Tel 21 2013

21 Vakblad voor de groenvoorziening | 35e jaargang | 10 oktober 2013

Kloosterpark GrootGroenPlus Entente Florale Agria 3400 egt en zaait

Voorplaat.indd 1

07-10-13 13:57

www.vermeer-benelux.com

519300.indd 2

7-10-2013 12:59:26

Inhoud

Nummer 21 | 10 oktober 2013

Nieuws 4 Positieve reacties op Landelijke Open Dag 5 VHG publiceert eerste resultaten van Economische Barometer 6 Aantal hoveniersbedrijven blijft toenemen 7 Aftrap campagne Vitale Groene Stad tijdens Nationale

Groendag in Apeldoorn 8 Uitgesproken: ’De groene vakman moet zijn klant op

herfst- en wintersortiment wijzen’ 9 Tuin en Landschap online

Sortiment 16

11 Boom van het Jaar in nieuw jasje 12 Lijsterbessen, functioneel en mooi 16 Doelgroepenbenadering GrootGroenPlus slaat aan 18 Hans Kramer stelt voor: Carex alba 21 Viburnum dentatum

Bedrijf en Organisatie

22

22 Burgerparticipatie rode draad bij groencompetitie 24 Managementsysteem om klanten te binden 27 Zo-zit-dat: Wat te doen bij ziekte werknemer tijdens vakantie?

Ontwerp en Inrichting 28 Moderne kruisgang in sereen stadspark 32 Braakliggende gemeentegrond wordt moestuin

Aanleg en Onderhoud Foto voorplaat Gerdien de Nooy

34 Alle Nederlandse bomen in één register 37 Werk in uitvoering: Beschermde vissoorten onderzoeken 28

Machines en Gereedschap 38 Eggen en zaaien met de Agria 3400

Service 43 44 46 47

Gespot: Eerste groenbeurs Kalkar bescheiden succes Leveranciersnieuws Agenda | colofon Groene gast: Henk van Blerck

38

TuinenLandschap | 21 | 2013

Inhoud.indd 3

3 07-10-13 13:56

Nieuws

Positieve reacties op Landelijke Open Dag Een van de deelnemers is Balkenende Hoveniers uit Lisserbroek. Eigenaar Arjen Balkenende heeft buiten folders en tijdschriften uitgestald. Wat vindt Balkenende van het idee van een landelijke open dag? „Ik vind het een super initiatief van de VHG. We hebben de afgelopen jaren met z’n allen Foto Harry Verkuylen

Brancheorganisatie VHG organiseerde zaterdag 28 september voor de eerste keer een landelijke open dag voor hoveniers. Zo’n tachtig bedrijven openden hun deuren voor het publiek. De opkomst varieerde van een handvol tot honderden bezoekers, maar alle deelnemers waren positief over het initiatief.

vreselijk zitten slapen. Dit is een positieve draai. Mijn verwachting voor vandaag is laag, maar over vijf jaar moet dit een begrip zijn.”

Balkenende vindt dat hij als VHG-lid moet meedoen aan de open dag. „Er doen tachtig bedrijven mee van de duizend aangesloten bedrijven. Ik kan eerlijk gezegd niet begrijpen waarom je niet mee zou doen.”

Balkenende heeft bewust geen reclame gemaakt voor de open dag. „Op zich heb je maar een of twee klanten nodig op zo’n dag, dat is genoeg. Twintig is te veel voor een goede kennismaking. Ik ben ook benieuwd hoeveel mensen VHG weet te bereiken.”

Drempel

Op de open dag bij M. van der Spek Hoveniers in Benthuizen kwamen zo’n driehonderd bezoekers.

Balkenende houdt zelf iedere derde zaterdag van de maand open dag, waar nieuwe maar ook vaste klanten op afkomen. „Je merkt toch dat er een soort drempelvrees bestaat om bij een hovenier langs te gaan. Een

open dag is een prima manier om de drempel te verlagen.”

Bij VHG-voorzitter Rien van der Spek kwamen zaterdag ruim driehonderd bezoekers op zijn bedrijf in Benthuizen. Hij is dan ook positief over de belangstelling. „Er is veel interesse van mensen die anders niet op je bedrijf komen. Het is ook een goede manier om je te profileren naar je omgeving.”

Van der Spek is ook enthousiast over het feit dat niet alleen de vakgroep Hoveniers aan de open dag heeft meegedaan, maar ook andere vakgroepen. „Volgend jaar kunnen we het misschien VHG-breed organiseren.”

De VHG-voorzitter vindt het goed dat de branche op deze manier meer naar buiten toe treedt. „We hebben zo’n mooi vak, maar we vertellen het nog te weinig naar buiten toe.” De open dag wordt binnen VHG geëvalueerd waarna wordt gekeken wat er nog meer kan worden gedaan volgend jaar. <

Commentaar

Geld voor groen Het zijn interessante tijden in de groenbranche. Terwijl het Productschap Tuinbouw zijn laatste kunstje uitvoert in de vorm van een arbeidsmarktonderzoek, voordat de stekker er eind dit jaar definitief uitgaat, ontpoppen zich elders nieuwe initiatieven op het gebied van onderzoek en promotie.

Zo heeft VHG deze maand haar eerste Economische Barometer gepubliceerd. Om echt een goed beeld te krijgen van hoe de sector zich ontwikkelt, zouden nog wel wat meer bedrijven mogen deelnemen, met name specialistische bedrijven. Maar het begin is er, zodat op den duur ook kan worden vergeleken met voorgaande jaren en een trend zichtbaar wordt.

Vorige week vond ook de eerste Landelijke Open Dag Hoveniers plaats onder de vlag van VHG. De stemming was positief, met bezoekersaantallen uiteenlopend van een handjevol tot enkele honderden.

Maar alle deelnemers hielden nieuwe opdrachten

4

TuinenLandschap | 21 | 2013

NieuwsPag_4-5_B.indd 4

over aan de open dag. Ook hier geldt dat zich nog wel wat meer bedrijven mogen aanmelden. Zoals hovenier Arjen Balkenende elders in dit nummer zegt: „Waarom zou je níet meedoen?”

Dan zijn er nog de campagnes van De Vitale Groene Stad en iVerde. Beiden richten zich op gemeenten en lokale politieke partijen om groen hoger op de agenda te krijgen. De Vitale Groene Stad doet dat middels een kleurige poster met verwijzingen naar onderzoeksresultaten, iVerde komt binnenkort met een onderzoek naar het effect van bezuinigingen op openbaar groen. Natuurlijk zou het beter zijn wanneer één campagne zou worden gevoerd, maar de realiteit is dat met het wegvallen van het PT de groensector wat versnipperd raakt. Het is te hopen dat het effect van de inspanningen niet versnippert, en uiteindelijk tot meer geld voor groen leidt. Want daar is het natuurlijk allemaal om te doen.

Ralph Mens vakredacteur

07-10-13 13:56

VHG publiceert eerste resultaten van Economische Barometer VHG publiceert vanaf nu ieder kwartaal de resultaten van de Economische Barometer op haar website. Het gaat daarbij om de verwachtingen van panelleden met betrekking tot de ontwikkeling van hun omzet en bedrijfsresultaten voor het komende kwartaal.

Volgens Richard Maaskant, hoofd ledencontact bij VHG, is gewacht met publicatie van de resultaten omdat eerst is gekeken welke cijfers representatief zijn voor de hele branche. „De cijfers zijn gebaseerd op deelnemende bedrijven in ons vaste panel. Hierin zijn verschillende segmenten vertegenwoordigd, maar niet alle vakgroepen zijn even sterk vertegenwoordigd. Met name specialismen zoals interieurbeplanting, dak- en gevelgroen

en boomspecialisten zijn nog onvoldoende vertegenwoordigd in het panel. Die cijfers kun je dus niet op één hoop gooien.”

Momenteel bestaat het panel uit 150 VHG-leden, waarvan er tussen de 40 en 70 concreet meedoen aan de enquêtes.

Uit de gevalideerde enquêtes worden vervolgens gegevens gefilterd die per kwartaal worden gepubliceerd.

Wat volgens Maaskant opvalt is dat de uitersten binnen de sector verder uit elkaar liggen dan een aantal jaren geleden. „Op zich zijn bedrijven wel positief gestemd, maar ze moeten er harder aan trekken om genoeg omzetvolume te genereren en te zorgen dat de orderportefeuille goed gevuld blijft. Er wordt scherper geoffreerd en een fout kan ertoe leiden dat je een project verliest.”

Het beeld voor dit jaar is dat veel bedrijven een slecht 1e kwartaal draaiden, met name door de strenge winter, en dat het 2e en 3e kwartaal dit onvoldoende compenseren om zwarte cijfers te kunnen schrijven. „De meeste bedrijven zitten op break even of verlies.

Vooral de combinatie van een strenge winter en de marktontwikkeling zorgen ervoor dat financiële reserves verdampen en in sommige gevallen de schuldenlast oploopt.”

Omzetontwikkeling Van alle typen deelnemers verwachten de eenpitters, de kleine (1-3 fte) en middelgrote hoveniers (10 fte) voor het 3e kwartaal een positieve omzetontwikkeling (respectievelijk 40, 20 en 50%). Bij de gemengde bedrijven (groenvoorzieners/

hoveniers) heeft 29% een neutrale verwachting en verwacht 71% een omzetdaling in het 3e kwartaal.

VHG is sinds oktober 2012 bezig met de Economische Barometer, zodat straks ook een vergelijking met vorig jaar kan worden gemaakt. Maaskant: „Dat geeft een extra dimensie aan de cijfers. Ook willen we het panel verder uitbreiden met een aantal bedrijfssegmenten.”

Op 24 oktober wordt bij Helicon in Den Bosch een bijeenkomst voor deelnemers aan de Economische Barometer gehouden. Tijdens de workshop krijgen deelnemers uitleg over de mogelijkheden van het dashboard van de Economische Barometer. Daarmee kan men zelf benchmarkrapporten samenstellen. <

Nationale Gazon Demodag trekt driehonderd bezoekers Foto Limagrain

Ruim driehonderd hoveniers en gemeentelijk groenbeheerders bezochten eind september de vierde Nationale Gazon Demodag in Eemnes.

De dag stond in het teken van praktijkoplossingen voor de aanleg en het onderhoud van gazons, gepresenteerd op 8.000 m2 demoveld op het bedrijf van Gramefo Graszoden. Een collectief van tien leveranciers uit de groensector toonde de laatste ontwikkelingen in tuinen parkmachines, grassen, bemesting en bodemanalyse, gewasbescherming en beregeningstechniek. Organisatoren zijn graszaadbedrijf Limagrain/ Advanta, meststoffenleverancier DCM en John Deere-dealer Kraakman Perfors. <

TuinenLandschap | 21 | 2013

NieuwsPag_4-5_B.indd 5

5 07-10-13 13:56

Nieuws

Aantal hoveniersbedrijven blijft toenemen

Dat staat in het arbeidsmarktonderzoek dat het Productschap Tuinbouw (PT) heeft gepubliceerd. Het is het laatste arbeidsmarktonderzoek dat onder de vlag van het PT uitkomt.

Richard Maaskant, hoofd ledencontact van VHG, is verrast door het aantal nieuwe bedrijven, maar niet door de ontwikkeling. „Je ziet dat veel bedrijven vaste dienstverbanden ontbinden als gevolg van de crisis. Deze werknemers beginnen vervolgens voor zichzelf. Dat leidt tot een stijging van het aantal zzp’ers in de branche.”

Maaskant verwacht dat, wanneer de economie weer aantrekt, veel zzp’ers weer in vaste dienst zullen gaan en het aantal bedrijven zal afnemen.

Verdubbeld In 2000 stond het aantal bedrijven in de groensector nog op 4.000, 12 jaar later was het aantal bijna verdubbeld tot 7.700.

Sinds de millenniumwisseling nam het aantal hoveniersbedrijven – vaak eenmanszaken – gemiddeld met 7,5% per jaar toe.

Het aantal arbeidskrachten in de groensector is in 2012 licht afgenomen ten opzichte van 2011, van 47.700 naar 47.200.

Grootste groep zijn de tijdelijke arbeidskrachten met 17.000, gevolgd door vaste werknemers met 15.000.

Het aantal meewerkende gezinsleden in de sector kwam uit op 7.700 terwijl in totaal 7.500 uitzendkrachten werkzaam waren. <

Foto Alpha Communications

Het aantal bedrijven in de groensector is toegenomen van 7.200 in 2011 naar 7.700 vorig jaar, een stijging van bijna 7%.

In tegenstelling tot de rest van de tuinbouw, neemt het aantal hoveniersbedrijven en groenvoorzieners nog steeds toe. Het gaat daarbij met name om eenmansbedrijven.

Bollen voor bijen planten in Veenendaal Chris Verdegaal van Uittenbogaard vult de plantmachine met een speciaal bloembollenmengsel voor bijen. Ruim 90.000 bollen zijn speciaal geselecteerd omdat ze een positieve bijdrage leveren aan bijenvolken. Het planten gaat extra snel doordat er gebruik wordt gemaakt van een planten-onder-grasmachine, die 25.000 bollen per uur plant. De machine tilt het gras op en strooit het bollenmengsel onder de zoden. In totaal wordt 370 m² beplant. Veenendaal is de eerste gemeente die dit najaar het mengsel plant. Nederlek, Noordwijk, Overbetuwe en Steenbergen volgen. <

c o l u m n

Garantie Er kwam een mailtje binnen: „Een tijdje geleden hebben jullie hortensia’s geplant in onze voortuin. En ondanks onze goede zorgen zijn deze planten nauwelijks gegroeid. Hoe ga jij hier mee om?” Ik stuurde meteen een antwoord terug: ,,Zoals destijds afgesproken, hebt u garantie op zowel het plantmateriaal als de arbeid in het eerste jaar na aanplant. Ik zal het even voor u nakijken en dan komen we er zo spoedig mogelijk op terug. ’s Middags dook ik in de administratie en wat bleek: de hortensia’s waren aangeplant in november 2008. Ik begon een gevecht met het stemmetje in mezelf. Moest ik nou garantie gaan geven op aanplant van vijf jaar geleden? Een marketeer vertelde me ooit: „De klant heeft altijd gelijk.” Het ging maar om tien hortensia’s, daar viel ik niet van om. Het zou van goede service getuigen. Maar ja, als ik dit ging doen, had ik zo mails van de hele tennisvereniging waar

6

TuinenLandschap | 21 | 2013

NieuwsPag_6-7B.indd 6

mevrouw bij is. Ik kwam tot een conclusie en stuurde een mail terug: „Geachte mevrouw, helaas is gezien de lange tijd die is verstreken na aanplant de garantie niet meer van toepassing. Uiteraard ben ik u wel graag van dienst met advies of anderszins.”

De stemming werd nu grimmiger. Mevrouw stuurde een bericht terug: „Wat een teleurstelling. Je rijdt hier minstens twee keer per dag voorbij. Je had al lang kunnen zien dat hier geen mooie hortensia’s staan te bloeien! Jammer dat je deze kans om service te verlenen, laat schieten.” Dat raakte een gevoelige snaar. Ik besloot haar te bellen, bleef rustig en legde haar uit dat het voor mij echt geen haalbare kaart zou zijn om vijf jaar lang garantie te geven op beplantingen. Ik bood aan graag langs te komen voor advies met betrekking tot de watervoorziening van de planten en bemesting. Haar wedervraag: „Is dat allemaal nodig dan?”

Bart Hoes tuinontwerper Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier

Jack van Haperen sales@formaverde.nl

07-10-13 13:56

Aftrap campagne Vitale Groene Stad tijdens Nationale Groendag in Apeldoorn

Entente Florale-voorzitter Jaap Spros reikte de posters uit aan Kees Jan de Vet van de VNG, Lian Merkx van Platform31 en Rob van Brouwershaven van het ministerie van Economische Zaken. Thema van de campagne is ’Groen, het kapitaal voor gemeenten en haar inwoners’. De poster maakt onderdeel uit van de campagne rondom de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart volgend jaar.

De Vitale Groene Stad wil de politiek en inwoners informeren over het belang van een groene leef- en werkomgeving.

Op de poster staan tal van voorbeelden die afkomstig zijn van recente onderzoeken. Het doel is dat de partijen geïnspireerd raken om deze kennis te

verwerken in hun partijprogramma’s.

De vertegenwoordigers van de drie organisaties lieten na de uitreiking hun licht schijnen op het belang van een groene woon- en leefomgeving.

Somberheid Volgens De Vet is er momenteel veel somberheid bij gemeenten als gevolg van de economische crisis. Het is volgens hem dan ook nodig om gemeenten bewust te maken dat groen toegevoegde waarde heeft en dat dit in de collegeprogramma’s wordt opgenomen. VNG gaat daarom na de gemeenteraadsverkiezingen in maart een kader met vijf inspiratiepunten sturen naar alle gemeenteraden.

Kees Jan de Vet van de VNG licht dit toe: „De kern is: wat wil je als gemeente in 2018 gerealiseerd hebben op het gebied van groen? In het kader komen zaken aan de orde zoals een verbinding tussen groen en

het Energie Akkoord, groen en grondposities et cetera.”

Overheidsvisie Rob van Brouwershaven van het ministerie van Economische Zaken stelde dat natuur vele verschijningsvormen kent. „Natuur begint in de tuin, in het openbaar groen van de stad. Natuur is overal te vinden, niet alleen in natuurgebieden.”

Volgens Van Brouwershaven wordt dit ook de insteek van een nieuwe overheidsvisie op natuur die begin volgend jaar verschijnt. Centraal daarbij is de vraag: wat wil de burger met natuur? Participatie wordt dan ook een van de pijlers waarop het natuurbeleid rust.

TEEB Lian Merkx van Platform31 benadrukte het belang van TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) voor het inzichtelijk maken van de baten van groen. Een nieuwe app die op 28 november in Utrecht

wordt gepresenteerd, moet voor gemeenten inzichtelijk maken wat de meerwaarde van groen is.

Merkx: „Deze app is met name een batentool die helpt met gedachtenvorming bij planning. Wie wil je bij een project betrekken? Hoe kun je leren denken in baten in plaats van in kosten.”

De app geeft geen inzicht in de kosten die met een project gemoeid zijn. Een dergelijke berekening is te specialistisch en vereist ingewikkelde rekenprogramma’s.

De nieuwe app is met name bedoeld om de discussie rond groen op gang te brengen.

Kiezen voor Bomen Dit jaar heeft Stichting Nationale Boomfeestdag gekozen voor het thema ’Kiezen voor Bomen!’ Het thema kan zowel door gemeenten als basisscholen op eigen wijze worden ingevuld. Het thema sluit tevens aan op de gemeenteraadsverkiezingen. Stichting Boomfeestdag en Entente Florale gaan daarom gezamenlijk de lokale politiek informeren over de waarde van groen voor bewoners

Groningen Groenste Stad van Nederland Bij de prijsuitreiking van Entente Florale werd Groningen uitgeroepen tot Groenste Stad van Nederland. De jury van de groencompetitie had vooral veel waardering voor de participatie van burgers bij het groen in de stad. Dalfsen werd uitgeroepen tot Groenste Dorp van Nederland. Beide gemeenten sleepten ook themacertificaten in de wacht, respectievelijk voor Groen en Burgerparticipatie en Groen en Gezondheid. Brunssum kreeg het themacertificaat voor Groen en Economie. De prijzen werden uitgereikt door Entente-voorzitter Jaap Spros (links) en groenambassadeur Lucas Bolsius (2e van links) tijdens de Nationale Groendag.

Foto Ralph Mens

Foto Alpha Communications

De eerste posters voor de campagne van Vitale Groene Stad in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen zijn uitgereikt tijdens de Nationale Groendag in Apeldoorn.

TuinenLandschap | 21 | 2013

NieuwsPag_6-7B.indd 7

7 07-10-13 13:56

Uitgesproken

De groene vakman moet zijn klant op herfst- en wintersortiment wijzen

De gemiddelde consument heeft daarom geen idee wat er mogelijk is in de herfst en de winter. Tuinarchitecten en hoveniers hebben daarom de taak

Als je maar één foto van je tuin mag laten zien, zal dat zelden een herfstfoto zijn.

om klanten op het uitgebreide herfst- en wintersortiment te wijzen.

Wanneer klanten bij mij komen, zijn ze gefocust op het einde van het voorjaar en de zomer: dan moet de tuin mooi zijn, dan zitten ze nu eenmaal het meest in de tuin. Ze vergeten dat ze ook in de rest van het jaar minstens een paar keer per dag door de tuin lopen en er een gedeelte ervan - met name de voortuin - in het zicht ligt. Als ik ze uitleg dat je ook in het najaar en de winter met planten hier een sfeer neer kan zetten, is dat elke keer weer een eye-opener.

Natuurlijk hebben ze wel gelijk dat het hoogtepunt van de tuin in de zomer ligt. Wanneer je als tuinarchitect of hovenier maar één foto van een tuin mag laten zien, zal dat zelden een herfstfoto zijn. Maar elk sei-

zoen heeft zijn eigen charme.

Ik pleit er ook niet voor om een tuin alleen maar op de herfst of de winter in te richten, het is natuurlijk én, én: de spreiding van de beleving is belangrijk.

Als je je alleen maar richt op het late voorjaar en de zomer, scoor je natuurlijk makkelijk.

Vooral als de klant daarom vraagt, die weet toch niet beter.

Voor de herfst en de winter zul je veel beter moeten kijken wat er nog mogelijk is. Maar als je dat niet doet, laat je als tuinarchitect en hovenier veel liggen.”

Foto Arjan Boekel

„Als de herfst aanbreekt, raakt het plantensortiment in het gemiddelde tuincentrum behoorlijk uitgedund. De zomerbloeiers worden ingwisseld voor grote groepen viburnums en besdragers in potten. Het echte herfstsortiment, bijvoorbeeld laatbloeiende vaste planten als Persicaria, Eupatorium en Agastache, bijzondere siergrassen, een heester als Hydrangea quercifolia, of een boom als Japanse esdoorn, met prachtige herfstkleuren, vind je lang niet in elk tuincentrum.

Arjan Boekel Eigenaar tuin- en landschapsarchitectenbureau Boekel Tuinen in Amsterdam

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze kolom valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Petitie Vanmiddag stond ik op het Plein, vlak voor de Tweede Kamer, in Den Haag. Reden was dat de belangenorganisaties voor zelfstandigen zonder personeel een petitie aanboden aan Alexander Pechtold (D66) en Sybrand van Haersma Buma (CDA).

Ik ben lid van het Algemeen Bestuur van het Platform Zelfstandige Ondernemers Nederland (PZO), waar VHG bij is aangesloten. Door een bundeling van krachten met andere branche- en beroepsorganisaties van zelfstandige ondernemers kan VHG ook voor deze groep ondernemers in onze sector een stevig signaal aan de politiek afgeven. De petitie was ondertekend door ruim 66.000 ondernemers en vroeg de aandacht

8

TuinenLandschap | 00 | 2012

NieuwsPag_8-9.indd 8

van de politiek voor de kabinetsmaatregelen die de zelfstandige ondernemers raken. VHG is een warm pleitbezorger voor de verlaging van de lasten voor ondernemers en ruimte voor ondernemerschap. Of het nu gaat om zelfstandigen, kleine bedrijven, middenbedrijven of grote ondernemingen in onze sector, maakt geen verschil. Ons doel is om de koek voor ons allemaal groter te maken. Daarvoor moeten we samenwerken. Om bijvoorbeeld die lage 6% btw te bereiken.

We moeten onze blik naar buiten richten in plaats van naar binnen. Dan komen er weer nieuwe kansen en banen bij. Wat mij betreft mogen er nog veel meer handtekeningen onder die petitie!

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

07-10-13 13:56

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Boom van het Jaar in een nieuw jasje

Joost Verhagen @JoostVerhagen #Almere discrimineert: stuurt alle #vrouwen de stad uit! In dit geval vrouwelijke #Populieren-klonen ivm pluis ;)

De promotiecampagne ’Boom van het Jaar’ wordt in een moderne versie uitgevoerd. Groene vakmensen mogen zelf bomen nomineren. Uit een selectie kiezen boomkwekers dé Boom van het Jaar.

De Vlinderstichting @vlinderNL Hoe rotter hoe beter! Lok vlinders naar je tuin met rottend fruit.

Toelating Calypso Pro ingetrokken

Connie Ettema @ConnieEttema #btwtarief van 6%, per 1 maart 2014 weer verhoogd naar 21%.

Laat nu uw tuin doen!

De toelating voor Calypso Pro is per 1 september 2013 ingetrokken door toelatinghouder Bayer CropScience. Het Ctgb heeft een aflevertermijn vastgesteld tot 1 maart 2014 en een opgebruiktermijn tot 1 januari 2015.

WOW @WijsOudWijf Gezonde #bomen kap je niet. Tenzij er sprake is van onrechtmatige hinder. En dat bepaalt de rechter, niet de buurman.

Weert en Bergeijk ’Groenste van Europa’ Weert mag zich Groenste stad van Europa noemen, Bergeijk Groenste dorp. Dat is in het Belgische Nieuwpoort bekendgemaakt tijdens de internationale competitie van Entente Florale.

Richard Maaskant @MaaskantR Opzet landelijke opendag geslaagd. Opeens weet je het, je wordt Hovenier!

Mogelijk toch verlenging laag btw-tarief Het kabinet wil de oppositie tegemoetkomen door de lage btw voor renovatie toch te verlengen. Eerder schreef minister Blok dat de lage btw niet wordt verlengd na februari 2014. Met de onderhandelingen lijkt er nu ruimte te zijn voor verlenging van het lage btw-tarief van 6% op arbeid.

’Meer groen voor minder geld’ tuinenlandschap.nl Onderhoudsarm openbaar groen staat of valt bij goede grond en goed uitgangsmateriaal. Wat is uw ervaring?

Romeinse weg wordt weer zichtbaar gemaakt

Doe mee aan de discussie in de tuinenlandschap-groep

85% zei ja tegen de stelling:

Foto IKL

’De groensector krijgt de komende jaren veel last van bezuinigingen bij gemeenten’ Stem mee over de volgende peiling:

’Volgend jaar doe ik (weer) mee aan de Landelijke Open Dag Hoveniers’

Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL) maakt een deel van de voormalige ’Romeinse Heerbaan’ aan de Neerbeek zicht- en beleefbaar. Het gaat om restanten van een dichtgegroeide holle weg. De in het groen verscholen weg wordt hiervoor vrijgezaagd.

ap

an

enL

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

f

ie r b ws u ie

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

h dsc

Praat mee

N

TuinenLandschap | TuinenLandschap Tuin enLandschap 00 | 2012

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 07-10-13 13:56

kwaliteits bloembollen

519301.indd 10

7-10-2013 12:16:14

Sortiment Poster PPH Boom vh jaar 2007_lv:Opmaak 1

12-12-2006

12:28

Pagina 1

Pyrus salicifolia ‘Pendula’

BOOM VAN HET JAAR 2007

Amelanchier lamarckii

Bom en voor daken BOOM

Boom van het Jaar in nieuw jasje

Pinus nigra subsp. nigra

VAN HET JAAR

2011

Acer campestre ‘Elsrijk’ (blokvorm)

Nothofagus antarctica

Tilia x europaea ‘Pallida’ Taxus baccata Carpinus betulus ‘Fastigiata’ (cilinder)

BOOM

VAN HET JAAR

2011

Betula utilis ‘Doorenbos’

Platanus x hispanica (dakvorm)

Nothofagus antarctica 8073.0105

12:16 Pagina 1

BOMEN voo r parkeerpla atsen

ii’ latanus ‘Leopold

Acer pseudop

Tilia cordata ‘Böhlje’ (bijenkorf)

POSTER BOOM 08-12-2004

Acer cappadocicum ‘Rubrum’ (scherm)

Acer negundo

Cornus mas

Aesculus hippocas tanum

‘Baumannii’

‘Flamingo’

‘Nigra’

Alnus x spaethii ’ Spaeth’

Pyrus calleryana ‘Chanticleer’ (scherm)

cacia ‘Frisia’

Robinia pseudoa

Platanus x acerifolia

ides ‘Aurea’

Catalpa bignonio

Robinia pseudoacacia ‘Bessoniana’ (blok)

Bomen in Vormen

De campagne Boom van het Jaar loopt al sinds 2002. Dit jaar keert de campagne in een aangepaste vorm terug. Nieuw is dat vakmensen zelf een boom als kandidaat kunnen aandragen.

Prunus avium ‘Plena’

r ‘Jaspidea’ Fraxinus excelsio

Platanus x hispanica (scherm)

Pterocar ya

Fagus sylvatica

‘Atropunicea’

fraxinifolia

Quercus pa lustris boom van het jaar 200 5

Tekst Wim du Mortier Beeld Marcel Vingerling

nl

www.degroenestad.

Tilia tomento sa ‘Brabant’

D

e campagne Boom van het Jaar is een activiteit van de Cultuurgroep van Laan-, Bos en Parkbomen en de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Tot dit jaar samen met PPH. De campagne staat borg voor publiciteit en een positief effect in de markt, legt voorzitter Jan van Leeuwen van de Cultuurgroep van Laan-, Bos-, en Parkbomen uit.

Hij refereert aan de ervaring afgelopen jaar toen de Koningslinde volop aandacht kreeg. Ook andere jaren stonden de uitverkoren bomen volop in de schijnwerpers. Vanwege de bewezen effectiviteit van de campagne wordt het initiatief nu op vernieuwde wijze voortgezet.

Vak draagt voor De manier waarop dé boom wordt uitgekozen wordt dit jaar vernieuwd. Via een oproep in de vakbladen De Boomkwekerij en Tuin en Landschap wordt vakmensen gevraagd suggesties te doen voor de verkiezing (zie kader). Een brede groep groenprofessionals wordt zo bij de verkiezing betrokken. Een jury beoordeelt de suggesties en nomineert drie bomen. De jury bestaat uit mensen uit het vak, sortimentsdeskundigen en een vertegenwoordiger van de vakmedia.

Uit die drie nominaties voor de Boom van het

Draag uw Boom van het Jaar aan Lezers van de vakbladen De Boomkwekerij en Tuin en Landschap kunnen bomen aandragen voor de verkiezing van de Boom van het Jaar 2014. Dat kan tot en met vrijdag 15 november.

U kunt uw voordracht - de correcte naam van de boom en uw contactgegevens - per e-mail sturen naar BoomvanhetJaar@ hortipoint.nl.

Om in aanmerking te kunnen komen voor verkiezing moet de

Jaar kiest het vak zelf dé Boom van het Jaar. Dat gebeurt in januari 2014 tijdens de gecombineerde jaarvergadering van de Cultuurgroep van Laan-, Bos- en Parkbomen en de Cultuurgroep voor Bosen Haagplantsoenkwekers.

Onderhoudsarm Thema voor de verkiezing dit jaar is ’de onderhoudsarme boom’. Een buitengewoon actueel thema. Volgens Van Leeuwen zoeken gemeenten naar mogelijkheden om op kosten te besparen.

En per saldo is arbeid de grootste kostenpost.

Arbeidsintensieve aanplant staat daarom op de tocht. Met het aandragen van onderhoudsarme alternatieven kan tegengas worden gegeven.

Bomen die worden aangedragen moeten uiteraard passen binnen het thema. De jury zal daar bij de beoordeling van de kandidaatbomen op letten.

Daarnaast gelden nog enkele criteria. Het moet een gezondgroeiende boom zijn die ook voldoende voorradig is bij Nederlandse kwekers. Ook wil de cultuurgroep rekening houden met uitstraling van de campagne naar het buitenland. Het moet dus een boom zijn die ook buiten de landsgrenzen kan worden toegepast en een bijdrage kan leveren aan de export van de boomkwekerijsector. <

boom aan de volgende voorwaarden voldoen: ▸ De boom is gezond groeiend. ▸ De boom is voldoende voorradig. ▸ De boom is ook toepasbaar buiten Nederland (in de

exportlanden voor boomkwekers). ▸ Tot slot moet het een boom zijn die past binnen het thema ’onderhoudsarme boom’.

TuinenLandschap | 21 | 2013

Boom van het jaar.indd 11

11 03-10-13 14:03

Sortiment

De lijsterbes is een ingeburgerde boom in de lage landen. Niet in de laatste plaats omdat de gewone lijsterbes inheems is. Ook worden cultivars van Sorbus aria, S. aucuparia en S. latifolia veel toegepast. Maar er zijn meer fraaie en goed toepasbare bomen in dit geslacht.

Tekst Ronald Houtman Beeld Ronald Houtman, Emiel van den Berg

H

et grote geslacht Sorbus bevat soorten die van zeer laag struikvormig (minder dan 50 cm hoogte) tot uitgesproken boomvormig groeien. De boomvormige lijsterbessen zijn het bekendst. Sorbus aria, S. aucuparia, S. latifolia en S. thuringiaca en hun cultivars zijn min of meer algemeen aangeplante bomen. Voornaamste voordelen van deze bomen zijn de uitstekende winterhardheid en de mogelijkheden om ze op moeilijke plaatsen (zoals in verharding en industriegebieden) aan te planten. Niet in de laatste plaats hebben de meeste soorten en cultivars ook nog een zeer behoorlijke sierwaarde.

In de praktijk worden voornamelijk de

soorten en cultivars met enkelvoudige bladeren als (laan)boom toegepast. Deze zijn over het algemeen sterker en gezonder. Vrijwel alle soorten en cultivars kunnen geënt worden op S. intermedia. Deze onderstam geeft goede groei, verdraagt verharding en heeft een goede verankering in de grond.

Naast de ’oude bekenden’ zijn er de laatste jaren diverse nieuwere cultivars aan het sortiment toegevoegd. Deze wijken vooral af in bladvorm en/of groeiwijze. Niet alle hier genoemde soorten en cultivars zijn toepasbaar als laanboom. De kleinere bomen (zie tabel) zijn meer geschikt voor parken en tuinen. <

Lijsterbessen, functioneel e Sorbus sargentiana Geen echte laanboom, maar een vrij zeldzame parkboom die ook in grotere particuliere tuinen goed toegepast kan worden. De dikke takken dragen grote geveerde bladeren die ’s zomers glimmend donkergroen zijn en in de herfst prachtig oranje kleuren. De wintertwijgen vallen op door de grote, kleverige, donkerrode knoppen. Brede bloemtuilen van crèmewitte bloemen worden gevolgd door talrijke helderoranje vruchten.

12 Sorbus.indd 12

TuinenLandschap | 21 | 2013

07-10-13 14:42

Sorbus intermedia ’Brouwers’

Sorbus ’Dodong’

Goede laanboom met een kegelvormige kroon en een goede doorgaande harttak. Door de vrij langzame groei is de vertakking dicht. De gelobde bladeren zijn glimmend donkergroen en vormen een goede achtergrond voor de dieprode vruchten. De boom is vrijwel ongevoelig voor bacterievuur, kanker en schurft. Daarnaast is ’Brouwers’ windvast.

Deze eigenschappen maken ’Brouwers’ tot een prima laanboom die breed toepasbaar is.

Werd vernoemd naar het gelijknamige Koreaanse eiland waar de zaden waaruit deze hybride ontstond, werden verzameld. Op jonge leeftijd is het een zuilvormige boom. Later wordt de kroon smal piramidaal. Het blad is geveerd en donkergroen. In de herfst kleurt het prachtig oranjerood. De vruchten zijn eveneens oranjerood en rijpen voordat de herfstkleuren zichtbaar worden. ’Dodong’ is een veelbelovende nieuwe cultivar.

Sterk, gezond en met een prima habitus.

el en mooi

Sorbus thibetica ’John Mitchell’ Middelgrote tot grote boom met een ovale tot breed ovale kroon. De grote ovale bladeren zijn donker grijsgroen aan de bovenkant en opvallend zilvergrijs aan de onderzijde. De boom is beduidend minder winterhard dan de overige hier genoemde soorten. Maar eenmaal vaststaand op een beschutte plaats kan hij uitgroeien tot een mooie parkboom. ’John Mitchell’ is de enige kloon van S. thibetica die in cultuur is.

TuinenLandschap | 21 | 2013

Sorbus.indd 13

13 07-10-13 14:42

Standplaats en toepassing

Sorbus aucuparia Een ietwat grillig groeiende kleine boom met geveerd blad en helderoranje vruchten. Als soort toepasbaar als bosplantsoen; diverse cultivars en één variëteit zijn geschikt als kleine straatboom. S. aucuparia var. edulis is in alle delen groter dan de soort en vormt een middelgrote boom met een ovale kroon. De zuilvorm ’Fastigiata’ is inmiddels overtroffen door de nieuwe ’Fingerprint’, die beter groeit en minder gevoelig is voor kanker. ’Sheerwater Seedling’ groeit wat slanker op en heeft iets meer blauwgroen gekleurd blad. S. aucuparia verdraagt geen verharding.

Sorbus stelt weinig bodemeisen. Uitgezonderd extremen als zware kleigrond en klapzand gedijen ze vrijwel overal.

De grond mag echter niet te nat zijn. Op een blijvend natte bodem zullen de bomen slecht groeien. De meeste planten hebben een voorkeur voor een licht alkalische bodem, maar eigenlijk is iedere licht zure tot (sterk) basische bodem geschikt. Uitgezonderd S. thibetica zijn de genoemde soorten en cultivars in ons land (ruim) voldoende winterhard.

De meeste soorten en cultivars zijn goede laanbomen.

Omdat de meeste verharding verdragen, gedijen ze goed in een stedelijke omgeving. Luchtverontreiniging wordt redelijk verdragen. Alleen S. hybrida ’Gibbsii’ verdraagt dit goed. De vruchten zijn een nadeel bij toepassing, ze geven overlast als ze uit de boom vallen, om maar niet te spreken van de uitwerpselen van de vogels die ze eten.

Sorbus aria De meelbes is een zeer winterharde, middelgrote boom. De enkelvoudige bladeren zijn aan de onderzijde witviltig behaard. De soort heeft een voorkeur voor kalkrijke gronden en is zeer windvast. De belangrijkste cultivars zijn ’Lutescens’, met een kegelvormige kroon die later breder wordt, jonge bladeren opvallend zilverwit tot geelwit behaard; ’Magnifica’, met een kegelvormige kroon, vrij grote, glimmend donkergroene, lang aanblijvende bladeren en oranjerode vruchten en ’Majestica’, met een dichte brede kroon, dof donkergroen blad en oranjerode vruchten.

14 Sorbus.indd 14

TuinenLandschap | 21 | 2013

07-10-13 14:42

Sorbus latifolia

Sorbus hybrida ’Gibbsii’

Van nature goed opgaand groeiende boom met donkergroen, iets glimmend blad. De bladeren blijven in de herfst lang aan de boom voor ze afvallen. Het is een van nature zeer gezonde soort die zeer weinig vatbaar is voor bacterievuur, kanker, schurft en spint. Twee goede cultivars worden breed toegepast. ’Atrovirens’ heeft een zeer regelmatig gevormde, (breed) kegelvormige kroon. ’Henk Vink’ heeft een iets smallere kroon en groter, iets lichter groen blad. Beide cultivars zijn zeer windvast en verdragen ook zeewind.

Kleine boom met een dichtvertakte, aanvankelijk piramidale, maar later vrijwel bolronde kroon. S. hybrida lijkt intermediair tussen Sorbus aria en S. aucuparia, maar het is toch een aparte soort. Hij komt vooral in Noord-Europa voor, vandaar de Nederlandse naam Finse meelbes. De grijzig groene tot donkergroene bladeren zijn gedeeltelijk ingesneden. ’Gibbsii’ is een rijkbloeiende boom die overladen is met crèmewitte bloesem, gevolgd door diep oranjerode vruchten. Vanwege de breedte ongeschikt voor smalle straten.

Boomvormige lijsterbessen: Naam Hoogte Vruchten Kroon Opmerkingen S. alnifolia 10-15 m helderrood ovaal Sierlijke boom; mooie vruchten; parkboom S. aria ’Lutescens’ 10-12 m oranjerood kegelvormig Mooi uitlopend blad; vruchten vrij onopvallend S. a. ’Magnifica’ 10-12 m oranjerood smal kegelvormig Zeer goede laanboom S. a. ’Majestica’ 10-12 m oranjerood breed piramidaal Vruchten vrij onopvallend S. arnoldiana ’Schouten’ 6-10 m oranjegeel eivormig tot rond Verdraagt geen verharding S. aucuparia ’Aspleniifolia’ 8-12 m dieporanje ovaal Mooi ingesneden blad S. a. var. edulis 10-15 m diep oranjerood ovaal, halfopen Ietwat overhangende takken S. a. ’Fastigiata’ 6-8 m dieprood zuilvormig Vrij zwak groeiend en ziektegevoelig S. a. ’Fingerprint’ 6-8 m dieprood zuilvormig Sterk, gezond; verbetering van ’Fastigiata’ S. a. ’Rossica Major’ 8-10 m dieprood eivormig S. a. ’Sheerwater Seedling’ 10-15 m oranjerood smal kegelvormig Blad iets meer blauwgroen S. ’Bursinka’ 3-7 m donkerrood onregelmatig ovaal Vrij nieuw, veel grote vruchten S. ’Chinese Lace’ 3-6 m oranjerood smal ovaal Diep ingesneden blad, rijke vruchtdracht S. commixta ’Belmonte’ 6-8 m (bruin)rood eivormig Oranjerode herfstkleur S. ’Dodong’ 6-8 m oranjerood smal piramidaal Sterk en gezond; oranjerode herfstkleur S. ’Grananatnaja’ 3-7 m (paars)rood onregelmatig ovaal Vrij nieuw, veel grote vruchten S. hybrida ‘Gibbsii’ 6-8 m (oranje)rood rond Verdraagt luchtverontreiniging S. hupehensis 6-9 m wit tot roze ovaal Overhangende takken, ’November Pink’ heeft roze

vruchten S. intermedia ’Brouwers’ 10-12 m diep (oranje)rood kegelvormig Verdraagt veel (zee) wind S. ’Joseph Rock’ 6-8 m diepgeel piramidaal Zeer mooie vruchten, herfstkleur rood S. latifolia ’Atrovirens’ 10-15 m geeloranje tot bruinbreed kegelvormig Gezonde uitstraling S. l. ’Henk Vink’ 9-12 m bruinrood smal kegelvormig Gezonde uitstraling S. ’Neveshinskaja’ 6-8 m diep oranjerood zuilvormig Russische zuilvorm; goed groeiend S. sargentiana 3-6 m dieporanje breed ovaal Groot blad; grote bloem- en vruchttuilen S. thibetica ’John Mitchell’ 15-20 m bruinrood breed ovaal Grote boom; mooi grijsviltig blad S. thuringiaca ’Fastigiata’ 8-10 m helderrood breed kegelvormig Blad gedeeltelijk geveerd; windgevoelig S. torminalis 12-18 m bruin rond Sterke boom, ook voor zwaardere gronden

TuinenLandschap | 21 | 2013

Sorbus.indd 15

15 07-10-13 14:42

Sortiment

Op de foto vanaf links: Ronald Stolwijk van Ilexselect, Buxus-kweker Didier Hermans, Marcel Haarbosch van GrootGroenPlus, Gespreksleider Emiel van den Berg, Adri van Dun van Topbuxus en hovenier Paul Verkuijl.

’Niet blind staren op Buxus sempervirens’ Tijdens de zevende ’Rond de groene tafel’ stond het gebruik van Buxus of eventuele alternatieven centraal, nu de schimmelziekte Cylindrocladium voor problemen zorgt.

Volgens de Belgische Buxus-kweker Didier Hermans van boomkwekerij Herplant moeten kwekers verder kijken dan de huidige Buxus sempervirens-cultivars. „Uit dna-testen is gebleken dat er grote verschillen zijn in Buxuscultivars en daarmee ook hun gevoeligheid voor Cylindrocladium. Op termijn komen er cultivars die beter bestand zijn tegen de schimmelziekte.” Hoveniers en tuinarchitecten staren zich volgens hem sowieso blind op Buxus sempervirens, terwijl er veel meer soorten beschikbaar zijn. „Neem Buxus microphylla ’Rococo’, het is toch zonde dat die niet veel meer wordt gebruikt?’’

Buxus-kweker Adri van Dun van Topbuxus, noemt zichzelf een marktkweker en teelt daarom alleen maar B. sempervirens. „Dat is waar de markt om vraagt.’’ Ook erfgoedhovenier Paul Verkuijl, die namens de afnemers aan tafel schoof, onderstreept dit. „Voorlopig wordt in bestekken alleen nog maar om Buxus sempervirens gevraagd.”

16

Ine Timmers van Vogelrevalidatiecentrum Zundert is een vreemde eend in de bijt op GrootGroenPlus. Wat doen nestkasten en vogelhuisjes op een boomkwekerijbeurs? Timmers: „Wij werken samen met Treeport om natuurlijke vijanden op de kwekerijen te introduceren. Vogels vangen insecten en roofvogels knaagdieren die gewas schade toebrengen. Dat is goed voor biodiversiteit en er worden minder middelen gebruikt.” Hovenier Dionysios Sofronas reageert enthousiast: „Hier word ik nou blij van. Ik schaf ook zo’n nestkast aan voor mijn bedrijf.”

TuinenLandschap | 21 | 2013

GrootGroenPlus.indd 16

07-10-13 13:55

Doelgroepenbenadering GrootGroenPlus slaat aan Internationale boomkwekerijvakbeurs GrootGroenPlus in Zundert besteedde dit jaar extra aandacht aan hoveniers en groenvoorzieners. Via rondetafelsessies en speciale doelgroepdagen werd de groensector warm gemaakt voor het jaarlijkse vakevenement. In totaal deden 8.253 bezoekers de beurs aan, zevenhonderd meer dan vorig jaar. Volgens beursvoorzitter David Bömer een bewijs dat de doelgroepenbenadering aanslaat.

Tekst en beeld Peter Bennink, Ralph Mens en Miranda Vrolijk

Skimmia japonica ’Pabella’ in de prijzen Beste nieuwigheid van GrootGroenPlus 2013 was Skimmia japonica ’Pabella’ van kweker Ronald van der Werf uit Boskoop, die een gouden medaille kreeg. De keuringscommissie van KVBC prees de schitterende vorm van de plant.

Daarbij vormen ook de jonge exemplaren veel warmrood gekleurde bessen, die goed zichtbaar boven het loof uit steken. Kortom, een welkome aanvulling van het Skimmia-sortiment. In totaal werden achttien nieuwigheden gepresenteerd, waarvan de kwaliteit zonder meer goed was volgens KVBC-secretaris Ronald Houtman. Naast Skimmia japonica ’Pabella’ werden nog elf planten bekroond. Cedrus libani ’Blue Fountain’ kreeg een gouden medaille. Zilver was er voor Buddleja ’Purple Haze’ en Escallonia ’Alcaura’ en brons voor Acer ’Ample Surprise’, Chamaecyparis pisifera ’Kaatje’, Euonymus fortunei ’Dandel’, Microbiota decussata ’Filips Siberian Beauty’, Pieris japonica ’Opstal 69’, Quercus ’Garden Brilliant’, Salix udensis ’Golden Sunshine’ en Sciadopitys verticillata ’Eiffel Tower’.

TuinenLandschap | 21 | 2013

GrootGroenPlus.indd 17

17 07-10-13 13:55

Sortiment

1

2 3

Hans Kramer stelt voor:

Carex alba Carex alba wordt in Nederland niet of nauwelijks gekweekt, terwijl het met recht een alleskunner is. Zelfs droge en schaduwrijke standplaatsen neemt deze fijnbladige, bijna wintergroene zegge voor lief. En je kunt er mooie combinaties mee maken.

Tekst en beeld Hans Kramer

Hans Kramer is vasteplanten­k weker.

Hij bestrijdt eentonigheid in Nederlandse tuinen en plantsoenen door onbekend, maar goed toepasbaar sortiment onder de aandacht te brengen. www.hessenhof.nl

18

W

e zien maar al te vaak dat de neus opgetrokken wordt voor inheemse planten, waardoor ze niet in cultuur genomen worden. Zo ook voor deze bescheiden soort die in grote delen van Europa voorkomt en al in 1762 beschreven werd.

Misschien is het ook niet verwonderlijk dat Carex alba niet in cultuur is. In de bekende tuinboeken over grassen vinden we deze soort niet. Zowel in het boek ’Prachtig Gras’ van Piet Oudolf, als ’Ornamental Grasses van Roger Grounds wordt dit grasje niet genoemd. Zelfs de bijbel van Rick Darke, ’Encyclopedia of Grasses’ slaat hem over. Geen Carex dus die de aandacht trekt.

Maar toch, toen we de jonge planten uitplantten die we gekweekt hadden van zaad dat we via een botanische tuin in Duitsland kregen, zagen we gelijk de waarde van de plant in. Zowel op de moederbedden, waar de planten volop

TuinenLandschap | 21 | 2013

Carex alba.indd 18

03-10-13 14:03

1 Als het lang vriest, droogt het loof aan de bovenzijde uit, en verkleurt naar lichtbruin tot wit.

2 De fijne pluizige bloemaartjes van Carex alba verschijnen vroeg in het voorjaar.

3 Carex gecombineerd met Colchicum ’William Dykes’.

Naam en herkomst 1

Carex ofwel zegge is een enorm groot plantengeslacht, er schijnen meer dan tweeduizend soorten voor te komen, die vanwege de bastaardvorming vaak moeilijk te determineren zijn. Ze behoren tot de familie der Cyperaceae. Aan de witachtige, smalle bloemaartjes heeft deze plant zijn naam witte zegge te danken.

Het verspreidingsgebied van Carex alba begint net buiten onze landsgrenzen en is enorm. Dat begint in Oost-Frankrijk en Duitsland en loopt helemaal door tot in het verre oosten van Rusland. De plant groeit vooral in kalkrijke, droge bossen, vaak in heel koude streken.

We moeten hem zeker niet verwarren met Carex albula, een wat meer gekweekte soort, die echter uit Nieuw-Zeeland komt.

2 3

Wetenschappelijke naam Carex alba Nederlandse naam witte zegge Bloeitijd april- juni Hoogte 25 cm Grondsoort alle, zelfs zeer droge Standplaats volle zon tot diepe schaduw Blad half wintergroen

in de zon staan, als in de droge schaduw van een notenboom ontwikkelden de planten zich goed. Het ragfijne, zo goed als wintergroene blad, dat hooguit 1,5 mm breed wordt, voelt eerder stijf dan zacht aan en is niet driehoekig. Er worden kleine uitlopertjes gevormd, hier op de zandgrond zijn ze niet langer dan 10 cm. Daardoor worden fraaie, vlakke matten gevormd. Door deze zodevormige groeiwijze is het een perfecte bodembedekker, die na tien jaar nog immer een gesloten dek vormt. In het voorjaar frist de plant zichzelf op met nieuw, lichtgroen, soms in het begin zelfs wat groengeel loof en fijne, wat pluizige witachtige bloemaartjes.

Deze verschijnen soms al eind maart en als je goed kijkt zie je dat de aartjes bovenaan mannelijke en daaronder vrouwelijke bloemen hebben. De kafschubjes van de vrouwelijke bloemen staan een beetje slordig van de hoofdaar af zodat

het geheel een wat pluizige indruk geeft.

Nu zullen er weinig mensen zijn die de witte zegge om zijn bloemaren zal planten, maar het geheel geeft tijdens de bloeitijd een prettige, verfijnde indruk.

Als je de toepassingen van Carex alba bekijkt zou je bijna denken dat het om een verkooppraatje gaat. Het is werkelijk een plant zonder fouten of kuren. Hoewel de soort dus van nature op kalkrijke gronden voorkomt, merken we er hier, op de zure Veluwse zandgrond niets van.

Zon of schaduw, het maakt de plant niet uit. We merken wel dat de bedekking op hele donkere plekken ietsje losser is.

In de winter behoudt het blad lang zijn kleur. Als het langere tijd vriest begint het fijne loof aan de bovenzijde wat uit te drogen, en verkleurt dan naar heel lichtbruin, tot aan het witte toe. Soms denk je wel eens, zou de plant daar zijn naam witte zegge aan te danken hebben? Het is in ieder geval een mooi gezicht. Je kunt

er voor kiezen om het loof in de nawinter af te maaien, maar nodig is het niet. Doe het in ieder geval dan vroeg genoeg, want de bloemaartjes beginnen zich, zeker in zachte winters, al vroeg te ontwikkelen.

Zo’n grasachtige plant met zo’n fijn uiterlijk vraagt om combinaties met grofbladige planten. Op niet te droge plekken zou je hem kunnen combineren met Pulmonaria, Veratrum en Bergenia. In de volle zon, op droge grond met Centaurea montana, Geranium sanguineum, Succisa pratensis en zelfs Pulsatilla. En in het openbaar groen is het de ideale plant als bodembedekker tussen heesters, waarbij het niets geeft als het daar erg droog wordt. Als de plant zich gevestigd heeft, zal er bijna of geen onkruid meer doorkomen. Dat kan bij een plantdichtheid van 7-9 stuks per m2 al na ruim een jaar het geval zijn. Mooie combinaties lijken me ook met het grote blad van Rhododendron mogelijk. <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Carex alba.indd 19

19 03-10-13 14:03

Kiezen voor de juiste plant op de juiste plaats? Tuin en Landschap helpt u op weg. Ziekten en plagen op de voet volgen?

Tuin en Landschap doet het voor u. Bezuinigen of juist investeren in de onderneming? Tuin en Landschap geeft u tips en adviezen. Al meer dan 30 jaar is Tuin en Landschap de bron van informatie voor hoveniers, groenvoorzieners, gemeentelijk groenbeheerders, ontwerpers en tuin- en landschapsarchitecten. Het vakblad houdt haar lezers op een onafhankelijke en gevarieerde wijze op de hoogte van de meest actuele ontwikkelingen in het vakgebied: tweewekelijks via het blad, vier keer per jaar met een themanummer en dagelijks via de website www.tuinenlandschap.nl.

OVERTUIG UZELF MET EEN PROEFABONNEMENT!

Ja,

ik neem een proefabonnement op Tuin en Landschap en betaal voor 4 nummers slechts € 12,50 (exclusief BTW).

Deze aanbieding verplicht mij verder tot niets.

GEGEVENS: Bedrijfsnaam Contactpersoon

Voorletters

M/V

Adres Postcode

Woonplaats

Telefoon

E-mail

Datum

Handtekening

Ik machtig hierbij Koninklijke BDU Uitgevers het proefabonnementsgeld van € 12,50 (exclusief BTW) automatisch van mijn rekeningnummer af te schrijven: rekeningnummer Ik ontvang graag een acceptgirokaart (€ 2,50 toeslag administratiekosten) Dit formulier kunt u opsturen naar Koninklijke BDU Uitgevers, t.a.v. Abonnementen, Antwoordnummer 21, 3770 VB Barneveld. Postzegel is niet nodig. Voor meer informatie kunt u bellen met de abonnementenadministratie 0342-494844. Een proefabonnement stopt automatisch. Ga naar www.tuinenlandschap.nl/abonneren voor meer informatie over diverse abonnementsvormen.

NEEM EEN PROEFABONNEMENT! 4 nummers voor 519302.indd 20

€ 12,50

7-10-2013 13:28:43

Sortiment

Viburnum dentatum Viburnum dentatum is een minder bekende Viburnum-soort die in de vroege zomer bloeit en een fraaie herfstkleur heeft. De struik is voor verschillende toepassingen geschikt, voor in vogelbosjes, in groepen of als haag.

V

iburnum dentatum is er één uit de ongeveer tweehonderd soorten die het geslacht rijk is. Het is een bladverliezende struik, die zo’n 3 m hoog en breed wordt, op zeer gunstige standplaatsen zelfs wel 4,5 m.

De plant breidt zich geleidelijk uit door de vorming van opslag. De recht groeiende grondscheuten werden vroeger door de Indianen graag gebruikt voor de vervaardiging van hun bogen, vandaar de Amerikaanse naam Arrowwood.

Het natuurlijke areaal van Viburnum dentatum ligt in het zuidoosten van de Verenigde Staten; de struiken groeien daar in gemengde bossen samen met eiken, Magnolia, Carya etc. bij voorkeur langs oevers.

De twijgen zijn in de lengte gegroefd met duidelijke lenticellen. De knoppen zijn bruin, overstaand, aanliggend en met schubben bedekt. Het blad is eivormig, 10 tot 12 cm lang, met een zwak hartvormige voet en een korte steel. Het is glanzend groen aan de bovenkant met

lichtere onderkant en opvallende, iets verzonken nervatuur. Bladonderzijden en bladstelen zijn verspreid voorzien van sterharen. De bladrand is zeer regelmatig getand (vandaar dentatum).

De bloemen zijn klein en wit (iets crèmekleurig door de lange, gele meeldraden) en staan verenigd in afgeplatte tuilen, tot 12 cm breed. Ze geuren, maar volgens sommigen niet aangenaam. Met een bloeitijd van eind juni, begin juli is Viburnum dentatum één van de laatst bloeiende Viburnum. Op de bloei volgen in augustus donkerblauwe iets afgeplatte steenvruchtjes, waar vogels dol op zijn.

De herfstkleur varieert van geel via oranje tot rood. De verkleuring begint relatief laat, eind oktober, begin november.

Standplaats Viburnum dentatum groeit goed in lichte schaduw of volle zon. Bij voorkeur in een goed vochthoudende grond, neutraal tot zwak zuur, maar een breed scala van

Tekst en beeld Pierre Theunissen

grondsoorten voldoet. Ook in het stadsklimaat voelt hij zich uitstekend thuis.

De struik wortelt vrij oppervlakkig met veel fijne wortels en is daardoor goed verplantbaar.

Breed toepasbaar Viburnum dentatum is een zeer gemakkelijke en gezonde soort (het Viburnumhaantje lust hem wel!). Breed toepasbaar, als dekheester, voor hoge hagen (snoeien wordt uitstekend verdragen), voor vogelbosjes en voor groepen. Als solitairplant is begeleidingssnoei nodig in verband met de uitlopervorming.

Omdat het verspreidingsgebied groot is, zijn er ook verschillende regionale typen ontstaan. Daarnaast hebben kwekers tal van cultivars geselecteerd zoals ’Morton’, die tot 4 m hoog en breed wordt, later bloeit dan de soort, rijkelijk vruchtjes draagt en een wijnrode herfstkleur heeft.

Aanmerkelijk lager is ’Christom’, slechts 1,20 m en dicht bezet met vruchtjes. <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Viburnum dentatum.indd 21

21 03-10-13 14:04

Bedrijf en Organisatie

Groningen en Dalfsen winnaars Entente Florale

Burgerparticipatie rode draad bij groencompetitie De bekendmaking van de winnaars van Entente Florale kon niet op een actueler moment plaatsvinden. Terwijl het kabinet in de troonrede de term ’participatiesamenleving’ lanceerde, stond de groencompetitie dit jaar in het teken van burgerparticipatie. Niet toevallig ging Groningen met de titel van Groenste stad aan de haal, Groenste dorp werd Dalfsen.

Tekst Ralph Mens | Beeld Henkjan de Haan (Groningen), Paul Scholten (Dalfsen)

E

ntente Florale-voorzitter Jaap Spros benadrukte tijdens de uitreiking op de Nationale Groendag in Apeldoorn dat het thema voor 2013 ruim voor Prinsjesdag was vastgesteld. Participatie was ook bij eerdere edities een van de aspecten waar naar werd gekeken bij de jurering, maar dit jaar is daar nog een certificaat voor Groen en Burgerparticipatie aan toegevoegd.

Andere certificaten zijn Groen en Gezondheid en Groen en Economie. Op al deze terreinen zijn specialisten toegevoegd aan de jury. Juryvoorzitter Henk Rampen merkte op dat burgerparticipatie bij alle deelnemende gemeenten erg hoog ligt. Gemiddeld werd dit aspect met een 8 door de jury gewaardeerd.

Wie goed had opgelet bij de uitreiking van de themacertificaten, kon de winnaars van het goud al voorspellen. Het certificaat Groen en Gezondheid ging namelijk naar Dalfsen, de winnaar van het goud in de categorie dorpen en kleine steden.

Ontmoeten en spelen

De gemeente Dalfsen heeft haar historische kenmerken volgens de jury goed bewaard, zonder een openluchtmuseum te worden.

22

Dalfsen werd namens de themajury door Frits van den Berg van Groen en Gezondheid GGD geroemd om haar participatie op gebied van gezondheid: „Groene beleidsplannen worden in samenspraak met bewoners gemaakt, en bij de planopzet van een nieuwe wijk is veel aandacht voor groene inrichting, ruimte om te ontmoeten en te spelen.” Dalfsen zet bij groenprojecten niet alleen in op bewegingsbevordering, maar ook op onder andere beleving, sociale aspecten en de ontwikkeling van kinderen.

Het certificaat Groen en Burgerparticipatie ging naar Groningen, tevens winnaar van de titel Groenste stad van Nederland.

Rachelle Eerhart van IVN roemde gemeente Groningen namens de themajury om haar consistente beleid op gebied van burgerparticipatie. „De gemeente betrekt de burgers, stimuleert en participeert in projecten op gebied van stadslandbouw en de Eetbare Stad. Hier is bewonersparticipatie in het groen zowat uitgevonden.

Groningen is een inspiratiebron voor andere gemeenten.”

Het certificaat Groen en Economie ging naar de gemeente Brunssum. Vooral het feit dat Brussum als krimpgemeente groen gebruikt om het vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken voor bedrijven, en ook inzet op recreatie ten behoeve van bewoners, kon de waardering van de jury wegdragen.

Stadsecologie Juryvoorzitter Rampen stelde dat stadsecologie volwassen begint te worden in Nederland, zowel op gebied van inrichting als beheer. Ook winnaar van het goud Groningen werd hierom geprezen: „Het ecologisch beheer is in Groningen sterk ontwikkeld en van bijzondere kwaliteit.” Volgens de jury blijft het meer traditionele beheer echter achter en vraagt dit om verbetering.

De eigen organisatie en bewoners van Groningen zijn zeer gemotiveerd om aan natuurbeheer te doen. De resultaten zijn volgens de jury in de praktijk goed waar te nemen. Zo heeft Groningen een divers aanbod van hoogwaardige recreatieve voorzieningen. Door een gerichte

TuinenLandschap | 21 | 2013

EntenteFlorale.indd 22

03-10-13 14:04

In Groningen zijn op meer dan vijftig locaties bewoners actief met eetbaar groen zoals hier in de Resedastraat.

programmering en sturing lijkt hier nog meer uit te halen.

Ook is Groningen volgens het juryrapport op de goede weg als het gaat om duurzaamheid. „Er zijn heldere visies en stimuleringsprogramma’s op het gebied van gezondheid, biodiversiteit, watergebruik, energie en schone lucht. Bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte wordt dit door de gemeente ook waargemaakt.”

Het zilver in de categorie duurzaamheid ging naar Amstelveen, het brons naar Brunssum en Schiedam.

eenkomstig rijke cultuur aan lanen met monumentale en waardevolle bomen.”

Volgens de jury komen groen, natuur en landschap in deze gemeente in een harmonieuze samenhang bij elkaar en vormen daardoor een compleet en evenwichtig beeld. De gemeente Dalfsen is eveneens gezegend met prachtige particuliere tuinen, die in veel gevallen de dragers zijn van het totale groenbeeld in de openbare ruimte.

De jury gaf ook aan dat de rol van de Overijsselse Vecht ten opzichte van het dorp de afgelopen jaren is veranderd van een negatieve ’achterkant’ naar een positieve ’voorkant’, waardoor ambitieuze plannen en projecten worden ontwikkeld of al ter hand genomen zijn.

Zilver in de categorie dorpen en kleine steden was er voor Zuidlaren, terwijl Hilvarenbeek, Heukelum en Elsloo met brons werden bekroond. <

Identiteit

’Groen is het kapitaal van de gemeente en haar inwoners’

De uitreiking van de prijzen bij de dorpen en kleine gemeenten werd ingeleid door Ronald Mulder, juryvoorzitter voor deze categorie. Hij stelde vast dat de eigen identiteit bij alle kandidaten sterk is ontwikkeld, zonder dat ze openluchtmusea worden.

Ook winnaar van het goud in deze categorie, Dalfsen, heeft haar historische kenmerken goed bewaard. „De gemeente Dalfsen is een groene parel aan de Overijsselse Vecht. Zij is zich bewust van wat haar aan groen en waardevolle natuur is geschonken, vanuit het verleden met prachtige landgoederen en een over-

Het thema van Entente Florale voor 2013 was ’Groen is het kapitaal van de gemeente en haar inwoners’. Vier steden (Groningen, Schiedam, Brunssum, Amstelveen) en vijf dorpen/kleine steden (Dalfsen, Zuidlaren, Elsloo, Heukelen, Hilvarenbeek) waren genomineerd voor de strijd om het goud.

Deze jury heeft de kandidaten beoordeeld op zes aspecten: Ω Visuele en ruimtelijke kwaliteit Ω Cultuurhistorisch erfgoed Ω Cultuurgroen en Buiteninrichting Ω Natuur en landschap Ω Recreatie en toerisme Ω Duurzaamheid en milieu

Bij de beoordeling wordt bij elk van deze groepen gekeken naar: Ω Visie & beleid Ω Ontwerp Ω Beheer & onderhoud Ω Communicatie & participatie Naast het winnen van goud, zilver of brons, kunnen gemeenten ook worden bekroond op specifieke onderdelen. Zo zijn er deelcertificaten voor de zes vaktechnische thema’s.

Daarnaast zijn er themacertificaten voor de aspecten Groen en Gezondheid, Groen en Economie, en Burgerparticipatie.

TuinenLandschap | 21 | 2013

EntenteFlorale.indd 23

23 03-10-13 14:04

Bedrijf en Organisatie

Managementsysteem om klan te Herman Vaessen Tuin Boom Groen in Maasbree wil klanten zoveel mogelijk ontzorgen. Om op dit vlak stappen voorwaarts te zetten, werkt het hoveniersbedrijf sinds kort met het groene managementsysteem Famoos.

Vaessen wil op deze manier effectiever met klanten communiceren en meer onderscheidend vermogen creëren in de markt.

Tekst Ank van Lier | Beeld TSD

F

amoos is een aan internet gekoppeld geografisch informatiesysteem. Het geeft opdrachtgevers - én Vaessen zelf op elk moment inzicht in de status van onderhoudswerkzaamheden en in de werkplanning en -historie. „Zo’n 40% van ons klantenbestand bestaat uit bedrijven en instellingen, waaronder woningbouwverenigingen en zorgorganisaties. Voor veel van deze partijen verzorgen wij het onderhoud van hun buitenterreinen, meestal op contractbasis”, vertelt Ralf Vaessen, eigenaar van Herman Vaessen Tuin Boom Groen in Maasbree. „Deze klanten beschikken vaak over meerdere complexen. Het is voor hen dan ook niet haalbaar om de groene buitenruimte op de diverse locaties continu in de gaten te houden. Belt een bewoner dat het gras al lang niet meer is gemaaid of dat een bepaalde haag nodig moet worden gesnoeid, dan is de beheerder echter gedwongen om ter plekke een kijkje te nemen. En moet hij vervolgens

met ons bellen, om te vragen of wij het probleem kunnen oplossen. Dat kost tijd en dus geld. Met het Famoos-managementsysteem moeten dergelijke tijdrovende kwesties tot het verleden horen.”

Klachtenmelding Famoos is het eerste op groen gerichte managementsysteem voor de buitenruimte dat beschikbaar is in ons land.

Met dit geografisch informatiesysteem (zie kader) kan Vaessen de buitenruimte van klanten geïntegreerd beheren. Het systeem, waarop Vaessen en de desbetreffende klant kunnen inloggen, toont de locatie, het tijdstip en de aard van de onderhoudswerkzaamheden. Deze informatie is gekoppeld aan een kaart van de diverse groenlocaties en -elementen zoals gazons, hagen, perkjes, lantaarns, bankjes, et cetera.

Daarnaast kunnen klanten een klacht melden of een vraag stellen. „Klaagt

Famoos toont de locatie, het tijdstip en de aard van de onderhoudswerkzaamheden. Deze informatie is gekoppeld aan een kaart van de diverse groenlocaties en -element en zoals

24

TuinenLandschap | 21 | 2013

Artikel_Vaessen.indd 24

07-10-13 14:31

an ten te binden een bewoner dat het gras lang niet is gemaaid, dan kan de beheerder in zijn computer zien wanneer wij voor het laatst onderhoud hebben gepleegd op de betreffende locatie. En ook wanneer het volgende onderhoud staat ingepland.

Duurt dit te lang, dan kan hij een melding doen via het systeem. Zo kan dus efficiënter worden gewerkt.”

Focus Vaessen is continu op zoek naar manieren om de dienstverlening richting klanten verder te optimaliseren.

Huisautomatiseerder TSD attendeerde de ondernemer op Famoos. Dit managementsysteem wordt in Duitsland al veel ingezet. „Wij zijn het eerste Nederlandse bedrijf dat de licentie en software heeft gekocht”, vertelt projectleider Daan Smolders van Herman Vaessen Tuin Boom Groen. „De afgelopen drie jaar hebben we bekeken welke modules voor

-element en zoals gazons, hagen, perkjes, lantaarns, bankjes.

ons interessant zijn, het Famoos-systeem kan namelijk heel ver worden uitgebreid.

Vervolgens hebben we de tijd genomen om hiermee te leren werken. Ook kostte het tijd om alle CAD-tekeningen van de Venlose woningstichting Woonwenz - die sinds begin deze maand fungeert als ’pilotklant’ - om te zetten naar het Geografisch Informatie Systeem (GIS), waaraan Famoos gekoppeld is. Dit was noodzakelijk voor de juiste visualisatie.”

Woonwenz is volgens Vaessen een ideale klant om te ontzorgen via het Famoos-systeem. De woningstichting heeft namelijk veel verschillende locaties met een groot oppervlak aan te onderhouden buitenruimte. „Famoos heeft vooral een meerwaarde voor organisaties met meerdere complexen. Zij kunnen het groenonderhoud op afstand volgen en sneller en efficiënter met ons communiceren. We zetten Famoos echter alleen in als sprake is van een langdurige klantrelatie. Het kost namelijk veel tijd om kaartmateriaal van de opdrachtgever te verwerken in een GIS-omgeving. Voor een incidentele klus gaan we niet alles ’optuigen’.”

Vaessen wil de komende tijd, samen met Woonwenz, ervaring opdoen met het systeem. „Loopt alles volgens plan, dan gaan we de Famoos-tool ook aanbieden aan andere klanten.”

Opdrachten Vaessen betaalde €15.000 voor de benodigde software. Daar komt de geïnvesteerde tijd nog bij. Deze kosten doorberekenen aan de klant is volgens de ondernemer lastig. „Dat is niet te verkopen. Maar het systeem heeft wel een dusdanige meerwaarde dat we opdrachtgevers hiermee aan ons kunnen binden.

Daarbij hoop ik dat het systeem extra opdrachten oplevert die buiten het contract vallen. Bijvoorbeeld doordat klanten klussen eerder melden en wellicht ook aanlegwerk bij ons onderbrengen. Verder willen we met het systeem nieuwe opdrachtgevers aantrekken: we zetten Famoos in bij de profilering en vermarkting van ons bedrijf.”

Wat is Famoos?

Famoos is een integraal beheermanagement- en inspectiesysteem, dat gekoppeld is aan een geografisch informatiesysteem (GIS). Onderhoudslocaties zijn geïntegreerd in deze GIS-omgeving. Dat houdt in dat bomen, planten, hagen, bestrating en andere onderhoudselementen zijn verwerkt in een zogeheten ’spatial’ database. De objecten in de buitenruimte worden weergegeven op een digitale kaart die ’geogerefereerd’ is (op coördinaten gezet). De onderhoudsinformatie per element - bijvoorbeeld het maaien van een gazon of het snoeien van een plantsoen - kan op locatie via een pda in de database worden gezet. Zowel de hovenier als de opdrachtgever hebben toegang tot deze informatie.

Ralf Vaessen (links) en Daan Smolders.

Vaessen gaat er ook vanuit dat Famoos intern zal bijdragen aan een efficiëntere werkwijze. „Beter en effectiever communiceren met de klant scheelt tijd.

En wanneer medewerkers uitgevoerde onderhoudswerkzaamheden op locatie, via een pda, kunnen invoeren, sparen we administratieve handelingen uit. Daarbij kunnen we het systeem zo uitbreiden dat continu inzichtelijk is waar onze mensen zijn. Is er een calamiteit, dan kunnen we meteen kijken wie in de buurt is en hier snel op anticiperen.”

Vaessen en Smolders zijn ervan overtuigd dat facility-managementsystemen de toekomst zijn voor de hoveniers- en groenvoorzieningssector. „Klanten verlangen steeds meer openheid. Door een systeem als Famoos moet je weliswaar met de billen bloot en word je gedwongen om gemaakte kwaliteitsafspraken na te komen, maar leg je ook de basis voor een langdurige klantrelatie. Daarin ligt de belangrijkste winst.” <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Artikel_Vaessen.indd 25

25 07-10-13 14:33

519303.indd 26

7-10-2013 12:16:43

Zo-zit-dat

Wat te doen bij ziekte werknemer tijdens vakantie?

Hovenier Ruud de Bruin* heeft een personeelslid dat zich net in zijn vakantie heeft ziek gemeld. De Bruin vraagt zich af hoe te handelen. Mag hij dan nog steeds vakantiedagen inhouden? Welke verplichtingen rusten er op de zieke werknemer in het kader van het verzuimbeleid? Dat ligt immers een stuk lastiger wanneer de werknemer in het buitenland zit.

Tekst Egbert Jan Blonk | Beeld Peter Moorman

W

anneer een werknemer ziek wordt tijdens zijn vakantie zal hij - net als anders - zich ziek moeten melden volgens het ziekteverzuimreglement dat bij de werkgever van toepassing is.

Het is belangrijk dat de werkgever beschikt over een helder ziekteverzuimreglement, dat ook voorziet in ziekmeldingen vanaf het vakantieadres. Van de werknemer, die in het buitenland op vakantie is, mag worden verwacht dat een medische verklaring van een lokale (huis) arts wordt overlegd ten aanzien van zijn ziekte. Bij voorkeur dient deze verklaring in het Engels te zijn opgesteld, waarbij de aanvang, aard en verwachte duur van de arbeidsongeschiktheid vermeld staan.

Ontbreekt deze verklaring, en twijfelt de werkgever aan de ziekmelding, dan kan de werkgever besluiten om gewoon de vakantiedagen te rekenen in plaats van ziektedagen.

Van de werknemer kan voorts worden verwacht dat hij of zij ook op zijn vakantieadres te allen tijde bereikbaar is en een telefoonnummer en adresgegevens achterlaat bij de werkgever. Het kan ook

voorkomen dat de werknemer wegens zijn ziekte niet kan reizen en zich daardoor niet onder controle kan stellen van een bedrijfsarts in Nederland. In zo’n situatie dient de werknemer een verklaring van zijn behandelend arts van de vakantiebestemming te overleggen, waarin bevestigd wordt dat de werknemer als gevolg van de ziekte niet kan reizen. Als de werknemer zo’n verklaring niet kan overleggen en niet op eerste afroep terug naar Nederland komt om zich te melden bij de bedrijfsarts, dan kan dat een reden zijn om het loon van de werknemer op te schorten of stop te zetten.

Verklaring Wanneer een werknemer achteraf aangeeft, dat hij of zij ziek was tijdens zijn of haar vakantie, dan hoeft de werkgever hier niets mee te doen. Tenzij de werknemer kan aantonen dat er wel sprake is geweest van ziekte door middel van medische verklaringen.

De dagen dat de werknemer ziek is gedurende vakantie, kunnen niet als

vakantiedagen worden aangemerkt. De werknemer kan de vakantiedagen een andere keer opnemen; deze worden derhalve niet afgeschreven van zijn vakantietegoed.

In een schriftelijke (arbeids)overeenkomst kan in afwijking op deze hoofdregel worden bepaald, dat de werknemer die ziek wordt tijdens zijn vakantie geen recht heeft op het behoud van die vakantiedagen. Het voorgaande geldt echter alleen voor de bovenwettelijke vakantiedagen in het jaar van ziekte en mits de werknemer daarvoor wel expliciet zijn instemming heeft gegeven. De overgebleven vakantiedagen van voorgaande jaren en de wettelijke vakantiedagen hoeft een werknemer nooit in te ruilen bij ziekte.

Advies Zorg voor een duidelijk ziekteverzuimreglement waarin de procedure staat vermeld bij ziekte tijdens vakantie. Neem in de arbeidsovereenkomst op dat bovenwettelijke vakantiedagen als ziektedagen kunnen worden aangemerkt. <

Egbert Jan Blonk is accountant bij Grant Thornton, E Egbertjan.blonk@gt.nl

Hoe-zit-dat?

* Deze naam is fictief

Heeft u vragen of problemen die geschikt zijn voor bespreking in de rubriek Zo-zit-dat, laat het de redactie weten. Met behulp van een deskundige trachten wij het juiste antwoord of de juiste aanpak van uw probleem te vinden.

TuinenLandschap | 21 | 2013

Zo-zit-dat.indd 27

27 03-10-13 14:05

Ontwerp en Inrichting

Op de begane grond van het kloostergebouw komt een aantal publieksvoorzieningen, waaronder een VVV-loket. Het kloostergebouw fungeert daarmee als openbare doorgang naar de tuin en het park. De vijver bergt het afstromende regenwater van het kloostergebouw en de nog te realiseren aanliggende woonwijk.

De waterpartij heeft een plas-draszone van 1 m breed en 40 cm diep.

28

De veertien kruiswegstaties zijn gerestaureerd. Een plaat van gehard glas beschermt de staties tegen vandalisme. Elke statie wordt belicht door een grondspot. De beplanting van longkruid (Pulmonaria officinalis ’Sissinghurst White’) met gevlekt blad en witte bloemen geeft een extra accent.

TuinenLandschap | 21 | 2013

KloostertuinDonRua.indd 28

03-10-13 14:06

Marchel-Wim van Dongen www.mwvd.nl

Moderne kruisgang in sereen stadspark Na jaren van verwaarlozing kreeg het park bij het voormalig klooster Don Rua in ’s-Heerenberg in 2013 een nieuwe inrichting.

Landschapsarchitect Marchel-Wim van Dongen gaf een hedendaagse invulling aan de functies die het park vroeger voor het kloosterleven had. „Het is geen doorsnee stadspark en geen gewone kloostertuin.’’

Tekst Jacqueline van Wetten | Beeld Gerdien de Nooy

O

orspronkelijk was het kloostercomplex, in 1910 gesticht door Duitse jezuïeten die uitweken naar ’sHeerenberg, een groot, zelfvoorzienend, afgesloten terrein. In de loop der tijd zijn de grenzen van het kloosterterrein ingeperkt. Dat is goed te zien aan een oude loofgang die nu plompverloren in de middenberm van de Willem Schuurmanlaan staat, omringd door nieuwbouwhuizen. Alleen het kloostergebouw (inmiddels in gebruik als appartementencomplex voor senioren), de tuin en het park vormen nog een aaneengesloten gebied. Voor de tuin en het park tekende Marchel-Wim van Dongen in opdracht van de gemeente Montferland een nieuw ontwerp. In juli 2013 werd het park opgeleverd.

De landschapsarchitect uit Bloemendaal wilde een ontwerp waarin klooster,

tuin en park weer met elkaar in relatie staan. Die verbinding was door tientallen jaren van verwaarlozing nauwelijks meer zichtbaar. Het park was verworden tot een donker bos met overwoekerde staties waarvan de beeltenissen waren afgetimmerd met houten platen tegen vandalisme. „Ik moest redden wat er nog te redden viel en wilde zichtbaar maken wat er nog was.’’

Veertien staties Geen moment piekerde Van Dongen erover om de structuur die in het verrommelde bos nog aanwezig was, te veranderen. De nog herkenbare bidgang aan de zuidzijde van het park werd versterkt door het rondgaande pad te verbreden.

Ontbrekende bomen in de dubbele laan, bestaande uit eiken, esdoorns en lindes,

zijn aangevuld met nieuwe exemplaren.

Ook de padenloop langs de veertien staties van de kruisweg is intact gebleven en breder gemaakt. Elke statie kreeg een prominente, ruime plek in het halfverharde pad.

Door rondom de kruisweg struiken aan te planten is een besloten, ingetogen ruimte gecreëerd met in het midden enkele open plekken. Van Dongen wijst op het ronde gazon in het midden van het park. „Die grasvlakte nodigt uit om te zitten of te picknicken, maar niet om er te voetballen. Daarvoor is hier de sfeer te sereen.’’ De vele oude bomen in het park dragen bij aan dat gevoel. „Sommige zijn meer dan tachtig jaar oud. Die wilde ik zoveel mogelijk sparen en weer beleefbaar maken. Alleen voor de vijver moesten enkele bomen wijken.’’

De vijver, precies op de zichtlijn vanaf

TuinenLandschap | 21 | 2013

KloostertuinDonRua.indd 29

>

29 03-10-13 14:06

de centrale as van het kloostergebouw, is een nieuw element in het park. De 10 m hoge fontein midden in de vijver leidt de blik vanuit het kloostergebouw helemaal tot achter in het park en legt zo een visuele verbinding tussen klooster, tuin en park. Tegelijkertijd vormt de vijver een fysieke scheiding, die ervoor zorgt dat de bewoners van de appartementen op de begane grond van het kloostergebouw privacy hebben.

Waar in het centrum van het park rust en stilte te vinden zijn, kreeg de noordzijde van het terrein langs de oude kloostermuur een invulling die meer gericht is op activiteit en recreatie. „Het noordelijke deel van de tuin had altijd al een andere functie’’, weet Van Dongen. „Vroeger was de rand langs de kloostermuur in gebruik als moestuin. En toen de boerderij van het kloostercomplex elders op het terrein werd afgebroken, werd het puin langs de kloostermuur gestort. Die rand ligt daarom ook hoger.’’

De landschapsarchitect realiseerde er vier thematuinen die verwijzen naar het zelfvoorzienende karakter van het

voormalige klooster. Aanvankelijk had Van Dongen het idee om een van de vier thematuinen, net als weleer, als moestuin in te richten. Bij het onderhoud ervan wilde hij de huidige bewoners van de appartementen in het klooster betrekken, maar woningcorporatie Woonzorg zag dat niet zitten.

Nu refereert de sierkersenboomgaard in de entreetuin bij de achteringang van het park aan de vroegere nutsfunctie, en de rozen in cortenstalen vakken in de rozentuin zijn een verwijzing naar de broeibakken in de moestuin. Om toch te voorzien in de bewegingsbehoefte van ouderen is de thematuin die het dichtst bij het klooster ligt, ingericht als beweegtuin. De speeltuin ernaast biedt kinderen uit de aanliggende wijken een plek.

Niet-standaard „Bijzonder aan dit park is dat er veel verschillende plekken in zitten met ieder een eigen sfeer’’, stelt Van Dongen. Langs de bidgang en de kruisweg kunnen mensen rustig wandelen, zitten doen ze in de

rozentuin of aan het water; in de beweegtuin en de speeltuin is ruimte voor actie. „Het gevoel dat je hier op een historische plek bent die aanleiding geeft tot bezinning, maar die tegelijkertijd jong en oud voorzieningen biedt voor hedendaagse activiteiten, die combinatie is interessant. Het is geen doorsnee stadspark en ook geen gewone kloostertuin.’’

Inmiddels is de landschapsarchitect gevraagd om ook een plan te maken voor de nog te bouwen woonwijk die uitkijkt op het park. Ook daar is het streven om de verbinding met het klooster opnieuw een invulling te geven die past bij deze tijd. Met een nieuwe groenstructuur langs een pad die aansluit op de oude berceau in de Willem Schuurmanlaan, zou Van Dongen de historische loofgang een nieuwe betekenis en functie willen geven. Want daar is het waar het hem om gaat: de ziel van de plek respecteren, maar tegelijkertijd hedendaagse waarde toevoegen. <

>

Stadspark ’s Heerenberg Oppervlakte park 2,2 ha Opdrachtgever Gemeente Montferland Ontwerp Marchel-Wim van Dongen i.s.m.

Oranjewoud Beplanting Marchel-Wim van Dongen i.s.m.

Ronald Jacobs van Stad&Groen in Duiven Aanleg GroenWerk XL in Varsseveld (civiel en park) Restauraties Bouwbedrijf Hoffman in Zutphen(kloostermuur, kruiswegstaties en Heilig Hartbeeld) Kosten aanleg €700.000 Onderhoud groendienst gemeente Montferland Oplevering 2013

N

www.tuinenlandschap.nl

30

TuinenLandschap | 21 | 2013

KloostertuinDonRua.indd 30

03-10-13 14:06

Het ronde veld in het midden van het park is ingezaaid met gras en wordt intensief beheerd (zeventien keer maaien per jaar). Er is een besloten karakter ontstaan door de aangeplante struiken rondom de staties tussen de oude bomen (onder andere gele kornoelje, hazelnoot, morel, mispel, mirabelpruim, sleedoorn, kruisbes, zwarte bes en rozenbottel).

Het park was oorspronkelijk onderdeel van een veel grotere kloostertuin en had een landschappelijke aanleg met slingerende paden. De originele padenstructuur is behouden. Wel zijn de paden verbreed tot 2 m en is de halfverharding Stabilizer aangebracht. Langs de paden zijn verschillende kruidenmengsels van Medigran ingezaaid. Ook zijn voorjaarsbollen aangeplant.

Langs het pad van de bidgang is bloemrijk grasland (bloemenweidemengsel BM-10 van MediGran in Hoorn) ingezaaid dat extensief wordt beheerd (één tot maximaal drie keer per jaar maaien). De dubbele bomenlaan bestaat uit eiken, esdoorns en lindes. Bomen die door stormachtig weer het loodje hebben gelegd zijn vervangen door jonge exemplaren.

De cortenstalen bakken, een verwijzing naar broeibakken in moestuinen, zijn spiegelbeeldig aan elkaar beplant met heesterrozen (o.a. Rosa ’Smooth Meidiland’, R. ’Blanc Double de Coubert’, R. ’Schneeflocke’ en R. ’Sommerabend’). De kleurrijke beplanting in de lichte, open rozentuin contrasteert met het groene karakter en de beslotenheid van het park. De parkbanken van Michow in Hamburg hebben een klassieke, ingetogen vormgeving.

Een van de vier thematuinen is ingericht als speeltuin. De plek is gekozen in samenspraak met omwonenden. Van Dongen: „Op informatieavonden hebben we onze plannen gepresenteerd. Uit die bijkomsten werd vooral duidelijk wat omwonenden niet wilden: geen bankjes langs de kloostermuur, geen loslopende honden, geen fietsers door het park, geen speeltoestellen direct voor hun deur.

Aan die wensen is voldaan.’’

TuinenLandschap | 21 | 2013

KloostertuinDonRua.indd 31

31 03-10-13 14:06

Ontwerp en Inrichting

Braakliggende gemeentegrond wordt moestuin

’We zijn succesvol door onafhankelijkheid’

Op het braakliggende terrein voor de voormalige Ripperdakazerne in Haarlem werd afgelopen april een mobiele moestuin aangelegd. Initiator Lonneke Rhodens en de deelnemende moestuiniers realiseerden de tuin zonder enige vorm van subsidie en bijna zonder inmenging van de gemeente.

Lonneke Rhodens

Tekst Jacqueline van Wetten Beeld Hans Clauzing

M

et een grote glimlach kijkt Lonneke Rhodens terug op 12 april. Op die dag werd haar idee van een mobiele moestuin waarmee ze de City Challenge Haarlem won, binnen korte tijd werkelijkheid. Vroeg in de ochtend begon de tractor het terrein voor de Ripperdakazerne te frezen. Gedurende de werkzaamheden kreeg het initiatief steeds meer bijval. „Mensen die langsfietsten, kwamen vragen of ze ook mee mochten doen. Hele gezinnen sloten zich aan.’’

Cavaleriekazerne

Van de Haarlemse stichting MEERGroen, die groene initiatieven in de stad ondersteunt, gebruiken de moestuinierders gereedschappen.

32

Op het terrein aan de Ritmeesterstraat stond vroeger een cavaleriekazerne. In 1999 werd voor het gebied een herontwikkelingsplan gemaakt. Dit plan is grotendeels gerealiseerd, maar door de kredietcrisis heeft de laatste fase, de bouw van een complex met 52 appartementen en een aantal eengezinswoningen, vertraging opgelopen. Het perceel van 5.000 m2 lag al zo’n twee jaar braak.

Zonde om daar niks mee te doen, dacht Rhodens die bestuurslid is van Slowfood Haarlem.

Ze kenmerkt haar omgeving als een buurt met vooral hoogopgeleide tweeverdieners; er wonen veel gezinnen met jonge kinderen. Veel van hen helpen nu mee in de 1.000 m2 grote moestuin, maar ook mensen uit omringende straten hebben zich aangesloten. Daardoor ontstaan contacten tussen het wat elitaire, door de oude kazernemuur omsloten, nieuwbouwgedeelte met de rest van de wijk, waar ouderen en allochtonen wonen. „De tuin slaat bruggen’’, zegt Rhodens.

Voor advies klopte ze aan bij Franke van der Laan van de Stichting MEER-

Groen. Als heemtuinbeheerder en groenadviseur begeleidt hij de deelnemende gezinnen bij het bewerken van de moestuin. „Hij heeft veel materieel dat we mochten gebruiken. En hij wist adressen voor de aanschaf van zaaigoed en waar we terecht konden voor een frees.’’

Geen subsidies De mobiele moestuin is onafhankelijk van subsidies. Het zelfvoorzienend zijn is volgens Rhodens een belangrijke factor voor het succes van de mobiele moestuin. „Het maakt dat iedereen zich verantwoordelijk voelt. Iedereen draagt zijn steentje bij en plukt er ook de vruchten van.’’ Elk gezin - er doen er nu vijftig mee - legt €20 in. Van dat geld huurde Rhodens een tractor met frees, schafte ze zaaigoed aan en kocht ze houtsnippers om op de paden te strooien. Het advies van heemtuinbeheerder Van der Laan was kosteloos.

Dat het idee van de mobiele tuin op zo’n korte termijn - op 1 april won het idee de City Challenge en op 12 april werd de tuin aangelegd - gerealiseerd kon worden, is vooral te danken aan De Groene Mug, denkt Rhodens. Dit is een platform van de gemeente waar Haarlemmers terecht kunnen met vragen, wensen en initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Dit platform had zich namens de gemeente verbonden aan de City Challenge. De Groene Mug wist dat de gemeentegrond waar Rhodens haar oog op had laten vallen gesaneerd was, waardoor er geen belemmeringen waren om een begin met de tuin te maken.

Toen de tuin er eenmaal lag, bleek dat niet iedereen binnen de gemeente op

TuinenLandschap | 21 | 2013

MobieleMoestuinHaarlem.indd 32

03-10-13 14:06

Van de 5.000 m2 braakliggende gemeentegrond voor de voormalige Ripperdakazerne is 1.000 m2 door omwonenden ingericht als moestuin.

de hoogte was van de realisatie van een tuin op De Ripperda. „Gebiedsmanager Michael Kaldenhoven kwam vragen stellen over de tuin. Hij wist van niks.’’ Maar omdat Rhodens zelf in de wijk woont is er vertrouwen. „Hij weet dat ik geen activist ben die zich gaat vastketenen of acties gaat ondernemen als er op den duur weer gebouwd gaat worden op deze grond. Want dat is wel een angst die de gemeente heeft.’’ Het is dan ook niet toevallig dat Haarlem werkt aan een nota Tijdelijke uitgifte van gemeentegrond voor stadslandbouw (zie kader).

zitters die eerst het terrein als uitlaatgebied gebruikten. Om hen tegemoet te komen, heeft ze bij de aanleg van de tuin bewust een strook gras vrijgelaten. „Het zijn kleine dingen, waarmee je de sympathie van omwonenden kan winnen.’’

Om tafel met gemeente Het is de bedoeling dat Rhodens in het najaar, aan het eind van het groeiseizoen, om tafel gaat met de gemeente. „Het zou mooi zijn als we een termijn, van bijvoor-

beeld februari tot februari, kunnen afspreken voor het gebruik van het terrein.

Nu begonnen we pas laat met zaaien. Als we eerder beginnen kunnen we gespreider oogsten.’’ Maar als er gebouwd gaat worden, wil Rhodens de gemeente niet in de weg zitten. „We willen iets leuks voor zolang het duurt. Dat kan ook op andere plekken. We willen met de mobiele moestuin nog jaren troosteloze gebieden tot iets moois maken.’’ <

Reglement Om eventuele problemen met deelnemers of omwonenden te voorkomen stelde de initiatiefnemer zelf een aantal regels op. Tuinders zijn verplicht hun perceeltje te onderhouden en mogen het niet aan derden uitlenen of doorgeven.

Ook zijn alleen biologische bestrijdingsmiddelen toegestaan en is het niet de bedoeling dat er allerlei bouwsels worden opgericht. Het reglement mailde Rhodens naar de gemeente.

Dat Rhodens graag rekening wil houden met omwonenden blijkt ook uit haar aanpak met betrekking tot de hondenbe-

Tijdelijke uitgifte van gemeentegrond voor stadslandbouw De gemeente Haarlem wil initiatieven van stadslandbouw stimuleren, ondersteunen en faciliteren, en tegelijk ook de ruimtelijke kwaliteit in de stad bewaren. Daarom werkt Haarlem aan een nota Tijdelijke uitgifte van gemeentegrond voor stadslandbouw en een kaart met locaties waar stadslandbouw kan plaatsvinden. Over de inhoud van de nota wil de gemeente Haarlem nog niets kwijt.

De nota is goedgekeurd door het College

van B&W maar moet nog door de gemeenteraad.

Een gemeente die wel al veel geregeld heeft ter bevordering van stadslandbouw is Rotterdam. De contactpersonen van de Rotterdamse denktank stadslandbouw zijn rechtstreeks te benaderen met vragen over zaken als gebruikscontracten voor gemeentegrond, bodemkwaliteit en duurzaam produceren.

TuinenLandschap | 21 | 2013

MobieleMoestuinHaarlem.indd 33

33 03-10-13 14:06

Aanleg en Onderhoud

Door het steeds nauwkeuriger in kaart brengen van Nederland vanuit de ruimte en de lucht, is het mogelijk geworden om een compleet register te maken van alle bomen in Nederland met hun exacte locatie, hoogte en kroonomvang. Op de 6e Boominfodag, die op 31 oktober in Rhenen plaatsvindt, zal onderzoeker Jan Clement een lezing en een workshop geven over deze revolutie in boomregistratie.

Tekst Peter Bennink Beeld Bomenregister

B

ij het in kaart brengen van de hoogteligging van het Nederlandse terrein middels lasserscannen vanuit de lucht, blijkt het restproduct hiervan voornamelijk ’groen’ te bevatten. Een goede reden, vond Rob Beck van geo-observatiebedrijf Neo, om met dit digitale ’afval’ alle bomen van Nederland maar eens in kaart te brengen. Al snel werd duidelijk dat zo’n landelijk bomenregister ook voor boombeheerders, beleidsmakers en andere boomprofessionals weleens heel interessant kan zijn.

In GIS-specialist Jan Clement van Wageningen UR, die bezig was met 3Dmodellen van groenstructuren, vond Beck een partner. Al snel werd duidelijk dat zo’n landelijk bomenregister ook voor boombeheerders, beleidsmakers en andere boomprofessionals weleens heel interessant kon zijn.

Nog maar een paar maanden geleden

34

Alle Nederlandse bomen in één register is het Nieuwe Actuele Hoogtebestand Nederland (AHN2) voltooid. Dit bestand geeft de exacte hoogte weer van de bovenkant van alles in de Nederlandse buitenruimte ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil.

Door de resolutie van 1 pixel per 50x50 cm van het AHN2 is het mogelijk om objecten met een omvang van 2 m2 als boomkroon te herkennen. Daarmee wordt het voor het eerst mogelijk om bomen geautomatiseerd in kaart te brengen.

Op basis van de AHN2-gegevens, aangevuld met technieken om boomkronen te onderscheiden van andere structuren, is inmiddels van alle Nederlandse bomen buiten bosverband de hoogte in centimeters bepaald. Ook zijn van die bomen de kroonprojectie en de vorm beschreven. Ten tijde van de opname van AHN2 op die plaats, uiteraard.

Een consortium van vijf partijen, onderzoeksinstituut WUR Alterra, aardobservator Neo bv, informatiebeheerder Geodan, Internetbureau Swis en adviesbureau Cobra werkt nu op basis van deze gegevens aan een landelijk dekkend bomenregister. Eén van de eerste concrete resultaten van dit project moet een vrij toegankelijke website worden, waarop je op een kaart van Nederland alle individuele bomen kunt aanwijzen.

Leefmilieu Een van de toepassingen van het register die voor de hand liggen is het bieden van informatie over de maatschappelijke functies van groen zoals het tegengaan van het heat-islandeffect, het afvangen

van fijnstof en het opslaan van CO2. Nu staan vaak alleen de door de gemeente onderhouden bomen geregistreerd. In het landelijk register staan ook alle bomen in particuliere tuinen en alle bomen in parken, plantsoenen en bosverband.

Juist voor de waarden van groen voor het leefmilieu tellen alle bomen mee en niet alleen de exemplaren die ’toevallig’ door de gemeente worden onderhouden. Juist omdat de database gegevens bevat over álle bomen kun je op basis ervan effectgericht beleid maken.

Omdat het bomenregister een platform moet gaan zijn voor open boomdata, zijn de gegevens te koppelen aan andere programma’s. Via een API (application programming interface) kun je data uitwisselen met andere programma’s. Dit betekent een enorme stimulans voor de ontwikkeling van apps op basis van het bomenregister.

Voordelen Voor beheerders biedt het werken met het register een aantal voordelen. Veel bestaande boombestanden zitten vol met fouten en onvolledigheden. Bomen bestaan wel, maar staan niet in het beheersysteem, of ze staan niet precies op de juiste plaats geregistreerd. Door het uitwisselen van gegevens met bestaande beheersystemen kunnen de exacte afmetingen en locatie van de boom uit het bomenregister worden gecombineerd met al aanwezige kennis van geslacht, soort, leeftijd en bijzonderheden. Met zogeheten ’linked open data’ kun je bovendien bepalen welke informatie openbaar is en welke niet. Zo kun je bijvoorbeeld de fre-

TuinenLandschap | 21 | 2013

Bomenkaart.indd 34

07-10-13 13:54

Een voorbeeld van de kaart zoals die op de website te vinden zal zijn. Door op de boom te klikken krijg je een paspoort te zien met boominformatie zoals hoogte, kroonoppervlak en eventuele aanvullende informatie.

quentie van VTA-controles, aantastingen en onderhoud alleen beschikbaar maken voor belanghebbenden, terwijl soortnaam, plantjaar en hoogte voor iedereen zichtbaar zijn. „De mogelijkheden die het landelijke bomenregister biedt zijn op dit moment nog niet te overzien”, zegt Joost Verhagen van Cobra. „Je zou bijvoorbeeld mutaties kunnen bijhouden en kunnen kijken welke bomen er zijn gekapt zonder kapvergunning, je kunt je groene elementen inventariseren, je zou wandelroutes langs bomen kunnen uitzetten, je VTAcontroles plannen of burgers via hun smartphone meldingen laten doen over aantastingen of boomgerelateerde problemen.”

Belangrijke stappen te nemen Ontegenzeggelijk biedt een open bomenregister veel mogelijkheden, maar er is nog een aantal belangrijke stappen te nemen. Eén daarvan is dat moet worden bepaald welke gegevens zullen worden opgenomen in het register en op welke manier. Normaal gesproken maken be-

heerders hun eigen inventarisatie. Dat leidt tot allerlei variaties tussen de data van verschillende beheerders. Neem alleen al de indeling in hoogteklassen: sommige gemeenten hebben er drie, andere vier of vijf. Welke gegevens geregistreerd worden, verschilt ook per beheerder.

Voor een goed werkend landelijk bomenregister is het natuurlijk wel van belang dat de gegevens over alle bomen uniform worden geregistreerd. Naast het ontwikkelen van een landsdekkend bestand onderzoekt het consortium daarom ook welke gegevens zullen worden opgenomen in het register en op welke manier.

Joost Verhagen: „We gaan eerst goed kijken wat andere partijen doen en hoe we daarop kunnen aansluiten. Bijvoorbeeld de IMBor (informatiemodel beheer openbare ruimte) waaraan momenteel wordt gewerkt door het CROW is daarbij interessant.”

Een obstakel van een hele andere orde is dat de AHN2-gegevens vooralsnog niet vrijgegeven zijn als open data. Daardoor zou alleen voor deze gegevens zo’n hoge prijs moeten worden betaald, dat het

onmogelijk wordt om het project van de grond te krijgen. Wel hebben alle betrokken partijen op de feestelijke presentatie van de AHN2 in juni van dit jaar aangegeven voorstander te zijn van het op korte termijn vrij geven van de data. Daarmee lijkt het dus een kwestie van tijd voordat het landelijk bomenregister een feit is. <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Bomenkaart.indd 35

35 07-10-13 13:54

519304.indd 36

7-10-2013 12:16:27

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst Anja Koning Beeld Marko Sinke

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Beschermde vissoorten onderzoeken Loo Plan, De Steeg Gekleed in een waadpak en voorzien van een groot schepnet bemonstert Arthur Hoffmann van Loo Plan een watergang die verlegd gaat worden en daarom gedeeltelijk wordt gedempt. Hoffmann onderzoekt of er in het kader van de Flora- en faunawet maatregelen moeten worden genomen om beschermde diersoorten te sparen. De vangst bestaat uit onder meer de beschermde soorten bittervoorn en kleine modderkruiper.

Verder zijn vooral het niet-beschermde tiendoornige stekelbaarsje, bermpje en de blankvoorn aangetroffen, maar ook exoten als de gevlekte Amerikaanse rivierkreeft.

Met de informatie van de monstername kan de eigenaar van de watergangen een ontheffing aanvragen. Voor de werkzaamheden worden de beschermde soorten overgezet naar een ander leefgebied, zodat wordt voldaan aan de wet. <

TuinenLandschap |â&#x20AC;&#x2030;21â&#x20AC;&#x2030;| 2013

WerkInUitvoering.indd 37

37 03-10-13 14:07

Machines en Gereedschap

Eggen en zaaien met de Agria 3 Aan de Agria 3400 tweewieltrekker kun je veel verschillende werktuigen koppelen, een aantal daarvan combineert verschillende werkgangen. Een rotorkopeg met zaaibak kan de grond voorbereiden en tegelijkertijd gras zaaien.

Tekst en beeld Johan Simmelink

38

D

e Agria 3400 is een tweewieltrekker met een diesel of benzinemotor waaraan, op een eenvoudige wijze, verschillende werktuigen kunnen worden gekoppeld. Zo kun je voor het vernieuwen van een slecht stuk gras snel wisselen tussen een overtopfrees en een rotorkopeg met zaaibak.

De trekker heeft een mechanische versnellingsbak met vier versnellingen vooruit en vier achteruit. In deze versnellingen zijn de snelheden respectievelijk 1,0; 1,9; 3,25 en 7,5 km per uur.

De snelheden zijn wel gekoppeld aan de afmeting van de banden. De grondsoort en de werkzaamheden die je met de trekker gaat uitvoeren bepalen de keuze van de banden.

Door inschakeling van het differentieelslot kun je de aandrijving over beide wielen gelijkmatig verdelen. De trekker heeft een elektrische rem om tijdens het werken op een schuine helling de aan-

drijving volledig te blokkeren.

Rotorkopeg met zaaibak De rotorkopeg voor de Agria 3400 is 75, 90 of 100 cm breed. De eg bestaat uit vijf rotorarmen, met aan elke rotor twee messen. Met de verkruimelrol achter de rotorkopeg bepaal je de werkdiepte. Dit kan met een eenvoudige pen-gat verbinding, maar er is ook een uitvoering met een traploze spindelafstelling. De spindel stel je elektrisch af vanaf de stuurboom.

Bij een rotorkopeg met een breedte van 90 of 100 cm kun je een zaaibak bovenop de rotorkop plaatsen. Onderin de zaaibak zit een borstelas die ervoor zorgt dat het zaad in de zaaibak in beweging blijft.

Hierdoor is er altijd voldoende zaad boven de zaaiopening. De borstelas zorgt er ook voor dat het zaad op een regelmatige wijze uit de openingen valt. Deze as wordt aangedreven door twee wielen die op de verkruimelrol meerollen. <

TuinenLandschap |â&#x20AC;&#x2030;21â&#x20AC;&#x2030;| 2013

Eg en zaaimachine.indd 38

03-10-13 14:08

Motor De Agria 3400 met een Yanmar 1 cilinder dieselmotor levert een vermogen van 7,4 kW(10 pk).

De motor heeft een elektrische startmotor of een startkoord waarmee je de machine handmatig kunt starten. Door toepassing decompressietechniek vraagt ook het starten met een startkoord weinig kracht.

Snelkoppeling De werktuigen zitten met behulp van een snelkoppeling aan de tweewieltrekker. Twee bouten vergrendelen de koppeling. Met de snelkoppeling wordt ook de aandrijving aan het werktuig gekoppeld. De aandrijving zit in de koppelingsbuis en is daardoor goed afgeschermd.

Dosering zaaizaad De hendel voor de afstelling van de hoeveelheid zaad, zit aan de trekkerkant van de machine. Met deze handel worden de openingen onder in de bak meer of minder opengezet. De borstelas boven deze gaten roert de zaadvoorraad in de bak en zorgt voor het uitwerpen van het zaaizaad.

ia 3400 Gewicht Agria 3400151 kg (trekker) Breedte rotorkopeg 75, 90 of 100 cm Motor Yanmar 1 cilinder dieselmotor Vermogen 7,4 kW Rijsnelheid 1,0/1,9/3,25 of 7,5 km/u Prijs trekker vanaf € 7.780 excl. btw Prijs rotorkopeg vanaf € 3.260 excl. btw Prijs zaaimachine vanaf € 2.490 excl. btw

Stuurboom Bij het werken met een rotorkopeg draai je de stuurboom over de motor van de trekker. Zo vergt het minder kracht om de machine in balans te houden. Contragewichten aan de neus van de trekker kunnen de balans desgewenst nog verder verbeteren.

Wielen en banden

▸▸Milati Grass Machines ▸▸078-6415654 ▸▸website: www.agria.de

De keuze van de wielen in combinatie met de banden is sterk afhankelijk van toepassing en grondsoort. Behalve banden met een trekkerprofiel zijn er ook bredere banden met een lagere nok.

Voor meer druk op wielen kun je in de velgen wielgewichten plaatsen. Ook kun je dubbele wielen monteren.

TuinenLandschap | 21 |2013

Eg en zaaimachine.indd 39

39 03-10-13 14:08

519305.indd 40

7-10-2013 12:16:52

519306.indd 41

7-10-2013 12:17:12

519307.indd 42

7-10-2013 12:17:42

Gespot

▸’Alles ▸ im grünen Bereich’ ▸Messe ▸ Kalkar ▸50 ▸ exposanten ▸3.000 ▸ bezoekers ▸17-18 ▸ september jl. ▸volgende ▸ editie: eerste week november 2014

Eerste groenbeurs Kalkar bescheiden succes Een grensoverschrijdende vakbeurs, met die filosofie ging medio september de eerste beurs ’Alles im grünen Bereich’ van start. In een beurshal naast Wunderland Kalkar presenteerden 50 bedrijven twee dagen hun producten aan een kleine 3.000 bezoekers.

Tekst en beeld Ton Stolk

E

en moderne hal van buiten, zonder pretenties. Van binnen alles opvallend zwart: plafond muren en vloer. Alle aandacht gaat zo naar wat bedrijven op de vakbeurs ’Alles im grünen Bereich’ te bieden hebben. De locatie is zonder meer bijzonder. De beurshal staat namelijk pal naast de snelle kweekreactor, die Van der Most omtoverde in attractiepark Wunderland Kalkar.

De getallen van de beurs zijn niet groot.

Ook niet voor wie bedenkt dat het hier om een nieuwe vakbeurs gaat. Zo’n 6.000 m2 beursoppervlak, 50 standhouders en een zeer krappe 3.000 bezoekers. Toch is de Nederlandse projectmanager Tom Kramer over ’zijn’ beurs in Kalkar dik tevreden.

Complete vakbeurs Wie de beurs bezocht – over de grens bij Emmerich zo’n 30 km Duitsland in – kan niet anders concluderen dan dat ondanks de kleine getallen het een complete beurs was. Alle facetten van ontwerpen, aanleggen en beheren van tuinen, parken en openbaar groen waren op de beurs te vinden. Natuurlijk is met een veelvoud aan standhouders het aanbod gevarieerder.

Maar, gezien de hoofdzakelijk positieve reacties van de deelnemers zal het aanbod bij een volgende editie ongetwijfeld ruimer uitpakken.

Het bijzondere van de beurs is het

grensoverschrijdende karakter. Zo was de beursvloer ongeveer een fifty-fifty DuitsNederlandse mix, zowel van aanbieders als van bezoekers. Het Duitse aandeel voerde een lichte boventoon. Er waren zelfs bezoekers uit München en Berlijn.

Door de kans om er grensoverschrijdend te netwerken wist ’Alles im grünen Bereich’ als regionale groene vakbeurs een brug te slaan tussen leveranciers en afnemers uit beide landen.

De entourage van de beurs zelf was duidelijk het Van der Most-concept, zoals hij dat indertijd introduceerde op de vakbeurs ’De Groene Sector’ in Hardenberg.

Met andere woorden: gratis parkeren, een ruime opzet van de beurs en gratis eten en drinken voor standhouders én bezoekers. Ook de openingstijden van 13.00 tot 21.00 uur zijn een kopie van andere Van der Most-beurzen in Nederland. In Duitsland blijkt dat minder aan te slaan. De laatste uren kenden beide beursdagen nog nauwelijks bezoekers.

Reden voor Tom Kramer om nu al te melden dat de beurs in Kalkar in 2014 de eerste week van november plaatsvindt en geopend is van 10.00 tot 18.00 uur. <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Gespot beurs Kalkar.indd 43

43 03-10-13 14:08

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Strak en glanzend wit JAN by Pottery Pots is een nieuw merk tuinmeubilair en potten van ontwerper Jan des Bouvrie. Deze collectie is het resultaat van een samenwerking van de ontwerper met Pottery Pots Nederland.

De collectie omvat zitmeubelen, tafels, ligbedden, hockers en loungemeubelen. Alles is uitgevoerd in een strak en glanzend wit. Sierkussens zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren en maten. Daarnaast heeft Jan des Bouvrie een lijn potten voor Pottery Pots ontworpen, gemaakt van Fiberstone, een sterk materiaal dat door verschillende lagen autolak geschikt is voor zowel binnen als buiten.

▸▸Pottery Pots | (075) 631 44 44 | www.potterypots.nl

Twee- of vierwieldrive Iseki importeur Van der Haeghe introduceerde onlangs de Iseki TJA 800 serie, trekkers met een mechanische transmissie en een omkeerschakeling. Van de nieuwe trekker bestaan drie modellen in de vermogensklasse 80 en 100 pk.

De 80 pk-versie is beschikbaar in twee modellen: met een beugel of een luxe cabine, de 100 pk alleen met de cabine.

Een ruime instap en vlakke vloer zorgen voor een com-

fortabele werkplaats voor de gebruiker. 80 pk is voorzien van 18 versnellingen vooruit en 18 versnellingen achteruit; 100 pk heeft van ieder 36 versnellingen. Daarnaast is het laatste model uitgevoerd met high/low. Gekozen kan worden voor twee- of vierwieldrive met Super Full Turn. Optioneel zijn een fronthef en frontaftakas verkrijgbaar, alsook een voorlader, in hoogte verstelbare trekhaak en spatborden.

▸▸Van der Haeghe | (0345) 78 81 02 | www.vanderhaeghe.nl

Bewegen in de buitenlucht Met het nieuwe fitnessprogramma Nijha Spirit is het mogelijk samen te bewegen in de woonomgeving, maar wel ieder met een eigen ondersteuning. De fitnessaparaten zijn afgestemd op Nederlandse gebruikers.

Achttien beweegtoestellen zijn in de lijn beschikbaar, onderverdeeld in de categorieën cardio (uithoudingsvermogen), kracht, balans en coördinatie en flexibiliteit (lenigheid). De toestellen zijn ontworpen met gebruikers, fysiotherapeuten en begeleiders en worden in Nederland geproduceerd. Het gebruikte materiaal is hoogwaardig en hufterproof en daarom geschikt voor de buitenruimte. Nijha heeft de apparatuur al in verschillende steden geplaatst. ▸▸Nijha | (0573) 28 85 55 | www.nijha.nl

44

TuinenLandschap | 21 | 2013

LeveranciersTEL21.indd 44

03-10-13 14:09

Vijlset voor scherpe zaag

Dijon vergroent

Voor het aanscherpen van een kettingzaag heeft Husqvarna een vijlenset in het assortiment opgenomen. De set is praktisch en compleet.

Behalve ronde en platte vijlen bestaat de set uit een combinatiemal. Dit is een vijlmal en dieptestellermal in één, wat automatisch zorgt voor de juiste vijlhoek en verhoudingen voor een optimaal resultaat. Na de juiste behandeling met de vijlen is de ketting weer scherp en geeft de kettingzaag weer fijne, gelijkmatige houtspaanders, en gaat de zaag weer moeiteloos door het hout.

Onlangs is het klassieke plein Place Darcy in Dijon heringericht met reusachtige bloempotten van Streetlife. De potten zijn half in de bestrating van het plein verzonken en doen dienst als zitobject.

Met een diameter van 240 cm is de van bio-composiet en ’natural fibers’ vervaardigde

▸▸Husqvarna | (036) 521 00 50 | www.husqvarna.nl

▸▸Streetlife | (071) 524 68 46 | www.streetlife.nl

Kort Van Bemmel machine-import stopt met de exclusieve import van VANDAELE houtversnipperaars, bosklepelmaaiers en stobbenfrezen. VANDAELE gaat de Nederlandse markt direct vanuit het Belgische Oostrozenbeke bewerken. ▸▸Van Bemmel | www.vanbemmel. com | VANDAELE | www.vandaelemachinery.be

Willem Veldhuizen behaalde onlangs zijn veertigjarig jubileum in dienst van Copijn Boomchirurgen. Naast vele boomverplantingen heeft Veldhuizen zich ingezet op verschillende vakgebieden: inrichting van tuinen en parken, boomverzorging, machinereparaties, werkplaatsmonteur en keurmeester. ▸▸Copijn Boomchirurgen | www. copijn.nl

pot groot te noemen. In een geometrisch patroon is een arboretum van 55 verschillende bomen gecreëerd. De bomen zullen zich in het stedelijk klimaat ontwikkelen door het speciale systeem Treetec, in combinatie met een ruime hoeveelheid groeimedium van de boombakken (3,5 m³).

Onderwijs Binnen ISO is gestemd op een voorstel voor de ontwikkeling van een ISO-norm voor de ’Chain of Custody of forest based products’. Deze norm laat bestaande systemen voor duurzaam bosbeheer intact, maar biedt een uniforme systematiek voor de traceerbaarheid van het bos tot het eindproduct. NEN is positief kritisch over dit voorstel. ▸▸NEN | www.nen.nl

De film Met lede ogen is een klankbeeld, waarin de boom tot leven komt in een boodschap die bijblijft. De film verhaalt van een boom in een straat die zich niet gewaardeerd voelt en vertrekt naar verre oorden. De 25 minuten durende film wordt geprojecteerd op een grote boom met blad en kan op verzoek ge-

toond worden voor bedrijven en organisaties. ▸▸DichterbijKunst en Bomencentrum Nederland | www.bomencentrumnederland.nl/metledeogen

Harcon Groen heeft het keurmerk Groenkeur in ontvangst genomen. Groenkeur staat voor kwaliteit, vakmanschap en garantie. Volgens Peter Hagenaar van Hacron is dit kwaliteitsdocument een bevestiging van kwaliteit en vakmanschap. ▸▸Hacron | www.hacrongroen.nl

De Pols Groep stopt met de exclusieve samenwerking met fabrikant Wiedermann voor de Nederlandse markt. Pols concentreert zich op andere hoofdmerken en Wiedermann overlegt met andere partijen. ▸▸Pols Zuidland | www.pols.nl

Met de opleiding projectleiding groenvoorziening wordt ingesprongen op ontwikkelingen in de openbare ruimte zoals krimpende budgetten en verschoven verantwoordelijkheden. De opleiding is bedoeld om de projectleider te begeleiden bij zijn veranderende taak en bestaat uit drie verschillende cursussen, ook los te volgen: Strategisch beheer openbare ruimte leert de cursist strategische doelen om te zetten naar beheer. Bij de cursus Projectmanagement leer je hoe je de belangen van opdrachtgever, bedrijf en medewerkers in de gaten houdt.

De cursus Trends en ontwikkelingen belicht de heersende trends en ontwikkelingen en leert de cursist deze toe te passen in zijn werk. ▸▸HAS Kennistransfer | (088) 890 36 37 | www.haskennistransfer.nl

TuinenLandschap | 21 | 2013

LeveranciersTEL21.indd 45

45 03-10-13 14:09

Cursussen

Streven naar perfectie, Botanische kunst van heden en verleden Tentoonstelling, t/m 13 oktober, De Rijp.

Grote dag van de kleine gemeenten Evenement, 30 oktober, Bunnik.

▸▸www.houtenhuis.nl

Nationale grasdag Evenement voor sportprofessional, 4 november, Rotterdam.

Internationale gartenschau t/m 13 oktober, Hamburg, Duitsland.

▸▸www.reedbusinessevents.nl

▸▸www.ipcgroen.nl

▸▸www.nationalegrasdag.nl

▸▸www.igs-hamburg.de

Nocturnebezoek aan de Plantentuin t/m 17 oktober, Meise, België. ▸▸www.plantentuinmeise.be

Landschappen op buitenplaats Beeckestijn Tentoonstelling, t/m 3 november, Velsen-Zuid.

Nationaal Monumentencongres 14 november, Amersfoort.

BEA en kwaliteitsbeoordeling Tweedaagse cursus, 22 oktober, Doorn. ▸▸www.opleidingscentrumbomenopenbareruimte.nl

▸▸www.nationaalmonumentencongres. nl

Klim- en werktechnieken in bomen Vierdaagse cursus, 22 oktober, Eindhoven.

Tuinbouwrelatiedagen 26 t/m 28 november, Venray.

▸▸t.bouwens@helicon.nl

▸▸www.evenementenhal.nl

European treetechnician Avondopleiding, start 24 oktober, Eindhoven.

▸▸www.buitenplaatsbeeckestijn.nl

Als zaadjes spreken konden Tentoonstelling over zaden, t/m 15 november, Meise , België.

European Tree Worker Opleiding intakegesprek, 21, 23, 24 oktober, Arnhem.

IPM Vakbeurs, 28 t/m 31 januari, Essen, Duitsland.

▸▸t.bouwens@helicon.nl

▸▸www.messe-essen.de

▸▸www.plantentuinmeise.be

Tuinbouwrelatiedagen 11 t/m 13 februari, Gorinchem.

Boomklimmen 2, machinale kroonverzorging Cursus, 28 oktober, Arnhem.

Gouden Potlood verkiezing Buitengewone middag, 12 oktober, Appeltern.

▸▸www.evenementenhal.nl

▸▸www.ipcgroen.nl

Tuinidee Beurs, 20 t/m 23 februari, 's-Hertogenbosch.

Boomveiligheidscontroleur Driedaagse cursus met examen, 29 oktober, Hoeven.

▸▸goudenpotlood@appeltern.nl

▸▸www.tuinidee.nl

Herfst in de duinen Dinsdagavondlezing, 15 oktober, Amsterdam

Huis & Tuin Beurs, 27 februari t/m 2 maart, Leeuwarden.

▸▸www.dehortus.nl

▸▸www.huis-tuin-beurs.nl

Bomen herkennen in de winter Dinsdagavondlezing, 22 oktober, Amsterdam

Fleurig Beurs, 11 t/m 15 juni, Bennekom (Ede).

Stone+tec Vakbeurs, 13 t/m 16 mei 2015, Nuremberg, Duitsland.

▸▸www.lcor.nl

UAV-gc voor groen en blauw Cursus, 31 oktober, Arnhem. ▸▸www.ipcgroen.nl

Ziekte en aantasting in sportveldvegetaties Kennisbijeenkomst, 31 oktober, Houten. ▸▸www.ipcgroen.nl

Gezonde grond, een basis voor gezond groen Kennisbijeenkomst, 31 oktober, Houten, 19 november, Arnhem. ▸▸www.ipcgroen.nl

SVS-inspecteur Tweedaagse cursus met examen, 31 oktober en 1 november, Zwolle. ▸▸www.keurmerk.nl

Motorkettingzagen 2 Gevorderden cursus, 4 november, Arnhem. ▸▸www.ipcgroen.nl

Natuurlijke oplossingen! Studiedag, 5 november, Zwolle. ▸▸www.greenguard.nl

Snoeien van bomen in de openbare ruimte Tweedaagse cursus, 29 oktober, Doorn. ▸▸www.opleidingscentrumbomenopenbareruimte.nl

▸▸www.fleurig.nl

▸▸www.dehortus.nl

Schimmels: een zegen en een vloek Dinsdagavondlezing, 29 oktober, Amsterdam

▸▸www.opleidingscentrumbomenopenbareruimte.nl

openbare ruimte, 30 oktober (Alphen aan den Rijn) en 11 december (Zaanstad).

Ruimtelijk tekenen Vierdaagse Cursus, start 30 oktober, Utrecht. ▸▸www.tuinontwerpen3d.nl

▸▸www.stone-tec.com

Veilig werken langs de weg voor uitvoerenden Cursus, 5 november, Arnhem. ▸▸www.ipcgroen.nl

Beeldbestekken voor groen en blauw: beleid en voorbereiding Cursus, 5 november, Houten. ▸▸www.ipcgroen.nl

Save the dates Landelijk congres

▸▸www.dehortus.nl

Colofon Tuin en Landschap is een twee­­wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

Redactie Bakker hoofdredacteur 06 35 11 56 17 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Marrit Molenaar, Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Bert Hassing, John Jennissen vormgevers ▸ Wendy

▸ Basisvormgeving

46 Agenda.indd 46

Gerrie van Adrichem

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld (0342) 49 48 44 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten. Los nummer €10 (incl. 6% btw, excl. verzendkosten).

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2011 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg­vul­ dige wijze en naar beste weten is samengesteld; even­ wel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de infor­ matie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslis­ singen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 21 | 2013

07-10-13 13:53

Foto Vidiphoto

Agenda

Foto Vidiphoto

Groene Gast

Henk van Blerck Heeft de boom op de foto een speciale betekenis voor u? „Niet de boom an sich, maar wel het landschap waarin hij staat. De Utrechtse Heuvelrug, die door zijn hoogteverschillen heel on-Nederlands aan doet. Ik woon aan de rand van het bos en ga hier vaak een ommetje maken om tot mezelf te komen. Dat klinkt misschien simpel, maar dit soort plekken zijn heel wezenlijk voor ons mensen.’’

Waar bent u momenteel mee bezig?

Henk van Blerck is tuin- en landschapsarchitect en eigenaar van bureau Schokland in Rhenen.

„Onder andere met plattelandswegen, daarin is nog een wereld te winnen. We leven namelijk ons land uit. De meeste plattelandswegen zijn nog steeds ingericht op het agrarische verkeer dat er vroeger passeerde. Die traktoren waren gebaat bij overzichtelijke open bochten. Met als gevolg dat

tegenwoordig het gewone verkeer als vanzelf veel te hard rijdt en alle bermen kapot rijdt. Ik houd me bezig met ’Natuurlijk Sturen’: door landschappelijke elementen als hagen toe te passen, kun je wegen veel beslotener inrichten, waardoor het verkeer langzamer rijdt.’’

Wat doet u als hoofdcurator van de Landschapstriënnale 2014? „Het bureau van de Rijksbouwmeester heeft mij gevraagd om te bekijken of Park Lingezegen, de groene buffer tussen Arnhem en Nijmegen, geschikt is voor de Triënnale die volgend jaar zomer plaatsvindt, en andersom. Eigenlijk ben ik een soort kwartiermaker.’’

En, is Park Lingezegen geschikt? „Ja zeker! In het park komen de twee grote thema’s waarmee

de landschapsarchitectuur de komende eeuw te maken krijgt, samen. Ten eerste ’omgaan met water’. Het landschap moet meer geschikt gemaakt worden voor de toekomstige wateropgave: dat is in Lingezegen gebeurd. Daarnaast hebben we te maken met de realiteit dat er slechts 100.000 mensen zijn die het landschap bewerken en dat er wel 17 miljoen mensen zijn die ervan willen genieten.’’

Hoe is dat in Lingezegen? „Ook het grootste gedeelte van Park Lingezegen bestaat uit boerenbedrijven. Dat land is nu park geworden, waarin mensen kunnen recreëren. Zo zal in de komende decennia ons agrarisch cultuurlandschap steeds meer een toegankelijk en productief parklandschap worden.’’ <

TuinenLandschap | 21 | 2013

Agenda.indd 47

47 07-10-13 13:53

519308.indd 48

7-10-2013 12:18:17