VBB_01-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

B 10

Samen verder

8 Discussie over ABN Amro-rapport

Cover-nw.indd 1

32 Veredeling op

34 Cursus Het

resistentie moet naar hoger plan

Nieuwe Telen oogst succes

29-12-14 12:47

TIJD OM DOOR TE GROEIEN! MOBIEL

TABLET

SOCIAL

NIEUWSBRIEF

TABLET Vakblad voor de Bloemisterij is er niet alleen in de papieren versie, maar ook als website en e-magazine. Zo kan je waar en wanneer je wilt via je tablet het laatste vaknieuws lezen.

NIEUWSBRIEF Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Door de nieuwsbrief van Vakblad voor de Bloemisterij ben je op de hoogte van wat er in de sector speelt. Meld je nu aan via www. vakbladvoordebloemisterij. nl/nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws per mail.

615549.indd 2

MOBIEL Nu ook het laatste nieuws 24/7 op je smartphone, via de nieuwe en overzichtelijke mobiele website.

SOCIAL Volg jouw vakblad ook via social media. We zijn actief op LinkedIn en Twitter (@ bloemisterij).

29-12-2014 12:42:36

B 8 Sector is zoekende naar nieuwe collectiviteit

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: Zomerbloemen- en heestertelers hebben platform nodig

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

18 Floral Fundamentals slaat brug tussen kweker en bloemist

Ondernemen:

Gewascoรถperaties:

Afzet:

Column:

Vragen:

Markt 26 26 27

32 Resistentieveredeling moet naar een hoger plan

minder maar beter

Teelt

34 Cursus Het Nieuwe Telen oogst succes

In beeld:

Veredeling:

HNT:

Violier:

Teelttips:

Column:

Nieuws 40

Service 41

Kasgenoot: Gert Bross Agenda Voorplaat:

1 (2015)

Inhoud.indd 3

29-12-14 12:48

Opinie Johan Buis (l) en Marco van Ruiten:

Zomerbloemen- en heestertelers hebben platform nodig -

fOtO: Hans neefjes

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

Marco van Ruiten: „Voor zomerbloemenen heestertelers was het een waardevolle organisatie omdat ze allerlei vaktechnische zaken regelden. Vooral de vakbijeenkomsten waren waardevol. Telers zagen die altijd als belangrijke plek om kennis te verzamelen en te delen. Collectieve kennisontwikkeling en -uitwisseling over onze teelten dreigt te verdwijnen nu LTO-Groeiservice, LTO Noord Glaskracht, ZLTO en LLTB sinds 1 januari 2014 samenwerken onder de naam LTO Glaskracht Nederland. Vollegrondsteelten raakten afgelopen jaar in een vacuum als het om invulling van de vaktechnische kennisoverdracht en belangenbehartiging gaat.”

Johan Buis: „LTO Glaskracht Nederland is voor aangesloten kastelers landelijk actief op het gebied van sectorale belangenbehartiging, vaktechniek en innovatieve ontwikkelingen als Het Nieuwe Telen in de glastuinbouw, die voorheen door het PT werden gefaciliteerd. Bij LTO-Noord

kunnen zomerbloemenen heestertelers ook alleen goed terecht voor onderwerpen als energie en arbeid. Vaktechnische zaken voor onze gewassen pakken beide standsorganisaties niet of onvoldoende op. Kwestie van onbalans in inkomsten en baten na het wegvallen van het Productschap Tuinbouw en het feit dat het een hele diverse groep is qua gewassen en ondernemers. We spraken met beide organisaties uitvoerig, maar het lukt niet om het onderdeel vaktechniek goed georganiseerd te krijgen bij hen.”

Van Ruiten: „Eigenlijk wel. Dan is het lastig om als groep te opereren. Dat zien we ook bij een organisatie als FloraHolland, die toch voorstander is van een breed sortiment. Wij telen veel gewassen, zowel binnen als buiten, in grote en kleine aantallen en soms jaarrond maar veel vaker seizoensmatig. Het is moeilijk voor FloraHolland om beleid te maken waarmee iedere teler tevreden is. En telers onderling hebben ook uiteenlopende wensen en belangen.”

Buis: „Bijna de helft van de snij-/bes- en trekheesters was lid van LTO Groeiservice, net als zo’n honderd zomerbloementelers. Er zijn gewasgroepen met een hogere organisatiegraad. Toch waren we niet ontevreden. Leden waren betrokken, deelden kennis en zaten dicht bij het onderzoek. Er haken telers af sinds LTO Groeiservice ophield te bestaan. Daarom willen we zo snel mogelijk iets oprichten waarvan telers denken: daar pas ik bij. Iets nieuws opbouwen kost tijd en is altijd lastig, maar telers lijken zich nog niet zo te beseffen wat ze gaan missen.”

Van Ruiten: „De eerder genoemde studieclubs. Zij zijn een belangrijk onderdeel van het netwerk voor zomerbloemenen heestertelers. Ook voor het organiseren van nieuw onderzoek en innovatie is een achterban nodig die samenwerkt. Onze bedrijven professionaliseren in rap tempo. Innovatie en kennisontwikkeling worden dan nog belangrijker. Organiseer en financier dat maar

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

en minste zeven gewasgroepen gaan hun onderzoek regelen via een gewascoöperatie van LTO Glaskracht. Op dit moment mogen ook niet-LTO-leden meedoen als ze een extra bedrag betalen. Vaak is dat € 300 per ha extra. De bedoeling is dan dat ze na een jaar alsnog lid worden

FloraHolland. Als tweederde van de telers vóór stemt, is iedereen verplicht om mee te betalen. Het

voor het laatste gekozen.

Opinie_NW.indd 4

wil een aantal gewasvoorzitters het lidmaatschap van de gewascoöperatie liever scheiden van het lidmaatschap van LTO. Dat zou de gewascoöpera1 (2015)

29-12-14 12:47

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

eens als er geen samenhang is. Met het PT als financier was de situatie niet optimaal, maar voor onze gewassen konden we toen wel onderzoek organiseren.”

Wat moet er gebeuren? Buis: „Voortgang van bovengenoemde zaken en onze groep moet zichtbaar worden bij belangenbehartigers voor onderwerpen als gewasbescherming, bemesting en emissie. Samen kun je een vuist maken. We hebben onze specifieke knel- en speerpunten. Trips en meeldauw zorgen ook in onze teelt voor problemen, daarom is toelating van gewasbeschermingsmiddelen nodig in onze gewassen. Meer specifiek gaat het bij ons om het beheersen van onkruid en zaken als bodemweerbaarheid/-ontsmetting, bodemplagen en teeltvrije zones.”

Hoe bouw je een netwerk op? Van Ruiten: „We hebben 2.100 telers benaderd en de hoofdlijnen uitgelegd. Wij waren gewasvoorzitter bij LTO Groeiservice. Onze nieuwe rol is nog niet bekend. We nemen het initiatief voor het vormen van het Zomerbloemenheesterplatform. We hebben contact gezocht met de sector vollegrondsgroente die in 2011 samen met LTO organisaties het internetplatform Vollegrondsgroentenet.com oprichtte. Zij werken samen met de WUR, PPO, Proeftuin Zwaagdijk en Bejo. Zo’n digitaal platform kan ook het netwerk van onze gewasgroepen ondersteunen. We hopen dat minstens 150 telers bereid zijn om jaarlijks € 400 voor zo’n netwerk te betalen.”

zomerbloementeler in Lisse „Al dat vastgoed van FloraHolland is een blok aan het been.

veranderingen dat kan niet. Dit sluit niet uit dat er nog veel kopers

laten zal niet lukken. Het virtueel veilen, de lan-

2020 ook nog zien, ruiken en proeven. En die koopkracht hebben de kwekers en FloraHolland nodig voor een optimale

het veilen er dan uitziet is nog onzeker. Maar op voorhand een lokatie ontzien gezien alle nieuwe ontwikkelingen en

voor FloraHolland om dit mee te nemen in FloraHolland 2020. ”

strelitziateler in Zevenhuizen „Kopen op afstand neem steeds meer toe. In 2013 burg zelfs met 33,3% toe. Dat handelaren bloemen willen zien, voelen en ruiken wordt met dit feit dus glashard tegengesproken. Bloemen zullen steeds meer online aangeboden worden en de handelaren zullen moeten wennen aan Sinds het kopen op afstand bestaat, functioneren de drie exportveilingen

veilen zal hierop een logische vervolgDe toegevoegde waarde van veiling kelingen steeds kleiner en een jas van FloraHolland die steeds ruimer komt te zitten. Een afnemend klokvolume maakt

vervullen voor al haar klanten die steeds meer op afstand kopen.”

bromeliakweker in Woubrugge ties meer leden opleveren. Daardoor wordt het

„Voor ons heeft deze veiling weinig meerwaarde: -

derzoek te organiseren, buiten LTO Glaskracht gedaan. Het valt alleen niet mee om alle neuzen ondersteuning van de netwerkcoördinatoren.

1 (2015)

Opinie_NW.indd 5

en sommige kopers zitten toch al op meerdere locaties. Voelen, ruiken en zien van de planten heeft dus weinig gebracht en even verderop zit de bloemistenklok. Uiteraard zullen

kopers en personeel ter plaatse er anders over denken, maar ik zie weinig

met een aangepaste bestemming zoals een logistieke centrum of misschien het is niet slim om af te wachten tot je gedwongen wordt tot verandering.”

29-12-14 12:47

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

worden zantedeschiaknollen in potten gedaan. In 10 en 11 cm-potten en voor het tweede achtereenvolgende jaar ook in 7 cm-potten. De afzet van deze microzantedeschia’s was afgelopen jaar via bemiddeling zo succesvol dat eigenaar

■ Het aardwarmteproject GreenWell Westland kampt met een verstopping in de aanvoer. Op zijn vroegst eind januari kan daarom pas weer warm water opgepompt volgens woordvoerder Jos Scheffers. Door de feestdagen is er vertraging bij de reparatie.

heeft opgevoerd van 200.000 naar 250.000. Met de 11 cm-pot komt

■

op de markt, potmaat 7 en 10 volgen twee weken later. Vorig jaar

Sinds 25 december hoeft er niet langer een importheffing betaald te worden om Keniaanse bloemen de Europese Unie binnen te krijgen. De importbelasting van 5 tot 8,5% op onder meer bloemen en uitgangsmateriaal was ingevoerd nadat Kenia er niet in slaagde om een Economic Partnership Agreement (EPA) tussen de EU en de Oost-Afrikaanse gemeenschap te sluiten.

doorgegaan tot juni, dit enkele weken aan toe te voegen. „De populariteit van mini-plantjes neemt enorm toe. Sowieso is er meer vraag naar alle producten, waaraan te merken is dat de economie weer aantrekt.”

■ Bloemenbureau Holland besteedt dit jaar door een filmpje op YouTube aandacht aan de actie Kerstboom eruit, kamerplant erin! Illusionist Hans Klok speelt de hoofdrol. Het filmpje is er ook met een Duitstalige en Franstalige ondertiteling.

■ De tuinbouw in Friesland, Groningen en Drenthe gaat de krachten bundelen om Brusselse innovatiesubsidies binnen te halen, meldt vicevoorzitter Cees Ruhé van LTO Noord Glaskracht. Behalve de glastuinbouw doen ook de boom-, bollen- en fruitteelt mee.

■

De coöperatie Lingewaard Energie wil een drijvend zonnestroomsysteem ontwikkelen op het gietwaterbassin van het glastuinbouwgebied Bergerden. Het plan is om 1.500 zonnepanelen te plaatsen met een totale capaciteit van 390 kilowattpiek. De totale investering wordt geraamd op € 531.000.

■

Wederom hebben de werkgeverorganisaties LTO Nederland, VNO-NCW en MKB bij minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangedrongen om de regels te herzien voor de berekening van de transitievergoeding bij seizoenarbeid. Naast onredelijke financiële last voor ondernemers verwachten zij chaos op de arbeidsmarkt voor seizoenswerk.

■ Bij PlantLab zijn onlangs drie van de zes directieleden opgestapt, zo meldt het Brabants Dag-

Nieuwskort2.indd 6

blad. Waarom de directieleden zijn opgestapt, is niet duidelijk, maar een en ander zou wel duiden op een bestuurscrisis. De drie vertrokken directieleden zijn: algemeen directeur Gertjan Meeuws (mede-oprichter), financiële man Ruud van Helden en Hubert-Jan van Boxel.

■ Het Amerikaanse reclamevakblad AdWeek heeft de valentijnsactie van Bloemenbureau Holland uitgeroepen tot één van de beste buitencampagnes van 2014. De valentijnsactie ’In case of love’ van Mooiwatbloemendoen.nl staat op de tiende plaats.

■ In 2015 komt er ook een grootouderdag in Duitsland en Luxemburg. Felini Foundation wordt in januari actief in Trier. De grootouderdag wordt ondersteund door de Volkshochschule Trier en Luxemburgse scholen. De burgemeester van Trier heeft het beschermheerschap van de dag, volgend jaar 2 oktober, op zich genomen. 1 (2015)

29-12-14 14:58

FOTO: VIDIPHOTO

Gelezen op Twitter Mike Duivenvoorden (@mikeduif) de statistieken van Floridata. De uitvoer naar Rusland kromp al voor de boycot van andere agrarische producten begon, onder invloed van de duurdere roebel, maar de laatste maanden is de uitvoerdaling sterker.

■Groen licht voor echte meeldauwmiddelen Het College voor de toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft groen licht gegeven aan drie middelen die echte meeldauw in roos kunnen bestrijden. Nieuw zijn Solvit en Serenade en geherregistreerd is Meltatox. Deze toestemming maakt het residuen resistentiemanagement een stuk eenvoudiger.

■Uitbreiding gebruik Dual Gold

■Minder gas leidt niet tot hogere Het terugschroeven van de gaswinning in 2015 met 7,3% tot 39,3 miljard m3 – zoals minister Kamp (Economische Zaken) op 16 december aankondigde – zal niet tot hogere gasprijzen leiden, zo verwachten energiedeskundigen.

■ING voorspelt groei van 1% Het ING Economisch Bureau voorspelt een groeipercentage van 1% voor de sierteelt in 2015, vooral de afzetkansen op de mondiale markt. De sector is middelmatig gevoelig voor schokken van nationale of internationale aard. Omzet- en exportgroei in 2014 maakt ING hoopgevend voor 2015. Afgelopen jaar was een goed jaar voor de kwekers van snijbloemen en potplanten.

■Zorgen over export naar Rusland Exporteurs maken zich zorgen over de exportontwikkelingen op Rusland. Tot en met november ging er voor 10% minder aan bloemen en planten naar Rusland toe en kwam de exportwaarde uit op € 214 miljoen, zo blijkt uit 1 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Op verzoek van Plantum, mede namens andere sectoren, heeft het Ctgb besloten de toelating van het onkruidbestrijdingsmiddel (herbicide) Dual Gold uit te breiden met onder meer veredeling, bloemzaadteelt, gladiool, liatris, 2-jarige rozen en vaste planten. Het middel was reeds toegelaten voor gebruik in lelie en tulp (onbedekt).

■Export groeit naar € 5,4 miljard Wanneer de export in december goed doorloopt, zal de totale exportwaarde dit jaar uitkomen op circa € 5,4 miljard, zo schat de VGB in. Dit is gelijk aan de recordwaarde die in 2012 gerealiseerd werd. Tot en met november pluste de bloemen- en plantenexport met 3%. Naar verwachting zal de plantenexport in 2014 op een plus van 5% uitkomen en stijgt de exportwaarde van de snijbloemen met 2%.

■ De aanleg van de Rijnlandroute, de gedeeltelijk nieuwe weg die de A44 bij Katwijk moet verbinden met de A4 ter hoogte van Vlietland, is een stap dichterbij gekomen sinds verantwoordelijk minister Schultz op 17 december de tracébesluiten voor de aanpak van de weg heeft getekend. De nieuwe weg kan het bloemen- en plantentransport van en naar FloraHolland in Rijnsburg tijdwinst opleveren. De aanleg van de weg start naar verwachting in 2016.

Niet praten, gewoon doen. Niet kijken, gewoon laten zien. Niets beloven, gewoon bewijzen! #marketing #sales

Marcel Jansen|Strøm (@lisdodde) Handig als Hans even langskomt om je kerstboom af te tuigen @Intratuin @watplantendoen

Russell New (@RussellNew1) @AncoPureVanda used so many this year!!! nice to see where they are grown. @BlomsterDesigns

Bloemist Bloemenveld (@bloemeveld) Last van een depressie? Koop een #Amaryllis, deze volumineuze bloem geeft kleur aan de donkeren winterse dagen

PenningFreesia (@PenningFreesia) Leuk artikel in @bloemenblad over Martien Penning: 65 jaar tussen de #freesia.

Discussie op LinkedIn Veiling Rijnsburg. Open of dicht? Het nieuwe veilen waar FloraHolland zich dit jaar over gaat buigen, zou zo maar consequenties kunnen hebben voor de vestiging in Rijnsburg. Financieel directeur Rens Buchwaldt kon tijdens de alv niet garanderen dat Rijnsburg open blijft. „Een ontsloten veiling is meer waard dan een veiling die niet ontsloten is”, antwoordde Buchwaldt op de vraag waarom FloraHolland medefinancier is van de aansluiting van veiling Rijnsburg op de A44 terwijl ze niet weet of de veiling nog open is in 2020. Wat vindt u? Moet Rijnsburg open blijven of moet ze dicht?

29-12-14 14:58

Telers discussiëren over ABN Amro-rapport

Sector is zoekende naar nieuwe collectiviteit Op de ledenavond van enkele afdelingen van LTO Noord op 18 december

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

eden van de LTO Noord-afdelingen Aalsmeer, Almere, Kaag&Braassem, Aar&Amstel en Duin- en bollenstreek hadden Jan de Ruyter, ABN Amro sectormanager plantaardige sectoren, uitgenodigd voor een discussie over het rapport ’Kleurrijke kansen voor de sierteeltketen’. Het leverde een levendige discussie op waarbij de situatie in de glasgroentesector menigmaal werd aangehaald (zie kader).

Mening

De sectormanager lag in het begin van de avond behoorlijk onder vuur. Hij moest zich verweren waarom een bank zich überhaupt bezighoudt met een afzetrapport en niet meer met bankzaken. Zijn antwoord is dat banken meer dan in het recente verleden gevoel met de markt en de keten willen hebben om klankbord voor de ondernemer te zijn en ondernemersplannen nog beter te kunnen beoordelen. De Ruyter vindt dat

iedereen baat heeft bij het delen van deze kennis. Hij overtuigde niet iedereen. Banken kunnen ondernemers beter ondersteunen door minder star te zijn met kredietverstrekking vonden sommigen. De suggestie werd gedaan om in een volgend rapport te bekijken hoe andere, vergelijkbare sectoren markten benaderen. Banken hebben dat overzicht, individuele ondernemers niet.

Jan de Ruyter, sectormanager plantaardige sectoren ABN Amro:

’Sierteelt heeft ketenbrede oplossing al op netvlies staan’ Een dag voordat Jan de Ruyter, sectormanager plantaardige sectoren Noordafdelingen over de kansen in de

scala van oplossingen voor korte en langere telers en telersverenigingen, maar ook in

groenteteelt en dat die ook voor de sierteelt „De sierteelt is nu al diverser en meer in

afzetmarkten, toegenomen concurrentie, en

afstemmen met de Autoriteit Consument en toekomstvisie van onder meer FloraHolland

voorgaande initiatieven in de sector moet

DiscussieABNrapport.indd 8

1 (2015)

29-12-14 12:47

Foto: ShutterStock. bron: Abn Amro-rApport

Consument is weerbarstig De sectormanager had zijn betoog ingedeeld in vier hoofdstukken, waarop de aanwezigen direct konden schieten. Hij trapte af met de weerbarstige consument, waarop, hoe moeilijk ook, ingespeeld dient te worden. Dit biedt toch kansen, door met emotie en op de juiste momenten de juiste doelgroepen aan te spreken. Dit vergt samenwerking, creativiteit en delen van markten consumenteninformatie van alle ketenpartners. De zaal kon zich hierin wel vinden met dien verstande dat dit van individuele ondernemers een actievere houding vraagt en men het niet alleen moet laten afhangen van inspanningen van brancheorganisaties. „Investeer drie dagen van je leven aan het actief meelopen op de markt, bij een supermarkt en bij een bloemist en er gaat een wereld voor je open. Bovendien leren deze afzetkanalen ook van jouw kennis”, adviseerde Jan de Boer, directeur exporteur Barendsen.

Markt is dynamisch Niet alleen de consument is weerbarstig, maar ook de markt. Althans zo denkt De Ruyter erover: „De meeste Nederlandse consumenten gaan voor goedkoop en men verwacht dat planten en bloemen lang meegaan. De vele verkooppunten, ook in de buurt, maken de verkoop weliswaar makkelijk, maar de structurele afzetmoge1 (2015)

DiscussieABNrapport.indd 9

lijkheden worden echter beperkt doordat er veel handelsbedrijven en commissionairs tussen zitten waardoor keteninformatie niet of gekleurd wordt doorgegeven. Hij snapt daarom wel dat Bloemenbureau Holland vooral inzet op Duitse, Engelse en Franse consumenten, omdat daar meer te bereiken is. De zaal was het daar deels mee eens. De thuismarkt heeft nog voldoende potentie als met het juiste verhaal nieuwe doelgroepen worden bereikt.

Sterke sierteeltketen Een mooie opstap voor De Ruyter naar het derde onderdeel: een sterke sierteeltketen. Krijg de klant het beste product? Met deze vraag gooide hij direct de knuppel in het hoenderhok. De zaal reageerde door te stellen dat de Nederlandse kweker over het algemeen kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan net als duurzaamheid. Dat is een onderscheidend vermogen van het Nederlands product dat zich aldus een aanwezige teler op den duur zal uitbetalen. De concurrentie heeft hierin stappen te maken en afzetkanalen gaan dit steeds meer eisen. De Ruyter kon het hiermee op zijn beurt eens zijn.

Marktkansen Diverse nieuwe verdienmodellen (Google, Spotify, Uber) tonen aan dat onderscheiden-

de producten snel hun marktpositie kunnen vergroten. Dit kan ook in de sierteelt, aldus De Ruyter. Hij vraagt zich bijvoorbeeld af waarom er nog geen drive-in bloemenshop bestaat. Waarom zijn begraafplaatsservices nog beperkt? En waar blijft het mannenboeket, een bloemenservice voor verzorgingstehuizen en een bloemenabonnement voor ouderen? De zaal vond dit logische voorbeelden. De huidige reclamebudgetten zijn echter ontoereikend als iedereen voor zijn eigen product reclame gaat maken. Een Hollandcampagne voor bloemen en planten werd onder meer geopperd.

Rode draad Aan het eind van de avond vroeg avondvoorzitter Marcel van Tol naar de mening van alle ongeveer dertig aanwezigen over de avond. De rode draad was dat de sector na het wegvallen van het Productschap Tuinbouw toe is aan een ketenbrede, dynamischere collectiviteit. Een collectiviteit waarmee ondernemers goed uit de voeten kunnen en waarbij belangenorganisaties niet voor eigen parochie moeten prediken maar gezamenlijk moeten optrekken. Vooral wat betreft promotie van bloemen en planten. En nogmaals de suggestie aan ABN Amro om met een rapport te komen hoe in andere, soortgelijke sectoren markten worden benaderd. <

29-12-14 12:47

Geert van Oosterhout, LTO Glaskracht Nederland:

jsleegers@hortipoint.nl

„In de groenteteelt zijn de gewasgroepen groter, daar is het moeilijker om de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Het is namelijk wel de bedoeling om 80 tot 100% van de telers mee te krijgen om free riders te voorkomen. Dat is elke keer een punt van discussie. Een grote omvang is niet altijd een voordeel om een coöperatie op te richten. Er zijn 1.800 ha tomaat met honderden telers. Het is lastig om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. En er moet natuurlijk ook de financiële ruimte zijn voor onderzoek.”

„Toen het PT ging stoppen, moest er een structuur worden bedacht om toch collectieve kennisontwikkeling mogelijk te

Foto: JoeF SleegerS

„Dat verschilt sterk. Het bedrag moet passen

bij de teelt en bij de grootte van de problemen. Sommige gewasgroepen hebben afgesproken om € 1.000 tot € 1.500 per ha in te leggen. Gerberatelers brengen bijvoorbeeld een flink budget van bijna twee ton bijeen. Daar kun je teelttechnisch veel mee doen. In een ander gewas gaat het om een paar tientjes per teeltronde. Het belangrijkste is dat er een structuur bestaat om onderzoek te financieren. Deze is moeiteloos op te schalen of in te krimpen. Als je pas over een structuur gaat nadenken wanneer je een probleem hebt, kost dat meer tijd.”

Thema gewascooperatie 1-2.indd 10

1 (2015)

29-12-14 12:48

maken. Om die reden werd Fundaplant.nl opgericht. Dat gaat om crowdfunding voor een enkele kennisvraag. Tot nu toe is hiermee één project gefinancierd voor ongeveer € 50.000. Er zijn een stuk of vijf voorstellen voor projecten geweest, maar het was lastig om de financiering rond te krijgen.”

Is Fundaplant mislukt? „Fundaplant is actief en zal dat ook blijven. Op dit moment kijken telers bij kennisvragen nog altijd naar het PT. Daar is nog geld, en dan ben je er zeker van dat iedereen heeft meebetaald. Begin december was echter de laatste vergadering van het PT waarbij de laatste euro’s werden toegekend. Ik verwacht dat Fundaplant en de gewascoöperaties na 1 januari een grotere rol zullen krijgen. Ik hoor van sommige gewasgroepen dat ze geen gewascoöperatie willen oprichten, maar wel onderzoek willen doen als ze een acuut probleem hebben. Het geld daarvoor verwachten ze dan via Fundaplant bijeen te brengen. Om echter kennisontwikkeling op de lange termijn mogelijk te maken zijn we bij gewascoöperaties uit gekomen.”

„In eerste instantie gaat het om vraagstukken dicht bij huis, om oplossingen die morgen kunnen worden toegepast. Dat is vaak praktijkonderzoek. Als er concrete problemen zijn, dan zijn telers eerder bereid om zich bij een gewascoöperatie aan te sluiten. Ik heb de hoop dat gewascoöperaties, als ze goed draaien, ook willen nadenken over onderzoek op de lange termijn. Maar daar beginnen ze niet mee.”

Moet een lid van een gewascoöpe„In principe werken wij natuurlijk alleen voor leden. We verwachten dan ook dat leden van een gewascoöperatie na een jaar lid worden van LTO Glaskracht. Samen met Flynth Adviseurs en Accountants en Westland Partners hebben we veel tijd en energie gestoken om te werken aan de nieuwe structuren. Waarom zouden we daar niet-leden van laten meeprofiteren? Dat is de krenten uit de pap halen.” 1 (2015)

Thema gewascooperatie 1-2.indd 11

Waarom geen krenten uit de pap halen? Een lidmaatschap op maat „LTO Glaskracht doet al een aantal dingen voor alle tuinbouwondernemers. Bijvoorbeeld afspraken maken met de overheid over een lagere energiebelasting. Dat resultaat bespaart elke ondernemer € 10.000 per ha. Andere dingen willen we exclusief voor leden houden. Overigens zien sommige leden liever dat we ook niet-LTO-leden toelaten, want dan wordt het budget voor onderzoek groter, of de bijdrage per teler kleiner. Daar zit een spanningsveld.”

Kunnen gewascoöperaties daar zelf niet over beslissen? „Als we zien dat gewascoöperaties nietleden gaan toelaten, dan zullen wij onze bijdrage afbouwen of in rekening brengen.”

voor de gewascoöperaties? „We bieden faciliteiten. Zo regelen we de oprichting via de notaris, de inschrijving bij de Kamer van Koophandel, de bestuurdersaansprakelijkheid, een bankrekening, en doen we de financiële administratie. Dat kunnen ondernemers ook zelf doen, maar het valt niet mee om dat allemaal te regelen voor een groep collega’s als je druk bezig bent met je bedrijf. In de sierteelt werkt verder FloraHolland mee. De veiling stelt haar incassosysteem tegen lage kosten beschikbaar om bijdragen te innen. Daarnaast zijn we in gesprek met Wageningen UR Glastuinbouw, om te kijken of we kunnen komen tot een collectief contract. Dan hoeven de coöperatiebesturen niet zelf bij elk onderzoek te gaan onderhandelen. In het verleden had het PT dergelijke afspraken. Dat gaat om afspraken over het eigendom van de kennis en over tarieven. Dat contract leggen we voor aan de gewascoöperaties. Ze kunnen daar iets mee doen of niet.”

werken in het onderzoek? „Zo ver is het nog niet. Maar alle lijnen komen bijeen bij de netwerkcoördinatoren van LTO Glaskracht. Zij weten wat er in de

gewascoöperaties gebeurt. Dat is de plek om onderzoeken aan elkaar te knopen.”

Hoe sluit u free riders uit? „Kennis is heel moeilijk af te schermen. Hoe wil je dat doen? Misschien is een tijdelijke exclusiviteit mogelijk, bijvoorbeeld om leden een of twee jaar voorsprong te geven. LTO Glaskracht kan de kennis in elk geval niet afschermen. Dat moeten de leden van de gewascoöperaties zelf doen. Zij bepalen ook of de adviseurs in de kennis mogen delen. Maar welke oplossing je ook bedenkt, het wordt veel makkelijker als iedereen meedoet. Daarom hameren we op zoveel mogelijk deelname.”

Hoe komen nieuwe onderwerpen op de agenda? „Telers kunnen zelf onderwerpen aandragen. De landelijke gewascommissies, die het bestuur vormen, moeten van de leden het mandaat krijgen om te beslissen over de financiering. Daar mag achteraf geen discussie over ontstaan. Dat moet juridisch dus goed geregeld zijn. Daarvoor hebben we een huishoudelijke reglement gemaakt. Daarin staat hoe er wordt gestemd, of hoe de procedure loopt om onderzoek te accorderen.”

Hoe voorkom je discussie? Het zoek dan het andere. „In de tijd van het PT ging het om ’gemakkelijk geld’. Nu komt het geld rechtstreeks uit de portemonnee van de tuinders. Daarmee wordt de betrokkenheid groter, en zijn ze meer alert op de uitkomsten. Dan nog zal de een meer aan een onderzoek hebben dan een ander. Ik heb echter nog niet gehoord dat hierover discussies spelen.”

van het onderzoek? „We helpen bij de oprichting, maar we gaan niet sturen. Tuinders betalen en bepalen. De bal ligt nu bij hen zelf. In het verleden is er veel afgegeven op het Productschap Tuinbouw. Nu kunnen telers alleen nog afgeven op hun eigen gewascooperatie.” <

29-12-14 12:48

Zeven gewascoöperaties opgericht

Baas over eigen onderzoek De sierteelt telt inmiddels zeven gewascoöperaties, als Chrysant NL wordt meegerekend. Elke gewasgroep heeft de zaken aangaande onder-

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Alstroemeria

Chrysant

Opgericht in: mei 2014. Voorzitter: Gert van Daalen. Deelname: 90% van de telers. Onderzoeksbudget: € 40.000. Omslag: € 0,10 per m2. Speerpunten: Het Nieuwe Telen, trips, bladkwaliteit en ledbelichting.

Opgericht in: midden 2013. Voorzitter: Deelname: 99% van de telers. Onderzoeksbudget: € 150.000. Omslag: € 0,10 per duizend stekken. Speerpunten:

’Geen geld oppotten’

’Meer geld maakt lui’

In de alstroemeriateelt is genoeg saamhorigheid om een gewascoöperatie op te richten. „Dat groeit naarmate het clubje kleiner wordt”, ervaart voorzitter Gert van Daalen. Ongeveer 90% van de telers doet mee; dat zijn er een stuk of tien. Enkele bedrijven doen niet mee. „Misschien moeten we die apart benaderen als een onderzoek voor hen ook interessant is. Maar dat is mijn eigen mening, dat is niet het beleid. We hebben namelijk minder te besteden aan onderzoek dan vroeger. Toch denk ik dat het budget in de komende jaren nog wel toereikend is. Er wordt geen geld opgepot. Als er weinig onderzoek is gedaan, dan kan de inleg omlaag. We proberen onderzoek te doen dat voor iedereen interessant is. Dat geldt bijvoorbeeld voor trips, die bovenaan het lijstje staat. Mogelijk is dit onderwerp met meerdere gewassen op te pakken.”

Chrysant NL is een soort gewascoöperatie ’avant la lettre’. De chrysantentelers wilden de drie commissies voor onderzoek, promotie en FPC meer laten samenwerken. Anderhalf jaar geleden is dat uitgemond in Chrysant NL. Dit platform wordt, net als de andere gewascoöperaties, ondersteund door LTO Glaskracht. Het geld dat voor onderzoek beschikbaar is had eerst een ander doel. Er werd al langer geld voor promotie ingezameld via de vier grote stekbedrijven; een vast bedrag per stekje. Vorig jaar hebben de telers met 99% van de stemmen ingestemd met collectieve promotie via FloraHolland. Daardoor komt er langs die weg budget vrij voor promotie, en kunnen de gelden van de stekbedrijven aan onderzoek worden besteed. Hier betaalt elke kweker aan mee. David van Tuijl, voorzitter van de landelijke gewascommissie, denkt dat er genoeg geld is voor onderzoek. „We zijn nu gedwongen om daar creatief mee om te gaan, dus zoeken we co-financiers. Meer geld maakt lui.”

’Alleen telers die willen’ Opgericht in: Voorzitter: Jan Valstar. Deelname: Onderzoeksbudget: € 45.000. Omslag: € 750 per ha; niet-leden € 300 per ha extra. Speerpunten:

Thema gewascooperatie 5-6.indd 12

Op dit moment heeft ruim de helft van de cymbidiumtelers zich aangesloten bij de gewascoöperatie. „We zijn doorgegaan met de mensen die dat graag wilden”, zegt voorzitter Jan Valstar. „Onderzoek is belangrijk voor ons gewas, met name of we kunnen recirculeren. Het besteedbaar bedrag van de gewascoöperatie ligt rond € 45.000. Daar is minder onderzoek mee te doen dan in de tijd van het Productschap. Toen betaalde immers 100% van de telers mee. We moeten dus de tering naar de nering zetten.”

1 (2015)

29-12-14 12:47

Gerbera

Lisianthus

Opgericht in: april 2014. Voorzitter: Jan Nell. Deelname: 85% van het areaal. Onderzoeksbudget: € 185.000. Omslag: €1.200 per ha; niet-leden betalen € 300 per ha extra. Speerpunten: wittevlieg, Het Nieuwe Telen.

Opgericht in: mei 2014. Voorzitter: Frank van Holst. Deelname: 90% van de jaarrondkwekers. Onderzoeksbudget: € 70.000. Omslag: € 0,65 per duizend planten. Speerpunten: energiebesparing, beperking van emissie en middelengebruik.

’Dezelfde voortgang’ „Het is makkelijk om in een zaal de handen op elkaar te krijgen. Het is moeilijk om de handtekeningen gezet te krijgen”, heeft voorzitter Jan Nell gemerkt. De meeste zorgen betroffen de free riders. Sommige bedrijven eisten dat 95% mee zou doen. Toch is 85% deelname een goede prestatie, vindt Nell. „Ons doel is dat we het zo goed doen dat iedereen lid wordt. We zijn altijd zorgvuldig met PT-geld omgegaan, en zullen in de toekomst nog zorgvuldiger zijn met het geld van de gewascoöperatie.” De gewascoöperatie heeft geprobeerd om het indicatieve budget bijeen te brengen dat eerder via het PT werd besteed. „We denken dat we daarmee ruim voldoende hebben voor onderzoek. We zoeken ook bijdragen van andere partijen. De grootste problemen zien we niet bij onszelf, maar in onze omgeving. Onderzoeksinstituten staan onder druk en de kennis vloeit weg.”

„We zijn pas begonnen toen we zeker wisten dat voldoende collega’s mee wilden doen”, zegt voorzitter Frank van Holst. „Op dit moment doet 90% van de jaarrondkwekers mee. Zij betalen een vast bedrag per plantje. Want wie het meeste poot, heeft het meeste baat bij onderzoek. We doen alleen onderzoek waar iedereen achter staat. De eensgezindheid is erg groot. Aanvankelijk dachten we dat onderzoek veel te duur zou zijn voor ons kleine clubje. Toch bleek er meer mogelijk te zijn dan we ooit hadden gedacht, mede door subsidies en sponsoring. Tot nu toe hebben we altijd de dingen kunnen onderzoeken die we nodig vonden. Dat willen we blijven doen. Desnoods lappen we bij. Overigens gaan de meeste kosten zitten in het begeleiden van de proeven. Wekelijks zijn vier kwekers er een dagdeel mee bezig.”

Bromelia

Potorchidee

Opgericht in: mei 2014. Voorzitter: Sjef van der Velden. Deelname: 90% van de telers. Onderzoeksbudget: circa € 35.000. Omslag: € 0,20 per m2. Speerpunten: gatenziekte en kokervorming.

Opgericht in: oktober 2014. Voorzitter: Robert Ammerlaan. Deelname: 40% van de telers en veredelaars met 60% van het areaal. Onderzoeksbudget: € 100.000. Omslag: € 750 per ha; niet-leden betalen € 300 per ha extra. Speerpunten:

’Eén budget voor alles’ De bromeliateelt heeft een budget van ruim een ton voor promotie en onderzoek samen. Hoe dat wordt verdeeld hangt af van de actualiteit. Het ene jaar is het 30-70, het andere jaar kan het 70-30 zijn. De ledenvergadering stemt over de besteding van de gelden. „Daarbij tellen de stemmen van alle leden even zwaar”, zegt voorzitter Sjef van der Velden. „Dat is voorgesteld door de grotere kwekers, die daarmee hun kleinere vakgenoten betrokken willen houden.” De belangrijkste onderwerpen zijn de gatenziekte en de kokervorming, specifiek voor de bromeliateelt. Verder gaat de coöperatie kijken of ze bij tripsonderzoek kan aanhaken. „Het verlanglijstje op het gebied van onderzoek is niet zo groot”, zegt Van der Velden. „Wel op het gebied van promotie.”

1 (2015)

Thema gewascooperatie 5-6.indd 13

’Info goed afschermen’ Aanvankelijk zou de gewascoöperatie potorchidee alleen doorgang vinden als 67% van het areaal zou meedoen. Dat aantal is echter niet gehaald. Op dit moment doet ongeveer 60% mee, met een totaal areaal van 135 ha. „In hoeverre moet je blijven wachten op de laatste deelnemers?”, motiveert Robert Ammerlaan de beslissing om met een kleinere groep door te gaan. „De individualisering zie je overal toenemen. Dus dan is 60% deelname een mooi resultaat. Het is dan wel zaak om informatie af te schermen. Daar moet iedereen binnen de coöperatie zich bewust van worden. We gaan hier afspraken over maken, bijvoorbeeld dat niet-leden niet zomaar bij proeven mogen binnen lopen.”

29-12-14 12:47

Veel gewasgroepen willen geen gewascoöperatie

Collectief onderzoek: hoe nu verder? aan nieuwe kennis komen? Zoveel ondernemers, zoveel inzichten.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

n de afgelopen jaren heeft het Productschap Tuinbouw (PT) veel onderzoek gefinancierd. ’Te veel’, zullen critici van het PT vinden. Hoe dan ook, die tijd is voorbij. Voor energiebesparing is komende jaren nog een budget beschikbaar vanuit het programma Kas als Energiebron. Voor emissiebeperking loopt het programma Glastuinbouw Waterproof. Maar voor nieuw onderzoek naar teelttechniek en plantgezondheid stopt de financiering per 1 januari 2015. Met de resultaten van de afgelopen jaren kunnen diverse sectoren nog een tijdje vooruit, maar uiteindelijk zal de stroom van kennis opdrogen. Als er nieuwe kennis moet komen, zullen telers dat zelf moeten regelen.

Vanaf het moment dat bekend werd dat het Productschap Tuinbouw zou ophouden, is LTO Glaskracht bezig om gewascoöperaties op te richten. Op dit moment zijn er acht gewascoöperaties actief, waarvan zeven in de sierteelt – als Chrysant NL wordt meegerekend. In een paar gewassen is een coöperatie in oprichting, zoals bij kalanchoë en eenjarige zomerbloeiers. In de glasgroenteteelt is alleen een gewascoöperatie opgericht voor radijs. Voor tomaat en paprika zijn gesprekken gaande.

Gewassen te klein In de meeste van de bijna dertig gewasgroepen in de sierteelt is dus niets geregeld voor

Achtergrond

Budget sierteeltonderzoek keldert De zeven gewascoöperaties in de sierteelt brengen een budget voor onderzoek

is het logisch om te zeggen: we gaan onderzoek pas organiseren op het moment

geld wordt echter maar voor de helft aan

is of er dan nog voldoende expertise aan-

renbeleid de geldstroom van de overheid -

Is dat voldoende om het onderzoek op het

Thema gewascooperatie 3-4.indd 14

collectief onderzoek. „Sommige gewasgroepen zien het gewoon niet zitten om daarvoor structureel geld bijeen te leggen”, zegt Astrid van der Helm, netwerkcoördinator bij LTO Glaskracht Nederland. „Vaak heeft dat te maken met de financiële situatie in de sector.” Andere gewasgroepen zijn zo klein dat het nauwelijks zin heeft om een coöperatie op te richten, ervaart netwerkcoördinator Arthur van den Berg. „Mocht er in de toekomst onderzoek nodig zijn, dan willen ze kijken of ze alsnog een gewascoöperatie kunnen oprichten. Of ze proberen het onderling te regelen, bijvoorbeeld via het crowdfundingplatform Fundaplant.” Sommige kwekers hebben zelf onderzoek geregeld, buiten LTO Glaskracht om. De hortensiakwekers wilden bijvoorbeeld laten onderzoeken hoe de knoppen van de planten reageren in de koelcel. „Als landelijke commissie hebben we alle telers aangeschreven”, vertelt gewasgroepvoorzitter Sjaak van Schie, „en er wilden zeven van de vijftig meebetalen. Niet iedereen gebruikt immers een koelcel. Degenen die achteraf in onze kennis willen delen, moeten alsnog meebetalen.” Ook de cyclamenteelt is te klein om structureel onderzoek te doen. Er zijn weliswaar honderd telers, maar de meesten hebben de cyclaam alleen als najaarsteelt. „Hier hebben de veredelaars toegezegd dat ze onderzoek zullen financieren als zich een acuut probleem voordoet”, zegt Geert-Jan Aaldering, productmanager bij Syngenta FloriPro Services en voorzitter van de cyclamencommissie. „En mocht er proactief onderzoek nodig zijn, dan kijken we of we bij ander onderzoek kunnen aansluiten.” 1 (2015)

29-12-14 12:47

Foto: JoeF SleegerS

Roos werkt eraan De omvang van een gewas zegt echter niet alles. In de rozen, toch een grote gewasgroep, is eveneens geen collectief onderzoek geregeld. Op het gebied van afzet en marketing lopen een aantal initiatieven, zoals bij Avalanche+, Red Naomi en de groep Rosebrandt. „Onderzoek moeten we echter landelijk opzetten”, vindt gewasgroepvoorzitter Marc van der Drift. „Er lopen nog onderzoeken als ’De perfecte roos energiezuinig geteeld’ en een praktijkproef met ledlampen. Juist dat soort onderwerpen is belangrijk.” De landelijke commissie is een half jaar geleden opnieuw gestart met nieuwe mensen. Voor 2015 staat de vorming van een gewascoöperatie op de agenda.

Free riders uitsluiten Het belangrijkste punt van discussie zijn telkens de free riders. Bedrijven die betalen voor onderzoek willen niet dat andere bedrijven gratis meeprofiteren van de resultaten. Maar hoe is dit te voorkomen? Dit vraagstuk speelt in alle gewasgroepen, ook bij de lelies. In deze teelt is de organisatiegraad niet zo hoog, wat een belemmering is voor de vorming van een gewascoöperatie via LTO Glaskracht. „Zoals de chrysantenteelt het aanpakt is beter”, zegt gewasgroepvoorzitter John van Ruijven. „Daar doen 1 (2015)

Thema gewascooperatie 3-4.indd 15

alle telers mee. Het liefst zou ik zien dat FloraHolland een percentage van de omzet inhoudt, net als ze voor promotie doen. Dan hebben we een bredere dekking en zijn we van de free riders af.” Wat hij ook belangrijk vindt, is dat er een gelimiteerd bedrag in de pot zit. „Als er brand is, moeten we direct onderzoek kunnen doen. Meer is niet nodig.” Geld oppotten is overigens geen enkele gewascoöperatie van plan. Het lidmaatschap van LTO wordt door meer gewasvoorzitters gezien als een belemmering voor het collectieve onderzoek. „Persoonlijk vind ik dat je de leden van een gewascoöperatie niet moet dwingen om zich aan te sluiten bij LTO Glaskracht”, zegt Jan Nell, voorzitter van de gerberacommissie. „Daarmee verklein je het draagvlak. De belangenbehartiging moet het zelf zo goed doen dat mensen graag lid willen worden.”

’Intensivering is zinloos’ En dan zijn er de bedrijven die bewust niet meedoen aan een gewascoöperatie. Iemand die daar principieel voor heeft gekozen is John van der Hulst, mede-eigenaar van alstroemeriakwekerij Hammestein in Wervershoof. „Vroeger liep Nederland ver voorop met innovatie”, vindt hij. „Maar tegenwoordig worden wereldwijd zo veel snijbloemen geteeld, dat het weinig zin

heeft om de productie te verhogen of de teelt te intensiveren – want dat is toch waar onderzoek vaak op neerkomt. Als men meer bloemen wil telen, zet men gewoon een hectare erbij. En als er geen rendement is, dan wordt er niet gebouwd. Problemen op het gebied van gewasbescherming zullen de toeleveranciers wel oppakken. De meeste kosten voor ons zitten in energie en arbeid. De energiekosten zullen in de toekomst dalen, verwacht ik. Op de kosten van arbeid hebben we geen invloed.” Desondanks ziet Van der Hulst zichzelf als grote aanhanger van de coöperatieve gedachte. „Maar coöperaties moeten wel spontaan tot stand komen, bijvoorbeeld door de markt afgedwongen. Daar hoeft geen dienstverlener tussen te zitten.” <

In het kort ■

29-12-14 12:47

Telers presenteren noviteit aan prominentenjury:

’Dit product heeft geen steuntje in de rug nodig’ Elk jaar reikt FloraHolland de Glazen Tulp uit aan de meest geslaagde markt-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

bloemen is Amarine belladiva Aphrodite. Kitty de Jong hoopt dat door de nominatie deze amarine wat meer aandacht krijgt. „Dat verdient deze bloem. Ik word er elke dag weer blij van. Het staat prachtig in huis en in de tuin en is vier weken houdbaar”, geeft De Jong aan. Juryvoorzitter Verlinden vindt deze kruising van amaryllis en nerine een knap staaltje werk. Ook Dikker beoordeelt hem als goed. Ze heeft er in de winkel al meerdere keren mee gewerkt en vindt hem goed te verwerken in arrangementen. „Dat hij zo lang houdbaar is, daar ben ik zelf iets minder gevoelig voor. Belangrijk is dat ik er mee kan werken en dat hij mooi is”, zegt zij.

Ondernemerschap Na de bloemen zijn de kamerplanten aan de beurt. Verlinden meldt dat hij al leuke producten voorbij heeft zien komen en hij hoopt vooral dat hij ze de komende jaren

ook terug gaat zien bij de handel. Dat gebeurt volgens hem niet altijd; veel producten sneuvelen onderweg. „Wij geven met deze award telers een zetje in de goede richting, maar hierna komt het toch echt aan op ondernemerschap. In het verleden zijn producten te snel op de markt gebracht en werd het niet voldoende getest op de kwekerij of in de markt”, denkt hij. Volgens Sander Verbeek van SV.CO is de witte Organza die hij presenteert wel getest. Vooral de hagelwitte kleur en de lange houdbaarheid noemt hij als sterke punten. De jury verwacht dat dit product vooral kans van slagen heeft in het buitenland. „Nederland is een raar land. Chrysanten worden hier ondergewaardeerd, hoewel ze ook wel weer veel gebruikt worden. Misschien is het product wel een slachtoffer van zijn eigen succes; dat het product zo lang staat”, peinst Verlinden. Sommers is positief over de plant. Volgens hem is er een

Foto’s: Cindy van der Zwet

at is commercieel gezien een interessant product? Wat sluit goed aan op de behoefte van de consument? Het is aan de prominentenjury, bestaande uit tuinman Rob Verlinden, presentatrice Jorna Spapens, trendwatcher Romeo Sommers, groenredacteur Judith Baehner en Sarah Dikker, de winnaar van Hollands Beste Bloemstylist, om hier een oordeel over te geven. Alstroemeriateler Fedor van Veen bijt deze middag de spits af en mag als eerste de catwalk betreden om zijn alstroemeria Charmelia te presenteren. Volgens Van Veen was het liefde op het eerste gezicht toen hij dit product bij Royal van Zanten tegen kwam. Ook de jury kan het product waarderen, zo blijkt. Zij bestempelen het als een lieve, romantische bloem. „Ik vind ’m fantastisch. En dat hij open, op kleur, aangevoerd wordt daar ben ik ook heel positief over. Dat is vaak een nadeel van alstroemeria”, vindt Dikker. Een andere finalist in de categorie snij-

Kitty de Jong presenteert Amarine belladiva Aphroditie, een kruising tussen een amaryllis en nerine.

GlazenTulp.indd 16

De Haworthia limifolia Spider White is volgens Peter Lock een sterke plant die ook zonder water kan en donkere ruimtes overleeft. 1 (2015)

24-12-14 15:07

De prominentenjury: Dikker, Jorna Spa-

hang naar vroeger en daar kan chrysant van profiteren. Dan is het de beurt aan Peter Lock. Er komt een ’grote meneer met een heel klein plantje’ de catwalk op, aldus de jury. De Haworthia limifolia Spider White heeft Lock negen jaar geleden in de woestijn van ZuidAfrika ontdekt. Nu begint de productie los te komen. Volgens Lock is het een zeer sterke plant die ook zonder water kan en donkere ruimtes overleeft. Verder zijn de symmetrische witte lijnen op de plant opvallend. De jury heeft er weinig aan toe te voegen. Het is volgens hen een zuiver plantje en met name de bladtekening is volgens de jury perfect.

Vader overleden Ook Ronald van der Werf uit Boskoop is jarenlang bezig geweest met zijn genomineerde skimmia. Veertien jaar geleden vond hij in Skimmia japonica Rubella een soort die bessen gaf. Uiteindelijk heeft dit soort de naam Pabella meegekregen en Van der Werf legt voor de jury uit waarom. „Ik heb twintig jaar met mijn vader samengewerkt en helaas is hij in 2010 overleden. Ik wilde hem graag vernoemen. Pabella is een verwijzing naar mijn vader en naar de plant Rubella”, legt hij aan de jury uit. Dit verhaal is ook op het etiket terug te lezen en dat is volgens de jury een goede zet. „Dat is een meerwaarde. Er ontstaat op deze manier meer beleving. Daarnaast is deze plant natuurlijk een

fantastisch commercieel product in deze tijd van het jaar. Steeds meer consumenten willen ook in de winter hun tuin aankleden en deze plant geeft veel kleur en sierwaarde. Ik hoop dat je er de komende jaren genoeg van hebt”, zegt Verlinden. Ook heeft de jury hoge verwachtingen van helleborus Penny’s Pink, die daarna gepresenteerd wordt. Volgens veredelaar Bart Noordhuis is het een milieuvriendelijk product. De plant is compact en hoeft niet geremd te worden. Tot en met april geeft de plant donkerroze bloemen. Tuinman Verlinden geeft aan de plant al veel te gebruiken en meent dat er vooral in het donkere segment nog niet voldoende helleborussen zijn. „Helloborus is hip en niet aan te slepen. Deze kleur verkoopt zichzelf.”

Al bewezen op de markt Volgens de juryvoorzitter verschijnen er deze middag mooie noviteiten op het podium. Ook producten die het steuntje in de rug niet meer nodig hebben en zich al bewezen hebben op de markt. Verlinden hoopt dat telers zich er niet massaal op gaan storten en er te veel van op de markt brengen. Zo

wordt volgens hem hortensia Curly Wurly goed opgepakt en is het door het gekrulde bloem een plant die zich onderscheidt van het bestaande aanbod. Ook amaryllis No Water is volgens Verlinden populair bij het publiek. Jochem Vreugdenhil verschijnt als een van de laatste telers op de catwalk. De No Water amaryllis is genomineerd in de categorie concepten. Deze decoratieve amaryllisbol groeit zonder dat het water nodig heeft. De bollen voor dit concept worden speciaal geteeld. Met fluweel en wax speelt Vreugdenhil op verschillende thema’s en dagen in. De vijfkoppige jury geeft aan dat dit de bollenverkoop zeker een extra stimulans geeft. „Ik wil sex in the stream en dat is met dit product gelukt”, aldus Dikker. Het tasje is volgens haar ook een slimme zet, dat maakt van dit product direct een cadeauartikel. Na drie uur zijn alle 21 finalisten aan het woord geweest. De jury heeft zich deze middag positief uitgelaten over de gepresenteerde noviteiten. Zij bepalen, mede aan de hand van het oordeel van de vakjury, wie uiteindelijk met de Glazen Tulp naar huis gaat. Op 15 januari tijdens een feestelijke bijeenkomst zal bekend worden gemaakt wie dat is. <

De bessen van Skimmia japonica Pabella van Ronald van der Werf zorgen

1 (2015)

GlazenTulp.indd 17

24-12-14 15:07

Floral Fundamentals slaat brug tussen kweker en bloemist Er gebeurt al heel wat op het gebied van promotie. Binnenkort wordt daar een nieuw platform aan toegevoegd: Floral Fundamentals. Dit netwerk heeft als doel de afstand tussen teler en bloemist te verkleinen.

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

e afstand tussen de teler en bloemist is te groot. Hiermee opent Steef van Adrichem het gesprek op zijn kwekerij in Wateringen. Samen met DGI (De Gooijer International) is hij initiatiefnemer van het nieuwe platform Floral Fundamentals. Telers doen al het nodige op het gebied van marketing en promotie, toch is dit nieuwe netwerk volgens de vandateler hard nodig. „Telers moeten kiezen voor een segment. Als je kiest voor de vakhandel, wat gebeurt er vervolgens? Bijna niks. Telers moeten hun verantwoordelijkheid nemen en bloemisten over de hele de wereld laten zien wat er allemaal mogelijk is met hun product”, motiveert Van Adrichem. Piet van Kampen, commercieel directeur bij DGI, vult hem aan. Ook hij ziet de

noodzaak ervan in. „Op dit moment is het verhaal van de teler en zijn product onvoldoende bekend bij bloemisten. Er zit altijd een filter tussen. Floral Fundamentals is een netwerk dat telers en bloemisten over de hele wereld met elkaar verbindt. Het draait om informeren en inspireren. Alle ketenpartijen zijn hier bij gebaat. Als de topproducten verdwijnen van de markt, waarmee kan een bloemist zich dan nog onderscheiden van de supermarkten? Door elkaar te versterken, behouden we allen bestaansrecht”, meent Van Kampen.

Toparrangeurs uit hele wereld Floral Fundamentals wil bloemisten inspireren en informeren. Die inspiratie is

afkomstig van toparrangeurs uit de gehele wereld. Bij het maken van de plannen voor dit nieuwe promotieplatform hebben de twee mannen contact gezocht met Alison Bradley. Zij is wereldwijd bekend door haar bloemenmagazine Fusion Flowers dat in 75 landen gelezen wordt. Ze is een veelgevraagd jurylid bij competities. Daarnaast is zij tien jaar lang op de BBC te zien geweest. Bradley onderstreept het belang van de informatie-uitwisseling. „We moeten er samen voor vechten om het bloemistenvak te behouden. Telers en bloemisten voelen de hete adem van de supermarkten. Met zijn allen kunnen we weer een stap voorwaarts zetten en oude patronen doorbreken. De informatie-uitwisseling tussen alle partijen is goud waard. Het helpt bloemisten, maar ook telers verder.”

Mening Belangeloos meewerken

’Sterke punten product benadrukken” Marcel van der Lugt, lisanthusteler uit Hon-

Floral fundamentals.indd 18

In navolging van Bradley hebben tachtig arrangeurs toegezegd belangeloos aan Fundamentals Flowers mee te willen werken. Ze zullen vier keer per jaar bij elkaar komen en gaan vervolgens aan de slag met verschillende kwaliteitsproducten. Aan hen de opdracht om commercieel, verkoopbaar werk te maken voor bloemisten. Deze bijeenkomsten leveren beeldmateriaal op wat vervolgens via de Facebookpagina en de Floral Fundamentals-site gedeeld wordt. Bloemisten kunnen er tegen een kleine vergoeding op inloggen. Ook wordt vier keer per jaar een digitaal magazine uitgegeven; de eerste verschijnt in februari. Op deze wijze hoopt het nieuwe promotieplatform bloemisten over de hele wereld warm te maken voor de kwaliteitsproducten en hen te laten zien hoe ze zich met deze producten kunnen onderscheiden van de supermarkten. 1 (2015)

24-12-14 15:08

Foto: DGI

allemaal het bloemistenvak naar een hoger niveau tillen.

Geen commercieel netwerk De eerste sessie met een groep arrangeurs is achter de rug. Voor de oprichting van het platform heeft Floral Fundamentals in november twaalf toparrangeurs, inclusief wereldkampioen Stein Are Hansen, laten overkomen. Zij gingen aan de slag met een breed assortiment bloemen van de kwekers. „We hebben tijdens die bijeenkomst de plannen voor Floral Fundamentals aan zestig telers toegelicht en daar is positief op gereageerd. Het was geweldig om de top van de arrangeurs en de kwekers samen te zien. Arrangeurs hebben net als telers zoveel passie voor het product. Je kan van elkaar leren. Die twee werelden moet elkaar veel meer gaan vinden”, constateert Van Adrichem. Na de bijeenkomst heeft een aantal telers direct hun handtekening gezet voor deelname aan het platform en inmiddels staat de teller op 39 deelnemers. Afhankelijk van de grootte van de kwekerij leggen de telers allen een bedrag in. Seizoenskwekers betalen € 500 voor deelname, kleine kwekers € 1.000 en aan grote kwekers wordt een bedrag van € 2.500 gevraagd. Hiervan worden de site, de fotografie en het digitale magazine bekostigd. Van Kampen benadrukt dat het geen commercieel netwerk is en dat het dat ook nooit zal worden. „Het zou wel fantastisch zijn als je over een arrangement kan scrollen 1 (2015)

Floral fundamentals.indd 19

en direct kan zien welke producten daarin zijn verwerkt, hoe je die moet verzorgen en welke kweker achter elk product schuilt. Maar DGI heeft hier geen belang in. De producten zijn bij meerdere im- en exporteurs te koop”, geeft hij aan. Hij zegt dit initiatief een warm hart toe te dragen en steekt daarom graag zijn nek uit. „DGI investeert hier in met als doel dat de kwekers en bloemisten in de toekomst tevreden zijn. Ik hoop dat we elkaar gaan versterken en dat uiteindelijk iedereen kan overleven.”

Ook Van Adrichem voelt zich verantwoordelijk dit initiatief op te starten. Zelf onderneemt hij al veel op het gebied van promotie, maar hij ziet de meerwaarde van deze internationale samenwerking. „Bloemisten willen niet alleen vanda, maar ook andere bijzondere producten. Hoe meer kwekers er deelnemen, hoe meer wij ook kunnen uitdragen”, zegt hij. Het netwerk Floral Fundamentals moet verder uitgebouwd worden. Telers die dezelfde visie delen, MPS-gecertificeerd zijn en zich op het hoogwaardige segment richten zijn welkom zich aan te sluiten. Een andere voorwaarde voor deelname is dat telers actief input moeten leveren. Bradley is eigenaar van Floral Fundamentals en zij

publiceert de informatie op Facebook. Haar berichten bereiken gemiddeld 300.000 mensen. Arrangeurs kunnen bijvoorbeeld bloemisten inspireren met hun werk en daarvan foto’s laten zien. Telers kunnen bloemisten kennis bijbrengen over hun product, de aanvoerperiode of nieuwe soorten onder de aandacht brengen. Ook het verhaal achter de kweker wordt uitgedragen. Telers spelen volgens Van Kampen een hoofdrol. „Uiteindelijk willen we er natuurlijk wel naar toe dat bloemisten specifiek om dat ene product gaan vragen, dat er vaste lijnen ontstaan en dat dit uiteindelijk voor telers resulteert in een betere middenprijs”, stelt Van Kampen. Of dit zal lukken, zal over een lange periode moeten blijken. Na een jaar zal de groep het initiatief evalueren. <

In het kort ■ -

24-12-14 15:08

Vasteplantenmarkt zit in recess Vasteplantenkwekers hebben een slecht jaar achter de rug, evenals het kwekers dwars te zitten. De verwachting is dat het einde nog niet in zicht is. deel van het areaal moeten slinken. Ketura Haveman

dat niet de economie maar het weer doorslaggevend is voor de verloop van het afzetseizoen. Maar de economie blijkt toch een rol te spelen. Mensen houden de hand op de knip en grote uitgaven worden uitgesteld. Een enkel plantje wordt wel gekocht, maar groot onderhoud aan de tuin wordt nauwelijks gedaan. Daarnaast zijn er de laatste jaren aanzienlijk minder nieuwe huizen gebouwd. Geen nieuwe huizen, betekent ook geen nieuwe tuinen en ook geen nieuwe plantsoenen die worden aangeplant. De huizenmarkt lijkt inmiddels weer een beetje aan te trekken, maar dat zal voor de vasteplantenverkoop niet direct merkbaar zijn. Als de huizen worden opgeleverd, wordt als laatste de tuin aangeplant en de groenvoorziening in de wijk uitgevoerd.

Foto: Ketura Haveman

fgelopen jaar viel de verkoop van de vaste planten in pot ernstig tegen. Het jaar ervoor, in 2013, was dat ook al zo. Toen werd gewezen naar het koude weer. Afgelopen voorjaar was het echter warm en zonnig. In februari kwam de handel op gang en in maart dachten veel kwekers dat het een goed jaar zou worden. Dat viel tegen. Hoewel het weer mooi bleef, zakte de handel eind april al in en kwam nagenoeg tot stilstand. Tuincentra geven aan dat de plantenomzet voor Moederdag niet eerder zo laag was. Ook daarna wilde het niet meer op gang komen. Al met al een moeizaam jaar voor vasteplantenkwekers, de tweede op rij. Wat is nu de oorzaak van dit moeizame jaar? Enerzijds lijkt de recessie de vasteplantenkwekers nu toch parten te spelen. Tot twee jaar geleden werd er geroepen

Overproductie Maar de recessie is niet de enige factor die de vasteplantenhandel parten speelt. De sector heeft jarenlang een vraagmarkt gehad ondanks uitbreidingen van het areaal. Uiteindelijk is het areaal echter meer uitgebreid dan goed was. De uitbreiding zit niet uitsluitend bij de traditionele vasteplantenkwekers, er is ook een groeiende groep perkgoedkwekers die vaste planten in hun sortiment hebben. Het gaat dan met name om soorten die eerstejaarsbloeiend zijn en die een korte en goed reguleerbare teelt hebben. Deze planten worden samen met perkplanten onder andere bij bouwmarkten aangeboden. Maar ze worden ook in de tuincentra te koop aangeboden. De meerderheid van de vasteplantenkwekers ziet de verkoop van vaste planten in de bouwmarkten echter als negatieve ontwikkeling voor de sector. De planten worden aangeboden voor prijzen die vergelijkbaar zijn met andere perkplanten zoals violen. Een vasteplantenkweker kan zijn planten echter voor deze prijzen niet kweken. Ondertussen zetten deze prijzen wel een trend, waardoor de prijs ook bij tuincentra sterk onder druk komt te staan. Daarnaast worden restpartijen bij de veiling voor de klok gebracht. Deze klokprijzen liggen de laatste twee jaar vaker onder de kostprijs van de planten dan dat ze erboven liggen. Kwekers die geen product voor de klok brengen, klagen er over dat deze klokprijzen de marktprijzen van de vaste planten negatief be誰nvloeden.

Kwaliteit

Kwekers en handelaren van vaste planten verzamelen hun orders op het Stibosplein in Boskoop.

VastePlantResessie.indd 20

Over de kwaliteit van de vaste planten willen veel kwekers ook nog wel wat kwijt. Die voldoet namelijk lang niet altijd aan wat het zou moeten zijn. Met name de traditionele kwekers vinden dat de kwaliteit van het aangeboden product te wensen overlaat. 1 (2015)

24-12-14 15:08

Column Cok Harteveld

cessie

cok@vandenberg-roses.com

China

Zo zouden planten bij bouwmarkten opgefokt gekweekt zijn. Met name slecht uitgangsmateriaal, het kweken van een product binnen acht tot tien weken, de teelt in kassen en te veel kunstmest zou de oorzaak zijn van een slechte kwaliteit. Deze dubieuze kwaliteit is voor de afnemer zichtbaar. De planten zijn slecht vertakt, hebben lange internodiĂŤn en een hoge gevoeligheid voor ziekten en plagen zoals botrytis en meeldauw. Het aanbod van planten van een mindere kwaliteit is vervolgens slecht voor het imago. Terwijl er juist gewerkt moet worden aan het imago van vaste planten, want afnemers en consumenten zijn zich volgens de kwekers te weinig bewust van de mogelijkheden van hun gewas en het sortiment. In 2013 heeft daarom een aantal kwekers hun krachten gebundeld in Perennial Power voor gezamenlijke promotie van de vaste plant. De promotieactiviteiten worden betaald door de kwekers en uitgevoerd door iVerde. Tot op heden is de groep echter nog te klein om grootschalige promotie te kunnen organiseren. De deelnemende kwekers zijn er wel van overtuigd dat die promotie belangrijk is om de malaise in de vasteplantenafzet te keren.

Nieuwe markten Het aanboren van nieuwe afzetgebieden lijkt geen oplossing voor de overproductie. Duitsland is, net als voor de overige boomkwekerijproducten, de belangrijkste afnemer van de Nederlandse vaste planten in pot. Maar ook elders in Europa worden vaste planten uit Nederland verkocht, waarbij Engeland de tweede plaats inneemt. Groeimogelijkheden in de al beleverde gebieden lijken beperkt. Sommige kwekers zien Oost-Europa nog wel als potentiĂŤle groeimarkt. Daarbij krijgen ze echter wel te maken met concurrentie van lokale kwekers. Zo is het areaal vaste planten de sterkste groeier binnen de Poolse boomkwekerijproductie. Daarnaast heeft de export van vaste planten in container zijn grenzen. Globaal kan worden gesteld dat vasteplantenkwekers een actieradius hebben van 1.000 tot 1.200 km. Daarbuiten worden de transportkosten in verhouding te hoog. Binnen deze actieradius liggen geen onontgonnen gebieden voor de vasteplantenkwekers. De verwachting is al met al dat de malaise 1 (2015)

VastePlantResessie.indd 21

Feiten

Vasteplantenareaal op Het vasteplantenareaal is vooral tussen 2000 en 2005 gegroeid. In 2000 had Nederland 1.207 ha vasteplantenteelt. In 2005 was dit 1.315 ha. Sindsdien gaat de groei gestager en in 2012 kwam ze zelfs helemaal tot stilstand. In 2012 werd er in Nederland volgens het Centraal Bureau planten gekweekt. In 2013 nam het areaal voor het eerst iets af met 10 ha. Het aantal kwekers loopt sinds 2000 al wel terug. Had Nederland in 2000 nog 1.278 vasteplantenkwekers (zowel land- als containerkwekers), in 2013 was dit met ruim de helft afgenomen tot 606 kwekers.

in de vasteplantensector nog niet ten einde is. De kwekers verwachten ook voor dit jaar geen verbetering. Het feit dat begin november bekend werd dat ook Duitsland bijna in een recessie zit, maakt de verwachtingen niet positiever. Toch zijn de meeste kwekers niet negatief over de lange termijn. De meerderheid denkt momenteel dat 2015 nog een moeilijk jaar wordt, maar dat er in 2016 mogelijk weer een stijgende lijn komt in de verkoop van de vaste planten. Ze verwachten wel dat er voor die tijd een harde sanering in de sector plaatsvindt. Afgelopen zomer werd vasteplantenkweker Decker-Jacobs failliet verklaard, maar daar zal het niet bij blijven. De verwachting is dat uiteindelijk 20-25% van de productie de komende jaren zal verdwijnen. <

Ik heb de eer om het nieuwe jaar af te trapvakblad. Om te beginnen wens ik iedereen een heel gelukkig, groeizaam en vooral gezond 2015 toe.

leek het wel of er geen eind aan de schooldag kwam. Omdat je liever ergens anders was en wat anders deed. Ja, dan duurt alles langer. Maar als je de hele dag druk bent vliegt de dag om. In beide gevallen telt een dag evenveel uren, maar als je lekker bezig In China gaat alles sowieso sneller en wordt alles en iedereen in die vaart meegezogen. Zoals de hele econmie die omhoog racet. Of en dat een week later compleet vervangen is door een tweebaansweg. Sommige zaken

In ieder geval niet als het ten koste van de kwaliteit gaat. Dan moet het overnieuw

gedaan was. aard ook het eind van het oude jaar. Dat is -

jaar, nieuwe uitdagingen, nieuwe kansen.

In het kort Het areaal vast plantenkwekers is fors uitgebreid tot 2013, daarna is pas een geringe afname in gang gezet. De traditionele vasteplantenkwekers. Steeds meer perkgoedkwekers hebben vaste planten in hun sortiment.

lessen. uitdagend jaar worden. Met veel zaken op

snel, gebruik haar wel!

geen oplossing voor de overproductie.

24-12-14 15:08

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Hoe onderneem ik in een veranderende markt? De markt verandert binnen de sierteeltketen. Kwekers leveren steeds vaker direct aan de er niet meer aan jezelf te verdiepen in de consument. Ook samenwerken wordt noodza-

et zoeken van andere afzetkanalen naast de veilingklok wordt steeds belangrijker. Kwekers leveren rechtstreeks aan de retail, of aan de consument. Deze trend zal doorzetten. Samenwerken met collegakwekers of binnen de keten wordt belangrijker om onderscheidend te zijn. Delen is vermenigvuldigen. Wat er nog meer verandert binnen de markt van de sierteeltketen is in verschillende rapporten terug te vinden. De ABN Amro deed recent marktonderzoek binnen de sierteeltketen. Dit rapport ’kleurrijke kansen voor de sierteeltketen, van individuele schakels naar een vruchtbare samenwerking’, geeft een helder beeld. Maar ook de visie van Fred van der Hoeven van FloraHolland: Samen werken aan groei! ’Ondernemen in een veranderende markt’, inspireert. Het is belangrijk om structureel tijd vrij te maken om veranderingen in de markt bij te houden. Nu verkoopt uw product. Maar hoe zorgt u dat u in de toekomst ook iets produceert waar op dat moment vraag naar is. Plan bijvoorbeeld elke maand een aantal uur in om marktontwikkelingen te volgen. Verzamel marktinformatie zoals omvang, groei/afname en afzetkanalen. Ditzelfde geldt voor consumentengedrag, concurrentie-informatie en technologische ontwikkelingen. Volg de markt, maar maak ook concrete plannen die hierop aansluiten.

Strategie Als de markt verandert speelt u daar als ondernemer op in. U ziet kansen, maakt plannen en voert deze uit. Want dat is wat ondernemers doen. Vaak denken en doen ondernemers zo snel dat een plan al is uitgevoerd voordat het de kans krijgt op papier te belanden. Maar in een wereld die zo snel verandert, kan het niet anders meer dan deze toe te vertrouwen aan het papier. Zet de plannen die u maakt aan de hand van uw marktanalyse op papier! Desnoods op een A4-tje. Veel tijd hoeft dat dus niet te kosten.

0115vraag.indd 22

IllustratIe: Peter moorman

Als een plan op papier staat kunt u andere mensen vragen om hierover mee te denken. Binnen of buiten de sector. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die voorop lopen wat betreft marketing. Want dat wordt steeds belangrijker. Of bedrijven die voorop lopen als het gaat om technologische toepassingen.

Werk anders uitzien Als de markt verandert, verandert uw strategie, dus ook uw bedrijfsvoering. Omdat er zoveel verandert in de wereld, gaat ook het werk er anders uitzien. Robotisering, digitalisering. Over 10 jaar zijn er wellicht meer robots dan mensen. Werknemers doen er goed aan om zichzelf af te vragen hoe ze interessant kunnen blijven voor hun veranderende werkgever. Maar hierin zult u ze echt moeten ondersteunen. U heeft uw werknemers nodig. Innovatiesucces wordt voor 75% bepaald door sociale innovatie en voor 25% door technologische innovatie. Succesvolle ondernemers kijken naar het talent van hun werknemers. Waar zijn ze

goed in en wat vinden ze leuk. Werkervaring wordt steeds minder belangrijk.

Marketing Tot nu toe redde u het met uw creatieve geest. In een wereld van steeds sneller opeenvolgende veranderingen, is dit niet meer voldoende. Maak een marketingplan. Plannen zijn er om bijgesteld te worden. Pas uw marketingplannen steeds aan op de veranderingen in de markt. Mocht u zelf weinig kennis in huis hebben over marketing, haal het binnen. Zoek wel naar een manier die ook bij u past. Praat erover met ondernemers die voorop lopen op dit vlak. Win advies in van een marketingadviseur. Lees een boek over marketing of volg een cursus. Er zijn hele praktische cursussen waarbij u in een aantal dagen uw marketingplan kant en klaar heeft. Of zoek naar voorbeelden van marketingplannen op internet. mara Juckers, scholingsadviseur Glastuinbouw,

1 (2015)

24-12-14 15:08

M K

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen. Groene planten

Snijbloemen ’13/’14

2014

’12/’13

Middenprijs in centen

35 30 25 20

’13/’14

2014

150

140

140 130 120 110 100

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 week

Week 51 krijgt er 7 cent bij tot 34 cent. De middenprijs in diezelfde week in 2012 lag op 30 cent en in 2013 op 37 cent.

’13/’14

2014

130 120 110 100 90

’12/’13

160

Middenprijs in centen

’12/’13

Bloeiende planten

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 2 week

Na de forse stijging van de middenprijs in week 50, volgt week 51 met een daling van 5 cent tot 115 cent. In 2013 lag deze op 124 cent.

41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 2 week

De middenprijs bij de bloeiende planten stijgt 6 cent tot 102 cent. In 2012 kwam deze in week 51 uit op 96 cent en in 2013 op 112 cent.

Arie-Frans Middelburg:

’Ook in 2015 wordt het weer heel spannend’ Bedrijf: Vakblad voor de Bloemisterij Week: 51/52

Maandag

Woensdag

„Rommelige dagen rond kerst. De deadline ligt in week 1 op maandag, in verband met oud en nieuw. Daar kom ik net achter. Dat dwingt me om zelf deze rubriek te vullen. Doorgaans is vandaag kantoordag met vergaderingen. Een hectische dag vaak. Nu in verband met vele vakanties niet. Collega’s worden vandaag via whats’app, email en telefoon bereikt. Heel handig, hoewel het directe sociale contact op kantoor van belang blijft.”

„Doorgaans houd ik me bezig met sociale media als Twitter en LinkedIn. Op LinkedIn kan er nu gereageerd worden op de mogelijke sluiting van de vestiging van FloraHolland in Rijnsburg. Moet ze open blijven of gesloten worden? Ben benieuwd naar de reacties.”

Dinsdag „Laatste nieuws is dat er over Keniaanse bloemen voor de EU-landen niet langer importbelasting betaald hoeft te worden. De importbelasting op bloemen en uitgangsmateriaal was op 1 oktober ingevoerd nadat er geen nieuwe Economic Partnership Agreement (EPA) tussen de EU en de Oost-Afrikaanse gemeenschap was gesloten. Uiteindelijk werd de EPA op 16 oktober alsnog gesloten; het nam vervolgens wat tijd om ze te effectueren. Dat niet iedereen blij is met import blijkt uit een ingezonden brief. Een oud-freesiakweker stelt dat de regering en beleidmakers zelf bijdragen aan de malaise in de tuinbouw door de tuinbouw in het buitenland te stimuleren. Volgende week meer hierover.”

1 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 23

Donderdag „In zo’n laatste week van het jaar wordt er veel teruggekeken. Het was ongetwijfeld het jaar van FloraHolland, dat merkten we toen we het jaaroverzicht samenstelden. Een staking, sluiting Bleiswijk, gesteggel over het aanwenden van de liquiditeitsbijdrage, ruzie met de handel en de uitvoering van Kompas. Lucas Vos kwam begin dit jaar, keek rond, luisterde en produceerde in een aantal maanden een nieuwe strategie. Het levert dit jaar ongetwijfeld weer stof tot schrijven op.”

Vrijdag „Ook even vooruitkijken. Het gaat de afgelopen jaren met veel bedrijven niet goed in de sector. Dat merken wij ook. Ook wij krijgen wederom een reorganisatie. Hoe, wat en wie zijn niet bekend, maar spannend wordt het zeker. Iedereen heel veel succes in 2015!”

29-12-14 14:58

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jacco van der Hoeven

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

51 week

Prijs index

Aanvoer index

Snijbloemen lager gewaardeerd In week 51 is de gemiddelde snijbloemenprijs gedaald met 3 cent ten opzichte van dezelfde week in 2013. De gemiddelde prijs kwam hiermee uit op € 0,32. Het aantal verkochte stuks steeg met 3%, ofwel er zijn bijna 7 miljoen stuks meer aangevoerd. De snijbloemenomzet daalde met 4,2%. Grootbloemige roos leverde 3 cent in op prijs, de kleinbloemige variant bleef in prijs gelijk. In omzet was amaryllis deze week de tweede snijbloem. In vergelijking

met 2013 steeg de omzet met 8%, de prijs moest 1 cent inleveren. De aanvoer van een ander ’kerstartikel’ ilex daalde met 27%, de prijs reageerde door gemiddeld 33 cent hoger uit te komen dan het jaar ervoor. Hierdoor steeg de omzet met 30%. Een verdubbeling in aanvoer liet een halvering in prijsvorming zien bij tulp enkel. Gerbera grootbloemig deed het beter, de prijs nam een stuiver toe bij een aanvoerkrimp van 15%.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

Aanvoer index

51 week

Prijs index

Kamerplanten omzet gestegen In vergelijking met 2013 is in week 51 de kamerplantenomzet met bijna 8% toegenomen. De gemiddelde prijs bleef 1 cent achter, de aanvoer nam met 8% toe. De gemiddelde prijs van phalaenopsis daalde met 19 cent, maar door de 20% hogere aanvoer pluste de omzet met bijna 15%. Poinsettia, dé kerstkamerplant bij uitstek, behaalde een 16% hogere omzet. De prijs moest 7 cent inleveren, maar de aanvoer nam toe met 25%. De omzet van pothyacint steeg

20% door een aanvoerstijging van 15% en een 4 cent hogere middenprijs. De aanvoer van potamaryllis daalde met 23%. De prijs nam wel toe met 33 cent gemiddeld, maar de omzet bleef toch 5% achter op die van vorig jaar. Cyclaam noteerde een 8 cent hogere middenprijs, de omzet steeg 2%. Bij de groene planten steeg de omzet bij ficus en dracaena. Bij dracaena kwam dit vooral door de toegenomen aanvoer, bij ficus door de toegenomen prijs.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

46 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 24

49 Prijs index

51 week

Meer tuinplanten tegen lagere prijzen In week 51 bleef de prijsindex bij de tuinplanten weer onder de 100 punten en kwam uit op 94. De gemiddelde prijs lag 8 cent lager dan in 2013. Het aantal verkochte stuks lag echter boven het niveau van 2013 met bijna 6%. De prijsdaling van 3 cent gecombineerd met de aanvoerstijging van 1,4% zorgde ervoor dat de omzetmutatie bij helleborus exact gelijk was aan 2013 en dus uitkwam op 0%. Normaal gesproken is buxus een grote omzetmaker, deze week

sprong het ’decoratiemateriaal’ met onder andere de kerstkransen en dergelijke er fors uit: 36% meer aanvoer en 6% meer omzet binnen deze diverse groep. De coniferen chamaecyparis en picea stegen beide in omzet, de prijsvorming bij chamaecyparis was beter dan bij picea. Tot slot behaalde skimmia een hogere prijs (+ 90 cent), de omzet steeg met 34%. De totaalomzet bij de tuinplanten lag 0,1% boven het niveau van week 51 in 2013.

1 (2015)

29-12-14 12:47

Nederland

Heerhugowaard

Over de toonbank

Ron de Vries:

„Ik ben positief gestemd over het jaar 2015” kleur van het seizoen aan toe. De afgelopen maanden was dat bijvoorbeeld rood en na januari gaat de winkel weer op de schop. Dan komt er een nieuwe voorjaarskleur de winkel in.” FOTO: GERDIEN DE NOOY

Beperkt u zich zo niet?

Carla en Ron de Vries

Naam: Bloembinderij Ron de Vries Locatie: Heerhugowaard Sortiment: bloemen en vazen Specialiteit: vakmanschap Aantal medewerkers: samen met vrouw en dochter

Welk bloemwerk verkoopt u? „Wij verkopen traditioneel, commercieel bloemwerk in twee kleuren. Vijftien jaar geleden verkochten wij uitsluitend witte producten. Wij hebben daar later één kleur aan toegevoegd. De basis is altijd wit en daar voegen we een

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

1 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 25

Hoe kijkt u terug op 2014? „We hebben met zo’n 15% kunnen plussen, dus wat dat betreft ben ik niet ontevreden. Na de zomervakantie hebben de klanten weer meer besteed en ook de kerstverkoop was goed. Consumenten zijn wat enthousiaster en geven weer wat meer geld uit. Hopelijk zet deze trend door. Ik ben wat dat betreft wel positief voor 2015, maar ik denk niet dat we ooit weer op het niveau van tien jaar geleden komen. Er worden minder bloemen gekocht; dat is gewoon de nieuwe werkelijkheid.”

„Ik koop mijn bloemen in bij een cash-and-carry in Beverwijk. Deze manier van inkopen bevalt me goed. Ik betaal commissie, maar het kost mij weinig tijd. Ik wil creatief zijn en mij niet een ochtend met de inkoop bezighouden.”

Bent u tevreden over het aanbod? „Ik vind dat er best veel rotzooi op de markt komt, maar ik besef dat daar ook een markt voor is. Je moet er bovenop zitten, als je goede kwaliteit wilt hebben. Met de kerst stonden er ook weer producten die eigenlijk nog wat langer in de kas konden blijven staan, zoals rozen. Mijn klanten betalen hier voor kwaliteit en dat moeten ze dus ook krijgen.”

U verkoopt geen planten? „Inderdaad; je moet soms keuzes maken. Ik heb nu wel weer een paar phalaenopsissen in de winkel staan, maar die heb ik ook een tijd niet verkocht vanwege kwaliteitsproblemen. Ze hadden altijd veel last van knopval. Ik kreeg daardoor veel planten terug van mijn klanten, dus daar ben ik op een gegeven moment mee gestopt. Onlangs ben ik in gesprek geraakt met een kweker en nu heb ik weer orchideeën staan die het prima doen.”

’Er zijn nog veel vragen onbeantwoord over FloraHolland 2020’

Bernhard Nanninga, Agrado

„Het komt niet vaak voor dat een klant echt voor een bepaalde kleur naar de winkel komt. En als dat wel gebeurt, dan kan ik dat altijd bij de groothandel vandaan halen. Ook rouw- en trouwwerk kunnen wij natuurlijk in kleur verzorgen. Verder houden wij vast aan deze onderscheidende winkelformule. Klanten moeten het ’wauw’-gevoel krijgen als ze bij ons binnen komen.”

Waar koopt u in?

e sierteeltsector staat voor een grote uitdaging. Kantelen van een productiegestuurde sector naar een marktgestuurde sector. De proactieve inzet van algemeen directeur Lucas Vos is hierin hoopgevend gezien zijn heldere focus op de broodnodige veranderingen. Er is een gedegen analyse gemaakt en met nadruk wordt gesteld dat de urgentie hoog is om veranderingen bij FloraHolland door te voeren. Ook ik was aanwezig bij de ledenvergadering van 11 december. Gezien de urgentie zou je verwachten dat men massaal af zou komen op deze belangrijke bijeenkomst. Toch vonden slechts 366 van de 4.500 lidbedrij-

ven het zinvol aanwezig te zijn. Dit is slechts 8% van het totaal. Opvallend! Vos maakte nogmaals duidelijk dat het roer om moet en er minder met emotie en meer met data gestuurd moet worden. Zijn enthousiaste betoog over strategie2020 kreeg een warm applaus. Toch viel er een opmerkelijke stilte tijdens de mogelijkheid om vragen te stellen. Er was niemand die opstond om te vragen naar de consequentie van de insteek van de nieuwe strategie en niemand die vroeg naar de drie belangrijkste kansen of bijvoorbeeld de verwachting voor de rentabiliteit van de leden in marge en omzet, de return on investment? Of in welke mate FloraHolland een

marketingorganisatie zal worden en wat hierin de rol van Bloemenbureau Holland zal worden? Of wat leidend gaat worden, de behoeften in de consumentenmarkt of een efficiënte productie, verwerking en logistiek? Veel vragen die niet werden gesteld. Mogelijk dat iedereen zich allang goed heeft geïnformeerd en dit slechts een ceremonieel moment was. Toch had ik, gezien de vragen die wél werden gesteld na het bespreken van de begroting, mijn bedenkingen… Waar is de visie, waar de ambitie om als leden van de coöperatie zichzelf te overstijgen en meer vanuit de helikopter te kijken naar de totale omgeving en naar een beter perspectief?

29-12-14 14:58

Foto: De GrAAF vAn Der ZAnDe

Dit jaar meer aanbod van kleinbloemige gerbera’s Na een stabilisatie van de aanvoer wordt dit jaar weer een

,,We hebben vorig jaar weer meer gedaan en ik hoop dat we die lijn vast kunnen houden’’, meldt inkoper Wim Bom van Intergreen. ,,Mini’s doen het wel goed in ons segment, zeker bij normale prijzen’’, is de ervaring van inkoper Kees Spring in ’t Veld van A. van Delft. Nol Nijssen, inkoper bij Nijssen Jr: ,,We hebben goede zaken gedaan en kopen bijna 100% rechtstreeks in. Al een jaar of drie, tegen vaste prijzen die we meteen kunnen doorkoppelen aan onze klanten. De directe band met kwekers werkt ook prima. De klokprijzen zijn geen goede graadmeter meer voor de marktstemming.’’ Spring in ’t Veld daarentegen koopt de meeste mini’s op de klok. ,,Rechtstreeks is meestal

duurder en dat hebben vooral de lijnrijders waarvoor we inkopen liever niet’’, legt hij uit.

Aanvoer 2014 gelijk Bij de vestigingen van FloraHolland was de aanvoer vorig jaar met 763 miljoen stelen vergelijkbaar met die van 2013. De middenprijs ligt afgerond al jarenlang op 12 cent, maar dat is een grof gemiddelde. In 2014 werd relatief veel gewas gewisseld, en daarin was een trend te zien naar meer fijnere bloemtypes. Dat heeft de gemiddelde prijsvorming mogelijk gedrukt. Door de relatief omvangrijke wisseling steeg de aanvoer op jaarbasis niet. Dit jaar wordt wel een verhoogd aanbod verwacht, vooral in de tweede helft. Boven-

dien ligt de productie van nieuwe rassen gemiddeld hoger, werpen HNT (Het Nieuwe Telen) en een intensievere belichting hun vruchten af en is er een lichte uitbreiding. Deze wordt veroorzaakt door een enkel nieuwbouwproject en overschakeling van grootbloemig naar kleinbloemig. Hoewel de middenprijs gelijk lijkt, zijn telers meer tevreden over 2014 dan over 2013. ,,Handhaven van de minimumprijs, daar hebben we een slag mee gemaakt’’, vindt Leo van Holstein van Holstein Flowers.

Kwaliteit Meer teeltkennis en vernieuwing van het assortiment zien handelaren vertaald in een betere kwa-

liteit. ,,Weinig klachten’’, is het criterium van Spring in ’t Veld. ,,Goed. Telers waar we zaken mee doen weten waarover ze het hebben’’, is het oordeel van Bom. In het assortiment mist hij de dubbele kleuren en vindt Nijssen een grotere variatie in bloemtypes een vooruitgang. ,,Spinnetjes bijvoorbeeld. Daar kunnen bloemisten zich mee onderscheiden, al is de markt ervoor klein.’’ Wit lag vorig jaar redelijk goed in de markt, waarin de assortimentsvernieuwing groot is. Dit jaar breidt de oranjegele Nacho uit, komt er meer paars met zwart hart met Rapido ten koste van Whisper en is Ballerina met de kleur van Kimsey een nieuwkomer. ■

Welkome plus in middenprijs grootbloemige gerbera

,,In de betere boeketten een grootbloemige gerbera, of meerdere. Dat zien we graag’’, geeft in-

koper Wim Bom van Intergreen als perspectief aan voor het net begonnen nieuwe jaar. ,,Meer

belichting doet de kwaliteit goed en versterkt de concurrentiepositie’’, vult inkoper Nol Nijssen van Nijssen Jr. aan. Kees Spring in ’t Veld, inkoper bij A. van Delft, is minder optimistisch. ,,Een trend is kleinere boeketten, daar passen eerder mini’s in.’’

Meer marketing

Foto: De GrAAF vAn Der ZAnDe

De 2 cent hogere middenprijs van 24 cent tot en met november 2014 bij de vestigingen van FloraHolland was een welkome verbetering voor aanvoerders. Voor een deel is die te danken aan meer marktinspanningen door telers. ,,In die prijs zit meer toegevoegde waarde verdisconteerd, vooral in de verschillende verpakkingen’’, stelt teler Bart Schouten van Schouten Opti-Fleurs. Hij schat inmiddels zo’n 75% van de ger-

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 26

bera’s direct te verkopen en biedt kopers minimaal vier verschillende verpakkingen aan, waar in het verleden alle grootbloemigen via dozen werden verkocht. Bij Wouter Rijm van WB Gerbera’s ligt de directe verkoop praktisch op hetzelfde niveau. ,,De klokprijs is geen referentie meer, terwijl er nog veel te veel naar wordt gekeken.’’ Telers en handelaren verwachten een druk op de prijs doordat de vraag vanuit Rusland, waar grootbloemige gerbera’s populairder zijn dan mini’s, terugvalt. ,,We mikken mede daarom minder op Vrouwendag in maart’’, kondigt Rijm aan. Bij de vernieuwing van het assortiment wordt de productie volgens Schouten een steeds belangrijker criterium. ■ 1 (2015)

24-12-14 15:14

Wisselende resultaten met nichebloem gloriosa handelaren sterk.

,,Er is wel een zekere regelmaat in de vraag, maar bij vlagen zijn er soms grote extra aanvragen’’, is de ervaring van inkoper Peter van Delft van Barendsen met gloriosa. ,,Dat heeft veel te maken met bijzondere versieringen en evenementen, waarbij arrangeurs gloriosa graag gebruiken vanwege de bijzondere bloeiwijze.’’ ,,En daarom is gloriosa vaak een ondergewaardeerde bloem, vooral de korte. Die wordt regelmatig voor 4 tot 6 cent verhandeld, terwijl de kostprijs voor telers voor die lengte veel hoger ligt’’, vult Alex van Kessel van Molenaar & Van Groenigen aan. De aanvoercijfers en middenprijzen van FloraHolland zijn indicatief: korte en lange exemplaren, de verschillende cultivars en herkomstlanden worden erin samengevat.

Geen topjaar ,,Hoe dan ook, het is geen top-

jaar geweest’’, blikt Bennie Ruizendaal van de gelijknamige kwekerij in Groessen terug op 2014. Volgens de aanvoergegevens van FloraHolland was de aanvoer vergelijkbaar met 2013 en kwam de middenprijs 2 cent lager uit op 39 cent. Die prijs varieert dan tussen 14 cent voor de korte tot circa € 1,50 voor de lange. ,,In 2014 waren de prijzen voor de lange stelen nog redelijk, maar voor de korte onvoldoende. En verder deden bloemen het beter dan gloriosa als potplant’’, aldus Ruizendaal. ,,Lange waren redelijk, korte slecht’’, vat Wim Brouwer van gloriosakwekerij Willem Brouwer in Nootdorp afgelopen jaar samen. Richard van Ruiten van Gloriosa Van Ruiten in Roelofarendsveen karakteriseert 2014 als een stabiel jaar. ,,We hebben meer direct verkocht en er voor gekozen in de zomervakantie niet op de markt te zijn. Daar-

Foto: De GraaF van Der ZanDe

Nederlandse telers boekten met de teelt van gloriosa vorig

door was het beter dan in 2013 en vergelijkbaar met 2012.’’

Assortiment De roodgele rotschildiana is verreweg de belangrijkste cultivar, gevolgd door de meer oranjegele leonella en de superba. De veredeling is een zeer langdurig traject en leverde in 2014 de witroze Maria en warm donkeroranje Tomas de Bruyne op. Maar het duurt jaren, voordat hier behoorlijke aantallen van op de markt kunnen komen. ,,Voor andere kleuren is de markt heel beperkt, hoezeer er ook naar gevraagd wordt’’, is de ervaring van Brouwer. Hele speciale kleu-

ren komen uit Japan en worden direct verhandeld tegen exorbitante prijzen. Verder is er een beperkte aanvoer vanuit Israël en Afrika. Gloriosa is een giftig gewas, omdat de plant colchicine bevat. Voor de markt kan dat een nadeel zijn: vorig jaar werd een grote retailorder via Intergreen op het laatste moment uit angst afgeblazen. Voor de teelt is het volgens Van Ruiten lang een voordeel geweest omdat plagen uitbleven. ,,Maar voor het eerst in bijna vijftig jaar hadden we vorig jaar aantastingen van spint, thrips en rupsen.’’ ■

Marktacties Promotie

Bloemendagen

Woonplant van de maand januari: yucca Woonplant van de maand februari: primula Tuinplant van de maand januari: dopheide (erica) Tuinplant van de maand februari: coniferen t/m pot 17 PurE Seasonal Flowers voorjaar: anemoon, hyacint, ranonkel, iris. sep-jan ’15 Campagne ’Amazing Amaryllis’, initiatief van telers, verenigd in FH-promotiecommissie, uitvoering Fresh Retail sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotiecommissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh Retail 3 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: ’Kerstboom eruit, Kamerplant erin’. SBS6 17.00 uur

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

1 - 31 jan: tulp 1 - 28 feb: roos 1 - 22 mrt: ranonkel 9 -29 mrt: anjer 30 mrt - 30 apr: gerbera

7 jan Orthodox kerstfeest (Rus) 13 jan Orthodox Nieuwjaar (Rus) 17 jan NationaleTulpendag 21 jan Grootmoedersdag (Pol) 22 jan Grootvadersdag (Pol) 2 feb Nationale flirtdag (GB) 14 feb Valentijnsdag 15 feb Carnaval (Ned) 16 feb Rozenmaandag (Dui) 17 feb Carnaval (Dui) 17 feb Mardi (Fra, Zwi) 19 feb Chinees Nieuwjaar 23 feb Mannendag (Rus) 1 mrt St. David’s Day (Wales) 1 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fra) 8 mrt Internationale Vrouwendag 15 mrt Moederdag (GB) 17 mrt St. Patrick’s Day (Noord-Ierland) 19 mrt Vaderdag (Ita) 3 apr Goede Vrijdag (Ned, Dui, GB, Oos, Zwi)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

1 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 27

24-12-14 15:14

Analyse bloeiende planten Foto: P. vAn dAm

Exporteur over België

Miltonia: minder maar beter Het productievolume van miltonia is drastisch verminderd na het omvallen van twee kwekers en het wegwerken van de ’rest-

’Wees niet de bank van je klanten’ België, toch een soort Nederlandse provincie? „Nee, zo zou ik het niet willen noemen. Zelfs binnen België zijn de verschillen groot. Neem maar eens een klant in Antwerpen of eentje vlakbij de Franse grens. Iets opvallends in België? De klanten zijn erg trouw. Maar er zijn ook zaken die hetzelfde zijn als elders.”

Zoals? „Het feit dat de winkeliers het moeilijk hebben. Er komt wat meer vraag naar producten van een iets lagere kwaliteit. Eerst wilden we er niet aan, maar de klant is koning, dus zoeken wij soms ook naar koopjes op de klok. Overigens niet alleen voor de bloemenwinkels, maar ook voor tuincentra, marktkooplui, enzovoort.”

Welke bloemen zijn er populair? „De roos blijft veruit favoriet. We hebben eigen import uit Ecuador en Afrika, daar kunnen we niet buiten. Jammer voor de Nederlandse kwekers, zeker. Maar import neemt het wat rozen betreft steeds meer over. Gelukkig blijven er nog genoeg bloemen van Nederlandse bodem over die we wel kopen. Gerbera bijvoorbeeld is een goede tweede. We importeren ook uit Zuid-Italië. Daar nemen we zo’n 85% van de bloemen af van de coöperatie Del Golfo.”

Hoe lopen de zaken?

Heeft u nog goede wensen voor uw collega’s? „Uiteraard een gelukkig en gezond 2015. Dat laatste geldt ook voor het zakendoen. Laten we met z’n allen ophouden de bank te spelen van onze klanten. Er zijn collega’s die een maand of zelfs twee maanden krediet geven, dat is te gek voor woorden natuurlijk. Wees niet de bank van je klanten.”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 28

Voor Dames Plants is miltonia een klein product. „Het is een mooie aanvulling in het orchideeënassortiment en van de bijzondere

Sterkere positie Volgens teler André van der Goes van Inca Orchids in Nootdorp verovert miltonia op die manier langzaam maar zeker een sterkere positie ten opzichte van de phalaenopsis. „Als de markt straks phalaenopsis-moe raakt, staan wij klaar met een sterk alternatief”, geeft hij aan. Richting de kerst zijn rood en wit wat meer gevraagd, maar in algemene zin speelt de plant geen hoofdrol in de kersthandel. De winter is sowieso niet de sterkste periode voor deze orchidee die van nature in het voorjaar bloeit. ■

500

2000

400

1800

300

1600

200

1400

100

1200

2009

2010

2011

2012

2013

1000

Verkochte aantallen x duizend

„Het gaat aardig, maar je merkt dat de exporttaart verdeeld is. De vijver is nog even groot, maar er hangen veel meer hengels is. Onze grote klanten krijgen bijna elke dag wel een aantal potentiële leveranciers op bezoek. Natuurlijk kijken ook wij naar nieuwe markten. Oost-Europa? Daar zijn we niet zo happig op, de risico’s zijn daar voor het moment te groot. Laten we het nog maar even houden bij deze kant van Europa.”

Vertrouwen terugwinnen

orchideeën is het wel één van de bekendste. Miltonia sneeuwt nog altijd onder in het phalaenopsisgeweld. Dat er weer kwekers zijn afgevallen, zegt genoeg”, meent Peter Vijverberg. Telers werken er hard aan om het product op een hoger peil te brengen en het vertrouwen van de markt terug te winnen. „We maken nu met zijn allen een product waar de consument echt wat aan heeft. Zelf zitten we nu op 75% twee- of meertakkers en dat kan nog verder omhoog naar 90%. De teelt is wat beter te plannen, het stekmateriaal wordt beter en in een studiegroep werken we aan verdere verbetering”, vertelt Robbert Hendriks van kwekerij Meeslouwer in Stompwijk.

Bron: FlorAHollAnd

Léon van Dam:

Gemiddelde prijs in centen

Jenneke, Patrick, Léon en Piet van Dam (vlnr). Bedrijf: P. van Dam Functie: directeur-eigenaar Belangrijkste afzetlanden: België, Duitsland, Oostenrijk, Engeland, Frankrijk, Tsjechië Inkoop: 80% klok, 20% rechtstreeks kwekers binnen- en buitenland Aantal medewerkers: 38

Miltoniatelers hebben teelttechnisch behoorlijke stappen gemaakt de afgelopen tijd. De kwaliteit verbetert langzaam maar zeker en het aantal meertakkers neemt over het hele jaar gezien toe. Op de weg naar volwassenheid sneuvelde echter menige kweker. Ook de afgelopen twee jaar vielen er weer twee grote spelers af. Pas dit jaar is het resultaat daarvan goed zichtbaar in de aanbodscijfers. Toch willen de prijzen nog niet echt stijgen. „Het oude imagoprobleem speelt de plant nog steeds parten. Vooral in economisch lastige tijden, gaat men voor zekerheid en lange houdbaarheid en verschuift de miltonia naar de achtergrond. Hoewel zelfs in de winter de kwaliteit duidelijk beter is, er goed op soort en kleur wordt aangeboden en telers gerichter telen op periodes, blijft het prijsbeeld achter”, omschrijft Elmar van der Park van OZ Planten. ,,Omdat vooral de retail het nu laat afweten met grotere aantallen, verschuift het aanbod van de overgebleven kwekers vanzelf naar de vakhandel, waardoor het weer meer de nichestatus terugkrijgt.”

Verkochte aantallen en middenprijs van miltonia op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 1 (2015)

29-12-14 15:27

Foto: bloemenbureAu HollAnd

Afzetzaken

Analyse groene planten

Uitgangsmateriaal pachira schaars Schaarste aan uitgangsmateriaal beperkte in 2014 het aanbod van pachira op de Europese markt. Producenten verwachten in 2015 alleen vaste klanten te kunnen beleveren.

Foto: vAkblAd voor de bloemisterij

nodig hebben hierheen te halen. Ten opzichte van een jaar of vier geleden hadden wij in 2014 maar eenderde van de gebruikelijke aantallen. We proberen onze vaste lijnen te beschermen. Alles wat we leverbaar hebben gaat naar vaste klanten.„ Zulke klanten zijn bijvoorbeeld tuincentra in binnen- en buitenland en woonwarenhuisketen Ikea.

Gezond tekort In de statistieken van FloraHolland krompen de verkochte aantallen pachira ten opzichte van 2013 met 18% naar 646 duizend stuks. De middenprijs steeg 16% naar € 5,29. Projectleider Markt&Product Martijn Bentvelsen vermoedt wat vervuiling in de prijsstatistiek. „De totale omzet daalde zo’n 5% ten opzichte van 2013.”

Inkoopcrisis

500

2000

440

1700

380

1400

320

1100

260

800

200

2008

2009

2010

2011

2012

2013

500

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Het inkopen van voldoende uitgangsmateriaal van Pachira aquatica kostte in 2014 de nodige moeite. Michiel van der Heuvel van plantenkwekerij Aris in Aalsmeer spreekt zelfs van een ’inkoopcrisis’. „De afgelopen jaren ging in Taiwan veel uitgangsmateriaal door tyfonen verloren. Wij moeten hard vechten om de aantallen en de kwaliteit die wij

Teler Ted Prins van De Palmentuin in Honselersdijk spreekt van een gezond tekort dat de prijzen van pachira heeft doen stabiliseren. Hij verwacht ook nog geen overschot in de eerste helft van 2015. „Wij hebben ze in elk geval pas weer vanaf half maart.” Van der Heuvel vertelt dat Aris in de belangrijke januarimaand genoeg leverbaar heeft voor vaste klanten. ,,Maar wij hebben nog niks over.” Over de verdere toekomst maken de telers zich echter geen illusies. Prins: „Het kan ook zo weer de andere kant op schieten. In Taiwan wordt nu met het uitgangsmateriaal goed geld verdiend, dat trekt nieuwe spelers aan. Als het weer een paar jaar goed blijft, kunnen we in 2016 of 2017 zo weer geconfronteerd worden met overschotten.” ■

Verkochte aantallen en middenprijs van de kamerplant Pachira aquatica via FloraHolland van 2008 tot en met 2013. 1 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 29

Bedrijf: Bloemenbureau Holland Aanleiding: Kerstboom eruit, Kamerplant erin!

Monique Kemperman Wat gaan jullie deze keer doen? „Zoals je weet doen we ieder jaar de actie Kerstboom eruit, Kamerplant erin! Intussen kennen veel mensen het fenomeen. Dit jaar hebben we daarom een bijzonder filmpje gemaakt om mensen eraan te herinneren dat ze de kerstboom kunnen vervangen door een kamerplant. In het YouTube-filmpje laat illusionist Hans Klok een kerstboom verdwijnen en tovert er een kamerplant voor in de plaats.”

Hoe zetten jullie het filmpje weg? „We zetten het online weg. Het filmpje wordt ondersteund door YouTubeadvertenties en advertenties op Facebook. En we hebben bloggers aangeschreven in de hoop dat ze er aandacht aan besteden. Zelf verspreiden we het filmpje via onze sociale mediakanalen. Afgelopen maandag ging het filmpje live in Nederland. We hebben er ook een Franse en Duitse tekst onder gezet. Vandaag gaat het filmpje in Frankrijk live en aanstaande maandag in Duitsland.”

Jullie doen ook guerrilla-acties? „We hebben nog geen zekerheid over de plaatsen en data. Wat ik wel kan vertellen is dat we het idee hebben om in twee steden de grote stadskerstboom te verwijderen en te vervangen door kamerplanten die mensen dan kunnen afhalen. Aan de kamerplanten komt een sticker of kaartje met het verzoek aan mensen om de omruilactie op Facebook te zetten. Ook gaan we op het hoofdstation in Berlijn de kerstboom weghalen en daar komt een stellage met kamerplanten voor in de plaats.”

Hoe bekend is de Nederlandse slogan? „De slogan Kerstboom eruit, Kamerplant erin! en het fenomeen zijn bekend, maar dat wil niet zeggen dat iedereen eraan meedoet. Mensen missen hun kerstboom als deze weg is, maar dat wil niet zeggen dat er een kamerplant voor in de plaats wordt gezet. Uit onderzoek in Nederland blijkt dat een kwart van de mensen dat daadwerkelijk doet. Via deze campagne hopen we uiteraard te bereiken dat meer mensen dat gaan doen.”

Wat kunnen we dit jaar verder van BBH verwachten? „We hebben de EU-campagne Woonplant van de maand en daarnaast ontwikkelen we andere plantenactiviteiten. Met bloemen gaan we in ieder geval verder met de EU-campagne Lievelingsbloem, de Bloemenagenda en een vervolg op The Flower Effect. Ook zijn we bezig met het opzetten van een geïntegreerde campagne voor tuinplanten. In deze campagne worden zowel boomkwekerijproducten als terras- en balkonplanten meegenomen.”

29-12-14 15:27

Lampen klaar voor recycling Een medewerker van Raymax in Monster verzamelt groeilichtlampen om ze te laten

gerecycled.

n de glastuinbouw worden jaarlijks bijna een miljoen lampen verkocht. Sinds het Besluit Elektrische Apparatuur zijn installateurs verplicht om deze producten weer in te zamelen. Gasontladingslampen vallen namelijk onder het chemisch afval omdat ze schadelijke stoffen bevatten. Om te voorkomen dat deze in het milieu terechtkomen, wil Wecycle ze graag terug in een ongebroken staat. „Van het totaal aantal verkochte lampen in Nederland zien wij ongeveer 35% terug”, zegt Jeroen Bartels, manager bij Lightrec, de organisatie die namens de producenten verantwoordelijk is voor de inzameling en verwerking. „Ik heb de indruk dat het in de glastuinbouw heel goed gaat met het inzamelen van gebruikte lampen. De meeste installateurs die assimilatielampen vervangen zijn aangesloten bij Wecycle.” Dat geldt ook voor Raymax, dat gespecialiseerd is in onderhoud en service aan groeilichtinstallaties. Wecycle haalt de lampen gratis op bij de installateur, maar als een tuinder zelf lampen verwisselt kan hij ze ook gratis laten ophalen, mits het er 300 of meer zijn. Kleinere partijen kan hij inleveren bij de installateur of bij de milieustraat van de gemeente. „Er zijn voor de teler helemaal geen kosten aan verbonden”, zegt Bartels. Lampen bestaan grotendeels uit glas, metaal en kunststof. Daarvan is 95%, vooral het glas en het metaal, opnieuw te gebruiken of op een andere manier nuttig toe te passen. <

Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Lampen recycling.indd 30

1 (2015)

24-12-14 15:14

1 (2015)

Lampen recycling.indd 31

24-12-14 15:14

Resistentieveredeling moet naar een hoger plan In groenten is het al gemeengoed, maar in de meeste siergewassen staat het nog in de kinderschoenen: resistentieveredeling. Toch wordt dit be-

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

n de groenten heeft resistentieveredeling de laatste jaren een grote vlucht genomen. Bij 90% van de kwekersrechtaanvragen gaat het om ingebouwde resistenties tegen pathogenen. In de sierteelt krijgt resistentieveredeling nog weinig aandacht. Dat moet anders, dachten Naktuinbouw en Plantum. Samen met een aantal veredelaars onderzochten zij of het mogelijk is om de resistentieveredeling te stimuleren. En ook om te zien of veredelaars bereid zijn om op dit gebied samen te werken. Voor nader onderzoek heeft de veredelingssector inmiddels vier gewassen met een aantal pathogenen voorgedragen. Dit heeft tien combinaties opgeleverd van gewassen en hun pathogenen (zie tabel). Het doel van Naktuinbouw en Plantum bestaat uit twee onderdelen: de oprichting van een

Achtergrond

Gewassen en ziekten

Gewas

Resistentie.indd 32

pathogenenbank en de ontwikkeling van een toetsprotocol voor deze pathogenen.

Er zijn allerlei redenen waarom resistentieveredeling veel sneller is gegaan in de groenteteelt. Allereerst is de afwezigheid van het residu op het product daar veel belangrijker. Dat is overigens tijdelijk, want deze eis komt er ook in de sierteelt aan. Ten tweede zijn veredelaars in de groentesector groter en hebben ze veel meer kapitaal. En ten derde gaat resistentie inkruisen in groenten vaak makkelijker dan in siergewassen. Dat heeft mede te maken met het aantal sets chromosomen. Groenten als tomaat, komkommer en paprika zijn diploïd, wat betekent dat ze slechts twee sets chromosomen hebben. Siergewassen zijn vaker polyploïd. Chrysant is bijvoorbeeld hexaploïd; deze heeft zes sets van dezelfde chromosomen. Dit maakt het inkruisen en volgen van eigenschappen een stuk ingewikkelder.

zegt Thijs Simons, senior beleidsmedewerker sierteelt en onderzoek bij Plantum. De eerste stap in het haalbaarheidsonderzoek was of de sierteeltveredelaars willen samenwerken in de ontwikkeling van gecertificeerde toetsen. Inmiddels zijn er vier besprekingen geweest met veredelaars van roos, chrysant, lelie en phalaenopsis. In totaal gaat het om zo’n vijftien bedrijven. „Uit elke bespreking blijkt dat de bedrijven interesse hebben in het ontwikkelen en certificeren van toetsen”, aldus Simons. De vervolgstap is dat er projectideeën worden geformuleerd en gezocht wordt naar financiële ondersteuning, zodat de toetsen ontwikkeld kunnen worden. Deze ideeën worden voorgelegd aan andere veredelaars. De resultaten van het project zijn openbaar, maar ze komen eerst beschikbaar voor de bedrijven die eraan bijdragen. Met een vertraging van ongeveer een jaar zullen ze ook voor de andere veredelaars beschikbaar komen. Nederland telt ongeveer 200 sierteeltveredelaars.

Collecties pathogenen

Toetsmethoden

In de groenteteelt bestaan collecties van pathogenen waar veredelaars gebruik van kunnen maken om hun zaailingen en nieuwe selecties te testen. Deze pathogenen worden bewaard bij Naktuinbouw en bij de veredelaars zelf. Zij houden de collectie gezamenlijk in stand. In de sierteelt wordt hier door een aantal veredelaars van grotere gewassen hard aan gewerkt, maar verder staat het nog in de kinderschoenen. „De ziekten zijn wel bekend, maar een geordende, centrale collectie met alle fysio’s bestaat er nog niet. Ook zijn er geen gecertificeerde toetsingsmethoden”,

„Het doel van de toetsmethoden is dat veredelaars snel kunnen beoordelen of een plant resistent is”, zegt John van Ruiten, directeur van Naktuinbouw. „Daarvoor gaan we pathogenen isoleren. Met die isolaten maken we een goed toetsprotocol. Hoe ga je planten besmetten? Hoe meet je hoe ziek ze zijn? Hoe voorkom je dat je uitvallers ten onrechte aan de ziekte toeschrijft? Of dat je zieke planten over het hoofd ziet?” Hierbij gaat het nog niet om geavanceerde DNA-technieken. „Eerst wordt er bij de tien plant-ziektecombinaties gekeken welke ziekten er precies zijn en wat ze doen in de

Groenteveredeling

1 (2015)

24-12-14 15:14

Foto: NaktuINbouw

Paprikaplanten worden met virus besmet om op resistentie te beoordelen. In de groenten heeft resistentieveredeling een grote vlucht genomen.

plant. Vervolgens kunnen de veredelaars op zoek gaan naar resistente rassen. Als dat is gebeurd, kan de resistentie in de rasbeoordeling worden opgenomen. Daarna pas komt de achterliggende genetica in beeld.” Pas in een veel later stadium wordt het wellicht mogelijk om met merkers de genen te identificeren die bij de resistentie zijn betrokken. Genetische modificatie blijft helemaal buiten beeld, verzekert Thijs Simons. Een van de redenen om weinig aandacht te besteden aan resistentieveredeling zou zijn, dat siergewassen een korte omlooptijd hebben. Simons vindt dat geen goed argument. „In de groenten is de omlooptijd net zo snel. Je moet ervoor zorgen dat je de resistentie niet in één ras inbouwt, maar vroeg in het kruisingsschema. Zo kun je er verschillende resistente lijnen uit halen.”

Chrysantenteelt Enkele chrysantenveredelaars selecteren al jarenlang op resistenties. Zo toetst Royal van Zanten op de quarantaineziekte Japanse roest, bodempathogenen en insecten. Deze veredelaar ziet het inbouwen van resistenties als een belangrijk onderdeel van haar veredelingsprogramma. „Ziektenbestrijding kost de teler geld, bovendien wordt het steeds moeilijker”, ziet Sjoukje Heimovaara, directeur onderzoek en veredeling. „Daarom kiezen telers steeds vaker voor rassen met 1 (2015)

Resistentie.indd 33

een verhoogde resistentie. Maar wat betekent die resistentie? Bedoelen wij hetzelfde als onze concurrenten? En wat kan de teler verwachten van een resistent ras? Hoe gaan we om met klachten als de resistentie wordt doorbroken door een agressievere fysio van het pathogeen? Daarom willen we met de hele sector nagaan welke fysio’s er zijn en afspreken hoe we dat testen. Zodat de klant precies weet wat hij in handen krijgt. In de groenteteelt is dat duidelijk. In de sierteelt ontbreekt die kennis nog.”

’Resistentie’ is niet het goede woord, vindt Ron Schoutsen, manager kwaliteit en onderzoek bij Dekker Chrysanten. Dit bedrijf doet veredeling, vermeerdering en teelt. „Absolute resistentie bestaat niet. Er zijn altijd omstandigheden waarbij een pathogeen of een nieuwe variant kan toeslaan, en dan kunnen er claims volgen. Daarom spreek ik liever van een verminderde gevoeligheid.” Volgens Schoutsen letten telers bij hun rassenkeuze nog weinig op resistentie. „Ze kijken vooral naar de sierwaarde. Meestal worden dergelijke ontwikkelingen gestuurd door de handel. Op dit moment is er nog weinig vraag naar, maar dat kan snel veranderen.” Zo wil Intratuin over zes jaar vrij zijn van negen residuen die Greenpeace heeft aangegeven. Daar vallen enkele neonicotinoïden

onder. Ook de Duitse supermarktketen Rewe wil in 2016 nog alleen residuvrije bloemen en planten in de schappen. Bovendien wordt het steeds lastiger om ziekten en plagen chemisch te bestrijden, omdat het middelenpakket kleiner wordt. Als er dus een vraag komt naar resistente rassen, dan moeten die rassen wel beschikbaar zijn. Een ras ontwikkelen kost enkele jaren. „Zeker als je gericht een eigenschap wilt inkruisen”, weet Schoutsen. „Daarom is het goed om er op tijd mee te beginnen.” „Dit gaat internationaal belangrijk worden”, verwacht Naktuinbouw-directeur Van Ruiten. De Nederlandse veredeling is leidend in de wereld. Om dat te blijven moet ze innovatief zijn. Met resistente rassen kun je duurzaamheid tastbaar maken en claimen. <

In het kort ■

24-12-14 15:14

Cursus Het Nieuwe Telen oogst succes

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

e kwamen er achter dat Het Nieuwe Telen geen kwestie was van kennis overbrengen, maar van gedragsverandering. Daarom heeft Kas als Energiebron deze cursus opgezet”, vertelt Jan Voogt, onderzoeker bij Hoogendoorn Growthmanagement. Samen met adviseur Peter Geelen heeft hij de groepen in het eerste jaar begeleid. In het eerste jaar hebben 185 telers meegedaan. Ook zijn er sessies geweest waarin 60 adviseurs zijn bijgepraat. Ongeveer 70 telers hebben de cursus afgerond; de rest is nog bezig. De eerste ervaringen zijn positief, blijkt uit de enquête onder de deelnemers (zie kader). Van hen waren 36 zo enthousiast dat ze zich voor volgend jaar weer hebben ingeschreven. De cursus Het Nieuwe Telen kost het volgend jaar € 725 voor acht bijeenkomsten. Het programma Kas als Energiebron legt

daar nog een keer hetzelfde bedrag bij. Voor cursisten zit de meeste investering in de tijd. Ze zijn er gemiddeld 40 uur mee bezig. Volgens Aat Dijkshoorn, projectleider Het Nieuwe Telen bij LTO Glaskracht, hebben telers de cursus binnen een week terugverdiend als ze de tips in de praktijk toepassen. Daar is geen nieuwe kas voor nodig. „Het verbaast me wat mensen kunnen bereiken zonder investeringen in extra apparatuur.” Sterker nog, luchtbehandelingskasten bieden minder meerwaarde dan gedacht en worden dan ook niet zo veel meer verkocht. „Vooral in de groenteteelt hoor ik dat mensen met 5 tot 10% minder gas toe kunnen”, zegt Dijkshoorn. „Voor een deel ligt dat aan het zachte weer, maar ook doordat ze meer schermen en minder buis gebruiken.” Bij Het Nieuwe Telen wordt altijd gehamerd op een goede luchtbeweging om het gewas actief te houden. Echter, ook

Achtergrond Op de enquêteformulieren na de cursus konden telers een opmerking plaatsen. Een De plant kan meer hebben dan we denken. Denk vanuit de plant zelf in plaats vanuit het klimaat. Meer schermgebruik met luchten boven het scherm leidt tot lager energieverbruik en hetzelfde of een beter kasklimaat. Onder een scherm kun je lager vocht realiseren dan zonder schermen. Hogere etmaaltemperaturen hoeven niet ten koste te gaan van je gewas. Plantbelasting is een bepalende factor voor de balans in de plant.

Warmer telen met meer isolatie vind ik een mooie gedachte waar we zeker wat mee gaan doen.

Cursus HNT.indd 34

in kassen zonder ventilatoren is al enige energiewinst te boeken. Volgens Dijkshoorn is al een hele stap te zetten door het doek meer gesloten te houden en minder buis te gebruiken.

De meeste cursusgroepen van vorig jaar zijn ontstaan vanuit de groenteteelt. Die sector heeft al iets langer ervaring met Het Nieuwe Telen. Bovendien is het in de groenten makkelijker. De teelt begint in de winter. De plantjes zijn dan nog klein en verdampen weinig. Daardoor is het makkelijker om zwaar te isoleren. In de sierteelt verdampt een vol gewas in de winter meer vocht. Daardoor moet er meer vocht worden afgevoerd. In potplanten worden wel al spectaculaire resultaten gehaald, aldus Dijkshoorn. Op dit moment hebben twee groepen in de sierteelt hun laatste bijeenkomsten. Dit jaar gaan vijf nieuwe groepen van start; de verwachting is dat er uiteindelijk zeven groepen in de sierteelt gaan draaien. Aanvankelijk bestonden de groepen uit zes personen, maar komend jaar wordt dat uitgebreid naar tien tot twaalf personen. De groepen voor het eerste half jaar zijn al vol. Er worden extra trainers opgeleid om aan de vraag te kunnen voldoen. Ook komt er een reeks kantinebijeenkomsten waarbij telers kunnen kennismaken met de beginselen van Het Nieuwe Telen (zie overzicht kantinebijeenkomsten).

De cursus Het Nieuwe Telen telt acht bijeenkomsten. Hoewel er een heleboel zaken worden uitgelegd, is de grondge1 (2015)

29-12-14 12:46

Foto: JoeF SleegerS

dachte eenvoudig. Vocht afvoeren kost altijd energie, hoe dan ook. Vanuit natuurkundig oogpunt gezien wordt er in een kas meer vocht geproduceerd dan er wordt afgevoerd. De traditionele maatregel is dan: de buisverwarming aan, een kier in het scherm en de ramen open. Daardoor gaat de plant echter nog meer verdampen, en moet er nog meer vocht worden afgevoerd. Dit is een vicieuze cirkel die veel energie kost en weinig oplost. Het Nieuwe Telen werkt andersom. Door het scherm dicht te houden kan er vocht

Misverstanden „Het traditionele telen is gebaseerd op een aantal misverstanden”, meent Jan Voogt, die eveneens de cursussen leidt. „Telers willen bijvoorbeeld de temperatuur in de nacht zo laag mogelijk houden om dissimilatie te voorkomen. Dit is echter ongunstig voor de afvoer van vocht. Hoe groter het temperatuurverschil tussen onder en boven het doek, des te meer vocht er wordt afgevoerd van onder naar boven het scherm. Dus moeten telers gedurende de nacht weer stoken om het vocht af te voeren. Benut de warmte van overdag om de kas in de nacht op temperatuur te houden. En laat de energie in de nacht geleidelijk ontsnappen om het vocht af te voeren. Het grote misverstand hier is dat dissimilatie negatief is voor de plant. Dit is een misverstand waarin men elkaar altijd heeft bevestigd. Dissimilatie is namelijk nodig om de plant te laten groeien. Probeer de

Feiten

79% positief 9% neutraal 11% negatief

77% positief 21% neutraal 2% negatief

48% ja 38% misschien 14% nee

1 (2015)

Cursus HNT.indd 35

condenseren tegen het koude kasdek. Als het boven het kasdek te vochtig wordt, kunnen de ramen een klein beetje open. Daarna mogelijk een heel kleine kier trekken, van 1 of 2%. Pas als allerlaatste stap, als de kas te veel afkoelt, kan de buis aan. „Veel tuinders zijn verbaasd dat dit werkt”, zegt Peter Geelen, die de cursussen leidt. „Ze stoken minder en hebben toch minder problemen met vocht.”

plant overdag zoveel mogelijk assimilaten te laten vormen, en geef hem dan ’s nachts de gelegenheid om er wat mee te doen. En laat de plant niet te ver afkoelen, want dan zet je de verwerking van de suikers stil.” Het oude patroon is echter moeilijk los te laten, ervaart Geelen. „Telers zien wel in dat Het Nieuwe Telen mogelijkheden biedt, maar ze durven dit niet toe te passen op het eigen bedrijf. Kas als Energiebron gaat daarom veel initiatieven nemen om te laten zien dat de nieuwe strategie veilig werkt.” <

Service

ringen.

20 jan

Drenthe

20 jan

oostland

Business Centrum Klazienaveen Bouwman Anturium

29 jan

Westland

locatie volgt

10 feb

gorinchem

tuinbouw relatiedagen

12 feb

gorinchem

tuinbouw relatiedagen

29-12-14 12:46

Beweging in sortiment violieren Leveranciers van uitgangsmateriaal besteden de laatste jaren nieuwe aan-

Harmen Kamminga

p de kwekerij van Anton van der Hout in ’s Gravenzande zijn begin december weer de eerste vakken met violieren geplant. Komend voorjaar verwacht de teler zijn afnemers te verblijden met een betere crèmekleurige violier, met steviger blad: Mathilda. Het gaat om een nieuw ras, en dat is volgens Van der Hout best bijzonder: „Ik teel nu zo’n twintig jaar violieren en van deze kleur teelde ik al die tijd nog hetzelfde oude ras. Van sommige andere kleuren trouwens ook.’’ Van der Hout beproefde de crèmekleurige van marktleider Florensis al op kleine schaal. Op basis daarvan verwacht hij dat het nieuwe soort in de teelt iets minder ’ondereind’ geeft.

Daniël Jonker, vertegenwoordiger bij Florensis, noemt naast de crèmekleurige ook een wit en een lichtroze ras als commerciële pre-introducties voor komend voorjaar. „De crème is duidelijk uniformer dan het bestaande ras, de witte en lichtroze geven naast betere uniformiteit en kwaliteit bij wat hogere temperaturen toch een goede aarlengte.’’ Jonker benadrukt dat de recente productontwikkeling behoort tot de eerste resultaten van echt nieuwe kruisingen die partner PanAmerican Seed/Kieft Seed heeft gemaakt. Violier is voor Florensis Cut Flowers na lisianthus het tweede belangrijke snijbloemengewas, waarvan het aantal jonge planten fors groeide door de fusie met Van Klink in 2011. „Zoiets geeft nieuwe ruimte om te investeren in veredeling en productontwikkeling”, aldus Jonker. ,,Komend seizoen gaat een aantal klanten de nieuwe rassen op grotere schaal testen en andere

violier.indd 36

telers proefsgewijs. In 2016 verwachten we de hoeveelheid Elite-zaad van deze nieuwe rassen voldoende te hebben opgeschaald voor een bredere uitgifte.’’

Verbeterde rassen De verbeterde rassen in drie belangrijke kleuren werden dit jaar al voorafgegaan door een nieuw abrikooskleurig ras, brengt Jeroen Gitzels in herinnering. De veredelaar van PanAmerican/Kieft bevestigt dat na een stagnatie van enkele jaren sinds 2010 weer op aanzienlijke schaal veredeling plaatsvindt bij violier. Dat wil overigens nog niet zeggen dat bloemenhandelaren de komende jaren verwend worden met ongekend nieuwe violieren. „Eerste inzet is consolidatie van het assortiment’’, aldus Gitzels. „Op dit moment zijn nog heel veel rassen op de markt. Aan veel van die rassen mankeert het een en ander en verschillende kleuren zien er soms heel verschillend uit qua plantopbouw. Wij zetten in op een compleet kleurenpalet van sterke, uniforme en onder veel omstandigheden goed bruikbare rassen. Veel violieren worden verhandeld in een mengboeket. We komen dus het verst met violieren als alle kleuren zowel in uiterlijk als in teelteigenschappen onderling zeer vergelijkbaar zijn.”

Fusariumresistentie Jonker en Gitzels zouden verder erg graag fusariumresistente violieren introduceren. „In Nederland stomen veel telers na elk teeltrondje en dat is een grote kostenpost. Maar vooral voor onze klanten op de Britse eilanden is fusarium in de teelt een groot risico, omdat de mogelijkheden voor grondstomen daar beperkt zijn”, schetst Jonker.

Gitzels noemt het testen van fusariumresistentie in de veredeling echter erg lastig binnen de voor een siergewas als violier (matthiola) beschikbare budgetten. „Insteken op een zo goed mogelijke fusariumtolerantie is in de praktijk het hoogst haalbare.’’ Hoog op de verlanglijstjes van telers en dus ook van de plantenleveranciers en veredelaars, staan soorten die ook onder warmere teeltomstandigheden in het latere voorjaar voldoende lengte maken en niet te ’propperig’ knoppen of de bloei uitstellen. Volgens Jonker en Gitzels worden op dit punt in de veredeling de laatste tijd goede vorderingen gemaakt. Evanthia Seeds & Plants in Monster heeft in 2014 de veredelingsoppervlakte voor matthiola meer dan verdubbeld, aldus veredelaar Mark Oosenbrug. Hij richt zich op meer taklengte bij gelijke teeltduur en zware takken. „In 2015 beproeven we op kleine schaal uit eigen veredeling wit, crème, lavendel en apricot. Telers kunnen die in 2016 testen. De kleuren diep blauw, rose, pink en paars testen we in 2016 en die zijn mogelijk in 2017 in grotere aantallen beschikbaar.’’

Andere boeg Noordam Plants in ’s Gravenzande lijkt het met het witte ras Avalanche over een andere boeg te gooien. „Avalanche is een geval apart’’, erkent vertegenwoordiger Jan Noordam. Het soort is veredeld in Japan, waar de violierenteelt groot is, maar volgens Noordam heel anders wordt aangepakt dan in Europa. „Het soort is veel beter houdbaar dan de Noord-Europese types. En je oogst ze in een heel ander seizoen. Met dit soort kun je vanaf half oktober tot april met prima kwaliteit aan de markt zijn.’’ Noordam ziet deze violier dan ook als een goed 1 (2015)

24-12-14 15:14

Foto: Hans neeFjes, noordam Plants, FlorensIs

Opera Debora De komende jaren komt een verbeterd sortiment violieren beschikbaar; nieuwe kleuren, uniformer en kwalitatief beter. Dit voorjaar bloeien de

alternatief voor een najaars- en winterteelt. De camerasortering bij Noordam kan voorlopig alleen van Avalanche een voldoende hoog percentage ’dubbele plantjes’ selecteren. „Bij de Europese types is enkel- en dubbelbloemigheid eenvoudig te onderscheiden aan licht of donker blad. De Japanse types hebben allemaal donker blad en zijn daardoor veel moeilijker te selecteren. In Japan gebeurt die selectie vaak heel secuur handmatig. Dat is voor ons geen optie. Wij beperken ons voorlopig tot wit en gaan hiermee de handel aantonen dat je ook in het najaar goede violieren kunt kopen.’’ Voorlopig lijken nog niet alle violierentelers in Nederland overtuigd van de levensvatbaarheid van een najaarsteelt met maar één kleur. Of van de teelteigenschappen van de witte Avalanche. „Ik heb de indruk dat het oude Japanse soorten zijn die opnieuw onder de aandacht worden gebracht’’, reageert bijvoorbeeld Jan van Dijk van de firma Bosdijk in Nieuwe Wetering. „En ten opzichte van de soorten die wij gewend zijn, vind ik de teelteigenschappen van Japanse soorten eigenlijk niet zo denderend.’’

Seizoensbloemen „Tot en met mei doe ik niks met violieren’’, stelt bijvoorbeeld bloemeninkoper Wilco 1 (2015)

violier.indd 37

Termeij van FleuraMetz resoluut. „Violieren zijn echte seizoensbloemen. Na de tulpen kijken onze klanten er jaarlijks weer naar uit. Dat moet je volgens mij zo houden, want dat seizoensmatige maakt violier interessant.’’ Vincent Romijn van GEDI is het daar mee eens. „Tuurlijk, op Schiphol kun je ook het hele jaar door tulpen verkopen, maar dat is maar een heel klein deel van de markt. Verreweg de meeste klanten zullen violieren blijven vragen in het traditionele seizoen. Daar moeten wij als leveranciers op blijven aansluiten.” Voor Intergreen koopt Wim Bom nu graag Avalanche. „Dit is een heel goed wintersoort. Naast de sierwaarde blijken de transporteerbaarheid en houdbaarheid erg goed. Ik hoop dat snel meer kleuren met deze eigenschappen beschikbaar komen.’’

Breder kleurenspectrum Bloemenhandelaren zien graag meer violieren met mooi donker blad die goed blijven en niet gaan smetten als met Hemelvaart of Pinksteren de temperaturen plotseling de pan uit rijzen. Verbreding van het kleurenspectrum kan interessant zijn. „Het is allemaal nogal wit, roze en lavendel’’, vindt Romijn. „Andere kleurtjes zijn er wel,

maar klanten begrijpen echt niet waarom ze daar zoveel meer voor zouden moeten betalen. Als je die oranje, gele of rode beter, gemakkelijker of goedkoper te telen maakt, ga je daar misschien nog eens wat marktverbreding zien.” Op jaarbasis worden bij FloraHolland ruim 35 miljoen violieren verhandeld, afkomstig van zo’n tachtig telers. Volgens Jonker moet allereerst het rendement verbeteren. „Voor de Nederlandse teelt zien wij dat de markt gebaat is bij een constante aanvoer. De prijsvorming wordt de laatste jaren regelmatig negatief beïnvloed door piekaanvoer. Het is natuurlijk een vrije markt, maar een betere afstemming tussen vraag en aanbod lijkt mij voor iedereen wenselijk.’’ <

In het kort ■ De crèmekleurige Mathilda van Florensis is de eerste uit een serie uniformere violieren. ■ Noordam Plants zet de Japanse Avalanche in als beter houdbare cultivar voor najaarsteelten. Evanthia komt in 2015 met verbeterde rassen. ■ Handel waardeert marktverbreding en vernieuwing, mits er uniformiteit is in aanvoer,

24-12-14 15:14

Teelttips KasprOducTen sortimentskeuze Bij productkeuze voor in de kas te telen zomerbloemen, degene die afkomstig zijn van vaste planten, moet rekening gehouden worden met de koudebehoefte van deze gewassen. Veel vaste planten hebben een hoeveelheid kou nodig, om na de rustperiode weer goed te kunnen groeien. Wordt de periode niet gehaald, dan zal het gewas in het voorjaar wel gaan

HyacinT Koudeperiode Bij het broeien van nietgeprepareerde hyacinten op potjes gelden de volgende koudeperioden voor bollen opgeplant rond half december direct uit de 25°C: ■ 9 weken: Pink Pearl, White Pearl, Blue Pearl, Purple Sensation, Splendid Cornelia en Minos. ■ 10 weken: Carnegie,

lelie Tripsschade Op diverse kwekerijen is nog tripsschade waarneembaar in het gewas. Vooral wanneer u gevoelige cultivars broeit is het oppassen geblazen. Meestal is er schade in het blad, maar soms ook

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38

ZOmerBlOemen

groeien, maar een zwak en ongelijk gewas geven. Vooral vroege gewassen als bijvoorbeeld Alchemilla, sommige soorten pioenroos en vroege Veronica soorten hebben hier vrij veel last van. Vaak is er best wat informatie bekend over de ’uit te proberen’ gewassen. Deze informatie goed nazoeken is veel goedkoper dan een nieuw gewas in de kas proberen en de fouten te maken

die in het verleden al zijn gemaakt. Soms is het vrij logisch dat een bepaalde vaste plant nog niet in de kas geteeld wordt.

Aiolos, Fondant, Delft Blue, Blue Star, China Pink en Purple Star. ■ 11 weken: Jan Bos en Woodstock. Opmerking: cijfers zijn gebaseerd op praktijkervaring.

aflopend van 9 tot 5°C is geweest. Als de kuiltemperatuur lager wordt dan 5°C is het beter de koudeperiode te verlengen. Het is ook mogelijk de opgeplante bollen vanuit de kuil in een cel te zetten bij een temperatuur tussen de 5 en 7°C. De spruiten zullen dan beter strekken dan in een te koude kuil. Vaak is twee-drie weken cel al voldoende.

Deze koudeperioden gelden alleen als de bollen zijn opgeplant in een bewortelingsruimte bij 9°C. Verlaag de temperatuur naar 5°C als de pennen te lang worden. Voor in de kuil opgeplante bollen gelden dezelfde koudeperioden, mits de kuiltemperatuur

in de bloem (Alma Ata bijvoorbeeld). Wanneer u gevoelige lelies broeit, is een strikte preventieve bestrijdingsstrategie aan te bevelen. Veelgebruikte middelen tegen trips zijn Mesurol (mag maar 1 x per jaar!), Actara, Admire, Kohinor, Sumicidin, Vertimec en Conserve. Verder is het verstandig om goed het etiket te lezen. Veel middelen kennen namelijk beperkingen ten aanzien van het aantal toepassingen.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Onkruid Vaak schiet een laatste onkruidbestrijding buiten er bij in, omdat het weer net niet optimaal genoeg is om het onkruid echt voor opkomst van het gewas dood te kunnen spuiten. Middelen als Basta en Finale behoeven in de winter een ander optimaal weertype dan in de zomer. Leidraad is dat het te behandelen onkruid zo groeizaam mogelijk moet zijn. In de zomer is dit in de avond als de scherpe zon weg is, of bij bewolkt weer. In de winter is dit juist midden op de dag als de zon fel schijnt. Bij beide middelen moet de concentratie in de spuitvloeistof voldoende hoog zijn (minimaal 1%, dus 1 l per 100 l). Voeg ook minimaal 2 kg ureum op 1 l spuitmiddel toe. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

narcis Voortrekken Kisten in een licht verwarmde ruimte voortrekken, maakt het mogelijk één à twee trekken meer te doen. Let op de gelijkmatigheid van de temperatuur in de voortrekruimte. Temperatuurverschillen leiden later in de kas tot verschillen in gelijkmatigheid van het gewas. Afhankelijk van de spruitlengte varieert de tijd

Bodembederf

Bemesting

Deze tijd van het jaar kan de structuur van klei en zavelgronden makkelijk verpest worden door berijden met te zware trekkers en bewerking van te natte grond. Probeer op deze bodems dan ook zo droog mogelijk af te telen zodat de grondbewerking voor de volgende teelt onder zo optimaal mogelijke omstandigheden uitgevoerd kan worden.

Omdat nu relatief weinig water wordt gegeven, is er makkelijk sprake van gebrek, zeker als een lange periode (twee tot zes weken) niet gegoten wordt. Daarom is het op zwaardere grondsoorten aan te bevelen voorraadbemesting te geven voor de grondbewerking. Vaak worden hiervoor organische mestkorrels gebruikt en de ervaringen hiermee zijn goed. Indien gewenst is er aanvulling met een

die de kisten onder de tabletten of in de voortrekruimte mogen staan van 4 tot 10 dagen. Hoe langer de spruiten zijn, hoe korter de tijd is.

Oogststadium Voldoende rijp oogsten is een voorwaarde voor het verkrijgen van kwaliteit. Oogst daarom alleen narcissen met een gesprongen knop. Bewaar de geoogste bloemen hooguit 3 dagen in de koelcel. Bescherm de bloemen tegen uitdrogen door afdekken of op water zetten. DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541

kalksoort. Wanneer uw bodem rijk is aan magnesium is een magnesiumarme kalksoort aan te bevelen; wanneer uw bodem arm is aan magnesium dan is een magnesiumrijke kalksoort aan te bevelen. Het is zeker aan te bevelen om nu alle gietbeurten bij te mesten. Denk erom dat u bij hoge EC giften altijd naspoelt met voldoende schoon water. Wilfried Poland, Holland Agri Consult, 06-31698070 1 (2015)

24-12-14 15:14

Schoffelen

groene en Bonte planten actief klimaat Licht en temperatuur zijn in deze periode ongelooflijk belangrijke groeifactoren. Om nu een gewas aan de groei te houden moet er actief geregeld worden; een goede temperatuurinstelling voor de verwarming. Bij hoge buitenwaarden kan beter een hogere stooktemperatuur ingesteld worden. Een warme buis creëert al snel een goede luchtcirculatie in de kas. Dat geeft een goede gewasactiviteit en dus groei. Te lage temperatuurinstellingen creëren heel snel een licht kleurend gewas met een slappe gewasopbouw. Bij sturing van het schermdoek op buitenwaarden moeten de licht- en temperatuurdrempel van het ener-

perkgoed Bemesting koude teelten De laatste weken van dit jaar zijn zeer donker en somber voorbijgegaan. De gietfrequentie is erg laag en sommige gewassen in koude teelten staan wat lichter of vertonen gebrekverschijnselen. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van koude en een tekort aan voeding in het jongste blad. Een goede EC-gift is in deze tijd belangrijk. Laat u leiden door de EC in de pot. Bij een analyse van 1:1,5 moet die tussen de 0,8–1,0 EC zijn. Wijkt de EC belangrijk hiervan af, vraag dan advies aan uw voorlichter of toeleverancier hoe u de EC in de 1 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39

giedoek niet te hoog zijn, anders blijven die doeken de gehele dag gesloten. Uitgaande van een lichtreductie van 30% voor de kasconstructie en ± 35% voor het schermdoek komt er bij een stralingsniveau buiten van 100 watt per m² nauwelijks licht op de plant. Ze staan de gehele dag onder nachtelijke omstandigheden en teren in op hun reserves. Samengevat: bij buitenwaarden > de 5°C en weinig wind doeken overdag altijd enige tijd opensturen. Bedrijven met een extra scherm met AC folie kampen vaak met hoge vochtwaarden. Om te voorkomen dat het vochtniveau te hoog oploopt kan worden gekozen om boven het foliescherm wat extra te ventileren zodat

overtollig vocht via de perforatie in het foliescherm kan worden afgevoerd. Ook in zo’n geval is een wat hogere buistemperatuur van het bovennet vaak al voldoende om het vochtniveau in de kas wat te verlagen. Warme lucht kan veel meer vocht absorberen dan koude lucht. Een voordeel van een AC folie is dat de kastemperatuur wat hoger gehouden kan worden en vaak laat het belangrijk meer licht door dan een wat verouderd energiedoek en eventueel op hetzelfde dradenbed als het scherm geïnstalleerd worden.

pot kunt verbeteren. Stem de voeding af op de groeifase van het gewas. Een gewas in de generatieve fase kan beter wat hoger gestuurd worden in kalium, magnesium en sulfaat. Geef in de opkweekfase vooral stikstof- en calciumhoudende meststoffen. Let bij gebruik van regenwater vooral op de calciumgift. Als u liever niet te veel stikstof geeft voeg dan calcium toe in de vorm van calciumchloride. Een gewas als primula trekt snel wat licht tot geel in deze tijd van het jaar. Voor een deel wordt dit veroorzaakt door de kou, maar vaak komt het door een onbalans in de voeding van de plant. Primula vraagt veel ijzer en mangaan en beide elementen worden moeizaam opgenomen en vragen een verdampend gewas. Een

gewas met een natte potkluit is dan bijna ook niet meer bij te sturen. Een oplossing is een bespuiting met een bladmeststof, bijvoorbeeld Olega Fer of Complex van DCM, Wuxal-producten, of gewoon een ureumhoudende mengmeststof als 27+15+12 van Everris. Bladmeststoffen bevatten vrijwel altijd ureum en juist die ureum jaagt het opnameproces van de plant aan, ook van de moeilijk opneembare elementen. Wees niet bang dat de ureum de vegetatieve ontwikkeling van de plant stimuleert, de gift per m² bij het gebruik van 1,5–2,0 gr per l is namelijk te verwaarlozen. Spuit het gewas bij voorkeur in de ochtenduren als het weer het enigszins toelaat.

Arie van Bostelen, Teelt- & Bedrijfsadvies, 06-51312208

kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Zeepbel We komen elkaar tegen tijdens een open dag op een kwekerij. Hij is jong, heeft het leven nog voor zich. Terwijl onze blikken over de tafels met planten dwalen zegt hij: ‘Het is toch eigenlijk ook maar een luchtbel hè? Als er straks te veel van komt spat het zo weer uit elkaar.’ Ja, en dan is het zomaar weer 2015. Kerst, oud en nieuw, wat vliegt het toch voorbij. Alle jaaroverzichten en lijstjes zijn voorlopig weer even verleden tijd. De laatste oliebollen en appelflappen verdwijnen in de GFT-container. O, mag dat eigenlijk wel? Een nieuw jaar met nieuwe kansen en uitdagingen is geboren. Hoera! Ik weet niet of iedereen die hoerastemming deelt. Wellicht zijn de zorgen zo groot dat het juichpak voorlopig even diep in de kast is opgeborgen. Dat kan zomaar. Natuurlijk is het mooi dat het inkomen van siertelers herstellende is, maar dat zijn gemiddelden. Want pas is er nog iemand verdronken in een rivier die gemiddeld een meter diep was. Dat zegt op zich nog helemaal niks. Elk jaar is het ook weer spannend hoe de markt zich ontwikkelt. Wat doet de roebel? Niet onbelangrijk voor veel kwekers. Want een lagere energieprijs is prachtig (ehm, gas?) maar als je daardoor een veel groter bedrag moet inleveren op je omzet? Dat schiet niet echt op. En hoe zit het met de uitbreiding in jouw teelt? Natuurlijk, plantenleveranciers zijn optimistisch: ‘De markt kan het hebben.’ Jaja, eerst zien, dan geloven. En dat brengt me terug bij die zeepbel. Daar kennen we veel voorbeelden van. Internet. De huizenmarkt. Langer geleden, maar dicht bij huis, de tulpenmanie. Een overspannen waardering van een dienst of product met tot slot de ontnuchtering als de boel klapt. Het bleek alleen maar lucht te zijn. En niet eens gebakken. Bij het begin van een nieuw jaar is het goed om in gedachten te nemen dat we allemaal met lucht bezig zijn. Elk product z’n eigen zeepbel. Roos, chrysant, gerbera, matricaria, (snij-) hortensia, phalaenopsis, noem maar op. En elke zeepbel heeft z’n eigen kritische grootte. Die hangt ook af van de omstandigheden. Het weer, het economische tij, consumentenvertrouwen. Die bepalen de grootte van de bel. Maar wij, tuinders, zijn het die blazen. Doe voorzichtig.

Schneider Youngplants, 06-53281711

24-12-14 15:14

Nieuws

Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken heeft de Tweede Kamer in een debat op 18 december toegezegd de onlogica van toelating van gewasbeschermingsmiddelen onder de loep te nemen. En dit eventueel aan te kaarten in Brussel. Zij gaat niet zover om voor sierteeltsectoren een ander toelatingssysteem uit te werken. Het verzoek van een meer op sierteeltsectoren toegespitst toelatingssysteem is afkomstig van CDA-Kamerlid Geurts. Hij vindt het bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat een middel in bloemkool is toegestaan, maar niet in sierkolen (brassica). Of dat een middel in de ene potplant wel is toegestaan en in een andere niet. Door de toezegging van de staatssecretaris houdt Geurts zijn motie tot het uitwerken van een ’op de grote diversiteit van de sierteeltsectoren gerichte, grofmazigere toelatingssystematiek’ aan. „Ik vind het wel bijzonder als je op voedingsmiddelen wel een middel mag toepassen maar niet in de sierteelt. Dat bedoel ik met grofmazig. Kijk daar ook goed naar”, aldus Geurts. Dijksma zal in het voorjaar in een Ka-

merbrief tekst en uitleg geven waarom verschillen in toelatingen er zijn en of daar eventueel wel, of niet, iets aan te doen is.

LTO stelt protocol rodenticiden op De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen dat de implementatie van een Geïntegreerd Integraal Plaagdier Managementprotocol (IPM) niet mag leiden tot een toename van de administratieve lasten en nalevingskosten voor agrarische ondernemers. Door het IPM-protocol blijft de inzet van biociden tegen onder meer ratten en muizen (rodenticiden) buiten onder strikte voorwaarden toegestaan. De Tweede Kamer vindt echter dat agrarisch ondernemers niet hoeven op te draaien voor de kosten van het IPM-protocol dat vanaf 2015 wordt ontwikkeld en vanaf 2017 moet gaan gelden. Het protocol zal worden opgesteld door LTO Nederland. „Door zelf een protocol op te stellen, zullen extra lasten en administratieve lasten voor agrarisch ondernemers tot een minimum worden beperkt. Ratten- en muizenoverlast voorkom je niet met administratieve procedures. Het gaat om het nemen van de juiste werings- en preven-

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

01colofon.indd 40

Actieplan PvdD Staatssecretaris Dijksma heeft in het debat toegezegd voor 1 maart te reageren op het actieplan van de Partij voor de Dieren (PvdD). In het actieplan roept de PvdD de regering op om chemische bestrijdingsmiddelen van de markt te halen. Ze stelt dat er geen onomstotelijk wetenschappelijk bewijs hoeft te zijn om in te grijpen als er risico’s dreigen. Daarvan zijn Dijksma en haar collega Mansveld, staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, nog niet overtuigd. Beide bewindspersonen menen dat er wel degelijke juridische haken en ogen zitten aan een verbod op middelen als glyfosaat en neonicotinoïden. Daarnaast wacht de regering liever onderzoek af waaruit onomstotelijk blijkt dat er een directe relatie is tussen neonicotinoïden en vogel- en bijensterfte. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

tiemaatregelen. Daarmee kan de overlast worden voorkomen en het middelengebruik dalen. In ons protocol zullen we daarop focussen”, zegt Joris Baecke, portefeuillehouder plantgezondheid van LTO Nederland.

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

1 (2015)

24-12-14 15:15

Kasgenoten

A genda

uitreiking Tuinbouw Ondernemersprijs, Lisse. Info: www.tuinbouwondernemersprijs.nl Bijeenkomst Greenport Aalsmeer: Better Business. Info: greenportaalsmeer.nl. Workshop financieringsinstrumenten opkomende markten en ontwikkelingslanden, Den Haag. Info: www.topsectortu.nl Bijeenkomst Greenport Aalsmeer: New Business. Info: www.greenportaalsmeer.nl Dag van de tulp, breed en informatief programma over de diverse ontwikkelingen in het Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl Voorjaarsbeurs Floralis Boskoop. Info: floralisboskoop.nl Tuinbouw relatiedagen, Gorinchem. Info: www.evenementenhal.nl

FOTO: JOeF SleegerS

Binnenland

Leeftijd: 52 jaar Plaats: Berkel en Rodenrijs Teelt: Snijcymbidium Oppervlakte: 1,4 ha

Gert Bross

dijk. Info: www.vaktentoonstelling.nl FloraHolland Seasonal Trade Fair,

Hoe komt u terecht bij snijcymbidium? „Hiervoor heb ik 25 jaar gele en oranje paprika’s geteeld. In 2006 ben ik overgestapt

Energiek2020, event, Bleis Kom in de Kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl

nam. Ik kon hier niet uitbreiden. Bovendien was ik toe aan een nieuwe uitdaging. Ik heb toen bewust gekozen voor een teelt die niet eenvoudig te automatiseren valt. Want zodra een teelt met machines kan worden gedaan, dan gaat de uitbreiding snel.”

LTO Glaskracht Nederland

U hoeft niet zonodig een groot bedrijf?

Kantinebijeenkomst 20/1 Berkel en Rodenrijs, 29/1 Westland, 10/2 en 12/2 Gorinchem. Thema: energiebesparing zonder investeren. Gewasbijeenkomst poinsettia. PlantgezondheidEvent, Bleiswijk.

„Nee, ik heb niet de behoefte om leiding te geven aan een grote ploeg mensen. Ik hou hoogseizoen komen nog enkele zzp’ers en een parttime medewerkster.”

Wat vindt u leuk aan deze teelt?

Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl uitgevonden. Dat is een soort steekkar om grote cymbidiumplanten te verplaatsen. Er

Buitenland IPM Essen, Duitsland.

Valt er iets te verdienen in deze teelt?

Myplant & Garden, beurs, Italië, Milaan. Info: www.myplantgarden.com

„In het begin kon ik hier nog geld mee verdienen. Maar de laatste paar jaar is het puur overleven. Sommige collega’s redeneren: er gaan een paar tuinders afvallen, en dan ontstaat er ruimte. Ik vind dat we het daar niet van moeten hebben. Eén procent meer

Flowers & Hortech Ukraine,

Hoe ging de verkoop met kerst? hart vast voor Moederdag. Dan gaan er normaal gesproken veel takken naar Rusland. Maar de roebel is de helft in waarde gedaald. Dat wordt een groot probleem. We den ken dat we Poetin dwars zitten, maar dat is niet zo. We zitten de mensen daar dwars. Daar schiet niemand iets mee op. Dat moeten we anders zien op te lossen.”

Nooit spijt gehad van de overstap? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

1 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 41

Foto’s

ook veel over paprika’s en cymbidiums. Ik zeg wel eens dat dit punten kan opleveren

Filmpjes

29-12-14 12:46

BETONPAD VOOR CONTAINERVELD

Vastzetsysteem betonplaat

Digitale EC-meter EC-95INST Voor het meten in water of direct in de grond (pot). Temperatuur automatisch gecompenseerd, automatische ijking en data opslag.

Voor uitgebreide informatie:

www.meten.nl

/i °\Êä{£ÈÊÎ ££{ÇÊUÊ v JÃV i iÛ Ã°

E-mail: info@nieuwkoopbv.nl Tel. 0297 325836

WWW.SCHELLEVIS.NL

MUSTANG DEMOLITION MAAKT EEN NIEUWE START! Jan Olsthoorn heeft Mustang Demolition verkocht, waarmee een nieuwe start is gemaakt. Vanaf de nieuwe locatie in De Lier worden de werkzaamheden aangestuurd door Jan van Beusichem en blijft Mustang Demolition dezelfde kwaliteit leveren in de totaalsloop van tuinbouwbedrijven!

0174 64 20 40 INFO@MUSTANGDEMOLITION.NL OUDE LIERMOLENWEG 10/A - DE LIER

KUMA II B.V. Industrieweg 17-21 • 4181 CA Waardenburg Telefoon +31 (0)418 - 652544 • Fax +31 (0)418 - 652084 E-mail sales@kumaplastics.nl

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

uw o ud e o l ie i s g e l d wa a rd!

Gereedschapen matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

www.kumaplastics.nl

tel: 0174-768876 i n f o @ v i c t o n b v. n l

• Sinds 1958 • Steeds vernieuwend • De specialist in teeltvloeren

QUALITY FLOORS FOR EXCELLENT PLANTS

• groothandel in olie en metalen • saneren van tanks en k e t e l s ( K I WA ) • afvoeren van brandstofrestanten

GEBRUIKTE TUINBOUWMACHINES & MATERIALEN

www.erfgoed.com +31(0)79 593 38 00

WWW.HORTITRADE.COM EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik. Installatieburo E VAL B.V.

;b[ajhej[Y^d_[a

Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Ab_cWWjj[Y^d_[a

615550.indd 42

BIMAR ASFALT & SERVICES B.V. • Voor alle asfalt op en rond uw bedrijf • Ook zuurbestendig asfalt voor uw voersilo's en voergangen • Wij doen ook vloeistofdichte asfaltvloeren met certificaat en keuring • Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist • Reageer nu snel en wij komen bij u langs voor een geheel vrijblijvende offerte • Als u nu reageert voor 1 februari, is de kleef-laag gratis bij een 2 lagen systeem tot 500 m²

MWj[hj[Y^d_[a Bimar Asfalt & Services B.V. Tel: 06 47728544

www.bimar-leiden.nl

29-12-2014 12:37:13

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

- Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

615551.indd 43

29-12-2014 12:38:09

520

615552.indd 44

23-12-2014 9:01:29