsla, met vrij korte lepelvormige blaadjes die samen roosjes vormen.
Snijbiet wordt geteeld voor zijn brede bladstelen of voor het grote blad, dat als spinazie gebruikt wordt. Wenst men het gewas te kweken voor de oogst van de brede bladstelen dan hanteert men een ruimere plantafstand (40 x 30 cm). 615 groene witribbige Breder witte bladstelen. 973 bright lights Snijbiet met gekleurde bladstelen.
615
Waterkers
577
8
637 grootbladige De grootbladige waterkers (Nasturtium officinale) is een plant die in de vrije natuur in langzaam stromend, helder water groeit. Zelf gekweekt wordt waterkers, vanaf maart tot in het najaar, in een gesloten bak gezaaid waarvan de grond constant (klets)nat wordt gehouden met koud water. Een laagje modder belet de planten niet van groeien, integendeel. Zaai in een natte grond, en dek af met een dun laagje aarde. De planten zullen al snel kiemen. De ronde sappige blaadjes kunnen al na enkele weken in een jong stadium worden geplukt en er kan verschillende keren worden geoogst.
938 635
grote noordhollandse baval grote noordhollandse
Kleinbladige veldsla of roosjes 636
groene van cambrai
Veldsla verlengt het seizoen
Zaai deze vorstresistente groente in augustus en september in vochthoudende grond. Dan groeit ze een heel eind door in de winter. Het zaaien gebeurt op rijtjes die zo’n 15 cm uit elkaar liggen. De zaden worden ondiep gezaaid (0,5-1 cm) in een aangedrukte grond. Bij droog weer helpt het afdekken van het zaaibed met jutezakken die men vochtig houdt tot de zaden gekiemd zijn. Grotere planten staan best niet te dicht op elkaar: zorg voor minstens een 5-tal cm tussen de planten in een rij. Veldsla kan onder glas zelfs tot in oktober en tot begin november worden gezaaid en groeit in die beschutte omstandigheden sneller. Pluk de blaadjes eens ze groot genoeg zijn. De planten zelf kunnen dan nog doorgroeien. Wanneer ze niet door vorst gehinderd worden gaat de oogst in zachte winters gewoon door. Veldsla is rijk aan mineralen en vitaminen en voedzamer dan gewone sla. Het is een mÊÊr dan welgekomen verse groente in de donkere maanden van het jaar.
Boven: veldsla kleinbladige Onder: veldsla grootbladige
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 9
979
Postelein 587 goudgele breedbladige (zomerpostelein) Binnen de twee maanden na het zaaien kunnen de dikke, vlezige, blaadjes worden geplukt om in kleine hoeveelheden toe te voegen aan salades of om soep mee te maken. Zomerpostelein wordt in volle grond gezaaid op een zonnige, warme standplaats, in rijtjes op 15 cm van elkaar. Maximaal 0,5 cm diep zaaien. Dun de zaailingen in de rijtjes uit tot ze ongeveer 3 cm van elkaar staan. Zomerpostelein is meermaals te oogsten.
979 winterpostelein Winterpostelein heeft ruitvormige blaadjes op dunne steeltjes. Stengels en blaadjes worden verwerkt met andere slasoorten. Zaai winterpostelein augustus-september in openlucht of in de beschutting van de hobbyserre om vanaf de herfst tot diep in de winter te oogsten. Zaai in rijtjes, 15 cm van elkaar. Zaaidiepte: 0,5 -1 cm. Dun de zaailingen in de rijtjes uit tot ze ongeveer 3 cm van elkaar staan. Winterpostelein is bestand tegen lichte vorst.
617
Winterpostelein is een welgekomen afwisseling als wintergroente.
618
Spinazie Spinazie is een snelgroeiend gewas dat op zijn best is wanneer het vers uit de eigen tuin, zo kort mogelijk v贸贸r het bereiden wordt geoogst. Maar het laat zich ook invriezen. Het is echter een nogal schietgrage groente, daarom moet zorgvuldig rekening gehouden worden met de gebruiksperiode van het ras, die op de verpakking is aangegeven.
Lentespinazie Zaaiperiode: februari of augustus om te oogsten april-mei of september-oktober. Niet gebruiken als zomerteelt. 617 viroflay
Zomerspinazie Zaaiperiode: vanaf april tot in augustus. 908 rico F1 hybride 618 viking
Nieuw Zeelandse spinazie Dit gewas (Tetragonia) produceert een dik blad dat als spinazie bereid wordt. Zaaien in potjes: maart-april. V贸贸r het zaaien de grote zaden 24 uur laten weken in lauw water. 623 nieuw zeelandse
Zuring De bladeren van zuring (of zurkel) worden afgesneden boven het hart van de plant, zo kunnen zich nieuwe bladeren vormen voor volgende oogst. Overblijvend gewas. 649 van belleville
908
Winterspinazie Te zaaien van augustus tot september. Weerstaat zeer goed aan de koude en herstelt zich goed in de lente. 620 winterreuzen
Molsla 577 verbeterde Gezaaid in het voorjaar worden in oktober de bladeren van het gewas afgesneden. De wortels hernemen hun groei na de winter en het geproduceerde blad wordt groen of gebleekt verbruikt.
9
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 10
926
Tomaat Iedereen is het er over eens: zelf gekweekte tomaten smaken zoveel beter! De smaak van een zongerijpte, versgeplukte tomaat is niet te vergelijken met de tomaten die je in de winkel koopt. En ook als je geen tuin hebt, kan je tomaten kweken in een pot op het terras. 975 country taste F1 hybride Selectie van het Beef-type die grote sappige en smaakvolle vruchten voortbrengt die soms 500 gram of meer wegen. Geschikt voor de teelt in openlucht. 985 noir de crimée Variëteit die bij volle rijpheid mooie donkerrode vruchten voortbrengt. Sappige en smaakvolle tomaat.
Het ABC van de tomatenteelt Zelf je tomaatplanten opkweken uit zaad is helemaal niet zo moeilijk. Het vraagt wat tijd, maar de beloning op het ogenblik dat de eerste lekkere, sappige vruchten geoogst worden, maakt het zo de moeite waard. Alleen als je vertrekt van zaad ben je zeker dat je de gewenste variëteit zult oogsten.
625
Zaaien
956
624
10
625 coeur de bœuf Oude variëteit die grote, geribde, vaste vruchten voortbrengt in de vorm van een hart. Geschikt voor de teelt in openlucht. Een zeer smakelijke vleestomaat. 926 pyros F1 hybride Gekend voor zijn smakelijke, zware en vlezige vruchten en enorme productiviteit. Voor glas en volle grondsteelt. 946 premio F1 hybride Een uniforme tomaat die door zijn gelijkmatige afrijping per tros kan worden geoogst. 622 saint pierre Variëteit die grote, ronde vaste vruchten voortbrengt en geschikt is voor de teelt in openlucht. 627 marmande Deze stevige vleestomaat is een echte klassieker in het tomatenassortiment. 624 roma Langwerpige tomaat. Door zijn vast vruchtvlees is deze tomaat bijzonder aanbevolen voor warme bereidingen. 956 sweetie Kers- of mini-tomaatjes met een uitstekende, zoete smaak. Vormt talrijke trossen met tomaatjes van 15 à 20 gram. 969 mini yellow plum Gele, peervormige mini-tomaatjes, groeien in trossen van tientallen kleine tomaatjes van 15 à 20 gram.
Voor de buitenteelt mogen tomatenplanten pas rond half mei uitgeplant worden. Voor de teelt in de hobbyserre, een maand eerder. Zaai, in functie daarvan, 10 tot 8 weken voor de datum van uitplanten. Zaai in ondiepe bakjes of in potjes in een luchtige, goed doorlaatbare grond. Bedek het zaad met een dun laagje (0,5 cm) zand en druk licht aan. Besproei met water en leg er een glasplaat op. Zet ze op een warme plaats (min. 20°C), in een veranda of op de vensterbank waar veel licht is. Laat de kiemen overdag verluchten door iets tussen de glasplaat en de rand van het bakje te steken.
Verspenen Na ongeveer twee weken, wanneer de twee eerste blaadjes verschijnen, wordt er verspeend. Verplant de beste plantjes in een pot met een diameter van 12 cm. De kiemblaadjes moeten nog net boven de grond blijven. Gebruik alleen de sterkste plantjes. Na het verspenen moeten de plantjes op een zo licht mogelijke plaats bij een temperatuur van 18-20°C worden gezet. Tijdens de lange opkweekperiode in potjes mag de grond nooit uitdrogen en kan wat vloeibare meststof aan het gietwater worden toegevoegd.
Planten Tomaten hebben behoefte aan zon en warmte, geef ze het warmste plekje in de tuin. Buitentomaten moet men een week laten wennen aan de lagere buitentemperatuur door ze bij warm weer overdag buiten te zetten. Ook de watergift wordt wat verminderd. Men noemt dat ‘afharden’. Het groeiproces dat tot nu toe onder optimale omstandigheden verliep, wordt wat afgeremd om sterke planten te bekomen.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 11
960
Paprika De plantafstand hangt af van het type tomaat, maar 80 x 50cm is een goed gemiddelde. Plant ze diep genoeg, geef ze water en dek de grond af met stro of grasmaaisel. Zet een stok van minstens 1,5m naast de planten waaraan ze kunnen opgebonden worden.
Paprika heeft een zoete, milde smaak en wordt uitsluitend onder glas geteeld. 960 reina F1 hybride 963 gemini F1 hybride
Snoeien Regelmatig verschijnen er nieuwe bloemtrossen aan de plant. Waar de bladeren vergroeid zijn met de stengel, staan okselscheuten of dieven. Deze moeten weggenomen worden om het aantal stengels te beperken. Bij buitentomaten moet de groei van de plant beperkt worden door de kop van de plant weg te nemen (toppen) wanneer er 3 tot 4 bloemtrossen gevormd zijn. Tomaten in de serre kunnen hoger groeien, tot 8 Ă 9 bloemtrossen. Hier gaat men half augustus ook de groei stoppen en de afrijping bevorderen door de kop weg te nemen. Kerstomaten en struiktomaten, die 3 tot 5 stengels vormen, moeten niet getopt of gediefd worden.
928
Courgette Een zuiderse groente die in onze regio heel gemakkelijk te kweken is. Ronde of langwerpige courgettes, donker- of lichtgroene, of zelfs gele vruchten, ze zijn allemaal even gemakkelijk te kweken. 928 black beauty 948 ronde van nice
518
Tips Draai tijdens de opkweek de planten regelmatig zodat ze niet scheefgroeien. Tomaten hebben veel water nodig. Geef altijd water onderaan aan de voet, nooit op de planten zelf. Planten in een pot moeten meer water krijgen dan planten in volle grond. Eens de planten vruchten dragen, moeten ze enkel water krijgen als de bladeren gaan afhangen van de droogte. Droger telen leidt tot kleinere maar smaakvollere vruchten. Laat tomaten aan de plant rijpen, zo komt hun smaak volledig tot zijn recht. In oktober kan men volgroeide, maar nog niet rijpe vruchten oogsten en verder laten rijpen op een zonnige vensterbank binnenshuis. Bewaar tomaten niet in de koelkast, maar gewoon op een koele plaats.
578
Zadenset courgette multicolor Een verpakking met courgettes in verschillende kleuren.
Patisson Met zijn originele vorm is deze spierwitte vrucht zeer decoratief. Het gebruik en de teeltwijze stemt overeen met courgette. Voor consumptie jong oogsten. 578 wit
Augurk 518 kleine groene parijse Augurken oogst men in een jonge toestand.
11
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 12
584
Peterselie
Pompoen
Gekrulde peterselie
De pompoen is familie van de kalebassen, die in alle mogelijke vormen en kleuren bestaan. Ook courgette hoort daarbij. Grote pompoenen leveren een verbluffende opbrengst, maar in de keuken geeft men de voorkeur aan kleinvruchtige rassen, die op het vlak van smaak beter scoren. Pompoenen hebben een woekerende groeiwijze die een grote oppervlakte beslaat. 932 uchiki kuri Een compacte pompoen, oranjekleurige vruchten en een uitstekende smaak. 575 turkse muts Vooral geteeld voor zijn aparte, sierlijke vrucht, ook geschikt voor consumptie. 586 gele reuzen Een grote pompoen met een zachtgele huid. 582 rode van etampes Decoratieve, geribde pompoen en een afgeplatte vorm. 982 butternut Pompoen met typische peervormige vruchten en gesuikerd oranje vruchtvlees. Goed bewaarbaar.
972 lisette Peterselie met een heel fijn gekruld donkergroen blad. Overwintert uitstekend in een serre. 912 bravour 584 gekrulde donkergroene
Gladbladige peterselie Deze peterselie wordt steeds meer in de keuken gebruikt en mag in de moestuin niet ontbreken. 964 gigante d'Italia
Wortelpeterselie 585
964
halflange
Kervel Aromatisch kruid met verfijnde smaak. 520 gewone Zaaien vanaf het voorjaar tot in de herfst. In de zomer zoveel mogelijk in de schaduw kweken. Houdt van een vochtige grond.
932
Tuinkers Heel het jaar te zaaien en oogstbaar na 10 Ă 15 dagen. Binnenshuis zaait men in een bloempot of bakje. Belangrijk is de constante vochtvoorziening. Het onderscheid tussen grootbladige en fijngekrulde tuinkers heeft te maken met de vorm van het blaadje. 632 grootbladige 631 fijngekrulde
582
Hoe pompoenen zaaien? Pompoen kan men het best zaaien in potjes. Leg per potje twee zaden en behoudt het sterkste plantje. Zaaien en opkweken doet men bij kamertemperatuur, vanaf half april. Wanneer alle vorstgevaar geweken is kan in volle grond worden uitgeplant. Op dat ogenblik kan ook rechtstreeks in volle grond worden gezaaid, maar door de grote zaden voor te kiemen en pas dan aan de grond toe te vertrouwen bekomt men een betere opkomst. Oogst pompoenen steeds met de steel, dit laat toe de vruchten lang te bewaren.
12
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 13
597
Radijs
Prei
Radijs is er in verschillende kleuren en vormen, maar allemaal hebben ze een pittige smaak en zijn ze gemakkelijk te kweken.
Nadat prei werd voorgezaaid onder glas of in een zaaibed in openlucht, worden de preiplanten uitgeplant in een diep plantgat op 40 x 15 cm afstand in een vruchtbare grond. Voor zomerprei reeds in april mei, want zij moeten v贸贸r het invallen van de vorst worden geoogst. Winterprei wordt uitgeplant in juli en is vorstresistent. De planten aanaarden bevordert de lengte van het wit.
Rode radijs 907 596
triplo saxa, ronde rode
Rode radijs met witpunt 597 598
national, witpunt flamboyant, halflang
Witte radijs 599 ijskegel Lange, witte kegelvormige radijs.
Zaai regelmatig verspreid over het seizoen, op een diepte van 0,5 tot 1 cm in rijtjes op 10 cm van elkaar. Dun na opkomst uit zodat de planten 3 cm van elkaar staan. Besteed aandacht aan het water geven: onregelmatige vochtvoorziening is ongunstig voor de groei en de smaak. Radijs groeit snel en is na ongeveer een maand al volgroeid.
Zomerprei 588
elbeuf
Winterprei 953 mount everest Zeer wintervaste prei met een donker blauwgroen blad en een lange witte schacht. Een late winterprei om in en na de winter te oogsten. 590 blauwe van solaise 591 luikse 592 winterreuzen
598
Na opkweek worden preiplanten in een diep plantgat op afstand uitgeplant.
Selder Selder wordt geteeld voor het blad, de steel of de knol. Snijselder is fijner van blad en steel dan bleekselder en men kan er meermaals van oogsten.
953
Bleekselder 924 607
golden spartan groene pascal
Knolselder 934
cobra
Snijselder Zaadlint radijs witpunt en rood
610
groene
Zaadlinten met rode en witpunt radijsjes. Na opkomst moet er nog nauwelijks of helemaal niet meer uitgedund worden.
523
Ramenas Ramenas is verwant aan radijs, maar produceert een grote, langwerpige wortel. Er wordt gezaaid vanaf juni en in de herfst geoogst. 601 lange zwarte winter
Rode biet Tuinbietjes zijn eenvoudig te kweken. Zij worden direct ter plaatse gezaaid. Oogst ze wanneer ze ongeveer 10 cm diameter hebben. "Rubia" heeft een mooie bolronde vorm en intens rood gekleurd vruchtvlees. Bietjes kan men gemakkelijk een tijdje bewaren. 630 egyptische platronde 903 rubia
Keukenraap Alhoewel ze vooral populair zijn als nateelt (zaaien in augustus) kunnen tuin- of keukenraapjes het ganse seizoen gezaaid worden. Oogst de knolletjes jong, wanneer ze nog klein en krokant zijn. Milanese witte roodkop verschilt van ronde witte roodkop door de afgeplatte vorm van de knol. De goudgele goudbal heeft een licht gesuikerde smaak. 523 ronde witte roodkop 522 goudbal 524 milanese roodkop
13
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 14
970
Wortelen
Schorseneren
Het rassenaanbod biedt veel keuze. Traditioneel worden de wortelen ingedeeld op basis van hun teeltperiode. Alle wortelen hebben een diep bewerkte grond nodig.
Om een lange wortel te kunnen vormen vragen schorseneren een diepbewerkte en voedzame grond. De wortels zijn winterhard en de oogst strekt zich uit over een lange periode. 603 verbeterde reuzen
Vroege wortelen Een fijn type wortel die snel op kleur en smaak komt. 641 amsterdamse bak
Zomerwortelen
641
Hieronder vallen de zogenaamde Nantes-type wortelen. Middelgrovere wortelen die een korte tijd bewaard kunnen worden. 970 flyaway F1 hybride Een vari谷teit die goed resistent is tegen aantasting door de wortelvlieg, als gevolg van het laag gehalte aan chlorogenisch zuur. De larven van de wortelvlieg hebben deze stof nodig voor hun ontwikkeling. Bij gebeurlijke aantasting sterven de larven af vooraleer ze enige schade van belang hebben kunnen aanrichten. Flyaway is een smakelijke, zoete wortel.
Mijn schorseneren vormen bloemstengels? Het kan gebeuren dat de planten vroegtijdig gaan bloeien. Het volstaat dan de bloeistengels te verwijderen om te vermijden dat er energie voor de wortel verloren gaat. De kwaliteit van de wortel wordt er aldus niet door aangetast.
Suikerma誰s De kolven oogsten wanneer de goudgele korrels nog zacht zijn (melkrijp). Zaai geen suikerma誰s in de buurt van andere ma誰s. 940 tasty sweet F1 hybride
643
603
910 nandor F1 hybride 642 nantes verbeterde 40.05 nantes pillenzaad Zaad in pilvorm vereenvoudigt het uitzaaien op afstand en maakt uitdunnen overbodig. 974 creme de lite F1 hybride Deze selectie is het bewijs dat een wortel niet altijd rood moet zijn om aantrekkelijk en smakelijk te zijn. De wortelen hebben een roomwitte kleur, geen groene kraag en een gezond, krachtig loof. De groei verloopt snel. De smaak is aangenaam zoet.
Winterwortelen Dit zijn de grotere, echte bewaarwortels. Hun groei verloopt trager en de oogst valt in de late herfst. 644 berlikumer 643 de colmar 40.06 flakkeese pillenzaad Zaad in pilvorm vereenvoudigt het uitzaaien op afstand en maakt uitdunnen overbodig. 646 st.valery
14
Zaadlint wortelen Nantes Wortelen voorgezaaid op een zaadlint is superhandig. Na opkomst moet er nog nauwelijks of helemaal niet meer uitgedund worden. Verpakking met 8 meter zaadlint.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 15
941
Komkommer
Ajuin
Enkele planten volstaan al voor een aanhoudende oogst. Er zit meer smaak in zelfgekweekte, zongerijpte komkommers!
Na het zaaien van ajuin moet men het perceel goed onkruidvrij houden om de fijne kiemplantjes niet te verstikken. In perioden van droogte is tijdig water geven aan te bevelen om de groei erin te houden. Jonge uitjes en hun blad kunnen tijdens de groei geoogst worden voor directe consumptie. Wanneer het loof afsterft is het ogenblik van de oogst van de afgerijpte bol aangebroken. De planten worden uitgetrokken en met het loof eraan gedroogd, als het weer het toelaat bij voorkeur op het veld.
Voor de buitenteelt 525 marketer De vruchten van deze komkommer zijn korter en dikker dan de komkommer voor de glasteelt, maar hun smaak is voortreffelijk. 977 beth alpha F1 hybride Een mini-komkommer met een lengte van 14 Ă 16 cm, die zeer populair is in het Midden-Oosten en ook bij ons heel gemakkelijk te kweken is.
Ajuin voor directe consumptie 501 barletta 941 elody Wit uitje, wat groter dan barletta. 954 rode van Florence Rode, langwerpige uitjes. 507 stengelajuin ishikura Vormt geen bol maar een witte schacht.
978
Voor de glasteelt 952 futura F1 hybride Produceert lange slanke komkommers. Het ras heeft een grotere weerstand tegen meeldauwaantasting, dit betekent dat gedurende een langere periode gezonde vruchten kunnen worden geoogst.
954
Bewaarajuin 502 rijnsburger 504 vertus 503 brunswijker Rode bewaarajuin waarvan de smaak iets scherper is dan bij de gele ajuin. 978 spaanse ajuin Grote ronde, zoete ajuin.
923
Artisjok Deze imposante vaste plant vraagt de nodige ruimte (1 plant per m²). De vlezige delen van de nog gesloten bloemknoppen zijn een ware delicatesse! 516 groene van laon
Meloen Meloenen hebben veel warmte nodig tijdens hun ontwikkeling en worden in onze streken steeds onder de beschutting van glas of plastiek geteeld. 923 sweetheart F1 hybride
Aubergine Een tropische plant met prachtige vrucht om te bakken, stoven of frituren. Een eerder veeleisende plant wat betreft warmte, vocht en voeding. In onze noordelijke regio, maar met succes, onder glas te kweken. 517 lange violette
15
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 16
951
Bonen Struikbonen
164
976
Laagblijvende planten voor de oogst van boontjes in diverse graden van fijnheid. 951 proton Voor wie de fijnste en de smakelijkste boontjes zoekt. Een selectie van superieure kwaliteit, het boontje voor fijnproevers. 943 ferrari Een aantrekkelijk boontje met slanke fijne peulen en mooie donkergroene kleur, iets minder fijn dan Proton en Sonate. 939 sonate Een vaste waarde onder de fijne boontjes. 950 bareka Een nieuwere variëteit met hoge opbrengst. Lange, donkergroene, vrij fijne boontjes. Een uitstekend alternatief voor Argus. 976 odeon Smakelijke fijne boontjes met een lange rechte peul van 14-15 cm. De hoge ziekteresistentie zorgt er voor dat onder verschillende groeiomstandigheden een gezond product kan worden geoogst. 929 argus Met zijn zeer lange peulen nog altijd een referentie. Gekleurd zaad. 164 cropper teepee De boontjes zitten bij cropper teepee hoog in het gewas en steken boven het blad uit. Dat vergemakkelijkt de oogst aanzienlijk. 166 montano De boon met een uitstekende smaak. Een sterke, kloeke boon met hoge opbrengst. 165 purple queen Het boontje met de paarse peul. De paarse kleur verdwijnt onmiddellijk bij het koken. Een heldere, frisgroene boon met fijne smaak blijft over. Gekleurd zaad. 168 prelude 949 valdor Valdor is een fijn boterboontje. 167 maxidor Beproefde variëteit middelgrove boterboon.
Snijbonen Ontwikkelen een bredere peul die als snijboon of breekboon gebruikt wordt. 172 struiksnijbonen artemis 968 staaksnijbonen helda
Droogbonen 949
Deze bonen worden geteeld voor de rijpe zaden. 30.21 borlotto lingua di fuoco De grote crèmekleurige peulen met rode vlekken bevatten dikke bonen. De bonen zijn plukrijp wanneer het loof verdroogd is en de bonen goed doortekend zijn. Bij koken verdwijnt kleur en tekening en geniet je van de heerlijke smaak van deze vaste bonen.
Staakbonen Staakbonen moeten gezaaid worden langs een klimwerk van stokken. Een klassiek ras als "Mechelse markt" heeft enkele (platte) peulen en kent, ook omwille van zijn smaak, nog altijd een groot aantal liefhebbers. 151 mechelse markt
16
Bonen zaaien Zaai pas bonen in volle grond wanneer er geen vorst meer te verwachten is, in de regel vanaf half mei. Onder koude en vochtigheid kwijnen de zaden weg. Een bodemtemperatuur van 12°C is nodig voor een goede opkomst. Eventueel kan onder glas worden gezaaid vanaf april, om in mei uit te planten. Voor de rest zijn bonen heel gemakkelijk te kweken en geven ze grote opbrengsten. Rond half juli kan men de laatste bonen in volle grond zaaien. Fijne bonenrassen bevatten meer zaden per gram. Meer en meer worden er fijnere boontjes geteeld. Naast Ferrari en Sonate, is Proton hét boontje voor de fijnproever. Alle bonen produceren draadloze prinsessen. De meeste variëteiten zijn witzadig. Enkele hebben gekleurde zaden, deze variëteiten kunnen iets beter dan gemiddeld tegen minder gunstige klimaatsomstandigheden. Wanneer ze geoogst worden is van hun specifieke zaadkleur nog niets te merken.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:28
Page 17
181
Tuinbonen
Doperwten
Tuinbonen (of labbonen) worden gekweekt voor de zaden. Ze kunnen al gezaaid worden vanaf half januari in ruime kistjes of potten (2 zaden per pot) bij 12째C. Vanaf half maart kunnen de jonge plantjes worden uitgeplant. Vooraf werden ze afgehard: een week lang een aantal uren buiten zetten, iedere dag iets langer. Vanaf eind februari kan ter plaatse gezaaid worden. In de loop van de maand juni kan men al oogsten: de peulen zijn dan ca. 2 cm dik en bevatten flinke, malse zaden. 30.20 witkiem
Wat betreft smaak zijn verse erwtjes uit de tuin niet te evenaren. Er zijn rondzadige erwten en kreukerwten (met gedeukte zaden). Rondzadige erwtenrassen lenen zich het best voor de vroegste teelten. Kreukerwten worden doorgaans wat later in het voorjaar gezaaid en kunnen beter tegen de warmte. Zij zijn ook zoeter van smaak. Rijserwten moeten groeien langs een gaas of steunhout. Oppassen voor vogelvraat in de eerste weken na het uitplanten. Zaaidichtheid: 35-40 zaden per lopende meter.
Doperwten hoge (rijserwten) 181
mechelse groene krombek
Doperwten lage (struikerwten) 914 192
kalife (ronde zaden) wonder van kelvedon (gekreukte zaden)
914
981
Struikbonen purple gold teepee Niet alle boontjes zijn groen: dit is een uniek mengsel van paarse en gele boontjes! Naast de frisse kleuren van de bonen zal ook de groeiwijze van de planten verrassen: de boontjes steken goed zichtbaar boven het bladerdek uit. Om de voedings- en smaakstoffen te behouden de boontjes slechts heel kort in kokend water laten. Tijdens dat proces zal de paarse kleur van de peulen veranderen in frisgroen. De gele boterboontjes behouden hun kleur.
Peulerwten Peulerwten hebben een dikke, vlezige peulwand en malse zoete erwten. Hun smaak is op zijn best als de peul goed gevuld is met erwten. Ze worden enerzijds in hun geheel gegeten, anderzijds kan men uitsluitend de erwten gebruiken, net als bij doperwten. Gebruik in de keuken: rauw in salades of kort gekookt. 981 delikett
947
Peulen Ook jong geplukte peulen (sluimerwten) zijn een ware lekkernij, in het bijzonder de selectie "Reuzensuiker". Voorgezaaid onder glas vanaf eind januari, worden ze begin maart al in de tuin uitgeplant en valt de eerste oogst van peultjes omstreeks half mei. 947 reuzensuiker 197 de grace
17
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 18
959
Koolsoorten
Knolvenkel
Naargelang de soort is het de bloemknop, het blad, de stengel of de knol die tot een kool uitgroeit. Kleuren en vormen verschillen, maar ook binnen één type is er vaak nog keuze tussen diverse variëteiten.
937 fino De betere selecties in knolvenkel. Het onderste knolvormig deel van de plant heeft een anijsachtige smaak en wordt vers of gekookt gegeten.
Bloemkool
919
Bij bloemkool vormt het geheel van bloemknoppen de bekende bolvormige kool. Eens gevormd, blijft de kool mooi wit door ze met een geknakt blad af te dekken. 961 siria F1 hybride 527 all the year round 529 winterbloemkool walcheren winter Zaaien in juni-begin juli, om te oogsten in meijuni van het volgend voorjaar.
Boerenkool Ook krulkool genoemd, wordt het gekrulde blad van deze kool in de keuken geapprecieerd als wintergroente. 550 westlandse herfst
Broccoli De groene knoppen worden geoogst vooraleer ze doorgroeien en open bloeien. Wanneer de hoofdknop afgesneden is, vormen zich nog kleinere zijknoppen. 530 groene calabrese 959 marathon F1 hybride
Pastinaak Deze crèmekleurige wortel heeft een zoete en zachte anijssmaak. Omwille van de lengte, vaak meer dan 30 cm, vraagt deze spitse wortel een lichte en diepbewerkte grond. 980 mitra
Chinese kool
533
Chinese kool vormt een langgerekte krop. Het is een echte nateelt: de beste zaaiperiode is juli om mogelijk doorschieten te voorkomen. 919 nagaoka F1 hybride
Koolraap Jonge koolraap of rutabaga worden in de keuken gebruikt in salades of in stoofschotels. Volgroeide knollen zijn een prima dierenvoeder. 546 gele engelse roodkop
Koolrabi Koolrabi is door zijn vorm en kleur, een opvallende groente in de tuin. De knol, een verdikking van de stengel groeit juist boven de grond. Jonge knollen, rauw geraspt, zijn een prima aanvulling in een gemengde sla. 548 wener wit
Rode kool 533
negerkop
Savooikool 541
537
winterkoning
Spitskool Spitskool is een vroege witte kool, met een fijnere smaak en een aparte vorm. 541 express
Spruitkool Spruitjes bewaren lang aan de plant en kunnen gedurende verschillende maanden worden geoogst. Na een vorstperiode smaken ze nog lekkerder. 962 topline F1 hybride 538 huizer laat
Witte kool 542
18
roem van enkhuizen
Peper Peper heeft een scherpe, hete smaak, die sterker wordt naarmate de vruchten rijper (rood) worden geoogst. Ze worden uitsluitend onder glas gekweekt. 581 spaanse lange rode
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
201
02-11-2010
202
09:29
Page 19
203
204
205
Biologische zaden VT-zaden heeft een assortiment van 25 biologisch geteelde zaden. Ze zijn te herkennen aan de groene verpakking die het Belgische en Europese biolabel draagt. Deze variĂŤteiten zijn beschikbaar als biologisch geteeld zaad.
BE-BIO-01 EU Agriculture
201 203 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212
Ajuin white lisbon Basilicum genovese Bieslook fijne Courgette black beauty Kervel gewone Bonen speedy Komkommer marketmore Peterselie gekrulde donkergroene Peterselie gewone Pompoen uchiki kuri Prei carentan Radijs ronde rode
213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225
Radijs 18 daagse Raketsla Sla appia Sla red salad bowl Spinazie palco F1 hybride Tomaat matina Tomaat (kers) sweetbaby Tuinbiet detroit Tuinkers cresso Veldsla grote noordhollandse Wortelen nantes Wortelen de colmar Koriander
207
208
210
211
212
213
215
217
219
224
19
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 20
29.32
Basilicum (Ocimum basilicum) 29.34 grootbladige 29.37 rode 29.32 thai siam queen 29.31 citroenbasilicum
Bieslook (Allium schoenoprasum) 29.35 fijne 29.39 chinese
Bonenkruid (Satureja hortensis) 29.36 bonenkruid
29.41
Citroenmelisse (Melissa officinalis) 29.38 citroenmelisse
De kruidentuin Kruiden zijn decoratief, geuren heerlijk en geven smaak aan gerechten. Zelf kruiden zaaien heeft zo zijn voordelen: ze zijn altijd supervers en in optimale toestand te plukken. Ze zijn gemakkelijk te kweken en vragen geen bijzondere verzorging. Een perkje of border dicht bij de keuken is ideaal. Kruiden moeten immers binnen handbereik zijn om zo vers mogelijk, kort voor het gebruik, te plukken. Let er wel op dat ze veel zonlicht krijgen, onontbeerlijk voor de vorming van hun heerlijke smaak en geur. Ze zijn ook heel goed te kweken in potten of bloembakken.
Dille (Anethum graveolens) 29.40 dille
Dragon (Artemisia dracunculus) 29.41 russische
Kamille (Matricaria chamomilla) 29.45 echte
Kruiden vragen niet veel bemesting, in een tuin of potten staan zij doorgaans al in wat rijkere grond. Kweek je kruiden in een pot, zorg voor een goede afwatering: kruiden houden niet van nattigheid. Aarzel niet om kruidenplanten, ook bloeiende planten eens flink terug te snoeien. Hierop reageren zij door opnieuw jonge scheuten en bladeren te produceren.
Zaadmat kruiden Een aantal kruiden zijn ook beschikbaar op een zaadmat. Dat maakt het zaaien nog eenvoudiger. Gewoon neerleggen op de plaats van bestemming in de tuin of in een pot of bloembak. Water geven en afdekken met aarde. Met deze verpakkingen basilicum, peterselie, koriander en raketsla heb je snel een kruidentuintje met de meest populaire en courante kruiden.
20
Eigenlijk volstaan een paar planten om een seizoenlang van te plukken. Heb je wat planten op overschot dan kan je iemand verrassen met wat verse kruiden of een paar plantjes. In de herfst kan je van de overvloed profiteren om een wintervoorraad aan te leggen door ze te drogen of in te vriezen. Om kruiden te drogen knip je ze af en hang je ze ondersteboven in een donkere, warme goed geventileerde ruimte. Des te sneller het kruid droogt, des te beter de smaak en kleur behouden blijven.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 21
29.51
29.35
Komkommerkruid (Borago officinalis) 29.51 komkommerkruid
Koriander (Coriandrum sativum) 29.52 koriander
Lavas (Levisticum officinale) 29.54 lavas of maggikruid
29.60
Lavendel (Lavandula vera) 29.55 lavendel echte
Marjolein
29.54
(Origanum vulgare) 29.60 marjolein
Pepermunt (Mentha piperita) 29.64 pepermunt
29.37
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) 29.67 rozemarijn
Salie (Salvia officinalis) 29.69 salie
Thijm (Thymus vulgaris) 29.71 winter
29.40
29.64
Basilicum zaaien
29.52
29.38
Basilicum houdt van warmte en wordt in het voorjaar in huis uitgezaaid in potjes of zaaikistje bij een temperatuur van 15-20°C. De zaden mogen maar met 0,5 tot 1 cm aarde worden bedekt. De zaailingen worden, in kleine bosjes overgeplant in grotere potjes, bvb. met een diameter van 12 cm. Pas als het gevaar voor nachtvorst geweken is, na half mei, mogen ze de tuin in. Rechtstreeks in volle grond zaaien kan ook, maar best niet voor half mei.
29.71
Basilicum mag niet uitdrogen, maar vermijd anderzijds ook ‘natte voeten’. Op een bepaald moment zal basilicum beginnen bloeien. Verwijder tijdig de jonge bloemen, zo voorkom je dat de plant geen nieuwe bladeren meer aanmaakt en de smaak in kwaliteit vermindert. Basilicum kent meerdere varianten. Zo is er ook - citroenbasilicum, met een frisse citroengeur, - Thaise basilicum, ook geschikt voor thee, - rode basilicum, waarvan de donkere bladeren voor een mooi kleurcontrast zorgen.
21
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
J
22
Page 22
zaaien
Zaaikalender Ajuin inmaak Ajuin gele bewaar/rode ajuin Andijvie gekrulde/volhart Artisjok Aubergine Augurken Bloemkool (zomer & herfst) Bonen Bonen - Tuinbonen Broccoli Chinese kool Courgette Erwten Kervel Keukenrapen Komkommer Koolraap / Krulkool Koolrabi Meloen Molsla Paprika / Pepers Pastinaak Peterselie Pompoen / Patisson Postelein Prei Radijs Raketsla Ramenas Rode biet Rode kool Savooikool Schorseneren Selder bleek- / Knolselder Sla Snijandijvie Snijbiet Snijselder Spinazie Spruitkool Suikerij (Groenlof / Roodlof) Suikerma誰s Tomaten Veldsla Venkel (Knolvenkel) Winterbloemkool Witloof / Roodloof Witte kool Wortelen Zuring
09:29
F
M
A
M
J
J
A
oogsten S
O
N
D
J
F
M
A
M
G G G G G
J
J
A
S
O
I
I
I I
I I
I
I
I
I
I
I
I
I
G G G G G
I I
I
150x30
I
I
I
I
60x60
I
I
I
I
50x10
I
I
I
I
50x40
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
G
75x50
I
60x10
I
G G I
G G G G
G G I
I
I
30x20 100x100 50x2,5
G
30x30 100x100
I
I
G
10x3 20x7
I
I
G
D
I
G G G
N
I
G G G G G
plantafstand
Breedwerp. 20x15 100x100 I 50x50 30x20 100x100
I
25x20
G G G G G G G
I
I
I
G G
I
I
75x50
I
I
I 35x15
I
I
I
I
I
I
I
I
15x3 100x100
I
I
I
I
I
15x5
I
I
I
I
I
I 40x15
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
15x8
I
I
I
I
25x20
I
G G G G
I
I
I
G G G G G
I
I
G G
I
I
I
I
I
I I
I 60x50
I
I 30x10
I
I
I
I
I I
G G G G
I
I
I
I
I
I
I
30x35/50
I
I
I 30x30
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I 15x10
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I 50x70
I
30x25
I
G G G G
I I
I
I I
I
I
I
I
I
I
I I
I
G G
= ter plaatse zaaien / in volle grond of op een zaaibed
I
70x40 I
I
15x5 40x20 60x60
I I
20x5
75x20
I
I
G G
I
I
I
15x5 40x30
I
I I
I
G G
30x10 60x50
I
G G
G
I
I
G G G G G G G G G G
10x3
I
I
G = zaaien onder glas
I
I 30x15
I
I
I
I
I
I
I
25x5
I
I
25x15
60x50
I = oogstperiode
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 23
28.02
Kiemgroenten
Hoe kiemgroenten kweken? Zaden voor kiemgroenten worden speciaal gekweekt voor het kiemen en zijn van biologische oorsprong. Om kiemgroenten te kweken gebruik je een daarvoor speciaal ontwikkeld kiemsetje, waar je twee soorten tezelfdertijd kan in opkweken. Maar het kiemen gaat ook goed in een bokaal, afgesloten met een stuk gaasdoek dat opgespannen wordt met een elastiek. De zaden worden één nacht in water geweekt, het water wordt afgegoten door het gaasdoek en vanaf dan wordt de bokaal twee maal per dag goed gespoeld met vers water. Na 5 tot 7 dagen zijn de kiemen klaar voor gebruik.
Kiemgroenten kweek je het ganse jaar, gewoon binnenshuis! Ze zijn al enkele dagen na het kiemen oogstbaar. Kiemgroenten groeien prima in het donker, zo behouden ze hun natuurlijke kleur. Invloed van licht maakt de scheuten groener. Het zijn gezonde smaakmakers die gebruikt worden als garnituur in salades, in wokgerechten, in aperitiefhapjes en als beleg bij brood. Ze bevatten talrijke vitamines, antioxydanten, mineralen, enzymen en aminozuren, en nauwelijks calorieën. Ze hebben een hoge voedingswaarde en zijn licht verteerbaar. 28.02 Luzerne De scheuten hebben een milde, frisse smaak en zijn bloeddruk- en cholesterolverlagend. 28.03 Radijs De kiemen hebben een pittige, frisse, licht anijsachtige smaak en bevorderen de spijsvertering. 28.04 Mungboon De scheuten van de mungboon zijn ook gekend als taugé of sojascheuten. Deze stevige kiem smaakt fris en knapperig. 28.01 Rucola Kan je best kiemen zoals tuinkers, in een schaaltje op een dikke laag keukenpapier die goed vochtig gehouden wordt. De kiemen hebben de pittige, nootachtige smaak van rucola.
28.03
23
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 24
Eenjarigen: altijd een feest! Ze bloeien maar één zomerlang, maar wel snel en overal. Hun vergankelijkheid wordt ruimschoots vergoed door hun prachtige, uitbundige bloei en veelzijdigheid in gebruik. Vul er een open plaats mee, zaai ze in potten voor op het terras of combineer ze met vaste planten. Bovendien zijn ze helemaal niet moeilijk om te kweken.
Eenjarigen ter plaatse zaaien Een eenjarige is een plant die in één seizoen kiemt, groeit, bloeit, zaad vormt en afsterft. Ze zijn gemakkelijk te kweken en geven snel een mooi resultaat. De meeste houden van een zonnige standplaats. Maak de grond goed los en hark fijn. Het handigst is in rijen te zaaien. Maak een sleufje waarin wordt gezaaid. Het voordeel hiervan is dat deze rijen achteraf snel herkenbaar zijn. Dat vergemakkelijkt het wieden en uitdunnen. Eens de planten goed gegroeid zijn is van die misschien wat kunstmatige rijtjes - niet veel meer te merken. Fijne zaden worden ondiep gezaaid. Het dunne laagje grond dat er boven komt wordt lichtjes aangedrukt.
Eenjarigen voorzaaien Heel wat soorten kunnen in het voorjaar binnenshuis worden voorgezaaid. Wat extra werk, maar het vervroegt de bloei met enkele weken. Zaai in potjes of zaaibakjes die grondig werden schoongemaakt. Grond- of schimmelresten van een vorig gebruik kunnen immers bronnen van infecties zijn! Gebruik zaai- en stekgrond. Bepaalde potgronden bevatten soms iets teveel mest- en voedingsstoffen en daar houden kiemplantjes niet van. Zaaigrond bevat meer turfachtig materiaal, wat de grond luchtig maakt. Zorg er voor dat de zaadjes niet te dicht bij elkaar liggen, zodat de jonge plantjes elkaar niet gaan verdringen. Strooi met een zeefje wat zaaigrond over de zaden, zodat ze net bedekt zijn en druk lichtjes aan.
24
Bevochtig met een nevelspuit. Het zaaibakje afdekken met plastiek of een glasplaat tot aan de opkomst van de zaden is een goede maatregel. Op een klare en warme plaats zetten, zo dicht mogelijk bij een venster. Water geven is heel belangrijk, maar teveel en koud water kunnen de kiemplantjes laten wegrotten. Toedienen van kunstmest is helemaal overbodig, zaaigrond bevat voldoende voedingstoffen voor kiemplanten. Na de kieming neemt de behoefte aan een hoge temperatuur af en het belang van voldoende licht toe. Gebrek aan voldoende licht, in combinatie met een hoge temperatuur, doen de kiemplanten langgerekt en spichtig uitgroeien. In een zaaibakje zullen de jonge planten elkaar snel gaan verdringen. Ze kunnen dan beter in individuele potjes worden overgebracht. Til met de hulp van een stokje of vorkje het jonge plantje voorzichtig uit het zaaibakje, zonder de worteltjes te beschadigen. Breng ze over in aparte potjes met potgrond gevuld. Maak een plantgaatje en laat het jonge plantje erin zakken. Druk lichtjes aan en geef water. De potjes kunnen nu naar een lichte en wat koelere plaats. Vaak wordt aan jonge plantjes te veel water geven. In iets droge omstandigheden vormen planten een beter ontwikkeld wortelgestel, wat zeer belangrijk is. Bij gieten van bovenaf kunnen de kiemplantjes nat worden wat aanleiding kan geven tot wegrotten ervan. Door de potjes in een bak met water te zetten kan water van onderuit opgezogen worden. Half mei krijgen de jonge planten een plaatsje in de tuin.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 25
887
Zonnebloem Balkon zonnebloem Choco Sun is een uitzonderlijke zonnebloem! De vertakkende planten worden zo‘n 35 cm hoog en geven meerdere bloemen per plant. Dat maakt ze uitstekend geschikt voor potten en bloembakken. Zaai ze in april-mei binnenshuis, in een kweekbakje of in potjes. Na een viertal weken kunnen de jonge planten worden uitgeplant.
Geen enkele andere tuinplant voelt zich op zoveel verschillende plaatsen thuis als de zonnebloem. Niet alle zonnebloemen zijn zeer omvangrijke planten. Er zijn ook halfhoge en heel lage planten en de bloemen zijn er in meer kleuren dan alleen het traditionele geel. Meestal is er één grote centrale bloem, maar Topolino, Moonwalker en kleinbloemige zonnebloemen vertakken en geven meerdere bloemen op een stengel. Het succes van deze eenjarige heeft ook te maken met de eenvoudige manier van kweken. Begin mei kunnen ze uitgezaaid worden op de plaats van bestemming, of vanaf half april worden ze in potjes voorgezaaid.
891
Laag, 50-60 cm 898 sunspot 887 topolino Meerdere bloemen per stengel. 896 sungold Dubbele bloemen.
Halfhoog, ca. 160 cm 810 891 894
autumn time kleinbloemige zonnebloem domino
Hoog, ca. 250 cm en méér 895 reuze zonnebloem 897 moonwalker Lichtgele bloemen. 899 red sun Rode zonnebloem.
25
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:29
Page 26
785
Bloemenmengsels van eenjarigen Eenjarigen zijn niet alleen veelzijdig wat betreft hun toepassing in de tuin, het zijn ook uitbundige bloemen. Dat komt nog het best tot uiting in de bloemenmengsels, een overvloed aan bloemen en kleuren. Van een bloemenmengsel gaat een bijzondere aantrekkingskracht uit: de schoonheid van iedere bloem apart en het indrukwekkend spektakel van het geheel.
Eigenschappen van bloemenmengsels 787
Een aantal factoren bepalen de samenstelling van het zadenmengsel, dus de keuze van de soorten. Zo moet een mengsel zo vlug mogelijk in bloei komen en daarbij ook zo lang mogelijk blijven bloeien. De hoogte van de planten, de kleur van de bloemen moet in harmonie zijn. En ze kunnen maar beter goed bestand zijn tegen droge perioden. Immers, eens gezaaid, is het de bedoeling dat een bloemenmengsel nog weinig zorgen vraagt. Gelukkig zijn er heel wat eenjarigen die aan deze eigenschappen voldoen en zelfs toelaten verschillende bloemmengsels te maken.
Een bloemenmengsel zaaien Er wordt altijd rechtstreeks ter plaatse gezaaid, vanaf half april tot begin juni, in een periode wanneer de omgevingstemperatuur relatief hoog is.
26
Het terrein moet goed bewerkt zijn tot een fijn zaaibed, waaruit onkruiden, wortelstokken werden verwijderd. Er moet dun worden gezaaid: 1,5 à 2 gram per m². Om een gelijkmatige verdeling mogelijk te maken, mag het zaad met een hoeveelheid zand vermengd worden. De zaden worden ingeharkt en komen niet veel dieper te liggen dan 0,5 cm. Water geven heeft een positief effect op de opkomst. Wanneer de planten zich gevestigd hebben is geen beregening meer nodig. Hou er rekening mee dat op het ingezaaide terrein ook onkruidzaden tot ontwikkeling kunnen komen. Eens het mengsel geïnstalleerd is worden onkruiden goed onderdrukt. Tussen de bodem, groei- en weersomstandigheden kunnen plaatselijk belangrijke verschillen zijn. Die kunnen van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. Korenbloem, klaproos, gypshophila komen eerst in bloei. Cosmea en zinnia zijn dan weer planten waarvan de bloei heel lang aanhoudt, vaak tot aan de eerste vorst.
Op kleur Ideaal om een zomerlang een stukje tuin mee te verfraaien. Grote harmonie in kleuren, uitstekende plukbloemen. 785 bloemenmengsel rosado Mengsel samengesteld met hoofdzakelijk roze tinten. Gemiddelde hoogte: 70 cm. 787 bloemenmengsel azuro Mengsel samengesteld met hoofdzakelijk blauwe tinten. Gemiddelde hoogte: 70 cm.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:30
Page 27
851
Bloemenweide Ook op een zaadmat Zaadmengsel met lage planten die als het ware een bloementapijt vormen. De hoogte is slechts ca. 30 cm. Heel eenvoudig in gebruik: neerleggen, water geven en afdekken met 2 cm grond.
De samenstelling van het zadenmengsel zorgt er voor dat een bloemenweide net dat ietsje anders is: het accent ligt nog meer op een natuurlijk uitzicht en op het aantrekken van nuttige insecten. 844 nectar Een mengsel dat in het bijzonder bestuivende insecten aantrekt, samengesteld uit planten die nectar en pollen produceren voor insecten. Hoogte: 60-70 cm. 851 contrast Een mengsel met uitgesproken contrastrijke kleuren, samengesteld uit lage planten die als het ware een bloementapijt vormen. Hoogte: 20-30 cm. 876 bloemenweide Een mengsel met een evenwichtige samenstelling wat betreft kleur en hoogte van de planten. Goed bestand tegen droogte. Hoogte: 60-90 cm.
844
Andere 790 japans bloementapijt Hoogte: 20-40 cm. 892 zomerbloemen Hoogte: 40-50 cm. 858 zomerboeket Hoogte: 60-90 cm.
27
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:30
Page 28
840
816
Reukerwt
Tagetes
De combinatie van de sierlijke vorm van de bloem, de mooie kleuren en de heerlijke geur maken van de reukerwt of lathyrus een van de meest bijzondere eenjarigen. Als snijbloem in een vaasje staan ze beeldig. Ze kunnen met succes op een terras in een grote pot gekweekt worden. Reukerwten worden al in februari en maart voorgezaaid in potjes, of vanaf april rechtstreeks ter plaatse. Wanneer ze goed aan het groeien gaan hebben ze een steun nodig, want het zijn klimplanten. Eens in bloei knipt men gerust regelmatig bloemen. Het verlengt immers de bloeitijd en stelt de zaadvorming uit. Reukerwten zijn gemakkelijke planten: zon en warmte zijn de belangrijkste factoren. Ze houden ook van een eerder rijke grond, het plantgat diep uitgraven en vullen met compost geeft een goed resultaat.
Tagetes of Afrikaantjes zijn echte zonaanbidders. Ze houden niet van een natte, vochtige grond en de vorst is hun grootste vijand. Bij het invallen ervan sterven zij snel af. Maar voor de rest hebben ze heel wat positieve eigenschappen: ze bloeien zeer lang en produceren voortdurend nieuwe bloemen.
Gemengde kleuren
871 872 873
840 pastel sunset 849 gemengd 842 lage gemengd Slechts een 30-tal cm hoog.
Op kleur 845 847 846 843 841
28
rood wit roze donkerblauw lilac ripple
Hoog 866 867
afrikanen geel (h: 70 cm) afrikanen oranje (h: 70 cm)
Laag 868 869 870 875
afrikanen geel (h: 15 cm) afrikanen oranje (h: 15 cm) afrikanen oranje-bruin (h: 15 cm) afrikanen erekruis (h: 30 cm)
Kleinbloemig geel (h: 20 cm) oranje (h: 20 cm) starfire (h: 25 cm)
Vlas 802 blue dress Blauw vlas. 879 bright eyes Ragfijne planten (40 cm hoog) met elegante spierwitte bloempjes met donkerrood hart die heel gemakkelijk te kweken zijn. Zaaien in volle grond van april tot juni. Dun zaaien en uitdunnen tot op een onderlinge afstand van ca. 15 cm.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:30
Page 29
751
Slaapmutsje 776 satijnwit 777 oranje Het slaapmutsje (Eschscholtzia) is één van de meest eenvoudig te kweken eenjarigen. Het is een plant met fijne, sterk ingesneden blauwgroene blaadjes die papaverachtige bloempjes vormt. Ze worden ter plaatse gezaaid, uitgedund tot op een afstand van 15 cm van elkaar en worden zo’n 35 cm hoog.
Oost-Indische kers Wat een gemakkelijke en veelzijdige plant! De snelle en sterke bladontwikkeling maakt van OostIndische kers een bodembedekker, ze kunnen heel goed in potten en bakken gekweekt worden, zowel bloemen als blad zijn eetbaar. Een niet al te rijke grond geeft de meeste bloemen. De bloei begint in juli en gaat door tot een eind in oktober. Rankende soorten kunnen als klimplant aangewend worden, maar kunnen ook langs de grond groeien. De trechtervormige bloemen zijn er in tal van kleuren, van geel tot oranje en van rose tot vuurrood. “Peach Melba” heeft bloemen met een zacht gele kleur met een rode vlek in het hart. Alaska herkent men aan het mooi gevlekte blad.
Gemengde kleuren 747 748
749
klimmende gemengde kleuren (h: 200 cm) lage gemengde kleuren (h: 30 cm)
Gemengde kleuren, gevlekt blad 745
alaska gemengde kleuren (h: 30 cm)
Aparte kleuren
Bosliefje 816 five spot Een bloeiend plantje (10 cm hoog) dat zich als een bodembedekker gedraagt. Bosliefje (Nemophila) verkiest een vochthoudende grond en een plaatsje met wat schaduw en is heel gemakkelijk te kweken: ter plaatse zaaien vanaf april. Zaai meerdere keren om de bloeiperiode te spreiden. Ook geschikt voor de teelt in potten en hangmanden.
749 751
peach melba, zacht geel (h: 30 cm) cherry rose, donkerroze (h: 30 cm)
Voor een overzicht van alle eenjarigen: www.zadengids.be
29
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:30
Page 30
De natuurtuin Facelia, mosterd, klavers zijn planten die het nuttige met het mooie combineren. Ze zijn ook een gezondheidskuur voor de tuin: onderdrukken het onkruid, trekken insecten en vlinders aan, bedekken en verbeteren de grond. Net zoals een bloemenweide geven ze de rijkdom van het milieu meer kansen.
Facelia (Phacelia tanacetifolia)
Rode klaver (Trifolium pratense)
Bloemenweide
Bloeiende facelia heeft een grote aantrekkingskracht op bijen en trekt ook natuurlijke vijanden van bladluizen en van andere schadeverwekkers aan. Zaaien april-half augustus, ca. 125 g per 100 m². Hoogte: ca. 60 cm. Doos met 250 g.
Als voedergewas mag het niet te oud worden gesneden. Wanneer ondergeploegd, een zeer productieve groenbemester. Zaaien vanaf maart, 250 gram zaad volstaat voor 125 m². Hoogte: ca. 60 cm. Doos met 250 g.
Iedere dag nieuwe bloemen, een zomerlang. Zaaien april-mei. Doos met 150 g, voor ca. 75 m².
Mosterd (Sinapis alba) Mosterd kan in korte tijd veel organische stof produceren en wordt ook veel gebruikt om als groenbemester in de nazomer in te zaaien. Zaaien augustus-begin september, ca 250 gram per 100 m². Hoogte: ca. 90 cm. Doos met 250 g.
Wikke (Vicia sativa) Diepwortelende groenbemester. Behorende tot de familie van de vlinderbloemigen verrijkt wikke de grond met stikstof. Het is een smakelijk gewas en kan gemaaid als voeder gegeven worden. Zaaien juli-begin september, 500 gram zaad volstaat voor 50 m². Hoogte: ca. 40 cm. Doos met 500 g.
Witte klaver (Trifolium repens) Een voeder- en een bijenplant. De intensieve doorworteling heeft een goed effect op de verluchting van de grond. Witte klaver is een zeer goede stikstofbinder. Zaaien maart-april, 250 gram zaad volstaat voor ruim 125 m². Hoogte: ca. 20 cm. Doos met 250 g.
30
Tagetes Nemamix (Tagetes patula) Een grond besmet met aaltjes (nematoden) vermindert de opbrengst en kwaliteit van de teelt. Het inzaaien van deze tagetes reduceert de aaltjes in de grond aanzienlijk. Zaaien half mei-eind juli, 100 gram zaad volstaat voor 100 m². Hoogte ca. 60 cm. Doos met 100 g.
Bloemenweide Nectar Speciaal voor bestuivende insecten. Zaaien april-mei. Doos met 100 g, voor ca. 50 m².
Bloemenweide Chrono Mengsel dat zeer snel in bloei komt. Zaaien april-mei. Doos met 100 g, voor ca. 50 m² Informatie over de aanleg van een bloemenweide: zie pagina 26.
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:31
Page 31
31
Opmaak Nederlands:Opmaak Nederlands
02-11-2010
09:31
Page 32
Verras je tuin, verwen jezelf www.zadengids.be
Hortiplan NV Oostnieuwkerksesteenweg 42 B-8800 Roeselare Tel.: 051 20 45 11 Fax: 051 22 85 91 zadengids@hortiplan.com