Vakblad voor de Bloemisterij 18 - 2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

8 Participatiewet:

Watergift kan

32 Chrysanten- en lisianthusteler: â&#x20AC;&#x2122;Ik

B 12 Work is Gaming gaat

op eigen benen verder

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Plan LTO zal waterzuivering niet goedkoper maken’

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

14 Floraliën: Informeren, inspireren en doen kopen

Ondenemen:

Column: Angelle van Kleef, Canada

Ondernemen:

Floraliën: Informeren, inspireren en doen kopen

Vragen:

Markt 20

Tegenvallende start seizoen Nederlandse standaardanjer

20 21 22 23

Hollandse struikmargrieten verkopen nog matig

Teelt

31 Emissieloos telen niet alleen kwestie van techniek

In beeld:

Gewasbescherming: Kasgeluiden

Keukenhof:

Milieu:

Chrysant en lisianthus:

Zomerbloemen:

Phalaenopsis: ’Watergift kan uniformer’

Teelttips:

Column: Kees van Egmond

Nieuws

Service 41

Kasgenoot: Inge van Haastert-Neessen Agenda Voorplaat: Foto: Joef Sleegers

18 (2014)

Opinie Hennie Roorda, waterschapsbestuurder:

’Plan LTO zal waterzuivering niet goedkoper maken’ Wie gaat het spuiwater van de glastuinbouw zuiveren? LTO Glaskracht

FOtO: JOeF SleegerS

aanpakken door de waterschappen. „Dat zal de waterzuivering niet goedkoper maken”, waarschuwt Hennie Roorda, bestuurslid van de Unie van Wa-

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Hoe wordt zuivering van spuiwater in de Bommelerwaard aangepakt? „In de Bommelerwaard kijken we of we een extra zuiveringsinstallatie voor gewasbeschermingsmiddelen kunnen bouwen. Hier is nog geen enkel glastuinbouwbedrijf aangesloten op het riool. We kunnen de riolering zo aanleggen dat het afvalwater uit de tuinbouw gescheiden van het andere water wordt aangevoerd, en in een aparte installatie wordt gezuiverd. Hier gaat het om heel geconcentreerd water. Op die manier is het heel efficiënt om collectief gewasbeschermingsmiddelen uit het afvalwater halen.”

Wie gaat deze zuivering betalen? „De glastuinbouw moet daar zelf de financiering voor zoeken. Wij zullen dit alleen faciliteren; het kan bijvoorbeeld op ons terrein.”

Kan dit ook in de rest van Nederland? „In andere waterschappen komt het water van glastuinbouwbedrijven – tenminste als die op de riolering zijn aangesloten – tege-

lijk met het water van de huishoudens en de industrie bij de RWZI. Als het zo verdund is, kost het veel meer energie om de gewasbeschermingsmiddelen eruit te halen. Al dat water moet immers door de filters worden geperst. We hebben het eens uitgerekend: als we dit voor heel Nederland zouden doen, zou dit 500 tot 800 miljoen euro per jaar kosten. In de Bommelerwaard kan dit goedkoper, omdat hier geconcentreerd afvalwater uit de glastuinbouw wordt aangevoerd.”

In 2015 moet het water al aan strengere kwaliteitsnormen voldoen. Wordt dat gehaald?

het water worden gehaald?

„Die zou al in 2016 of 2017 kunnen functioneren. De sector is bereid om daaraan mee te werken. Ik heb er goede hoop op dat dat een Green Deal wordt; dat is een afspraak tussen betrokken partijen en de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu. Het ministerie denkt dan mee en neemt belemmeringen weg. In 2017 is er dan al sprake van een emissieloze kas. De tuinders in de Bommelerwaard hebben dan de doelstelling voor 2027 gerealiseerd. Deze regio was altijd achterblijver,

„Problemen met geneesmiddelen doen zich vooral voor in de grote steden. Niet in de Bommelerwaard of andere buitengebieden. Je kunt dus niet zomaar spreken van een win-win-situatie. Waterverontreiniging moeten we gebiedsgericht oppakken; dat verschilt per waterschap en per bedrijf. De aanpak bij de bron werkt meestal het best. Zo zijn sommige ziekenhuizen en zorginstellingen ook al bezig om het eigen afvalwater te zuiveren.”

„Dat halen we niet. Maar we moeten er wel aan werken. De waterkwaliteit is belangrijk in ons dichtbevolkte landje. We hebben met zijn allen vastgesteld dat er strikte normen moeten zijn voor alle functies van water, zoals drinkwater, landen tuinbouw, natuur en recreatie.”

Wanneer is de waterzuivering in de Bommelerwaard gereed?

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

agenoeg geen emissie meer van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen naar het oppervlaktewater. Over een jaar of tien moet dit -

kwaliteitsnormen te voldoen. De kans is groot dat

18 (2014)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

maar is nu ineens koploper. Daar kan ze zich enorm mee profileren.”

„Je kunt het ook omdraaien: de glastuinbouw wil geen imagoschade oplopen. Het liefst zou ik echter zien dat de hele sector zegt: we willen voldoen aan de wet en regelgeving. En we telen emissieloos waardoor er geen schade optreedt aan het milieu.”

De Tweede Kamer verzoekt de

„In wezen verandert de motie niet zo veel. We moeten een aantal knelpunten oplossen. Daarbij moeten we kijken naar doelmatige en betaalbare oplossingen. Het Activiteitenbesluit gaat voorschrijven dat op elk bedrijf een waterzuiveringsinstallatie moet staan, maar er zit wel ruimte in voor maatwerk.”

André van Kester, „Het is van groot belang dat we als kwekers bin-

gebruiken ze die toch niet meer’ is wel

de wet produceren. Maar ook dat we binnen de wet kúnnen produceren.

groentekwekers.

om alle belagers op een verantwoorde

dat een product volledig verantwoord is maar het product past dan net binnen

In West- en Oostland werken watereisen van de afnemers te voldoen. Er is om het verder op te lossen.”

„Ja, samenwerking is er overal. Ik denk dat het goed mogelijk is om afspraken te maken over het terugdringen van de vervuiling. Daarbij gaan wij altijd uit van aanpak bij de bron. Dat is het meest efficiënt en het past bij het principe van ’de vervuiler betaalt’. De waterschappen hebben veel kennis over waterzuivering, die ze graag willen delen. De technieken zijn er, maar ze moeten nog aangepast worden. Daar ligt een kans voor innovatief Nederland.” <

Piet Evers, leliebroeier in Moerkapelle ik door het bomen het bos niet meer. Want wat voor keurmerk moet het

toe doet. Als de consument een bloemenwinkel den met allemaal labels. Maar de consument moet weten of het een Nederlands Nederlands product moet de consument en schoon geteeld product is.”

handel moeten de consument ontzor-

Marc Aarts, meer welkom in openbare gelegenheden, hondenbezitters moeten zelf de poep opruimen. Is het verstandiger om af te wachten, of om nu al maatregelen te nemen? Een oplossing waar-

wel aan de verboden middelen die gevonden

Afschaffen en helemaal opnieuw beginbeeldmerk wat er voor staat dat het aan alle Europese (niet Nederlandse) milieuzelfs één Europees keurmerk pas echt

er goed over nadenken en van uitproberen,

consumenten, dan kunnen we aan de eens meer nodig. En als die wel nodig zouden

18 (2014)

effect heeft. Als we in Nederland met keurmerken willen werken, moeten we stoppen met de wildgroei van allerlei

om een ’duurzaam’ product gaat (uit Nederland).”

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Met een waarde van € 1,5 miljard ligt de bloemen- en plantenexport tot en met maart op eenzelfde niveau als in 2013, ondanks 4% krimp in maart. Dat blijkt uit HBAG-cijfers. De snijbloemen staan na het eerste kwartaal op een achterstand van 4%. Bij de poten tuinplanten is sprake van een stijging van 5%

■

voor imago FloraHolland’ Met haar nieuwe leden-/niet-ledenbeleid zet FloraHolland haar eigen imago onder druk. Dat stelt voorzitter Jan Mantel van de Adviesraad Bloemen. Volgens hem wil de veiling uit kracht proberen zo veel mogelijk aanvoerders lid te maken. De indruk in onder meer Denemarken is echter dat FloraHolland vanuit macht aanvoerders probeert uit te sluiten.

Wortelinspectie voor Floraliën Kweker Ronald Moerings uit Roosendaal inspecteert de wortelgroei van waterplanten in een testbassin. Het presenteert 2.000 verschillende soorten waterplanten zoals waterhyacinten, gele lis, aronskelk en penningop de Floraliën. De unieke collectie waterplanten wordt één van de publiekstrekkers op de Floraliën, de wereldexpo van bloemen en planten die van 9 tot en met 18 mei gehouden wordt in de Brabanthallen in Den Bosch. Moerings is de grootste waterplantenkweker van Europa, met een productie van 8 miljoen planten. kwekers en veredelaars Floraliën op pagina’s 14 en 15.

■ Onderzoek naar ’havenwarmte’ Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) laat onderzoeken of en hoe de Westlandse glastuinbouw ’havenwarmte’ kan krijgen vanuit Rotterdam. In opdracht van I&M zijn de adviesbureaus Grontmij en Investeren in Ruimte een haalbaarheidstudie begonnen, inclusief financieel onderzoek naar het hergebruik van restwarmte en CO2 uit de Rotterdamse haven. De resultaten worden na de zomer verwacht.

■ Twaalf genomineerden voor GreenTech Award Een internationale jury heeft twaalf inzendingen genomineerd voor de GreenTech Innovation Award 2014. De prijs wordt op 10 juni uitgereikt tijdens de opening van de nieuwe internationale tuinbouwvakbeurs in de RAI Amsterdam. Een overzicht van de genomineerden is te vinden op: www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

■ De omzet van Veiling Rhein-Maas steeg het eerste kwartaal met 20% ten opzichte van dezelfde periode in 2013. Door het zachte voorjaarsweer verbeterden de middenprijzen.

■ Aalsmeer maakt afspraken over De komende vier jaar moeten er in de greenport Aalsmeer 1.700 plaatsen komen voor tijdelijke huisvesting van arbeidsmigranten. Dat hebben gemeenten in de greenport onlangs afgesproken met onder meer woningcorporaties en uitzendbureaus. De nieuwe woonplekken zijn nodig ter vervanging van bestaande illegale huisvesting. Daarnaast verwacht de greenport dat telers de komende jaren meer behoefte hebben aan arbeidsmigranten.

■ Fonds promotie en innovatie Stichting Fonds Internationale Bloemenvaktentoonstelling richt zich voortaan op financiële ondersteuning van promotie- en innovatieprojecten in de sierteelt. Via www.stimuflori.nl kunnen daarvoor aanvragen worden ingediend. Het fonds steunde de afgelopen jaren vooral Horti Fair-gerelateerde projecten. Nu die beurs niet meer bestaat, is de focus verlegd.

■ Groene tv-zender 247Green gaat komend najaar van start Dit najaar start tv-zender 247Green in Nederland met programma’s over bloemen, planten, buitenleven en tuinieren. Met het nieuwe themakanaal wil Peter van de Poll – teler, veredelaar en initiatiefnemer van de zender – consu-

menten enthousiast maken voor alles wat met groen te maken heeft. Groenpromotie vindt volgens hem nu nog te versnipperd plaats.

■ Op 15 mei organiseert de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in Den Haag een voorlichtingsbijeenkomst voor onder meer tuinbouwondernemers over het aanvragen van MIT-subisidie voor R&D-samenwerkingsprojecten. Deze subsidieregeling gaat 3 juni open. Er wordt informatie gegeven over de werking van de tenderprocedure en hoe de kansen op een succesvolle aanvraag vergroot kunnen worden.

■

Gedeputeerde Staten (GS) van Noord-Holland vinden dat de gemeente Haarlemmermeer geen toestemming mag geven om (leegstaande) kassen in Rijsenhout te gebruiken voor het stallen van bijvoorbeeld caravans. De provincie wijst erop dat het gebied is aangewezen als glastuinbouwconcentratiegebied. Het toestaan van andere functies – zoals de gemeente wilde – bemoeilijkt volgens GS de herstructurering van het verouderde kassengebied. 18 (2014)

FOTO: ALPHA COMMUNICATIE

Gelezen op Twitter Jelle Strijbis SV.CO (@SVCOmpanies) ■ Priva schrapt 34 banen Priva schrapt per 1 mei 34 van de 450 arbeidsplaatsen. Dat is volgens het bedrijf noodzakelijk omdat de voorgenomen groeiambities niet werden gehaald en de financiële resultaten daalden. De ontslagen vinden plaats in alle functiegroepen. Priva, internationaal actief in klimaatbeheersing in de tuinbouw en de gebouwde omgeving, stelt door de maatregel een gezond en sterk familiebedrijf te blijven.

■ Hagelschade in Bommelerwaard Een aantal bloementelers in de Bommelerwaard kampt met hagelschade nadat op 24 april ’s avonds enkele hoosbuien overtrokken. Bij verzekeraar Achmea kwamen zeven schademeldingen binnen, waarbij in één geval duizend kasruiten kapot waren. De totale schade aan kassen als gevolg van de hoosbuien schat de verzekeraar in op enkele tonnen. De werkelijke schadeomvang zal echter pas over enkele weken duidelijk worden als de gewasschade zichtbaar wordt.

■ Goed eerste kwartaal Plantion Plantion noteerde in het eerste kwartaal een omzetstijging van 9%. Door het zachte weer draaide vooral de tuinplantenhandel goed. De klok- en bemiddelingsomzet plusten met respectievelijk 6 en 10%. Het groencentrum behaalde 111% omzetgroei.

■ Lintje voor Jan Kouwenhoven Voormalig chrysantenteler Jan Kouwenhoven is 25 april benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn verdiensten voor het chrysantenvak. Zo was hij betrokken bij projecten gericht op innovatief en milieubewust telen, bijvoorbeeld het Denarproject en Mobysant. Kouwenhoven beproefde op zijn eigen bedrijf de mogelijkheden van teelt op water.

■ Nieuw breedwerkend middel tegen insecten in chrysant Het systemische gewasbeschermingsmiddel Movento van Bayer mag sinds kort ook worden toegepast in chrysant. Het werkt tegen luizen, mijten en trips. Movento was al enkele jaren beschikbaar voor diverse onbedekte teelten, maar de toelating is nu uitgebreid. Het middel mag tweemaal per jaar worden ingezet. 18 (2014)

■ De afhankelijkheid van aardgas blijft een zwak punt van de glastuinbouw. Daarom moet de sector plankgas geven met energiebesparing. Dat stelde voorzitter Nico van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland 24 april tijdens de Energiek2020-dag in Bleiswijk. Hij wees daarbij onder meer op het slechte verdienmodel voor WKK en de onzekerheid omtrent gaslevering in verband met de spanningen in Oekraïne.

■ Topsector T&U vraagt om De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen (T&U) roept bedrijven, regionale overheden en andere partners op – samen met onderzoeksorganisaties – met nieuwe voorstellen te komen voor publiek-private samenwerking op het gebied van kennis en innovatie in 2015. Hiervoor is in totaal € 17 miljoen beschikbaar in de vorm van onderzoekscapaciteit bij DLO en TNO en budget dat besteed kan worden bij alle erkende onderzoeksorganisaties. Voorstellen moeten uiterlijk 16 juni binnen zijn. Kijk voor meer info op: http://topsectortu.nl/nl/ call-ki-2015.

@bloemisterij @FloraHolland Oeganda is GEEN islamitisch land maar christelijk! 84% is christelijk!

Gert van Genderen (@GenGflowers) 25-04-14 04:41 Hagel treft ons bedrijf gisteren middag om 17:30 honderden ruiten sneuvelen dus veel schade

Bisselingskaat (@bisbb) Nog altijd #Miscanthus rooien, scheuren, planten. Ik word het een btje zat. Zin in ander werk #kwekerij #bloemen

Philippe Veys (@1philippe) Last week in Kenya/Ethiopia...lovely weather and good quality roses coming to the market.

Ricardo Jansen@ Ricardojansennl Door onze spaaractie kwam Wim van Egmond, van Van Duivenvoorden de eerste Weber-barbecueset in ontvangst nemen.

peter de munck (@peterdemunck) @LucasVos_FH klok4 tulp 151, narc/ hyac 6, pioen 114, anemoon 6, ranonkel 40, hortensia 211, bl heesters 29, meeste karren maar na de tulp??

Discussie op LinkedIn Maak milieukeurmerk bekelvloer Bloemen en planten met (milieu) keurmerk zijn op de winkelvloer niet altijd even goed te herkennen. Gezien de huidige ophef over resten (illegale) gewasbeschermingsmiddelen die op planten in tuincentra worden aangetroffen, is het verstandig om milieukeurmerken mét hun verhaal veel beter zichtbaar te maken bij bloemist, supermarkt en tuincentrum. Dus voor de consument. Wat vindt u?

Kansen en risico’s van Participatiewet De Participatiewet treedt in werking per 2015 en is bedoeld om zoveel mogelijk mensen met een arbeidshandicap aan het werk te helpen. Nog veel is onduidelijk, maar voor ondernemers biedt de wet zeker kansen. Met veel eentonig werk in de aanbieding is op loonkosten te besparen en een bedrijf kan zich profileren met maatschappelijke betrokkenheid. Ank van Lier en Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

H IllustratIe: Peter MoorMan

et kabinet wil één regeling voor alle mensen die kunnen werken, maar daarbij ondersteuning nodig hebben. De Participatiewet – die dit voorjaar nog moet worden goedgekeurd door de Eerste en Tweede Kamer – gaat daarom op

1 januari 2015 de Bijstand, de Wet sociale werkvoorziening en een deel van de Wajong (jonggehandicapten) vervangen. In het sociaal akkoord van april 2013 hebben werkgevers afgesproken dat ze extra banen gaan creëren voor mensen met een

arbeidsbeperking. Het gaat uiteindelijk om 100.000 extra banen tot 2026. De overheid zorgt tot 2024 nog eens voor 25.000 banen extra. De afspraak houdt in dat agrarische en groene sectoren (loonwerk, hoveniers) gezamenlijk tot 2026 circa 750 banen per jaar moeten creëren voor mensen met een arbeidshandicap. Albert Jan Maat, voorzitter LTO Nederland, verzekert dat LTO zich hiervoor sterk maakt, mits werkgevers goed worden ondersteund en dat dit met zo min mogelijk administratieve lasten gepaard gaat. Het zal volgens Peter Baltus, beleidsmedewerker LTO Nederland, ook geen moeilijke opgave worden: „Agrarische en groene sectoren zijn al de grootste werkgever voor mensen met een arbeidshandicap. Op agrarische bedrijven werken er nu al ongeveer 73.000. Jaarlijks 750 erbij verspreid moet te doen zijn”, meldt Peter Baltus, projectleider bij Projecten LTO Noord. Er zit nog wel een addertje onder het gras: als werkgevers afgesproken quota niet halen dan komt de oorspronkelijke verplichting weer om de hoek kijken. Werkgevers met 25 en meer werknemers dienen dan arbeidsplaatsen aan te bieden aan mensen met een beperking en moeten betalen voor niet vervulde plekken.

De genoemde ’opdracht’ geldt ook voor de bloemisterijsector: ook telers moeten een bijdrage leveren aan het welslagen van de Participatiewet. „Binnen de agrarische sector zullen meer mensen met een arbeidshandicap aan de slag moeten”, zegt Frank de Wijs, Specialist Sociaal Economisch Beleid bij ZLTO. „De mensen met een arbeidshandicap die nu al vanuit de Wet sociale werk-

18 (2014)

Mening Marcel van der Linden, directeur Melior Personeelsdiensten

’Participatiewet moet nog gaan leven’ voorziening op teeltbedrijven met bloemen en planten werken, kunnen daar gewoon blijven. Er is vanaf 2015 alleen geen nieuwe Wsw-instroom meer mogelijk.” De uitvoering van de Participatiewet komt op het bordje van de gemeenten te liggen. Iedereen die niet zonder ondersteuning kan werken, kan bij de gemeente aankloppen voor hulp bij re-integratie. Gemeenten werken met UWV, werkgevers en werknemers samen in regionale Werkbedrijven om mensen met een arbeidshandicap te plaatsen bij werkgevers die vacatures hebben. „Hoe dit precies gebeurt en hoe de exacte koppeling wordt gemaakt tussen gemeenten en werkgevers, is nog niet bekend. Net zoals veel andere zaken”, zegt De Wijs. „Zo is bijvoorbeeld nog niet duidelijk bij wie de werknemers met een arbeidshandicap in dienst komen – bij de ondernemer zelf of bij een intermediair – en hoe je het maximale uit een bepaalde werknemer haalt. Alle mensen met een arbeidsbeperking krijgen straks het minimumloon uitbetaald.

Marcel van der Linden, directeur Melior Personeels-

de Participatiewet

en niet al te veel administratieve rompslomp

gelegd. „Het vergt sowieso geduld, energie der Linden. de materie, soms verbaasd staan over paste Participatiewet wel in de tuinbouw-

wel dat de interesse voor Wajongeren is

inspanning van de ondernemer, maar daar

Arbeidsproductiviteit De werkgever betaalt alleen het percentage dat iemand productief is, de rest wordt bijgepast door de gemeente. Maar als iemand op papier een arbeidsproductiviteit heeft van 70%, hoe zorg je dan dat hij ook daadwerkelijk voor 70% productief is? Dat vergt een goede begeleiding, iets waar niet alle ondernemers voor in de wieg zijn gelegd. Nu regelt het UWV of de sociale werkvoorziening deze begeleiding, het is nog onbekend hoe dit straks vorm gaat krijgen.” Binnen LTO wordt nagedacht over een plan om de Participatiewet concreet handen en voeten te geven. In de loop van 2014 moet er volgens De Wijs een voorstel liggen dat duidelijk maakt hoe een en ander georganiseerd gaat worden. „Een soort werkgeverspool, waar mensen in dienst komen die op meerdere agrarische bedrijven worden ingezet, is een van de mogelijkheden. Zo ondervang je de seizoensgebonden werkzaamheden op veel bedrijven en is sprake van een stukje risicospreiding.”

Bezint eer ge begint Samengevat brengt de invoering van de Participatiewet op dit moment dus nog vragen 18 (2014)

en onzekerheden met zich mee. Maar dat de wet er komt en dat er het nodige gaat veranderen in het werken met arbeidsgehandicapten, staat buiten kijf. De Wijs denkt dat de nieuwe wet ook kansen kan bieden. „De groene sector kent behoorlijk wat eenvoudige en repeterende werkzaamheden, die prima kunnen worden uitgevoerd door mensen met een arbeidshandicap. Dit heeft vooral een meerwaarde op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen: kwekers kunnen dit gebruiken in hun profilering. Er is dus zeker winst te behalen.” Op deze golflengte zit ook Baltus: „Vrees voor arbeidsgehandicapten is vaak ongegrond. Wajongeren bijvoorbeeld kunnen een uitkomst bieden voor eenvoudig en eentonig werk en bij inschakelen zelfs arbeidskosten besparen.” Hij adviseert ondernemers echter zich goed in de materie te verdiepen. Het komt vaak neer op maatwerk en er zijn meerdere inpassingmogelijkheden

op bedrijfsniveau. Verder kan het zo zijn dat na vijf jaar mensen met een arbeidshandicap beschouwd worden als reguliere werknemers gezien de looptijd van regelingen. In de brochure die LTO Nederland over werken met Wajongeren heeft uitgegeven toont Mans Vulto, LTO-bestuurder sociaal economisch beleid, begrip voor de aarzeling bij ondernemers. Detachering binnen de Participatiewet wordt namelijk moeilijker, terwijl veel ondernemers niet zitten te wachten op directe dienstverbanden. Verder vindt hij het gewenst dat eerst meer duidelijkheid komt rond loondispensatie en loonkostensubsidies. Wat betreft Vulto zijn er nog te veel open einden. „Nieuwe wetgeving die verantwoordelijkheid voor ziekte, ook na beëindiging van een dienstverband, is een risico waar ondernemers terecht bang voor zijn. Dat moeten we onder ogen zien.” Lees meer op pagina 10

Vervolg van pagina 9 .

Volgens Johan hoeft het creeren van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking geen groot probleem te

Foto: Ank vAn Lier

sierteelt.

in het kort

18 (2014)

Column Advertentie

Angelle van Kleef vankleef@kwic.com

Uw aanbod via e-Trade en PlantConnect is altijd actueel!

Canada

Grens aan groei

Voorraadinvoer en -beheer vanuit één plek met Match-Online bedrijfssoftware

Match-Online kan gekoppeld worden aan PlantConnect en e-Trade van FloraHolland. En dat geldt ook voor uw koppeling naar FloraXchange. Met die verbindingen onderhoudt u vanuit Match-Online zonder extra werk uw aanbod en bent u altijd actueel! Bel nu Eric van ’t Boveneind op 0297 28 88 73 en profiteer straks van tijdbesparing, minder fouten en meer commerciële kansen.

www.match-online.nl M ATC H - O N L I N E I S D E E N I G E G E Ï N T E G R E E R D E TOTA A LO P LO S S I N G VOOR SNELLER WERKEN, BETERE MARGES EN MEER INZICHT

18 (2014)

Work is Gaming gaat op eigen benen verder -

Peter van Houweling

Foto: Hung tran

otplantenkwekerij Sjaloom in Waddinxveen is een van de drie bedrijven die de nieuwe game van Work is Gaming in de praktijk heeft getest. Het ging daarbij om een papieren – dus geen digitale – versie. „We zijn hier nog niet als een soort Mario Brother bezig geweest”, aldus bedrijfsleider Peter Romeijn. In het spel benoemen de deelnemers een probleem in het bedrijfsproces en alle factoren die daar invloed op hebben. Het probleem komt letterlijk op tafel en de deelnemers benoemen alle factoren, schrijven die op gekleurde vellen en leggen die op de tafel bij het probleem. Vervolgens benoemen de deelnemers zelf de oplossingen.

Bij kwekerij Sjaloom heeft één groep het spel gespeeld: twee Poolse en twee Nederlandse medewerkers die altijd met elkaar werken. In het begin vonden ze het vreemd, vertelt Kees Boekestijn, hun directe chef. „Eerst was hun reactie: ’Hè, gekleurde papiertjes? Wat zal dat nu weer zijn?’ Maar al snel begonnen ze met elkaar te praten en binnen tien minuten waren ze met de gekleurde papiertjes in de weer.”

Diepgang Romeijn constateert dat het spel heel snel diepgang in de discussies bracht. „Het gaat om het analyseren van een proces door de

groep zelf. Wat gaat fout? Wat doe je zelf? Er zijn soms wel twintig factoren die invloed hebben op een probleem. Als je alles op een rijtje hebt en ziet wat anders moet, dan denk je: ’Shit, dat hadden we eerder moeten doen’. Normaal neem je tijdens een werkoverleg niet de tijd voor zulke dingen. Dan is het: ’Door, want de volgende klant belt zo’. Maar je kunt beter even de tijd nemen om iets echt op te lossen. Als die oplossing door de medewerkers zelf wordt aangedragen, is er een veel groter draagvlak voor dan wanneer je als leiding zegt hoe het moet. Het management stelt natuurlijk wel de kaders.” De foto met de uitkomst van het spel die na afloop in de bedrijfsruimte hing, trok gelijk de aandacht van andere personeelsleden. Boekestijn: „Deelnemers krijgen er allerlei vragen over en vertellen er enthousiast over. Het heeft uitstraling in het hele bedrijf.”

Problemen opgelost Inmiddels zijn met deze game bij Sjaloom al diverse problemen aangepakt, zoals een probleem bij het inwerken van nieuwe medewerkers. „Normaal kwamen nieuwe mensen bij ons op maandag binnen. Dat is eigenlijk heel onlogisch, want voor de ervaren mensen die hen moeten inwerken, zijn maandag en dinsdag juist de drukste dagen. Daarom starten nieuwe mensen nu voortaan op woensdag”, aldus Boekestijn. Een ander voorbeeld is de overdracht van zaterdag op maandag. Die liep niet vlekkeloos. Romeijn: „De medewerker die daar op maandagochtend verantwoordelijk voor was, zat zondagavond al in de stress: ’Wat kan ik morgen weer verwachten?’ Dat hebben we onderschat. Er zijn nu goede afspraken en er is goede communicatie.”

18 (2014)

Foto: Peter van HouwelIng

Daarnaast zijn er nog tal van andere knelpunten opgelost, bijvoorbeeld een situatie waarin fouten werden gemaakt bij bestellingen van planten die veel op elkaar lijken.

Onzichtbaar Dewi Hartkamp is vanuit SIGN een van de trekkers van de pilot Work is Gaming. „Het maakt heel wat uit of de bedrijfsleiding een oplossing bedenkt voor een probleem of de medewerkers, mensen die uit eigen ervaring precies weten hoe de processen lopen. Dat laatste vraagt iets meer tijd, maar dan komt er wel informatie naar boven die anders onzichtbaar was gebleven voor het management.” Work is Gaming stimuleert medewerkers de problemen en oplossingen in beeld te brengen, stelt Hartkamp. „Bij die aanpak wordt hun motivatie voor vakmanschap, zingeving en autonomie aangesproken en ontstaat er meer draagvlak voor aanpassingen en oplossingen.” Volgens Hartkamp stuurt het management nu nog te veel op output. „Als iemand bijvoorbeeld per dag zeshonderd planten oppot en het zijn er ineens vijfhonderd, dan wordt al snel de conclusie getrokken dat die persoon minder hard heeft gewerkt. Maar het kan allerlei oorzaken hebben. Work is Gaming brengt de handelingen en factoren in balans.” Romeijn heeft door het spelen van het spel vooral geleerd meer tijd te nemen voor mensen en meer naar hen te luisteren. „Laat 18 (2014)

hen het maar op tafel slingeren. Dat werkt heel positief.” Zijn ervaring met de pilot is dat medewerkers eerst wat sceptisch zijn en soms zelfs zenuwachting, maar dat dit snel verandert zodra ze het spel gaan spelen. Hij noemt het voorbeeld van een Poolse medewerkster die in het begin wat zenuwachtig meespeelde, maar na verloop van tijd steeds enthousiaster werd, toen ze merkte dat de dingen die ze aandroeg, werden opgepakt. „Daar groeide ze heel sterk van. Ze is nu veel beter gemotiveerd.”

Nieuwe versie Work is Gaming ging een aantal jaren geleden van start om het werk in de tuinbouw aanlokkelijker te maken. Want door de vergrijzing en de toenemende welvaart in Oost-Europese landen nam het aanbod van personeel af. Het introduceren van games in de productieprocessen zou het werk aantrekkelijker maken, was de gedachte. Bovendien zou werken met games een hogere productiviteit opleveren. Een eerste versie van het spel kreeg in 2009 echter geen vervolg. Volgens SIGN ging die versie niet ver genoeg omdat het spel te veel gericht was op kennisoverdracht en te weinig op integratie in het arbeidsproces. „Het was een spel náást het werk, dat ging óver het werk.” Een nieuwe versie is uit op een concrete verbetering van bedrijfsprocessen. Een productieverhoging van 10% zou zelfs

haalbaar zijn. Het spel is volgens Hartkamp gebaseerd op de innerlijke motivatie van medewerkers. Twee jaar geleden werd deze nieuwe opzet voorgelegd aan de commissies Bloemkwekerijproducten en Groenten & Fruit van het Productschap Tuinbouw. Zij wilden pas geld in deze versie steken als er ook vanuit de hoek van arbeidsfondsen co-financiering zou komen. Uiteindelijk gingen de beide commissies akkoord met een bijdrage van € 62.500 onder de voorwaarden dat er minimaal tien toonaangevende glastuinbouwbedrijven bij betrokken zouden worden en dat er co-financiering vanuit Colland geregeld zou worden. Die tien bedrijven kwamen er. Bij drie daarvan – naast Sjaloom ook: Van den Hoorn Orchideeën in Ter Aar en Kwekerij A. Baas in Ens – werd het prototype van de nieuwe versie getest. De drie bedrijven zijn er positief over.

Digitale versie SIGN wil nog voor de herfst met cijfers komen over de invloed van Work is Gaming op de productiviteit bij de deelnemende bedrijven. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een digitale versie, waarvan de basis al klaar is. De komende maanden wordt die uitgebreid met meerdere modules, zoals een planningsmodule, waarmee medewerkers zelf taken kunnen plannen. De bedoeling is dat het project dan op eigen benen verder gaat. De eigenaren, SIGN en bouwer Product Foundry (dat tot voor kort Coena heette) werken inmiddels aan een businessplan. <

In het kort

Floraliën nu in Nederland

Informeren, inspireren en doen kopen Op 9 mei gaat in de Brabanthallen Den Bosch Floraliën van start. Een tiendaagse bloemen- en plantenexpo die het vak en consumenten wil

Arie-Frans Middelburg

e expo Floraliën bestaat al 200 jaar. Ooit begon het met Belgische azalea en rhododendronkwekers rond Gent die de lokale bevolking lieten zien wat ze deden. Floraliën groeide uit tot een 4 ha grote show met honderdduizenden bezoekers die jaarlijks rouleert over vijf landen: België, Frankrijk, Hongarije, Italië en Spanje. Floraliën Spanje is uitgesteld en daarom is Floraliën van 9 tot en met 18 mei dit jaar in Nederland. Voor de allereerste keer.

Inspireren Volgens Johan Heystek van Floraliën Nederland wil Floraliën laten zien wat er allemaal mogelijk is met bloemen en planten in hotels, restaurants, steden, woningen, op de vensterbank, tafel, balkon en verkoopcon-

Mening

cepten voor de retailers. Doelgroepen zijn het groenvak in de breedste zin en de consument. De expo wil die groepen informeren en inspireren en dat moet uiteindelijk leiden tot het verkopen van meer groen. Heystek noemt diverse voorbeelden van toepassingen op de expo die moeten inspireren. Eetbare bloemen en planten, inspiratietuinen, toepassing van groen om lawaaioverlast te beperken of regenwater op te vangen en bloemen en planten die de gezondheid van de mens bevorderen. In zogenoemde blackboxen worden bloemenarrangementen getoond voor alle belangrijke momenten van het leven. Op Floraliën vindt tevens het NK Bloemsierkunst plaats. De 40.000 m2 van Floraliën Nederland is verdeeld in vijf hallen: ’vijf werelden’ genoemd. De eerste wereld betreft internationale bloemenpracht, presentaties en

Johan Koehler:

’Ik verwacht veel van vakavonden’ „Ik verwacht vooral veel van de vakavonden. Op drie ervan is het heel interessant om onze stand te bemannen”, zegt deelnemer Johan Koehler van Koehler Orchideeën in Aalsmeer. „Floraliën zal ook een stukje naamsbekendheid opleveren,

sortiment zien. Met name de ongestokte takken, toegevoegde waarde en de Aqua Orchids. Die laatste staan niet in substraat, maar in glaswerk met een laagje water. De instapdrempel vindt Koehler laag. Het

Brabanthallen te staan. De inrichting van het perceel brengt echter een hoop kosten mee. „Het is niet als in Aalsmeer of de standinrichting. Het perceel op Floraliën is met 25 m2 sowieso groter en de inrichting kost een veelvoud.” Koehler moest een schets ter goedkeuring voorleggen. „Het was nog wel even werk hebben we wat onderschat. Dat is even wennen, maar als we dat tevoren geweten hadden, hadden we evengoed mee gedaan.”

de laatste trends. De tweede wereld is The Green City. Het gaat over de toepassing van groen in de stad. De derde wereld staat in het teken van de sierteelt, bloemsierkunst en snijbloemen en potplanten om het interieur kleur te geven. In de vierde wereld zijn inspirerende showtuinen en verzorgen topkoks proeverijen met vers geplukte groente en fruit uit de tuin. De vijfde wereld is een immens indoor stadspark. Naast inspirerend is Floraliën informerend, vertelt Heystek. In iedere hal staat een informatiekiosk waar bezoekers terecht kunnen voor nadere informatie. Bezoekers lopen een ’verplichte’ looproute en krijgen een aantekenvel mee. In samenwerking met brancheverenigingen zijn er ook vijf vakavonden voor horeca en hotels, tuincentra en hoveniers, bloemisten, gemeenten en overheden en groothandel en retailketens. Deelnemers kunnen die avonden ook bij de kwekers en veredelaars terecht. „Ook vindt er informatieoverdracht plaats via sprekers”, vult Heystek aan.

Helemaal vol Het showgedeelte is volledig ingenomen door 250 kwekers en veredelaars, geeft Heystek aan. Er is een beperkt beursgedeelte op Floraliën en daar zijn nog een paar plaatsen beschikbaar. Kwekers en veredelaars hoeven niet te betalen voor hun perceel op de expo. Heystek: „Maar ze maken wel een fantastische presentatie en dat kost hen wel geld.” De presentatie is gebonden aan richtlijnen. Op percelen mogen bijvoorbeeld geen reclameobjecten als banieren, vlaggen en logo’s zichtbaar zijn. De percelen moeten bezoekers inspireren. Alle ontwerpen van de deelnemers worden beoordeeld. Er wordt op toegezien dat ze goed aansluiten op de 18 (2014)

Foto: FlorAlien

kwaliteitseisen en vaktechnische eisen die de organisatie stelt. Heystek noemt de eisen redelijk en billijk. „We moeten ervoor waken dat het geen beurs wordt. Verleiding en inspiratie zijn heel belangrijk en dat is dé uitdaging.” 80% van de deelnemers zijn Nederlandse bedrijven. Twee jaar geleden startten de voorbereiding van Floraliën Nederland. De organisatoren maakten toen een rondje

langs de brancheverenigingen die volgens Heystek positief waren. Nederland is marktleider in bloemen en planten en het moest dan ook een Floraliën worden met een Nederlandse identiteit. Buitenlandse deelnemers komen uit België, Duitsland Frankrijk en het Oostblok. In het buitenland is Floraliën succesvol. In Italië en Frankrijk trekt het 600.000 bezoekers. In België 360.000. Of Floraliën Ne-

Mening

te bereiken.”

derland gaat slagen vindt Heystek moeilijk te zeggen. „Het is de eerste keer en daarom is het afwachten. We mikken op 130.000 bezoekers uit Nederland, België en Duitsland.” Heystek noemt het aan de ene kant een realistische doelstelling. Het zijn er namelijk een stuk minder dan bij de buitenlandse evenknieën. Aan de andere kant noemt hij het ambitieus. „Floraliën Nederland is overdekt en wat als er een hittegolf is? Maar in de tweede week van mei afgelopen jaren was het doorgaans 14-15°C en dat is perfect. Maar het blijft onvoorspelbaar.” Of er over vijf jaar wederom een Floraliën in Nederland komt is nog niet bekend. Dat hangt af van het slagen van de eerste editie. „Hoe verloopt ze en wat vinden bezoekers ervan. En wat is de return van investment voor de deelnemers?”, besluit Heystek. <

Achtergrond om op Floraliën te staan aannam. perceel van 25 m2 In de blackboxen van de bloemisten komen

promoten en het is een kans om de

18 (2014)

Naam: Floraliën Nederland. Organisator: Libéma en KMLP. : Internationale bloemen- en plantenexpo. : Brabanthallen, Den Bosch. : 250 kwekers en veredelaars. : 40.000 m2 : 9-18 mei, 10.00 tot 18:00 uur

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Rente eigen woning, aftrekbaar of niet? In 2013 heb ik voor het eerst een eigen woning gekocht. Ben ik er nu van verzekerd dat ik de rente lasting over 2013 in aftrek kan brengen?

et geld voor de aankoop heb ik bij mijn ouders geleend. De overeenkomst van geldlening die toen is opgemaakt voldoet aan de per 1 januari 2013 geldende gewijzigde regels om de hypotheekrente af te kunnen trekken. Zo los ik de lening annuĂŻtair af in dertig jaar. Ook al voldoet u aan de eisen, u komt niet voor aftrek in aanmerking. Daarvoor is namelijk een tijdige extra actie noodzakelijk. Aan de Belastingdienst dient een formulier â&#x20AC;&#x2122;opgaaf lening eigen woningâ&#x20AC;&#x2122; te worden toegezonden. Dat kan schriftelijk of digitaal met gebruikmaking van het DigiD. Op dat formulier dient te worden ingevuld: wie het geld heeft geleend, wie het geld heeft verstrekt, het adres van de woning die met het geleende geld is gekocht en gegevens van de lening, zoals bedrag, rentepercentage, wijze van aflossing, starten einddatum lening. Het formulier moet worden ingestuurd door degene die het geld heeft geleend.

Van groot belang is ook dat het formulier op tijd wordt ingediend. Gebeurt dit niet op

Onlangs hoorde ik dat de cafetariaregeling ook in 2014 nog van kracht is. Klopt dat?

Jazeker, geheel 2014 is de cafetariaregeling nog van kracht. LTO Nederland gaat na de zomer met de Belastingdienst in onderhandeling over verlenging van de regeling. In

IllustratIe: Peter moorman

tijd dan wordt de lening niet aangemerkt als eigen woningschuld, zodat er geen recht bestaat op aftrek van de rente. Het formulier moet uiterlijk zijn ingediend op 31 december van het jaar na het jaar waarin de lening is afgesloten. In dit geval dus uiterlijk op 31 december 2014, omdat de lening in 2013 is gesloten. Dat lijkt een ruime termijn. Daarmee is nog niet alles gezegd over de termijn. In ieder geval moet het formulier uiterlijk worden ingediend op het moment

dat de aangifte inkomstenbelasting wordt ingediend over het jaar waarin de lening voor de eigen woning is afgesloten en dat is in de regel niet pas een jaar na afloop van het jaar waarover aangifte wordt gedaan. Stel dat de aangifte over 2013 op 1 mei 2014 wordt ingediend, dan moet het formulier eigen woning uiterlijk ook op 1 mei 2014 worden ingediend. <

het najaar wordt daarover meer duidelijk. De branchevereniging kan geen garanties geven, maar heeft wel goede hoop op verlenging. Overuren van buitenlandse seizoensarbeiders in loondienst zijn binnen de cafetariaregeling te verrekenen met extra kosten die ze maken voor onder meer huisvesting, reis- en verblijfkosten. De regeling scheelt agrarische ondernemers op de loonkos-

ten van seizoenskrachten, doordat kosten bruto-netto zijn te verrekenen. Afhankelijk van de omstandigheden en het aantal arbeidskrachten levert de regeling volgens LTO Nederland al gauw 5 tot 10% besparing op de totale loonkosten. <

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

Groene en bloeiende planten

Snijbloemen '%&'

'%&(

'%&)

'%&'

&+%

'%&(

Tuinplanten '%&)

'%&'

&'%

&(% &'% &&%

, - . &% && &' &( &) &* &+ &, &- &. '% lZZ`

De middenprijs zakt in week 17 1 cent tot 21 cent. Dat is hetzelfde als in de voorgaande twee jaren.

-% +% )%

&%%

'%&)

&%%

&)%

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

&*%

'%&(

. &% && &' &( &) &* &+ &, &- &. '% lZZ`

Bij de groene planten stijgt de middenprijs 10 cent tot 124 cent en bij de bloeiende planten 19 cent tot 151 cent.

&& &' &( &) &* &+ &, &- &. '% '& '' '( ') '* lZZ`

De middenprijs daalt met 5 cent tot 71 cent. Dat is 4 cent minder dan in week 17 in 2013 en 2 cent meer dan in 2012.

Simon van der Burg:

’De echt slechte periode heb ik aardig gemist’ Bedrijf: Timaflor in Timau-Kenia Week: 17

Maandag „Een heel bijzondere dag. Vandaag begint onze zoon,Siem, bij Timaflor. Na MAS en HAS en ruim zes jaar elders heeft hij besloten zich te vestigen in Timau. Ik ben net terug na vier weken Europa en Siem is net terug uit Australië. Een mooie dag om in de kassen lekker bij te praten.”

Dinsdag „De dag van betalingen. Na vier weken ligt er een behoorlijke stapel en dan heb ik het nog niet over emails. Dit is bijna een reden om nooit langer dan twee weken weg te gaan. Dit was ook de bedoeling totdat onze kassenbouwer ons uitnodigde voor een bezoek aan Israël. Ik moet zeggen: het was de moeite waard in vijf dagen het heilige land te zien van onder tot boven met al zijn meren, zeeën en kerken.”

Woensdag „Het is inmiddels bekend dat ik weer in het land ben; de bezoekersstroom komt op gang. Een veredelaar en daarna onze zonnepaneelleverancier. Wanneer gaan we het volgende project beginnen? Na alle zonnepanelen in Duitsland gezien te hebben, heb ik nog meer motivatie om door te gaan. De besparing tot nu toe is ongeveer 40%. De vierde week weg was in Nederland voor een gesprek met de directie van FloraHol18 (2014)

land. Ik heb zeker geen spijt gehad van een weekje extra vertraging. Er zittten meer overeenkomsten tussen Kenia en Nederland dan ik dacht.”

Donderdag „De prijzen gaan elke dag 1 of 2 cent omhoog; de echt slechte periode heb ik aardig gemist. Tijdens de productievergadering op de kwekerij wordt iedereen weer scherp gezet. Moederdag komt eraan en die moet goedmaken wat deze in de laatste weken heeft gekost. In de middag verzamel ik al mijn papieren voor de FH RAC-meeting van morgen. Ik mag daar voorzitter spelen en ben fanatiek bezig FloraHolland te helpen de juiste koers te gaan varen.”

Vrijdag „Tijdens de vergadering vertel ik wat er speelt in Nederland en probeer een conclusie te trekken: wat is de weg vooruit voor Kenia? Er verdwijnt steeds meer handel bij de klok wat serieuze gevolgen heeft voor FH. Ik ben nog steeds voor 95% klokaanvoerder en doe er alles aan de klok een beter imago te geven met zeer betrouwbare aanvoer. We zijn het in de RAC eens hoe het verder moet in Kenia. Aan mij de taak dit uit te leggen aan FH.”

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jacco van der Hoeven

Snijbloemen Snijbloemen stabiel in prijs 150

125

100

Aanvoer index

In week 17 was het totale aanbod snijbloemen bijna 7% minder. Deze week telde, in tegenstelling tot vorig jaar, maar vier veildagen door tweede paasdag. De gemiddelde prijs kwam uit op € 0,19 per steel, hetzelfde niveau als in 2013. Inmiddels heeft roos de tulp weer vervangen als belangrijkste omzetmaker binnen het snijbloemencluster. Grootbloemige roos leverde 1 cent in, er zijn 14% minder stuks aange-

voerd. Enkelbloemige tulp bleef bij 31% meer stuks gelijk in prijs. Troschrysant bracht een stuiver meer op dan vorig jaar, kleinbloemige roos maar een cent extra. De aanvoerexplosie van pioenroos met meer dan 200% resulteerde in een prijsval van 45 cent. De bolbloemen lelie en freesia brachten beide enkele centen meer op. Ook gerbera mini en grootbloemig noteerden een hogere middenprijs van enkele centen.

Prijs index

Kamerplanten Minder aanvoer kamerplanten 250

200

150

100

Aanvoer index

Prijs index

Kamerplanten noteerden in week 17 precies dezelfde prijs als in 2014. Het aanbod en hiermee ook de omzet viel 19% lager uit. Belangrijkste reden: één veildag minder in verband met tweede paasdag. Phalaenopsis bracht een dubbeltje meer op. Het aanbod kromp met 14%. Potroos deed het met een hogere middenprijs beter dan vorig jaar, bij 22% minder aanvoer. De enige drie groene kamerplanten in de top 15 zijn ficus, dracaena en hedera, alle pro-

ductgroepen wonnen in prijs, het aanbod kromp met ruim 25%. Tegen 15% minder stuks deed kalanchoë het in prijsvorming iets beter dan in 2013 met een 3 cent hogere middenprijs. Daarentegen leverde potanthurium een stuiver in bij 15% minder stuks aanvoer. De aanvoer van spathiphyllum was ruim 25% minder, de middenprijs lag 5 cent hoger. De woonplant van de maand mei, calla, bracht enkele centen minder op.

Tuinplanten Middenprijs tuinplanten inlevert in 200

150

100

12 Aanvoer index

De aanvoer van tuinplanten nam in week 17 af met 25%. Ook voor de tuinplanten gold uiteraard één veildag minder in verband met Pasen. De gemiddelde prijs kwam uit op € 1,00, dat is 2 cent lager ten opzichte van 2013. De enige twee productgroepen die een hogere middenprijs noteerden, waren lavendel en tuinroos. Bij lavendel zijn 2% meer stuks aangevoerd. Alle andere producten leverden

in op de middenprijs ten opzichte van 2013. Tuinhortensia daalde 30 cent bij een 19% hogere aanvoer. Petunia verloor een stuiver bij een 23% lagere aanvoer. Perkgoed gemengd leverde een stuiver in op de gemiddelde prijs. De aangevoerde aantallen lagen 19% lager. De kuipplant mandevilla liet een gelijksoortig beeld zien. Een lagere middenprijs, bij minder aangevoerde stuks

Prijs index

18 (2014)

Zwitserland

Over de toonbank

Anne-Sophie Soumas:

Lausanne

’Ik let goed op keurmerken’ per, dus samen kunnen we totaalconcepten leveren voor inrichting en aankleding. We profileren onszelf als specialisten in visuele communicatie, design en florale kunst. Uiteraard doen we ook zakelijke abonnementen – vooral voor de betere hotels - en levering aan particulieren.”

Dus het hoogste segment? FOTO: LOULOUDIA

„Jazeker, de high society en de crème de lacrème van het bedrijfsleven. We doen het daar erg goed en de omzet groeit gestaag. Geen teken van crisis in dit segment.”

Welke producten verkoopt u veel? Naam: Louloudia Locatie: Lausanne Sortiment: 80% bloemen, 10% planten, 10% vazen Specialiteit: evenementen Aantal medewerkers: 3 freelancers

Hoe omschrijft u uw bedrijf? „We zijn geen traditionele bloemenwinkel, maar meer een workshop voor bloemsierkunst. Met een jong en creatief team maken we bijzondere arrangementen voor beurzen, gala’s, concerten, feesten en bruiloften. Mijn man is ontwer-

„Bij de bloemen zijn dat vooral calla en rozen en agave en sansevieria bij de planten. Roze, geel en oranje doen het momenteel het best.”

Waar komen ze vandaan? „Ik koop van een groothandelscentrum in Lausanne en van een handelskwekerij in Genève. Ik denk dat zo’n 50% van wat ik verkoop uit Nederland komt. Hortensia, tulpen en rozen koop ik veel lokaal in. We proberen een goed evenwicht te bieden van producten die niet onnodig rond de aardbol hebben gereisd en van de enorme diversiteit die Nederland biedt, maar wel iets langer onderweg is.”

Wat vindt u verder belangrijk? „Uiteraard geef ik de voorkeur aan natuurlijk geteelde bloemen, waar geen pesticiden voor zijn gebruikt. Ik let dus zeker op keurmerken van duurzaamheid en milieubewustheid. Dat vind ik niet alleen zelf belangrijk, maar ook voor mijn klanten wegen die factoren zwaar.”

Bent u tevreden over de Nederlandse kwaliteit en prijzen? „Ja, ik ben tevreden. Prijs speelt voor ons minder een rol omdat onze klanten veeleisend zijn en kwaliteit belangrijker vinden dan prijs. Natuurlijk komt het een enkele keer voor dat bloemen gebroken zijn of al in hun laatste levensfase zijn wanneer wij ze ontvangen, maar dat hoeft niet per se aan de Nederlandse producenten of exporteurs te liggen.”

Bent u positief gestemd? „Ik denk dat wij in dit segment nog een grotere positie kunnen claimen. We hebben dit bedrijf pas drie jaar, maar zien ieder jaar groei. Specialiseren is van cruciaal belang in onze branche en door je te richten op een segment dat wel tegen een stootje kan, zit je redelijk veilig.”

Standpunt

’Verdiep je goed in Russische consument’

Elena Kazakova, PrimaFlora, full service communicatie dienst op de Russische markt.

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

18 (2014)

ersterken we als NL onze leiderschap op de Russische markt of laten we het door opkomende markten innemen? Groeicijfers op de Russische markt zijn hoger dan in welke Europese markt dan ook. Dat maakt dat er veel kapers op de kust zijn. Met meer dan 142 miljoen inwoners is het immers een interessante markt. Zeker als je weet dat Russen liefhebbers zijn van bloemen en planten én het feit dat er nog veel te ontdekken valt. Een kijkje in het hoofd en het hart van de Russische consument leert dat ze houden van alles wat mooi is. Ze sparen liever een jaar lang voor een luxe Prada-set, dan dat ze de eerste

de beste schoenen van om de hoek kopen. Dit komt doordat luxe jarenlang onbereikbaar was. Zo ook bloemen en planten. Een mooi product wordt goed betaald. Vooral als het er als een cadeautje uitziet. Het geefmoment is relevanter dan het feit of de bloemen of planten lang staan. Daarom is de juiste verpakking heel belangrijk. Herkenbaarheid is essentieel. De meeste Russen zijn namelijk loyaal. Als ze eenmaal een goede ervaring met een product of een merk hebben, dan komen ze hiervoor terug. Russen zijn continu op zoek naar informatie. Brochures en websites

worden goed gelezen. Ze lopen voorop in het gebruik van sociale media. Met name door de grote afstanden. Met kanalen zoals VKontakte, Odnoklassniki, Facebook en Livejournal bereik je een brede interessante doelgroep. Daar moeten we op inspelen als je de Russische markt benadert, doe dit vanuit het hoofd en het hart van de Russische consument. Verdiep je goed in de doelgroep. Verleid je klanten en adviseer ze als kenner. Maak het product onweerstaanbaar aantrekkelijk. Zorg voor inspiratie en informatie. En voeg beleving en storytelling toe. Dat is wat Russen aantrekt.

'*%#%%%

'%%#%%%

&*%#%%%

&%%#%%%

Tegenvallende start seizoen Nederlandse standaardanjer Door de vroegere aanvoer in een volle bloemenmarkt valt de start van het seizoen voor de Nederlandse standaardanjer tegen. Er is minder vernieuwing in het aanbod.

„Een kleur als rood doet het goed, groen en roze gaat nog wel maar oranje valt tegen”, karakteriseert teler Erik Zuurbier van G. Zuurbier en Zonen in Heerhugowaard de prijsvorming bij de start van het seizoen voor Nederlandse standaardanjers. „Met wit zijn we vanwege een wisseling net begonnen, dus daar kan ik nog niets over zeggen.” Chris Doelman van Anjerkwekerij Nieuwland in Hoek van Holland: „Vorig jaar waren de prijzen in het voorjaar hoog en daardoor is het ondanks de tegenvallers later in het jaar en de hoge energiekosten uiteindelijk redelijk geweest. Door het huidige, goede voorjaar met veel natuurlijk licht valt de productie hoger uit en de prijzen juist tegen.”

In 2013 kromp de aanvoer van Hollandse standaardanjers op de veilingen van FloraHolland met 5% tot ruim 35 miljoen stelen. Gemiddeld werd daarvoor 18 cent betaald, net als in 2012 en dat was 1 cent minder dan in 2011. De verschillen per aanvoerder en cultivar kunnen behoorlijk groot zijn, maar over de hele linie waren de resultaten matig tot redelijk. Het importaanbod via FloraHolland kromp met 18% tot 69 miljoen stuks, waarvoor gemiddeld 15 cent per steel werd betaald. Dat was 2 cent meer dan in de twee voorgaande jaren. Het is mogelijk een verklaring voor de aanvoersprong dit jaar tot en met maart: plus 16% tot 22 miljoen stuks tegen een 3 cent lagere

*%#%%%

É%%

É&%

É&& É&' &(

KZg`dX]iZ VVciVaaZc m Yj^oZcY

Aanvoer en gemiddelde prijs Hollandse standaardanjer op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 1999 (* = gegevens FloraHolland).

waardering per steel dan in 2012, te weten 15 cent. Telers en leveranciers van uitgangsmateriaal verwachten dit jaar een vergelijkbare aanvoer als in 2013, die eerder op gang komt in een volle anjermarkt. Behalve de aanvoer via FloraHolland zijn er ook grote, directe stromen.

Vraag „Er is bij onze klanten sporadisch vraag naar Hollandse anjers. Wij gebruiken standaard Colombiaanse. Een ruim assortiment, goede kwaliteit en vaste prijzen”, meldt inkoper Martin van Zaal van Verbeek & Bol. „Als het aanbod toeneemt en de prijzen interessanter worden, willen onze klanten wel weer Hollandse an-

jers. Daar is best een markt voor”, is de ervaring van inkoper Tony van Riel van Premier & Blenheim. Een groter aanbod van 80 in plaats van 160 stelen per fusteenheid is volgens Van Riel een goede ontwikkeling. „Klanten willen kleinere aantallen in verschillende kleuren”, ziet hij als een trend in de bloemenafzet. In het assortiment is minder vernieuwing dan in eerdere jaren. Veredelaars hebben al lang hun focus verlegd naar teeltomstandigheden in andere productiegebieden. Telers zijn terughoudender in een gespannen markt. Zuurbier verwacht veel van de nieuwe crèmeroze Parvati, vanwege de aparte kleur en puike kwaliteit. ■

Kleine maar weer rendabele rol Nederlandse trosanjer Voor Nederlandse trosanjers is in een hevig concurrerende markt nog maar een kleine rol weggelegd. De kwaliteit is goed met in het assortiment nog wat vernieuwing.

„Trosanjers koop ik eigenlijk alleen nog op bestelling. De vraag is in vergelijking met standaard-

anjers afgenomen en tegelijk wordt de markt overspoeld. Bijvoorbeeld vanuit Turkije”,

&%%#%%%

+%#%%%

)%#%%% '%#%%%

É%%

É&%

É&&

É&'

KZg`dX]iZ VVciVaaZc m Yj^oZcY

-%#%%%

Aanvoer en gemiddelde prijs Nederlandse trosanjer op de bloemenveilingen sinds 1999 (* = gegevens FloraHolland).

meldt inkoper Tony van Riel van Premier & Blennheim over de markt voor trosanjers. Inkoper Jeff Olsthoorn van Intergreen typeert de vraag als ’regelmatig, maar zeker niet schokkend’. Martin van Zaal, inkoper bij Verbeek & Bol: „Actiematig doen we er wel in, bijvoorbeeld voor Engelse Moederdag. Dan gaat het om Colombiaanse. Verder heel erg mondjesmaat.”

Aanvoer stabiel De afgelopen twee jaar was het aanbod Nederlandse trosanjers stabiel op 7,3 miljoen stelen. Het leeuwendeel daarvan zijn buitentrosanjers die in de nazomer en in de herfst op de markt komen. Er zijn nog enkele producenten, die onder glas telen, zoals Ab van Kester van de gelijknamige kwe-

kerij in Monster. „Voor ons was 2013 een goed jaar, ondanks de hogere energiekosten. Maar de middenprijs lag hoger”, blikt hij terug. Over een paar weken komt zijn productie op gang. Zijn collega, broer en buurman André van Kester heeft hetzelfde oordeel over vorig jaar. „Maar dit jaar is het tot nu toe duidelijk minder”, voegt hij toe. De Nederlandse aanvoer is eerder op gang gekomen door het mooie voorjaar en het importaanbod bij FloraHolland klom tot en met maart met 42%. Nieuw in het Nederlandse assortiment zijn de groene Skadi en Light Pink Tessino. En er is vanaf week 20 een regelmatig aanbod in zes kleuren van de aparte Solomio-lijn, met talrijke, ongevulde, bijna platte bloemen. ■ 18 (2014)

Marktpotentie Dianthus barbatus kan groter

„Er komt al aardig wat aanvoer, maar er is nog maar weinig animo”, karakteriseert inkoper Stefan de Roos van Premier & Blenheim de markt voor Dianthus barbatus (duizendschoon). Hij doelt op uit zaad geteeld gewas, dat nog wel eens neerbuigend ’Avondvierdaagsebloem’ wordt genoemd vanwege de vaak lage prijzen en daardoor makkelijk uit te delen bloem. Martin van Zaal, inkoper bij Verbeek & Bol, noemt de vraag beperkt. „Naar Frankrijk verkopen we aardig veel, vooral het bosjesgoed”, over de uit zaad geteelde. „En naar Rusland gaan de zwaardere”, voegt hij toe, doelend op nieuwe varianten uit stek geteelde dianthus.

Uit zaad stabiel Op basis van de top 25 via de klokken van FloraHolland geveilde aantallen bleef dianthus uit zaad vorig jaar stabiel op zo’n

10 miljoen stelen tegen eenzelfde middenprijs van 12 cent als het jaar ervoor. „Tot nu toe is dit jaar qua prijsvorming bedroevend”, vindt teler Maurits Evers van Evers Bloemen uit Elst. Door het mooie voorjaar is de aanvoer eerder op gang gekomen. De lengte bleef achter door eerdere knopaanleg door het vele licht. „De kwaliteit van een paar kwekers is goed”, vindt Van Zaal. Verbeterpunten zijn volgens De Roos de uniformiteit en de met informatie aangeleverde foto’s. „De een hoest in op veertig takken, de ander op tien en de volgende helemaal niet”, licht hij toe. „En juist daarom moeten de foto’s goed zijn, dan kunnen wij onze klanten correct informeren.” Evers vindt dianthus een typisch klokartikel voor de daghandel. Stefan Sinke van Kwekerij Sinke in Kruiningen zet de meeste dianthus via bemiddeling af. „En dankzij goede contacten

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Door verbreding van het assortiment Dianthus barbatus uit stek kan de markt van deze gewasgroep groeien. Vanuit zaad geteeld is er een stabilisatie.

met mijn vaste afnemer kunnen we adequaat reageren als er bijvoorbeeld extra aanvoer komt”, is zijn ervaring.

Variatie uit stek Zo’n 80% van de vanuit stek geteelde dianthus komt voor rekening van Green Trick. Green Wicky is in dit segment met een wat grovere bloeiwijze een nieuwkomer die nog een plek moet vinden in de markt. „We mikken hiermee op een wat exclusiever segment”, legt teler Rijk de Jongh van Rijk de Jongh Flowers in Tuil uit. In zeer beperkte aantallen komt dit jaar weer een noviteit in deze reeks

op de markt, waarvan het groene bolletje een speciale, rode gloed heeft. De Jongh is na een jaar gestopt met de Parzival-serie, een duizendschoontype dat als chrysant kan worden geteeld. Andere telers pakken deze teelt op, zodat de handel vanaf deze week tot en met week 42 kan rekenen op een aanbod van drie kleuren. In bescheiden aantallen heeft kwekerij H.M. Tesselaar CS in Heerhugowaard een jaarrondprogramma. Veredelaar Melvin Tesselaar is enthousiast over de mogelijkheden. „Het is echt een ander type dan de traditionele duizendschoon.” ■

Marktacties Promotie

seerd door Groei & Bloei.

Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana Lentebloeier 2014: narcis Topolino Woonplant van de maand mei: calla Woonplant van de maand juni: anthurium Tuinplant van de maand mei: zomerbloeiende vaste planten Tuinplant van de maand juni: hydrangea PurE Seasonal Flowers mei: ageratum PurE Seasonal Flowers juni: bouvardia 28 apr - 7 juni Promotiecampagne Zomertijd, pioenroos 3 mei Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot, tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, Hydrangea macrophylla Magical, Favourite Roses, Tisento, Petunia Sanguna + Mini, Verbena Lanai, Bougainvillea Vera Deep Purple + Vera White, woonplant van de maand calla, Snacker. SBS 17.00 uur. 13 - 19 mei Libelle, zomerweek, Almere, Almerestrand (Lifestyleevenement) www.libellezomerweek.nl 20 - 23 mei Dutch Lily Days met 16 deelnemende veredelaars, handelaren en exporteurs. www.dutchlilydays.nl 14 - 21 juni Nationale tuinweek ’Tegel eruit, plant erin’ georgani-

Bloemendagen 4 mei Dodenherdenking (Ned) 5 mei Bevrijdingsdag (Ned) 8 mei Bevrijdingsdag WOII (Fra) 9 mei Dag van de overwinning (Rus) 11 mei Moederdag (Ned, Bel, Dui, Ita, Oos, Zwi) 12 mei Internationale Dag van de Verpleging 25 mei Moederdag (Fra) 26 mei Moederdag (Pol) 29 mei Vaderdag (Dui) 29 mei Hemelvaartsdag (Ned, Bel, Dui, Fra, Oos, Zwi) 2 juni Dag van de Republiek (Ita) 8 juni Vaderdag (Bel) 8-9 juni Pinksteren 12 juni Nationale Feestdag (Rus) 15 juni Vaderdag (Ned, Fra, GB) 19 juni Sacramentsdag (Dui, Oos, Pol, Zwi) 23 juni Vaderdag (Pol) 27 juni Einde van het schooljaar (Bel)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

18 (2014)

Analyse bloeiende planten Foto: gErdiEn dE nooy

Exporteur over

Bedrijf: Premier & Blenheim Functie: algemeen directeur Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: 45% direct bij kwekers, 55% op de veilingklokken (100% KOA) Aantal medewerkers: 85

Arnold Koek:

’Hongarije is een echte prijsmarkt’ Zijn jullie een grote speler in Hongarije? „Ja, we zijn er marktleider. Onze klanten zijn de middelgrote importeurs, verspreid over heel Hongarije. Zij leveren vaak ook aan bedrijven over de grens, zoals Servië, Kroatië en Roemenië. We zitten met onze afzet vooral buiten Boedapest, wat qua taal en logistiek wel een uitdaging is. Gelukkig hebben we een lokale agent en voldoende volume om het interessant te maken.”

Hoe zit het met de betalingen? „De meeste exporteurs beperken zich tot Boedapest en de importeurs daar vechten een ware concurrentiestrijd uit. Zij proberen hun klanten te behouden met lage prijzen, flinke kredieten en creatieve facturen. Met als gevolg dat ze vaak hun leverancier niet betalen. Vandaar de relatief slechte naam van Hongaarse importeurs in Nederland. Wij hebben daar helemaal geen last van.”

Welke producten levert u daar vooral? „Ze kopen wat goedkoop is. Het gros van onze klanten koopt via KOA. Als de prijzen van de germini’s wegzakken, kopen ze germini’s, maar als de volgende dag de alstroemeria’s goedkoop zijn, stappen ze daarop over. Afnemende klokstromen en assortimentsverschraling interesseren ze niet. Het is een echte prijsmarkt, het land heeft niet veel geld. Dat is altijd zo geweest, maar de crisis heeft dat nog eens verergerd.”

Campanula profiteert van mooi voorjaarsweer hooggetrokken. Na het drama van het vorige seizoen, klinkt er nu gereserveerd optimisme. De vraag kwam vroeg op gang.

Door het mooie weer kwamen de aantallen eerder op de markt, maar gezien het mooie weer leverde dat geen problemen op. Toch hadden telers meer verwacht bij deze temperaturen. Piet Valstar van kwekerij Kuivenhoven in Poeldijk: „De vraag begon al vroeg. De planten lopen goed weg, maar een echte hausse in de vraag blijft nog uit. De handel legt vrijwel niets meer vast en kijkt lang de kat uit de boom. Maar klagen doen we zeker niet.” Dat doet ook Rob ten Have van Ten Have Plant in Honselersdijk niet. „In februari presteerde campanula minder dan verwacht, daarna is het heel hard gegaan. De bemiddelingsprijzen zijn goed en de klok zit daar maar fractioneel onder. De handel loopt geruisloos weg; duwen en trekken is er niet bij dit jaar.” Nu het aanbod zich op het hoogtepunt bevindt, lopen de prijzen iets terug, merkt Martijn van den Berg van kwekerij P. van den Berg in De Lier. „Het is te hopen dat we tot week 20 op een redelijk prijsniveau kunnen blijven, want vanaf week 23 gaan we over op zomerprijzen om het product goed te kunnen blijven vermarkten.” Paarse campanula maakt zo’n 80% uit van de totale markt. Wit, blauw en roze zijn samen goed voor de overige 20%. De planten kunnen zowel binnen als buiten

h c

Dion Overdevest van Opex vindt campanula een dankbaar product gedurende een lange periode. „Campanula groeit als een gek, heeft een bijzondere kleur en een leuk prijsje. Ik vind dat de productie goed bezig is met marktverdeling, marketing en vernieuwing. Ze hebben een goede verdeling gemaakt in potmaten en treden heel professioneel op naar buiten. Leuke aanwinsten zijn de dubbelbloemigen en de mini’s. De 7 cm-pot was tot voor kort alleen in Denemarken verkrijgbaar. Klanten kochten ze daar doorgaans rechtstreeks. Het feit dat we die nu aan ons pakket kunnen toevoegen, is zeker een pluspunt gebleken.” ■

&*#%%%

&(#%%%

&&#%%%

.#%%%

,#%%%

< b

„Ja ze telen er onder meer potchysanten, gerbera’s, rozen en tulpen. Daar ondervinden we duidelijk concurrentie van. Als er veel binnenlandse productie is, komen wij er moeilijker aan de bak. Ik verwacht overigens wel dat de binnenlandse productie zal afnemen, want de energie wordt ook daar steeds duurder. Bovendien zijn de meeste bedrijven sterk verouderd en staat er niet meteen een opvolger klaar.”

Groeit als een gek

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

*#%%%

Verkochte aantallen x duizend

Heeft Hongarije veel eigen productie?

staan, maar in tuincentra staan ze toch vooral tussen het perkgoed. Dat vereist wel de nodige aandacht volgens telers. Zo kan de plant niet goed tegen regen en wind. Volgens Rudi Heling die inkoopt voor een aantal Tuinland-winkels in het Noorden, is het winkelpersoneel daar goed van op de hoogte. Heling merkt binnen het assortiment dat de White Star aan terrein wint, terwijl de Blue Star die juist verliest. „Ambella Purple en Blue Planet zijn de absolute hardlopers.”

Hoe ziet u de toekomst in Hongarije? „Hongaren zijn bijzonder bloemen-minded. De economie zit er nu in het slop, dus het kan er alleen maar beter worden.”

Verkochte aantallen en middenprijs campanula op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 18 (2014)

Foto: GP PowerPlAnts

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Hollandse struikmargrieten verkopen nog matig

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

In de vroege afzet van struikmargrieten neemt de invloed van Italiaans product toe. Telers in Nederland noemen hun seizoensstart nog ’matig’.

Matig Telers in Nederland bestempelen het seizoen tot dusver als ’matig’ en hopen op aantrekken van de markt in mei. Volgens Frank Manders van tuincentrum Coppelmans in Helmond moet de struikmargriet het hier vooral van het begin van het seizoen hebben. „We hebben er onlangs een actie mee gehad. Dat loopt altijd wel. Bij een product als dit let de consument erg op de prijs. Later in het seizoen is er meer keus. Dan wordt struikmargriet te gewoontjes.” Afwijkende kleuren kunnen dat volgens Manders niet verhelpen. „Wit is de populaire kleur. Met roze of geel hoef je eigenlijk niet aan te komen als daar een hogere prijs op moet staan.” ■

*#%%%

)#%%%

&'%

(#%%%

'#%%%

&#%%%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

Verkochte aantallen en middenprijs Argyranthemum frutescens via FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 18 (2014)

Bedrijf: GP Powerplants Aanleiding: Concept Goodie

Taco van der Heijden Kunt u iets vertellen over het bedrijf? „GP Powerplants is in 2008 opgericht door Gijsbert Kreling en Pietro van Genderen. Ik doe de verkoop en marketing voor het bedrijf. Zij zijn samen kalanchoë gaan telen, omdat dit product toen nog niet in grote volumes op de markt kwam. GP Powerplants teelt nu op 7 ha kalanchoë in potmaat 10,5 en 12. De kleine potmaat liep vanaf het begin goed. De 12 cmpot is soms lastiger qua afzet. Daar ligt het accent meer op verpakkingen en concepten.”

Vandaar dit nieuwe concept Goodie... „In maart hebben we dit concept geïntroduceerd. Met ’Goodie’ willen wij kalanchoë aantrekkelijker maken voor de consument. We willen een stukje emotie en geluk de huiskamer inbrengen. We positioneren het als een ’feel-good-plantje’. De vorige verpakking had een olifantenopdruk, verwijzend naar de oorsprong van de plant. Dat zegt de consument echter niets. In de eerste jaren wilden we vooral onze naamsbekendheid vergroten, maar het is nu tijd voor de volgende stap. Nu willen we dichter bij de consument komen.”

Hoe gaan jullie dat doen? „Wij verkopen geen kalanchoë’s, maar ’Goodies’. Dat gaan wij communiceren. Dat doen wij op vak- en consumentenbeurzen. Zo staan wij bijvoorbeeld volgende week op de Floraliën. We houden de website goed bij en zijn actief op Facebook. Onlangs hebben we daar een iPad Mini verloot, met als doel om wat meer volgers te krijgen. Dit is wel gelukt. Stap voor stap moeten we nu dit merk gaan uitbouwen. Wij hebben absoluut niet de illusie dat we dit snel voor elkaar hebben. Daar heb je flink wat geduld voor nodig.”

Hoe reageert de handel? Verkochte stelenx duizend

In vergelijking met 2013 maakt de struikmargriet Argyranthemum frutescens dit jaar een droomstart in de veilingcijfers. Tot en met week 16 werd via FloraHolland 25% meer verkocht (ruim 1,1 miljoen stuks), voor gemiddeld een 26% hogere prijs (€ 1,35). Deze forse plussen behoeven nuancering. De vroege cijfers vorig jaar werden niet alleen gedrukt door ander weer, maar ook door een duidelijk andere verhouding in potmaten. „De prijsvorming in deze periode vorig jaar lijkt dramatischer dan het was. Toen werden opvallend veel 14 cm-potten afgerekend. Het aandeel grotere potten is nu groter”, aldus product-marktadviseur Martijn Bentvelsen van FloraHolland. „Het aanbod uit Italië in onze statistieken groeit de laatste jaren”,

ziet Bentvelsen. „In 2013 zorgde product uit Italië voor 25% van de omzet in deze productgroep. Tot en met week 17 is dat dit jaar zo’n 30%.” In voorgaande jaren was het aandeel Italië in de veilingomzet 11 tot 18%. Bentvelsen tekent aan dat dit niet per se betekent dat men in Italië nu meer struikmargrieten teelt. „Er gaan wel meer via FloraHolland.” Plantenhandelaren zien in de markt buiten FloraHolland ook meer aanbod uit Italië.

„Vanaf Moederdag gaan al onze kalanchoë’s in een nieuwe verpakking de deur uit. Ook zullen we die dan voor de klok introduceren. Een aantal klanten pakt het nu al leuk op, maar sommigen zijn ook wat huiverig. Die moeten wennen aan het gegeven dat we deze plant echt als ’Goodie’ in de markt willen zetten. Voor de toekomst willen wij ook andere bloeiende kamerplanten onder dit concept op de markt brengen. De eerste gesprekken met collega’s lopen hierover.”

Hoe gaat het met de afzet momenteel? „Het voorjaar is moeizaam verlopen. De aanvoer van Hans Kuilboer kwam nog op de markt en dat kon de markt niet aan. Ik verwacht dat rond week 21 vraag en aanbod meer in balans zijn.”

Potcalla’s in the picture In de maand mei staat de plant is uitgeroepen tot Volgens Peter Varekamp is de

n 2009 werden er 5 miljoen potzantedeschia’s geproduceerd. Vier jaar later, in 2013, waren dat 8 miljoen stuks. Een forse uitbreiding. Dynaplant in De Lier neemt een flink deel voor haar rekening en is tevreden over hoe het dit seizoen loopt. Het product profiteert van het goede voorjaarsweer. „Calla zit net tussen een kamerplant en terrasplant in. We hebben er profijt van dat het perkgoed lekker wegloopt. Vorig jaar was het net andersom. Toen hadden wij last van de kou”, licht Peter Varekamp toe. Na jaren van groei, concludeert hij dat het aanbod weer stabiliseert. Bij Dynaplant is naast het Californische, nu ook het Nederlandse assortiment in productie. Dit houdt in dat de hardere kleuren weer op de markt zijn. Dynaplant levert de handel op kleur af, maar ook in de mix. Het gespecialiseerde kanaal, zoals tuincentra en bloemisten, koopt voornamelijk op kleur in. De supermarkten hebben meer interesse in mixpartijen, zo ervaart de teler. Het feit dat de calla in mei ’Woonplant van de maand’ is, is volgens Varekamp mooi meegenomen. Het komt op een goed moment. Rond de verschillende moederdagen komen de meeste potcalla’s op de markt. De top van het seizoen is aangebroken. Verder worden er door telers geen promotieactiviteiten voor het product opgezet. „Potcalla zit samen met de zomerbollen-op-pot, potlelie en curcuma in een productcommissie. Met verschillende producten is het toch lastig om een gezamenlijke deler te vinden als je promotie wilt voeren.” < Cindy van der Zwet

cvanderzwet@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers, Bert Vegter

’Zo’n rustig voorjaar heb ik nog nooit meegemaakt’ Dit voorjaar sneuvelen alle warmte al tien weken nagenoeg niet meer hoeven te spuiten. Ook dat is iets gaat, maar dat is niet waar. Het is De biologie heeft het goed opge

Simon Zwarts Plaats: Mijdrecht Teelt: gerbera grootbloemig onder 6.000 lux Oppervlakte: 1,5 ha

en het barst van diglyphus die de mineervlieg onder controle houdt. Er

voorbeeld best even spannend. „De mineervlieg is laag, de diglyphus is

De gewasbescherming loopt helemaal volgens plan, maar het is

men. Dat moet je laten gebeuren voordat de predator erachteraan

heeft nog wel een keer bovendoor gespoten met Cantack en Scelta om de spint uit de bloemen te houden.

worden bespoten met een mix van integreerbare middelen.

den, maar de invlieg was groter dan een keer Teppeki gedruppeld. Tegen wittevlieg worden geen

’De biologie is lekker aan de gang’ „We komen de ’goede beestjes’ in voldoende aantallen tegen in de dat het evenwicht tussen plagen en

10 stuks phytoseiulus per m2 uit in twee keer. van de sluipwesp diglyphus niet verkeerd is.

Ton de Geus

Op de signaalplaten tellen we gemiddeld een 1,5 trips per plaat

Bedrijfsleider bij Leen Middelburg Chrysanten

Plaats: Maasdijk Teelt: troschrysant Oppervlakte: 9 ha

we standaard Plenum in tegen luis.

het risico van luis in de gewassen te

steeds ’maar’ 150 exemplaren per ha, maar dat is tegen de enkele mineervlieg die we vinden waar

om de levenscyclus van trips goed te kunnen doorbreken. In de eerste weken na het planten

uitgroeien.

18 (2014)

’Schoon blijven is makkelijker dan schoon worden’ De infectiedruk van meeldauw neemt volgens Kees Kouwenhoven

de rozenkassen. „De reden weet je

Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Brinkman Agro, o.a. roos

is de druk nog laag vanwege de Privilege. De meeste telers hebben dat begin april een of twee keer

een paar telers bestreden worden soms uit de hand. Daar spuit men Tepekki of Admiral in combinatie met Door de ruimer openstaande lucht-

op de veelal grote hoeveelheden

de kas gekomen. Kouwenhoven signaleerde wantsen in chrysantenkas-

eiulus laat zich niet onbetuigd. De sluipwesp encarsia ontwikkelt zich laties die overwinterden als recent

motjes voor nakomelingen gezorgd.

correctie ook niet nodig omdat de

volgt spuiten met Plenum of druppelen met Tepekki.

’Trips in beaucarnia blijft aandacht vragen’ Het uitgangsmateriaal van beaucarnia komt volgens Dick van Nieuwkoop schoon binnen. De afkweek is intern al een paar keer van plek -

Dick van Nieuwkoop Van potplantenkwekerij Sjaloom

Plaats: Waddinxveen Teelt: yucca, dracaena massangeana, beaucarnea, potroos,hibicus en oleander Oppervlakte: 9 ha

getroffen om aantasting van trips te voorkomen. De afgelopen periode moest er wederom tweemaal per week gespoten worden met combinaties van Vertimec plus Admire of Mesurol plus Actara. Steeds zes be-

handelingen per combinatie. „Beaurelatief veel aandacht vraagt als het In de yucca’s is trips geen probleem. In de opkweek is tegen katoenluis in week 18 een bespuiverblaast Van Nieuwkoop daar 25 2 tegen trips. Dat gaat binnenkort ook in de -

daar niet meer aan de orde is. Tot dan wordt het middel Spruzit daar

Vertimec en Nissorum sinds week 16 weer actueel. Kort daarvoor dook

het om de week inbrengen van 20 stuks phytoseiulus en 25 A. swirskii per m2. „Rond week 22 hopen we

Admire en de lokstof Attracker. De verd. Preventief is daarin met ER2 en Tepekki bestreden tegen witte daard behandeling die halfwasmatede mix van Vertimec en Admire.

18 (2014)

Keukenhof 2014

Orchidee gaat vol voor de show schud. De Orchideeënshow in het Beatrixpaviljoen moet de mooiste show kwekers stond vooral in het teken van het opheffen van KNOP.

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

de klok slaat tijdens de orchideeënshow. Snij- en potanthurium, bromelia en medinilla zijn goed vertegenwoordigd. Anthurium en bromelia worden ook niet meer gekeurd. Showen is belangrijker dan prijzen winnen, net als bij orchidee. De telers van anthurium en bromelia komen zelfs niet meer bij elkaar tijdens een vakbijeenkomst op Keukenhof. Ze sturen alleen product in en betalen mee om daar arrangementen van te laten maken.

de orchideeënbijeenkomst op Keukenhof over een voortrekkersrol voor orchidee op het bloemenpark. Orchideeënkwekers zijn volgens hem al verder in hun manier van denken dan andere kwekers. Daar waar de bolbloemenkwekers traditioneel vooral mooie producten willen neerzetten en vasthouden aan keuringen, hebben orchideeënkwekers gekozen voor de show. Of zoals vandakweker Steef van Adrichem, de laatste voorzitter van de Kring Nederlandse Orchideeën Producenten (KNOP), het verwoordde: „Het is niet langer wat hebben we en wat doen we ermee. We hebben het omgedraaid: wat voor show willen we en wat hebben we daarvoor nodig.” Overigens is het niet alleen orchidee die

De wereld

Foto’s: Arie-FrAns Middelburg

lsof hij de paardenrennen versloeg ging oud-VKC’er Gerard de Wagt op de bijeenkomst van orchideeënkwekers op Keukenhof nog eenmaal los op de keuringsuitslagen. Deze keer betrof het niet de uitslagen van dit jaar, maar een snelle draf door de geschiedenis van de VKC Orchidee op Keukenhof die net de 25 jaar niet volmaakte. Want dit jaar zijn er geen keuringen meer. Het orchideeënvak heeft gekozen om het showelement in het Beatrixpaviljoen de boventoon te laten voeren. Directeur van Keukenhof Bart Siemerink gaf aan dat Keukenhof zich kan vinden in de nieuwe focus van de orchideeënshow. Hij sprak vrijdag 25 april op

Kwekers en hoofdarrangeur van Keukenhof Dries Lecke hebben zich overigens niet laten beperken tot het thema van Keukenhof: Holland. Behalve de bakfiets heeft de show weinig Nederlands in zich. Orchidee uit Nederland gaat de hele wereld over, legde Van Adrichem uit, dus het was gerechtvaardigd om diverse landen en wereldsteden in de show te laten terugkomen. Siemerink sprak al over de grootste en mooiste orchideeënshow van Europa. Van Van Adrichem mag het allemaal nog een stapje verder. „Het komt van liefhebberij en passie en het moet naar entertainment en show. De show moet echt een wow-effect hebben.” Als het aan Van Adrichem ligt, wordt er volgend jaar een ’trouwkapel’ in het Beatrixpaviljoen ingericht waar stellen elkaar voor de tweede keer trouwen. Robert ten Brink mag niet ontbreken. Volgens de vandakweker is Keukenhof ’the place to be’. Het park heeft de oubolligheid van zich afgeschud en er komen talloze jonge, hippe mensen. „Er is geen beter podium denkbaar voor € 100 aan stickers en een paar planten. Van Adri18 (2014)

nilla vertegenwoordigd in het Beatrixpaviljoen.

chem: „Keukenhof heeft een arrangeur en een budget.”

Einde KNOP De bijeenkomst van kwekers op 25 april stond vooral in het teken van het einde van KNOP. Een aantal oud-voorzitters nam het woord. Op de laatste vergadering vorige week waren slechts 7 van de 131 leden aanwezig. Het typeert wellicht de individualisering van het vak. Of zoals medeoprichter Ed Meeuwisse het stelde: „Het ’ik’ leeft en het ’wij’ is dood.” Bij de oprichting van KNOP 33 jaar geleden was dat anders. Meeuwisse „We gunden elkaar wat en we maakten elkaar sterker.”

Meeuwisse schetste hoe KNOP was voortgekomen uit de overproductie van cymbidium. Een belangrijke taak was deelname aan tentoonstellingen – in binnen- en buitenland – om promotie te maken voor orchidee. Daarnaast probeerde ze onder meer te zorgen dat beschermde planten verhandeld mochten worden. Meedoen aan tentoonstellingen was niet genoeg. Het product moest goed zijn en goed door de keten komen en er moest geïnnoveerd worden. Orchidee is verbeterd, maar aan de laatst twee zaken is nog veel te doen, aldus de oud-voorzitter. Ook oud-voorzitter Nico Enthoven stond stil bij het ’overlijden’ van KNOP, een mix van professionals en hobbyisten.

Phalaenopsis van Taisuco Holland uit Almere was gelinkt aan Australië. 18 (2014)

Volgens hem heeft KNOP door zowel bloemen als planten te presenteren aan het grote publiek bijgedragen aan de groei van orchidee. „Het hoeft niet erg te zijn dat KNOP er niet meer is. Maar alle waardevolle zaken, netwerken en onderlinge contacten moeten wel behouden blijven. Dat is nog steeds nodig voor kwekers om te overleven en zich te ontwikkelen.” KNOP is de afgelopen jaren links en rechts ingehaald door de fpc’s van poten snijorchidee. Productpromotie wordt nu via die clubs geregeld. Zij adopteren de show op Keukenhof. Van de € 20.000 die KNOP nog in kas had, gaat € 15.000 naar de voornoemde fpc’s en is € 5.000 voor de Klaas Schoone Memorial Award. <

Tillandsia Samantha van Stofbergen Plant Company in Bergschenhoek.

Keukenhof 2014

Foto’s: Laurens Lindhout

Alstroemeriashow weerspiegelt

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

e paars-witte Hawaiian Dream van H.M. Tesselaar uit Heerhugowaard was de mooiste alstroemeria van de Keukenhof in 2014. Hij scoorde met zijn bijzondere kleur, dikke steel, donkere blad en uniforme vaas. De overige inzendingen lagen zo dicht bij elkaar dat er werd besloten om het bij één winnaar te laten. „De kwaliteit was erg hoog”, zegt keurmeester Rick Tesselaar, teler in Luttelgeest. Dat illustreert de ontwikkeling in deze gewasgroep: de veredeling zit nog altijd in een stijgende lijn naar dikkere stelen, mooiere knoppresentatie en een sterker blad. De alstroemeriatelers hadden de kans om hun product te promoten weer met beide

De paars-witte Hawaiian Dream is uitgeroepen tot de allermooiste alstroemeria.

handen aangegrepen. Er waren 13 inzenders met in totaal 150 vazen. Als kers op de taart was het vorige week prachtig weer, waardoor het druk was in het park. Nieuw voor de Keukenhof is dat het Oranje Nassau Paviljoen deels open is tijdens de opbouw van de show. Zo kunnen bezoekers zien hoe de bloemen worden geschikt en tentoongesteld. „De mensen waarderen dat”, is de ervaring van Wim van Meerveld, manager sales en marketing.

Donderdag werd ook de Alstroemeria Award uitgereikt voor de beste innovatieve

De Alstroemeria Award voor meest innovatieve soort gaat dit jaar naar Bali van Together2Grow.

soort. In eerdere jaren ging deze prijs altijd naar de veredelaar; dit jaar voor het eerst naar de kweker die de soort in de markt heeft gezet. Drie alstroemeria’s waren genomineerd: Tiger, Marshmellow en Bali. De Award ging naar de laatste, wegens zijn uniforme steelkwaliteit in de teelt, zijn hoge percentage eerste kwaliteit, de mooie en aparte bloem, het teelttechnisch goede rendement en het weinige onderhoud dat dit gewas nodig heeft. Kweker Bernard Zuidgeest, van Together2grow in Poeldijk, mocht de prijs in ontvangst nemen.

Promotie Ondanks de slagen die op het gebied van kwaliteit worden gemaakt, is er geen gemeenschappelijk label meer om de betere kwaliteit te promoten. Er bestaan diverse kwaliteitslabels naast elkaar. „Die kunnen het hogere marktsegment goed invullen”, vindt Tesselaar. „Er is geen behoefte aan een gemeenschappelijk label.” De plannen van FloraHolland om de betere kwaliteit voor het voetlicht te brengen staan dan ook in de ijskast. Wel zoeken de telers elkaar op om samen orders te vullen. Ook hebben ze met hun promotie aansluiting gezocht bij Rosebrandt. Samen delen ze rozen en alstroemeria’s uit bij cash-and-carry’s. Volgens Tesselaar wordt hier door bloemisten enthousiast op gereageerd. <

’Emissieloos telen niet alleen kwestie van techniek’ Foto: JoeF SleegerS

Emissieloos telen is niet alleen een kwestie van techniek, maar ook van motivatie. Dat concludeerden toeleveranciers in een Glastuinbouw Waterproof, vorige week dinsdag in

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

p 21 april is een nieuwe ’call’ (een oproep) uitgegaan voor het onderzoeksprogramma Glastuinbouw Waterproof. Tot 16 juni hebben bedrijven de tijd om ideeën voor onderzoek aan te dragen, en kunnen ze aangeven dat ze in het onderzoek willen deelnemen. Het doel van het programma is oplossingen te vinden om de emissie van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen via water zoveel mogelijk te beperken. In 2023 mogen er nagenoeg geen gewasbeschermingsmiddelen meer in het oppervlaktewater terechtkomen. In 2027 moet de emissie van nutriënten naar oppervlaktewater en riolering zijn beperkt tot nagenoeg nul. LTO Glaskracht Nederland had vorige week dinsdag geïnteresseerde bedrijven uitgenodigd om uit te leggen op welke terreinen projectideeën wenselijk zijn. „Er zijn nog enkele grote knelpunten die moeten worden opgelost”, aldus Margreet Schoenmakers, programmamanager water bij LTO Glaskracht Nederland en innovatiemakelaar Water voor de Topsector T&U. Zo moeten er oplossingen komen waarmee het mogelijk is meer water te recirculeren, overtollig gietwater te zuiveren, maar ook te waarborgen dat er in de toekomst voldoende goed gietwater beschikbaar is. Toeleveranciers hadden op deze bijeenkomst de mogelijkheid om met voorstellen voor onderzoek te komen, maar eventuele 18 (2014)

plannen hielden ze voor zich. Er zaten immers concurrenten mee te luisteren.

Grootste knelpunt Voordat de glastuinbouwsector over een jaar of tien emissieloos kan telen, moeten er nog een aantal technische vraagstukken worden opgelost. Dit zagen de toeleveranciers echter niet als het grootste probleem. Technisch is er namelijk al veel meer mogelijk dan er in de praktijk wordt toegepast. Door meer te recirculeren bespaart een bedrijf weliswaar water en meststoffen, maar extra investeringen hierin leveren de teler weinig financieel voordeel op. Bedrijven hebben op dit moment sowieso weinig geld voor investeringen in het milieu. De zorgen van morgen zijn belangrijker. „We kunnen dus mooie technieken ontwikkelen – en voor een deel liggen die al op de plank – maar als niemand ze aanschaft is al ons werk voor niets geweest”, zo drukte een van de toeleveranciers het uit. Waterschappen moeten meer controleren, vond een aantal aanwezigen. Bovendien zou de overheid duidelijk moeten zijn in de handhaving. Wat dat betreft worden ze op hun wenken bediend; de waterschappen zullen van de zomer actief controleren of milieurapportages zijn opgestuurd, en of er wordt voldaan aan de emissie-eisen en de zorgplicht.

Ook vonden de toeleveranciers dat ze last hebben van de zwalkende politiek. Zo worden de datums waarop telers aan bepaalde eisen moeten voldoen telkens opgeschoven. „Waarop moeten wij ons onderzoek dan richten? Volledig sluiten van de waterkringloop of het zuiveren van spuiwater?”, vroeg iemand zich af. „Als de waterzuivering centraal bij de RZWI’s gaat gebeuren, dan wordt het marktperspectief voor tuinbouwtoeleveranciers weer heel anders. Voor ons is dit schieten met hagel, en helaas hebben we niet zo veel hagel meer.” „Glastuinbouw Waterproof rent niet achter alle politieke ontwikkelingen aan”, benadrukte Ellen Beerling, onderzoekster WUR Glastuinbouw. Overigens is spuiwaterzuivering slechts een tussenoplossing, meent ze. „In 2027 mogen nagenoeg geen nutriënten meer worden geloosd, dus dan zouden de bedrijven niet alleen de gewasbeschermingsmiddelen maar ook de nutriënten uit de spui moeten verwijderen. De keuze voor volledig recirculeren is dan logischer. Ik ben ervan overtuigd dat telers veel meer kunnen recirculeren dan ze nu al doen. Dat is een kwestie van goed watermanagement. De tools hiervoor zijn voor een belangrijk deel al ontwikkeld. Het is dus ook een kwestie van bewustwording.” Meer informatie over het onderzoek: www.glastuinbouwwaterproof.nl. <

hneefjes@hortipoint.nl

twee locaties. Een kas van 21 jaar en een kas uit 2006. Dan heb je alles dubbel nodig. En je kan niet in geld of percentages uitdrukken hoe belangrijk het is als alles op één locatie gebeurt. Schakelen en beslissen gaat dan nog beter, bijvoorbeeld of je door moet gaan met een nieuwe cultivar. Een ondernemer moet beschikken over zo veel mogelijk informatie, niet alleen uit gesprekken met kopers, adviseurs en leveranciers of uit afzetmarkten.”

De nieuwe kas is 8,5 ha groot. Zo’n 2,5 ha meer dan de oppervlakte glas die Van Wijk had. „Maar de kappen zijn weer 9,60 m Foto's: Hans neeFjes

et aantal nieuwe kassen voor de chrysantenteelt is op de vingers van een hand te tellen. Sterker, de kas die Jan van Wijk rond 2006 in Nieuwaal bouwde hoort bij het modernste areaal. De nieuwbouw van 8,5 glas die hij in 2013 realiseerde in Poederoijen is de allernieuwste chrysantenkas van dit moment. En bijna de grootste. Van Wijk kon het realiseren omdat hij met hoge kwaliteit optimaal profiteerde van de gunstige jaren voor pluischrysanten. Kwekerij Waalzicht werd bekend tot in de verste uithoek van groeimarkt Rusland. De teler had afgelopen jaren land voor nieuwbouw aangekocht. „Ik wilde niet groter, maar wel alles onder een dak. Ik had

breed en 100 m lang, net als in kas die ik in 2007 bouwde. Het lichtniveau is nu 10.000 in plaats van 8.500 lux. De poten zijn geen 4,83 maar 5,15 m hoog. Meer is niet nodig voor het efficiënt telen van goede pluischrysanten. Het is niet goed dat de afgelopen jaren er geen grote innovatie in onze teelt is geweest. Hooguit een tweede scherm zodat je krijten achterwege kan laten of bos- en inhoesmachines. Het aantal stuks per m2 stijgt niet, kosten per steel wel. Extra belichting kost vooral geld. Productie en kwaliteit nemen daardoor nauwelijks toe, ook niet met nieuw sortiment. Met pluischrysant zijn we bovendien erg afhankelijk van de vraag in Oost-Europa. Voor mijn sortiment en afzetmarkt is 6 ha genoeg. Prijzen zijn nog goed, maar de groei is er uit. Ik zocht een gewas met meer potentie.”

Potplanten, met name pluischrysant in pot, waren lange tijd in beeld als nieuwe teelt voor Van Wijk. Nadeel bleek de hoge investering in een teeltsysteem dat vaak specifiek is voor een bepaald gewas. Na een verkeerde keuze kost switchen van teelt veel geld. En de markt voor potplanten is relatief klein en onbekend terrein voor de teler. Het moesten bloemen worden. Een gewas met grote teeltrisico’s waar anderen niet makkelijk instappen. Het werd lisianthus. „Ik heb over lisianthus gelezen en ben hier en daar gaan kijken en praten met adviseurs. De meterproductie is de afgelopen vijf jaar flink gestegen door verbeterd sortiment, meer belichting en moderne kassen. Het is een dure teelt waar nog veel uit te halen is. Bovendien zag ik tijdens marktbezoeken in Rusland dat een zware kwaliteit lisianthus daar gewaardeerd wordt. Ze vinden de bloem ook mooi. Chrysant waardeert men 18 (2014)

B Pluischrysant en lisianthus

vooral omdat hij lang houdbaar is. Houdbaarheid is vooral een item voor de handel.”

Argusogen Het gewenste sortiment lisianthus bleek verkrijgbaar. Tien cultivars voor 2,1 ha, zo’n 10% van het jaarrond areaal in Nederland. De bestaande telers kijken met argusogen toe, weet Van Wijk. Het was niet alleen uitbreiding, het gebeurde ook nog eens bij een teler van naam in een moderne kas met een lichtniveau – maximaal 20.000 lux – dat niemand nog heeft. Van Wijk kent de gevoeligheden, maar gaat met open vizier de uitdaging aan. „Er is beperkte ruimte in de markt voor jaarrond zware kwaliteit lisianthus. Dat zie je tijdens marktbezoeken en dat hoor je van klanten. Het is aan de telers om samen met afnemers die markt te bereiken en uit te breiden.” De eerste productie van lisianthus viel tegen. Zo’n vier weken waren de takken te kort. De relatie met afnemers en het feit dat de bloemen en algehele kwaliteit wel

18 (2014)

goed waren, maakten dat de prijs niet zwaar tegenviel. Sinds week 12 is de gewenste taklengte van 75 cm een feit en zitten de bloemen compacter bij elkaar in de kop. De kwaliteit neemt volgens van Wijk nog steeds toe. Het euvel bleek dus overkomelijk. „We hadden voor de start een mengsel van GFT en grof zand ingereden. Een laag van 10 cm moest de zware klei beter bewerkbaar maken. We hadden een andere grondverbeteraar moeten kiezen. GFT is veel te zout. De EC in de grond werd 3-4. Met doorspoelen verlaag je dat iets. Voor chrysanten was dat genoeg. Voor lisianthus niet. Maar alles is weer onder controle.”

Pieken De teler kon met goede kwaliteit pieken voor Valentijn en Russische Vrouwendag en oogstte toen respectievelijk een kwart en de helft van de aanwezige chrysanten weg. „Dat waren zware weken waarin we met ons team van trouwe medewerkers een megaprestatie leverden. Nog niet alle techniek werkte

perfect en we moesten in ploegendienst lange dagen maken.” Ook de eerste sorteermachine voor chrysanten, een Furora Nova van Bercomex, vertoonde ondanks uitvoerig testen op het vorige bedrijf van Van Wijk enkele strubbelingen. Nu draait hij goed, al maakt de teler er nog geen sorteringen op basis van bloemgrootte, kleur of steeldikte mee. Dat komt later. „Er komt nu meer rust op het bedrijf. Pieken voor feestdagen blijven we doen. Ook met lisianthus passen we het aanbod aan de vraag per seizoen aan, al is structurele uitbreiding van 1,3 ha vanaf maart 2015 gepland. We kunnen op twee afdelingen van 1,3 ha makkelijk schakelen van chrysant naar lisianthus. De basisvoorzieningen zijn er al. Op het hele bedrijf is alles ruim bemeten en stuurbaar. Om een voorbeeld te geven: Desgewenst kan ik de hele kas in een nacht water geven, en als het moet kan dat per half bed gestuurd worden. Ik wil gedurende het jaar kunnen inspelen op de marktvraag met sortiment en aanbod; flexibel kunnen zijn.” <

Nog relatief weinig in gebruik

Weefselkweek ook voor zomerbloemen van belang Uitgangsmateriaal uit weefselkweek heeft in de vasteplantenteelt de laatste tien tot vijftien jaar in de boomkwekerijsector een behoorlijke vlucht genomen. Ook zomerbloementelers werken wel met planten uit weefselkweek, maar het is nog zeker geen standaard. Dat zou meer mogen zijn gezien de voordelen, vinden deskundigen. Ketura Haveman en Bert Vegter khaveman@hortipoint.nl, bvegter@hortipoint.nl

In Rijswijk is momenteel alleen een laboratorium gevestigd met een entkamer en een viertal groeicellen waar de geënte planten in buisjes groeien en wortelen. Hier komen de leverbare planten zelden van deze locatie. „Voor de grootschaliger productie hebben we een laboratorium in Polen in de buurt van Warschau en we hebben ook

nog een vestiging in Turkije. Op die locaties wordt de productie gedraaid. In Rijswijk ligt de nadruk op protocolontwikkeling.”

Protocolontwikkeling wil zeggen dat er voor een soort wordt bepaald hoe de plant foto: Ketura Haveman

itro Westland in Rijswijk is zoals de naam al aangeeft niet een standaardkwekerij maar een laboratorium. „Op deze locatie staat onze kwekerij momenteel zelfs leeg. Het afharden van de planten gebeurt in Polen of op onze locatie in Nootdorp”, vertelt Leon van Erven, een van de eigenaren van het bedrijf.

18 (2014)

Achtergrond

Vitro Westland

het best gesneden kan worden voor een optimale groei en voor uniformiteit en op wat voor groeimedium hij moet staan. „Dat klinkt misschien redelijk eenvoudig, maar iedere plant heeft zijn eigen specifieke eisen. Sommige soorten zijn vrij makkelijk en groeien op bijna ieder medium ongeacht de samenstelling, maar er zijn ook soorten waar soms tijden gezocht moet worden naar de goede combinatie om weefselkweek mogelijk te maken”, legt Van Erven uit. Met name in die laatste soorten, ziet Vitro Westland haar uitdaging: lastige soorten, die wat meer research nodig hebben voor succes. Die keuze is ook door concurrentie ingegeven. Van Erven: „Weefselkweekplanten zijn relatief duur. Je kunt je dan met je prijs proberen te profileren.”

Volgens Van Erven is prijs weliswaar belangrijk, maar het hoeft niet doorslaggevend te zijn. „Je kunt je ook onderscheiden door sortiment, kwaliteit en service.” Weefselkweeklaboratoria zoals Vitro Westland en ’concullega’s’ – waarvan er meerdere zijn zoals IribovSBW – hebben veel concurrentie uit het buitenland. Met name in Aziatische landen als India en China is het aanbod aan weefselkweekplanten groot. Van Erven van Vitro Westland: „Het blijft secuur handwerk, dus landen met lagere lonen kunnen al snel goedkoper produceren.’’ Voor Vitro Westland is dat ook een reden geweest om twee jaar na de start een lab in Polen te zetten. Later is daar nog een lab in Turkije bijgekomen.

Zelfstandig adviseur zomerbloemen Henk van den Berg vindt de opkomst van weefselkweek voor vasteplanten een goede ontwikkeling. Echter in de bloemisterijsector wordt er volgens hem door zomerbloemenkwekers nog te weinig gebruik van gemaakt. „Eigenlijk al enkele jaren ben ik de kwekers aan het pushen. Weefselkweekplanten zijn in aanschaf wel wat duurder, maar waar praat je nou helemaal over? Belangrijk is dat je sterkere gewassen krijgt. Als je goed plantmateriaal hebt, dan heb je dat er binnen 18 (2014)

drie jaar uit door betere gewassen en door minder gewasbescherming. Wat dat laatste betreft, die kant moet het toch al op.’

De genoemde bedrijven Vitro Westland en IribovSBW (zie ook kader) die van belang voor de zomerbloementeelt zijn gezien hun activiteiten met weefselkweek bij vasteplanten, hebben een verschillende bedrijfsfilosofie. Vitro Westland kan uit stock leveren, terwijl IribovSBW uitsluitend planten ’meristeemt’ op verzoek van een kweker. Aan Michiel van Bennekom, hoofd research, de vraag welke ontwikkeling hij daarin ten aanzien van de zomerbloemen uit vasteplanten ziet. „Met regelmaat komen kwekers hier materiaal brengen. Een groot deel van onze werkzaamheden betreft het in weefselkweek brengen van nieuwe soorten. Daarnaast komen er ook regelmatig kwekers als er problemen zijn met virus of bacteriën zijn. Dan maken we dat ziektevrij.” Als voorbeelden daarvan kan Van Bennekom phlox met een virusprobleem en sedum met een bacterieprobleem als phoma noemen. Van zulke planten vindt dan in vitro-vermeerdering plaats waarmee de kweker aan de slag kan, voor een geheel schone start. Het voordeel van die techniek is ook volgens Van Bennekom, dat er

snel grote aantallen zijn te maken waarbij tevens het seizoen geen rol speelt. „Voor een gewasgroep als zomerbloemen is het buiten het seizoen kunnen vermeerderen zeker een voordeel.” Om een idee van een prijs te krijgen, kan Van Bennekom noemen dat het een pakket tegen een ’all in-prijs’ is. Want een ras wordt dan niet alleen gemeristeemd maar er vindt ook stockbewaring plaats bij IribovSBW. Feitelijk komt het erop neer dat het bedrijf een deel van het uitgangsmateriaal opslaat zodat er later weer van gekloond kan worden. Voor deze werkwijze wordt „een paar honderd euro per ras” gerekend. <

In het kort -

’Watergift in phalaenopsis kan uniformer’ Bovendoor water geven en het gewas daarna droogstoken, is standaard matig. Dompelen zou beter kunnen werken, meent WUR Glastuinbouw. Telers vrezen echter voor ziekteverspreiding en een forse investering.

e meeste phalaenopsistelers geven bovendoor water, meestal met een regenleiding en soms met een gietboom. Vervolgens wordt het gewas drooggestookt. Daarnaast zijn er enkele phalaenopsisbedrijven die werken met een ’gietstraat’: hierbij worden de roltafels naar voren gehaald en onder een soort centrale douche gezet. Teeltadviseur Peter van Os (Van Os Research) is ervan overtuigd dat deze laatste methode bij potten vanaf 12 cm niet aan terrein zal winnen. „De planten staan namelijk relatief kort onder de douche. Hierdoor worden ze vaak onvoldoende nat, of is alleen de bark onderin vochtig. Ook is dit systeem redelijk storingsgevoelig.” Telers zijn over het algemeen tevreden over het bovendoor watergeven. Het is volgens velen de enige methode die goed werkt.

Mening

Waterafgifte kan regelmatiger Onderzoekers en teeltadviseurs zien echter mogelijkheden voor verdere optimalisatie. Zo kan de watergift in veel gevallen uniformer, vertelt Arca Kromwijk van WUR Glastuinbouw. Uit recent onderzoek naar watergeefsystemen in chrysant bleek dat de waterafgifte zeer onregelmatig was. „Waarschijnlijk is dit ook aan de orde in phalaenopsis. Dit kan leiden tot droge plekken in het gewas en uiteindelijk zelfs tot een groeiachterstand. Of er wordt extra water gegeven om de droge plekken toch nat genoeg te krijgen”, zegt de onderzoeker. Het waterverbruik is daardoor volgens haar onnodig hoog en dat geldt ook voor de emissie, althans op bedrijven waar nog niet gerecirculeerd wordt. Sinds begin 2013 geldt voor potorchidee een emissienorm van maximaal 300 kg stikstof per ha per jaar.

Deze norm wordt in twee stappen verlaagd naar maximaal 150 kg in 2017. Ook daarom is uniforme waterafgifte van de regenleiding van cruciaal belang. Vanuit het project ’Glastuinbouw Waterproof’ werd onlangs een flyer verspreid met tips over hoe telers hun regenleidingen kunnen controleren en onderhouden (zie kader). „Met de recirculatieverplichting is het belang van een gelijkmatige afgifte en dus minder drain toegenomen. Dit is iets wat aandacht verdient”, benadrukt Margreet Schoenmakers van LTO Glaskracht Nederland. Als positief punt wordt wel aangehaald dat steeds meer telers na het wijder zetten, tijdens de afkweekfase, gebruik maken van vazen of kragen. Hierdoor staat het blad omhoog, waardoor bladeren de wateropname niet belemmeren. Ook dit komt een uniforme watergifte ten goede.

Dompelen als alternatief? WUR Glastuinbouw is ervan overtuigd dat dompelen hier een meerwaarde kan bieden. Op een phalaenopsiskwekerij staan veel cultivars: sommige hebben meer water nodig dan andere, maar met de regenleiding krijgt alles even veel. Sommige cultivars blijven daardoor te nat en andere worden te droog. Bij een dompelsysteem hangen de potten als het ware in de roltafel en worden ze gedompeld in een waterbak, die van onderuit omhoog komt. „De dompeltijd en -diepte kan worden afgestemd op het gewicht van de afzonderlijke tafel. Hierdoor kan elke cultivar en ieder plantstadium naar behoefte water krijgen en kan groeiwinst worden behaald. En planten zijn dan wellicht ook minder vatbaar voor ziekten”, zo is de visie van Kromwijk. „Daarnaast spaart 18 (2014)

Foto: JoeF SleegerS

het energie, want het gewas wordt niet nat. Droogstoken is dus niet nodig. En als de bladeren niet nat worden, zal bovengrondse verspreiding van bacterierot verminderen.” Twee jaar geleden onderzocht WUR het dompelen bij potorchidee. Kromwijk: „Hieruit bleek onder meer dat de wateropname bij dompelen uniformer is dan bij bovendoor watergeven. Daarbij kan makkelijker worden voldaan aan de recirculatieverplichting: het dompelwater kan

na ontsmetting en aanvulling met nieuw voedingswater steeds worden hergebruikt.”

Vrees voor ziekten WUR Glastuinbouw zou graag uitgebreider onderzoek doen naar het dompelen. Het ontbreekt echter nog aan draagvlak. Telers zijn vooral bang voor verspreiding van ziekten. „Als je een zieke plant in een bak water dompelt, verspreiden de bacteriën zich on-

Advies

Maak leidingen schoon. Als ClO2 (chloordioxide) wordt gedoseerd zullen de betekent dat het drukverlies niet meer dan 10% mag bedragen. Zorg voor leidingen met voldoende diameter en voorkom drukverlies door

Reinig doppen regelmatig met zuur (24 en spoel schoon voor hergebruik.

regenleiding’ op www.glastuinbouwwater-

18 (2014)

gelofelijk snel. Dat is niet te voorkomen, hoe goed je het water ook ontsmet”, zegt Van Os. Volgens Schoenmakers is het systeem nog niet toepasbaar in de praktijk. Bovendien kost het veel geld.. „Het hele bedrijf moet worden aangepast: dat is telers te gortig. Vooral in deze tijd en zeker als je het ene probleem inwisselt voor het andere.” Kromwijk erkent dat de investering fors is. Ook zal de kans op ziekteverspreiding goed onderzocht moeten worden. „Bij het bovendoor water geven worden erwinia en pseudomonas vooral verspreid door spatwater. Dat is bij dompelen niet aan de orde. We weten echter nog niet hoe de ziekten zich verspreiden bij dompelen en hoe we dat kunnen beperken. Dat is een van de vragen die nog moeten worden uitgezocht.” <

In het kort De meeste phalaenopsistelers geven bovendoor water, meestal met een regenleiding en soms met een gietboom. een centrale plek onder een soort van douche worden gezet, is minder in trek. Telers moeten hun regenleidingsysteem -

Teelttips ZomErbloEmEN bladvoeding Omdat de groei dit jaar voor veel gewassen vroeger is gestart, is het belangrijk om zich te realiseren dat de producten dit jaar grote kans hebben wat langer in het gewas te staan dan wenselijk is. De uitloop was erg vroeg, maar ook erg ongelijk voor de meeste gewassen. Deze ongelijkheid is terug te voeren op een tekort aan winterrust. Het vroeg

Gladiool Uiterste plantdatum De planttijd is onder andere afhankelijk van de te gebruiken cultivars en de gewenste oogsttijd. Zo plant men cultivars met een lange groeiperiode

CyClaam Hoge EC De meeste kwekers starten met een EC van 1 tot maximaal 1,5 en bouwen deze dan op naar 2,5 tot 3,5 EC. Door een hoge EC en relatief droog kweken wordt groeiremming gecreeerd waardoor een harde compacte plant ontstaat met voldoende volume. Dit werkt niet onder alle omstandigheden ideaal. Let op het volgende:

VaSTE PlaNTEN

uitlopen betekent nog niet dat de bloemen ook werkelijk vroeger bloeien, terwijl het tekort aan rust de gewassen wel zwakker gemaakt kan hebben. Het is dus belangrijk om deze gewassen vitaal te houden. Het spuiten van schimmelbestrijdingsmiddelen heeft in de regel dit effect niet, omdat ze schimmels bestrijden die niet in het gewas komen als de plant vitaal blijft. Meer dan ooit

kan het spuiten van bladmeststoffen voordeel opleveren. Voor deze bladvoeding zijn er veel mengsels beschikbaar. Let hierbij, vooral als u op grond met een hoge pH zit, op de elementen ijzer en mangaan. Toevoeging van ureum en bitterzout geeft ook verbetering van de vitaliteit.

Slakken

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

zoals Spic and Span, Jacksonville tot uiterlijk 5 juni. Vlot groeiende soorten zoals Peter Pears, Hunting Song en Priscilla plant men tot uiterlijk 20 juni, zodat de oogst vanaf eind september valt. Door in meerdere keren te planten kan oogstspreiding worden verkregen. Let op dat na half oktober bij een vroege nachtvorst

geen goede kwaliteit bloemen meer is te verwachten. En om in de periode half september/half oktober nog een goede kwaliteit gladiolen te kunnen aanvoeren, is het nodig dat u knollen met een minimum maat van 8-10 cm plant. Voor een gelijkmatige uitgroei van de knollen is het gewenst om ze twee weken voor het planten

vanuit de 5°C-cel naar 17°C te brengen. Verlaag bij penontwikkeling de temperatuur. Bij te laat geplante knollen neemt de kans op gewasschade door slecht weer in het najaar toe. Windschade kan onder meer worden beperkt door het plaatsen van windkeringen. De plantdichtheid voor de teelt die in mei/begin

juni wordt geplant is circa 5.000 stuks per 100 m2. Bij de laatste plantdatum moeten er bij voorkeur niet meer dan circa 4.000 knollen per 100 m2 worden geplant.

■ Een te hoge EC bij de start kan een minder snel ontwikkelend wortelgestel tot gevolg hebben; ook kan dominante groei in enkele bladeren ontstaan, zeker bij warm weer. ■ Uit onderzoek blijkt dat planten met een te hoge EC in de pot, in de bloeifase minder houdbaar zijn. ■ Heeft de plant veel stress door hoge instraling en een hoge temperatuur, dan is het moeilijk om de EC te verlagen omdat er dan vaak een groeiexplosie optreedt. Dit beïnvloedt de kwaliteit negatief. ■ Een hoge EC in combinatie met een hoog kalicijfer verlengt de raaptijd.

■ Bij een hoge EC en hoog K ten opzichte van Ca, nemen de wortels moeilijk Ca op waardoor bladranden en bloemslijtage kunnen optreden. ■ Niet alle rassen zijn geschikt om bij een hoge EC te worden gekweekt.

worden opgekweekt, zonder dat de potgrond uitdroogt tot stof. Voordelen: ■ De opbouw van de voedingselementen is in evenwicht waardoor ook de opname van de elementen door de wortels gelijkmatig verloopt. ■ U kunt de plant tot het einde van de teelt sturen naar de gewenste plantgrootte. ■ Door in de eindfase drie weken voor de bloei voldoende N mee te geven, zal de partij sneller met meer bloemen gaan bloeien. In combinatie met kalksalpeter blijft er voldoende Ca opneembaar.

■ Alle rassen zijn op deze manier te kweken mits u de groeilijn in elke fase van de plant kent. Bij te lage voedingsniveaus treedt er een matige opbouw van de plant op en worden blad en bladstelen dun en lichtgroen. De plant zal meer op de knol gaan groeien en minder blad produceren dus ook minder knoppen maken. Een plotselinge EC-verhoging van meer dan 0,5 EC kan leiden tot wortelverbranding. Dit komt vooral voor bij extreme veranderingen in de teelt.

lage/gemiddelde EC Teelt u bij een lage of gemiddelde EC start dan met schoon (sloot)water met een EC tot 1,3. De bedoeling is om de plant in de eerste vijf weken zo gelijk mogelijk weg te laten groeien zonder te veel stress voor de jonge plant te veroorzaken. Later in de teelt kan de plant droger

Veel overjarige gewassen hebben erger dan andere jaren last van slakkenvraat. Vaak vanuit het ondergewas wordt een plant kaalgevreten door deze beestjes. Let bij vraat vooral op de slijmsporen die overal aanwezig zijn. Slakken zijn niet echt makkelijk en zeker niet in één keer te bestrijden. Strooi meerdere keren een niet te extreem grote hoeveelheid slakkenkorrels. Er zijn ook biologische korrels te koop. Als u last heb van slakken bij een kasteelt, overweeg dan ook eens het gebruik van parasitaire aaltjes. Deze zogeheten Nemaslug heeft bij een goede toepassing een goede werking.

DLV Plant, team bloembollen, 0252-688 541

Simon Terpstra, Florensis, 06-53148626 18 (2014)

Schoffelen

Met het sterker worden van de instraling en het stijgen van de temperatuur neemt de verdamping en daarmee de vochtbehoefte van het gewas sterk toe. Vooral de eerste weken na het planten heeft de lelie veel water nodig voor de uitgroei van de stengelwortels. Lelies die te weinig water krijgen blijven achter in groei. Naast een mindere taklengte blijven de knoppen achter in lengte waarbij ze minder opstaand worden. Uit onderzoek is bekend dat leliebollen die voor planten in water worden gedompeld een betere takkwaliteit geven dan niet gedompelde lelies. Een boldompeling voor planten is geen praktische optie maar geeft wel aan dat de

Lisianthus Afgelopen jaar heeft een aantal lisianthusbedrijven een diffuus schermmiddel laten aanbrengen, zoals ReduFuse, D-Fuse of OptiFuse. De ervaringen daarmee waren goed. Met name de planttemperatuur loopt minder hoog op. Een diffuus schermmiddel geeft een beperkt lichtverlies in het PAR-deel van het licht (circa 6 tot 10%), maar het licht kan dieper in het gewas doordringen. Daardoor blijft ook het onderste blad actief. Als gevolg daarvan neemt de fotosynthese toe. Door te krijten wordt het mogelijk om iets minder te 18 (2014)

vochtbehoefte van de lelie hoog is. De watergift is sterk afhankelijk van het bodemtype; op klei en zavelgronden geeft u minder water dan op lichte zandgrond. Een grond is voldoende vochtig als er water uit lekt nadat u de grond in uw hand samenknijpt. Geef water als dit niet het geval is. Giet afhankelijk van het bodemtype niet met te veel water om dichtslaan van de grond te voorkomen. Geef in voorkomende gevallen liever meerdere keren kleine hoeveelheden water dan een grote hoeveelheid in een keer. Houd er rekening mee dat bij een overmatige watergift de kans op uitval door bodemschimmels en dan vooral phytophthora sterk toeneemt. Zodra de stengel-

luchten, waardoor CO2 en vocht beter behouden blijven in de kas. Lisianthusbedrijven willen aan het begin van de teelt een meer warmtewerend middel. In de tweede helft van de teelt willen ze echter meer licht toelaten om de ontwikkeling van de knop te stimuleren. In deze periode zouden ze dus liever diffuus krijt of geen krijt willen gebruiken. Krijten is dus altijd een kwestie van compromissen sluiten. Inmiddels bieden meerdere leveranciers van coatings een dergelijk compromis aan in de vorm van een diffuuskrijt waarbij warmte wordt geweerd (bijvoorbeeld ReduFuse-IR en D-Gree). Op een aantal chrysantenbedrijven wordt hier nu een test mee uitgevoerd. In lisianthus is er nog helemaal geen ervaring

wortels goed zijn ontwikkeld kan de watergift omlaag.

Voor cultivars die makkelijk te kort blijven is naast voldoende water het belangrijk dat de EC van het bodemvocht niet hoger is dan 1 mS/cm. Ook kan meer lengte worden verkregen door de lelies na planten af te dekken met schaduwdoek dat 50% licht wegschermt. Leg het schaduwdoek op het gaas en laat dit liggen tot de knoppen zichtbaar worden. Mocht al eerder blijken dat de takken voldoende lang worden, verwijder het doek dan eerder.

Hans Kok, DLV Plant, 06-20398266

mee, maar mogelijk is dit wel interessant. De mate van diffuuswerking is echter wel minder. Het weren van warmtestraling gaat ten koste van de hazefactor. Vooralsnog geven we de voorkeur aan een ’normaal’ diffuuskrijt. Diffuuscoatings kunnen vanaf circa week 22 worden aangebracht en worden er begin september afgehaald. De advieshoeveelheid is 12 à 13 emmers per hectare. De grenzen voor het schermen worden meestal niet of nauwelijks verhoogd na het aanbrengen van krijt. Op jonge gewassen kan geschermd worden vanaf 400 à 500 W/m2, op oudere gewassen boven 700 W/m2.

’Kees!’ Dwars door het geraas van de stoompijp heen hoor ik mijn naam roepen. Ik zie hoe mijn vrouw op het middenpad aan komt lopen met naast haar een getinte jongeman. Ah, daar zal je hem hebben! De bezorger van T-Mobile met een nieuwe sim-kaart. Ik had haar tijdens het middageten al ingefluisterd dat ze hem maar naar de tuin moest sturen. Hij had een handtekening nodig en uiteraard moest mijn legitimatiebewijs gecontroleerd worden. Veiligheid voor alles. Maar als mijn vrouw tegen hem zegt dat ik in de kas ben te vinden, kijkt hij verschrikt op. ’Is dat niet gevaarlijk?’ Toen ik dat achteraf hoorde moest ik wel lachen. Gevaarlijk. Dat zei die Marokkaanse jongen ook, 15 jaar geleden. We waren het stoomzeil aan het verleggen en hij kreeg het er benauwd van. ’Is niet goed hoor, die rook!’ hoestte hij. Nee, maar toch een stuk gezonder dan de joints die hij ’s avonds thuis zat te roken. En wat is gevaarlijk hè? Ja, we hebben ooit een ruit op het dek vervangen die doormidden brak tijdens het inleggen. Dat kun je best gevaarlijk noemen. En ik wed dat er collega’s zijn die weleens dwars door het dek naar beneden zijn komen zetten. Best link ja. Of die keer dat ik aan het versnipperen was en de hakselaar achteruit liet rijden. Ik heb er altijd een hekel aan als er aan de achterkant stukjes blijven staan. Alleen, dit keer werkte de koppeling niet zo goed. Ik kon knijpen wat ik wilde maar hij bleef doorduwen. Geen pretje hoor, klem tegen de gevelverwarming. Nog een geluk dat de motor afsloeg. Joh, als het om gevaarlijk gaat is zelfs de wc een verkeerde plek. Voor smartphones dan. Ik ging met hoge nood ’s avonds laat het kleinste kamertje in. Telefoon in m’n hand. En waarom? Laat ik hem precies in de wc-pot vallen! Met recht zeiknat. Nou ja, dat is eigenlijk meer dom dan gevaarlijk bij nader inzien. ’Gevaarlijk?’ vraagt mijn vrouw. ’Je denkt toch zeker niet dat mijn man in de kas gaat werken als het er gevaarlijk is?’ Hij laat zich overtuigen en loopt gerustgesteld met haar mee. Maakt belangstellend een praatje. ’Matricaria? Nooit van gehoord. Leuk spul hoor! Hier mag u uw handtekening zetten.’ Gevaarlijk. Het is maar goed dat hij niet alles weet…

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

Nieuws

Welkome hulptroepen voor gewasbescherming pioen In de pioenenteelt is verheugd gereageerd op de toelatingen van de middelen BotaniGard WP en Luna Sensation. Na bekend worden van de toelating, vorige week donderdag 24 april, kwam er direct een reactie van Aad Vernooy, netwerkcoördinator zomerbloemen en kleine gewassen van LTO Glaskracht Nederland: „Wij zijn heel blij met BotaniGard. Hiermee is een goed middel beschikbaar gekomen voor de telers van pioenroos als het gaat om het knelpunt slawortelboorder.”

te breiden met onbedekte teelt van bloemisterijgewassen en vaste planten, en met veredeling en zaadteelt. De aanvraag was een Expert Centre Speciality Crops-project, waarin Certis Europe samenwerkte met LTO Glaskracht Nederland, NFO en Plantum (als coördinator namens de sectoren). De aanvraag werd financieel ondersteund door het Fonds Kleine Toepassingen. Dat betekent dat geen werkzaamheids- en fytotoxiciteitonderzoek is uitgevoerd en beoordeeld. Daarom wordt aangeraden een proefbespuiting uit te voeren. Gebruik komt voor risico en verantwoordelijkheid van de gebruiker.

Van Rosmalen zelfstandig adviseur

Witte snijhortensia van Vollering

Aanvulling op beperkt pakket Volgens Plantum is toelating van BotaniGard met name voor de onbedekte sierteeltgewassen een welkome aanvulling op het beperkte beschikbare pakket aan insecticiden. BotaniGard WP is een biologisch middel op basis van Beauveria bassiana stam GHA, dat ingezet kan worden tegen wittevlieg, trips en rupsen. Op verzoek van de sector besloot het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) de toelating van het middel BotaniGard WP uit

Luna tegen schimmel Een verdere aanwinst voor een belangrijk zomerbloemengewas als pioen betekent de toelating van Luna Sensation. Volgens het Ctbg is op 24 april besloten dit middel toe te laten als schimmelbestrijdingsmiddel in niet alleen de teelt van pioen (zowel onbedekte als bedekte teelt) maar ook dahlia, iris, bijgoed en bloembol- en bloemknolgewassen (onbedekte teelt). Luna Sensation is op basis van de werkzame stoffen fluopyram en trifloxystrobine. <

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij nl

Pensioen Ton Schrover

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8 30 uur tot 14 00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r v d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. U tgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele w jze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

18 (2014)

Kasgenoten

A genda Binnenland Floraliën bloemen- en plantenexpo, Algemene ledenvergadering, Aalsmeer. GreenTech Amsterdam, tuinbouwvakFlowerEvent Summer edition, Pyramide, Plantarium, vakbeurs voor de boomtarium.nl

holland.com nl land.com

FOTO: ank van Lier

Leeftiid: 36 Plaats: Grashoek Teelt: hortensia en astilbe; aardbeien aspergeplanten (150 ha) en asperges (15 ha). Oppervlakte: 6.000 m2 kas snijhortensia’s, 5.000 m2 tuinhortensia’s.

Inge van Haastert-Neessen

LTO Glaskracht Nederland Gewasbijeenkomst pioen, o.a. over wortel-

De naam Neessen is synoniem aan aardbeien en asperges. Waar komen de hortensia’s ineens vandaan?

Gewasbijeenkomst pioen, o.a. over blad-

Meer informatie: www.groeiservice.nl

ken.”

Keukenhof

Gaan die verschillende pijlers goed samen?

t/m 4 mei Amaryllisshow, Potplantenshow en Snij- en tuintulpenshow - t/m 9 mei Chrysantenshow - t/m 18 mei 8 t/m 18 mei Lelieshow 11 t/m 18 mei Anjershow, Callashow en Zomerbloemenshow. Meer informatie: www.keukenhof.nl

dienst genomen voor de verzorging van de siergewassen. En enkele medewerkers die

Is er iets te verdienen met hortensia’s?

Buitenland deling.” Öga, vakbeurs voor de groene bran-

Wilt u verder groeien in de hortensia’s?

Biedt de agenda nog ruimte voor vrije tijd? FlowerExpo, Moskou, Rusland.

voor de agrarische sector.” Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

18 (2014)

Foto’s

Als Limburgse móet u wel van asperges houden…

Filmpjes