BIBLIOGRAFIA: 1. Andrzej Kazaniecki- „Z notatnikiem i busolą. Zbiór gier terenowych”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza Warszawa 1987 2. Wojciech Śliwerski- „Harcerskie biegi”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987 3. Andrzej Kazaniecki- „Terenoznawstwo dla harcerzy”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa, 1984··Pomysły konspektów są pomysłami własnymi.
„Terenoznawstwo w pracy drużyny harcerskiej i starszo harcerskiej”
ZDJĘCIA, GRAFIKI UMIESZCZONE W MATERIALE: 1. http://www.shop.4zywioly.pl/pl/p/Kompas-VANGO/5640 2. http://www.shop.4zywioly.pl/pl/p/Busola-VANGO-/5314 3. http://harcbook.info/index.php/terenoznawstwo/articles/znakipatrolowe.html 4. http://szczep108.files.wordpress.com/2012/09/hs2.jpg materiał metodyczno- programowy 5. http://asgshop.cba.pl/Taktyka/Znaki%20topografia.html 6. http://nasza9.w.interia.pl/new/info/map.jpg 7. http://www.orientuj.pl/orient/orientowaniemapy.png 8. http://paulinum.republika.pl/terenoznawstwo/grafika1/orientowanie4.jpg 9. http://www.survival.strefa.pl/sk/na_mapie1.jpg 10. http://www.opencaching.pl/images/uploads/thumbs/1/5/1584A946B69C-2880-7598-242C9A7FE56B.jpg 11. http://www.sp2.pawlowice.pl/kolka/przyroda/2008/top1.jpg 12. http://www.zhpjablonowo.pl/picture/znaki_patrolowe.gif Zdjęcie busoli z lusterkiem jest własne Grafika znaków objaśniających jest własna
pwd Angelika Zawieja HO
-27-
ROZDZIAŁ 1 Spis treści Rozdział 1 – Definicje Formy terenu
2
Strony świata
2
Definicje geograficzne
3
Definicje terenoznawcze
4
W tym rozdziale znajdują się wszelkie definicje związane z terenoznawstwem. Definicje podzielono na ogólne, geograficzne i terenoznawcze.
Rozdział 2 - Przyrządy pomocne przy terenoznawstwie Kompas
5
Busola
6
Mapa
7
Rozdział 3 - Z mapą w terenie
Orientowanie mapy i miejsca położenia
9
Znaki topograficzne
11
Znaki punktowe
12
Znaki liniowe
12
Znaki konturowe
13
Znaki objaśniające
13
Rozdział 4 - Terenoznawstwo z drużyną harcerską
14
1. Wprowadzenie w terenoznawstwo
15
2. Tematyczna gra terenowa
16
3. Bieg patrolowy
17
Rozdział 5 - Terenoznawstwo z drużyną starszoharcerską
18
1. Powtórzenie podstaw terenoznawstwa
19
2. Tematyczna gra terenowa
20
3. INO
26
Bibliografia
27 -1-
Formy terenu: Teren równinny- jest to teren płaski, lub na terenie występują nieliczne wzniesienia o bardzo łagodnych spadach. Przykładem takiego terenu jest Mazowsze Teren falisty- teren, na którym występują szerokie doliny, a wzniesienia mają łagodne spady. Taki teren znajdziemy na Wyżynie Lubelskiej. Teren pagórkowaty cechuje się zróżnicowaniem form terenu. Możemy napotkać strome spady. Teren pagórkowaty znajdziemy np. na Pojezierzu Pomorskim. Teren górski to duże, (bo do kilkuset metrów na 1 kilometrze) różnice wysokości. Wzniesienia nad poziom morza dochodzą nawet do 2000m. Przykład stanowią Karkonosze. Teren wysokogórski- tu różnice wysokości oscylują w granicach 8001000 m na 1 km terenu, możemy napotkać urwiska skalne, strome grzbiety górskie i głębokie doliny. Wysokość ponad poziomem morza przekracza 2000m
Strony świata: N- <Ang. north> północ Pn.- <pol. Północ> S- <ang. south> południe Pd.- <pol. Południe> E- <and. east> wschód Wsch. - <pol. Wschód> W- <ang. west> zachód Zach.- <pol. Zachód>
-2-
Definicje geograficzne:
Definicje terenoznawcze:
Południki (południki geograficzne)- linie zbiegające się w biegunach. Dzięki nim wyznaczamy kierunki północ- południe. Dzielą Ziemię na półkulę wschodnią i zachodnią. Południk magnetyczny- południk przechodzący przez bieguny magnetyczne Południk zerowy- umowny południk za pomocą, którego oddziela się półkulę wschodnią od zachodniej. Równoleżnik- linia w kształcie okręgu, przecinająca Ziemię prostopadle do jej osi. Najdłuższym równoleżnikiem jest równik. Równoleżniki wskazują stronę wschodnią i zachodnią. Szerokość geograficzna- jest to odległość punktu od równika. Szerokość liczymy w stopniach (0o-90o). W zależności od położenia względem równika możemy wyróżnić szerokość geograficzną północną i południową Długość geograficzna- to z kolei odległość punktu od południka zerowego. Długość mierzymy w stopniach (0o- 180o). Na podstawie położenia punktu od południka zerowego możemy stwierdzić czy punkt znajduje się na półkuli wschodniej lub zachodniej. Współrzędne geograficzne- za pomocą południków i równoleżników jesteśmy w stanie dokładnie określić położenie danego punktu na Ziemi. DMS (Degrees:Minutes:Seconds, czyli Stopień:Minuta:Sekunda) . Przyjmuje księże 1 stopień jest równy 60 minutom, a jedna minuta to 60 sekund. Tą metodą możemy wskazać współrzędne geograficzne 1o= 60' 1'=60” Północ geograficzna- kierunek południka geograficznego. W terenie jest to kierunek na biegun północny Północ topograficzna- to kierunek linii siatki na mapach topograficznych Północ magnetyczna- kierunek wyznaczony przez igłę magnetyczną
-3-
Azymut- jest to kąt zawarty między kierunkiem północnym, a kierunkiem marszu. Zgodny ruchem wskazówek zegar. Mierzony w stopniach lub tysięcznych. Azymut geograficzny- kąt między kierunkiem północy magnetycznej wskazanym przez igłę kompasu lub busoli, a danym kierunkiem marszu. Zgodny z ruchem wskazówek zegara. Mierzony w stopniach lub tysięcznych. Azymut topograficzny- kąt zawarty między kierunkiem północy topograficznej, a danym kierunkiem mierzonym wg wskazówek zegara Azymut magnetyczny- kąt między kierunkiem północy magnetycznej, a określonym kierunkiem mierzonym wg wskazówek zegara Stopień- wartość kątowa odpowiadająca podzieleniu okręgu na 360 części Tysięczna- jednostka miary używana w wojsku. Jest to kąt, pod jakim widać odcinek 1 metra z odległości 1 kilometra. Rumb- jednostka miary kątowej, która jest wynikiem podzielenia kręgu (360o) na 32 części. 1 rumb= 11,25 o Deklinacja magnetyczna- kąt między północą magnetyczną, a północą geograficzną. Północny biegun magnetyczny nie pokrywa się z północą geograficzną. W Polsce wielkość deklinacji wynosi +2o na wschodzie do -2o na zachodzie kraju. Mapa- rysunek przedstawiający powierzchnię Ziemi na płaszczyźnie, w rzucie prostym, w siatce południków i równoleżników z uwzględnieniem krzywizny Ziemi. Im większa skala mapy, tym dokładniejszy obraz terenu. Skala- Za jej pomocą przedstawia się odcinek odległości na mapie do rzeczywistej odległości w terenie. Punkty topograficzne- charakterystyczne punkty, łatwe do odnalezienia
-4-
ROZDZIAŁ 2
W tej części poradnika pojawi się działanie i zastosowanie przyrządów potrzebnych przy pracy z terenoznawstwem.
Kompas
Kompas to narzędzie nawigacyjne służące wyznaczaniu kierunku południka magnetycznego. Nie wiadomo, kto wynalazł kompas, wiadomo, że około 4000lat temu Chińczycy używali tzw. „magicznych rydwanów”. Do naczynia z wodą wkładano kawałek drewna. Na końcu drewnianego kawałka umieszczono pręcik namagnesowanego żelaza, który wskazywał oś północ- południe. W XII w Włosi zastąpili pręt strzałką magnetyczną zamknięta w bukowym drewnie. Z kolei w XVI wieku umieszczono strzałkę na stałej osi, a pod strzałką umiejscowiono krąg podzielony na rumby. Budowa kompasu ewoluowała wraz z czasem. Dziś dostępne są kompasy w różnych rozmiarach (dostępne w finach lub małych urządzeniach służących do mierzenia odległości na mapie). Jedną z popularnych wersji kompasu jest kompas zwany turystycznym. Jest to kawałek tworzywa sztucznego, do którego przymocowane jest pudełko wypełnione alkoholem, w którym to znajduje się igła magnetyczna. Na tworzywie umieszczono również linijkę i kątomierz (zdjęcie poniżej)
kompas Vango (CSH 4 Żywioły, cena 35 zł)
NIE NALEŻY UŻYWAĆ KOMPASU PRZY MAGNESACH, STALI, Żeliwie CZY LINIACH WYSOKIEGO NAPIĘCIA, ponieważ to zakłóca pole magnetyczne Ziemi.
-5
Busola
Busola działa podobnie jak kompas. Służy wyznaczaniu kierunku południka magnetycznego. Podobnie jak kompas sadła się z pudełka, w którym umieszczona jest igła magnetyczna. Czy busola jest kompasem? - Tak, jest kompasem wyposażonym dodatkowo w urządzenie służące do celowania, by wyznaczyć azymut. Może to być ruchomy pierścień z muszą i szczerbinką. Spotyka się busole z lusterkiem, które pomagają obserwować wskazania igły magnetycznej.
Busola VANGO (CSH 4 Żywioły, cena 39 zł)
Busola z lusterkiem, na której koniec igły magnetycznej przyrządy celownicze oraz podstawowe kierunki świata są pokryte nafosforyzowaną masą, by korzystanie z busoli było możliwe również nocą.
Jak określić podstawowe kierunki świata za pomocą busoli w terenie? Jeśli w ostatnim czasie nie korzystaliśmy z busoli, należy najpierw sprawdzić czułość igły magnetycznej. By tego dokonać wystarczy położyć na czymś płaskim busolę i obserwować igłę. Kiedy ta przestanie się ruszać, należy wyprowadzić ją z osi północ- południe. Do tego wystarczy kilka razy zbliżyć nóż lub gwóźdź (wykonane są z żelaza lub stali, a to zakłóca naturalne pole magnetyczne Ziemi). Jeśli po wyprowadzeniu igły z osi ta dalej pokazuje ten sam kierunek, co poprzednio, czułość igły jest dobra. Jeśli po kilku wyprowadzeniach pomiary są różne, należy oddać busolę do naprawy. Przyczyną może być słabo namagnesowana igła lub ostrze, na którym zamocowana jest igła. Nie wolno samemu otwierać busoli -6Kiedy igła naszej busoli jest w miarę czuła, możemy przystąpić do
wyznaczania stron świata. Ponownie kładziemy busole na płaskiej Jak wiemy, mapa jest rysunkiem przedstawiającym powierzchnię Ziemi na powierzchni, czekamy, aż igła znieruchomieje, wskazując nam tym samym płaszczyźnie. kierunek północny. To z kolei pozwoli nam wyznaczyć pozostałe kierunki. Cechy mapy: obejmuje duży obszar Wystarczy pamiętać, że północ znajduje się na 0o, zatem E jest na 90o, S na uwzględnia krzywiznę Ziemi 180o, a W na 270o. Musimy też pamiętać, że kierunek północny wskazany posiada skalę przez igłę magnetyczną nie wskaże nam północy geograficznej. zawiera legendę posiada siatkę kartograficzną Korzystamy z busoli wtedy, kiedy chcemy wyznaczyć azymut. Wiemy, że to kąt między północą, a kierunkiem marszu. Jak sprawdzić, który azymut ma nasz kierunek marszu? Rodzaje map: mapa geograficzna, czyli mapa pokazująca rozmieszczenie, stan 1. Stajemy twarzą w kierunku marszu i orientujemy busolę, czyli kręcimy pierścieniem busoli do momentu, w którym koniec igły i związek różnych zjawisk przyrodniczych i społecznych, ujmowanych magnetycznej pokryje się z oznaczeniem północy na pierścieniu. i scharakteryzowanych zgodnie z ich przeznaczeniem. Te mapy dzielą 2. Następnie podnosimy busolę na wysokość oczu, celując przez się na mapy geograficzne i tematyczne mapa ogólno geograficzna przedstawia większe obszary w mniejszej muszkę i szczerbinkę w charakterystyczny punkt topograficzny terenu. skali. zaznacza się an nich wybrzeża mórz, rzeki, jeziora, granice 3. Utrzymujemy północ na busoli i obracamy delikatnie wieczkiem polityczne, itp. mapy topograficzne zawierają szczegółowy obraz terenu. Zaznacza busoli do momentu, aż podziałka na pierścieniu (znak N) zejdzie się z końcem igły magnetycznej. się na nich osiedla, wody, lasy, rzeźby terenu, znaki topograficzne 4. Odczytujemy kąt z podziałki przez wskaźnik umieszczony pod (kościoły, mosty itp.), czyli wszystko to, co może być wykorzystane muszką. w działalności gospodarczej lub wojskowej. Dodatkowym elementem 5. Ruszamy w trasę, co jakiś czas kontrolując azymut jest siatka kilometrowa. mapy tematyczne są opracowaniami kartograficznymi, w których Zdarza się, że na rajdzie otrzymujemy dane z azymutami. Jak to zrobić? przeważającym tematem są rodzaje zjawisk przyrodniczych, socjalnych, ekonomicznych itp. mapy turystyczne dają ogólne wyobrażenie o terenie, mianowicie 1. Ustawiamy wskaźnik muszki na podaną wartość (np. 240o) 2. Obracamy busolę tak długo, aż igła wskaże 0o informują nas o rzeźbie, pokryciu lasami, rzekach, jeziorach, 3. Celujemy na wybrany punkt orientacyjny leżący na przedłużeniu linii osadach, szlakach komunikacyjnych. Poza częścią geograficzną, od oka przez szczerbinkę i muszkę. mapy turystyczne zawierają opisowe informacje o występujących na 4. Wyznaczyliśmy kierunek marszu. Ruszamy mapie osiedlach, zabytkach itp.
-8-7
Mapa
ROZDZIAŁ 3 Ten rozdział poświęcony jest orientowaniu i odczytywaniu mapy.
Orientowanie mapy Mapa jest zorientowana wtedy, kiedy kierunki na niej przedstawione odpowiadają kierunkom w rzeczywistości. Metody orientacji mapy: - orientowanie magnetyczne (za pomocą kompasu lub busoli) Alby takim sposobem zorientować mapę, odszukujemy linie północną na mapie, a następnie przykładamy obok kompas lub busolę. Następnie mapę wraz z przyrządem obracamy dookoła w sposób, aby północny koniec igły wskazywał na tarczy N lub Pn. lub 0o.
- orientowanie mapy na widoczny punkt Zasada orientowania mapy jest taka sama jak przy prostym odcinku drogi, tyle, że zamiast drogi, obserwujemy punkty.
- orientowanie geometryczne (wg linii i przedmiotów terenowych) Równie dobrze można zorientować mapę bez użycia kompasu czy busoli, według linii i przedmiotów terenowych. Najbardziej pomocne są linie proste wytyczone w terenie: odcinki dróg, rzeki, tory kolejowe. Należy ustawić mapę tak, by linia drogi z mapy pokrywała się z kierunkiem drogi w terenie. -9-
-10-
Orientowanie miejsca położenia. Najpopularniejsze metody: Znaki punktowe za pomocą punktów terenowych- szukamy charakterystycznych To znaki, których nie można przedstawić w skali mapy- pojedyncze punktów terenowych w terenie. Następnie odszukujemy te punkty na zabudowania, wiatraki, samotnie stojące drzewa, itp. Rysunek takiego mapie znaku odpowiada rzeczywistemu, natomiast ścisłe położenie przedmiotu według rzeźby terenu- postępujemy podobnie jak przy poprzedniej określa punkt główny znaku. Mogą one być umieszczane w symetrycznych kształtach (kółko, kwadrat, trójkąt, prostokąt) metodzie, przyjmując charakterystyczne formy rzeźby terenu. Te z kolei są przedstawione na mapie za pomocą warstwic, a to może w środku znaku w kształcie figury z szeroką stwarzać problemy z odczytem przez pomiar odległości- by ta metoda była owocna, na samym podstawą (pomnik, głaz, wiatrak, początku musimy zaznaczyć miejsce, z którego wyruszaliśmy. itp.) w środku podstawy w znakach o podstawie w kącie Miejsce, w którym się znaleźliśmy możemy określić przez odkładanie wzdłuż trasy przebytej odległości. Sposób ten stosujemy w terenie prostym (wiatrak drewniany, słup pozbawionym charakterystycznych punktów kilometrowy) na wierzchołku kąta prostego w połączeniu kilku figur (zakłady Znaki topograficzne przemysłowe, kaplica, itp.) w Każdy punkt charakterystyczny dla terenu, czyli punkt terenowy ma swój środku dolnej figury symbol- znak umowny. Ich cechą jest prostota oraz podobieństwo do rzeczywistego punktu.
Znaki liniowe Określają punkty terenowe, przedstawione na mapie za pomocą linii (np. drogi, nasypy, granice). Te znaki również nie odpowiadają rzeczywistej wielkości przedmiotów. By znak był dokładniejszy, oś znaku odpowiada rzeczywistemu położeniu przedmiotu w terenie.
-11-
-12-
Znaki konturowe Są symbolami przedmiotów terenowych, które można przedstawić w skali mapy. Oddają swoim kształtem kontury danego przedmiotu (las, łąka, staw)
ROZDZIAŁ 4 Terenoznawstwo w drużynie harcerskiej- propozycje zbiórek. Podstawową formą pracy dla harcerzy jest gra. Zbiórka powinna być zorganizowana tak, by wystarczyło nam czasu na wprowadzenie w grę, na realizację gry oraz na jej podsumowanie. Harcerze będą się świetnie bawić zarówno na prostym biegu patrolowym, jak i na tematycznej grze terenowej. Obok gier terenowych z zastosowaniem kompasu, busoli i mapy warto skorzystać również ze znaków patrolowych.
Znaki objaśniające To wszelkiego rodzaju napisy i znaki graficzne, tj. strzałki, kreski itp. Strzałka w rzece oznacza kierunek prądu, znak drzewa liściastego lub iglastego wskazuje przedający gatunek drzew w lesie.
-13-
-14-
ZBIÓRKA TERENOZNAWCZA (1)
CEL ZBIÓRKI: Wprowadzenie w tematykę terenoznawstwa FORMA PRACY: Wędrówka, ok 2 km (najlepiej przez las), zwiad MATERIAŁY PROGRAMOWE: znaki patrolowe, kartka, długopis, CZAS TRWANIA ZBIÓRKI: 1,5 h Jest to pierwsza zbiórka, na której harcerze zostaną zapoznani z terenoznawstwem. Drużynowy wraz z drużyną przechodzi całą trasę, demonstrując stosowanie znaków patrolowych. Należy wcześniej przygotować trasę (rozmieszczenie znaków, listu), przejść ją dla pewności. SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI:
Wprowadzenie w temat zbiórki. Wyjaśnienie pojęcia terenoznawstwa. Wyruszenie w trasę. Zapoznanie harcerzy ze znakami patrolowymi Natknięcie się na 1 znak patrolowy (koperta= list). Harcerze szukają listu. Odnalezienie zaszyfrowanego listu. Rozszyfrowanie wiadomości Wejście do lasu (lub parku), przedstawienie metod wyznaczenia północy w terenie Kolejny znak patrolowy Harcerze samodzielnie szukają północy według przedstawionych metod. Po odnalezieniu północy drużyna kontynuuje wędrówkę Kolejny znak patrolowy wskazujący obóz w danym kierunku z informacją o odległości do obozu Drużynowy pokazuje harcerzom jak wyznaczać kierunki świata w lesie. Dotarcie do obozu (koniec wędrówki) Podsumowanie zbiórki
TEMATYCZNA GRA TERENOWA
TEMAT ZAJĘĆ: POLIGON FORMY PRACY: gra terenowa, bieg patrolowy MATERIAŁY PROGRAMOWE: biały sznurek, kijki metrowe (20 szt), tarcza, łuk, strzały, 5 słupków, stoper, 40 baloników, dwa watoleksy, kilka śledzi z namiotu SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI: FABUŁA Ubrani w mundury i pomalowani w barwy ochronne uczestnicy wyruszają na trasę gry wg podziału na zastępy
dokonują desantu na teren poligonu gdzie muszą przejść przez prawdziwą ciężką szkołę przetrwania,
Od tej pory gracze traktowani są, jako „rekruci” i wykonują polecenia „dowódcy”(patrolowego)
Ich zadanie polega na pokonaniu wyznaczonej trasy survivalowej i dotarciu do punktu zbiórki.
Przez cały czas graczom grozi zdemaskowanie przez wroga, więc muszą pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności. GRA
Pierwsze zadanie polega na przejściu odcinka korytarza tak, by strażnik go nie zauważył
Na końcu korytarza czeka wiadomość - współrzędne kolejnego punktu
Po dotarciu na punkt czeka ich test zwinności (koperta)
Obranie azymutu na kolejny punkt (punktowy ma busolę)
Przejście przez ostrzał z rannym (ostrzał stanowią baloniki wypełnione wodą)
Podanie 5 sposobów wyznaczenia północy bez kompasu/busoli
Konkurencja strzelecka (łuk)
Zakończenie gry pozwoli uczestnikom zawiązać istniejące między niemi więzy, podczas tworzenia flagi z własnej garderoby
-15▪
-16-
BIEG PATROLOWY CEL ZBIÓRKI: Sprawdzenie podstawowych informacji o terenoznawstwie FORMY PRACY: bieg patrolowy, gra, podchody MATERIAŁY PROGRAMOWE: kartki, długopisy, sznurek, mapa miasta CZAS TRWANIA ZBIÓRKI: 1,5h SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI:
ROZDZIAŁ 5 Terenoznawstwo w drużynie harcerskiej- propozycje zbiórek. Podstawową formą pracy dla harcerzy starszych jest poszukiwanie. Harcerze starsi potrzebują więcej wrażeń, wyzwań. Harcerze starsi mają potrzebę sprawdzania samych siebie i swoich możliwości. Gry terenowe, czy biegi patrolowe muszą być bardziej zaawansowane, bardziej wymagające. Nie możemy jednak zapominać o podsumowaniu takich zbiórek, o zebraniu opinii harcerzy.
Dzielimy drużynę na 4 grupy- 2 uciekają, 2 gonią. Patrolowi uciekających otrzymują spis zadań, które muszą zostawić goniącym grupom. Informujemy wszystkie grupy gdzie odbędzie się zakończenie biegu, podajemy również godzinę wstawienia się na tym punkcie. Harcerzom starszym spokojnie możemy dać mapę terenu, harcerze starsi Patrole, które uciekają zostawiają za sobą znaki patrolowe, które poznali na przejdą dłuższą trasę w krótszym czasie. zbiórkach.
Zadanie 1: Poszliśmy wg azymutu 330o
Punkt 1: Podaj cechy terenu górskiego
Zadanie 2: Wyznacz za pomocą zegarka północ
Punkt 2: Podaj cechy mapy
Zadanie 3: Kierujcie się na wschód
Punkt, 3: Czym się różnią znaki liniowe od konturowych?
Poniżej konspekty zajęć dla drużyn starszo harcerskich, przy założeniu, że ci harcerze pracowali już z terenoznawstwem i znają już podstawy.
Patrole schodzą się na miejsce zakończenia biegu. Drużynowy zapisuje godziny dotarcia ścigających. Omówienie biegu, podsumowanie
-17-
-18-
ZBIÓRKA TERENOZNAWCZA CEL ZBIÓRKI: Sprawdzenie więzy dotyczącej terenoznawstwa FORMY PRACY: Bieg patrolowy, dyskusja MATERIAŁY PROGRAMOWE: busola, mapa, tyczka CZAS TRWANIA ZBIÓRKI: 1,5 h SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI:
TEMATYCZNA GRA TERENOWA TEMAT ZAJĘĆ: Ekogra „Agencja Poszukiwaczy Producentów Freonu” FORMY PRACY: gra terenowa, podchody, quiz, burza mózgów, dyskusja SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI : Dzielimy drużynę na mniejsze grupy. Drogi do poszczególnych zadań
Podzielenie drużyny na pięcioosobowe patrole
Wręczenie patrolowym mapy z zaznaczoną trasą i busoli
Punkt 1: Scharakteryzuj podaną mapę (tu mapa oddziału leśnego, mapa górska, itp.)
Bieg na azymut, np 240o odcinek o długości 500 m
Zadanie 1: Mierzenie odległości, mierzenie azymutów, szkice
oznaczone są znakami patrolowymi. PUNKT 1- Zaproszenie do gry Grupy znajdują List z fabułą gry PUNKT 2- Uczestnicy zostają zapoznani z Warunkami uczestniczenia w grze. Następnie wyruszają w dalsza trasę w celu odnalezienia 6 kopert z
Patrolowy otrzymuje rysunek trasy oraz zadanie zmierzenia odległości, zadaniami stworzenia szkicu tej trasy wraz z podaniem odległości i azymutu. KOPERTA 1 KWESTIONARIUSZ EKOLOGICZNY OBIEKTU /klucz do wykonania zadania/ Jeden harcerz dostaje tyczkę i wybiera się na miejsce, w którym odcinek KOPERTA 2 EKOTEST drogi skręca. Drugi harcerz, będąc na starcie mierzy azymut tyczki, po czym dołącza do harcerza z tyczką. Rysuje ten odcinek drogi, nanosi azymut oraz KOPERTA 3 RELAKS odległość do tego punktu mierzoną od startu. Sytuacja powtarza się za KOPERTA 4 SPOSOBY RECYKLINGU każdym razem, kiedy trasa zakręca. KOPERTA 5 OBSZARY NAJBARDZIEJ EKOLOGICZNE I NIEEKOLOGICZNE W tym zadaniu liczy się czas realizacji zadania KOPERTA 6 SEGREGACJA ŚMIECI Punkt 2: Podaj definicje współrzędnych geograficznych, północy MATERIAŁY PROGRAMOWE: Kartki, 8 mazaków (po dwa na grupę), 24 magnetycznej, skali
Zadanie 2: Wyjaśnij znaczenie podanych znaków topograficznych
koperty, 4 mapy miasta
Punkt 3: Puzzle. Patrol otrzymuje kilka liści drzew, owoców drzew, igieł. Należy przyporządkować do nich nazwy drzew
ZAŁĄCZNIKI:
Koniec biegu, podsumowanie, dyskusja dotycząca znajomości zagadnień z terenoznawstwa
-19-
Załącznik 1: FABUŁA GRY
Jest rok 2013. Mimo zakazu używania freonu do jakichkolwiek celów, np. jako gazu rozpylającego w dezodorantach, urządzeniach chłodniczych i klimatyzacyjnych na rynku czasem pojawiają się -20-
produkty z tą substancją. Nie jest łatwo wykryć, co to za produkty.
W kopercie znajduje się mapa terenu z zaznaczonym miejscem lub
Na urządzeniach tych widnej znaki znanych i cenionych firm.
obiektem, który należy odnaleźć i przeprowadzić tam zwiad.
Podrabiane wyroby zewnętrznie nie różnią się od oryginalnych.
Odszukajcie zaznaczone na mapie miejsce. Przeprowadźcie zwiad, którego
Stawką gry jest uratowanie i tak uszkodzonej warstwy ozonowej.
celem jest zbadanie warunków ekologicznych. Wypełnijcie dołączony
Agencja Poszukiwaczy Producentów Freonu postanawia przydzielić to kwestionariusz ekologiczny. Starajcie się uzyskać jak najwięcej informacji zadanie swoim agentom. Zanim jednak zostaniecie zwerbowani musicie wykazać się nienaganną postawą ekologiczną w codziennym życiu oraz wiedzą na ten temat. Udział w grze umożliwi Wam zdobycie tytułu POSZUKIWACZA PRODUCENTÓW FREONU i dopiero wówczas mogą być Wam powierzone zadania
związane z pracą Agencji.
Załącznik 2: Warunki uczestniczenia w grze Warunkiem uzyskania przez drużynę tytuły Agentów pracujących na rzecz ratowania Ziemi jest konieczność wykonania poszczególnych zadań
Załącznik 4: Ekotest Wykażcie się swoją wiedzą, dotyczącą wybranych zagadnień z ekologii. Odpowiedzcie poprawnie na pytania ekotestu. Za każdą poprawną odpowiedź otrzymacie 2 pkt.
(o wyniku decyduje suma punktów)
Kwestionariusz (0-30 pkt.)
Projekt (0-20 pkt.)
Ekotest (0-24 pkt.)
Relaks (0-20 pkt.)
zad. 5 (0-20 pkt.)
zad. 6 (0-20 pkt.)
zad. 7 (0-20 pkt.)
zad. 8 (0-20 pkt.)
maksymalnie- 175 pkt.
-21Załącznik 3: Kwestionariusz ekologiczny
KWESTIONARIUSZ EKOLOGICZNY Co to za obiekt? Gdzie się znajduje? W jaki sposób składowane są śmieci, czy są segregowane? Czy harcerze są zadowoleni z warunków sanitarnych? Czy obiekt nie jest uciążliwy dla środowiska pod względem ekologicznym? Jakie istnieją warunki do czynnego uprawiania sportu i zajęć rekreacyjnych?
EKOTEST Od wielu lat świat przezywa modę na różnego rodzaju przedmioty wielokrotnego użytku. Wymieńcie dwa powody, dla których w pewnych przypadkach trzeba będzie powrócić do przedmiotów wielokrotnego użytku. Wymieńcie minimum 4 materiały, które powinno się pozyskiwać z odpadów. Wymieńcie minimum dwie korzyści wynikające z częstego używania roweru zamiast samochodu Dlaczego zagęszczenie różnych płynów takich jak soki pitne, płyny do prania, farby, lakiery, w opakowaniach są działaniem proekologicznym? W jaki sposób nabywcy mogą zmusić producenta do zaprzestania wytwarzania towarów nie ekologicznych? Jak rozpoznać przyjazne dla środowiska kosmetyki w opakowaniach typu spray? -22Palenie tytoniu jest uważane za największego wroga ludzkości obok
głodu i choroby AIDS. Na czym polega zjawisko nazywane przez Załącznik 7: Obszary najmniej i najbardziej ekologiczne w Polsce niepalących „terrorem palaczy”? Tutaj macie mapę Polski. Waszym zadaniem jest zaznaczenie na niej Uporządkujcie według rosnącej szkodliwości dla środowiska obszarów najbardziej i najmniej ekologicznych. następujące paliwa - ropa naftowa - gaz ziemny -węgiel kamienny Wymień dwie polskie organizacje zajmujące się ochroną środowiska Na jakich kierunkach wyższych studiów umieścilibyście przedmiotochrona środowiska. Odpowiedź uzasadnij Wymieńcie wszystkie ważniejsze funkcje lasów
Załącznik 5: RELAKS W wybranym przez siebie miejscu przeprowadźcie 20 minutowy relaks, pozwalający szybko i skutecznie zregenerować siły. W ciekawej formie przedstawcie jego przebieg. Załącznik 6:Sposoby recyklingu Łatwo sobie wyobrazić ogromne ilości zużytych opon, butelek, słoików, puszek aluminiowych, które zanieczyszczają środowisko. Mało, kto wieże złom komputerowy składa się z 80 % elementów, które można wtórnie wykorzystać.
W jaki sposób można wykorzystać poniższe odpady:
PET= plastikowa butelka puszka aluminiowa opony kartony po napojach stłuczone szkło zużyte akumulatory
Załącznik 8: Segregacja odpadów Nasi wspaniali ekolodzy postanowili segregować śmieci. W tym celu, aby ułatwić nam oddzielenie odpadów ustawiają pojemniki w różnych kolorach( żółtym, czerwonym, zielonym, niebieskim). Do każdego pojemnika wrzuca się inny rodzaj odpadu. Podane niżej odpady posegregujcie do odpowiednich pojemników -23-
-24-
gazeta puszka po coli butelka po FRUGO pudełko po pizzy flakonik po perfumach doniczka po kwiatach zniszczony sweter żarówka klamka garnek
Uważam, że INO jest świetnym narzędziem służącym podsumowaniu obozu lub zimowiska. Tu konspekt zajęć z obozu hufca ZHP Krapkowice CEL ZAJĘĆ: Podsumowanie wiedzy zdobytej na obozie FORMY PRACY: Gra terenowa, zwiad w terenie, łuk, tarcza MATERIAŁY PROGRAMOWE: kartki, długopisy, busole, zadania (opracować na obozie), koperty, mapy SZCZEGÓŁOWY PLAN ZBIÓRKI:
-25-
Dzielimy obozowiczów na kilka grup (po 5-8 członków)
Wyznaczamy czas na opracowanie mapy bazy (ok 30 minut)
Na opracowanych przez grupy mapach umieszczamy punkty kontrolne, nanosimy informacje (wartość azymutu, liczba kroków)
Między punktami zostaną rozwieszone koperty z zadaniami (opracować na obozie)
Punt 1: Wymień nazwy plemion słowiańskich uczestniczących w obozie
Punkt 2: Ułóż dowolny stos ogniskowy
Punkt 3: Wyjaśnij pojęcie burty, gafla, szalupy, bejdewindu
Punkt, 4: Czym był szlak bursztynowy?
Punkt 5: Opowiedz, jak należy się zachować, kiedy przysiadasz się do harcerskiego ogniska
Punkt 6: Spotykasz w lesie harcerza. Siedzi podparty o drzewo, trzęsą mu się ręce, ma „zaćmione” spojrzenie. Widzisz opaskę „Jestem diabetykiem”. Co robisz?
Punkt 7: Ścielenie łóżka polowego na czas
Punkt 8: Strzelnica
-26INO