VBB_03-2016 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Bloemister캐 Vakblad voor de

3 71e jaargang 22 januari 2016

Rendement draaien in winkelschap

8 Imidacloprid

16 Nederland

32 Verhoogt b캐-

36 Let op drift b캐

dreigt geheel te worden verboden

sterk aanwezig op internationale IPM

mengen waterstof rendement WKK?

onkruidbestr캐ding pioen

Velvet Red

Bloemisterij Vakblad voor de

10 ’Milieuregels oké, maar

controle kan menselijker’

Opinie 4 Interview: ’Tulpenvak wil mensen wakker schudden’ 4 Commentaar: Met bewijslast kunt u ver komen... 5 Stelling: Toelatingsbeleid is hard toe aan vernieuwing

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet 8 Ondernemen: 5 voor 12 voor werkzame stof imidacloprid 10 Ondernemen: ’Milieuregels oké, maar controle kan menselijker’

18 Hoe verging het highlights op IPM?

13 Vragen: Heb ik voldoende financiële informatie voor de bedrijfsvoering? 14 Afzet: Zijerveld pakt regie over kaasafdeling 16 Afzet: Nederland sterk aanwezig op internationale IPM 17 Column: Angelle van Kleef, Canada 18 Afet: Hoe verging het highlights op IPM? 21 Afzet: Exportkrimp op Oostenrijk vooral door daling planten

Markt 26 Markt komt in onbalans bij aanbodstijging minigerbera 26 Kleinere rol grootbloemige gerbera 27 Iris door overaanbod in steeds lastiger positie 28 Alle ogen gericht op anthurium na productiekrimp

38 Lelieplanter en ontbollers vallen op

29 Eindelijk iets meer lucht voor de arecapalm

Teelt 30 In beeld: Is de winter eindelijk gekomen? 32 Energie: Bijmengen waterstof in WKK blijft ’smeulen’ 34 Kasklimaat: Nog geen run op nieuwe ontvochtigingstechnieken 36 Pioen: Drift is aandachtspunt 38 Bolbloemen: Lelieplanter en ontbollers vallen op 40 Amaryllis: ’Productieverhoging sleutel tot beter rendement’ 42 Teelttips: pioen, lelie, tulp, lisianthus, Primula acaulis 43 Column: Kees van Egmond

40 ’Productieverhoging sleutel tot beter rendement’

Nieuws 44 Beperkte proef over fusarium in amaryllis

Service 45 Kasgenoot: Gertjan Knol Agenda Voorplaat: Foto: Zijerveld

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Opinie Arjan Smit, voorzitter Tulpenpromotie Nederland

’Tulpenvak wil mensen wakker schudden’ Het eerste lustrum van de Nationale Tulpendag werd zaterdag 16 januari gevierd. Op de Dam in Amsterdam was met 200.000 tulpen weer een ’tuin’ gemaakt waarin bezoekers gratis een bosje konden plukken. „Het evene ment trekt veel aandacht en daar is het ons als broeiers om te doen. Ieder een moet weten dat het weer tijd voor tulpen is”, aldus teler Arjan Smit. Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

Hoe verliep de vijfde Nationale Tulpendag?

Gratis tulpen weggeven. Is dat de succesfactor?

Het helpt dat tulp een seizoens product is?

Hoe belangrijk is social media?

Commentaar Cindy van der Zwet vakredacteur cvanderzwet@hortipoint.nl

Met bewijslast kunt u ver komen... Retailers hebben doorgaans weinig kaas gegeten van de categorie bloemen en planten. Met deze uitdrukking is gelijk het bruggetje gemaakt naar een artikel verderop in dit nummer. Het verhaal gaat over Zijerveld. Ik sprak onlangs met deze kaasproducent en het blijkt dat de categorieën bloemen en planten en kaas best veel overeenkomsten vertonen. Van kaas is de kennis bij retailers niet groot en ook bij deze categorie was er sprake van veel derving op de winkelvloer. Stap voor stap werkte Zijerveld naar een totaaloplossing toe. In 2000 kwamen zij bluffend bij de C1000 binnen. En met succes: het rendement van de kaasafdeling

nam toe. Nu leveren zij hun versconcept aan 3.000 retailers. Met ’bewijslast’ kun je ver komen... Juist bij categorieën waarvan de kennis bij retailers niet groot is, liggen kansen. Daar kunt u ongetwijfeld de komende jaren nog van profiteren. De eerste stappen zijn gezet. Telers(verenigingen) zijn in staat om een compleet assortiment te leveren. Nu is het zaak om een optimaal rendement te draaien. Zijerveld heeft dat spel goed in de vingers. Zij weten exact wie er bij de Jumbo in Amersfoort naar binnen stapt en welk kaasgebruik bij welke type consumenten hoort. Daar stemmen ze dan vervolgens weer het schap op af. Hierin is Zijerveld niet Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

foto: Alpha Communications

Arjan Smit doopte kort voor de opening van de Nationale Tulpendag 2016 op de Dam samen met A’dams locoburgemeester Kajsa Ollongren en minister Bert Koenders de tulp Spinoza.

Wat willen jullie nog bereiken?

Stelling

Toelatingsbeleid is hard toe aan vernieuwing Het huidige beleid voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen loopt achter de feiten aan. Er wordt te veel gekeken naar afzonderlijke middelen, ziekten en plagen. Omdat de sector hoog inzet op geïntegreerde gewasbescherming moet er echter juist worden gekeken naar het geheel. Een breed pakket chemische middelen blijft nodig omdat niet alle middelen te combineren zijn met een biologische aanpak. Daarnaast kan de toelatingsprocedure best eenvoudiger en korter gemaakt worden. Het is bijvoorbeeld niet te verkopen dat een middel wel in bloemkool, maar niet in sierkool is toegelaten.

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar „Dit is echt Nederland weer, om voorop te lopen. Het kan toch niet zo zijn dat er verschillen zijn in toelating in één Europa. We stikken nu al in de regelgeving. Ze hebben nog niet door dat de ontwikkelingen in de wereld veel sneller gaan dan een paar jaar geleden. Dit is een behoorlijke rem op de ontwikkelingen van nieuwe middelen en biologische oplossingen, die ik ook

steeds meer zie toenemen. Als iemand kokosnotenolie wil gebruiken, omdat hij daar goede ervaringen mee heeft en daarmee geen of minder chemie nodig heeft, dat moeten we dat toch juist stimuleren? Willen we ongedierte de baas blijven, dan moeten de ontwikkelingen snel doorgaan. Het is wel logisch dat er gekeken wordt of middelen die we gebruiken aan bepaalde veiligheidsklasse voldoen, duurzaam zijn en niet belastend zijn voor de natuur.”

André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul

Voorspelling voor dit seizoen?

„Er ontstaat steeds vaker een sfeer in de maatschappij van het moet vanaf nu duurzaam en biologisch. Alles wat daar niet aan voldoet, moet maar verboden worden. Zeker voor een staatssecretaris van de PvdA met veel druk van zijn achterban is het lastig de belangen van de sector te verdedigen. Maar zo simpel liggen de feiten niet. Voor een verantwoorde teelt is een vol-

ledig pakket biologische en chemische middelen nodig. Het is belangrijk dat er objectief naar de problemen gekeken wordt, anders wordt het onmogelijk gemaakt om gewassen te telen. Ook de fabrikanten zijn huiverig als hun naam verbonden wordt aan een middel dat negatief in het nieuws is. Al met al is het heel belangrijk dat we nu een sterke lobby voeren om onze toekomst veilig te stellen. We zijn al teveel middelen kwijtgeraakt!”

Sonia van der Eijk, bromeliakweker in Woubrugge uniek. Partijen zoals Uniliver en Ahold hebben de behoeftes van de consument en trends al lang in beeld. De sierteeltsector moet daar de komende jaren nog stappen in nemen. Er is weinig informatie beschikbaar over de eindgebruikers en hun aankoopgedrag van bloemen en planten. Maar deze data zijn broodnodig om een goede gesprekspartner van de retail te kunnen zijn. En wat te denken van de ambities van FloraHolland? Wil de veiling dat consumenten 20% meer aan bloemen en planten besteden, dan moeten we die toch eerst goed leren kennen om een passend assortimentsvoorstel te kunnen doen. Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

„Met deze stelling ben ik het helemaal eens. Voor ons bedrijf speelt dit onderwerp wat minder, omdat bromelia’s nu eenmaal niet zo geliefd zijn bij het plaagvolk. Maar als het gaat om hoe we zo min mogelijk belastend bezig kunnen zijn als tuinbouwsector, is het huidige beleid niet zo handig. In de stelling staan daar voorbeelden van genoemd. Het is zo ontzettend belangrijk om het milieu

zo min mogelijk te belasten, niet alleen voor de overige aardbewoners, maar ook voor onze eigen gezondheid. Laten we dat als uitgangspunt nemen bij het maken van een nieuw toelatingsbeleid en andere belangen ondergeschikt maken! Gelukkig zijn er al grote stappen gemaakt en is geïntegreerde gewasbescherming inmiddels gangbaar geworden, maar het is zonde als verdere ontwikkeling afgeremd wordt.”

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

NVWA grijpt opnieuw in De NVWA heeft op 18 januari drie handelaren aangehouden in een onderzoek naar illegale handel in gewasbeschermingsmiddelen. De mannen uit het oosten van het land zijn in verzekering gesteld. De middelen zijn onder meer afkomstig uit China. Deze zaak staat los van de 6.000 liter plantaardige olie die elf siertelers uit India hadden geïmporteerd. De NVWA onderschepte deze partij eind vorig jaar op Schiphol.

Flowersconnect Realtime: nieuwe bloemenmarktplaats Sinds 20 januari is er een nieuwe digitale marktplaats voor de verkoop van bloemen actief: Flowersconnect Realtime. Via de site, die zich heeft gespecialiseerd in tulpen, kunnen 24 uur per dag bloemen worden verkocht. Kwekers betalen voor een abonnement € 25 per maand. De verkoopkosten bedragen € 7,50 per kar. Verrekening verloopt via FloraHolland directe stromen.

Kamp wil energiedialoog De glastuinbouw moet de komende jaren blijven inzetten op energiebesparing. Ook gaan tuinders, al dan niet in clusterverband, aan de slag met warmte-koudeopslag, warmtepompen, geothermie, restwarmte en biomassa. Maar hoe dat allemaal precies zal verlopen, moet aan de orde komen in een energiedialoog, zo staat in het Energierapport van minister Kamp (EZ) dat op 18 januari is verschenen. LTO Glaskracht vindt dat de glastuinbouw de overheid in belangrijke mate kan helpen de klimaatdoelen te halen, maar dan moet er wel meer hulp komen bij de financiering van aardwarmte. Ook moet de tariefstructuur van elektriciteit anders, vindt de belangenbehartiger.

Het Grootslag laat glasvezelnetwerk aanleggen In glastuinbouwgebied Het Grootslag laten 23 tuinders – inclusief enkele nabijgelegen niet-tuinbouwbedrijven – een glasvezelnetwerk aanleggen om zo de kwaliteit van hun internetverbindingen te verbeteren. Naar verwachting start de aanleg in februari, waarna het netwerk in april klaar moet zijn. De telers steken ieder € 2.750 in het project. Daarnaast loopt er een gezamenlijke lening.

Bloemen telen op een Keniaanse postzegel Medewerkers van de bloemistenklokken van FloraHolland in Eelde en Naaldwijk en de klanten brachten van 10 tot en met 17 januari een bezoek aan Kenia. Doel was om de klanten kennis te laten maken met de Keniaanse leveranciers van bloemen. Ook was het voor een stukje binding tussen klanten en veilingmedewerkers. Met bezoeken aan onder meer Oserian, Panocal, Beauty Line, Carzan en MZurri was de reis geslaagd, aldus manager import Tom Stellingwerf. Uniek was het bezoek aan kwekersorganisatie Wilmar. Op perceeltjes - ’soms als een postzegel zo klein’ - telen boeren en tuinders thee, koffie of bloemen. Voornaamste product is ornithogalum. De bloemen van Wilmar worden via FloraHolland afgezet.

Aldi Süd verbant acht middelen Supermarktketen Aldi Süd heeft haar leveranciers van sierteeltproducten opgedragen acht gewasbeschermingsmiddelen die schadelijk zouden zijn voor bijen uit te faseren. Het gaat daarbij om: imidacloprid, thiamethoxam, chlorpyrifos, clothianidine, cypermethrin, deltamethrin, fipronil en sulfoxaflor.

Tulpendag wereldwijd nieuws Via de pers, maar vooral via sociale media, is op 16 januari verspreid dat het tulpenseizoen officieel geopend is. Naar schatting zijn daarmee wereldwijd ruim veertig miljoen mensen bereikt. Voor de vijfde editie van Nationale Tulpendag op de Dam in Amsterdam waren tweehonderdduizend tulpen beschikbaar gesteld.

Tuinplanten-app op IPM Op 28 januari wordt op de IPM in Essen de nieuwe tuinplanten-app van Info-OutdoorPlants geïntroduceerd. Eerder verschenen al een bloemen- en kamerplantenapp. De drie apps vervangen de oude assortimentsboekjes.

NVWA gaat waardplanten Xylella controleren op plantenpaspoort De NVWA gaat vanaf 31 maart alle waardplanten van Xylella fastidiosa controleren op de aanwezigheid van een plantenpaspoort. Sinds december moeten alle waardplanten die in de EU besmet zijn bevonden, voorzien zijn van zo’n paspoort. De dienst roept alle professionele bedrijven en organisaties op voldoende maatregelen te nemen om een uitbraak in Nederland te voorkomen.

Eerste bloem in ruimte De Amerikaanse astronaut Scott Kelly heeft vorig weekend een foto van een vaste plant getwitterd die in het internationale ruimtestation ISS tot bloei is gekomen. De zinnia – of ’space flower’, zoals Kelly de bloem zelf noemt – wordt dagelijks tien uur belicht met rode, blauwe en groene leds. In 2017 wordt gestart met de teelt van tomaten in het ISS.

’Chrysantentelers kunnen nog veel energie besparen’ Chrysantentelers kunnen nog veel elektriciteit en warmte besparen, blijkt uit onderzoek van Wageningen UR en Delphi (voorheen: DLV Plant). De grootste elektriciteitsbesparing is te bereiken met diffuus glas met anti-reflectiecoating, waardoor minder belichting nodig is. Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

FOTO: ARIE BEZEMER

Gelezen op Twitter Hermen de Graaf (@hermendegraaf) men van in totaal € 290.000 wegens valsheid in geschrift en verduistering van een deel van het loon van hun Poolse uitzendkrachten die in de glastuinbouw werkten. Dat heeft het OM op 14 januari bekendgemaakt.

Léon Vermeulen (@lvfloraldesign)

Bloemenexport 2015 bereikt recordhoogte In 2015 is vanuit Nederland voor € 5,6 miljard aan bloemen en planten geëxporteerd, een bedrag dat uiteindelijk iets hoger is uitgekomen dan het door de VGB verwachte record, zo meldt de groothandelsorganisatie. Effecten van valutaschommelingen zijn fors, bloemen deden het in 2015 structureel beter dan planten en de verschillen per afzetland zijn groot. Die effecten houden volgens de VGB aan. Lees meer op pagina 21.

Menno Ammerlaan (@MennoAmmerlaan)

andre westendorp (@awestendorp)

BBH kondigt congres aan

Met het inblazen van buitenlucht en een extra energiescherm is op warmte te besparen.

Winnaars Glazen Tulp bekend De winnaars van de ’De Glazen Tulp Award 2016’ zijn op 21 januari bekend gemaakt in Den Haag. Bij de snijbloemen won Ranunculus Pon-Pon Malva van J.C. van der Hoorn (Ter Aar), Maatschap van Velden-Seuneke (’s-Gravenzande), Rijk de Jongh Flowers (Tuil), Maatschap J.W. Nikerk-Priem (Oosterland), A. Middelburg (Naaldwijk), Herman Moshe (Israël), Daniel Flowers (Israël) en Del Golfo Green SRL (Italië). Bij de kamerplanten won de Cyclamen Super Serie Petticoat gemengd van Gebr. Ten Have uit Honselersdijk. Bij de tuinplanten won Gentiana Rocky Diamond Blue Heart van De Wilgenlei (Bleiswijk), Fa. P. v.d. Berg (De Lier), Kwekerij Chris Endhoven (Honselersdijk) en van Son & Koot BV (Kaatsheuvel). BloomBites van BloomBites uit Bleiswijk won bij concepten.

Boetes en werkstraffen voor frauderende uitzendbureaus Twee uitzendbureaus uit het Westland en Den Haag zijn tot een schikking met het OM gekoVakblad voor de Bloemisterĳ 3 (2016)

Bloemenbureau Holland (BBH) organiseert nog voor de zomer een congres waarop zij met telers en handelaren wil praten over een nieuwe inrichting van de organisatie. Doordat de handel dit jaar weer bijdraagt aan de promotie van bloemen en planten, neemt het BBHbudget toe van € 8 naar € 14 miljoen. Ook krijgt de handel zitting in het bestuur.

DLV GreenQ verandert in Delphy DLV GreenQ heeft haar naam veranderd in Delphy. De naamsverandering is een volgende stap in de samenwerking tussen DLV Plant en GreenQ. In 2013 nam DLV Plant een groot belang in GreenQ. De nieuwe naam verwijst naar het Orakel van Delphi, bij wie men in de Oudheid terecht kon voor voorspellingen over onder meer de oogst van gewassen.

Louis van Dijk (@AllsenzA)

Discussie op LinkedIn Moet promotie nog wel onder vlag van BBH?

Onderzoek diepe geothermie in Bergerden De provincie Gelderland laat onderzoek doen naar de mogelijkheden van diepe geothermie voor glastuinbouwgebied Bergerden. „In 2012 bleek ondiepe geothermie – tot 3 km diepte – geen optie te zijn, maar volgens deskundigen valt er op grotere diepte vermoedelijk wél aardwarmte te winnen”, aldus zaakvoerder Schouten van het collectieve energie- en gietwaterbedrijf van de telers in Bergerden.

Totaal verbod op imidaclopridhoudende middelen dreigt

5 voor 12 voor werkzame stof imidacloprid

Als normoverschrijdingen van imidacloprid in oppervlaktewateren in glastuinbouwregioâ&#x20AC;&#x2122;s dit voorjaar niet substantieel zijn gedaald, dan gaat staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken deze werkzame stof in de sector verbieden. Een verbod dat dan hoogstwaarschijnlijk 1 juli 2016 van kracht wordt. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

I Etiket aangescherpt

Geen trendbreuk Te snel, te langzaam

Nieuw onderzoek

Achtergrond

Insectvrije teeltstart Admire, Kohinor 700 WG en Wopro Imidacloprid 70 WG zijn imidaclopridhoudende middelen. Ze zijn in bloemisterijgewassen toegestaan tegen kaswittevlieg, luizen en gladiolentrips. Een belangrijke toepassing is de inzet voor een insectenvrije start van de teelt, zowel bij de start van een productieteelt als bij de productie van uitgangsmateriaal. Door een schone start kan de biologische bestrijding

zich ontwikkelen zonder verder gebruik van chemische middelen en worden bespuitingen bespaard. Imidacloprid is daarmee een noodzakelijk middel om geĂŻntegreerd te kunnen telen en te kunnen voldoen aan markten fytosanitaire eisen. Alternatieven zijn op dit moment onvoldoende voorhanden. Onderzoek hiernaar vindt volop plaats.

Zuiveringsakkoord onder druk

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto: Peter van Leth

Een algeheel verbod op imidaclopridhoudende middelen in de glastuinbouw is funest voor de geïntegreerde gewasbescherming en zet het zuiveringsakkoord in de sector onder druk.

Geen coulance van Van Dam

In het kort

Dringende oproep

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Als de emissie van imidacloprid naar oppervlaktewateren in glastuinbouwregio’s niet wordt teruggedrongen, gaat staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken de werkzame stof verbieden. n Dit zal de geïntegreerde bestrijding in de sector ver terugwerpen, is de verwachting van LTO Glaskracht Nederland en Plantum.

Orchideeënteler loopt tegen stroeve controleurs aan

’Milieuregels oké, maar controle kan menselijker’ Orchideeënteler Hans Eijgenraam uit Pijnacker kan er boeken over vol schrijven: zijn relatie met de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH), die in opdracht van de gemeente, controleert of tuinders de milieuregels naleven. Twee jaar geleden kreeg hij ermee te maken. Het heeft hem, volgens eigen zeggen, tijd gekost dat te verwerken. Maar nu doet hij zijn relaas. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

I Alternatieve oplossing

Achtergrond

Nog lang niet elke orchideeënteler recirculeert Hoewel orchideeëntelers sinds 1 januari 2013 verplicht zijn hun drainwater te hergebruiken en er ook voor hen emissienormen gelden, zijn de meeste telers nog niet volledig overgestapt op recirculatie. De orchideeënteelt is in Nederland in de afgelopen twee decennia opgekomen en daarmee een relatief jonge teelt te noemen. Daardoor is er ook weinig ervaring met recirculatie en lukt het veel telers bij lange na niet de huidige emissienorm van maximaal 200 kilo stikstof per hectare per jaar te halen die geldt voor de lozing van drain- en filterspoelwater op het oppervlaktewater. Sinds 2012 zijn er daarom bijna doorlopend onderzoeken en projecten waarin telers

experimenteren met recirculatie en hergebruik van drainwater. Vorig jaar uitgevoerd onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat hergebruik van drainwater in de orchideeënteelt geen nadelige effecten heeft voor de plantengroei, kwaliteit en houdbaarheid. De gewascoöperatie Potorchidee wil in 2016 vervolgonderzoek doen. Daarbij zal gekeken worden of het door de potgrond mengen van langzaam vrijkomende meststoffen effect heeft. Gietwater dat naast de pot terechtkomt, blijft daardoor schoon, terwijl het drainwater een lager meststoffengehalte heeft. Daarmee komt het halen van de emissienorm voor 2018 (100 kilo stikstof per hectare per jaar) dichterbij.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto: Quincy von Bannisseht

Bijna drie jaar geleden kreeg orchideeënteler Hans Eijgenraam uit Pijnacker van de omgevingsdienst te horen dat hij als de wiedeweerga een recirculatiesysteem moest aanleggen. „Maar zoiets leg je niet zomaar eventjes binnen zes weken aan”, aldus de teler.

Gemeente staat achter ODH ’Rottig jaar’

’Meewerkend’

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Beschik ik over voldoende financiĂŤle informatie voor mijn bedrijfsvoering? Als ondernemer heb ik graag zoveel mogelijk financiĂŤle cijfers vanuit mijn bedrijfsvoering duidelijk in beeld. Ik vraag me echter weleens af of ik voldoende informatie beschikbaar heb en ook de juiste informatie om goed te kunnen sturen. Hoe doe ik wat ertoe doet en laat ik wat mij geen toegevoegde waarde oplevert?

Illustratie: Peter moorman

Toedelen naar maanden Liquiditeit Verschillende input

Elbert van Aalst, Alfa adviseurs en accountants, 088-2531952, evanaalst@alfa.nl Vakblad voor de Bloemisterij 03 (2016)

Kaasproducent over levering aan de retail

Zijerveld pakt regie over kaasafdeling Bloemen, planten, vlees en kaas. Het zijn stuk voor stuk categorieën waar retailers niet veel kennis van in huis hebben. Kaasproducent Zijerveld speelt daar op in. Het bedrijf ontzorgt de klant en streeft naar een maximaal rendement op het schap. „Natuurlijk hebben wij ook gesprekken over de prijs, maar veel belangrijker is, wat er onder de streep overblijft.” Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Foto: Cindy van der Zwet

Groei bij retail

Een handje helpen Jan van Popering. „Klanten moeten transparant zijn. Wij willen informatie over omzet en derving ontvangen. Alleen dan kunnen we het schap naar een hoger plan tillen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto: Zijerveld

Exclusieve labels

Zijerveld stelt heel gericht het assortiment samen. Dit doet zij op basis van het Kaaskompas. Dit kompas geeft regionaal inzicht in de consument en het kaasgebruik.

Onder de streep Transparant over omzet en derving

Assortiment op maat

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Nederland sterk aanwezig op internationale IPM Met zo’n 1.600 deelnemers uit 45 landen is IPM minstens net zo internationaal als vorig jaar, aldus de beursorganisatie. De sierteelt – met name allerhande planten uit veel verschillende landen – spelen dankzij enkele honderden exposanten een voorname rol op de beursvloer.

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Foto: Arie-Frans Middelburg

Duitse blikvanger

Het oog wil ook wat op IPM. Dit jaar verwacht de organisatie van de internationale plantenbeurs wederom zo’n 50.000 bezoekers.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Column Angelle van Kleef

Achtergrond

vankleef@kwic.com

Canada

Tips voor bezoekers De Show Your Colours Award IPM 2016 wordt op donderdagmiddag 28 januari om 15:30 uur uitgereikt aan een plant met een verhaal. Er zijn 13 genomineerden. De planten zijn te zien bij de collectieve deelname Bizz Holland in hal 12 en in de foyer van de ingang Oost. n In het ’Neuheitenschaufenster’ worden in zeven categorieën de beste noviteiten verkozen. Dit gebeurt dinsdag 26 januari. De categorieën zijn bloeiende en groene potplanten, vroegbloeiers, perkgoed en balkonplanten, snijbloemen, kruiden, bomen en kuipplanten. De nieuwigheden zijn te zien in Hal 1A. n Op donderdagavond 28 januari wordt de AIPH International Grower of the Year Award uitgereikt. Er zijn drie categorieën: planten & bomen, jonge planten en snijbloemen. Een overall-winnaar krijgt de Gold Rose. Florensis is genomineerd bij de jonge planten en Arcadia Chrysanten bij de snijbloemen. n De organisatie van IPM stelt dat Fair Trade producten belangrijker worden. Het bewustzijn groeit onder consumenten. n

Na koffie zijn in Fair Trade snijbloemen het meest belangrijke product in Duitsland. In 2014 werd volgens een rapport van TransFair er € 118 miljoen aan uitgegeven. En dit neemt toe. IPM heeft daarom op de beursvloer ruimte gecreëerd waar standhouders labels en certificaten kunnen presenteren. n Op IPM maakt Fleuroselect (stand 2B13) bekend welke pot- en/ of perkplanten een doorbraak zijn in de veredeling. Dit jaar zijn het drie producten die een Gold Medal krijgen. Deze nieuwe variëteiten werden het voorbije seizoen gekweekt en geëvalueerd door onafhankelijke juryleden uit de sector op 15 proefvelden in Europa. Criteria zijn onder andere innovatie, uniformiteit, bloeirijkheid en tuinprestatie. De bekroonde variëteiten zijn vanaf 2016 voor de producent en vanaf 2017 in de handel verkrijgbaar. n Op IPM vindt het Green City-congres plaats. Op woensdag 27 januari van 10:30 tot 12:00 uur is er in het Congrescentrum Oost, Ruhr Hall een congres over het fenomeen de Groene Stad. Het heeft de titel ’Green Future - Cities Need New Product Choices’.

Internationaal

Service

Feiten en cijfers Beurs: Internationale Pflanzenmesse (IPM). Profiel: potplanten, tuinplanten, snijbloemen, bomen, techniek en bloemisten. Plaats: Messe Essen Exhibition Centre, Norbertstrasse 2, 45131, Essen, Duitsland. Tijd: dinsdag 26 tot en met vrijdag 29 januari 2016. Dagelijks geopend van 9:00 tot 18:00 uur. Grootte: de beursvloer heeft een oppervlakte van 105.000 m2. Aantal standhouders: 1.600 uit meer dan 45 landen. Bezoekers: 56.000 in 2015, waarvan 43% van buiten Duitsland.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Flowers Canada Afgelopen week was de jaarvergadering van Flowers Canada. Dat is de belangenorganisatie voor de telers van snijbloemen en potplanten. Flowers Canada speelt een belangrijke rol bij overleg met overheidsinstanties zoals de provinciale en landelijke politiek, het ministerie van Agriculture, Food en Rural Affairs; het ministerie van Environment (milieu), Canadian Food Inspection Agency (CFIA, de Canadese PD). Taken van de organisatie zijn onderverdeeld in Planten Gezondheid, Internationale handel, Gewasbescherming, Personeelsaangelegenheden, Water, Onderzoek en Marketing. Het bestuur bestaat uit acht kwekers, diverse commissies en tien ervaren medewerkers. Ook is de organisatie belangrijk voor kennisoverdracht naar de leden. Na de ledenvergadering werd het Savings Symposium gehouden. Acht geassocieerde leden hielden een korte inleiding over de wijze waarop hun bedrijf kosten kan besparen voor de bloemenindustrie. De onderwerpen waren: aanvullende verzekering voor personeel, het huidige economische klimaat en financiering, belastingbesparing, potgrondoptimalisatie, bedrijfsverzekering, gesubsidieerde opleidingen voor medewerkers, import/export-afhandeling, padregistratie en productiviteitsverhoging. Het afgelopen jaar werd aandacht besteed aan bijensterfte als gevolg van gebruik van neonicotinoïden bij gewasbescherming. Onder druk van milieuorganisaties nemen winkelketens stappen om gebruik terug te dringen. Producten die behandeld zijn, dienen gelabeld te worden. Vorige week verscheen een rapport van de federale overheid dat stelt dat neonicotinoïden niet schadelijk zijn voor bijen. De geleerden zijn het er blijkbaar nog steeds niet over eens. De waarheid zal wel ergens in het midden liggen. Flowers Canada bemiddelt tussen overheid, CFIA en winkelketens om de consument zo goed mogelijk te informeren (kijk ook eens op www.flowerscanadagrowers.com). Uiteindelijk is informatievoorziening en scholing de beste methode om kennis te verspreiden. Angelle van Kleef is plantenteler in Ontario

Hoe verging het highlights op IPM? Sinds jaar en dag besteedt het Vakblad aandacht aan de hoogtepunten op IPM. Meestal gaat het om iets nieuws. Soms om ’slechts’ iets opvallends. Hoe verging het enkele hoogtepunten van 2014 en 2015? Arie-Frans Middelburg afmiddelburgj@hortipoint.nl

10.000-en flexplaten

Twee jaar terug presenteerde Marco van de Koppel van Promo Flora OrchiDiva van Fred en Jurgen Besuijen op IPM. In 2012 hadden de kwekers de merknaam voor potcymbidium gelanceerd na het uiteenvallen van King of Orchids. Onder OrchiDiva worden potcymbidums vrouwelijker en frisser gepositioneerd voor de bovenkant van de markt. OrchiDiva staat voor de vrouw uit het hogere segment. Volgens Jurgen Besuijen van OrchiDiva zit potcymbidium sinds anderhalf jaar weer in de lift en is dat te danken aan meerdere factoren. „Er is een collega gestopt waardoor er minder aanbod is. Daarnaast hebben wij ons assortiment verbeterd met nieuwe frissen kleuren en aparte dingen en dat blijven we ook doen om het oubollige imago er af te krijgen. Ook hebben wij een nieuwe merknaam in de markt gezet en dat is van essentieel belang. Zeker voor luxere winkels.”

Martien Klaver vertelt dat K.G. van Vliet Verhuur in Aalsmeer veel flexplaten heeft verkocht sinds het bedrijf de noviteit in 2014 toonde op IPM. „De plaat is ideaal om grote en kleinere planten te combineren op een kar. Zeker voor exporteurs die aan kleinere bloemisten leveren. Ze kunnen dankzij die flexplaten of combiplaten zowel grote als kleine planten kwijt op de kar.” Wat volgens Klaver ook een voordeel is van de plaat is dat exporteurs de decoupeerzaag niet meer hoeven te pakken om de platen kapot te zagen. De flexplaat wordt met name verkocht aan Nederlandse exporteurs. Klaver zegt dat het om tienduizenden stuks gaat. „Het zijn niet de aantallen van de gewone platen, maar de verkoop van de flexplaat loopt absoluut goed.”

foto’s: Vakblad voor Bloemisterij

Nieuwe merknaam werkt goed

Goede beurs voor droogverkoop amaryllis In 2014 stond Arie van Velden van Gebroeders van Velden uit ’s-Gravenzande voor het eerst op IPM. Het leverde hem voorgaande jaren voldoende op. Vorig jaar en dit jaar staat hij er weer. „In eerste instantie stonden we er voor de bollen-op-pot, maar ik denk niet dat dat heel goed is uitgekomen.” Voor de droogverkoop van bollen is het wel een heel prettige beurs, ervaart hij. „Het is heel goed om in een paar dagen de bollenhandel te spreken.” Van Velden, die exclusieve soorten voor de droogverkoop teelt en Peruaanse bollen op de pot zet, signaleert dat de handel in bollen voor de droogverkoop de afgelopen jaren is gekrompen. En dat geldt niet alleen voor amaryllis. „In aantallen gaat de droogverkoop achteruit. Tien jaar terug plantte Rob Verlinden in het najaar bollen in de tuin. Nu plant hij in maart kant-en-klare bolbloemen en vertelt hij erbij dat ze volgend jaar weer terug komen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Self Watering Pot breidt uit, Vorig jaar breidde Perkgoed Partners het concept Festival Colours uit met de ’No stress, care less’, Self Watering Pot. Het is een waterpot met een waterreservoir van 2,5 liter die consumenten ontzorgt, doordat een lont de planten van water voorziet al naar gelang hun behoefte. In de kweekpot van 30 cm staan vier verschillende eenjarige zomerbloeiers of vier soorten van dezelfde eenjarige zomerbloeier. Perkgoed Partners liet de Self Watering Pot zien op IPM. Een jaar later constateert Pascal Langevoort van Kwekerij Wouters uit Ens dat de noviteit goed ontvangen is en dat de verkopen goed zijn geweest. „Dit jaar gaan we er iets meer opzetten. Bovendien breiden we de waterpot uit naar de 21 cm.”

Intensivering MPS Product Proof MPS gaf vorig jaar het startschot voor de festiviteiten rond haar 20-jarig bestaan. Onder meer met de aankondiging dat in 2015 gewerkt wordt aan MPS-certificering op productniveau naast op bedrijfsniveau. Geen apart label, maar een certificaat verbonden aan MPS-modules, die klanten en consumenten inzicht verschaffen in welke gewasbeschermingsmiddelen er in en op bloemen en planten zitten. Modules die sterker gecontroleerd worden op tracering en wederverkoop. Het aantal bedrijven dat inmiddels aan de proeffase Product Proof in 2016 gaat meedraaien verdubbelt van 20 naar 40 tot 50. Vanuit de handel is meer belangstelling. Internationaal wordt in 2016 een testfase uitgerold. Telers met MPS-A en MPS-A+ geven na monstername een productgarantie af. Dit Product Proof-bewijs kan met een QR-code worden afgegeven wat in de databank van MPS – MPS-Trade Portal – wordt opgenomen voor handel en retail.

Verkoop HortiShoe loopt goed Hoezen die je snel om je schoenen kunt doen met behulp van de HortiShoe. Horti-Innvations in Wateringen presenteerde deze vinding twee jaar terug. Toen werd het door het bedrijf al een gat in de markt genoemd. In acht maanden tijd waren er al pallets vol de deur uitgevlogen. Volgens Peter van Schie loopt de verkoop van HortiShoe anno 2016 nog steeds goed door. „Er komt zelfs steeds meer vraag naar. In aantallen moet je dan in de honderden denken.” Voornaamste klanten zijn de zaadveredelingsbedrijven in binnen- en buitenland. „Het kost tijd en het is ongemakkelijk om de schoentjes handmatig om te doen. Soms doen mensen de schoenen dan maar niet aan en dat gaat ten koste van de hygiëne op bedrijven. De Horti-Shoe brengt gemak en scheelt veel tijd.” Kwekers tonen minder interesse in HortiShoe, aldus Van Schie.

Kosten ’magische’ pot te hoog Alan Lu, directeur van Okidland in Hières, constateerde vorig jaar op IPM dat er veel interesse is voor de Magic Flower Pot van zijn bedrijf. De pot met phalaenopsis kan met een schroef of magneten aan de muur bevestigd worden. De plant kan ook op tafel staan. Ondanks de interesse draait Okidland anno 2016 nog geen productie. De productie van de pot is vooralsnog te duur. Lu: „Daardoor wordt de prijs van het eindproduct te hoog voor de consument. We zijn nog wel bezig om te zoeken naar een goedkoper productieproces.” Dit jaar is Okidland weer van de partij in Essen. Dan presenteren ze een nieuwe cadeauverpakking voor phalaenopsis.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Export

Exportkrimp op Oostenrijk vooral door daling planten De krimp van 13% van de bloemen- en plantenexport vanuit Nederland naar Oostenrijk wordt vooral veroorzaakt door achterblijvende plantenwaarde. Het retailsegment plust wel. Samenwerking tussen ketenpartijen en alerter reageren op marktontwikkelingen zijn nodig voor een omslag naar groei. Hermen de Graaf bloemisterij@hortipoint.nl

H Markttypering

Tabel. Toptien exportlanden bloemen en planten totaal

Omzet Jan t/m dec 2015

December 2015

Waarde

Mutatie

Waarde

€ 1.557.205

-3,8

€ 101.677

0,4

Verenigd Koninkrijk € 925.132

14,3

€ 77.594

8,5 -3,7

Duitsland

Mutatie

Frankrijk

€ 752.975

9,6

€ 76.917

Italië

€ 304.181

7,4

€ 27.517

4,5

België

€ 231.986

3,1

€ 21.473

14,0 10,3

Zwitserland

€ 182.636

3,5

€ 15.755

Zweden

€ 175.972

1,9

€ 16.594

4,3

Polen

€ 173.666

13,6

€ 9.802

27,4

Rusland

€ 169.098 -25,4

€ 11.616

-5,5

Oostenrijk

€ 129.640 -12,9

€ 9.132

-1,8

Overig

€ 974.517

9,1

€ 76.239

18,5

Totaal alle landen € 5.577.008

3,4

€ 444.316

5,4

Waarde x duizend euro. Mutaties t.o.v. dezelfde periode in 2014 (in %). Bron: Floridata/publicatie VGB

Een-na-grootste daler Samenwerking

Exportwaarde van snijbloemen en pot- en tuinplanten vanuit Nederland naar Oostenrijk vanaf 1997. 200000 150000 100000 50000 0

Waarde x duizend euro Bron: HBAG/Floridata

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Markt Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

Klok prijsbeelden Snijbloemen

Groene planten

Bloeiende planten

De gemiddelde prijs van snijbloemen kwam in week 2 uit op € 0,23. Dit is een centje hoger dan dezelfde week vorig jaar. De aanvoer lag 6,6% lager.

Groene planten gingen gemiddeld voor € 1,34 van de hand en dat is zeven cent minder dan vorig jaar. De klokaanvoer lag flink lager (-19,2%).

Ook van bloeiende planten kwamen er veel minder stuks voor de klok (-23,8%). De gemiddelde prijs steeg licht: van € 0,98 naar € 1,02.

De week van de klokinkoper

Bron: FloraHolland

Theo de Vries:

Foto: Vakblad voor de Bloemisterij

’Het gevoel is enorm goed in de eerste weken’ Bedrijf: GreenZone Veiling: Veiling Rhein-Maas Week: 2

Maandag „Het aanbod vandaag is: snijbloemen circa 974 karren, potplanten 34 en circa 2162 cc. Het hele voorjaarsprogramma wordt opgetuigd en we zitten vol in de voorbereiding van Valentijnsdag en de horizon van ongeveer 40 dagen daarachter ligt op Pasen. Altijd een heerlijke periode met leuke voorjaarshandel en frisse kleuren en mensen die weer zin hebben. We proberen wat uit, zoals amaryllis met gewaxte bollen. In allerlei varianten hebben we de hyacint, kijken wat dat doet.”

Dinsdag „Er staan 710 karren snijbloemen, 214 karren potplanten en 1418 cc. We zitten voor ons gevoel midden in het voorjaar. Veel producten ontwikkelen zich alsof het half maart is. Dat geeft problemen als de vorst toch nog goed invalt. Als dat zo blijft hebben we van veel artikelen die we graag willen verkopen met Pasen en in het voorjaar een tekort. We merken dat veel bloemisten een week rust hebben genomen na de inspannende kerstperiode. Maar nu dus weer vol er tegen aan.”

Woensdag „Het aanbod is 785 karren snijbloemen, 240 karren potplanten en 1814 cc. De dag begint goed en het loopt lekker, niet veel handel maar het is Vakblad voor de Bloemisterij 1 (2016)

genoeg en de prijzen zijn goed. Waar we denken een rustige periode te hebben zijn we druk doende alles tijdig af te krijgen. Dat geeft een enorm goed gevoel in deze eerste weken.”

Donderdag „Er staan 691 karren snijbloemen, 113 karren potplanten en 1034 cc. Donderdag is altijd een leuke dag met veel bloemisten aan de klok. Er heerst een zeer prettige stemming alhoewel we geluiden horen dat er een winterse periode aan komt. Dat hebben bloemisten en tuincentra niet zo graag. Er komt nu vanuit Italië, Frankrijk een heel assortiment voorjaarbloemen. Ranuncula, calendula, leucanthemum, mimosa, anemonen, antirrhinum, matthiola enzovoort. Daar word je echt vrolijk van.”

Vrijdag „Het aanbod is 584 karren snijbloemen, 91 karren potplanten en 794 cc. Nu toch een winterse periode voor de boeg. We mijden risico’s en kopen alleen de bestellingen op maat. Prijzen laten al een dalende trend zien dus meerdere kopers zitten met hetzelfde probleem. Voor de kwekers een dubbel gevoel. Flink stoken en prijzen staan onder druk. We gaan op bezoek bij kwekers. Dan spreken we die eens persoonlijk in plaats van per e-mail of telefoon!”

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de verkochte stuks ten opzichte van vorig jaar. Week 1 + 2 van 2015 zijn samengeteld en worden als week 1 gezien. Week 3 = week 2, week 4 = week 3, week 5 = week 4, etc).

Cathelĳne Doerrleben

Snijbloemen

cathelĳnedoerrleben@ﬂoraholland.nl

Minder snijbloemen voor hogere prijs

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Kamerplanten Weinig verschil bij de kamerplanten

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Tuinplanten Prijsdaling voor tuinplanten

in procenten

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

Vakblad voor de Bloemisterĳ 3 (2016)

Nederland

Over de toonbank

IJsselmuiden

Daphne van Pijkeren:

’We willen meer omzet uit onze webshop halen’ Hier denken we meer omzet uit te kunnen halen.”

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Verkopen jullie veel online?

Roxanne van Schellen en Daphne van Pijkeren

Naam: Natuurlijk Rosalie Locatie: IJsselmuiden Sortiment: bloemen 50%, planten 15%, overige artikelen 35% Specialiteit: onderscheidend bloemwerk Aantal medewerkers: geen, zussen Roxanne en Daphne runnen winkel samen

Wat zijn de plannen voor 2016? „Het jaar 2015 is goed verlopen en we gaan dit jaar op dezelfde voet verder. Het is in ieder geval belangrijk om vernieuwend bezig te blijven. Daarnaast willen we dit jaar onze webshop meer gaan promoten.

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterĳ 3 (2016)

Hoe organiseren jullie de inkoop? „We doen onze inkoop bij de groothandel. We hebben verschillende leveranciers en letten altijd op de kwaliteit. Dit vinden we toch echt het belangrijkste. Als een product er niet fris uitziet, nemen we het niet mee. Maar ook de prijs houden we in de gaten. We vinden het belangrijk dat de prijs en kwaliteit in verhouding zijn.”

Het tulpenseizoen is begonnen. Is de tulp een belangrijk artikel?

Is de supermarkt een concurrent? „Er is hier een supermarkt dichtbij, maar zij verkopen niet veel bloemen. Wij kunnen ons er prima van onderscheiden. We zorgen ervoor dat we een ander aanbod hebben staan en mooi bloemwerk maken. Het heeft helemaal geen zin op prijs met hen te gaan concurreren, dat red je het als bloemist toch niet.”

Hebben jullie nog een tip? „Informatie over producten is welkom. Telers zouden informatie over bepaalde soorten, over de verzorging of wanneer een soort verkrijgbaar is op hun website kunnen zetten? Nu kunnen we dit niet altijd vinden.”

’Kies en je wordt gekozen!’ oe kunnen bloemisten, telers en groothandelaren inspelen op de veranderende behoefte van de consument? Om inspiratie te bieden hebben wij samen met VGB en FloraHolland een onderzoek laten uitvoeren door TNO. Op basis van te verwachten consumentengedrag zijn in het onderzoek ’Keten Inzicht Keten Impact’ zes verschillende bloemistenpersonalia ontwikkeld. Hiermee geven wij onze leden inzicht en willen we ze voorbereiden op de toekomst. Het wordt in de toekomst namelijk steeds belangrijker om keuzes te maken over welke doelgroep je wilt bedienen. Doe je dit niet, dan word je een grijze muis met als gevolg dat de consument je

„

Bram Rijkers Beleidsmanager Vbw

„We hebben de webshop nu dik een jaar en er wordt steeds meer gebruik van gemaakt. Klanten die ons kennen, weten wat ze bij ons kunnen verwachten en zij bestellen steeds vaker een boeket via de webshop. Wij hebben ons eigen bloemwerk in de webshop staan en dat is een verschil met veel andere sites. Klanten die voor 12.00 uur bij ons bestellen, krijgen het dezelfde dag nog bezorgd. Afhankelijk van het dagverse assortiment maken we het boeket zo gelijk mogelijk. Op de site staat erbij vermeld dat het boeket iets kan afwijken.”

„We vinden het belangrijk bloemen in het originele seizoen te verkopen. Daarom hebben we nu weer veel voorjaarsbloemen staan, waaronder ook tulpen. Wij verkopen alle bloemen los, dus het gewone bosje tulpen vind je bij ons niet. Wij kopen vooral de wat specialere soorten in, bijvoorbeeld parkiettulpen, mooie dubbele soorten of Franse tulpen. Soms hebben we ook wel het meer gangbare assortiment in huis, maar dan maken we er weer een mooie creatie mee. Op deze manier kunnen wij ons onderscheiden.”

links laat liggen. De consument wordt grilliger en heeft steeds specifiekere behoeftes. Bloemisten, telers en groothandelaren kunnen het zich niet meer permitteren om zich op alle markten richten, maar moeten duidelijke richting gaan aangeven. Kies en je wordt gekozen! In het onderzoek hebben wij zes stromingen/bloemisten gedefinieerd. Hierin zitten compleet nieuwe vormen, die uitnodigen tot discussie (denk aan een rijdende bloemist die bijvoorbeeld langs festivals gaat). En de doorloopbloemist, die zich richt op het lagere segment. Ook de online bloemist zal een grotere rol gaan spelen in de toekomst. Daarnaast zijn er ook de

wat meer geijkte invullingen, waarvan we verwachten dat deze ook in de toekomst zullen blijven (specialist, de conceptbloemist en de verswinkelier). In de ene bloemist zullen partijen zich eerder herkennen dan de andere, maar het is goed om te beseffen dat de consument diverse behoeftes heeft. We willen bewustwording creeren en de bloemist aan het denken zetten over zijn eigen toekomst en hem ondersteunen bij de gang hiernaartoe. Niet alleen voor bloemisten is het essentieel om te focussen, maar ook zeker voor de groothandel en kwekers. Samen moeten we gaan kijken hoe we invulling gaan geven aan de bloemist van de toekomst!”

Markt komt in onbalans bij aanbodstijging minigerbera De aanvoerstijging die zich in 2015 aftekende bij kleinbloemige gerbera’s zet dit jaar door en drukt de markt mogelijk uit balans. De handel betwijfelt of de vraag genoeg groeit.

Verkochte aantallen x duizend

Analyses snijbloemen

900.000 800.000 700.000

mini

600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000

grootbloemig

Veredeling verandert

Meer vraag welkom

Kleinere rol grootbloemige gerbera In een stabiele markt waarin minigerbera’s dominanter worden, is de rol voor grootbloemige gerbera’s kleiner. Net als bij de mini’s zijn handelaren tevreden over de kwaliteit.

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Aanvoer stabiel

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Iris door overaanbod in steeds lastiger positie

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Als de aanvoer van iris op jaarbasis dit jaar net zo hoog ligt als in 2015, wachten broeiers weer een moeizaam jaar. Rijpheid en onvoldoende vernieuwing blijven dilemma’s.

Varkenscyclus

Rijpheid dilemma

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

wk 1 - wk 4: tulp wk 5 - wk 8: roos n wk 9 - wk 12: freesia n wk 13 - wk 16: gerbera n n

Woonplant van de maand januari: kamerbomen: beaucarnea, poly scias, dracaene, pachira. n Woonplant van de maand februari: narcis n

n Tuinplant

van de maand januari: blauwe coniferen: Picea pungens Super Blue, Juniperus squamata, elwoodii en stricta n Tuinplant van de maand februari: viburnum n PurE n PurE

Seasonal Flowers januari: hyacint, Viburnum opulus, syringa Seasonal Flowers februari: narcis, anemoon, hyacint, syringa

23 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: hyacinten Blue Pearl en Purple Sensation, bol-op-pot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, Alice orchideeën, Green is… dieffenbachia Tropic snow pot 21, zamioculcas pot 21, hedera Mein Herz, Dracaena marginata pot 27, TiSento, brassica buitenboeket, strelitzia. SBS6, 17.00 uur.

Bloemendagen 2 feb Nationale Flirtdag (GB) 7 feb Carnaval (Ned) n 8 feb Rosenmaandag (Dui) n 8 feb Chinees Nieuwjaar (Fra, GB) n 9 feb Carnavalsdinsdag (Dui) n 14 feb Valentijnsdag (Ned, Dui, Fra, GB, Ita, Zwi, Pol, Rus) n 6 mrt Grootoudersdag (Fra) n 6 mrt Moederdag (GB) n 6 mrt Grootmoedersdag (Bel) n 8 mrt Vrouwendag (Dui, Fra, GB, Ita, Pol, Rus) n 17 mrt St. Patrick’s Day (GB) n 19 mrt Vaderdag (Ita, Spa) n 25 mrt Goede Vrijdag (Ned, Dui) n n

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Analyse bloeiende planten Foto: Hamiplant BV

Exporteur over Italië

Alle ogen gericht op anthurium na productiekrimp De verwachtingen voor anthurium zijn hoog gespannen. DümmenOrange stootte de productie van Rijnplant eind 2015 volledig af, hoewel een deel is overgenomen door anderen.

Bedrijf: Hamiplant, Honselersdijk Functie: Sales manager Belangrijkste afzetlanden: Italië, Frankrijk, Duitsland, UK Inkoop: 90% direct bij kwekers, 10% klok Aantal medewerkers: 160

Weinig voorverkoop

Michel de Rijke:

’Italië wil nog steeds bloeiend én kwaliteit’ Welke kanalen belevert Hamiplant in Italië? „Groothandel en tuincentra. We verkopen er kamer- en tuinplanten, waarbij de kwaliteit bovenaan staat. Onze afnemers weten heel duidelijk wat ze willen en geven dat ook aan, tot en met de naam van de kweker aan toe. Uiteraard telt de prijs ook mee, zeker als de planten bedoeld zijn voor de supermarkt.”

Welke planten verkoopt u er vooral? „Het moet er goed uitzien, formaat hebben en bij voorkeur bloeien. Dat is een verandering ten opzichte van vroeger tijden, en dan heb ik het over een jaar of tien geleden. Mijn collega’s hebben het nog wel eens over de enorm grote planten die ze er destijds verkochten. Nog steeds hebben de Italianen een voorkeur voor forse planten. Een flinke anthurium of een mooie phalaenopsis bijvoorbeeld, die kunnen we er goed kwijt.”

Kleinere potmaten

Waar koopt u deze planten? „Voornamelijk rechtstreeks bij de producent. Wij investeren veel in de relatie met kwekers; we staan eind februari bijvoorbeeld samen met een aantal kwekers op de Myplant&Garden in Milaan. De afnemers waarderen dat, die weten graag welk gezicht er schuilt achter een bedrijfsnaam. Ze komen ook vaak naar Nederland voor een beurs of het bezoeken van kwekers.”

Is er veel concurrentie?

Hoe kijkt u naar de toekomst? „Ondanks de crisisjaren blijft de markt in Italië groeien. Ik weet zeker dat wij, met onze klanten, onze sterke marktpositie zullen behouden; de Italianen houden gewoon van Nederlandse planten.”

Verkochte aantallen x duizend

„Jazeker, een flink aantal Nederlandse exporteurs richt zich mede op Italië. Maar de grootste concurrent is wel de lokale kweker. Er zijn kleine bedrijfjes zonder opvolger die op den duur weg zullen vallen, maar er zijn ook kwekers die goed weten waar ze mee bezig zijn en zich helemaal richten op de binnenlandse markt. Ze zijn wel erg afhankelijk van het weer, dus er zijn jaren bij dat we het als Nederlanders wat makkelijker hebben.”

Verkochte aantallen en middenprijs anthurium op de FloraHolland-veilingen van 2011 tot en met 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Afzetzaken Foto: Plantsome

Analyse groene planten

Eindelijk iets meer lucht voor de arecapalm Voor het vijfde jaar op rij werden in 2015 weer minder areca´s verkocht. Maar de middenprijs steeg. En de voortekenen voor 2016 zijn vooralsnog gunstiger.

Foto: Vakblad voor de Bloemisterij

Bedrijf: Plantsome Aanleiding: Nieuwe plantenwebshop

Thom (links) en Axel Persoon Wat is Plantsome? „Plantsome is een plantenwebshop, gericht op de jongere generatie. De consument in de leeftijd van 25 tot 40 jaar koopt nu heel weinig planten en ze weten er ook niet veel van. Terwijl ze eigenlijk best een plant in huis willen hebben. Hier spelen wij op in.”

Waarin onderscheidt jullie webshop zich? „Bezoekers kunnen op Plantsome eenvoudig een plant vinden die bij hen past. Zij kunnen in de webshop heel gericht zoeken. Het wordt bijvoorbeeld ook mogelijk om een foto van de kamer naar ons toe te sturen, zodat wij kunnen adviseren welke plant daar het beste kan staan. Wij helpen klanten kiezen, we geven ze informatie en we helpen ze met het verzorgen van de plant.”

Minder klok

Hoe gaan jullie dat laatste doen? „We hebben een water-alert-app ontwikkeld. Consumenten kunnen hun plant op de app invoeren en aangeven hoe groot de plant is en op welke plek hij staat. Wij berekenen vervolgens hoeveel water de plant nodig heeft en melden dit via een appje aan de gebruiker. Zij kunnen zelf kiezen wanneer zij de melding van het water geven willen ontvangen.”

Trendbreuk

Nu zijn vooral nog ficussen te koop in de webshop? „Mijn broer Thom en ik hebben deze site ontwikkeld en wij zijn de zonen van Erik Persoon van kwekerij Zwethlande. De webshop staat overigens helemaal los van de ficuskwekerij. Nu staan er inderdaad nog veel ficussen in de webshop, maar er worden de komende maand nog veel planten aan het assortiment toegevoegd. Wij willen planten direct bij collegakwekers in gaan kopen, van groen tot bloeiend.”

Hoe promoten jullie Plantsome in de markt? Verkochte aantallen x duizend

Verkochte aantallen en middenprijs areca op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2015. Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

„We zijn nu een maandje live, dus we moeten nog bekendheid gaan krijgen. We doen aan zoekmachine-optimalisatie en daarnaast zijn we bezig met het ontwikkelen van sociale mediacampagnes. Op een gegeven moment moet de mond-tot-mondreclame het gaan doen. Wij streven naar loyale klanten die vanwege de service bij ons planten kopen.”

Over welke service heeft u het dan? „Dat is heel divers. Van hulp bij het kiezen en watergeven van de plant tot het retour kunnen sturen. Een product moet retour kunnen. Dat past in de huidige, moderne tijd. Als je zorgt dat je het goed voor elkaar hebt, wordt daar in de praktijk weinig gebruik van gemaakt. Maar het feit dat de mogelijkheid er is, stelt veel consumenten toch gerust.”

Is de winter eindelijk gekomen? De winter liet lang op zich wachten in Europa. Begin januari sloeg hij alsnog toe. Eerst hard in het noorden en nu voorzichtig in de rest van het land. Maar of hij lang duurt?

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

Meningen over rendementsverbetering lopen uiteen

Bijmengen waterstof in WKK blijft ’smeulen’ Het bijmengen van waterstof in aardgas-WKK’s, om zo het WKK-rendement te verbeteren, blijft de gemoederen bezighouden. Ook afgelopen jaar werden weer diverse onderzoeken uitgevoerd. Desondanks kent de tuinbouw nog altijd geen praktijktoepassingen van het bijmengen van waterstof. Of die er ooit zullen komen, daarover verschillen de meningen. Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

Foto: Joef Sleegers

Ei van Columbus

Ferdi van Elswijk, Prominent: „Het onderzoek naar het bijmengen van waterstof in WKK’s staat nog in de kinderschoenen. Het is zonde om deze innovatie nu al in de kiem te smoren door alleen de nadelen te noemen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Achtergrond

Bijmengen waterstof gebeurde al tijdens WOII

Mogelijke voordelen

Waterstof (H2) is het kleinste en meest voorkomende chemische element. In de natuur komt het vooral voor als twee-atomig gas (H2). Wanneer het zich in een brandstofcel bindt met zuurstof, om zo water (H2O) te vormen, komt energie vrij. Dit biedt de mogelijkheid om het rendement van een motor te verbeteren. De inzet van waterstof om het motorrendement te optimaliseren, is niet nieuw. Al tijdens de Tweede Wereldoorlog waren Duitse tanks voorzien van waterstoftanks, om zo de dieselverbranding te verbeteren. „Ook zorgt het bijmengen van waterstof

in een dieselmotor voor een schonere verbranding. En omdat waterstof geen koolstofverbinding bevat, gaat ook de CO2- emissie omlaag. Door de verhoogde verbrandingstemperatuur stijgt wel de NOxuitstoot”, legt Sander Peeters van Energy Matters uit. Voor het produceren van waterstof moet een elektrolysecel worden ingebouwd in de WKK. De waterstof wordt ingespoten voordat het aardgas de motor ingaat. Het bijmengen van waterstof voor rendementsverbetering van diesel- en benzinemotoren gebeurt vandaag de dag sporadisch.

Spontane ontbranding Duidelijkheid nodig

Geen hoge verwachtingen

In het kort n Bijmengen van waterstof zou het

rendement van een WKK verbeteren. n In WO II werd deze truc al toegepast. n Over de werkelijke rendementsverbe-

tering lopen de meningen sterk uiteen. n Het explosieve karakter van waterstof-

gas kan ook schade aanrichten. n Er is meer onderzoek nodig om een

definitieve conclusie te trekken.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Warmteterugwinning bespaart energie bij ontvochtigen

Nog geen run op nieuwe ontvochtigingstechnieken De meeste telers kiezen ervoor om de ramen open te zetten of een kier trekken om de luchtvochtigheid omlaag te brengen. ’Actief’ ontvochtigen met behulp van ontvochtigingsunits die warmte terugwinnen, gebeurt nog mondjesmaat. Dit heeft vooral te maken met de investeringskosten en het feit dat de kwaliteitswinst sterk verschilt. Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

V Warmte terugwinnen

Beperkte toepassing

Achtergrond

Ontvochtigen met warmteterugwinning Eco Climate Converter Deze ontvochtigingstechniek is sinds vijf jaar op de markt en onttrekt per uur 20 tot 25 liter water aan de lucht. De Eco Climate Converter is een kast waarin waterdamp uit de kaslucht condenseert in een zoutoplossing. Dit gebeurt met een soort ’douche’, waar de kaslucht doorheen wordt gezogen. Het zoute water trekt het vocht aan, wat in resulteert in drogere, warmere lucht. Deze wordt vervolgens weer in de kas gebracht. In dit condensatieproces komt warmte vrij, die weer in de kas wordt gebracht. Om het zout te regenereren is warmte van 65 tot 80°C nodig. Hiervoor moeten een extra aansluiting op de ketel en een aparte

ringleiding door de kas worden aangelegd. Deze warmte wordt na gebruik in de ontvochtiger weer teruggegeven aan de kas, samen met de geoogste warmte.

Vijftig procent energiebesparing

DryGair Dit ontvochtigingssysteem, dat 45 liter water per uur onttrekt, zuigt de natte warme kaslucht aan. Deze lucht condenseert in de unit en wordt vervolgens weer de kas ingeblazen. Volgens Royal Brinkman is een voordeel van de DryGair, die volledig elektrisch is en een plug & play-principe kent, dat er geen verwarmingssysteem op aan hoeft te worden gesloten, om het zout te ontvochtigen.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto: Leo Boon, ArcaZen

Eco Climate Converter bij kwekerij Lankhaar in Bleiswijk. Deze apparatuur is relatief makkelijk in een bestaande kas in te passen.

Verdiepen in klimaatregeling Betere kwaliteit

In het kort n Ontvochtigen met warmteterugwinning kan onder meer met de Eco Climate Converter en met het DryGair-systeem. n Dit kan energiewinst opleveren en een betere productkwaliteit, doordat het kasklimaat beter beheersbaar is. n Deze systemen worden nog weinig ingezet in de sierteelt.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Gewasbijeenkomst pioen:

Drift is aandachtspunt Onkruidbestrijding in pioen is rekening houden met cultivars, grondsoort, jaargetijden, weersomstandigheden en soorten onkruid. Bovendien wordt de wetgeving strenger. Positief is de komst van nieuwe herbiciden voor de onbedekte teelt van pioen. Hechters, verfijnde spuittechniek of de juiste doppen maken het gebruik effectiever en duurzamer. Met minder drift.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

D Driftarme kantdoppen

Achtergrond

Houdbaarheid goed. Uitbloei is aandachtspunt Het gaat goed met de houdbaarheid van pioen. In de kwaliteitscompetitie van FloraHolland zijn 100 cultivars getest en voor een kwart daarvan geldt dat dit 100 of meer stelen betrof over een periode van 3-5 jaar. Soort, teler, weer en afzetketen hebben invloed op het vaasleven, zei projectleider Markt & Product Gerard Gardien van FloraHolland. Hij liet met staafdiagrammen zien dat de gemiddelde houdbaarheid van drie meest geteste cultivars – Sarah Bernhardt, Duchesse de Nemours en Red Charm – tussen 2011 en 2015 licht toenam. Zeven dagen dat is goed haalbaar. Zorgen baart hem het percentage stelen waarvan de bloem zich werkelijk opent. Sarah Bernhardt scoort op dit vlak sowieso al minder ten opzichte van de andere twee cultivars (60-70% tegen bijna 100% volledig bloeiende stelen). Sinds 2013 is echter een duidelijk

daling in percentage bloei te zien bij Sarah Bernhardt. In 2015 kwam van de stelen die meededen aan de kwaliteitscompetie 40%, ofwel 4 van de 10 stelen, volledig open. De 150 telers in de zaal zeiden middels handopsteking unaniem ’ja’ toen Gardien hen vroeg of dit resultaat uiteindelijk negatief is voor de consumentenaankopen. Als mogelijke vervolgstappen werden genoemd: Niet te rauw snijden en in gesprek gaan met de klant. „Of moeten we het collectief oppakken en betaald kwaliteitsadvies gaan aanbieden, of een communicatiecampagne starten richting exporteurs, handelaren en bloemisten. Weten we al wat belangrijker is, houdbaarheid of bloemopening?”, vroeg Gardien aan de aanwezigen. Telers reageerden: ’Ze moeten de keurmeester weer instellen’ en ’te rijpe bloemen wil de handel niet, maar als een rauwe partij

afgekeurd is, dan krijg je na de veiling een belletje van de handel of je ze toch wil leveren’. Een collega-teler vulde aan: ’maar dan wel voor een lagere prijs’.

Pioenweken In 2015 zijn voor de derde keer de zogenoemde Pioenweken gehouden. Met succes, vertelde Gardien. Er was extra omzet en veel positieve respons uit de keten. Door promotie op tv en in bloemenwinkels, informatie via sortimentposters, demonstraties van arrangeurs, acties voor VBW-Bloemisten, het magazine ’365 dagen bloemen’ en inzet van de collectieven/platforms My Peony, PurE seasonal flowers en Summerflowers.nl kwam pioen breed in beeld. Enkele telers deelden fysiek informatie met consumenten door in bloemenwinkels aanwezig te zijn. Dit wil men in 2016 in week 20 t/m 22 zeker een vervolg geven.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto: Hans Neefjes

Voor onkruidbestrijding in de buitenteelt van pioen is afgelopen jaar het middelenpakket uitgebreid. Fabrikanten, toeleveranciers als CAV Agrotheek en LTO Glaskracht Nederland vroegen met succes uitbreiding van bestaande toelatingen via NL KUG (Kleine Uitbreiding Gebruiksgebied). In onbedekte teelt is dat makkelijker dan in bedekte teelt, waar extra eisen gelden.

Nieuwe herbiciden

Service

Digitale ’hulpmiddelen’ Overheden maken afspraken met het vak over het terugdringen van emissie en registratie van teelthandelingen. Voor telers zijn sinds 2015 twee digitale ’hulpmiddelen’ beschikbaar om een en ander te monitoren en vast te leggen. Via www.erfemissiescan.nl kunnen telers gratis onder andere ontdekken hoe ze emissie van gewasbeschermingsmiddelen op het eigen bedrijf kunnen reduceren. De gewasbeschermingsmonitor moeten telers lopende het seizoen verplicht invullen en daarbij motiveren welke teeltmaatregelen ze treffen.

Vakblad voor de Bloemisteri3 (2016)

(Advertentie)

Graag begroeten wij u op de IPM Stand 2C31 in hall 2 Uw leverancier voor perkgoed en chrysanten Brandkamp GmbH Tel.: +49 2874 91 36 0 Fax: +49 2874 91 36 22 www.brandkamp.de

Lelieplanter en ontbollers vallen op Een plantmachine voor leliebroeiers en twee nieuwe machines om tulpen kort voor het bossen te ontbollen. Deze innovaties trokken de aandacht op de Mechanisatietentoonstelling die van 12 tot en met 14 januari in Vijfhuizen is gehouden. Hans Neefjes

Bekijk de ontbolmachines van Potveer, Havatec en Bercomex in actie op:

hneefjes@hortipoint.nl

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Lelieplanter praktijkrijp sonen worden de bollen verenkeld op de aanvoerband gelegd, maximaal elf per rij. Robotachtige ’vingers’ grijpen de bollen en leggen die vervolgens in voorgeboorde gaten. Grond uit een nieuw plantgat valt daarna automatisch op die net geplante bollen. Een plantcapaciteit van 1.500 bollen per manuur is makkelijk haalbaar. Voordelen: arbeidsbesparing, betere werkhouding, een gelijkmatiger plantbeeld en daardoor een uniformer eindproduct. Uitvoerige praktijktesten gaan nu starten.

foto's: Hans Neefjes

Machinefabriek Hans van der Poel heeft voor het vollegronds planten van leliebollen de afgelopen jaren diverse prototypes van machines getekend en soms ook getest. Bij de ontwikkeling van deze machine is samengewerkt met Hans Kok (DLV Plant; nieuwe naam Delphy), loonbedrijf Moek van der Meer en zeven leliebroeiers. De lelieplanter rijdt op vier rupsbanden en kan een voorraad van twintig standaard leliekisten bevatten. De machine begint achter in de kap. Rustig rijdt hij naar voren. Lasers zorgen voor een recht plantbed. Met een of twee per-

Efficiënter tulpen ontbollen Tulpen ontbollen kan sneller en beter en iedere fabrikant van tulpenbosmachines heeft nu een ontboller in zijn portfolio. Richtprijs: € 35.000. Die conclusie is sinds kort te maken. Fabrikant Potveer houdt het voorlopig bij zijn Ontbolmachine Pro die drie jaar geleden op de markt is gezet. De capaciteit van maximaal 16.000 stelen per uur volstaat in de praktijk voor aanvoer van bosmachines, zegt Potveer. Tulpen kunnen direct vanaf de oogstband worden ingevoerd. Omdat de stelen tijdelijk verticaal met de bol naar boven in de machi-

ne hangen, gaan ze gelijkmatiger en individueel richting het gedeelte waar het kneuzen en afsnijden plaatsvinden. Verwijderen van bolresten en bijblad volgt daarna. De individuele behandeling van een steel vermindert de kans op steelbreuk in de ontboller. Alles is instelbaar. Fabrikant Havatec heeft een vergelijkbare uitleg bij zijn ontboller. De eerste vijftien exemplaren zijn afgelopen maanden bij broeiers geïnstalleerd en er zullen er dit seizoen nog vijf volgen. Materialen als rvs en kunststof maken de machine duurzaam en onderhoudsarm. Door het gepatenteerde kneussysteem is steelbreuk volgens Havetec niet aan de orde. Bercomex (zie foto) gaat een stap verder. Tulpen hangen niet tijdelijk, maar voordurend, als zij het nieuwste type ontboller van deze fabrikant doorlopen. Stelen recht leggen en ontkruisen is niet nodig in de aanvoer. In de machine worden als eerste de wortels van de bollen verwijderd, daarna haalt een lintzaag de bolbodem eraf, zodat het kneuzen en bolresten verwijderen beter kan gebeuren. Bijblad scheiden volgt direct daarna. Schone stelen met maximale lengte (dus zonder steelbreuk) zijn het resultaat volgens Bercomex. En de aanvoer is op de juiste hoogte voor overname door hun Furora bos-/sorteermachine. De capaciteit is maximaal 25.000 stelen per uur. Bosmachines werken iets langzamer. De ontboller past zich aan en is door zijn extra capaciteit in staat om aanvoer voor een Furora efficiënter te laten verlopen. De eerste Verticale Ontboller wordt dit seizoen geïnstalleerd.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Anthurium Ambassadeur

(m/v) fulltime

Promoot jij als marketeer graag onze productgroep? Nederlandse telers en veredelaars van anthurium potplanten en snijbloemen hebben de handen ineen geslagen. De promotie van pot- en snijanthurium wordt na zes jaar niet langer in aparte clubs opgepakt. Er is een promotiecollectief opgericht voor de krachtige positionering van anthurium. Het collectief is op zoek naar een enthousiaste marketeer die graag als ambassadeur aan de slag gaat. Functieprofiel Als anthurium ambassadeur ben je hét gezicht van de productgroep en streef je voortdurend naar een maximale verhoging van de populariteit van anthurium. Je weet hierbij nationale en internationale media te bereiken. Je hebt een passie voor tekstschrijven en online communicatie vormt een integraal onderdeel van je werk. • • •

•

Content creatie voor eigen website en diverse social media kanalen; Zorgdragen voor alle activiteiten, die gericht zijn op awareness en salesconversie; Bedenken en ontwikkelen van promotiecampagnes ter bevordering van de interactie met diverse doelgroepen; Rapportage aan het bestuur van het collectief.

Functie eisen • • • • • • • • •

Visie kunnen vertalen naar jaarplannen; Goede projectmanager met organisatietalent; Ervaring met online publicatie van content; Communicatief sterk, Planningsgericht; HBO werken denkniveau; Zelfstandige werker; Uitstekende beheersing van de Engelse en Duitse taal; Relevante werkervaring in de sierteeltsector is een pré.

Ben je marketeer en wil je graag aan de slag als ambassadeur? Stuur dan je sollicitatie en cv naar info@anthurium.info t.a.v. Mattijs Bodegom (voorzitter van het promotiecollectief anthurium)

Amaryllisteler Geert Gerichhausen streeft altijd naar beter

’Productieverhoging sleutel tot Tien jaar geleden maakte Geert Gerichhausen uit Huissen de overstap van freesia naar amaryllis. Een keuze waarvan hij nog geen moment spijt heeft gehad. De ondernemer is tevreden over het rendement van zijn bedrijf. Maar dat gaat niet vanzelf. „Ik zoek continu naar manieren om de productie te verhogen. Dat werpt zijn vruchten af.” Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

Foto: ank van lier

„Wat betreft kostenbesparing hebben we inmiddels de grens bereikt”, ervaart Geert Gerichhausen.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

beter rendementâ&#x20AC;&#x2122; Focus op productieverhoging

Goede middenprijs

Bedrijfsgegevens Bedrijf: De 4 Musketiers. Teler: Geert Gerichhausen. Gewas: Amaryllis. Bijzonderheden: Gerichhausen teelt in Huissen op 2,2 ha zes cultivars: Mont Blanc, Red Lion, Benfica, Telstar en Ferrari. Vooral middels sortiment, plantdichtheid en krijt streeft hij naar productieverhoging. Kostenbesparing is al ver doorgevoerd. De teler is tevreden over afgelopen seizoen. Nieuw plantmateriaal kweekt hij deels in een aparte huurkas van 1.500 m2.

Fusarium

Voldoende toekomstperspectief

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Teelttips Pioen Onkruid Omdat de winter tot nu toe erg zacht blijft is het belangrijk om in een vroeger stadium dan normaal ervoor te zorgen dat de percelen onkruidvrij gespoten worden. Dit afbranden moet echt voor opkomst. Op dit moment beginnen cultivars die gerelatieerd zijn aan de boerenpioen, al op te komen. Waar het gaat om de bodemherbiciden, moet zeker met

Lelie Voldoende koeling Inmiddels zijn de eerste verse bollen van de Hollandse oogst weer in de kas geplant en de komende weken zullen meer partijen volgen. Wees ervan bewust dat de bollen voor opplant voldoende koeling hebben gehad. Meet regelmatig het suiker-

Tulp Augustaziek Dit jaar komt in de vroegbroei nogal eens een aantasting voor van Augustaziek. In sommige gevallen verschrompelen de planten bijna geheel en loopt het uitvalspercentage op tot 30%. Vroeger werd gedacht dat Augustaziek wordt veroorzaakt door

Vaste Planten Winterrust

de schadegevoelige middelen als Stomp, echt voor opkomst worden gespoten. Vorig jaar is erg veel schade veroorzaakt door het later toepassen van dit middel. Het middel Kerb kan ook beter erg vroeg worden toegepast, omdat dit een van de weinige middelen is die beter werkt naarmate ze vroeger en onder koudere omstandigheden worden toegepast. Voor de toepassing van

Chloorprofam is het in de meeste gevallen al te laat. Elk contact van dit middel met een al actieve neus veroorzaakt grote schade.

percentage in de spruiten; als het suikerniveau gaat zakken is de rust gebroken en kunnen de bollen geplant worden. Afhankelijk van cultivar, groeiplaats en rooidatum van de bollen hebben deze ongeveer 6 tot 8 weken koude nodig. Bij twijfel is het verstandiger om de bollen langer bij 2째C te bewaren. Te vroeg opplanten resulteert in een tragere ongelijke opkomst en een mindere takkwaliteit.

PlAMV en kasklimaat Verse Hollandse, met PIAMV besmette leliebollen die vanaf nu in de kas worden opgeplant, laten de meeste virussymptomen zien. Dit wordt mede veroorzaakt door de lange teeltduur van de verse bollen waardoor in de bol aanwezige virussen alle tijd hebben om tot expressie te komen. Om ervoor te zorgen dat PlAMV niet zichtbaar wordt, moet de teeltduur zoveel mogelijk worden verkort. In de

eerste plaats is het dus belangrijk dat de bollen voldoende koude hebben gehad. Houd zodra het gewas opkomt en het blad gaat spreiden een daglengte van 16 uur aan. Probeer symptoomvorming te onderdrukken door bij niet te lage kastemperaturen te telen (lager dan 12째C) en voorkom sterke temperatuurschommelingen. Een kouval in de ochtend bij het openen van het scherm voorkomt u door voor die tijd de kastemperatuur iets

te verhogen. Partijen lelies die besmet zijn met PlAMV kunt u het beste opplanten tussen 1 april en 1 augustus. In deze periode is de kasperiode kort door de hoge lichtintensiteit en kastemperatuur waardoor visuele symptomen worden onderdrukt. Zorg in alle perioden voor een actief kasklimaat omdat lelies die groeien in een actief kasklimaat minder PlAMVsymptomen laten zien.

infecties met het Tabaksnecrosevirus (TNV). Recent onderzoek toonde aan dat het wordt veroorzaakt door Olive Mild Mosaic Virus (OMMV), nauw verwant aan TNV. Ernstige aantasting van Augustaziek in de winter in de bollenteelt leidt tot chlorotische en bruin necrotische strepen op bladeren, waarbij het blad gaat draaien en de planten soms helemaal afsterven. Doordat de planten eerder afsterven treedt opbrengstverlies op. Een minder ernstige aantasting, vooral

optredend later in het seizoen rond en na de bloei bestaat uit ovale en ronde necrotische vlekken. Dit wordt ook wel zomer- of laat-Augusta genoemd. Het OMMV wordt verspreid door de grondschimmel Olpidium brassicae. De schimmel komt op alle grondsoorten in veel percelen voor. Het virus en de schimmel hebben een brede waardplantenreeks als aardappel, tabak, (snij) bonen, spinazie, maar ook onkruiden als muur, zwarte nachtschade, gras-

sen, melde en vele andere soorten onkruiden. De schimmel heeft vochtige omstandigheden en wat hogere temperaturen nodig om aantastingen te veroorzaken. Temperaturen boven 9째C verhogen de kans op Augustaziek, maar ook bij lagere temperaturen worden soms behoorlijke aantastingen gevonden. Op vochtige plekken in het land komt vaak ook meer Augustaziek voor. Er bestaan grote verschillen in vatbaarheid tussen de cultivars. Besmette

percelen en broeigrond blijven jarenlang besmet. Augustaziek is een grillige ziekte, soms treden heftige symptomen op na lichte infecties op het land, maar andersom komt het ook soms voor dat na ernstige aantastingen te velde in de kas weinig symptomen worden gevonden.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Een zachte winter geeft bij vaste planten vaak problemen met de winterrust. Hoewel bij sommige gewassen er al groei in de neuzen komt, wil dit nog niet zeggen dat de plant al uit de winterrust is. Elke scheut op de plant reageert namelijk op zichzelf. Het kan dus zijn dat toevallig alleen die ene, vaak te jonge scheut nu reageert. Hoe warmer de winter, hoe later er met forceren kan worden gestart. Voor de meeste vaste planten zal dit betekenen dat een tunnel erover plaatsen voor 1 maart een ongelijk en zwakker gewas tot gevolg zal hebben. Beter iets langer wachten en de tunnel daarna wat warmer houden, dan een plant forceren die hier niet aan toe is. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Hans Kok, Delphy 0620398266

Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070 Alex Buis Tulpenadvies, 06 423888337 Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Schoffelen

Primula acaulis Bloei Door de wederom zachte herfst en eerste deel winter zijn veel primula’s vroeger in bloei. De geplande bloeispreiding over vooral het midvroege primulaseizoen verloopt daardoor minder gunstig. Pas de laatste weken is er een afname van de snelheid in bloeiontwikkeling door de kortere en relatief donkere dagen en de lagere temperaturen. Nu de dagen weer lengen kan het zaak zijn om op dagen met veel instraling snel te schermen om de warmte buiten te houden.

Alar Zo lang de temperatuur buiten laag is, zal de ontwikkeling ook traag zijn. Echter, wanneer het zachte weer

Lisianthus Voorkom natslaan Tijdens een vorstperiode vraagt het klimaat extra aandacht. Om condensatie te voorkomen moet de temperatuurlijn zo vlak mogelijk blijven. Bij een te snelle stijging met 2 tot 3°C per uur kan het gewas natslaan als de gewastemperatuur onder het dauwpunt komt. Als door de vorstbeveiliging niet kan worden geventileerd is het lastig de temperatuurlijn vlak te houden. De kastemperatuur stijgt te snel als ’s middags het energiedoek stapsgewijs sluit en de assimilatielampen blijven branden. Bij een hoger geïnstalleerd vermogen is het dan te overwegen om de Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

in de januari doorzet, zijn er ook mogelijkheden om via remmiddelen de bloei nog wat te vertragen. Zo is er ervaring opgedaan met het spuiten van Alar in januari. Voorwaarde is dan wel dat de planten knoppen hebben die net zijn aangelegd. De hartblaadjes bedekken dan namelijk nog de bloemknoppen. Zijn de knoppen te ver ontwikkeld, dan kan er na een bespuiting met Alar bloemmisvorming ontstaan.

Stand gewas De wijze van bespuiting wordt mede bepaald door de stand van het gewas. Indien het gewas erg donkergroen is en geremd is met Tilt, is het aan te raden om eerst minimaal een week geen remmiddel toe te pas-

helft van de lampen tijdelijk af te schakelen zodra het energiedoek sluit. Beter is het om de assimilatielampen dan helemaal uit te doen. Vanwege werktijden komt dat niet altijd uit, zeker als het doek bij extreme kou vroeg sluit. Bij vroeg dicht gaan van het doek is het raadzaam 5% kier aan te houden. Het doek mag pas helemaal dicht op het moment dat de lampen uitgaan.

Piek in de ochtend Wanneer ’s ochtends vroeg de lampen aan gaan schiet de kastemperatuur weer te snel omhoog. Een deel van die warmte wordt afgevoerd via een kier in het scherm, maar de temperatuur daalt niet genoeg omdat de luchtramen dicht blijven door de vorstbeveiliging. Een grotere kier is geen

sen alvorens te starten met de Alar-bespuiting. Alar heeft immers ook een groeiremmende werking. De beste ervaring is dat een Alar-bespuiting twee keer moet worden gegeven in een concentratie van 2 tot 3 g/l met een tussenpose van zeven tot tien dagen. Er zijn twee soorten Alar die kunnen worden toegepast, namelijk Alar 64 en Alar 85. Alar 85 heeft de hoogste concentratie werkzame stof. De concentratie mag maximaal 2 g/l water zijn. Voorwaarde is wel dat de kastemperatuur boven de 10°C is tot enkele uren na de toepassing.

Florensis, 078-6233200

optie, want hierdoor kunnen de toppen van het planten afkoelen, met natslaan tot gevolg. Het op tijd verlagen van de gevraagde kastemperatuur en een verlaging van de maximumbuis als de lampen aan gaan zijn essentieel, maar niet voldoende. Ook het aanschakelen van de lampen in twee stappen helpt mee om de temperatuurlijn rustiger te laten oplopen. Laat het energiedoek in de ochtend niet te vroeg open lopen en liefst in kleine stappen. Anders is de kouval erg groot en na een kouval volgt ook weer een stijging van de kastemperatuur. Met alle ongewenste gevolgen van dien.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouw adviezen, 071-5416564

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

#4dgnplantchallenge# ’Tex, voor jou de laatste galerij.’ ’Potten! Ter racotta! Drie! Eh, viooltjes!’ Die laatste klopt. Volgende plaatje. Geraniums. ’Pas!’ Volgende plaatje. Een fuchsia. ’Eh… Narcissen! Hyacin ten! Pas!’ Volgende plaatje. Hortensia’s. ’Dit is echt mijn zwakste ding. Blauwe druif? Blauwe bloem? Pas!’ Wie er precies mee begonnen is weet ik niet, maar het is een succes. De #4dgnplantchal lenge op Twitter en Facebook. Het onder de aandacht brengen van kamerplanten loopt als een trein. Het principe is simpel. Vier dagen lang plaats je een foto van een kamerplant op social media en op het eind nomineer je iemand anders om het stokje over te nemen. Of twee anderen. Of vier. Net wat je wil. De actie verspreidt zich vervolgens als een kettingbrief. Ik zag zelfs Alexander Pechtold een foto tweeten van de Catharina Pechtold-roos. Uit eigen tuin. Ik heb geen idee wat het oplevert, maar het is natuurlijk wel een schattige manier om reclame te maken voor je product. En dat is hard nodig, daar getuigt het fragment hierboven wel van. Deelnemers aan het programma De slimste mens die zich vertwijfeld afvragen welke tuin planten er voorbij komen. Ja, ze zullen ze her kennen, maar de bijbehorende naam? En niet alleen Tex, een jonge vent. Ook een oude rot als Ernst Daniel Smid kon uiteindelijk alleen nog maar een dahlia opnoemen. Zelfs Philip Freriks was sprakeloos over zoveel gebrek aan kennis. Maar ja, hij had het op papier staan. En dan hebben we het over deelnemers die wel moeiteloos de namen weten op te lepelen van Nederlandse acteurs die in Hollywoodfilms hebben gespeeld. Die zonder problemen allerlei overblijfselen uit de oudheid herkennen. Maar producten die in elk tuincentrum volop te koop zijn? Geen idee. Het was voor mij het zoveelste bewijs dat we met bloemen en planten een bijrol vervullen in de maatschappij. Want als mensen afrikaan tjes aanzien voor mandarijnen en lavendel voor heide, dan zakt de moed toch wel een beetje in je schoenen. Hoe moet zo’n consument ooit in de winkel gaan vragen om lisianthus of phalae nopsis? Ik hoop dat deze #4dgnplantchallenge nog even voortduurt. Misschien moet er ook zoiets komen voor snijbloemen. Maar of het echt helpt?

Nieuws

foto: HANS NEEFJES

Beperkte proef over fusarium in amaryllis

Uitval door fusarium komt steeds vaker voor in amaryllis. Kleinschalig word gezocht naar oorzaken en oplossingen

Zes jaar Improvement Centre

Redactie E-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Joef Sleegers (071) 565 96 42, jsleegers@hortipoint.nl

Uitgever Het Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen Schipholweg 1, 2316 XB Leiden Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: svs@hortipoint.nl Website: www.hortipoint.nl

Vakredactie POLITIEK EN ECONOMIE Quincy von Bannisseht (071) 565 96 37, qvb@hortipoint.nl Peter van Leth (071) 565 96 88, pvanleth@hortipoint.nl

Eindredacteur Jenny Mostert (071) 565 96 33

Secretariaat Linda Laman Alice Hoogenboom

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement kunt u aanvragen bij de abonnementenservice van Abonnemen www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Ook via www.vakbladvoordebloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen. Op deze website vindt u ook de prijzen van de verschillende abonnementen. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of via de site. Ook voor informatie over een lopend abonnement kunt u contact opnemen met de abonnementenservice.

Colofon

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

MARKT EN AFZET Arie-Frans Middelburg (071) 565 96 87, afmiddelburg@hortipoint.nl Cindy van der Zwet (071) 565 96 30, cvanderzwet@hortipoint.nl TEELT EN TECHNIEK Hans Neefjes (071) 565 96 38, hneefjes@hortipoint.nl

Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie

(071) 565 96 78 (071) 565 9679

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Accountmanager: Gert-Jan Bloemendal, (0342) 49 48 07, g.bloemendal@bdu.nl Media-adviseur: Martin ten Hoven, (0342)- 494291 Verkoopleider: Ron van de Hoef, (0342) 494 263, 06 51 80 63 25, r.v.d.hoef@bdu.nl

niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Druk: Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

klimaatneutraal natureOffice.com | NL-215-194179

gedrukt

Dit vakblad is gedrukt op FSC®-gecertificeerd papier en klimaatneutraal geproduceerd.

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Kasgenoten

A genda 27 jan Symposium Slimme adaptieve gevels voor kassen en U-bouw, Rotterdam. Info: www.haagsehogeschool.nl 29 jan Presentatie uitkomsten IDC-traject, Bleiswijk. Info: www.greenporthorticampus.nl 29 jan Dag van de Tulp, proeftuin Zwaagdijk, 13.30 uur. Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl 6 feb Leo Ammerlaan-loop (in de kas), 13.30 uur, Bleiswijk. Info: www.leoammerlaan.nl/loop 18-21 feb Vaktentoonstelling Zwaagdijk. Info: www.vaktentoonstelling.nl 19-22 feb Lenteflora, huisbroei- en bloembollenshow, Lisse. Info: www.lenteflora.nl 2-3 apr Kom in de kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl 14-16 jun GreenTech Tradeshow, Beurs, Amsterdam RAI. Info: www.greentech.nl 14-17 jun FlowerTrials, diverse regio’s. Info: www.flowertrials.com

LTO Glaskracht Nederland 10 maa PlantgezondheidEvent, Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk 7 apr EnergiekEvent, Bleiswijk 9 jun WaterEvent, Bleiswijk Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Keukenhof 24 maa-16 mei Lentepark, Lisse. Info: www. keukenhof.nl Bloemenshows: 24-29 maa Tulpen 24 maa–5 apr Hyacinten - 24 maa–28 apr Bloeiende heesters - 24 maa–16 mei Orchideeën, Anthurium, Potplanten, Amaryllis, Bol-op-Pot, Lelie - 31 maa–5 apr Freesia - 7–12 apr Gerbera - 14–19 apr Rozen - 21–25 apr Narcissen- en Bijzondere bolgewassen - 25 apr–1 mei Tulpen - 27 apr-3 mei Alstroemeria - 29 apr–16 mei Vaste planten - 5–10 mei Chrysant- en Calla - 5–16 mei Lelie - 12–16 mei Anjer- en Zomerbloemen

Buitenland t/m 24 jan Grüne Woche, Berlijn, Duitsland. Info: www.grünewoche.de 26-29 jan IPM, Essen, Duitsland. Info: www.ipm-essen.de 16-18 feb Salon du Végétal, Angers, Frankrijk. Info: www.salonduvegetal.com 24-26 feb Myplant & Garden, Milaan, Italië. Info: myplantgarden.com 26-28 feb HortiExpo, horti- en mechanisatiebeurs, Pune, India. Info: www.hortiexpo.com 9-11 maa World Floral Expo, Los Angeles, Verenigde Staten. Info: www.worldfloralexpo.com

FOTO: JOEF SLEEGERS

Binnenland

Leeftijd: 28 jaar Plaats: Spanbroek Teelt: matricaria, lelie, tulp en iris Oppervlakte: 1,7 ha

Gertjan Knol Welke opleiding heeft u gedaan? „MBO plantenteelt. Sinds kort ben ik gestart met een deeltijdopleiding HBO agrarische economie. Dit is het goede moment daarvoor, omdat ik nog jong ben en mijn vader nog meewerkt in het bedrijf. De studie doe ik deels om op ons eigen bedrijf te gebruiken, deels om iets achter de hand te hebben voor als het ooit misgaat met de bloemen in Nederland. Het is een hele omslag om weer in de schoolbanken te zitten, en het kost veel tijd, maar het is wel leuk. We zijn met vijftien jongens, allemaal tussen 24 en 30 jaar. Tuinders, bollenkwekers, tulpenbroeiers; we zitten allemaal in dezelfde situatie.”

Kunt u de nieuwe kennis toepassen op het eigen bedrijf? „Ja, ik leer anders naar het bedrijf te kijken. Vroeger deden we dingen vooral op de automatische piloot. Nu leer ik meer de economische cijfers te gebruiken. Het komt ook van pas als ik een marketingplan schrijf. Het zit in kleine dingetjes.”

Wat is uw uiteindelijke ambitie? „Ik heb niet echt een doel. De laatste paar jaar zijn heel roerig geweest. Het is een kwestie van de juiste beslissing nemen op het juiste moment. Ik heb nog geen idee hoe volgend jaar eruit ziet. Mogelijk gaan we weer iets anders telen. Dat maakt het lastig om ver vooruit te denken. Wel wil ik elk jaar een beetje groeien door het bedrijf beter te benutten en de teelten beter te plannen.”

En een groei van de oppervlakte? „Ik kan hier niet uitbreiden. Dat hoeft van mij ook niet. Ik wil geen megabedrijf en de hele dag op kantoor zitten. Dat betekent wel dat ik me als kleine kweker moet onderscheiden. Dat ik moet doen waar ik goed in ben.”

Waar bent u goed in? „We zijn flexibel met verschillende teelten. Met tulpen bijvoorbeeld pieken we tussen week 7 en 11, en daarna zijn we weg. Vroeger hadden we alstroemeria, maar daarmee haalden we niet de productie die anderen wel haalden. Toen JB Matricaria wegviel, zagen we mogelijkheden om over te schakelen naar matricaria. Dat is ons goed bevallen. Korte teelten liggen ons beter. Daarmee kunnen we snel inspelen op de markt.”

Wat vindt u leuk om te doen?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

Vakblad voor de Bloemisterij 3 (2016)

Foto’s

Filmpjes

„Behalve de teeltwerkzaamheden vind ik het ook leuk om te klussen. Vorig jaar heb ik belichting en hijsverwarming opgehangen. Binnenkort ga ik het bovennet verdubbelen van twee naar vier buizen per kap. Dan kunnen we overal met de oogstband de kap in. In mijn vrije tijd ben ik een enorme fan van wintersport. Ik ben net terug uit Italië, en ik denk dat ik dit voorjaar nog een keer in Frankrijk ga skiën.”

Krijten en reinigen Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

Kuma II B.V.

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

Gereedschap en matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

Tevens alle stoomwerkzaamheden Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

Groot assortiment uitgangsmateriaal • Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

● ● ● ●