Contact maken
Twee interactieve dansvoorstellingen van derdejaars studenten van ArtEZ, over de verhalen van de senioren die zij interviewden.
verhalen in dans Ieder jaar doen er studenten
verfijnen. Het viertal ontdekte
van ArtEZ mee aan ons TINO
drie belangrijke thema's in de
programma. Dit jaar
verhalen van de vertellers:
verwelkomden we 3e- en 4e-
verbinding, ontmoeting en
jaars studenten van de
doorzettingsvermogen. Dit
opleiding Docent Dans. Onder
werden de drie pijlers
onze begeleiding maakten de
waardoor hun
studenten twee
dansvoorstelling voor
dans-educatieve
senioren vorm kreeg.
voorstellingen: ‘En toen’ en ‘Web’.
De ArtEZ studenten van het 3e en 4e jaar: Janita, Mabel,
De 3e-jaars studenten Eva,
Marius en Min, maakten een
Anika Rewi en Bart
interactieve voorstelling voor
interviewden onder andere
jongeren. Actieve deelname
deze senioren over een deel
van het publiek bij deze
van hun leven, vroegen naar
voorstelling was een vereiste,
vaardigheden die ze hadden
anders bleven belangrijke
opgedaan door een moeilijk
perspectieven onbelicht!
situatie en hoe ze oplossingen vonden om de dingen te
Met zaklampen en
blijven doen waar ze gelukkig
verplaatsing van het publiek
van worden.
op het podium, vertaalden de studenten een belangrijk
Voorafgaand aan deze
element van TINO in dans: het
gesprekken volgden de
belang van perspectieven van
jongeren workshops over
verschillende mensen, om het
onze TINO methode en
totaalplaatje te kunnen zien
werden zij uitgedaagd om hun interviewtechnieken te
De eindpresentaties van de
Veel kijk- en leesplezier
twee projecten vonden plaats
gewenst namens het TINO
in maart en april op
team en de ArtEZ studenten.
verschillende locaties. De 3ejaars studenten vertoonden hun dansvoorstelling aan publiek, binnen de woonzorgcentra in Arnhem, Velp en Den Bosch, waar de geïnterviewde vertellers wonen. De 4e-jaars nodigden leerlingen van Produs Praktijkschool uit voor een theaterervaring in een danszaal van ArtEZ. Zowel de vertellers, het oudere publiek als de leerlingen van Produs waren erg onder de indruk. In deze publicatie geven we een terugblik op het proces, de ervaring van de studenten en op de eindpresentaties. Ook vind je verhalen van vertellers Mevrouw Looten en Jac Janssen die meededen als verteller.
Melody Toering TINO trainer van de ArtEZ studenten
studente mabel tijdens de performance van ‘web’
Mevrouw looten - verteller geïnterviewd door Eke Mannink Ze is vierennegentig. Als hond
onderdeel uit van de cirkel, ze
en ik binnenkomen in haar
houden allemaal anderhalve
kamer in Zorgcomplex
meter afstand van elkaar. Een
Vreedenhof in Arnhem, schalt
andere foto toont twee halve
de muziek ons tegemoet.
gezichten op de achterbank
‘Riders on the storm’ van The
van een taxi: mevrouw Looten
Doors. Hits uit Zee heet het
en projectleider Florien
kanaal dat opstaat.
Sjoerdsma, met een
'Kén je dat niet?' Mevrouw
mondmasker op. 'Dat was
Willy Looten kan het bijna
toch sneu hè,' zegt ze. 'Niets
niet geloven. 'Ik kom daar de
ging meer door. Binnenkort is
dag mee door. Het is allemaal
het gelukkig weer feest, daar
muziek en geen gepraat.
verheug ik me op!'
Heerlijk.' Een bakje water voor Hazel
Al jaren doet mevrouw Looten
staat klaar, er komen wat
mee in de rol van verteller.
hondenkoekjes uit de
Hoe lang al precies weet ze
koelkast en we gaan aan tafel
niet meer, het begon in elk
zitten.
geval toen ze nog in het vorige huis woonde. Haar man
Daarop ligt een map vol foto's
was al een tijd overleden en
van TINO-projecten. Mevrouw
ze kwamen het vragen, of ze
Looten noemt het steevast
mee wilde doen. Dat wilde ze
Old School. 'Ik weet dat het
wel. 'Ze hebben me over alles
nu anders heet, maar zo ken
ondervraagd, de kinderen. Je
ik het.'
kunt het zo gek niet bedenken.'
Een portret uit 2020 toont
Waar vertelt ze het liefst
een groep van scholieren aan
over?
de Rijnkade. Mevrouw maakt
'Dat maakt me niet uit.
Ik vind het leuk om met de
En ik zwem nog altijd hoor.
kinderen te praten. Iedere
Dat gaat uit van ons huis,
keer zie ik er van tevoren
iedere maand gaan we naar
tegenop, maar als we dan
het zwembad in Velp. Dat
eenmaal begonnen zijn, hoor
gevoel in het water blijf ik
ik gewoon hoeveel ik
heerlijk vinden.'
achterelkaar praat, de ene zin na de andere. Dan hebben we
Hendrika Wilhelmina – maar
fijne gesprekken.
noem me maar mevrouw Looten – werd in 1928
Sportief
geboren. Ze werkte als
Ik herinner me dat ze me over
kapster. 'Tot mijn 25ste. Toen
het zwemmen vroegen. Ik ben
moest ik stoppen, want ik
altijd een sportieve meid
ging trouwen en we kregen
geweest, dat heeft me goed
vier kinderen, Jan en ik. Ik
gedaan. Ik was niet zo'n dame
ben gewoon door blijven
met mooie kleren. Schaatsen,
werken, want we hadden geld
gymnastiek, zwemmen…
nodig. Ik ging naar de
Toen ik 14, 15 was gingen we
mensen thuis, hè’
vaak vanuit Oosterbeek, waar we woonden, naar kasteel
'Uw haar zit trouwens
Doorwerth.
behoorlijk netjes’, merk ik op.
Dan liepen we naar de oude
Mevrouw Looten straalt. 'Dat
Rijnbrug. We sprongen in de
klopt. Permanent én
rivier en lieten ons
watergolf,' zegt ze trots. 'Mijn
meedrijven tot aan de plek
schoondochter doet mijn
waar onze fietsen stonden.
haar.'
Dat gevoel van die stroming… ik heb ervan genóten,
Kapster
werkelijk waar.
Opeens is ze terug in de
periode toen ze het vak
We kijken allebei even naar
leerde. 'Dat was op de
buiten. Het uitzicht wordt
ambachtsschool. Ik zie nog zo
voor een deel bepaald door
al die kapper-tafels voor me,
een majestueuze kastanje.
met die hoofden erop. Wat
Het frisse groen van het park
hebben we een lol getrapt op
op de achtergrond, maakt dat
die school, omdat er ook
de lente de kamer
jongens op zaten.' Mevrouw
binnendringt. 'Het is niet
Looten lacht op een
altijd even makkelijk om oud
ondeugende manier. Ze zág
te worden,' gaat mevrouw
er al jong uit voor haar
Looten verder. 'Zeker hier
leeftijd, nu lijkt ze nóg tien
niet. Ik ben een paar keer
jaar jonger.
dicht bij de dood geweest. Dan paste ik op bij een
The Beatles vullen het
medebewoner die er slecht
scherm. 'O when I'm sixty
aan toe was. Het bezoek
four,' zingen ze. Muziek voor
moest even naar huis, om zich
haar? 'O zeker, ik kon het
te verfrissen, of om te eten.
vroeger meebrullen,' gaat ze
Dan was ik altijd zo bang dat
verder. 'Omdat ik mijn
het mis zou gaan als zij er
kinderen veel overhoorde met
niet waren. Verschrikkelijk.
Engels, leerde ik die taal
Nee, dan het feest.'
aardig spreken. En we hebben wat afgedanst
O ja, ze had het over een
op die nummers. Bij Boven
feest, dat eraan komt. Wat is
André, in Oosterbeek, in de
dat ook alweer? Mevrouw
Vereeniging in Nijmegen, en
Looten staat behoedzaam op
later in Spanje. De laatste
–'Mijn knie wil niet meer zo.'–
jaren van ons huwelijk gingen
en loopt naar de kast. Ze
we iedere winter naar Spanje.'
komt terug met een envelop
.
van het TINO team. Een uitnodiging voor een feestje in de klimhal.' Ze stopt de brief zorgvuldig terug. Behoedzaam schuifelt ze om de hond heen en legt de envelop op zijn plek. Ze kijkt naar de televisie. ‘I will follow him’, zingt José, van Luv. Dan kijkt ze lachend naar mij. 'Ik ga, zeker weten!'
rewi de jong 3e-jaars student Docent dans Wat is de kracht van dans?
Naast dat dans een manier is
Dat was de vraag die steeds
om van mezelf te leren, is het
bij mij terugkwam tijdens het
ook veel meer dan dat. Het is
maken en optreden van onze
een manier van
dans-educatieve productie
communicatie en connecties
‘En toen?’ in samenwerking
leggen met anderen. En het
met het TINO team. Wat
voordeel is, je hebt er geen
maakt dans zo bijzonder en
woorden voor nodig. Dat is
wat is hier het belang van?
wat ik samen met mijn medestudenten Bart, Eva en
Even voorstellen: mijn naam
Anika heb gedaan met onze
is Rewi de Jong, ik ben 20 jaar
dans-educatieve productie
en kom uit Nijmegen.
’En toen?’.
Momenteel zit ik in mijn derde jaar van de opleiding
Als onderdeel van onze
Bachelor Docent Dans, op
deelname aan het
ArtEZ in Arnhem. Naast dat ik
Maatschappelijke Diensttijd
dansen erg leuk vind, houd ik
programma, hebben we een
mij ook bezig met wat dans
voorstelling gemaakt voor en
mij brengt. De reden dat ik
met senioren. Bart, Eva, Anika
aan deze opleiding wilde
en ik zijn eerst
beginnen is dat ik mezelf
samengekomen met het doel
wilde uitdagen. Het duurt
om een voorstelling te maken
jaren om een bepaalde
voor een groep die vaak over
techniek of mindset onder de
het hoofd gezien wordt. Wij
knie te krijgen. En in de loop
vinden namelijk dat dans voor
van die tijd maak je veel
iedereen is. Zo kwamen we bij
fouten. En dat is een van de
de groep senioren, specifiek
redenen waarom ik dans. Het
in woonzorgcentra.
leert mij hoe ik moet leren. Door (soms letterlijk) te vallen en weer op te staan.
We kwamen erachter dat er
tijden, lastige situaties en
niet tot nauwelijks
heftige periodes, staat ze
voorstellingen zijn specifiek
enorm positief in het leven.
voor deze groep. Dus toen
Zo vertelde ze mij hoe ze
dachten we, laten wij dat
samen met haar broer in de
doen! We kregen veel nieuwe
Rijn ging ‘bootje pikken’. Een
inzichten a.d.h.v. een
spelletje wat ze deden in de
workshop van Maya
zomer, toen ze klein waren.
Lievegoed van het TINO team,
Wanneer er een schip
over hun methode. Samen
aankwam met een
met haar en Melody zijn we
vluchtbootje aan de
gaan kijken naar de
achterkant, zwommen ze zo
mogelijkheden van de
snel als ze konden achter het
productie. Via het netwerk
schip aan en hingen ze aan
van TINO zijn we in gesprek
het kleine bootje. In sommige
gegaan met vier verschillende
gevallen bleef de zwem-
vertellers in vier verschillende
kleding niet eens aan, door de
woonzorgcentra.
harde stroming. Dit is een van de vele verhalen die ze met
Een positieve levenshouding
enorme passie vertelde.
De verteller die ik heb
Wat ook zo leuk was aan de
gesproken was mevrouw
gesprekken met mevrouw
Looten, een bewoner van
Looten, is het feit dat ze erg
woonzorgcentrum
humoristisch is. Zo lette ze
Vreedenhoff in Arnhem. Deze
goed op of ik wel alles
gesprekken zijn erg
meeschreef met wat ze
waardevol voor mij geweest.
vertelde en bleef hameren op
Wat mevrouw Looten zo
het feit dat ik stiekem een
bijzonder maakt, is haar
koekje moest pakken bij de
mindset. Ondanks moeilijke
koffietafel.
Wanneer we het over wat
Mensen in deze
serieuzere onderwerpen
woonzorgcentra weinig
hadden, zoals de oorlog of
contact hebben met mensen
haar fysieke mogelijkheden,
buiten hun ‘bubbel’. Met onze
zei ze: ’Tja, dat is het leven en
productie wilden wij deze
ik ben er goed vanaf
verbinding weer
gekomen. Het heeft geen zin
terugbrengen bij de
om negatief te blijven.’ Ze
bewoners. Zowel met elkaar
heeft een enorme kracht die
als met ons, de dansers.
mij inspireert en zo is het
Zo hebben we veel gespeeld
thema doorzettingsvermogen
met oogcontact en fysiek
een groot onderdeel
contact tijdens de
geworden in onze
choreografie. Het publiek zat
voorstelling.
in een cirkel, wat ervoor zorgde dat er een
In onze choreografie speelt
vertrouwelijke en openhartige
herhaling en grote rol. Dit
sfeer gecreëerd kon worden.
staat symbool voor het
Bovendien zaten wij ook
doorzettingsvermogen; het
tussen het publiek. De
constant doorgaan, ook al is
afstand die er normaal
het moeilijk. Ook komt het
gesproken is tijdens een
vallen en opstaan terug in de
voorstelling tussen publiek en
voorstelling. Naast
performer, was er dus niet.
doorzettingsvermogen speelt
Dat was voor ons spannend
verbinding een grote rol in de
en een uitdaging. Je krijgt
voorstelling. Uit de
namelijk direct terug hoe het
gesprekken met vertellers en
publiek de voorstelling
een interview met personeel
ervaart. Daarnaast voelt het
in het woonzorgcentrum,
ook een stuk persoonlijker.
kwamen we erachter dat de
Je kunt veel meer connectie
De reacties die we kregen op
en verbindingen aangaan. 1)
de choreografie waren heel
omdat het publiek niet in een
bijzonder. Het feit dat het
donkere zaal zit, zoals in de
publiek zich zo gezien voelde
theaters en 2) omdat ze veel
en echt die verbinding heeft
dichterbij zitten.
gevoeld, betekent veel voor
Daarnaast nodigden we het
mij. Dat is voor mij de kracht
publiek uit om mee te
van dans: de nieuwsgierige
dansen/klappen/trommelen.
houding die je aanneemt om
Tijdens de voorstelling
die oprechte verbinding aan
worden er veel prikkels
te gaan met een ander.
gegeven en als de bewoners
Hierdoor kan je samen iets
een impuls voelden om mee
heel moois creëren.
te doen, werd dat alleen maar toegejuicht! Hoogtepunt Wat voor mij het hoogtepunt was van dit project, waren de reacties tijdens en na de voorstelling. We gingen met de bewoners in gesprek over hun ervaringen/beleving/ mening, na de voorstelling, in de kring. Zo heb ik het gesprek bij Vreedenhoff mogen leiden en dit was enorm leuk om te doen.
bart Meijer 3e-jaars Stu dent Docent dans Minder afstand
afstand kleiner worden en zou
Terugkijkend op de afgelopen
de verbinding met elkaar
periode ben ik heel dankbaar
makkelijker gelegd worden.
dat ik dit project heb mogen
Het was heel mooi om later
opzetten met mijn
van mensen te horen dat ze
medestudenten. De verhalen
die connectie hebben gevoeld
van alle vertellers over
en dat ze zich meer
doorzettingsvermogen en
deelnemer voelden dan
verbinding, waren voor mij
slechts publiek.
heel inspirerend en gaven me veel energie. Ik vind het nog
Daarnaast was het extra mooi
steeds bijzonder dat iemand
om van de vertellers te horen
zo gemakkelijk en met zoveel
dat ze onderdelen van hun
passie over diens eigen leven
verhalen terug hebben gezien
wil vertellen aan een
in de productie. De emotie en
onbekende. Deze openheid
vooral vrolijkheid die terug te
van de vertellers heeft mij ook
zien was bij de vertellers,
veel verder geholpen in het
maakte het voor mij een heel
proces. Het werd belangrijk
geslaagd project, waar ik met
dat het stuk voor iedereen
veel plezier op terugkijk.
openstond en dat iedereen zich een deel zou voelen van de productie. Met dit idee zijn we verder gegaan in het maken van het stuk. Tijdens het proces ontstond ook het idee om het publiek in een cirkel te laten zitten. Hiermee zou de
student bart tijdens de performance van ‘en toen?’
studente anika tijdens de performance van ‘en toen?’
anika verbeten 3e-jaars student docent dans Meer dan een schoolproject
mogen interviewen. Wat mij
Toen we begonnen met het
erg is bijgebleven tijdens dit
bedenken en ontwikkelen van
interview, was hoe bijzonder
de voorstelling, voelde het
hij het vond dat ik als ‘jeugd’
nog heel erg als een
bij hem langskwam en met
schoolproject. We wisten dat
hem wilde praten. Je merkte
we een voorstelling wilden
in zijn verhaal dat hij soms
maken voor ouderen en dat
het gevoel had alsof er niet
we ze het gevoel wilden
naar zijn generatie werd
geven dat ze er nog steeds bij
omgekeken en hij graag wilde
horen, ook al kunnen ze fysiek
dat de ‘jeugd van
misschien niet meer zoveel.
tegenwoordig’ zich meer
Hierbij hebben we van het
bezighield met ouderen. Voor
begin af aan een intieme
mij bevestigde dit interview
sfeer en interactie, belangrijk
wat wij wilden vertellen met
gevonden. Door de hulp van
onze voorstelling en dat de
het TINO team en de
thema’s die we hebben
vertellers, is de voorstelling
gekozen ook echt belangrijk
uiteindelijk veel meer
zijn.
geworden dan alleen een
Door de interviews en de
schoolproject.
verhalen van de andere vertellers, kreeg voor mijn
Door de persoonlijke verhalen
gevoel de voorstelling een
te horen van alle vertellers,
diepere laag. In plaats van dat
konden we beter begrijpen
het een voorstelling werd
wie de ouderen zijn die in een
voor ouderen, veranderde het
verpleeghuis zitten en hoe
in een voorstelling die is
hun blik op het leven eruit
gemaakt en wordt uitgevoerd
ziet. Ik heb tijdens het
mét ouderen.
maakproces, meneer Bruijink
Dit ervaarden wij niet alleen
Ik vind het daarom ook
als groep, maar uit de reacties
oprecht jammer dat de
van het publiek bleek dat zij
voorstellingen nu zijn
dit ook zo ervaarden. In elk
afgelopen en het project op
nagesprek kwam naar voren
papier voorbij is.
hoe de ouderen die keken, de verbinding voelden met ons
De voorstellingen en het
en ook met de anderen die in
proces hiervan, hebben voor
het publiek zaten. Ze vonden
mij een nieuwe doelgroep
het een fijne sfeer en
laten zien, waar ik voorheen
waardeerden de intimiteit die
eigenlijk nooit naar omkeek.
de voorstelling met zich meebracht.
In de toekomst wil ik ook zeker vaker zulke
Door de reacties van het
voorstellingen ontwikkelen en
publiek werd ook bevestigd
dan misschien met
wat meneer Bruijink ervaarde.
bijvoorbeeld amateurdansers.
Hoe bijzonder ze het vonden
Zodat ook zij de gelegenheid
dat wij bij hen kwamen om te
krijgen om zich te verbinden
dansen. Ze krijgen niet vaak
met de oudere generatie, via
jonge mensen over de vloer.
dans. En zodat niet alleen ons
Dat wij bij hen waren,
groepje omkijkt naar ouderen,
ontroerde zelfs sommige
maar ook de jongere
mensen. Om deze reacties
generatie in zijn geheel!
terug te krijgen was voor mij hartverwarmend. Dat wij voor een kort moment het gevoel hebben kunnen geven dat ze gezien worden en dat door middel van dans.
eva vree 3e-jaars student docent dans In deze dans-educatieve
allemaal heeft gemaakt,
productie is het een achtbaan
welke muziek hij luistert en
van ervaringen geweest.
wat hem nu op een dag bezig
Sommige momenten waren
houdt. Wat mijn aandacht
leuker dan andere, maar ze
vooral trok, waren de verhalen
waren allemaal even
over de reizen en over de
leerzaam.
muziek. Zijn mooiste reis was Indonesië, omdat ze daar, hoe
Om vanuit een input te
arm ze het ook hadden, het
werken die te maken had met
beste uit het leven haalden
onze doelgroep, hebben we
en gastvrij waren naar
ieder een verteller
iedereen. Ook is hij veel in
aangewezen gekregen. Mijn
Zuid-Amerika geweest en dat
verteller was meneer Jac
is waar hij zijn favoriete
Janssen, uit Bronbeek. Toen ik
muziek heeft ontdekt. Deze 2
voor het eerste gesprek bij
elementen heb ik
hem langs ging was ik
meegenomen in het proces
zenuwachtig, omdat ik niet zo
en teruggegeven aan mijn
goed wist wat ik kon
groepje. Wat dan ook mooi
verwachten. We hadden een
was, was dat meneer Janssen
goed eerste gesprek gehad,
deze 2 elementen terugzag
wat me al zoveel informatie
tijdens de opvoering. Dat
had gegeven dat er wel 2
maakte het voor mij een
voorstellingen van gemaakt
geslaagd project.
konden worden. Zo heeft meneer Janssen met
Wat ik meeneem van de
mij zijn verleden als marinier
speelweken, is dat ongeacht
gedeeld, hoe hij
hoe goed het gaat, de
hoofdconducteur bij de NS is
mensen ervan genoten omdat
geworden, welke reizen hij
wij ervan genoten.
Er was altijd een fijne sfeer aanwezig. Soms was die vanaf het begin al voelbaar en soms kwam die pas tot uiting in het nagesprek. Het mooiste moment van de voorstelling was het moment dat we de handen vastpakten van de bewoners en we samen bewogen. Vaak als ik de bewoners dan aankeek, zag je dat ze geraakt waren en dat ze je bedankten zonder woorden. Dat gaf mij het gevoel dat het geslaagd was.
Jac janssen - verteller geïnterviewd door Eke Mannink Jac Janssen – ‘Voluit heet ik
Dat is mijn drijfveer om met
Jacques’ – oogt ook zonder
jullie programma mee te
uniform een beetje als een
doen. En om ze te helpen.’ Jac
militair. Misschien komt het
refereert aan de coronacrisis.
omdat hij in militair tehuis
‘Verschrikkelijk vond ik dat
Bronbeek in Arnhem woont,
voor ze,’ zegt hij. ‘Dan ben je
maar er zit zeker ook iets in
jong en dan sta je twee jaar
zijn houding. Iets fiers. En in
stil.’ Net voor de lockdown
zijn stem. Iets donkers. Hij
had hij een gesprek met
klinkt als wijlen acteur Ton
coördinator Maya en een
Lensink, die beroemd werd
aantal leerlingen. Het project
door zijn rol als Ti-Ta
werd daarna afgeblazen. Na
Tovenaar.
de crisis vertelde hij leerlingen over zijn jeugd,
Achter zijn rechte rug loop ik
hield hij een praatje in een
de activiteitenzaal van
klimhal en zag hij een
Bronbeek binnen. Er hangen
dansvoorstelling die was
vlaggen en ballonnen in de
gebaseerd op zijn
ruimte, aan de wand prijken
levensverhaal.
wapenschilden van de
Nou heb ik geen verstand van
krijgsmacht. We gaan zitten.
dans,’ zegt Jac, ‘maar om
Al voor de koffie op tafel
eerlijk te zijn herkende ik er
staat, praten we over Jacs
niet gelijk zoveel van mijn
karakter.
eigen leven in. Maar het laatste, de Zuid-Amerikaanse
Eenzelvig en nieuwsgierig
muziek, dat kende ik. Als
Hij is wat eenzelvig, maar ook
marinier ben ik geregeld
nieuwsgierig. ‘Ik vind
uitgezonden geweest naar de
jongeren leuk, wil weten wat
Nederlandse Antillen. Tijdens
ze doen en hoe ze leven.
vakantieperiodes aldaar,
heb ik verschillende Zuid-
Na zijn loopbaan is Jac eerst
Amerikaanse landen bezocht,
gaan reizen. Alleen. Naar
vandaar.’
Indonesië, Australië en Nieuw-Guinea.
Hoe zit dat met die
‘Dat oosterse trekt me,’ zegt
eenzelvigheid? ‘Ik verkeer
hij. Waarom? Enig nadenken
graag in gezelschap. Maar ik
volgt. ‘Je weet niet precies
ben ook heel graag alleen. Ik
wat je kan verwachten,’ zegt
doe bijna alles alleen. Alleen
hij dan.
zijn is iets anders dan eenzaam zijn hè. Het past
Jac houdt van
sowieso bij mijn beroep dat ik
raadselachtigheid, van
zo goed met mezelf kan zijn.’
verrassingen. Al vindt-ie het moeilijk om te omschrijven
Verrijking
hoe hij precies in elkaar zit.
Jac zag veel van de wereld,
‘Dat vroegen die leerlingen
vooral tijdens zijn loopbaan
natuurlijk ook,’ vertelt hij. 'En
als marinier, die hij op zijn
dan gaf ik ze dit gedicht.' Hij
vijftigste afsloot als adjudant.
schuift zijn mobiel naar me
‘Ik ging verplicht met
toe. 'Ik hoef niet op te vallen /
functioneel leeftijdsontslag,’
en ook niet alles te bereiken /
vertelt hij. 'Vanwege een
ik wil doen wat ik leuk vind /
skiblessure aan mijn knie,
en zo mijn leven verrijken (…)
rond mijn twintigste, kon ik niet alles meer. Maar ik heb
Dit is de eerste van drie
een mooie carrière gehad.
strofen. Dichter onbekend.
Heb veel in de logistiek
Dat is wie ik ben,’ zegt Jac.
gezeten. En ik ben op
‘De leerlingen begrepen het.’
vredesmissie geweest in Cambodja.’
Uniform
leven van de ander,' zegt hij.
We praten nog even verder
'Dat je in geval van nood altijd
over zijn deelname als
weet: op diegene kan ik
verteller bij het TINO
vertrouwen. Met klimmen is
programma.
dat natuurlijk een belangrijk
'Ik heb een keer een verhaal
onderdeel. In het echte leven
gehouden voor leerlingen bij
ook.'
een klimschool,' memoreert hij. Hij pakt zijn mobiel weer
We staan op. De lunch wacht,
en laat een groepsportret
voor de veteranen. We
zien: blij kijkende pubers,
schudden handen.
projectleider Florien en
Jac weet een kortere route,
hijzelf, in vol ornaat. 'Achteraf
via de personeelsvleugel, naar
heb ik getwijfeld of ik er wel
de parkeerplaats. Met een
goed aan gedaan heb,' vertelt
sleutelkaart opent hij de
hij. 'Of ik mijn uniform wel
deuren geroutineerd.
had moeten aantrekken. Die
'Zo, dat scheelt weer wat
kinderen waren allemaal zo
nattigheid,' zegt hij bij de
verlegen.' Ik vraag hem
deur.
waarover hij gesproken heeft,
Ik loop de motregen in en
wat het thema was. 'Je bent
wens hem smakelijk eten.
niet alleen,' zegt hij. 'Het
Het was een mooi gesprek
verhaal moest gaan over
over een boeiend leven. Ik
samenwerking.'
snap wel waarom het TINO
'Maar dat is toch eigenlijk
team hem gevraagd heeft om
helemaal geen thema voor u?'
verteller te worden.
roep ik verrast. Toch wel. 'Ik heb een verhaal gehouden over het belang van de aanwezigheid in je
verteller jac janssen in gesprek met deelnemers van TINO MDT
over ‘web‘ Studenten Janita, Mabel, Marius en Min Won De productie ‘Web’ was
Voor de actieve workshop
gericht op het gevoel van
werkte ‘Four Collective’
alleen zijn en samenzijn, en
samen met HUMINT Solutions,
hoe beide gevoelens kunnen
de ontwikkelaar van TINO.
verschillen van je werkelijke
HUMINT Solutions zet de
situatie.
innovatieve TINO methode in om ‘niet-herkende kennis’ te
Het ging om het erkennen en
vinden bij individuen, teams
delen van gevoelens van
en organisaties en om dit niet
eenzaamheid en het aangaan
eerder ontdekte potentieel
van oprecht contact met de
actief te gebruiken.
ander in je omgeving. Het contact dat werd gelegd in de
Door deze samenwerking met
performance, illustreerde een
HUMINT Solutions verdiepte
stellingname van TINO over
de educatieve inhoud van de
het (persoonlijk) belang van
performance en workshop,
de perspectieven van
relevantie. Het werd een
anderen. De productie ‘Web’
dynamische combinatie van
bestond uit twee delen: een
concepten, verpakt in een
interactieve en
artistieke vorm om de inhoud
interdisciplinaire
toegankelijk en beleefbaar te
performance en een fysieke
maken.
workshop. In de performance werd gebruik gemaakt van
De titel; Web, verwijst naar
dans, theater, muziek en
het web dat door het publiek
beeldende kunst,
en de performers gecreëerd
vormgegeven door vijf
werd tijdens de workshop.
verschillende kunstenaars, studerend aan ArtEZ in Arnhem.
Het stond symbool voor het
Desondanks ontlenen we als
netwerk van mensen
mens onze individualiteit ook
waarmee we verbonden zijn.
aan de ander.
Dit idee kwam voort uit de
Een sterk individu definiëren
vraag: Waarom negeren we
wij als iemand die vanuit zijn
elkaar op straat gewoonlijk, in
eigen ‘core’ werkt en geen
de bus, in de koffiebar? We
maskers opzet om zich als
delen dezelfde ruimte met
iemand anders voor te doen.
elkaar, maar meestal
Werkelijk sterke individuen
erkennen we dit feit niet (of
staan niet alleen, maar zijn
niet bewust). Het potentieel
zich bewust van het netwerk
dat verscholen ligt in ‘de
van mensen om zich heen.
ander’ om ons heen, wordt
Een (sociaal) systeem dat ze
niet gezien. En wanneer wel
erkennen en waarbinnen zij
interesse getoond wordt, hoe
zelf ook erkend worden.
vaak komt deze interesse voort uit oprechte interesse
Met onze producte wilden wij
en nieuwsgierigheid? Hoe
toewerken naar een
vaak blijft het contact
ecosysteem waarbinnen dit
oppervlakkig?
inzicht de norm is voor
Over het algemeen genomen,
mensen en geen
is ons perspectief beperkt tot
uitzondering.
het individu en diens directe omgeving? Of zouden we onze blik moeten verruimen met dat van de ander? We vinden het belangrijk om een sterk individu te zijn.
janita togel 3e-jaars student docent dans Precies een jaar geleden
Over de kennis en skills die
begon ik mijn stage bij TINO
deze professionals onbewust
MDT. Wie had toen gedacht
hebben, maken ze een
dat ik precies een jaar later,
voorstelling met dans, theater
samen met het TINO Team,
en muziek. Doel van het
een nieuwe MDT zou starten?
programma is dat jongeren meer inzicht krijgen in de
Na onze samenwerking voor
capaciteiten van deze
Web, was ik gelijk enthousiast
vakmensen. En andersom
over de TINO insteek. Niet-
zetten we de professionals in
herkende kennis en skills
de spotlights. Daar heb je die
vinden bij mensen is een win-
win-win weer!
win, voor de speurder en voor degene die meer erkenning
Met TINO laten we graag zien
krijgt voor wat hij (onbewust)
waar allemaal niet-herkende
weet en kan.
kennis te vinden is. Die kennis zit in principe overal, maar
Na mijn stage ben ik bij het
ook zeker bij de
TINO team gaan werken en
praktijkberoepen, terwijl daar
van daaruit ontstond het idee
vaak overheen wordt
om een variant te starten
gekeken. Denk maar aan veel
waar de performing arts, mijn
gehoorde termen als
eigen achtergrond, wordt
‘laagopgeleid’ en ‘de handjes
ingezet.
aan het bed’. Of aan hoeveel ouders bang zijn dat hun kind
‘Bij Performing MDT
‘maar vmbo-advies’ krijgt. Dat
interviewen jongeren mensen
imago willen we veranderen
van praktijkberoepen, zoals
door juist hun niet-herkende
kappers, monteurs en
kennis en vaardigheden in de
loodgieters.
spotlights te zetten.
Na de zomer startte de eerste
voorbeeld en de leerlingen
groep in Arnhem. Deze
begrepen gelijk de bedoeling
leerlingen gingen in gesprek
en deden allemaal mee.
met voormalig buschauffeurs, waarna ze een voorstelling
Het was een ervaring waar de
hebben gemaakt op basis van
leerlingen helemaal in op
de verhalen. Het was een
konden gaan. En dat in het
groot succes!’ En in december
donker op de muziek, zonder
volgt er nog een groep. Die
dat iemand een oordeel over
gaan met concierges in
ze gaf. Ze hebben ervan
gesprek. Ik kijk er nu al naar
genoten!’
uit!
Reactie van docente Alexandra, die meekwam met de leerlingen van produs praktijkschool: ‘Veel van onze leerlingen hadden nog nooit een voorstelling gezien of waren naar een theater geweest. Er ging een wereld voor ze open. In het begin keken ze hun ogen uit en waren lacherig, maar toen het eenmaal begon waren ze erg serieus en deden heel goed mee. De voorstelling was erg laagdrempelig, alles werd kort uitgelegd met een
op de foto rechts staan Mevrouw looten en janita. de foto werd gemaakt valerie spanjers
In deze publicatie blikken we samen met ArtEZ studenten terug op hun performances, die zij maakten als onderdeel van hun deelname aan TINO MDT.
Ons programma maakt deel uit van de Maatschappelijke Diensttijd (MDT), waarin jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich via lokale projecten vrijwillig inzetten voor een ander of de samenleving, hun talenten ontdekken en andere mensen ontmoeten. Ontwerp, eindredactie en lay-out: HUMINT Solutions De foto’s, met uitzondering van de foto van Jac Janssen en het portretbeeld van Mevrouw Looten en Janita, zijn gemaakt door Cecile Bok. Met dank aan: alle deelnemers, vertellers, docenten en andere betrokkenen, met wie we plezierig hebben samengewerkt. Copyright © 2023 HUMINT Solutions