د سولي په ا ره زمونز اند

‫‪1‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دﺳﻮﻟﯥ دﭘﺎﻳښﺖ ﭘﻪ اړه‬

‫زﻣﻮﻧږ آﻧﺪ‬

‫دﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﻟﻴﻜﻨﻪ‬ ‫ﻟﻤړۍ ټﻮك‬

‫‪2‬‬

‫ډاﻟۍ ‪:‬‬ ‫ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮﻫﻴﻮادواﻟﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ازاد او ﺧﭙﻠﻮاك ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺐ اﺳﻼﻣﻰ وﻟﺴﻮاﻛﻪ ﻧﻈﺎم د‬ ‫ﺟﻮړوﻟﻮ ﻫڅﯥ او ﻫﺎﻧﺪ ﻛﻮي ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ‬ ‫دروژې دﻣﺒﺎرﻛﯥ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ‪18‬ﻣﻪ ورځ‬ ‫داګﺴﺖ دﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ‪28‬ﻣﻪ ‪ 2010 ،‬زﻛﺎل‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫ﺳﺮﻟﻴﻚ‪:‬‬

‫ﻏﻮاړم ددې ﻟﻴﻜﻨﯥ ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻫﻐﻪ ﭘﻮښﺘﻨﻪ وګﺮځﻮم ﭼﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺗﻪ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮې وه ‪.‬ﭘﻮښﺘﻪ دا وه‬ ‫ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ د څﻪ ﻟﻪ ﭘﺎره او وﻟﯥ د ﻛﺮزي او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ درﺑﺎر ﺗﻪ دﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ورﻏﻠﻲ واﺳﺖ ؟‬

‫ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺎﻳﺪ ډاګﻴﺰه ﻛړم ﭼﯥ‪ :‬ﻣﻮﻧږ ﻧﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي درﺑﺎر ﺗﻪ او ﻧﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯥ ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﺗﻪ د څﻪ‬ ‫اﻣﺘﻴﺎز د ﺧﭙﻠﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ورﻏﻠﻲ و او ﻧﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى څﺨﻪ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ اﻣﻮرو ﻛﯥ د ګډون ﻛﻮﻣﻪ‬

‫ﻏﻮښﺘﻨﻪ درﻟﻮده‪ ،‬او ﻧﻪ ﻣﻮ ﺗﺮې څﻪ ﻧﻮر ﻣﺎدي اﻣﺘﻴﺎزات ﻏﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ‬

‫ﻣﺠﺎﻫﺪورور ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د ځﺎﻧګړي اوﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﭘﻼوي ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻣﻮ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ د ﺳﻮﻟﯥ ﻳﻮ داﺳﯥ ﭘﻼن‬ ‫او ﻃﺮﺣﻪ ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه درﻟﻮده ﭼﯥ دﺧﭙﻞ اﺳﻼﻣﻲ ګﻮﻧﺪ او اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﻫﻴڅ ډول‬

‫اﻣﺘﻴﺎز ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻧﻪ وه ﻛړې‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻏﻮښﺘﻞ ﻣﻮ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﭘﻼن د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺳﺮه ﻫﻤﻠﺘﻪ ﺷﺮﻳﻚ ﻛړو‪ ،‬ﺧﭙﻞ‬

‫وﻟﺲ د ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ څﺨﻪ ﺧﺒﺮ او د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ د ﻏږ ﺳﺮه ﻫﻐﻮې را ﻫﻤﻐږي ﻛړو‪.‬او ﻛﻪ ﭼﻴﺮې‬

‫ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه د ﺣﺰب د ﭘﺎﻟﻴﺴﻮ ﭘﻪ اړه څﻪ ﺷﻚ ﺷﺘﻮن وﻟﺮي د ﻫﻐﻮى د ﺷﻚ د ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫڅﻪ او‬

‫ﻫﺎﻧﺪ وﻛړو او د ﭘټﻮ ﻣﻮاﻣﺮو او ﺳﺎزﺷﻮﻧﻮ ﭘﺮ ځﺎى ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ درﻳځ اﻋﻼن ﻛړو‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻢ دې ﻧﻘﻄﯥ ﺗﻪ ﭘﻪ زﻏﺮده ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛړي او ﺑﻴﺮوﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ ﻫﻢ ﺳﭙﻴﻨﻪ ﺧﺒﺮه‬

‫ﻛړې‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دې اړه ﻛﻮرﻧۍ او ﻧړۍ واﻟﯥ ﺧﭙﺮوﻧﯥ ټﻮﻟﯥ ګﻮاه دي ‪ .‬څﺮګﻨﺪه ده ﭼﯥ دا دﻧﺪه ﻣﻮﻧږ د ﺑﻬﺮ‬ ‫څﺨﻪ ﭘﻪ دوﻣﺮه ښﻪ او ﭼټﻜﻪ ﺗﻮګﻪ ﻧﻪ ﺷﻮاى ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻟﯥ ﻟﻜﻪ څﻮﻣﺮه ﻣﻮ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړه ‪.‬‬

‫زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد دﻏﻪ ﻏﻤﻴﺰه ﭼﯥ د دﻳﺮﺷﻮ ﻛﺎﻟﻮ څﺨﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﻣﻮده ﻛﻴږي ﭘﻴﻞ ﺷﻮې او ﭘﻪ ﻳﻮه ﻧﻪ ﻳﻮه ﺑڼﻪ‪ ،‬د‬

‫ﺷﻜﻞ او وﺧﺖ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻮن ﺳﺮه ﻧﻮى ﺣﺎﻟﺖ ځﺎﻧﺘﻪ ﺧﭙﻠﻮي‪ ،‬د ﻳﻮه ﻧﺎورﻳﻦ څﺨﻪ ﺧﻼص ﺷﻮي ﻧﻪ ﻳﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﻞ‬

‫ﻛﯥ ور ﻧښﺘﯥ وي‪ .‬د روﺳﺎﻧﻮ اﺷﻐﺎل‪ ،‬د ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮدرژﻳﻢ ﺗﻴﺮې اوﻧﺎدودې‪ ،‬د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ‬

‫ﺗﻮر او ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﻮګﻪ ﻛﺮﻏﻴړن ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﻴﺎ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ اﻣﻮرو د ﻧﺎ اﺷﻨﺎﻳﯥ او دﺧﻠﻜﻮ درټﻠﻮ دوران‬

‫ﻣﻨځﺘﻪ راﻏﻰ او د ﻫﻐﯥ وروﺳﺘﻪ دا دى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د زور‪ ،‬وﺣﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻋﺎم وژﻧﯥ او زور زﻳﺎﺗﻲ‬

‫وﺧﺖ ﻧﮋدې ﻧﻬﻪ ﻛﺎل ﻫﻢ ﭘﻮره ﻛړل او ﭘﻪ ﻟﺴﻢ ﻛﺎل ﻛﯥ ورﻧﻨﻮت ‪.‬‬

‫دا ﭼﯥ ﭘﺨﻮا څﻪ ﺗﻴﺮﺷﻮي د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺎڼﯥ ﭘﺮې ډﻛﯥ دي‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ددې ﺗﺎرﻳﺦ زﻳﺎﺗﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﺎ ﺧﻮ ﭘﺮدﻳﻮ د ﻳﻮ‬

‫ﺷﻤﻴﺮ دښﻤﻨﺎﻧﻪ اﻏﺮاﺿﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﻳﺎ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮاﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛړﻳﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ذاﺗﻲ ﻓﻜﺮوﻧﻮ‪،‬ﻗﻮﻣﻲ او ژﺑﻨﻲ‬ ‫ﻋﺼﺒﻴﺘﻮﻧﻮ دﻏﻴﺰ ﻻﻧﺪې ﻟﻴﻜﻠﯥ او ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑڼﻪ ﻧﻪ ﻳﻮه ﺑڼﻪ ﻳﻲ د ﻳﻮه اړخ ﺳﺮه ﺧﭙﻠﻪ ﻧﺎروا ﺧﻮاﺧﻮږي‬

‫ښﻮوﻟﯥ‪ ،‬او ﺑﻞ اړخ ﻳﻰ دﺧﭙﻞ ﻫﻤﺪې ﻗﻀﺎوت ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻣﺤﻜﻮم ﻛړې ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت دا ﻳﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دى ﭼﯥ‬

‫زﻣﻮﻧږ را ﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺑﻪ ﭘﺮې ﻗﻀﺎوت ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اوﺳﻨۍ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﯥ ﻳﻌﻨﯥ د ‪ 2001‬زﻳږدﻳﺰ ﻛﺎل را ﭘﻪ دﻳﺨﻮا‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﻫﻴﻮاد‪ ،‬ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻛﻮم‬

‫ﺑﻨﺴټﻴﺰ ﻋﻠﺖ ﻧﻪ‪ ،‬د ﺑﻦ د ﻧﺎروا او ﻏﺎﺻﺒﺎﻧﻪ ﺗړون ﻻﻧﺪې ‪ ،‬د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﭘﻪ واﻛﻤﻨۍ ﻛﯥ د ﻣﺴﺘﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮو ﭘﻪ‬

‫ﺑﺴﭙﻨﻪ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯥ زﺑﺮځﻮاك د ﻗﻬﺮ او ﻏﻀﺐ د ﺳړوﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﻻﻧﺪې‬ ‫راﻏﻰ او ﺑﻴﺎ دﻏﻪ ﭘﻮځﻲ زﺑﺮځﻮاك ددې ﻫﻴﻮاد د ﺗﻞ ﭘﺎﺗﯥ اﺷﻐﺎل او ﻧﻴﻮاك ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﺗﺮ څﻨګ د ﻧﻮرې ﻧړۍ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻫﻢ ﺧﭙﻠﯥ ﺑﺴﭙﻨﯥ ﺗﻪ را وﺑﻠﻞ‪ ،‬ﻧﻮ ﺣﺎﻻت ډﻳﺮ څﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮل ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﺑﻪ د روﺳﺎﻧﻮ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ وﻳﻞ ﻛﻴﺪل ﭼﯥ د روﺳﻲ زﺑﺮځﻮاك ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻗﻴﺎم‬

‫ﺷﻮﻧﻰ ﻧﻪ دى ځﻜﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺮې ﭼﯥ روﺳﺎن ﺗﻠﻠﻲ د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺷﺎ ﺷﻮي ﻧﻪ دي ﭼﯥ ﻧﻤﻮﻧﻪ او ﻣﺜﺎل ﻳﯥ د‬

‫ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﺧﻴﻮه او ﺑﺨﺎرا‪ ....‬ورﻛﻮل ﻛﻴﺪل‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ډول د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د‬

‫اﺷﻐﺎل ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﺪا دﻻﻳﻞ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛړﻳﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا وړاﻧﺪې ﻛﻴﺪل ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ د‬ ‫ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﺳﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ده اود اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﯥ وزﻟﻰ ﻫﻴﻮاد ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس اوس د روﺳﺎﻧﻮ د وﻟﻜﯥ ﻧﻪ ﺧﻼص‬

‫ﺷﻮى اوﺑﻴﺎ دﺧﭙﻠﻤﻨځﻲ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ وران وﻳﺠﺎړ ﺷﻮى او ﺑﻴﺎ ﭘﺮې د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ځﻮاك ﻳﻮ دور ﺗﻴﺮ‬

‫ﺷﻮ‪ ،‬اودﻫﻤﺪې ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ دوره ﻛﯥ د وﻟﺲ څﺨﻪ د ﻫﻐﻮى د دﻓﺎع وﺳﺎﻳﻞ ټﻮل را ټﻮل او دﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‬

‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻛړﻳﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ ډﻳﭙﻮ ګﺎﻧﻮ ﻛﯥ ذﺧﻴﺮه او ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﺑﺎروﺗﻮ اﻟﻮزول ﺷﻮل او ﻣﻠﺖ ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺷﻮ ﻧﻮﭘﻪ‬

‫دې اﺳﺎس ﻣﻠﺖ اوس ددې ﺗﻮان ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﺧﭙﻠﯥ ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره ددې ﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف و درﻳږې‪ ،‬د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ دا ﻫﻢ وﻳﻞ ﻛﻴﺪه ﭼﯥ د اوﺳﻨﻲ وﺧﺖ ﭘﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ زﻳﺎت‬

‫ﺑﺪﻟﻮن راﻏﻠﯥ دې‪ ،‬ﭘﺨﻮا د روﺳﺎﻧﻮ دﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ وﻻړه وه‪ ،‬ګﺎوﻧډﻳﺎن‬

‫وول او د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻣﺮﺳﺘﻪ او ﻛﻮﻣﻚ‪ ،‬ﺧﻮ اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ دا ﻫﺮ څﻪ‬

‫درﻳﺪﻟﻰ‪ ،‬ګﺎوﻧډﻳﺎن ﻧﻪ ﻳﻮازې ﺑﺴﭙﻨﻪ او ﻛﻮﻣﻚ ﻧﻪ ﻛﻮي ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ‬

‫دﻫﻴﻮاد دازادۍ د ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف درﻳږې ﭼﯥ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻫﻢ وﺷﻮل ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ دﻫﻐﻪ څﻪ ﻧﻪ زﻳﺎت ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮ‬

‫ورﺗﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻮل ‪ .‬زﻣﻮﻧږ ګﺎوﻧډﻳﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭼﯥ څﻪ وﻛړل ﻫﻐﻪ دﻫﻐﻮى د ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده ﭼﯥ د ټﻮﻟﻮ‬ ‫ﺗﺮ ﻣﺨﻪ دي !!!‬

‫ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮځﻮاك د ﻧﻴﻮاك او اﺷﻐﺎل څﺨﻪ را ﭘﺪﻳﺨﻮا ﺷﺮاﻳﻄﻮ او ﺣﺎﻻﺗﻮ د دﻏﻮ ﻛړﻳﻮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬

‫ﺑﻠﻤﻨګﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛړل ‪.‬اوس دادى د ‪ 2010‬م ﻛﺎل ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ روان دى‪ .‬ﻫﻐﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ژڼﻲ )ﻧﺠﻮﻧﻲ او ﻫﻠﻜﺎن ( ﭼﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﻮره ﻧﻴﻮاك ﻟﻪ ﭘﺎره راﻏﻠﻲ وول او ﻫﻐﻮى ﭼﯥ د څﻮ ورځﻨۍ واﻛﻤﻨۍ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬

‫ﻳﯥ د ﻫﻤﺪې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ژڼﻮ د ﭘﻴﺎده ﭘﻮځ رول ﻟﻮﺑﻮﻟﻰ و او ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻳﯥ ورﺳﺮه ﻛړې وه اوس دې ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ‬ ‫رﺳﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﻳﻤﻲ ﻧﻴﻮاك ﺷﻮﻧﻰ دى او ﻧﻪ ﺑﻪ ددوى ﺳﻠګﻮﻧﻮ زره ﭘﻪ وﺳﻠﻮ ﺳﻨﺒﺎل‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﭘﻪ دې ﻗﺎدر ﺷﻲ ﭼﯥ ددې ﻫﻴﻮاد وﻟﺲ د ﺧﭙﻠﯥ ﻏﻼﻣۍ ﭘﻪ ﻛړﻳﻮ ﻛﯥ ﺳﺮه را و ﻧښﻠﻮي ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﯥ ده‬

‫ﭼﯥ ﻫﻐﻮى دې ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ ﻫﺴﯥ ﭘﻪ ﻫﺴﯥ ﻧﻪ دي رﺳﻴﺪﻟﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺟﻬﺎد او ازادۍ ﻳﻮ‬ ‫ﺳﺘﺮ ﻏﻮرځﻨګ روان دى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ﭘﺮې ﻫﺴﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎر وول ﺑﺎور ﻧﻪ ﻛﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اوس ﻳﯥ‬

‫ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻧﻴﻮاﻛګﺮان او ﭘﻪ ﻫﻐﻮى ﭘﻮرې اړوﻧﺪه اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛړۍ دا ﻣﻨﻲ او ﭘﻪ ډاګﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ‬

‫ﺣﺎﻻت ډﻳﺮ ﺧﺮاب دي او ورځ ﭘﻪ ورځ د ښﻪ ﻛﻴﺪو ﭘﻪ ځﺎې او د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ډﻳﺮښﺖ ﭘﻪ ځﺎې د ﺧﺮاﺑﻴﺪو ﻟﻮري‬ ‫ﺗﻪ روان دي ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻧﻦ )دﻣﯥ ﻳﻮﻟﺴﻤﻪ ( ﻣﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺟﻨﺮال ﻣﻚ ﻛﺮﺳټﻞ ﻫﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﻟﻮﺳﺘﻠﻪ‬

‫ﭼﯥ د ﻛﺮزي د ورﺗګ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻳﻲ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ اوروﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ډا ګﻪ‬

‫ووﻳﻞ ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﺎﻻت ﺑﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ورﻟﻴږﻟﻮ ﺳﺮه ﻧﻮر ﻫﻢ ﻛړﻛﻴﭽﻦ ﺷﻲ ‪ .....‬دا ددې‬

‫ﻣﻌﻨﯥ ورﻛﻮي ﭼﯥ دا ﻧﻴﻮاﻛګﺮ ﻧﻮر ددې ﻣﻼ ﻣﺎﺗﻮﻧﻜﻲ ﺟﻨګ ﺗﻮان ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ددې ﻧﻴﻮاﻛګﺮو‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻼﺗړي ﻫﻢ اوس د ﻧﻴﻮاك ﻧﻪ ﺳﺘړي او ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴږي‪ ،‬دا ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ازادۍ ﺳﺮه ﻛﻮﻣﻪ ﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﺷﻮې ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ ﻧﻮر ﻧﻮ ﻫﻐﻮى ﺧﭙﻞ ارزښﺖ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ‬ ‫ورﻛړې ‪ .‬ﻣﺎﺗﻪ ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ زﻣﺎ دﺳﻔﺮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ‪ ،‬ﻳﻮه ډﻳﺮ ﻟﻮړﭘﻮړي ﭼﺎرواﻛﻲ ووﻳﻞ ﭼﯥ ) ﻣﻮﻧږ ﻧﻮر ددوى‬

‫‪5‬‬

‫ﺳﺮه ﺳﺘړى ﻳﻮ‪ ،‬دوى اوس زﻣﻮﻧږ )دﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ!!( ﭘﻪ اړه واﻳﻲ ﭼﯥ »ﻣﻮﻧږ د دوې څﺨﻪ داﺳﯥ ﻛﺎر واﺧﺴﺖ‬

‫ﻟﻜﻪ څﻮك ﻳﻲ ﭼﯥ د ﭘﻴﭙﺴﻲ د ﻗﻮﻃﻲ څﺨﻪ اﺧﻠﻲ ‪ ،‬ﭘﻴﭙﺴﻲ ﻣﻮ ﺗﺮې و څښﻠﻪ او ﺗﺸﻪ ﻗﻮﻃۍ ﻳﻲ ﭘﺎﺗﻪ ده‪،‬‬

‫ﻫﺮه ﻟﺤﻈﻪ ﭼﯥ و ﻏﻮاړو اﻳﺴﺘﻪ ﻳﯥ ﺧﻄﺎ ﻛﻮﻟﯥ ﺷﻮ ‪ «.........‬دﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ دې ﺧﺒﺮه ﺑﺎﻧﺪې د اوښﻜﻮ‬

‫څﺎڅﻜﻲ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮل ‪...‬‬

‫اوس ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ روڼ اﻧﺪي‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮاﻻن او ﺳﻴﺎﺳﻲ څﻴړوﻧﻜﻲ د ﻫﻴﻮاد وﺿﻌﻪ ددرﻳﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ‬

‫ﺗﺮ څﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﺴﻲ ‪.‬‬

‫ﻟﻮﻣړى دا ﭼﯥ ‪ :‬ﻫﻴﻮاد ﻫﻤﺪا اوس د ﺳﺨﺖ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺤﺮان ﺳﺮه ﻣﺦ دى‪ ،‬ﻧﮋدې ﭘﺮ ټﻮل ﻫﻴﻮاد ﺟﻨګ ﻣﺴﻠﻂ‬

‫دى‪ ،‬ﻫﺮه ورځ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ﻳﻮه او ﺑﻞ ﻧﻮم وژل ﻛﻴږي‪ ،‬د ﭘښﺘﻮن ﺗﻮﻛﻢ ﻧﺴﻞ وژﻧﻪ رواﻧﻪ ده‪ ،‬ﻫﺮ‬

‫ﭼﻴﺮې ﭼﯥ ﻳﯥ ﭘﻴﺪا ﻛﻮي د ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺣﺰﺑﻲ او اﻟﻘﺎﻋﺪې ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬وژﻧﻲ ﻳﯥ‪،‬‬

‫ښځﯥ ﻳﯥ ﺑﯥ آﺑﺮو ﻛﻮي‪ ،‬ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ﻳﯥ ﭘﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻮي‪ ،‬ﻛﻠﻲ ﻳﯥ ﺑﻤﺒﺎري ﻛﻮي‪ ،‬زراﻋﺖ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ‬ ‫وړي ‪ .‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﻰ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺟﻨګﯥ ﻗﻮﻣﻨﺪان دا ﻫﻢ واﻳﻰ ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ وژل ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ دﺗﻔﺮﻳﺢ ﭘﻪ‬

‫څﻴﺮ دﺧﻮﺷﺤﺎﻟۍ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ ‪.‬‬

‫ددې ﺗﻮﻛﻢ ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن او ښځﯥ د ﻫﺮ ډول روزﻧﻴﺰو ﻣﺸﻐﻠﻴﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ دي‪ ،‬ﻣﻜﺘﺐ او ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻧﻪ‬

‫ﻟﺮي او ﻛﻪ ﭘﻴﺪا ﻳﯥ ﻫﻢ ﻛړي د ځﻴﻨﻮ ﻛړﻳﻮ )ﭼﯥ وﻳﻞ ﻛﻴږي د دوﻟﺘﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ادارو او ﻳﺎ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ‬

‫ﻟﻪ اړﺧﻪ( ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړل ﻛﻴږي‪ ،‬ﻛﻪ دا ﻛﺎر ﭘﻪ ﺟﻨﻮب ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﯥ ﺑﺎﻛﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ روان دى‪،‬‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛړﻳﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﭘﻮره ځﻮاك ﺳﺮه روان دى ‪ .‬ﭘﻪ ﺟﻨﻮب‬

‫ﻛﯥ د اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻮ وژل ﺷﻮو ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳﻮازې دﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه ﺗﺮ څﻠﻮرو ﺳﻮو زﻳﺎﺗﻪ ده ‪ ،‬ﭘﻪ ﺷﻤﺎل‬

‫ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺷﻬﻴﺪ ﻛړل ﺷﻮو ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﻮاو ارﻛﺎﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه څﻮﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا ﺗﺮ ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﭘﻮرې ښﻮول‬

‫ﻛﻴﺪه ﭼﯥ ﺗﻴﺮ ﻛﺎل ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د وګړو ﻟﺨﻮا ﭘﻪ دې اړه ﻣﻈﺎﻫﺮ ې ﻫﻢ وﺷﻮې او اوس ﺧﻮ‬ ‫ﻳﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﺗﺮ دې ﻫﻢ زﻳﺎﺗﻪ ده ‪ .‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ واﻛﻤﻨﺎن د ﺣﺰب ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎن ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮور ﻛﻮي ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮﻛﯥ ورﺗﻪ ﺣﺮﻳﻒ ﻧﻪ وي ﭘﺎﺗﻪ‪ ،‬او ټﻮل ﻫﺮ څﻪ ددوى وي ‪ .‬دوى د ﻫﻐﻪ ﻓﺎرﻣﻮل ﭘﺮ ﺧﻼف‬

‫ﻛﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ واﻳﻲ »ﺳﻞ دې وﻣﺮه ﺧﻮ د ﺳﻠﻮ ﺳﺮ دې ﻣﻪ ﻣﺮه « ‪ ،‬ځﻜﻪ دوى دﺳﻠﻮ ﺳﺮ وژﻧﻲ ﺗﺮ څﻮ ﭘﺎﺗﻪ‬ ‫ﺳﻞ ﻳﯥ ﺑﯥ ﻟﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰو را ﺧﭙﻞ ﻛړي وي ‪.‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ټﻮل ﻫﻴﻮاد ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺘﺮ زﻧﺪان ګﺮځﻴﺪﻟﻰ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل او‬ ‫ځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﺗﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﯥ ‪ ،‬او د ﻫﻴﻮاد اﺻﻠﻲ واﻛﻤﻨﺎن ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﻣﻠﻜﻴﺖ اﺳﻨﺎد‬

‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﯥ اﺧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او د اﻳﺴﺎف ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې د ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎن دي ‪ .‬ان‬

‫ﺗﺮدې ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد داوﺳﻨﻲ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻏړي ﻫﻢ ددې ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﻮه ﺧﺒﺮه ﻫﻢ‬ ‫وﻛړي ‪.‬‬

‫د ﻫﻴﻮاد دﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺟﻬﺎدي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻫﻢ د ﭘښﺘﻮ د ﻫﻐﻪ ﻣﺘﻞ ﻻر ﺧﭙﻠﻪ ﻛړې ﭼﯥ واﻳﯥ » ﻓﺮﻳﺪه‬

‫ﺧﻮﻟﻪ ﭘټﻪ ﺑﻬﺘﺮي ده «‪ ،‬دټﻮﻟﻮ ﺧﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻗﻔﻠﻮﻧﻪ ﭘﺮاﺗﻪ دي‪ ،‬اوددې ﻣﻌﻨﻰ داده ﭼﯥ دوى ﭘﻪ دې اﺷﻐﺎل او‬

‫ﻧﻴﻮاك ﺑﺎﻧﺪې راﺿﻲ او ﻗﺎﻧﻊ دي‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ددوى ټﻮل ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻳﯥ د ﺻﻔﺮ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻣﻨﻔﻲ ﺳﺮه ﺿﺮب‬

‫ﻛړى دى ‪ .‬ﻛﺎﺷﻜﻲ ﻫﻐﻮى ﻛﻪ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻮګﻪ د ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﺗﻮان ﭘﻪ ځﺎن ﻛﯥ ﻧﻪ ﻛﻮت‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻮګﻪ ﺧﻮ‬

‫ﻳﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺘﻘﻼل او ځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﭘﻪ اړه څﻪ ﺧﺒﺮه ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮې‪ ،‬ﻧﻮ وﻟﺲ ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﻮڅﻪ ډاډ‬

‫‪6‬‬

‫ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﻴﺪو‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى دﻏﻪ ﭼﻮﭘﺘﻴﺎ او د ﭘﺮدﻳﻮ ﺗﺮ وزروﻧﻮ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ دراﻧﻪ ﺧﻮب‬ ‫وﻳﺪه ﻛﻴﺪو د ﻫﻐﻮى ﺟﻬﺎدي ﺻﻔﺖ ﺗﻪ زﻳﺎن رﺳﻮﻟﯥ او ﺗﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ راوﺳﺘﻰ دى ‪.‬‬

‫اوس ﺑﻪ د وﻟﺲ د ﻣﺆﻣﻨﻮ او ﭘﻪ ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻴﻨﻮ وګړو دﻧﺪه دا وي ﭼﯥ ﭘﻪ دې وﺿﻌﻪ او ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ د‬

‫ﺑﺪﻟﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻﺳﻮﻧﻪ را و ﻧﻐﺎړي او د ﻗﺮان ﻛﺮﻳﻢ ددې ﺣﻜﻢ ﭘﻪ اﺳﺎس ﭼﯥ واﻳﻲ )وﻟﺘﻜﻦ ﻣﻨﻜﻢ اﻣﺔ ﻳﺪﻋﻮن‬ ‫اﻟﯥ اﻟﺨﻴﺮ‪] (.....‬ﺳﺘﺎﺳﯥ څﺨﻪ ﺑﻪ ﻳﻮه ډﻟﻪ ﺧﺎﻣﺨﺎ وي ﭼﯥ ﺧﻠﻚ د ﺧﻴﺮ ﻟﻪ ﭘﺎره را وﺑﻠﻲ[ ﭘﻪ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬

‫ﻛﻮي ‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ځﺎى ﻛﯥ دا ﻛﺎر ټﻮل وﻟﺲ ﭘﻪ ﻳﻮځﻞ او ﻳﻮ وﺧﺖ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻟﯥ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻛﯥ‬

‫د دې ﻛﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره ﺷﺮاﯦﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻪ ﻛړل ﺷﻲ او دا ﻛﺎر ﭘﻪ رښﺘﻴﺎ ﺳﺮه ﭼﯥ ﺳﺘﺮې ځﺎن ځﺎرﻧﯥ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮ څﻨګ ﺑﻪ ددې ﻛﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻗﻴﺎدت ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ وي‪ ،‬ځﻜﻪ د ﻗﻴﺎدت د ﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻳﻮ‬

‫اﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﺎر ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﻪ ﻧﻪ رﺳﻴږي‪ .‬ﻛﻴﺪاى ﺷﻲ ټﻮل وګړي دداﺳﯥ ﻗﻴﺎدت ﺳﺮه ﺳﻞ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ﺗﻮاﻓﻖ و ﻧﻪ‬

‫ﻟﺮي ﺧﻮ ﻛﻪ د ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﺑﻞ ښﻪ او وړ ﻗﻴﺎدت ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺠﺒﻮراُ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻗﻴﺎدت د اﻧﻘﻼب د رﻫﺒﺮۍ او‬ ‫ﻻرښﻮوﻧﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﻞ ﻛﻴږي ‪.‬‬

‫دوﻳﻢ ﺣﺎﻟﺖ دادى ﭼﯥ‪ :‬د ﻫﻴﻮاد د ﺟﻬﺎد او آزادۍ د ﻏﻮرځﻨګ ﻧﻨګﻴﺎﻟﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ د وﺳﻠﻪ واﻟﯥ‬

‫ﻣﺒﺎرزې څﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻲ‪ ،‬دﻫﻴﻮاد ﻫﺮ څﻪ ﭼﯥ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ‪ ،‬د ﺑﻦ د ﺗړون ﻟﻪ‬ ‫ﻣﺨﯥ‪ ،‬د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮو ﻟﻪ اړﺧﻪ دوى ﺗﻪ ﭘﻪ دواړو ﻻﺳﻮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮي‪ ،‬ﻫﻤﻐﺴﯥ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﭘﺮﻳږدي‪ ،‬د‬

‫ﺻﻠﻴﺐ ﺷﻌﺎر ﺧﭙﻞ ﻛړي ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻏﺎړو ﻛﯥ ﺻﻠﻴﺐ را ځﻮړﻧﺪ ﻛړي او د ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟﻨګ ﭘﻴﻠﻮﻧﻜﻲ ﺑﺶ روح‬

‫ﺗﻪ ﭘﺮې ﺧﻮښﻲ ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛړي ‪ .‬ځﻜﻪ دا ﺟﻨګ ﺑﺶ د ﺻﻠﻴﺐ د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻴﻞ ﻛړى‪ ،‬ﻫﻤﺪا اوس د‬ ‫ﻫﻴﻮاد ډﻳﺮه ﺑﺮﺧﻪ ځﻮاﻧﺎن دې ﻟﻮرې ﺗﻪ را ﻛﺸﻮل ﻛﻴږي‪ ،‬ددوى د ﻋﺴﻜﺮو ﻳﻮه دﻧﺪه داده ﭼﯥ د ﺻﻠﻴﺐ ﭘﻪ‬

‫ﻟﻮر ﺑﻠﻨﻪ ورﻛړي‪ ،‬دﺑﺎﻳﺒﻞ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ او دري ژﺑﻮ و ژﺑﺎړي او زﻣﻮﻧږ ځﻮاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﻔﺖ او ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻛﻮم ﻗﻴﻤﺘﻪ ډاﻟۍ ﻛړي‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﭘﻴﺴﻮ او ډاﻟﺮو ﺑﺎران ﻫﻢ ﭘﺮې وﻛړي او ﭘﻪ دې ﺗﺮ ﺗﻴﺐ دا ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ټﻮﻟﻨﻪ د ﺻﻠﻴﺒﻴﺎﻧﻮ ﻣﺮﻛﺰ وګﺮځﻮي ]ﺧﺪاى ﻣﻪ ﻛړه[‪.‬‬

‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺟﻮﺗﻪ وي ﭼﯥ ﻧﻦ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ځﻮاﻧﺎن ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ رواﻧﻲ او ﻓﺰﻳﻜﻲ ﻧﺎروﻏﺘﻴﺎو ﻛﻜړ ﺷﻮي‬

‫دي‪ ،‬ﻫﺮ څﻮك ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﺷﺘﻤﻦ ﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻛﺮ واوﺳﻲ‪ ،‬او د دې ﻧﻮﻛﺮۍ ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د‬ ‫)ﻳﻮ اس اﻳډ( ﺑﺴﭙﻨﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻦ ﺧﻠﻚ د ﻫﻴﺮوﻳﻨﻮ د ﻋﺎدت ﻛﻴﺪو ﺧﺒﺮه ﻛﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد‬

‫ﻛﯥ ﺗﺮ ﻳﻮ ﻧﻴﻢ ﻣﻠﻴﻮن زﻳﺎت ځﻮاﻧﺎن ﭘﻪ ﻫﻴﺮوﻳﻨﻮ او اﻓﻴﻨﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻋﺎدت ﺷﻮي دي او دا ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻫﻤﺪا‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﻏﺮﺑﻲ ﻛړۍ دي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د وﻟﺲ ځﻮاﻧﺎن دې ﺑﯥ ﻻرﻳﻮ ﺗﻪ راﻛﺎږي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ ډاﻟﺮو ﺑﺎﻧﺪې د‬ ‫ﻋﺎدي )‪( Edict‬ﻛﻴﺪو د ﻋﺎدت ﭘﻪ اړه څﻮك څﻪ ﻧﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ ﻧﻦ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ دوﻟﺘﻲ ادارو‬

‫ﻛﯥ دا ﻋﺎدت د ﻫﻤﺪې ﻛړﻳﻮ ﻟﺨﻮا روان دې‪ ،‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ د واﻟﻴﺎﻧﻮ ﻣﺸﺎورﻳﻨﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ددوﻟﺘﻲ ﻣﻌﺎش ﺗﺮ څﻨګ د ﻫﻤﺪې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛړﻳﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻣﻴﺎﺷﺘﻨﻰ ډاﻟﺮﻳﺰ ﻣﻌﺎش ﻫﻢ ورﻛﻮل‬ ‫ﻛﻴږي ‪ .‬او دا ﻫﻐﻪ اﻳډﻳﻜﺸﻦ دى ﭼﯥ ﻧﻦ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ د ټﻮﻟﻨﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې ځﻮان ﻧﺴﻞ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻣﻼ‬

‫او ﻣﺆذن ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮ او ﻗﻮﻣﻨﺪان او دﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﯥ ډﻟﯥ ﻣﺸﺮان ﻫﻢ را ﻧﻐښﻲ دي‪ ،‬ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺣﻴﺮان ﺷﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ اﻓﻐﺎن ﭼﯥ د ﻳﻮه ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻫﻴﻮاد دﺳﻔﺎرت ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻛﺎر ﻛﻮي واﻳﻲ ﭼﯥ‬

‫ﭘﻨځﻪ وﻳﺸﺖ زره » اﻳﺮو« ﻣﺎﻳﺸﺘﻨۍ ﺗﻨﺨﻮا ﻟﺮي او دا د ﻫﻐﻮ اﻣﺘﻴﺎزاﺗﻮ ﻧﻪ اﺧﻮا دي ﭼﯥ د اړوﻧﺪ ﻫﻴﻮاد ﻟﻪ‬

‫اړﺧﻪ ورﺗﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻴږي ‪ .‬دا او داﺳﯥ ﻧﻮر ‪.....‬‬

‫‪7‬‬

‫درﯦﻴﻤﻪ ﻻر داده ﭼﯥ د ﺟﻬﺎدي ﻣﻤﺘﺎزو ډﻟﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺧﻮځښﺘﻮﻧﻮﺗﺮ څﻨګ د ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻨﻲ ﺑﺤﺮان د ﭘﺎى ﺗﻪ‬

‫رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﻞ داﺳﯥ ﻳﻮه ﻻره وﻣﻮﻧﺪل ﺷﻲ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻮاد وال ﻫﻢ ﺗﺮې ﭘﻪ ﭘﻮره ﻋﺰﺗﻤﻨﺪه ﺗﻮګﻪ‬

‫ﺧﻼﺻﻮن وﻣﻮﻣﻲ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او د ﻧﺎټﻮ او اﻳﺴﺎف ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ‪ .‬ځﻜﻪ ﭼﯥ اوس ﻫﻐﻮې ﭘﺨﭙﻠﻪ‬

‫واﻳﻲ) د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان څﺨﻪ وﺗﻞ ﻳﻮازې د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻻرې ﺷﻮﻧﻲ ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻرې ﭼﺎرې و ﻟټﻮل ﺷﻲ( ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ اﻧﺪ د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ دﻻرې ﭘﻪ ﭘﻴﺪا‬

‫ﻛﻴﺪو ﻛﯥ او د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ اﻧﺪ ﻛﯥ ډﻳﺮ زﻳﺎت ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ځﻜﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن دادي ﻟګﻴﺎ دي ﻏﻮاړي زﻣﻮﻧږ‬

‫ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺧﭙﻞ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ زﻳﺎت ﻛړي‪ ،‬او ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ د ﭘﻨځﻪ ﺳﻮو ﻧﻪ ﺗﺮ زرو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻮرې‬

‫ورﺳﻮي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻏﺮﻳﺐ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ددوﻣﺮه ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ ﺳﺎﺗﻞ‪ ،‬ﻛﻪ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد د ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ اﺷﻐﺎل ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﯥ ﻣﻌﻨﻰ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴږي ‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎن ﻏﻮاړي د ﺳﻮﻟﯥ د‬

‫ﻓﺎرﻣﻮل ﻟﻪ ﻻرې د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺷﺘﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻣﺠﻮز ﭘﻴﺪا ﻛړي‪ ،‬ﻏﻮاړې ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ څﻮ وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ‬ ‫ﻛﯥ ﻟﻜﻪ ﻗﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬ﻣﺰار او ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮا ﻛﻤﻨﯥ اډى وﻟﺮي‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﭙﻠﻪ‬

‫واﻛﻤﻨﻲ ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ و ګڼﻲ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ ﻫﻴڅ آزادۍ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻰ اﻓﻐﺎن ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺷﻌﻮر او اﻳﻤﺎن ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﭘﺮدﻳﻮ ﻧﻪ وي ﭘﻠﻮرﻟﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دې ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﺳﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ټﻴټﻮﻟﻰ ‪ .‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫ﺗﻤځﺎﻳﻮ ﺷﺘﻮن زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد ﺳﻮﻟﻪ او اﻣﻨﻴﺖ د ﺛﺒﺎت ﭘﺮ ځﺎى د ﻧﻮرو ﻛﺸﻤﻜﺸﻮﻧﻮ ﻟﻮري ﺗﻪ ﻛﺎږي‪ ،‬ځﻜﻪ‬

‫زﻣﻮﻧږ ګﺎوﻧډﻳﺎن ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﭼﻮﭘړ ﻛﯥ دي ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﻪ ﻏﻮاړي د ﻫﻐﻮى ﺗﺮ څﻨګ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎري ځﻮاك ﻫﻠﺘﻪ ځﻮاﻛﻤﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﺘﻮن وﻟﺮي ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ﺧﺎﻣﺨﺎ د ﻫﻴﻮاد د‬

‫ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻧﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻮ ﺳﺮه د ﻫﻐﻮى د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﺘﻮن ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻛﻮي‪ ،‬او دا ﻛﺎر ﺑﻪ ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن‬

‫ﺟﻨګ ﺗﻪ را ﻛﺎږي‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددې ټﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ د ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻳﻮازې او ﻳﻮازې د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺟﻬﺎدي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻪ دوام ورﻛﻮي د ﻳﻮه ﺳﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ځﻮاك ﭘﻪ څﻴﺮ او د‬

‫ډﻳﺮو وړ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺪروﻧﻮ ﭘﻪ درﻟﻮدﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړه ﭼﯥ ددې ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ د ټﻮل وﻟﺲ د‬

‫ﻳﻮځﺎى ﻛﻴﺪو ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ وﺷﻲ ‪ .‬ﺗﺮڅﻮ د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل او آزادۍ دﻏﻪ ﺷﻌﺎر ﭼﯥ اوس ﻳﯥ ﺣﺰب‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ ﭘﻮره ﻣﻴړاﻧﻪ او ﺟﺮﺋﺖ ﺳﺮه ﺑﺪرګﻪ ﻛﻮي ‪ ،‬د ټﻮﻟﻮ‬

‫آزادۍ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮاد واﻟﻮ ﺷﻌﺎر و ګﺮځﻲ ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ دا ﺷﻌﺎر ﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ﺑﻬﺮ ﻧﻪ ﺧﭙﻠﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﺷﻮ رﺳﻮﻟﯥ ﺑﻠﻜﯥ ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮ دروﻧﺪ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻰ وى او د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ د ټﻮﻟﻮ‬

‫ﭘﺮګﻨﻮﺳﺮه او ﻫﻢ ﻟﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻤﺎس ﻛﯥ ﺷﻲ او د ﺣﻞ ﻻره ورﺗﻪ ﺗﺮ ﻣﺦ ﻛﻴږدي ‪.‬‬

‫ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛړم ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭼﯥ اوس د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺒﺎرزې ﻧﮋدې ‪ 41‬ﻛﺎﻟﻪ‬ ‫ﺗﻴﺮوي ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ډﻳﺮو ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﺑﺤﺮان څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻرې ﭼﺎرې ﻟټﻮﻟﯥ‪،‬‬

‫ﻃﺮﺣﯥ او ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺟﻮړ ﻛړي او ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﺷﻜﻞ ﺳﺮه د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ د‬

‫راښﻜﻴﻠﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﻼن او ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ وړاﻧﺪې ﻛړى دي ‪ .‬د روﺳﺎﻧﻮ د ﺳﺮو ﻟښﻜﺮو د‬

‫ﺗﺠﺎوز او ﺗﻴﺮي ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ او د ﻫﻐﻪ وروﺳﺘﻪ د ﭘﻪ اﺻﻄﻼح د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ دﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد داﺧﻠﻲ او ﺑﻬﺮﻧﻲ‬

‫دښﻤﻨﺎن ﻧﻪ ﭘﺮﻳږدي اﻓﻐﺎن وﻳﺎړﻟﻰ وﻟﺲ د ﺧﭙﻞ اﺳﺘﻘﻼل او آزادۍ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﻪ ﻫﻮا ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻮاك ﻧﻈﺎم وﻟﺮي‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﺟګړې ﺗﻞ ﭘﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﭙﻞ ﺷﻮي ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ ﺗﻞ ﭘﻪ ﺟګړو ﻛﯥ راښﻜﻴﻠﻮ‬ ‫اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﺳﻮﻟﯥ او ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮﺣﻪ وړاﻧﺪې ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ د وﻟﺲ د ﻗﻴﺎدت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﯥ ﺗﻞ د وﻟﺲ‬

‫ﺧﻮښﯥ ﺗﻪ ﭘﺮې اﻳښﯥ ‪ .‬ځﻜﻪ ﺣﺰب ﭘﻪ دې ﺑﺎور ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻗﻴﺎدت د ټﺎﻛﻠﻮ ﻳﻮازﻧۍ ﻣﻌﻘﻮﻟﻪ ﻻر د وﻟﺲ د‬ ‫ﺧﻮښﯥ ﻻر ده ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ‪ 2001‬م ﻛﺎل ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺮﺑﻨډ ﺗﻴﺮي ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﻮم ﺣﺎﻻت را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮل‬ ‫او ﻫﻴﻮدا ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻰ او د ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ او ځﻤﻜﻨﻰ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ وﻟﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب ﻗﻴﺎدت د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د وﻟﻜﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫ﻗﻴﺎم وﻛړ او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ ﭘﻪ ګﺮم ﺳﻨګﺮ ﻛﯥ ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ د‬

‫ﺗﺠﺎوز ﭘﻪ ﺧﻼف‪ ،‬و درﻳﺪ او ﻫﻢ ﻳﯥ د دې وﻟﻜﯥ او اﺷﻐﺎل د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮﺣﻪ وړاﻧﺪې‬

‫ﻛړه او اﻋﻼن ﻳﯥ وﻛړ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻟﻪ وﻟﻜﯥ څﺨﻪ د ﻫﻴﻮاد د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره دوه ﻻرې ﻟﺮو‪:‬‬

‫ﻟﻮﻣړۍ دا ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن د ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ ﻻرې ﭼﯥ د دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﺮې ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﻮى‬

‫وي زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻮاد ﭘﺮﻳږدي اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﭘﺮﺗﻪ ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاك‬

‫ﻧﻈﺎم ﺟﻮړ ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻪ داﺳﯥ وﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫﻴﻮاد د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ او اﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ د‬

‫ﺧﭙﻠﯥ ځﺎن ځﺎرﻧﯥ ﺳﻨګﺮوﻧﻪ ګﺮم وﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬

‫دادى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺷﻐﺎل ﻧﻬﻢ ﻛﺎل ﭘﺎې ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﯥ‪ ،‬ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ د ‪ 80000‬زﻳﺎﺗﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫ډﻳﺮى ﻳﯥ ﭘښﺘﺎﻧﻪ دي د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮﻧﻮ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى ‪ ،‬د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ‬

‫ټﻮﻟﻨﻮ د ﭘﻠټﻨﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد د وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻧﮋدې ‪ 75‬ﺳﻠﻤﻪ دﺑﻬﺮﻧﻲ ﻳﺮﻏﻞ او وﻟﻜﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫د راوﻻړ ﺷﻮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ دى ‪ .‬اوس ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ‪ ،‬ﭼﯥ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ‬

‫وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺎوره او ﺧﭙﻠﻪ ﺷﺘﻤﻨﻲ ګڼﻠﻪ ﭘﻪ دې اﻗﺮار ﻛﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ د ﺟﻨګ او‬ ‫زور ﻟﻪ ﻻرې ﭘﺪې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺳﻮﺑﻪ ﺷﻮﻧﻲ ﻧﻪ ده ‪.... .‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددې ﻏﻤﻴﺰې دﭘﺎې ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د»ﻧﺠﺎت دﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق« ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه ‪15‬‬

‫ﻣﺎده ې ﻃﺮﺣﻪ وړاﻧﺪې ﻛړې ﭼﯥ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﻰ وﻟﻮﻟﺊ‪ .‬ﺧﻮ زه وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﻮم ﭼﯥ دراﻧﻪ‬

‫ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻲ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ﻏﻮر وﻟﻮﻟﻲ او ﺧﭙﻞ ﻏږ د ﻣﻴﺜﺎق د ﻏږ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻛړ ي ‪.‬‬

‫ددې ﻣﻴﺜﺎق د ﻟﻮﺳﺖ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ دا ډاګﻴﺰه ﺷﻲ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬

‫دې ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ دﺧﭙﻞ ځﺎن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻴڅ ډول اﻣﺘﻴﺎز ﻫﻢ ﻧﻪ دى ﻏﻮښﺘﯥ ﺑﻠﻜﯥ دا د وﻟﺲ د راټﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ﻳﻮ ﻏږ دى او ﻣﻮﻧږ دا ﻏږ ټﻮﻟﻮ ﻣﻨﻮرﻳﻨﻮ ﺗﻪ‪ ،‬او ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮي‪ ،‬رﺳﻮﻟﯥ ‪،‬‬

‫ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو‪ ،‬ﻟﻴﻜﻨﻮ او ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺳﺮه ددې ﻏږ ﻣﻼﺗړ وﻛړي ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ډاګﻴﺰه وي ﭼﯥ ددې رﺳﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ د ﺗﻠﻠﻮ څﺨﻪ ﻣﺨﺘﻪ ‪ ،‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻴڅ ﻛﻠﻪ او ﻫﻴڅ‬ ‫وﺧﺖ ﻫﻢ ﭘﻪ ﭘټﻪ اوﻳﺎ ﭘﻪ ښﻜﺎره ﺗﻮګﻪ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه‪ ،‬د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ وګړو د ﺷﺨﺼﯥ ﻛﺘﻨﻮ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻛﯥ ګډون ﻧﻪ دې ﻛړې او ﻧﻪ ﭘﻪ ﭘټﻮ ﺧﺒﺮو ﺑﺎور ﻟﺮي‪ .‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗګﻼر ه څﺮګﻨﺪه او ډاګﻴﺰه‬ ‫ده ‪ .‬ﺣﺰب ﻫﺮ وﺧﺖ او ﭘﻪ ﻫﺮ ډول ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﻻﻧﺠﯥ او ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻟﭙﺎره ﻣﻌﻘﻮﻟﯥ ﻃﺮﺣﯥ‬

‫وړاﻧﺪې ﻛړي‪ ،‬ﭘﺨﻮا ﺗﺮ دې ﻫﻢ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﻳﻮه ﻃﺮﺣﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛړى و اوﻫﻐﻪ ﻣﻮ د اروﭘﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻴﻮادو او اﻧګﻠﺴﺘﺎن د ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻮﻧﻮ ﻏړو‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارﺗﻮﻧﻮ او ان د ﻧﺎﺗﻮ ﺳﺮ ﻣﻨﺸﻲ ﭘﻮرې رﺳﻮﻟﯥ‬

‫‪9‬‬

‫او د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﭙﻮﻫﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ ﭘﻪ دې اړه ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ دا ټﻮﻟﯥ ﻟﻴﺪﻧﯥ د ﺣﺰب د رﺳﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ‬

‫ﭘﻪ څﻴﺮ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ وګړﻳﺰه ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې ‪.‬‬

‫ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ‬

‫د ‪2010‬م ﻛﺎل د اګﺴﺖ ‪24‬ﻣﻪ‬

‫ﻫﻮاﷲ‬

‫ﻟﻤړې ﻓﺼﻞ‬

‫ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ‬

‫د)‪2010‬م (ﻛﺎل د ﺟﻨﻮري ﻣﻴﺎﺷﺖ وه ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫اړﻳﻜﻮ ﻣﺴﺆل ﻣﺤﻤﺪ داود ﻋﺎﺑﺪي ﺧﺒﺮ راﻛړ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د اﻣﻴﺮ ﻟﺨﻮا ﻳﻮ ﻫﻴﺌﺖ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮى ﺗﺮ څﻮ‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ) ‪ 15‬ﻣﺎده ي( ﻃﺮﺣﻪ ﭼﯥ څﻪ ﻣﻮده ﻣﺨﺘﻪ د ﺣﺰب داﻣﻴﺮ ﻟﺨﻮا ﻣﻄﺮح او د ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻰ د اﺟﺮاﻳﻴﻪ ﺷﻮرا ﻟﺨﻮا ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮى‪ ،‬د ﻧﻮر زﻳﺎت ﺑﺤﺚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮ وﻛړم ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻪ‬

‫دا ﻃﺮﺣﻪ د ﻋﺎﺑﺪي ﺻﻴﺐ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ذرﻳﻌﻪ را وﻟﻴږل ﺷﻮه‪ ،‬او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻣﺎﺗﻪ د ﺣﺰب د‬

‫ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮ ﻟﻪ ﻻرې ﻻر ښﻮوﻧﻪ ﺷﻮې وه ﭼﯥ دا ﻃﺮﺣﻪ ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ ټﻮﻟﻮ‬

‫ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ وﻟﻴږم اودﻫﻐﻮى اﻧﺪاو ﺷﻨﻨﯥ ﭘﺮې راﻏﻮﻧډې ﻛړم ﺗﺮ څﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ اﺟﺮاﻳﯧﻪ ﺷﻮرا ﻛﯥ د‬

‫ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ﺑﺤﺚ اوڅﻴړﻧﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺗﺮې ګټﻪ واﺧﺴﺘﻞ ﺷﻲ او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﭘﻪ‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ ټﻮل ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ددې ) ‪ 15‬ﻣﺎده ﻳﯥ( ﻃﺮﺣﯥ څﺨﻪ ﭼﯥ )د ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﻴﺜﺎق ( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻣﻮل ﺷﻮﯦﺪه ‪ ،‬ﺧﺒﺮ او ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﯥ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وار دﻏﻪ ﻃﺮﺣﻪ د اﻧګﻠﺴﺘﺎن او ﺳﻜﺎټﻠﻨډﭘﻪ ګډون ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻰ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ د ﺣﺰب‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ د ﻳﻮې ﻛﻮﭼﻨۍ ﺗﺒﺼﺮې ﺳﺮه ﻳﻮځﺎې ور وﻟﻴږﻟﻪ ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﺒﺼﺮه ﻛﯥ راﻏﻠﻲ‬

‫وﭼﯥ ‪:‬‬

‫»ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ ټﻮﻟﻮ ﻣﺴﺆﻟﻮ وروڼﻮ !‬

‫اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ ورﺣﻤﺔ اﷲ!‬

‫د اﷲ ﻟﻪ درﺑﺎره ﻣﻮ دروغ اوﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ژوﻧﺪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮم ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻻﻧﺪې ﻟﻴﻜﻨﻪ د )ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ( ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې د دﻟﻮې ﭘﻪ ) ‪15‬ﻣﻪ( را رﺳﻴﺪﻟﯥ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د‬

‫ﻏﻮر او ﺑﺤﺚ ﻟﻪ ﭘﺎره ټﻮﻟﻮ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ و ﻟﻴږل ﺷﻲ ‪ .‬ﻣﺎ دادى دﻏﻪ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻓﺎﻛﺲ را اﺳﺘﻮل ﺷﻮې وه‬

‫دوﺑﺎره ﻛټ ﻣټ دﻟﺘﻪ را ﻧﻘﻞ ﻛړې او ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻣﺤﺘﺮﻣﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ در اﺳﺘﻮم ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺷﻮرا‬

‫ګﺎﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻏﻮر ﻻﻧﺪې راوړئ او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ روڼ اﻧﺪو اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛړئ‪ ،‬او د ﭘﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ اړه‬ ‫ﻳﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ وﻟﻴﻜﺊ‪«.‬‬

‫)اﷲ ﺗﻌﺎﻟﯥ ﻣﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ او ﻣﻮﻓﻖ وﻟﺮه ‪(.‬‬

‫‪10‬‬

‫ﭘﻪ درﻧښﺖ‬

‫ددﻟﻮې ‪17‬ﻣﻪ‬

‫د ژﻏﻮرﻧﯥ دﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق دﻏﻪ ﻃﺮﺣﻪ ﭼﯥ ﻣﺎﺗﻪ را ﺳﺘﻮل ﺷﻮې وه ﭘﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي ‪:‬‬ ‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬ ‫د ژﻏﻮرﻧﯥ ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق‬

‫ﻣﻮﻧږ د اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻣﻨﻪ ﻛﻮو ﭼﯥ د روان دردﻧﺎك ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ دﻫﻴﻮاد د ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻻس‬

‫ورﻛﻮو‪ ،‬ﭼﯥ ﺟګړه د ﺗﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻮو‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ډاډﻣﻦ اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛړو ‪ .‬ﻟﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﻓﺎرغ او د ﭘﺮدﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻧﻪ ﺧﻮﻧﺪي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻮړ ﻛړو‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻲ وﺣﺪت ﻻ زﻳﺎت‬

‫ﻣﻀﻮط ﻛړو او ﻣﻠﺖ ﺗﻪ دا ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړو ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ زﻋﺎﻣﺖ ﻏﻮره او د ﺧﭙﻠﯥ ﻋﻘﻴﺪې او ﺑﺎور‬ ‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻈﺎم ﺟﻮړ ﻛړي‪ ،‬دﻏﻮ ﻟﻮړو او ﺳﭙﻴڅﻠﻮ اﻫﺪاﻓﻮ ﺗﻪ د رﺳﻴﺪ و ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻮ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﻃﺮﺣﯥ ﺗﻮاﻓﻖ‬ ‫ﻛړى ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دې د روان ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﻴﻮاده وﺗﻞ ﭘﻴﻞ ﻛړي او د‬ ‫ﺷﭙږو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ دې ﻫﻐﻪ ﺑﺸﭙړ ﻛړي ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﭘﻪ دې ﻣﻮدې ﻛﯥ دې ﻟﻪ ښﺎروﻧﻮ او ګڼ ﻣﻴﺸﺘﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻧﻪ ووځﻲ او ﭘﻪ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺮاﻛﺰو ﻛﯥ دې ځﺎى‬ ‫ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻲ ‪.‬‬

‫‪ .3‬د اﻣﻨﻴﺖ ﭼﺎرې دې ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ ﻣﻠﻲ اردو او ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﻪ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻴڅ ګﻮټ ﻛﯥ او ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ‪ ،‬د ﻛﻮروﻧﻮ‬

‫ﺗﻼﺷﻲ او ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫‪ .4‬اوﺳﻨﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﭘﺎرﻟﻤﺎن دې ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﺗﻪ اداﻣﻪ ورﻛړي ﭼﯥ ددې ﻣﻌﺎﻫﺪې ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻴږي او ﻧﻮې ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺷﻮرى او ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻴږي ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ دې‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻣﺘﻨﺎزع ﻓﻴﻪ څﻴﺮې او ﭘﻪ ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻣﻠﻲ ﺧﻴﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺑﯥ دﻳﻨۍ او ﺟﻨګﻲ ﺟﻨﺎﻳﺎﺗﻮ ﺗﻮرن‬ ‫ﻛﺴﺎن ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز د ﺣﻜﻮﻣﺖ د درې ګﻮﻧﻮ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻗﻮاوو ﭘﻪ ﻣﺸﺮ ﺗﺎﺑﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ داﺳﯥ ﻛﺴﺎن‬

‫ﻧﻪ وي ﭼﯥ د ﻳﻮې ډﻟﯥ ﭘﻪ ﭘﻠﻮۍ او د ﺑﻠﯥ ډﻟﯥ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻨګﻴﺪﻟﻲ وي ‪.‬‬

‫‪ .5‬د ټﻮﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﻮرو ﭘﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﻪ د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮه داﺳﯥ اوه ﻛﺴﻴﺰه ﺷﻮرى ﺟﻮړﻳږي ﭼﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻣﻬﻤﻮ ﻣﻠﻲ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ د وروﺳﺘۍ ﭘﺮﻳﻜړې واك ورﺳﺮه وي‪ ،‬ددې ﺷﻮرى ﻣﻘﺮ ﺑﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ‬

‫وﻻﻳﺖ ﻛﯥ وي ﭼﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وي او ﻫﻴڅ ﺑﻬﺮﻧﻰ‬ ‫ځﻮاك ﭘﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ وي ‪.‬‬

‫‪ .6‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د ‪ 1390‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﺎل ﭘﻪ ﭘﺴﺮﻟﻲ ﻛﯥ د ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺗﻤﺜﻴﻞ ﭘﺮ‬ ‫ﺑﻨﺴټ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ او وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮراګﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ځﺎى‪ ،‬ﻳﻮ ځﻞ او ﻫﻤﻤﻬﺎل‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪.‬‬

‫‪ .7‬دې اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻛﺎﺑﻴﻨﯥ ﻏړي او واﻟﻴﺎن ﻳﻮازې ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﯥ اﺧﻴﺴﺘﻮ‬ ‫ﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﻧﻴټﯥ درې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې اﺳﺘﻌﻔﺎ ورﻛړي ‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫‪ .8‬ﭘﻪ ﻟﻮﻣړي ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻫﺮ ﻟﻮري ﺑﺮﺧﻪ د ﻫﻐﻪ د اراوو ﭘﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ وي او ﻟﻪ ﺷﻮرى ﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫د اﻋﺘﻤﺎد راﻳﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮي ﺧﻮ ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻳﻤﻦ ﻟﻮرى ﭘﻪ دې ﻣﻜﻠﻒ ﻧﻪ وي ﭼﯥ اﺋﺘﻼﻓﻲ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړي ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﻫﻐﻪ ﺣﺰب ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻪ ﭘﻪ ﺑﻌﺪي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﯥ اﺧﺴﺘﻮ ﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣړﻳﻮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻟﺲ ﺳﻠﻤﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې وي ‪.‬‬

‫‪ .10‬ﭘﻪ دې ﻣﻮدې ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺟګړو ﻛﯥ د ښﻜﻴﻠﻮ ﻟﻮرو ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺑﺸﭙړ اورﺑﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ وي‪ ،‬ټﻮل ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﺑﻨﺪﻳﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻲ ﻛﻴږي‪ ،‬ټﻮل ﻟﻮري ﺑﻪ ژﻣﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻗﺪرت ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻟﻪ‬ ‫ﭘﺎره ﻧﺎروا ﻻرې ﻟټﻮي او ﻧﻪ ﺑﻪ د ﺧﭙﻞ ﺣﺮﻳﻒ او رﻗﻴﺐ د ځﭙﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﺳﻠﻪ ﻛﺎروي ‪.‬‬

‫‪ .11‬ﻟﻮﻣړۍ ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺷﻮرى ﺑﻪ داﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ ددرﻳﻮ ﻟﻮرو ﻟﻪ ﺧﻮا اﻋﻼن ﺷﻮي اﺳﺎﺳﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ وڅﻴړي‬ ‫او د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻪ اړه وروﺳﺘۍ ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړي ‪.‬‬

‫‪ .12‬ﻫﻴڅ ﺑﻬﺮﻧﻰ ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ دا ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ زﻧﺪان وﻟﺮي‪ ،‬ﻛﻮم اﻓﻐﺎن ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ او‬

‫ﻣﺠﺎزات ﻛړي ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﯥ د ﻣﺤﺎﻛﻤﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻬﺮ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎل او ﺑﻪ ﺑﻞ ځﺎى ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﺤﺒﻮس او ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‬ ‫ﻛړي‪.‬‬

‫‪ .13‬ﭘﻪ اﺧﺘﻼس‪ ،‬د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو ﻗﺎﭼﺎق‪ ،‬د ﻣﻠﻲ ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ ﭘﻪ ﻏﺼﺐ او ﭘﻪ ﺟﻨګﻲ ﺟﻨﺎﻳﺎﺗﻮ ﺗﻮرن‬ ‫ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﺤﻜﻤﯥ ﺗﻪ ﺳﭙﺎرل ﻛﻴږي او ﻫﻴڅ ﻟﻮرى ﺑﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ﻧﻪ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﻳﺎ ﭘټﻪ ﺗﻮګﻪ‬ ‫دﻓﺎع ﻧﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫‪ .14‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻧﻪ وي ‪.‬‬

‫‪ .15‬ﻛﻮم ﻛﻮرﻧﻲ او ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻟﻮري ﭼﯥ د روﻏﯥ ﺟﻮړې ﻟﻪ دې ﻣﻴﺜﺎق ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او د ﺟګړې ﭘﺮ دوام‬

‫ټﻴﻨګﺎر وﻛړي ﻣﻮﻧږ ټﻮل ﺑﻪ ﭘﻪ ګډه او ﺗﺮ ﻫﻐﻪ د ﺟﻨګ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻮو ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد او‬

‫وﻟﺲ د ﻫﻐﻮې ﻟﻪ ﺷﺮ ﻧﻪ و ژﻏﻮرو‪.‬‬

‫و اﷲ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﻧﻘﻮل وﻛﻴﻞ ‪.‬‬

‫د ﺧﭙﻞ ﻟﻴﻚ د ځﻮاب او د دې ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ اړه د ﺷﻨﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره څﻮ ورځﯥ ﭘﺮ ﻟﭙﺴﯥ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮم‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ځﻮاب ﻛﯥ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ د ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ اړه ﻣﺜﺒﺖ آﻧﺪوﻧﻪ درﻟﻮدل ﺧﻮ د ﻛﻮم ﺗﻐﻴﻴﺮ او ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﺮ ځﺎى‬

‫ﻳﯥ د ﻫﻐﯥ د ﭘﻠﻲ ﻛﻴﺪو ﭘﻪ اړه اﻧﺪﻳښﻨﯥ درﻟﻮدې ‪.‬‬

‫اﻣﺎ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮ د ﻣﺴﺆل ﻗﺎﺿﻲ ﻣﺤﻤﺪﺣﻜﻴﻢ ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د اﻣﻴﺮ ﭘﻪ‬

‫ﻏﻴﺎب ﻛﯥ د ﺣﺰب ﭼﺎرې ﭘﻪ ﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻴﻐﺎم راﻏﻰ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﻰ ﻳﯥ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې وه ﭼﯥ د‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ وروڼﻪ ﺑﺎﻳﺪدﺣﺰب ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰى دﻓﺘﺮ ﻛﯥ ﺳﺮه راټﻮل ﺷﻲ اوﺑﻴﺎ د ﻣﺸﻮرو وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫دې ﻃﺮﺣﯥ ﺑﺎﻧﺪې د اړوﻧﺪه اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه دﺑﺤﺚ او ﻣﺬاﻛﺮې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﻔﺮ وﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ د ﺣﺰب د ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮوﻧﻮ د ﻣﺴﺆل ﭘﻪ ﻧﻮم اﺳﺘﻮﻟﻰ و‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ دﺣﺰب‬ ‫اﻣﻴﺮ داﺳﯥ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛړې و ‪:‬‬

‫»ﻣﺤﺘﺮم ورور ‪.......‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ ورﺣﻤﺔ اﷲ وﺑﺮﻛﺎﺗﻪ ‪.‬‬

‫اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﻮروغ ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل اوﻣﻮﻓﻖ ﻟﺮه او د ﺧﭙﻠﻮ اﻳﻤﺎﻧﻰ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻮﻧﻮ د ادا ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﻮ ﺗﻞ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ‬

‫وه‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫زه دا ﻣﻨﺎﺳﺐ ګڼﻢ ﭼﯥ ﻳﻮ دروﻧﺪ ﻫﻴﺌﺖ د څﻮ ورځﻮ ﺣﺘﻰ د څﻮ اوﻧﻴﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ وﻻړ ﺷﻲ‪ ،‬ﻟﻪ اروﭘﺎ‬

‫اواﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ ﻫﻢ اﺳﺘﺎد ﺳﻌﻴﺪ‪ ،‬اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ او ﻋﺎﺑﺪي درﺳﺮه وﻧﻴﺴﺊ‪ ،‬ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ اړوﻧﺪه داﺧﻠﻲ او ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﻟﻮرﻳﻮ ﺳﺮه وګﻮرئ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮﺣﻪ ورﺗﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻛړئ‪ ،‬ددوى ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻛړئ‪.... ،‬ﭘﻪ درﻧښﺖ ‪).‬ﻻﺳﻠﻴﻚ(«‬

‫د ﻟﻴﻚ ﭘﻪ اﺧﺮ ﻛﯥ د ﻗﺎﺿﻲ ﻣﺤﻤﺪﺣﻜﻴﻢ ﺣﻜﻴﻢ د زﻳﺎﺗﻮ ﻣﺼﺮوﻓﻴﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ددې ﻫﻴﺌﺖ‬ ‫د رﺋﻴﺲ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻮى واى‪ ،‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﺟﺮاﻳﻴﻪ ﺷﻮرا داﺳﯥ ښﻜﻠﻲ و ‪:‬‬

‫»ﻟﻪ ﭘﺸﺎور ﻧﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻫﺮﻳﻮ ﻫﻼل ﺻﻴﺐ‪ ،‬ﺑﻬﻴﺮ ﺻﻴﺐ او ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ د‬

‫ﻳﺎدو ﺷﻮو وروڼﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮى ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺳﺮﺗﻪ ورﺳﻮي‪«........ ،‬‬

‫دا ﭼﯥ ﭘﻪ اروﭘﺎ اواﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو ﺗﻪ ﺳﭙﺎرښﺘﻨﻪ ﺷﻮې وه ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﺣﺰب ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮ‬

‫ﺗﻪ وﻻړﺷﻲ او د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎ د ﭘﻼن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛړي‪ ،‬ډﻳﺮه ﻣﻮزوﻧﻪ او ﺳﻬﻲ ﭘﺮﻳﻜړه وه ‪.‬ځﻜﻪ‬ ‫ددې ﻏﻮﻧډې څﺨﻪ د ﻫﻴﺌﺖ د ﻏړو او د اﺟﺮاﻳﯥ ﺷﻮرا ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻧﻈﺮ ﻳﻮ واﻟﻰ راﺗﻪ او ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﺗﻪ دا‬

‫ډاګﻴﺰه ﺷﻮې وه ﭼﯥ دوى څﻮﻣﺮه ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻟﺮي اوﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﺷﻲ ﭼﯥ ددې ) ‪ 15‬ﻣﺎده ﻳﯥ(‬

‫ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮﻣﻮادو ﻛﯥ د ﺗﻐﻴﻴﺮ او ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره او ﻳﺎ دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ د ﻧﻮرو ذﻳﺪﺧﻠﻮ اړﺧﻮﻧﻮ د‬ ‫راﻳﯥ او اﻧﺪ د را ﻳﻮځﺎى ﻛﻴﺪو ځﺎى ﺷﺘﻮن ﻟﺮي !؟ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮﻛﻮل ﻫﻢ د ﺳﺘﻮﻧﺰو ډك و ‪ .‬ځﻜﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ ﻣﻨځ د اړﻳﻜﻮ‬ ‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي او ﺧﺮاﺑﺘﻴﺎ ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﺮ ﺳﻔﺎرﺗﻮﻧﻮ ډﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ اﻏﻴﺰ ﺷﻴﻨﺪﻟﻰ ‪ ،‬او‬

‫ﺷﻮﻧﯥ ده ﭼﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻔﺎرﺗﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻻرښﻮوﻧﻪ ﺷﻮې‬

‫وه ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ دې د وﻳﺰې ﭘﻪ اﺟﺮا ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ د اﺣﺘﻴﺎط ﻧﻪ ﻛﺎر واﺧﻠﻲ ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې زﻳﺎت‬ ‫ﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎن د ﺳﻔﺮ ي اﺳﻨﺎدو د ﻛﻤښﺖ ﭘﻪ اﺳﺎس د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﻮي او د‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻮاﻳﻲ ﻛﺮښﯥ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﻴﻜﯥ ﺳﺮﭼﻴﻨﯥ ددې ﻻرې ډﻳﺮ زﻳﺎت ﻋﺎﻳﺪات ﺗﺮﻻﺳﻪ‬ ‫ﻛﻮي ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﻴﻜﻪ ﺗﻮګﻪ د ا ﺳﺘﻮﻧﺰې ﻫﻐﻪ وﺧﺖ را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮې ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د‬

‫ﺷﻤﺎل د ټﻠﻮاﻟﯥ ﻏړى ﻋﺒﺪاﷲ د ﻫﻴﻮاد د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزﻳﺮ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﻟﻮﻣړۍ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬

‫ﻛﯥ ور ﻧﻨﻮت او ان ﺗﺮ څﻠﻮر ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻮرې ﻳﯥ ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﺗﻪ دوام ورﻛړ‪ .‬د ﻋﺒﺪاﷲ او د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ‬

‫اړﻳﻜﯥ ﻻ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ﺗﺮﻳﻨګﻠﯥ وې‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻋﺒﺪاﷲ د ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ ﻫﻐﻪ ﻏړى و ﭼﯥ د ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان او‬

‫روﺳﺎﻧﻮ دﺧﻮښۍ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ‪ ،‬او ﻫﻢ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﺮه د ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺗﺮﺑګﻨۍ دﭘﺎﻟﻠﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻳﯥ ددې ګﺎوﻧډي‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﺳﺮه ښﯥ اړﻳﻜﯥ ﻧﻪ ﺷﻮى ﭘﺎﻟﻠﻰ او د ﻫﻐﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺿﺪ او ﻧﺎﭘﻮﻫﻲ وه ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ ﻳﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د وﻳﺰې ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮل ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ و ګﺮځﻮل‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ دﻏﻪ ډول ﻛﺮﻏﻴړن ﻋﻤﻞ‬

‫ﭘﺮ ټﻮﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ډﻳﺮ ﻣﻨﻔﻲ اﻏﻴﺰ درﻟﻮد‪ ،‬او ددې اﻏﻴﺰ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻫﻢ را ورﺳﻴﺪې ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻣﺎ‬

‫ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﺨﻪ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ او زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد او وﻟﺲ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫د ښﻪ ﻧﻴﺖ د ﻧﻪ درﻟﻮدو ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬ښﻪ ﺧﺎﻃﺮه ﻧﻪ درﻟﻮده او ددې ﺳﺮه ﺳﺮه ﭼﯥ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ دوﺳﺘﺎن ﻣﯥ ﺗﺮ‬

‫اوﺳﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ اوﺳﻴږي‪ ،‬ډﻳﺮه ﻣﻮده‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻧﻪ و ﻛړى‪ ،‬ﺧﻮ اوس ﻣﺠﺒﻮر وم ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﺎﺳﭙﻮرت دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﻔﺎرت ﺗﻪ د وﻳﺰې د ﺗﺮ‬ ‫ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻟﻴږم ‪ .‬دا ﻛﺎر ﻣﯥ وﻛړ ﺧﻮ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت ﻛﯥ ﻧﮋدې ﺷﻞ‬

‫ورځﯥ ورك و‪ ،‬او ﺑﻴﺎ ﻣﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮ زﺣﻤﺖ د وﻳﺰې د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړ ‪ .‬ﻧﻮﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ‬

‫‪13‬‬

‫ﻛﯥ زه ﭘﻪ دې ﻗﺎدر ﻧﻪ ﺷﻮم ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د اﺟﺮاﻳﯧﻪ ﺷﻮرا ﭘﻪ ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ګډون وﻛړم او ﭘﻪ دې‬

‫ﻃﺮﺣﯥ ﺑﺎﻧﺪې د ﺑﺤﺚ وروﺳﺘﻪ د ﺧﭙﻠﯥ راﺳﭙﺎرل ﺷﻮې دﻧﺪې د اﺟﺮا ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﺳﺘﺮ ﺧﻴﺮ‬

‫ﻛﺎر ښﻜﺎرﻳﺪه‪ ،‬د ﭘﻼن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻞ وﻛړم ‪.‬‬

‫زه ﻻ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻛﯥ وم ﭼﯥ ﺑﻠﻪ ورځ د ﻋﺎﺑﺪي ﺻﻴﺐ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺧﺒﺮ راﻛړل ﺷﻮ ﭼﯥ ‪ »:‬ﻫﻴﺌﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﭘﻪ ﻋﺎﺟﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﻪ د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت د ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﭘﻪ ګډون د ﺗﺮﻛﻴﯥ د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧﻬﻀﺖ د ﻣﺸﺮ اﺳﺘﺎد ارﺑﻜﺎن ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻠﺘﻪ ورﺷﻲ ‪ .‬دا ﭘﺮوګﺮام د ‪ 2010‬ز ﻛﺎل د اﭘﺮﻳﻞ د‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ‪ 22‬ﻣﻪ ورځ ﺟﻮړﺷﻮى دى ‪ .‬ﻫﻴﺌﺖ د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﻴﻨﻲ‬

‫ﻟﻴﻚ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ دى‪ ،‬ﺧﻮ اوس د اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎ څﺨﻪ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړي ﺑﺎﻳﺪ دې‬ ‫ﻏﻮﻧډى ﺗﻪ وﻻړﺷﻲ ‪ «.‬ﺧﻮﺑﻴﺎ وروﺳﺘﻪ راﺗﻪ ﺟﻮﺗﻪ ﺷﻮه ﭼﯥ دا ﺳﻔﺮ ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻋﺎﺑﺪي ﺻﻴﺐ او د ﺗﺮﻛﻴﻰ‬

‫داﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرزﻧګ ﺗﺮ ﻣﻨځ د اړﻳﻜﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﻣﻨﻈﻢ ﺷﻮې و او دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮ ﺳﺮه د‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﯥ وروﺳﺘﻪ ﻳﻰ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﺑﻠﻨﻪ راﻛړه ‪ .‬ﺧﻮ ددې ﺳﻔﺮ ټﻮل ﻟږښﺘﻮﻧﻪ ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻫﻴﺌﺖ د ﻏړو ﭘﻪ ﻏﺎړه و ‪.‬‬

‫دا ﺧﺒﺮ ﻣﺎﺗﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺷﻮ ﭼﯥ زه د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ورك ﺷﻮي ﭘﺎﺳﭙﻮرت‬

‫ﭘﺴﯥ ګﺮزﻳﺪم ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه د ﭘﻮﺳﺘﯥ د رﺳﻴﺪوﻧﻮ او ﭘﻮﺳﺘﯥ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ دﻫﻠﻮ ځﻠﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﺎﺳﭙﻮرت ﻫﻤﻠﺘﻪ‬

‫ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت ﻛﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮ ﭼﯥ د ﺳﻔﺎرت د ﻳﻮې ﺳﻜﺮﺗﺮې د ﻣﻴﺰ ﻻﻧﺪې ﭘﺮوت و ‪ .‬ﻣﺎ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻫﻴﺌﺖ دواړو ﻏړو ﻫﺮ ﻳﻮ ﻣﺤﻤﺪداود ﻋﺎﺑﺪي او اﻧﺠﻨﻴﺮ اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﺮوګﺮام‬

‫ﺗﻪ دوام ورﻛړئ‪ ،‬ځﻜﻪ زﻣﺎ ﺳﻔﺮي ﻛﺎروﻧﻪ ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻧﺪي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﻮي‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻠﺘﻪ د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو دا اﺻﺮار‬

‫ﻛﺎوه ﭼﯥ زه ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دې ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ﻣﻮﺟﻮد و اوﺳﻢ ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ‪ ،‬د ﭘﺎﺳﭙﻮرت د ﭘﻴﺪاﻛﻴﺪو وروﺳﺘﻪ د‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻪ ﻟﻮر روان ﺷﻮم ‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﺎ د ﺗګ ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻫﻠﺘﻪ دﻫﻴﺌﺖ دې دوو ﻏړو د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د ﺟﻮړ ﺷﻮي‬

‫ﭘﺮوګﺮام ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﭙﻞ ﻛﺎروﻧﻪ ﺗﺮ ډﻳﺮه ﭘﻮرې ﺳﺮ ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻰ وو‪ ،‬او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ زﻣﺎ د ورﺳﻴﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ ټﻮل‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت را ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ اوس د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻏﻤﻴﺰې ﭘﻪ اړه ﻏﻮاړي ﻳﻮ ﻣﻨځګړى رول وﻟﻮﺑﻮي ﻧﻮ ددې‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﺦ او د اوﺳﻨﻲ ﻧﻈﺎم ﭘﻪ اړه ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړو‪ ،‬ﻻﻧﺪې ﻟﻴﻜﻨﯥ ﺗﻪ ﻣﻮ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ را اړوم ‪:‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﻪ د ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮﻛﯥ ﻳﻮازﻧﯥ اﺳﻼﻣﻰ ﻏړى ﻫﻴﻮاد دې‪ ،‬او د ﻧﺎټﻮ د ﻫﻤﺪې ﻏړﻳﺘﻮب ﭘﻪ‬ ‫اﺳﺎس ﻳﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ اﺳﺘﻮﻟﻲ دي‪ ،‬ﺧﻮ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ ګډون ﻧﻪ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻳﻮاﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد دى ﭼﯥ ﺗﺮ دې ﻧﮋدې ﻣﻮدې ﭘﻮرې د ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﺸﺮ ﻛﻤﺎل اﺗﺎﺗﺮك ﻟﻪ اړﺧﻪ‬

‫ﻳﻮ ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ او ددﻳﻦ اوﻣﺬﻫﺐ څﺨﻪ ازاد ﻣﻤﻠﻜﺖ اﻋﻼن ﺷﻮې و ‪ .‬د ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ د ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ د‬ ‫ړﻧګﻴﺪو وروﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻲ ﭘﻮځ د ټﻮﭘﻚ ﭘﻪ زور ﻛﻤﺎل اﺗﺎﺗﺮك ځﻮاك ﺗﻪ ورﺳﺎوه‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ‬

‫ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣړې د ﺗﺮﻛﻴﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻮﻳﺖ د ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ داﺳﯥ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻮړ ﻛړ ﭼﯥ‬

‫ﺗﺮ ﺷﺎ ﻳﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ ځﻮاﻛﻤﻦ ﭘﻮځ و درﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ د دې ﻗﺎﻧﻮن د ﺳﺎﺗﻨﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻮځ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮن‬

‫ﻛﯥ ﺧﺎص ځﺎى ورﻛړ ‪ .‬داﺳﯥ ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﻳﯥ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﯥ ﻛﯥ رواج ﻛړ ﭼﯥ ان ﻏﺮﺑﻲ ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻳﯥ‬

‫ﭼﯥ د ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﺑﻨﺴټ اﻳښﻮدوﻧﻜﻰ وو ځﺎﻧﺘﻪ ﺣﻴﺮان ﻛړل‪ .‬ځﻜﻪ د ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﻣﻌﻨﻰ ﭘﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻪ وﻻړ‬

‫‪14‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ دى‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ازادي او داﺳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮښﻪ ﭼﯥ ﻧﻮرو ﺗﻪ د ﺿﺮر د‬

‫رﺳﻮﻟﻮ ﺳﺒﺐ ﻧﻪ ګﺮځﻲ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻮې وي ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ د‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺷﺎﺗﻪ ﻳﯥ دﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﻓﻜﺮ او اﻳډﻳﺎﻟﻮژي ﺣﺎﻛﻤﻪ ده ‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺐ او دﻫﻐﻮى ﭘﻪ رواج او‬ ‫ﻛﻠﺘﻮر ﺑﺎﻧﺪې ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻧﻪ دى ﻟګﻴﺪﻟﯥ ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې آﻧﺪ ﻛﯥ اوس ډﻳﺮ څﻪ ﺑﺪﻟﻮن ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴږي‪ ،‬ځﻜﻪ‬ ‫د ﻓﺮاﻧﺴﯥ‪ ،‬ﺳﻮﻳﺴﺰرﻟﻴﻨډ‪ ،‬ﺟﺮﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﻨډ او ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻜﻨﺪﻧﻮي ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺣﺠﺎب‪،‬‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻟﺒﺎس‪ ،‬د ﻣﺴﺠﺪوﻧﻮ د ﻣﻨﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ښځﻮ د ﻧﻘﺎب ﭘﻪ اﻏﻮﺳﺘﻮ ﺑﺎﻧﺪې‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫اروﭘﺎ ﻛﯥ د اﺳﻼم د ﺧﭙﺮاوي او دې ﻟﻮري ﺗﻪ د ﺧﻠﻜﻮ د رﺟﺤﺎن د ﺑﻨﺪﻳﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮ ﻟړ ﻧﺎروا ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧﻪ‬

‫ﻟګﻴﺪﻟﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ددې ټﻮﻟﻨﻮ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺧﻮاﺧﻮږي ﻳﯥ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ دي اوددې ﻫﻴﻮادو ﭘﺮ‬

‫وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻣﻨﻔﻲ اﻏﻴﺰ ﺷﻴﻨﺪﻟﯥ دى‪ ،‬ﺧﻮ د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﻛﻤﺎل اﺗﺎﺗﺮك او د ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻴﺮاث را ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮي‬ ‫ﭘﻮځ د ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﻟﻪ ﭘﺎره داﺳﯥ ﺑﻨﺴټﻮﻧﻪ ﺟﻮړ ﻛړل ﭼﯥ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د ﺗﺮﻛﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ښځﻮ ﺗﻪ ددې ﻣﺠﺎل ﻧﻪ‬

‫ورﻛﻮل ﻛﻴﺪه او اوس ﻫﻢ ﻧﻪ ورﻛﻮل ﻛﻴږي ﭼﯥ دﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ اﺳﻼﻣﻲ ﻟﺒﺎس واﻏﻮﻧﺪي‪ ،‬زﻳﺎﺗﯥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯥ‬

‫ﻧﺠﻮﻧﯥ د ﺣﺠﺎب د اﻏﻮﺳﺘﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ او ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻧﻮﻧﻮ څﺨﻪ وﺷړل ﺷﻮې ‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﻪ د ﺧﻠﻜﻮ دراﻳﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ټﺎﻛﻞ ﺷﻮې ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻪ ښځﻪ د ﺧﭙﻞ ﺳﺮ څﺨﻪ د ﺣﺠﺎب د‬

‫ﭘړوﻧﯥ د ﻧﻪ ﻟﺮې ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ﭘﺎرﻟﻤﺎن څﺨﻪ وﺷړل ﺷﻮه ‪.‬‬

‫»اﺳﻼم ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ داﺳﯥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﻮى‪ ،‬اﺳﻼم ﺗﺮﻛﻲ دى ﻳﻌﻨﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ دﻛﻠﺘﻮر ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﻟﻴڅﻴﺰم ﻳﺎ د دوﻟﺖ اوﻣﺬﻫﺐ ﺗﺮﻣﻨځ د ﺑﻴﻠﺘﻮن ﺳﻴﺎﺳﺖ داﺳﯥ ﻧﻪ ﻋﻤﻠﯥ ﻛﻴږي ﻟﻜﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬ ‫اﻧﻘﻼب ﭼﯥ د د وﻟﺖ او ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻴﻞ واﻟﻰ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮي ‪ .‬ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﻟﻴڅﻴﮋم ﭘﻪ دې ﻣﺎﻧﺎ دى ﭼﯥ دوﻟﺖ ﻣﺬﻫﺐ‬

‫ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮ څﺨﻪ ﻣﻨﻊ ﻛړي او ﻫﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭼﯥ د دوﻟﺖ ﭘﻪ وړاﻧﺪې او ﻳﺎ دوﻟﺖ ﻛﻤﺰورى‬ ‫ﻛﻮي ﻟﻪ ﻳﻮې ﻣﺨﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي‪،‬ﭘﻪ ﺳﯧﻜﻮﻟﺮﻳﺰم ﻛﯥ د دوﻟﺖ او ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺮﻣﻨځﻪ اړﻳﻜﯥ ﻳﻮ ډول رﺳﻤﻲ ﺑڼﻪ‬ ‫ﻟﺮي ‪ .‬ﻣﺬﻫﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻨټﺮول ﻛﻴږي ﺗﺮ څﻮ ﭼﯥ ﻣﺬﻫﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻳﻮ ﻻﻣﺬﻫﺒﻪ ﻳﺎ ﺳﯧﻜﻮﻟﺮ دوﻟﺖ ﻟﺮي ‪ .‬ﺧﻮټﻮل ﺗﺮﻛﺎن ﻻﻣﺬﻫﺒﻪ ﺧﻠﻚ ﻧﻪ دي‪ .‬ﻳﻮه‬

‫ﺑﺮﺧﻪ‬

‫ﺑﻨﺴټﭙﺎل‬

‫ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ‬

‫او‬

‫ﺑﻠﻪ‬

‫ﺑﺮﺧﻪ‬

‫ﺑﻨﺴټﭙﺎل‬

‫اﺳﻼﻣﭙﺎﻟﻪ‬

‫دي‪.‬‬

‫د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭼﺎرو)ﭘﺨﻮاﻧﻰ( وزﻳﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﺪﻳﻦ ﻳﻮه ﻧﻮې ﺧﺒﺮه ﻛﻮي ﭼﯥ د وﻟﺴﻮاﻛۍ ﺑﻨﺴټﻴﺰه‬ ‫ارزښﺘﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻨﺴټﻮﻧﻪ وﻟﺮي ‪ .‬وﻟﺴﻮاﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ اﺳﻼﻣﻲ رﻳښﯥ وﻟﺮي ‪.‬‬ ‫د ﻣﺬﻫﺒﻲ ﭼﺎرو)دﻏﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ( وزﻳﺮ ووﻳﻞ‪ ،‬ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ دﻫﻐﯥ ﭘﯧﺮ ﭘﺎى را رﺳﻴﺪﻟﻰ دى ﭼﯥ ﻣﺬﻫﺐ دوﻟﺖ‬

‫ﺗﻪ اړ و ‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤﺪې ﺳﺮه د ﻣﺬﻫﺐ او دوﻟﺖ ﺗﺮﻣﻨځ د ﺑﻴﻠﺘﻮن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻪ دﻧﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻠﺘﻮر ﭘﻪ ﺧﭙﺮوﻟﻮ ﺳﺮه‬ ‫دﭘﺎى‬

‫ټﻜﻰ‬

‫اﻳښﻮدل‬

‫ﻛﻴږي‬

‫‪.‬‬

‫ﭘﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻪ وﻻړ دوﻟﺖ ﻛﯥ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻠﻲ ګﻮﻧﺪوﻧﻪ راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮل ‪ .‬ﭘﻪ) ‪ 1970‬ﻛﺎل( ﻛﯥ ﻧﺠﻢ اﻟﺪﻳﻦ ارﺑﻜﺎن د‬

‫ﻣﻠﻲ ﺳﻼﻣﺘۍ ګﻮﻧﺪ ﺑﻨﺴټ ﻛﻴښﻮد‪ .‬دوى ‪ ،‬د دﻏﻪ ﻧﺎ اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺮﻛﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮ ځﺎې ﻳﻮ ډول اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫دوﻟﺘﻲ ﻣﻮډل ﻏﻮښﺘﻪ ‪ .‬ﭘﻪ ) ‪ 1990‬ﻛﺎل( ﻛﯥ ﺑﻴﺎ د رﻓﺎ ګﻮﻧﺪ دﺧﭙﻞ ﺷﻌﺎر ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ دﻋﺪل ﻧﻈﺎم اوﻧﻈﻢ‬

‫ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﺑﺮي ﺗﻪ ﻻره وﻣﻮﻧﺪه او د)‪ 1996‬ﻛﺎل( وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ ټﺎﻛﻨﯥ ﻳﯥ وګټﻠﯥ ‪ .‬دﻏﻪ ګﻮﻧﺪ د ﻋﺪل ﻧﻈﺎم‬

‫ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ دوﻟﺖ ﻛﯥ ﻟټﻮي او ﻧﻮرو ﺑﻴﺎوﻳﻞ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ دوﻟﺘﻲ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ‬

‫ﻻﻧﺪې را ځﻲ ‪ .‬ﻟﻮﻣړي وزﻳﺮ ارﺑﻜﺎن ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣړي ﺳﻔﺮوﻧﻪ ﻟﻴﺒﻴﺎ‪ ،‬اﻳﺮان ﺗﻪ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړل او داﺧﻮان اﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ د‬

‫‪15‬‬

‫ګﻮﻧﺪ ﻟﻪ ﻏړو ﺳﺮه ﻳﯥ وﻛﺘﻞ‪ .‬دټﺎﻛﻨﻮد ﻛﻤﭙﺎﻳﻦ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل زرﻏﻮن ﺑﻴﺮﻏﻮﻧﻪ ښﻮرﻳﺪل او د ﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم د ﭘﺎى‬ ‫ﺷﻌﺎروﻧﻪ ورﻛﻮل ﻛﻴﺪل‪.‬‬

‫ﭘﻪ) ‪ 1997‬ﻛﺎل( ﻛﯥ د ﻓﺒﺮوري ﭘﻪ) ‪28‬ﻣﻪ( ﭘﻮځ ﭘﻪ واﺿﺢ ډول د رﻓﺎه ګﻮﻧﺪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻣﺪاﺧﻠﻪ وﻛړه او‬

‫اﻋﻼن ﻳﯥ وﻛړ ﭼﯥ اﺳﻼﻣﻴﺰم ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﻳﻮ ﻟﻮى ګﻮاښ دى ‪ .‬د ﻫﻤﺪې ګﻮﻧﺪ څﺨﻪ ﺑﻴﺎ د ا‪.‬ك ‪.‬پ ‪.‬د ﻋﺪاﻟﺖ او‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ‬

‫ﭘﺮﻣﺨﺘګ‬

‫ګﻮﻧﺪ‬

‫د‬

‫ﭘﻴﻞ‬

‫وﻛړ‬

‫ﻃﻴﺐ‬

‫رﺟﺐ‬

‫اردوګﺎن‬

‫ﭘﻪ‬

‫ﻣﺸﺮۍ‬

‫راﻣﻨځﺘﻪ‬

‫ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﭘﻪ) ‪ 1996‬ﻛﺎل( د ﺟﻮﻻې ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ د ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړى ځﻞ ﻳﻮاﺳﻼﻣﻲ ﺑﻨﺴټﭙﺎﻟﻪ‬

‫ﺧﻮځښﺖ‬

‫ﭼﯥ‬

‫ددﻏﯥ‬

‫ﻫﻴﻮاد‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫وټﺎﻛﯥ‪.‬‬

‫ﭘﻪ )‪ 2002‬ﻛﺎل( د ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ درﻳﻤﻪ ﻧﯧټﻪ ا‪.‬ك ‪.‬پ ‪.‬د ﻧﻮي اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﻪ ﻻرې د وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ‬

‫ټﺎﻛﻨﯥ ﭘﻪ ﺣﻴﺮاﻧﻮوﻧﻜﯥ ډول وګټﻠﯥ او واك ﻳﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړ‪ .‬رﺟﺐ ﻃﻴﺐ اردوګﺎن او ﻋﺒﺪاﷲ ګﻞ د ګﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﻨﺴټ اﻳښﻮدوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ) دﻳﻮﻟړ ﺧﺎﺻﻮ ﻣﺠﺒﻮرﻳﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ( ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ اﻳډﻳﺎﻟﻮژۍ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ځﺎى ورﻛړ ‪.‬د ﺷﻌﺎري ﺣﺮﻛﺘﻮﻧﻮ ﻣﺨﻪ ﻳﯥ وﻧﻴﻮه ‪ .‬دا ګﻮﻧﺪ اوس ځﺎن وﻟﺴﻲ ﻣﺤﺎ ﻓﻈﻪ ﻛﺎرګﻮﻧﺪ‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻲ‬

‫ﻛﻮي‬

‫ﻟﻜﻪ‬

‫ﭘﻪ‬

‫اﻟﻤﺎن‬

‫ﻛﯥ‬

‫واﻛﻤﻦ‬

‫ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫دﻣﻮﻛﺮات‬

‫اﺗﺤﺎد‬

‫ګﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫رﺟﺐ ﻃﻴﺐ اردوګﺎن ﭘﺨﻮا د ﺷﭙﺎړس ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ښﺎر اﺳﺘﺎﻧﺒﻮل ښﺎروال ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻜﯥ ﭘﺮوژې‬ ‫او ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻃﺮﺣﻪ او ﭘﻠﻲ ﻛړي وو‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻳﻮ ﺳﺘﺮﺟﻮﻣﺎت د ﺗﻘﺴﻴﻢ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ‪،‬د ﻳﻮ ﻟﻮﻳﺪﻳځ ډوﻟﻪ ﻛﻠﺘﻮري‬

‫ژوﻧﺪ‬

‫ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮړول‪ ،‬ﭘﺮ ﺷﺮاﺑﻮ ﺧﺮڅﻮﻟﻮ ﻟږ څﻪ ﺑﻨﺪﻳﺰ او‬

‫داﺳﯥ ﻧﻮرې ﭘﺮوژې‬

‫‪.‬‬

‫ﭘﻪ) ‪ 2009‬ﻛﺎل( ﻛﯥ د ﻓﺎرن ﭘﺎﻟﻴﺴۍ اﺧﺒﺎر ښﺎﻏﻠﻰ اردوګﺎن د روان ﻛﺎل د ﺳﻴﻤﯥ او ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ د ښﻮ او‬

‫ﻣﺨﻮرو ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ وټﺎﻛﻪ ‪ .‬د ﻓﺎرن ﭘﺎﻟﻴﺴﻰ رﺳﻨۍ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ اړه‬

‫ﺧﭙﺮﻳږي ‪ ،‬د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﻟﻮﻣړى وزﻳﺮ ﻳﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺳۍ او ﺳﺘﺮاﺗﯧﮋۍ ﻳﻮ ﻟﻮى ﻟﻮﺑﻐﺎړى وﺑﺎﻟﻪ ‪ .‬اﺧﺒﺎر د‬ ‫اردوګﺎن ﭘﻪ اړه داﺳﯥ ﻟﻴﻜﻲ‪ » :‬اردوګﺎن ﻛﻮم ﻧﻮى ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺎرواﻛﻰ ﻧﻪ دى‪ ،‬دى اوس د ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ د‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ او ډﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺳۍ اﺻﻠﻲ ﻟﻮﺑﻐﺎړى دى ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻋﻤﻼًد اﺳﺮاﻳﻴﻠﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ‬

‫ﻣﻠګﺮﺗﻮب ﻟﺮي ‪ .‬دااړﻳﻜﯥ د ﺳﺎړه ﺟﻨګ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﺟﻮړې ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ او اﺳﺮاﻳﻴﻞ دواړه د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﺳﺮه د‬

‫ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻣﺘﺤﺪ وو«‪ .‬ﺧﻮ د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﻛﻮﻣﻜﻲ ﺑﻴړۍ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻏﺰې ﺗړاﻧﺪى ﺗﻪ‬

‫ﻳﯥ د ژوﻧﺪ د ﺿﺮوري ﺷﻴﺎﻧﻮ ﻛﻮﻣﻜﻮﻧﻪ ﺑﺎرﻛړي وو‪ ،‬د اﺳﺮاﺋﻴﻠﻮﺣﻤﻠﯥ اوﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﻴړۍ ﻛﯥ د ﻧﻬﻮ ﻛﺴﻪ‬ ‫ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ د وژﻟﻮ وروﺳﺘﻪ د اﺳﺮاﺋﻴﻠﻮ او ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﺮ ﻣﻨځ اړﻳﻜﯥ ډﻳﺮې ﺧړ ې ﭘړ ې ﺷﻮې او ﺷﻮﻧﯥ ده ﭼﯥ‬ ‫دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﻴﻚ اړﻳﻜﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړﺷﻲ ‪.‬‬

‫اردوګﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺳﺨﺘﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ د اﺳﺮاﻳﻴﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﺖ د ﻏﺰې ﭘﻪ اړه د‬

‫ﻣﻨځﻼرو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ وښﻴﻲ ‪ .‬د ﺑﯧﻠګﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د ﺳﻮﻳﺲ د داووس ښﺎر ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ اردوګﺎن د‬ ‫اﺳﺮاﻳﻴﻠﻮﭘﺮ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺷﻴﻤﻮن ﭘﻴﺮز د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ رﺳﻨﻴﻮ ﻣﺦ ﺗﻪ دﻏﺰې د ‪22‬ورځﻨۍ ﺟګړې څﺨﻪ ورﺳﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫ﺷﺪﻳﺪه ﺗﻮګﻪ ﻟﻔﻈﻲ ګﻮزاروﻧﻪ وﻛړل ‪) .‬ﭼﯥ دﻫﻐﻪ دا ﻋﻤﻞ ( ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ د ده د ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ څﺨﻪ‬

‫ګڼﻞ ﻛﻴږي‪.‬‬

‫د ا‪.‬ك ‪.‬پ ‪ .‬ﺣﺎﻛﻢ ګﻮﻧﺪ اروﭘﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺮﻛﻮرﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ او دوﻟﺘﻲ ارزښﺘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې اﻏﻴﺰه ﻛړﻳﺪه‪ .‬ﭼﯥ ﻧﻪ‬

‫دودﻳﺰه اﺳﻼﻣﻲ ګﻮﻧﺪ رﻓﺎه او ﻧﻪ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻪ ورﺗﻪ واﻟﻰ ﻟﺮي ‪ .‬ا ‪.‬ك ‪.‬پ ‪ .‬ګﻮﻧﺪ او‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻲ ﻳﻮ ﻛﺎل ﻛﯥ دﺗﺮﻛﻴﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻪ ﺑﻞ ﻫﺮ وﺧﺘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﺷﻮي دى ‪ .‬ﭘﺮ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫‪16‬‬

‫ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺷﻮﻳﻮ ﺗړوﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻋﻤﻞ ﻛﻴږي‪ ،‬ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ رﻳﻔﻮرم ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮ‪ ،‬د ﺷﻜﻨﺠﯥ ﻣﺨﻪ ﻧﻴﻮل ﺷﻮﻳﺪه‪،‬‬

‫ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬د ا‪.‬ك‪.‬پ ‪.‬ﺳﻴﺎﺳﺖ د ﭘﻮځ ﭘﻪ اړه داﺳﯥ دى ﭼﯥ دوى ﺻﺒﺮ ﻛﻮي ﺗﺮڅﻮ ﭘﻪ‬

‫ﭘﻮځ ﻛﯥ دﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﭘﺮﻧﺴﻴﺒﻮﻧﻮ ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﻮ ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ د ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻴﺪو ﺳﺮه ﺧﭙﻞ ﺧﻠﻚ ورو ورو ﭘﻪ ﭘﻮځ ﻛﯥ‬ ‫ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛړي ‪ .‬د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ د ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﯧﺸﻨﻠﻴﺰم ﭘﻮﻫﺎوي او د ﺗﺮﻛﯥ ژﺑﯥ ﻛﻠﺘﻮري‬

‫ﻫﮋﻣﻮﻧﻴﺰم ﭼﯥ دﻫﻴﻮاد ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ ﺳﻤﺒﻮل دى ﻟﻪ ﺳﺮه ﭘﺮې ﺑﻴﺎ ﻛﺘﻨﻪ ﺷﻮﻳﺪه ‪.‬ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻛﯥ ﻛﺮدي‬

‫ﺧﭙﺮوﻧﯥ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻳﺪي ‪.‬ﻛﺮدي ژﺑﯥ ﺗﻪ اوس ﭘﻪ ښﻮوﻧځﻴﻮ ﻛﯥ اﺟﺎزه ﺷﺘﻪ او ﭘﻪ ﻛﺮدي ژﺑﻪ ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬

‫ورﻛﻮل ﻫﻢ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻳﺪي‪.‬‬

‫د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ اوس ډﻳﺮه ﺳﺨﺘﻪ ﻣﺒﺎرزه د ﻧﻮي ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺰم اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرزﻧګ او‬

‫ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺳﯧﻜﻮﻻرﻳﺴﺘﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﭘﻴﻞ ﺷﻮې ‪ .‬دا ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻳﻮه ﺧﻮا ﭘﻪ‬

‫ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘﻴړۍ ﻛﯥ ﺑﺮﻻﺳﯥ ﺷﻲ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮﭼﺎرو ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻳﻮ وزﻳﺮ دﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﻣﺜﺒﺖ اﻧﺪ واﻳﻲ‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻳﻮ ډﻳﺮ ښﻪ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﯥ‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد دى ‪ .‬د ﺗﺮﻛﻴﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺳﻴﺰار ﭼﯥ څﻪ ﻣﻮده ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ دﻧﺪې ګﻮښﻪ ﺷﻮى و‪،‬ﭘﻪ ﻏﺒﺮګﻮن ﻛﯥ‬

‫ﭘﻪ ﺳﺨﺘﻮ ټﻜﻮﻛﯥ ووﻳﻞ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻳﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد ﻧﻪ دى‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻪ وﻻړ ﻳﻮ ﻫﻴﻮاد دى‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﻪ د اروﭘﺎ ﻟﭙﺎره ﻧﻪ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻟﭙﺎره ﻣﻬﻤﻪ ده ‪ .‬ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ د اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ وﺷړل ﺷﻲ‪ ،‬ﻳﻮه‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ ﺗﺮې ﺟﻮړه ﺷﻲ ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻤﺪې اﻣﻠﻪ ﭘﺮ اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ اﻏﻴﺰې څﺨﻪ ﻛﺎر اﺧﻠﻲ‪،‬‬

‫ﺗﺮ څﻮ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ ﺑﺮاﺑﺮه وﻣﻨﻞ ﺷﻲ او د ﻳﻮ اروﭘﺎﻳﻲ ﻏړي ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ څﻴﺮ ورﺳﺮه ﭼﻠﻨﺪ وﺷﻲ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﻪ اﻣﺮﻳﻜﯥ ﺗﻪ ﻳﻮه ﻧﻪ ډوﺑﻴﺪوﻧﻜﯥ د ﺟﻨګﯥ اﻟﻮﺗﻜﻮ وړوﻧﻜﯥ ﺑﯧړۍ ده ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﯥ د) ‪ 1945‬ﻛﺎل( څﺨﻪ‬

‫راﭘﺪﻳﺨﻮا ﭘﻪ ﻧﺎټﻮ ﻛﯥ د ﺳﺎړه ﺟﻨګ ﭘﻪ ﭘﯧﺮﻛﯥ ﻟﻪ) ‪ ( 600000‬ﻣﯧړه ﭘﻪ ﻣډرﻧﻮ وﺳﻠﻮ ﺳﻤﺒﺎل ﭘﻮځ ﺳﺮه ﻣﻬﻢ رول‬

‫ﻟﻮﺑﻮﻟﻰ دى ‪ .‬ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﭽﻪ د ﻛﺴﭙﻴﻦ ﭘﻪ ﺳﻤﻨﺪرګﻲ ﻛﯥ اټﻜﻞ) ‪( 150‬ﻣﻴﻠﻴﺎرده ﺑﻴﺮﻟﻪ اوﻣﻪ ﺗﻴﻞ ﺷﺘﻮن‬

‫ﻟﺮي‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧړۍ ﻟﻪ ﺳﺘﺮو زﻳﺮﻣﻮ څﺨﻪ ګڼﻞ ﻛﻴږي‪ .‬دا اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ ﺗﻪ ډﻳﺮې ﻣﻬﻤﯥ زﻳﺮﻣﯥ دي ‪ .‬د ﺗﻴﻠﻮ‬

‫ﭘﺎﻳﭗ ﻻﻳﻦ ﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮ څﺨﻪ دﻛﺴﭙﻴﻦ ﺑﺤﻴﺮې ﺗﻪ ورڅﻴﺮﻣﻪ د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﺮ ﻛﻴﻬﺎن ﺑﻨﺪره ﭘﻮرې ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ ﻧﻮرو‬

‫ﭘﺎﻳﭗ ﻻﻳﻨﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺑﻬﻴږي‪.‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﻨځﻮﻳﺸﺘﻤﻪ ورځ ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ‬

‫ﺗﻪ ﻧﻮر ﻫﻢ زور ورﻛړ ‪ .‬ورﺳﺮه ډﻳﺮو ډﻟﻴﺰورﺳﻨﻴﻮ ﺧﺒﺮ ورﻛړ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﯥ ﭘﻪ اﻧﻘﺮه ﻛﯥ ﻟﻪ ﺗﺮﻛﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ څﺨﻪ‬

‫وﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻲ ﺳﺮﺗﻴﺮي او اﻓﺴﺮان د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ دﺗﻘﻮﻳﯥ ﻟﭙﺎره د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ورواﺳﺘﻮي ‪.‬‬ ‫د) ‪ ( NTV‬ټﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺧﺒﺮ ورﻛړو ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻟﻮﻣړۍ وزﻳﺮ ﺑﻮﻟﻨﺖ ﻫﻴﻮﻳﺖ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ د ﻣﺸﻮرې ﻟﭙﺎره‬

‫راوﻏﻮښﺘﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺮڅﻮ د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻏﻮښﺘﻨﻪ وڅﻴړي ‪ .‬د) ‪ ( CNN‬ټﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻴﺎ ﺧﺒﺮ ورﻛړ ﭼﯥ ﻟﻪ اﻧﻘﺮې څﺨﻪ د‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ځﻮاب زﻳګﻨﺎل راﻏﻠﻰ دى ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻟﻪ ډﻳﺮې ﻣﻮدې څﺨﻪ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻴﺮه ﺑﻴﺎ ﻟﻪ ﻣﻠﻴﺸﺎﻳﻲ‬

‫ﺟﻨﺮال‬

‫دوﺳﺘﻢ‬

‫ﺳﺮه‬

‫ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ‬

‫ﺟﻨګﻲ‬

‫ﺟﺮﻣﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﻮرن‬

‫دى‬

‫ﻧږدې‬

‫اړﻳﻜﯥ‬

‫ﻟﺮي‬

‫‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ ﻛﯥ د دوﻟﺖ ﻳﻮ ﺧﺎص ﻓﻮرم راﻣﻨځﻪ ﺗﻪ ﻛړﻳﺪى ‪.‬ﻟﻮدﻳځﻪ ﻧړۍ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻪ ﺑﻞ ډول ګﻮري‪،‬‬ ‫ﻫﻐﺴﯥ ﻧﻪ ورﺗﻪ ګﻮري ﻟﻜﻪ ګﺎوﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺳﻮرﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺮاق اواﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ ﭼﯥ ورﺗﻪ ګﻮري ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﯥ ﭘﺨﻮاد ﻧﺎټﻮ ﺳﻮﻳﻠﯥ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻮړه وﻟﻪ‪ ،‬د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻮ ﺳﺮه دﻏﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻮره‬

‫ﻧﺸﺘﻪ ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻟﻪ ﻫﻤﺪې وﺟﻬﯥ اوس ﭘﻪ ﻳﻮ ﺳﻴﻤﻴﺰه ځﻮاك ﺑﺪﻟﻴږي ‪ .‬ځﻜﻪ د ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ﭘﻪ ﺷﭙږ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺘﻮﻧﻮ‬

‫‪17‬‬

‫او ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﻟږه ﻛﻲ ﺗﺮﻛﻲ وﻟﺴﻮﻧﻪ اوﺳﻴږي ‪.‬ځﻨﯥ ﺗﺮﻛﻲ ﻟږه ﻛﻲ ﭘﻪ ﺳﻮرﻳﻪ‪،‬ﻋﺮاق‪،‬اﻳﺮان او ﻟﻪ‬

‫ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻟږ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ‪.‬‬

‫د ﺗﺮﻛﻴﯥ دﻏﻪ ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ او ﺗﺮﻛﻲ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﻮﺳﺮه ﻟﻜﻪ ﻋﺮﺑﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﻳﺎ ﻧړۍ او ﭘﺎن‬

‫ﻋﺮﺑﻴﺰم ډول ځﺎن ﺗﻪ ﻏﻮره ﻛﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤﺪې ﻻﻣﻠﻪ ﻣﻮږ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ د ﺗﺮﻛﻲ ﻧړۍ څﺨﻪ ﺧﺒﺮې وﻛړو‪ .‬دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ د‬

‫ﺑﻠﻘﺎن څﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﭼﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺷﻤﺎل ﻟﻮﻳﺪﻳځ ﭘﻮرې رﺳﻴږي ‪ .‬د ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ورﺗﻪ ﺧﺘﻴځ ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن‬ ‫وﻳﻞ ﻛﻴږي ‪ .‬د ﭼﻴﻦ ﭘﻪ ﻛﺴﻨﻴﻨګ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ اټﻜﻞ اﺗﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺮﻛﺎن ژوﻧﺪ ﻛﻮي ‪ .‬دﻏﯥ ﻧړۍ ﺗﻪ اټﻜﻞ‬ ‫)‪ ( 160‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ﺗﺮﻛﻲ وﻟﺴﻮﻧﻪ ورګﺪﻳږي ‪ .‬د ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ ﭘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ دوى د ﻧړۍ ﭘﻪ ﭘﻨځﻤﻪ ژﺑﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮي ﻛﻮي‪.‬‬

‫د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺰم اﻳډﻳﺎ ﺳﺮه د دوى اروﭘﺎﻳﻲ ﭘﻠﻮه ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻻ ژوﻧﺪى دى‪ ،‬ﺗﺮڅﻮ ﭼﯥ اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﺗﺮﻛﻲ‬ ‫دوﻟﺖ ﺗﻪ ﭘﻪ ګټﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴږي دوى ﺑﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﭘﻠﻮه ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻪ دوام ورﻛړي ‪ .‬ځﻜﻪ ﻻﺗﺮ اوﺳﻪ د ﺗﺮﻛﻲ دوﻟﺘﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﺮﻣﻨځﻪ دﻏﯥ ﻣﻔﻜﻮرې ﺗﻪ ﺟﻮړﺟﺎړي راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮي ﻧﺪى ‪ .‬دﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺰم ﺗﺮﻛﻲ دوﻟﺘﻮﻧﻪ ازرﺑﻴﺠﺎن‪،‬‬ ‫ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ‪ ،‬ﻛﺮﻏﻴﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن‪ ،‬او زﺑﻜﺴﺘﺎن او ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻗﺒﺮص ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي‬

‫د ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﻫﻤﺪا ﺗﻮﻛﻤﻴﺰه‪ ،‬ﻛﻠﺘﻮري اړﻳﻜﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ﻛﯥ د ﻳﻮ ﻧﻮي ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻚ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺳﺮه‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻤﻮي ‪ .‬ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪ ورو ورو د ﻟﻮﻳﺪﻳځﯥ ﻧړۍ څﺨﻪ ﺑﻴﻠﻮي‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻴﺮه ﻧﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ اوس د روس ﺳﺮه ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ﻛﯥ ﭘﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻮﺧﺘﻪ ده ‪ .‬د روس او ﺗﺮﻛﻴﯥ‬

‫ﺗﺮﻣﻨځ ﺳﻴﺎﺳﺖ د ﺑﻮﺳﻨﻴﺎﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ ﻳﻮه ﺑﯧﻠګﻪ وه ‪.‬ﻛﺘﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ دې ﺑﺎوردي ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ د ﺑﻠﻘﺎن څﺨﻪ ﻣﺮﻛﺰي‬ ‫اﺳﻴﺎ ﺗﻪ ډﻳﺮ ﭘﺎم ﻛﻮي ‪ .‬ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﻣﻴﺮاث اوس ﭘﻪ ﻧﻮي اﺳﻼﻣﻲ آﻧﺪه ﻋﺜﻤﺎﻧﻴﺰم ﺑﺪﻟﻴږي‪ ،‬دﻏﯥ ﻣﻮﺧﯥ ﺗﻪ‬

‫اﺳﻼﻣﻲ او ﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ وﺗﻠﻲ روڼ اﻧﺪي ﻛﺎر ﻛﻮي ‪ .‬دوى ﻫﻤﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ اﻣﭙﺮاﺗﻮري د ﺗﺮﻛﻲ وﻟﺴﻮﻧﻮ‬

‫څﺨﻪ راﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛﻮل ﻏﻮاړي ‪ .‬ﻟﻪ دﻏﯥ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺰم څﺨﻪ اﻳﺮان او ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ وﻳﺮه ﻛﯥ دي‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ ﭼﯥ ‪ :‬ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﻦ ﻳﻮ ﻫﻴﻮاد دى ﭼﯥ د دوو ﻛﻠﺘﻮري ﻛړﻳﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا وﻟﻜﻪ ﺷﻮﻳﺪى ‪ .‬ﻟﻪ‬

‫ﻳﻮې ﺧﻮا اروﭘﺎ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي ځﻮاك ﺳﺮه او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا د ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادو د اﻏﻴﺰ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ‬

‫ده ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ د اﺗﺎﺗﻮرك ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﻟﻪ ﻋﺮﺑﻲ او اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو څﺨﻪ ﺑﻴﻠﻪ ﺷﻮى اواروﭘﺎ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﺨﻪ ﻛړې ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻻره اوس ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﺗﻪ ډﻳﺮه ګﺮاﻧﻪ ﺷﻮﻳﺪه ‪.‬‬

‫د اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻣﺸﺮان داروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﯥ ﻻﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺧﻮﻟﻪ ﺷﻮې ﻧﻪ دي ‪ .‬ښﻲ اړﺧﻪ‬

‫ګﻮﻧﺪوﻧﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﻪ د ﻋﻴﺴﻮﻳﺖ د ارزښﺘﻮﻧﻮ ﻳﻮه ټﻮﻟﻨﻪ ﻳﺎ دﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻛﻠﻮپ ﺗﻌﺮﻳﻔﻮي ‪ .‬ﻛﻴڼ اړﺧﻪ‬

‫ګﻮﻧﺪوﻧﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﻳﻮه ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ډول ﭘﻴﮋﻧﻲ ‪ .‬داروﭘﺎﻳﻲ ښﻲ اړﺧﻪ ګﻮﻧﺪوﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﭘﺮﺗﻠﻪ ﻛﻴڼ اړﺧﻪ ګﻮﻧﺪوﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺗﻪ ﻟږ ﺧڼﺪوﻧﻪ ﻣﺦ ﺗﻪ ﻛﻮي ‪.‬دﺑﯧﻠګﯥ ﭘﻪ ډول ﭘﻪ ﺳﻮﻳﺰرﻟﻴﻨډ ﻛﯥ ښﻲ اړﺧﻪ‬

‫ګﻮﻧﺪد ﺟﻮﻣﺎﺗﻮ ﭘﺮ ﻣﻨﺎرو ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻟګﻮل‪ ،‬ﭼﯥ دوى ادﻋﺎ ﻛﻮي ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ ﻣﻨﺎرې د اﺳﻼﻣﻲ ځﻮاك ﻧښﯥ دي ‪.‬‬

‫ښﻲ اړﺧﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺗﻮﭘﻴﺮي ﭼﻠﻦ ﻫﻢ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻧﻨﻨۍ ﺗﺮﻛﻴﻪ د ‪ 1980‬ﻛﺎﻟﻮ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﻪ ده ‪ .‬ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ رﻳﻔﻮرﻣﻮﻧﻪ داداري ﻓﺴﺎد ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﭘﻠﻲ‬ ‫ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ اوس دﻳﻮ ﺑﺪﻟﻮن ﭘﻪ څﻠﻮر ﻻرې ﻛﯥ وﻻړه ده ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻴﻮاد ﺗﺮﻛﻴﻪ دﻧﻮى ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺰم اوﻛﻤﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺳﻴﻜﻮﻻرﻳﺰم ﺗﺮﻣﻨځ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮزﻧګ او دودﻳﺰه اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻨځﻼرو‬

‫ﺗﺮﻣﻨځ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ د اﺳﻼم او ﻟﻮﻳﺪﻳځ ﺗﺮﻣﻨځ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ د اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﯥ ﺗﺮﻣﻨځ وﻻړه ده ‪ .‬ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ د‬

‫دﻏﻮﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ټﺎﻛﻮﻧﻜﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځﻪ ﺗﻮده ﻣﺒﺎرزه رواﻧﻪ ده ‪ .‬ﺗﺮﻛﻲ دوﻟﺖ ﻣﺸﺮان او ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ ډﻳﺮ‬

‫‪18‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﺳﺮه ﻟﻪ دﻏﯥ ﺣﺴﺎﺳﻰ څﻠﻮرﻻرې څﺨﻪ د ﺗﻴﺮﻳﺪو ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﯥ ﺑﺮﻳښﻲ ‪ .‬ﺗﺮﻛﺎن دﻛﻤﺎﻟﻴﺰم اﻳډﻳﺎﻟﻮژۍ‬

‫ﺳﺮه ورو ورو ﺧﺪاى ﭘﻪ اﻣﺎﻧﻲ ﻛﻮي‪.‬‬

‫د دﻏﯥ څﻴړﻧﯥ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ دﻫﻨګټﻮن ﺗﻴﻮري ﭘﻪ ﻏﺒﺮګﻮن ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ووﻳﻠﯥ ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﯥ ﭼﯥ د‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ ﻣﻨځﺰړى ﻫﻴﻮاد ﺷﻲ ﻟﻜﻪ اﻟﻤﺎن او ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﭼﯥ د اروﭘﺎﻳﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻨځﺰړى او ﻣﻮډل‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي ‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﻪ اوﺳﻨﻴﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﻋﺮﺑﻲ او ﻧﻪ ﻋﺮﺑﻲ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺑﻪ د ﺗﺮﻛﻴﯥ دﻏﻪ رول‬ ‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﺗﺮﻛﻲ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻣﻨځﺰړى ﻫﻴﻮاد وګﺮځﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺮه اوږدې ﺗﺎرﻳﺨﻲ اړﻳﻜﯥ ﻟﺮي ‪ .‬ﺳﯧﻜﻮﻟﺮﻳﺰم د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻟﭙﺎره ﻟﻜﻪ‬ ‫د ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ زﻫﺮﺟﻨﻮ‪،‬ﺗﺮﺧﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﺗﻜﺮار ﺑﻪ وي ‪ .‬ﻣﻮږ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻮر د ﻧﻮﻳﻮ ﭘﺮدﻳﻮ‬

‫اﻳډﻳﺎﻟﻮﺟﻴﻮ‪،‬ﺳﻴﺎﻟﻴﻮ واردوﻟﻮ ډګﺮ وﻧﻪ ګﺮځﻮ‪ .‬ﺑﯥ ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﻣﻮږ د ﺗﺮﻛﻲ ﺗﺎرﻳﺦ او ﺳﻮﻟﻴﺰه ﺑﻠﻬﺎرﻳﻮ څﺨﻪ ډﻳﺮ څﻪ‬ ‫زده ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺧﻮاﺷﻴﻨۍ ﺳﺮه ﺑﺎﻳﺪ ووﻳﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ او ﻧړﻳﻮال ﻛﻠﻲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﻮ ﺳﺮه د ﻳﻮ ﻣﺨﻜښ‪،‬‬

‫ﻣﻨځﻼري‪ ،‬وﻟﺴﻮاك او داﺳﻼﻣﻲ ﻗﺎﻧﻮن دوﻟﺖ ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ دﻣﻨﻠﻮ وړ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮډل دوﻟﺖ ځﺎى ﻻ ﺗﺶ دى‪(1) .‬‬ ‫٭٭٭٭٭‬ ‫د ﺗﺮﻛﻴﯥ او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ډﻳﺮې ﻧﮋدې اړﻳﻜﯥ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ددې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د وﻳﺰې ﺳﺘﻮﻧﺰه ﻫﻢ ﻧﻪ وه‪ ،‬ددواړو ﻫﻴﻮادو ﺧﻠﻜﻮ ﺑﯥ ﻟﻪ‬ ‫ﻛﻮﻣﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﻳﻮ د ﺑﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﺎوه‪ .‬دد ې دواړو ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻛﻠﺘﻮر‪ ،‬رﺳﻢ ورواج ‪ ،‬د‬

‫ژوﻧﺪاﻧﻪ ﭘﻪ ﺗګﻼرو او د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ﻓﻠﺴﻔﯥ ﻛﯥ دوﻣﺮه ﻳﻮ ﺷﺎﻧﺘﻪ واﻟﻰ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ﭼﯥ ددې دواړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﺟﻼ ﻛﻮل ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻮي‪ ،‬اوﻫﻤﺪا ښﻴﻲ ﭼﯥ ددوى ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻣﺸﺘﺮك ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻢ وﺟﻮد ﻟﺮى ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﯥ د ﻣﻮﻻﻧﺎ‬

‫ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺑﻠﺨﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﻠﺦ ﻛﯥ ﭘﻴﺪا ﺷﻮى و او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﻗﻮﻧﻴﻪ ﺗﻪ ﻫﺠﺮت وﻛړ ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ‬ ‫د ﻏﺰﻧﻮﻳﺎﻧﻮ د ﻛﻮرﻧۍ ﻟړۍ او د ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻧﻮ ﻟړۍ ﻫﻢ د ﻫﻤﺪې ﺗﺎرﻳﺨﻲ واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ دي ﭼﯥ ددې‬ ‫دواړو ﻫﻴﻮادو ﭘﺮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻳﯥ ځﺎﻧګړې اﻏﻴﺰ ﻛړﯦﺪې ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﯥ ددې دواړو ﻫﻴﻮادو‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻘﺪرات ﻫﻢ ﺳﺮه را ﻧﻐښﺘﻲ و‪.‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ د ﻧﺎټﻮ د ټﻠﻮاﻟﯥ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻮځﻲ ﻏړﻳﺘﻮب ﻟﺮي او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ دې‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ډﻳﺮ ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځﻲ ﻫډې ﺷﺘﻮن ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺑﺮﺑﻨډ ﻳﺮﻏﻞ او ﺑﻴﺎ ﻫﻠﺘﻪ د ﻧﺎټﻮ د ټﻠﻮاﻟﯥ د ﭘﻮځﻲ اﺷﻐﺎل ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻋﺴﻜﺮ واﺳﺘﻮل‪ .‬او اوس ﻫﻠﺘﻪ د ﻧﺎټﻮ دﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﭘﻪ ډاﻧګ ﭘﻴﯧﻠﻰ ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﺗﺮﻛﻴﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ دې ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ دې ﻧﻮر ﺟﻨګﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ و اﺳﺘﻮي ﺳﻮړ ځﻮاب‬

‫ورﻛړى‪ ،‬دﺗﺮﻛﻴﯥ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ واﻳﻲ ﭼﯥ دوى ﻏﻮاړي ﺧﭙﻞ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﭘﻮځﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ د ﺳﺎﺣﯥ څﺨﻪ ﺑﻴﺮون‬

‫وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ اﺿﺎﻓﻰ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﺳﺮه ﻧﮋدې ) ‪ ( 1600‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪،‬‬

‫ﺧﻮ ﺗﺮﻛﺎن واﻳﻲ ﭼﯥ دوى ﻳﻮازې ﻧﻪ ﺟﻨګﻴﺪوﻧﻜﻰ ﭘﻮځ ﻫﻠﺘﻪ اﺳﺘﻮﻟﻰ ﺗﺮڅﻮ ﭘﻪ وران وﻳﺠﺎړ او ﺟﻨګ‬

‫ځﭙﻠﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او ﺛﺒﺎت او ﺑﻴﺎرﻏﻮﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر وﻛړى او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫اﻣﻴﻨﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ روزﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي ‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ددوى ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺟﻨګﻲ ﻣﻮﺧﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ‬

‫واﻧﺨﻠﻲ‪ ،‬د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮ اﺣﻤﺪ داؤد اوﻏﻠﻮ ﻫﻴﻠﻪ څﺮګﻨﺪه ﻛړې ده ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ‬ ‫اوﺑﺎﻣﺎ اوﺳﻨۍ ﺳټﺮاﺗﻴﮋي ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻮﻟﻪ او ﺛﺒﺎت راوړي ‪ .‬ﻫﻐﻪ ژﻣﻨﻪ وﻛړه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺑﻴﺎ وداﻧۍ اوﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د روزﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر وﻛړي ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬ ‫وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ د ﺗﺮﻛﻴﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ و ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﻧﻪ ﺟﻨګﻴﺪوﻧﻜﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺟﻨګﻮﻧﻮ‬ ‫ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ ﺧﻮ ﺗﺮ ﻛﺎﻧﻮ ورﺗﻪ ډاګﻴﺰه ﻛړه ﭼﯥ ‪ » :‬ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ دا ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻪ دى ﻣﻴﺴﺮ « ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ دټﻠﻮاﻟﯥ د ﻏړي ﭘﻪ ﺻﻔﺖ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺮه د ښﻪ ﻣﻠګﺮﺗﻮب ﻟﻪ ﻻرې ﻛﻪ د‬

‫ﻳﻮې ﺧﻮا ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ﺧﻮ د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ ﺑﺤﺮان دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ‬

‫ﺳﺘړﻳﻜﻴﺪوﻧﻜﯥ ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﻫﻢ ﻛﻮي ‪ .‬دا ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ رﺳﻤﻲ ﭼﻮﻛﺎټ ﻛﯥ ددوﻟﺖ ﻟﺨﻮا ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻴږي اوﻫﻢ‬

‫ﭘﻪ ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ ﻧﻈﺎم او ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف د را‬

‫وﻻړ ﺷﻮي ﺟﻬﺎدي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه د ﺗﻤﺎس او اړﻳﻜﻮ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ او ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﻪ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻫﻐﻮى د راﺑﻠﻠﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻴږي‪.‬‬

‫د) ‪ 2010‬ز ﻛﺎل ( د ﺟﻨﻮري ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺧﺎرﺟﻪ وزﻳﺮ اﺣﻤﺪ داؤد اوﻏﻠﻮ ووﺋﻞ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻬﻴﺮ ﺳﺮه د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻳﻮ ځﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره اﺳﺎﺳﻲ رول ﻟﻮﺑﻮﻟﻰ ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﺧﺒﺮو ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﺮﻣﻴﻨځ ﭘﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ټﻴﻨګﺎر ﺳﺮه ووﻳﻞ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺑﻬﻴﺮ ﺳﺮه د ﻳﻮځﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ راﺿﻲ ﻛﻮل دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ د ځﻮاك ﻟﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﻻ ﻣﻬﻤﻪ ده‪(2) .‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز دﻏﻪ راﭘﻮر ښﻴﻲ ﺗﺮﻛﻴﯥ د درې اړﺧﻴﺰې ﻏﻮﻧډې ﻟﭙﺎره د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻠﻨﻪ‬

‫ورﻛړې وه او ﺑﻴﺎ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﺗﺮﻛﻴﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮاﻧﻮ ﻏﻮﻧډه د ﺟﻨﻮرۍ ﭘﻪ) ‪25‬ﻣﻪ( ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﯥ ﻛﯥ‬ ‫ﺟﻮړه ﺷﻮه‪ .‬دﻏﻪ درې اړﺧﻴﺰه ﻏﻮﻧډه دﻟﻨﺪن د ﻛﺎﻧﻔﺮاﻧﺲ څﺨﻪ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﺟﻨﻮري ﭘﻪ ) ‪28‬ﻣﻪ ( ﺟﻮړﻳﺪه‪،‬‬

‫ځّﻜﻪ ﺟﻮړه ﺷﻮه ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﺗﺮﻛﺎﻧﻮ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮڅﻮ داﺳﯥ ﻳﻮ ﭼﻮﻛﺎټ ﻣﻨځﺘﻪ راوړي ﭼﯥ د‬ ‫ﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻰ ﻧﻈﺎم ددې ﺟﻮګﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ اوږو‬

‫واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫د ‪2001‬ز ﻛﺎل داﻛﺘﻮﺑﺮ داوﻣﯥ څﺨﻪ د راﭘﻴﺪا ﺷﻮي ﺣﺎﻻﺗﻮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ د ﻫﻴﻮاد د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﭘﻮرې ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اړوﻧﺪو ﻫﻐﻪ ﻛړﻳﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ د ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺧﻮزښﺖ ﺗﻮان‬ ‫اوﺣﻮﺻﻠﻪ ﻳﻰ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړې ‪ ،‬دا آﻧﺪ را ﭘﻴﺪاﺷﻮې دې ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻓﻮځﻰ زﺑﺮځﻮاك ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﻛﯥ ﻗﻴﺎم او دﻫﻐﻮې د وﻟﻜﯥ څﺨﻪ د ﻫﻴﻮاد وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻻر وﺳﻠﻪ وال ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ د ﺗﺮﻛﻴﻰ د رول او ﻣﺎډل‬ ‫څﺨﻪ ګټﻪ اﺧﺴﺘﻞ دي ‪ .‬دا ډول وګړي د اﺳﺘﺎد ارﺑﻜﺎن ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې د اﺳﻼﻣﻰ ﻏﻮرزﻧګ د راﭘﻴﺪاﻳښﺖ‬ ‫او ددې اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرزﻧګ او د ﺗﺮﻛﻴﻰ د ﺳﻴﻜﻮﻻر ﻳﺎﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﻮځ ﺗﺮ ﻣﻨځ د اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻮ ﻧﻪ را ټﻮﻛﻴﺪﻟﯥ‬ ‫ﻧﻮې اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرزﻧګ »رﻓﺎه « ﻳﻮه ﻧﻤﻮﻧﻪ ګڼﻲ ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﺗﺮﻛﻴﻪ د ﻛﻤﺎل اﺗﺎﺗﺮك دﺳﻴﻜﻮﻟﺮﻳﺰم د وﻟﻜﯥ څﺨﻪ‬ ‫و ﻛﺎږي اوﺑﻴﺮﺗﻪ ﻳﻰ ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ اﺳﻼﻣﻰ ﻫﻮﻳﺖ او ﻋﻈﻤﺖ ﭘﻪ ځﺎې ﻛړي ‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫د»رﻓﺎه « ګﻮﻧﺪ دا دې اوس د ﺣﻜﻮﻣﺖ درﻳﻤﯥ ﻣﺮﺣﻠﯥ ﻛﯥ داﺧﻠﻴږى ‪ ،‬ﻧﮋدې اﺗﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﻳﻰ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫وﻛړ‪ ،‬د ﻓﻮځ ﺳﺮه ﻳﻰ د ﻣﻨځﻼري ﺳﻴﺎﺳﺖ څﺨﻪ ﻛﺎر واﺧﺴﺖ ‪ ،‬اوس ﻳﻰ ځﻮاﻛﻤﻨﻲ دې ﻣﺮﺣﻠﯥ ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﯥ‬ ‫ﭼﯥ ګﻤﺎن ﻧﻪ ﻛﻴږى ﺑﻴﺎ ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻰ ډﻟﻮ ټﭙﻠﻮ ﺗﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻻس ورﺷﻲ ‪.‬‬ ‫دﻫﻤﺪې آﻧﺪ ﭘﻪ اﺳﺎس داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﺳﻼﻣﻰ ﻏﻮرزﻧګ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﻪ دې ﺗﻜﻞ ﻛﯥ دي ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻳﻮ ﻧﻮې »اردګﺎن «را ﭘﻴﺪا ﻛړي ﺗﺮ څﻮ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻨۍ ﻏﻤﻴﺰې څﺨﻪ ﺑﻴﺮون ﻛړي ‪.‬‬ ‫ﺧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﺗﺮﻛﻴﻰ ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻜﻲ ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻮ دﺑﻞ ﺳﺮه ډﻳﺮ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮى ‪ .‬ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ‬ ‫داﺳﻼﻣﻲ ﺧﻮزښﺖ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮل اوﺑﻴﺎ دﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ د رﻓﺎه ګﻮﻧﺪ را وټﻮﻛﻴﺪ ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﺳﺮه ډﻳﺮ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻟﺮي او ﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ ‪:‬‬ ‫ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪوﻧﻪ ازاد دي ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﺳﻼم ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻧﻪ و ﺧﻮﭘﻪ اﺳﻼﻣﻰ ارزښﺘﻮﻧﻮ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﻟګﻮل‬ ‫ﺷﻮى اودا ﺑﻨﺪﻳﺰ ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﺗﺮﻛﻴﻰ د ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ ﻣﺸﺮ اﺗﺎﺗﺮك ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺗﻮګﻪ ﻧﺎﻓﺬ ﺷﻮى و ﭼﯥ ﺗﺮ ﺷﺎ‬ ‫ﻳﻰ د ﺗﺮﻛﻴﻰ ﺳﻴﻜﻮﻟﺮ ﻳﺎﭘﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻪ وﻻړ ﻓﻮځ او ﺗﺮڅﻨګ ﻳﻰ ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻧﻪ وﻻړه ﻗﻀﺎﻳﻰ ﻗﻮه ﭘﺮﺗﻪ وه ‪ .‬ﻳﻌﻨﯥ‬ ‫د ﺗﺮﻛﻴﻰ د اﺳﻼﻣﻲ ګﻮﻧﺪ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ وه او ﻛﻪ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ووﻳﻞ ﺷﻲ ﻧﻮ دﻫﻐﻮې ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭘﻪ‬ ‫ﺧﭙﻠﻪ د ﺗﺮﻛﻴﻰ د وﻟﺲ او دﺗﺮﻛﻴﻰ دﺳﻴﻜﻮﻟﺮ ﻧﻈﺎم ﺗﺮ ﻣﻨځ وه ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻴﻮ ﻛړﻳﻮ دوﻣﺮه ﺳﺘﺮ اﻏﻴﺰ ﻧﻪ درﻟﻮد‪،‬‬ ‫ځﻜﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن ﭘﻪ دې ډاډﻣﻦ و ﭼﯥ د ﺗﺮﻛﻴﻰ ﻓﻮځ اوﻗﻀﺎﻳﻪ ﻗﻮه ددې وړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ﭼﯥ د اﺳﻼم اواﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﺧﻮزښﺘﻮﻧﻮ ﻣﺨﻪ و ﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ و ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ﺗﺮﻛﻴﻰ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرزﻧګ داﺳﺘﺎد ارﺑﻜﺎن ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ‬ ‫ﻻﻧﺪې دﺣﻜﻮﻣﺖ واګﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ واﺧﺴﺘﻰ ﻧﻮ دﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻓﻮځ ﻗﺪم واﺧﺴﺖ او ﻫﻐﻪ ﻧﻈﺎم ﻳﻰ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨځﻪ ﻳﻮړ ‪ ،‬اوﺑﻴﺎ اﺳﺘﺎد ارﺑﻜﺎن ﺑﻨﺪي ﻛړل ﺷﻮ‪ .‬د اﺳﺘﺎد ارﺑﻜﺎن د ﺑﻨﺪي ﻛﻴﺪو وروﺳﺘﻪ دﻫﻐﻪ ځﺎې اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ګﻮﻧﺪ څﻪ ﻧﻮښﺘﻮﻧﻪ وﻛړل او د رﻓﺎه د ګﻮﻧﺪ ﺗﺮ ﺷﻌﺎر ﻻﻧﺪې ﻳﻰ اوس دﻧﻮې ﺗﺮﻛﻴﻰ د ﺟﻮړوﻟﻮ ﻫﻮډ ﻛړې دې‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻜﯥ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻞ ﻣﻨګﻪ دي ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دا ﻏﻤﻴﺰه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫د ﻣﻠﻲ اردو او وﻟﺲ ﺗﺮ ﻣﻨځ ده او ﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ داﺗﺎﺗﺮك ﭘﻪ څﻴﺮ ﻛﻮم ﺟﻮړ ﺷﻮې ﻗﺎﻧﻮن وﺟﻮد ﻟﺮى ‪ ،‬د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﻮځ او ﭘﻮﻟﻴﺲ دﻫﻤﺪې ﻣﺴﻠﻤﺎن وﻟﺲ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده او ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ګټﯥ د ﻧﻮرو‬ ‫ﻟﻪ ﭘﺎره ځﺎر ﻧﻪ ﻛړي ‪.‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻞ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻳﺮﻏﻞ ښﻜﺎر ﺷﻮې دې ‪ .‬ﻛﻪ ﻫﻐﻪ د اﻧګﻠﻴﺲ ﻳﺮﻏﻞ و ‪ ،‬او ﻛﻪ‬ ‫دروﺳﺎﻧﻮ ﻳﺮﻏﻞ او ﻳﺎ اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎټﻮ ﻳﺮﻏﻞ دې ‪ .‬دﻫﺮ ﻳﺮﻏﻞ او اﺷﻐﺎل ﻃﺒﻴﻌﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ دا وې ﭼﯥ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﻻﺳﭙﻮڅﯥ ﻧﻈﺎم ﻛﻴﻨﻮي اوﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﻰ ﭘﺎﻟﻨﻪ او ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮي ‪ .‬دﻟﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ واﻛﻤﻨﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﺑﻠﻜﻪ د واﻛﻤﻨۍ اﺻﻠﻲ څښﺘﻨﺎن ﭘﺮدې اوﻳﺮﻏﻠګﺮ دي ‪ .‬دﻟﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻴڅ ﻧﻈﺎم د‬ ‫ﭘﺮدﻳﻮ دﺧﻮښﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﻣﻨځﺘﻪ را ﻧﺸﻲ ‪ ،‬دﻟﺘﻪ ﻛﻪ دﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻏړى ټﺎﻛﻞ ﻛﻴږي ‪ ،‬ﻛﻪ دﻗﻀﺎﻳﻴﻪ ﻏړي اوﻳﺎ د ﻛﺎﺑﻴﻨﻲ‬ ‫ﻏړي‪ ،‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ د واﻟﻴﺎﻧﻮ او رﺋﻴﺴﺎﻧﻮ او ﻧﻮرو ﻋﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ د ټﺎﻛﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ د اﺷﻐﺎﻟګﺮو‬

‫‪21‬‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﻪ اړﻳﻨﻪ ده ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﻪ دﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد دﺳﻴﺎﺳﯥ او ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﭘﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺴﺆﻟﻪ وه ﺧﻮد اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ او ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻰ ﺣﺪود د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ دي ‪ .‬ﭘﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﯥ ﺑﺪﻟﻮن د ﺗﺮﻛﻴﻰ د وﻟﺲ ﻟﻪ ﺧﻮا را‬ ‫ﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻴږي ‪ ،‬ﺧﻮﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د وﻟﺲ ﻟﺨﻮا دا ﻛﺎر ﺷﻮﻧﯥ ﻧﻪ دې ‪ ،‬وﻟﺲ ﻏﻮﻟﻮل ﻛﻴږي ‪ ،‬د ټﺎﻛﻨﻮ‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﺗﻪ ورﻛﺸﻮل ﻛﻴږي ﺧﻮ ﭘﺎﻳﻠﻰ ﻳﻰ ﻫﻤﻐﺴﯥ ﭼﯥ د اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﺧﻮښﻪ وي اﻋﻼﻧﻴږي‪ ،‬ﭼﯥ دا ﺗﻴﺮې‬ ‫وﻟﺴﻤﺸﺮﻳﺰې ټﺎﻛﻨﯥ اوﻳﺎ دا اوﺳﻨۍ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ټﺎﻛﻨﯥ ﻳﻰ ښﻪ ﺑﻴﻠګﯥ دي ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺗﻮګﻪ ﺷﻮﻧﯥ‬ ‫ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دې د ﺗﺮﻛﻴﻰ د» ارد ګﺎن « ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻟﻮﺑﻪ وﻟﻮﺑﻮل ﺷﻲ ‪.‬‬ ‫٭٭٭٭٭‬ ‫اﻧﻘﺮې ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د اوﺳﻴﺪو ځﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪم ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﺧﺒﺮ ﺷﻮم ﭼﯥ ﻫﻼل ﺻﻴﺐ‬ ‫ﻫﻢ د ور ر ﺳﻴﺪﻟﯥ ﻧﺎروﻏﺘﻴﺎﻟﻪ اﻣﻠﻪ اﻧﻘﺮې ﺗﻪ د ﻋﻼج ﻟﻪ ﭘﺎره راﻏﻠﻰ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ځﺎى ﻛﯥ‬

‫ﻣﻴﺸﺖ و ﭼﯥ زه ﭘﻪ ﻛﯥ وم ‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ د ﺷﭙﯥ ﻧﺎ وﺧﺘﻪ و ﻧﻮ وﻣﯥ ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ د ﻫﻴﺌﺖ د ﻏړو ﻣﺰاﺣﻢ ﺷﻢ‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫د ﺳﻬﺎر د ﺳﺒﺎﻧﺎري ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﯥ ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﻫﻮټﻞ ﭘﻪ رﺳټﻮراﻧټ ﻛﯥ دﻫﻴﺌﺖ د ﻧﻮرو ﻏړو ﭘﻪ ګډون د ﻫﻼل‬

‫ﺻﻴﺐ ﺳﺮه ﻫﻢ وﻛﺘﻞ ‪ ،‬او ﭘﻪ دﻏﯥ اړوﻧﺪې ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮ ورﺳﺮه ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ .‬ﻧﮋدې ﻧﻴﻤﻪ ورځ د‬

‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ رواﻧﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ او ﻫﻤﺪا راز د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻧﻮښﺘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې او ﺗﺮ‬

‫څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ دې اوﺳﻨۍ) ‪ 15‬ﻣﺎده ى( ﻃﺮﺣﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮې وﺷﻮې ‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﻫﻼل ﺻﻴﺐ د ﻛﺎﺑﻞ ﻧﻪ‬

‫راﻏﻠﯥ و ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﻮ ﺗﺮې د اﻣﻨﻴﺘﻲ وﺿﻌﯥ اودا ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې زﻣﻮﻧږ دا ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ وﻻړ ﺷﻲ د ﻛﻮﻣﻮ‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﺑﻪ ﻣﺦ ﺷﻲ ﻫﻢ ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ﺧﺒﺮې وﺷﻮې‪ .‬اﻧﻘﺮې ﺗﻪ د ﻫﻼل ﺻﻴﺐ د راﺗﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ و ‪ ،‬د ﻫﻴﺌﺖ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺧﺒﺮ ورﻛړل ﺷﻮ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮى څﻮ ورځﯥ ﻧﻮر ﻫﻢ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬

‫ځﻨډ ﺷﻲ ﻧﻮ دﻫﻴﺌﺖ ﻏړي ﺑﻪ ورﺳﺮه ﻫﻤﻠﺘﻪ ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې د اړوﻧﺪو‬

‫اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د ﭘﻼن ﺷﻮې ﭘﺮواګﺮام ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻧﻪ و ﺗﻮاﻧﻴﺪﻟﻰ ﺧﭙﻞ‬

‫ﭘﺮواګﺮام ﺷﺎﺗﻪ و ﻏﻮرځﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻫﻐﻪ د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو ﺗﻪ ﻣﺸﻮره ورﻛړه ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ د ﻣﻌﺎﻳﻨﺎﺗﻮ ﺗﺮ‬

‫ﺧﻼﺻﻮن ﭘﻮرې ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ واوﺳﻴږي ‪ .‬دﻫﻐﻪ ﺳﻼ ﻫﻢ ډﻳﺮه ﻣﻮزوﻧﻪ وه ﺧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ د اړﻳﻜﻮ‬ ‫ﻣﺴﺆل ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ زﻣﻮﻧږ د ژر ورﺗګ ﻟﻪ ﭘﺎره اﺻﺮار ﻛﺎوه‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻧﻘﺮه ﻛﯥ د ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮ ﻣﻨځ دا ﺧﺒﺮه ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﺷﻮه ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﻳﻮې ﺳﺘﺮې ﺟﺒﻬﯥ ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ ﻛﺎر‬

‫ﭘﻴﻞ ﺷﻲ او ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ټﻮل ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺟﻬﺎدي ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻪ د څﻪ ﻧﻮرو ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه را ﻳﻮځﺎى ﻛړل ﺷﻲ‬ ‫او ﺑﻴﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﻮه ګډه ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻮړه او ﻳﻮګډ اواز ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړل ﺷﻲ ! دا ﻛﺎر ﺑﻪ څﻮﻣﺮه ﻣﻮزون‬

‫وي او ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ څﻪ ډول وي ؟ ﺧﻮ د ﻫﻴﺌﺖ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﺗﻪ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ وﺧﺖ ﻛﯥ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻟﻜﻞ‬ ‫ﺷﻮﻧﯥ ﻧﻪ ښﻜﺎرﻳﺪه‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ د ﺟﻬﺎدي ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې‬

‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻪ دې ﺗﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ وو د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎټﻮ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﻮ څﺮګﻨﺪ او واﺿﺢ ﻣﻮﻗﻒ‬ ‫وﻧﻴﺴﻲ‪ .‬ﻫﻤﺪا اوس د ﻫﻐﻮى ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وګړو ﺗﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اوﻳﺎ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ډﻳﺮ زﻳﺎت‬

‫اﻣﺘﻴﺎزات ورﻛﻮل ﻛﻴږي‪ ،‬او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د ﻫﻐﻮى ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﻢ ﭘﻪ ځﺎى ﻧﻪ دى ﭘﺎﺗﻪ ‪ .‬ځﻜﻪ د‬

‫ﻫﻐﻮى د ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻮ ډﻳﺮه ﻛﻲ ﻏړي د دوﻟﺖ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ دﻓﺘﺮوﻧﻮ ﻛﯥ دﺳﺘﺮو ﺳﺘﺮو ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ او ﻣﻨﺼﺒﻮﻧﻮ‬

‫ﺧﺎوﻧﺪان ګﺮزﻳﺪﻟﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﻫﻐﻮى اړﻳﻜﯥ دﺧﭙﻠﻮ دﻏﻮ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮازې د ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬

‫‪22‬‬

‫ﺿﺮورت ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ اﺳﺘﻮار ﺷﻮﻳﺪې ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګﻪ ﻳﯥ د ﻫﻤﺪوى زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎﻧﻮ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﻛﺎﺑﻞ او ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻛﯥ ډﻳﺮې ﺷﺘﻤﻨۍ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛړې دي او ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ددې ﺷﺘﻤﻨﯧﻮ دﺧﻮﻧﺪي‬ ‫ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﺮ ډول ﻣﻌﺎﻣﻠﯥ او ﻣﺆاﻣﺮې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺮ ږدي ‪.‬‬

‫د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻫﻤﺪا اوس د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺷﻤﺎل د ټﻠﻮاﻟﯥ څﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮه را ټﻮل‬

‫ﺷﻮي او د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﯥ ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﻳﻮ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﺟﻮړ ﻛړى‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻛﯥ څﻪ‬

‫روح اوﻣﻌﻨﺎ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ځﻜﻪ د ﻫﻐﻮى ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻢ د ﻫﻤﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ‪ ،‬ﻧﻈﺎم او د ﻫﻤﺪې اﺷﻐﺎل ﻣﻼﺗړي ﻏړي‬ ‫دي‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻏﺮب او ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻴډﻳﺎ ورﺗﻪ ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ زﻳﺎت اﻫﻤﻴﺖ ورﻛﻮي ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬

‫اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻫﻢ د ﻫﻐﻮى د ﻻس اﻟﻪ او ګﻮډاګﻰ وي ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ وﻛﺘﻞ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد وﻟﺴﻤﺸﺮ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﯥ وﻳﻨﺎ وﻛړه او ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﯥ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ اﻣﻮرو‬

‫ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﺴﻘﻴﻤﯥ ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻮرن ﻛړل ‪ ،‬ﻧﻮ د اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻳﻮ ﻣﺸﺮ ﺳﻤﺪﺳﺘﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ دې ﺑﺎﻧﺪې‬ ‫ﺗﻮرن ﻛړل ﭼﯥ دده ﭘﺮځﺎى ﻳﯥ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ د ﻏﻠﻂ ﺳړي ﻣﺮﺳﺘﻪ او ﺗﺎﻳﯧﺪ ﻛړﯦﺪى ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دى ﭼﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﻳﻮې ﺟﺒﻬﯥ ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﺳﻠﻪ وال ﺟﺪوﺟﻬﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻪ وي او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﻫﻐﻮى د ﻏﻮرځﻨګ د‬

‫ﻣﺸﺮ ﺳﺮه ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻪ وى ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې د ﭼﺎﺳﺮه ﺷﺮ ﻳﻚ ﺷﻲ ‪ .‬او ﻫﺮ ﻫﻐﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ‬

‫ﻛﯥ ﺟﻮړﻳږي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻳﻮازې دا ﭼﯥ ګټﻮره ﺑﻪ ﻧﻪ وي ﺑﻠﻜﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺑﻪ ﻳﯥ دﺧﭙﻞ ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫ﻳﻮه ﻧﻮې ﻣﺆاﻣﺮه و ګڼﻲ ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس د ﻧﻈﺎﻣﻲ ګﺮﻣﻮ ﺳﻨګﺮوﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ‬

‫ټﻮل ﺗﻮان ﺳﺮه ﻣﺼﺮوف دى‪ ،‬ﻫﻢ ددې ډول ﺟﺒﻬﯥ د ﺟﻮړښﺖ څﺨﻪ ﻛﻮﻣﻪ ځﺎﻧګړې ګټﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ‬ ‫ﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ دداﺳﯥ ﺟﺒﻬﯥ ﭘﻪ ﺟﻮړﻳﺪو ﺳﺮه ﻛﻪ ﺷﻮﻧﻰ ﻫﻢ ﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ د ﺟﺒﻬﯥ ﻣﻮﺧﯥ اواﻫﺪاف‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛړل ﺷﻲ اوټﻮﻟﯥ ﺧﻮاوې د ﻫﻤﺪې اﻫﺪاﻓﻮ او ﻣﻮﺧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﺑﺎﻧﺪې را وڅﺮﺧﻴږي اوددې‬

‫اﻫﺪاﻓﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړي ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ دا ﺟﺒﻬﻪ ﻳﻮ ﻣﺸﺘﺮ ك ﻗﻴﺎدت اوﻳﻮه‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻪ ﺷﻮرا وﻟﺮي ‪ .‬او دا دواړه د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻮﺧﻮ ﺳﺮ ه ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ دي ‪ .‬ځﻜﻪ د‬

‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ دداﺳﯥ ﻳﻮې ﺟﺒﻬﯥ ﺟﻮړول ﺑﻪ دداﺳﯥ ﺷﺮاﺋﻄﻮ ﺳﺮه ﺗړﻟﯥ وي ﭼﯥ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫ټﻮل ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻲ ‪ .‬اودا ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟګﺮان ﻳﯥ ارزو ﻟﺮي‪ ،‬ﺗﺮ‬

‫څﻨګ ﻳﯥ د ﺟﺒﻬﯥ ﻗﻴﺎدت او د ﻫﻐﯥ ﭘﺮﻳﻜړې ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ وﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې داﺳﯥ څﻪ‬

‫ﭘﻴښﻴږى ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺧﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻳﺎ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻴڅ ﻣﺠﻮز ﻧﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻴږي ﭼﯥ ﻳﺎ ﺧﻮ د‬ ‫اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺳﻨګﺮوﻧﻪ ګﺮم وﺳﺎﺗﯥ او ﻳﺎ ﭘﻪ ﭘټﻨځﺎﻳﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى و‬

‫اوﺳﻴږى او ﻳﺎ د ﻫﺠﺮت او ﻟﻴږد د ﺳﺘﻮﻧﺰو ډﻛﯥ ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛړي ‪ .‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ددﻏﻪ ډول ﻳﻮې ﺟﺒﻬﯥ‬

‫ﺟﻮړﻳﺪل ﺑﺎﻟﻜﻞ ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺧﺒﺮه ده ‪ .‬ﻫﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ګډون د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف د را‬

‫وﻻړﺷﻮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻧﻮرو ﺧﻮاو ﺳﺮه ﺧﺒﺮه ﻛﻴﺪى ﺷﻲ او دوى د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﭘﻪ ﻳﻮه ﺻﻒ ﻛﯥ ﺳﺮه را ټﻮﻟﻴﺪى ﺷﻲ ﻧﻮ دا ﺑﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺪﻟﻮن وي ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﻞ ﻟﻮري ﻛﯥ ﻛﻪ‬ ‫څﻮﻣﺮه ﻛﺎر ﺷﻮﻧﻰ وي ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ ﻏﻮاړو د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫ﻗﻮم اووﻟﺲ راټﻮل ﻛړو ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ دﻏﺴﯥ ﻳﻮ ﻣﻴﺜﺎق ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ده او دا ﻣﻴﺜﺎق اوس‬

‫‪23‬‬

‫زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ دى‪ ،‬راځﺊ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او د وﻟﺲ ټﻮل ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮان دي‪ ،‬ﻛﻪ‬

‫دﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻏړي‪ ،‬ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ دي ‪ ،‬ﻛﻪ د ﻋﻠﻤﺎو اوروﺣﺎﻧﻴﻨﻮ ﺷﻮرا ګﺎﻧﯥ دي‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮان دي او ﻛﻪ‬ ‫د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮراګﺎﻧﻮ ﻏړي او ﻧﻮر روڼ اﻧﺪي دي‪ ،‬ټﻮل دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﺗﻪ را وﺑﻠﻮ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ دې ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮ‬

‫ﭼﯥ دا ﻣﻴﺜﺎق د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ وﺛﻴﻘﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ ﺧﭙﻞ ﻛړو او ټﻮل ﭘﻪ دې ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق راټﻮل‬ ‫ﺷﻮ او ددې ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻮاﻓﻖ وﻛړو ﻧﻮﺑﻴﺎ ﺧﻮ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮه ښﻪ ﺗﻮګﻪ ﻫﻮاره ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﭼﯥ د) ‪ 2008‬زﻳږدﻳﺰ ﻛﺎل د ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﭘﻪ ‪23‬ﻣﻪ( ﻳﯥ را‬

‫اﺳﺘﻮﻟﻰ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ښﻜﻠﻲ ﭼﯥ ‪ » :‬ﻟﻪ ﻛﺮزي ﻳﺎﻛﻮﻣﯥ ډﻟﯥ ﺳﺮه د ﺟﺒﻬﯥ د ﺟﻮړوﻟﻮ او دﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ﺷﺎﻣﻠﻴﺪو ﻃﺮﺣﻪ ﻧﻪ ﻟﺮو‪ ،‬او ﻧﻪ دد ې ﻣﻮﺧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ د ﻫﻴﺌﺖ د ﻟﻴږﻟﻮ اراده ﻟﺮو ‪ .‬ﺑﻠﻜﯥ‬

‫ﻏﻮاړو دﺣﺰب ﻃﺮﺣﻪ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮرو ﺳﺮه ﺑﺤﺚ ﻛړل ﺷﻲ ‪(3) «....‬‬

‫ددې ﺧﺒﺮو ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ دې ﻣﻮاﻓﻘﻪ وﺷﻮه ﭼﯥ د ﻫﻴﺌﺖ دﻏﻪ درې ﻛﺴﻪ ﻏړى ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﭘﻪ اﻧﻘﺮه ﻛﯥ‬ ‫ﺳﺮه را ټﻮل ﺷﻮي د ﭘﻼن او ﭘﺮوګﺮام ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ وﻛړي‪ ،‬ﭘﺎﺗﻪ ﻏړي ﺑﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺳﺮه‬

‫را ﻳﻮځﺎى ﺷﻲ او ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﺗﻪ دوام ورﻛړي ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ د ﺗﻠﻠﻮ ﭘﺮوګﺮام ﻫﻢ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻋﺠﻴﺒﻪ ﺗﻮګﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮى و ‪ .‬زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو ﻏﻮښﺘﻞ ﭘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ د ﺣﻜﻢ ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ د ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق دﻏﻪ) ‪ 15‬ﻣﺎده ى ( ﻃﺮﺣﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ‬

‫ﻛﯥ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ او ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻄﺮح ﻛړي او ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻳﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺘﺒﻲ ﺗﻮګﻪ‬ ‫ور وﻟﻴږي ‪ .‬ﺧﻮ ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﻜﯥ ووﻳﻞ ﺷﻮل ‪ ،‬د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړي ﺑﺎﻳﺪ د ﺣﺰب ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ ﺳﺮه راټﻮل‬

‫ﺷﻮي واى او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ د ﺑﺤﺚ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ټﻮل ﭘﻪ ﻳﻮه وار ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ وى ‪ .‬ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ د‬

‫دوﻟﺖ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ دﻫﻴﺌﺖ او ﻫﻤﺪا راز د ﻫﻴﻮاد د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﺳﺮه ﭘﺮې ﺧﺒﺮې ﺷﻮې واى ‪ .‬او دا ﻛﺎر د‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﭼﻴﻨﻠﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﺷﻮﻧﻰ و‪ .‬اﻣﺎ اوس ﺣﺎﻻت داﺳﯥ راﻏﻠﻞ ﭼﯥ‪ ،‬د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړي د ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮ ځﺎى ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻧﻴﻎ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ واى‪.‬‬

‫ﭘﺮوګﺮام داﺳﯥ راﻏﯥ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﻳﻮ ﻏړى او ﭘﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻮرو ﻣﺴﺆل‬

‫اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ )‪ (4‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﻴﻦ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او ازادۍ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻏړى ﻫﻢ‬

‫دى‪ ،‬ﻏﻮښﺘﻞ د ډاﻛﺘﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﺳﺮه ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ داروﭘﺎﻧﻲ ﻫﻴﻮادو د روﻏﺘﻴﺎﻳﻲ اﻣﻮرو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ‬

‫ﭘﺮ ﻏﺎړه ﻟﺮي ‪ ،‬ﺗﻤﺎس و ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬او د ﺳﻮﻟﯥ اوﺗﻔﺎﻫﻢ ﺷﻮرا ﺗﻪ ﻳﯥ را وﺑﻠﻲ ‪.‬ددوى ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ښﻪ‬

‫اړﻳﻜﯥ ﻣﻮﺟﻮد دي او ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺮه ښﻪ ﭘﻴﮋﻧﻲ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ ښﻪ دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ دي ‪ .‬د ﺗﻴﻠﻔﻮﻧﻲ ﺧﺒﺮو ﭘﻪ‬

‫وﺧﺖ ﻛﯥ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ د ډاﻛټﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﺳﺮه د ﺣﺰب د ﻧﻮې ﻃﺮﺣﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ ﻫﻢ وﻛړه او ورﺗﻪ ﻳﯥ‬ ‫د ﻫﻐﯥ څﻮ ﻛﺮښﯥ وﻳﻠﯥ وې او دا ﻳﯥ ﻫﻢ ورﺗﻪ وﻳﻠﻲ و ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮى ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻫﻠﺘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ‬

‫وﻻړﺷﻮ او ددې ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ ﻣﻮادو د ﻛﺎﺑﻞ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺧﺒﺮې وﻛړو ‪ .‬د اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﺮﻳﻢ او ډاﻛﺘﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺤﺚ ﺷﻮې و‪ ،‬ډاﻛټﺮ ﺳﺎﭘﻲ دا ﺧﺒﺮه‬

‫ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﺗﻪ ﭼﯥ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﻧﮋدې دوﺳﺘﺎن ﻫﻢ دې ﻳﺎده ﻛړې وه ‪ .‬ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي‬

‫)‪(5‬دا ﺧﺒﺮه د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د دﻓﺘﺮ د رﺋﻴﺲ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ داودزي ﺳﺮه او ﺑﻴﺎ ښﺎﻏﻠﻲ داودزي د وﻟﺴﻤﺸﺮ‬

‫ﻛﺮزي ﺳﺮه ﻳﺎده ﻛړې وه ‪ .‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻛﻠﻪ ﭼﯥ دﻫﻴﺌﺖ د ګډون ﻛﻮﻧﻜﻮ ﻏړو او د ﻫﻐﻮى د ﻣﻮﺧﻮ څﺨﻪ‬

‫‪24‬‬

‫ﺧﺒﺮ ﺷﻮ ﻧﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ځﻨډه ﻳﯥ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻫﻴﺌﺖ دې ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ راﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ د ﻧﮋدې ورﺳﺮه‬ ‫ﺧﺒﺮې وﺷﻲ ‪.‬‬

‫دا ﭼﯥ وﻟﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ او اﺟﺮاﺋﻴﻪ ﺷﻮرا ﻫﻮډ وﻛړ ﭼﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻮ ﻟﻮړ رﺗﺒﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﻪ د ﻫﻐﻪ ځﺎى د اړوﻧﺪو ﻛﻮرﻧﻴﻮ اوﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺳﺮه دﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره وﻟﻴږي‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ دﭘﻮښﺘﻨﯥ وړ ﺧﺒﺮه‬

‫وه‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ دﻫﻴﺌﺖ ﻟﻴږل اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ داﺳﯥ ﻓﻀﺎ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻤﻼ د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼف د ﺟﻬﺎد ﺳﻨګﺮوﻧﻪ ﺗﺎوده ﺳﺎﺗﻠﻲ دي او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ درﻳځﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ داﺳﯥ‬

‫ﺣﺪ ﻛﯥ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺻﻮرت د ﻛﺎﺑﻞ د اوﺳﻨۍ وﺿﻌﯥ ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﻧﻪ ﺧﻮري ‪ ،‬او ﭘﻪ ﺗﻴﺮه ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﺌﺖ‬ ‫ﻛﯥ د ﺣﺰب دداﺳﯥ وګړ و ګډون ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددرﻳځ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪوﻟﻮ ﻛﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ‬

‫ﻛﻤښﺖ ﻧﻪ دى ﻛړى ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻮ ټﻜﻮ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ درﻳځ د وﻟﺲ او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﺮ ﻣﺦ‬

‫وړاﻧﺪې ﻛړى اوﻫﻢ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺑﻴﺮوﻧﻰ اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻛﻠﻜﻮ ټﻜﻮ ﺳﺮه ټﻜﻮﻟﻰ دى‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻳﻮې‬ ‫ﻣﺠﻬﻮﻟﯥ او ﻧﺎﻣﺎﻟﻮﻣﯥ ﻓﻀﺎ ﻛﯥ ور ﻟﻴږل ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﭘﻮښﺘﻨﯥ وړ و ‪ .‬ﺧﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻗﻴﺎدت ﻏﻮښﺘﻞ ﻟﻪ ﻳﻮه‬

‫اړﺧﻪ دا رﻛﻮد ﻣﺎت ﻛړي اود ﻫﻴﻮاد دﻏﻤﻴﺰې دﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره دﺧﺒﺮو ﺑﻬﻴﺮ د ﺑﻴﺮوﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادو ﭘﺮ ځﺎى‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړي ‪ ،‬او دﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻫﻐﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺷﻨډ ﻛړي ﭼﯥ د ﺣﺰب ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ وګړو دﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﺷﺨﺼﻲ ګټﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺳﻮﻟﯥ دﻏﻮﻧډو ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې دﻟﺘﻪ اوﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر اﭼﻮﻟﻲ و‪ .‬د ﺣﺰب ﻗﻴﺎدت ﻏﻮښﺘﻞ‬ ‫دا ﺑﻬﻴﺮ ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ اوﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ درﻳﻢ ﻻس وﺟﻮد‬

‫و ﻧﻪ ﻟﺮي او ﻧﻪ د ﺑﻴﺮوﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻲ ادارو د ﻻس وﻫﻨﯥ ﺳﺒﺐ وګﺮځﻲ ‪ .‬ځﻜﻪ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ‬

‫ﻳﻮ ځﻞ دوه ﭘﻪ ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ دﺧﺒﺮو د ﺑﻬﻴﺮ ﺧﺒﺮ ورﻛړل ﺷﻮ‬

‫او ﭘﻪ ډﻳﺮه ﭘﺮاﺧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﭘﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻛﯥ را ﻏﺒﺮګ ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ وﻳﻞ ﺷﻮي و ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻴﺌﺖ‬

‫ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻏړو ګډون ﻛړى و او دا ﭼﯥ ددوى ﺗﺮ ﻣﻨځ د‬ ‫ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻣﻴﻨځګړي رول ادا ﻛړى و ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻫﻢ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻪ‬

‫اړﺧﻪ اوﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ رد ﻛړل ﺷﻮه ‪ ،‬او دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ‬

‫ﭘﻪ دې ډول ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﺮي او ﻧﻪ ﺗﺮې ﺧﺒﺮ دي ‪ .‬ﺧﻮ ددې ډول ﺧﺒﺮو ډراﻣﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺣﻴﺮاﻧﻮﻧﻜﯥ وه‪،‬‬ ‫ځﻜﻪ د ﻫﻐﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﭼﯥ ددې ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره اﺧﺴﺘﻞ ﻛﻴﺪل ﻫﻐﻮى ټﻮل ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ اوﺳﻴږي‪،‬‬

‫او دﻛﺎﺑﻞ د دوﻟﺖ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ دي ‪ ،‬ﻧﻮ ددوى ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ دې ځﺎﻳﻪ اﺧﺴﺘﻞ اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﺳﻌﻮدي‬ ‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﺮې ﺧﺒﺮې ﻛﻮل ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮ ﻟړ ﭘﻮښﺘﻨﯥ را وﻻړوي‪ ،‬ﺧﻮ اﺻﻞ ﺧﺒﺮه دا وه او اوس ﻫﻢ ده ﭼﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن اوﻏﺮﺑﻴﺎن ﻏﻮاړي دﻏﺴﯥ اوازې ﺧﭙﺮې ﻛړي ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻴﻮاد د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف د را وﻻړ ﺷﻮي‬

‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﭼﯥ اوس ورځ ﭘﻪ ورځ ﻏښﺘﻠﻰ ﻛﻴږي ‪ ،‬ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻳﻮ ډول زړه ﺑﺪاوى را ﭘﻴﺪا ﻛړي ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ‬

‫ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ دﻏﺴﯥ ډراﻣﯥ رواﻧﯥ دي ﭼﯥ وﻳﻞ ﻛﻴږي د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ‬ ‫دﻛﻮرﻧۍ ﻛﻮم ﻏړي ﭘﻪ ﻛﯥ ګډون ﻛړى‪ ،‬ﺣﺎل دا ﭼﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ او اﻣﻴﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻮﻧﻮ ﻛﯥ دا څﺮګﻨﺪه ﻛړې ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴڅ داﺳﯥ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ اﺟﻨډا ﻳﯥ و ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴږو او زﻣﻮﻧږ‬

‫ﻣﻘﺎﺻﺪ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ و ﻧﻪ ﻧﻴﻮل ﺷﻲ ګډون ﻧﻪ ﻛﻮو اوﻧﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ ګډون ﻛړى ) ﭘﻪ دې اړه ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ‬

‫وروﺳﺘﻪ راﺷﻲ ( ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻏﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬دا ﺧﺒﺮه را‬ ‫ﻣﻨځﺘﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره دﻏﻪ ډول ﻳﻮ ﻟﻮړ رﺗﺒﻪ رﺳﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ و اﺳﺘﺎوه‬

‫‪25‬‬

‫ﺗﺮ څﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ټﻮﻟﻮ ﻧﻮرو اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ دﺧﺒﺮو ﺑﻬﻴﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه‬ ‫ﻛړي‪ .‬او ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﺧﭙﺮوﻧﻮ او رﺳﻨﻴﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﺧﭙﻞ اواز ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ ورﺳﻮي ‪.‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻫﻤﺪې ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻪ اﺳﺎس د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو د ټﻮﻟﻮ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو د ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه‬

‫ﺳﺮه ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړه ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ د ﺣﻜﻢ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ځﻲ او ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﺮ ډول‬

‫ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺷﻮﻧﻲ وې دﻏﻪ د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ ﻃﺮﺣﻪ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺳﺮه ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې راوړي ‪.‬‬

‫د ﺟﻤﻌﯥ ﭘﻪ ورځ د ﻣﺎرچ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﭘﻨځﻤﻪ دﻛﺎﺑﻠﻪ څﺨﻪ زﻣﻮﻧږ د اړﻳﻜﻮال ﻟﺨﻮا ﺧﺒﺮ راﻏﻰ ﭼﯥ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﻏﻮاړي ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه د راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻳﻜﺸﻨﺒﯥ ﭘﻪ ورځ ﭼﯥ د ﻣﺎرچ د اﺗﻤﯥ ﺳﺮه ﺳﻤﻮن‬

‫ﺧﻮري ووﻳﻨﻲ‪ .‬ددې ﺧﺒﺮ د راﺗﻠﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻣﻮﻧږ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻮ او د ﺧﭙﻞ دې ﺳﻔﺮ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﻣﻮ‬

‫ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ ،‬دا ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭼﻴﺮې اوﺳﻴږو‪ ،‬د ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ څﺨﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻧږ څﻮك اﺧﻠﻲ او‬

‫ﭼﻴﺮې ﺑﻪ ځﻮ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ څﻪ ډول ډاډﻣﻦ ﺷﻲ ‪ ،‬او دا ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻣﻮﻧږ د اﻣﻨﻴﺘﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وﻟﻮﻳﺪو اوﻳﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ا ود ﻫﻐﻮى د ﺑﻠﻴﻚ واټﺮ د ﻛﻤﭙﻨۍ ﻻﺳﻮ ﺗﻪ ورﻏﻠﻮ ﻧﻮ‬ ‫ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻮ څﻪ ډول وي ؟ اﻳﺎ زﻣﻮﻧږ اړﻳﻜﻮال ﭘﻪ دې اړه څﻪ ډاډ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړى او ﻛﻪ ﻧﻪ ؟ ﻛﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ‬

‫ﻛړې ﻳﯥ وي‪ ،‬ﻧﻮ څﻮﻣﺮه ﺑﺎور ﭘﺮې ﻛﻴﺪى ﺷﻲ‪ ،‬دا او داﺳﯥ ﻧﻮرې اﻧﺪﻳښﻨﯥ ﭼﯥ ﺗﺮﻣﺨﻪ وې ټﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ‬ ‫او څﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﯥ ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﻪ »اﷲ ﺗﻮﻛﻞ « زﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻏﻮره ذرﻳﻌﻪ وګﺮځﻴﺪه اوﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻧﻘﺮه‬

‫ﻛﯥ د )ارﻳﺎﻧﺎ اﻓﻐﺎن ﻫﻮاى ﺷﺮﻛﺖ ( دﻓﺘﺮ ﺗﻪ وﻻړو او ﺗﺮ ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮرې د ﺗﻠﻮ راﺗﻠﻮ درې ټﻜټﻮﻧﻪ ﻣﻮ‬

‫واﺧﺴﺘﻞ‪ ،‬د ټﻜټ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﺤﺘﺮم ﻫﻼل ﺻﻴﺐ ﻫﻢ راﺳﺮه ﻣﻞ و‪ ،‬د ﻫﻼل ﺻﻴﺐ ﺳﺮه ﺧﺒﺮه‬ ‫ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻏﻮټﻪ ﺷﻮه ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ وﻻړ ﺷﻮ اود ﻳﻜﺸﻨﺒﯥ د ورځﯥ ﻛﺘﻨﻪ ﭼﯥ د ﻣﺨﻪ ﺗﻴﺎره ﺷﻮې ده ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﺗﺮﺳﺮه ﻛړو اوﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ او د ﻫﻴﺌﺖ د ﻧﻮرو ﻏړو د راﺗګ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺎږو‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ ﻧﻮر ﻛﺎروﻧﻪ ﭘﻪ ګډه‬ ‫ﻣﺨﺘﻪ ﻳﻮﺳﻮ ‪ .‬دﻫﻤﺪې ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻪ اﺳﺎس زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ درې ﻛﺴﻪ ﻏړي ‪ ،‬زﻣﺎ ﭘﻪ ګډون ﻫﺮ ﻳﻮ ﻣﺤﻤﺪ داود‬ ‫ﻋﺎﺑﺪي او اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ‬

‫د ﺷﭙﯥ ﭘﻪ) ‪ 12‬ﺑﺠﻮ( د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﻟﻮر اﻟﻮت ﺗﻪ ﺗﻴﺎر ﺷﻮ‪ .‬زړه ﻧﺎ زړه‬

‫اﻟﻮﺗﻜﯥ ﺗﻪ ورﻏﻠﻮ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﯥ د ﺧﺘﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻣﻮ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﻧﺎﻟﻴﺪﻟﻲ ﺳﻔﺮ ﺑﺎﻧﺪې‬

‫ﻏﻮر وﻛړ او ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ﭘﻪ اﷲ ﺗﻮﻛﻞ وﻛړ او وﻣﻮ وﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﻪ‬

‫ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻫﺮ څﻪ راﭘﻴښ ﺷﻲ‪ ،‬راﭘﻴښ ﺷﻮې ﺑﻪ وي‪ ،‬ﺧﻮ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ﻟږ ﺗﺮ ﻟږه د ﺧﭙﻞ ﺧﺪاى اوﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺨﻜﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ ادا ﻛړى وي ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫د ارﻳﺎﻧﺎ اﻓﻐﺎن ﻫﻮاﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖ د ﭘﺮوازوﻧﻮ د ځﻨډ اوﺑﯥ وﺧﺘﻪ ﻛﻴﺪو ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ‪ ،‬ښﻪ ﻧﻮم‬

‫ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺳﺎس ورﺗﻪ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎن د » ان ﺷﺎءاﷲ « ﺷﺮﻛﺖ واﻳﻲ ‪ .‬دا ﻳﻮازﻧﻰ دوﻟﺘﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ دى ﺧﻮ ﭘﻪ دې ﻫﻮاﯦﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﯥ د اداري ﻓﺴﺎد او ﺧﭙﻞ ﭘﺎﻟﻨﯥ ﭘﺎﻟﻴﺴﻮ ﻧﮋدې دا ﺳﺘﺮه ﻣﻠﻲ‬ ‫ﺷﺘﻤﻨﻲ د رﻛﻮد ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړې ده‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﻳﻮ څﻮ ﻛﺴﻪ ځﻮان اﻓﻐﺎن ﺗﺠﺎران ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﺳﻔﺮﻛﯥ‬

‫ﻣﻠګﺮي وو‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮه راﺗﻪ ﻗﺼﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ دارﻳﺎﻧﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻮم دﻓﺘﺮ ﺗﻪ د ټﻜټ د ﭘﻴﺮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ورﺷﯥ‬

‫ﻧﻮ درﺗﻪ واﻳﻲ ټﻜټ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻟږ څﻪ ورﺗﻪ وﻣﻨﯥ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ درﺗﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻮي او ﻛﻪ ﻧﻪ واﻳﯥ ﻫﻮاﻳﻲ ﺟﻬﺎز ډك‬

‫دى‪ ،‬ﺧﻮﻛﻠﻪ ﭼﯥ دﺳﻔﺮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻮاﯦﻲ ﺟﻬﺎز ﺗﻪ ور ﻧﻨﻮځﯥ ﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﻛﻤﯥ ﺳﻮرﻟۍ ﭘﻪ ﻛﯥ وي ‪ .‬ﻫﻐﻪ څﻪ‬

‫ډﻳﺮ داﺳﯥ ﻧﻮر ﺷﻜﺎﻳﺘﻮﻧﻪ اوګﻴﻠﯥ ﻫﻢ وﻛړې ‪ ،‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ دا ﺧﺒﺮې ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ رښﺘﻴﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮې ‪ .‬ډﻳﺮ ﻛﺴﺎن‬

‫‪26‬‬

‫ﻫﻠﺘﻪ د ټﻜټ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ دﻓﺘﺮ ﻛﯥ وو ﭼﯥ ټﻜټ ورﺗﻪ د ﺟﻬﺎز د ﺳﻮرﻟﻴﻮ د ﭘﻮره ﻛﻴﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ور ﻧﻪ ﻛړل‬

‫ﺷﻮ ﺧﻮﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ اﻟﻮﺗﻜﯥ ﺗﻪ وﺧﺘﻠﻮ ﻧﻮ و ﻣﻮ ﻛﺘﻞ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﻛﻢ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﺟﻬﺎز ﻛﯥ ﺷﺘﻪ‬

‫او ﭘﺎﺗﻪ ﻃﻴﺎره ﻫﺴﯥ ﺧﺎﻟﻲ رواﻧﻪ ده‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﻃﻴﺎرې ﭘﺮواز ﭼﯥ ﭘﻪ ) ‪( 12‬ﺑﺠﻮ او څﻮ دﻗﻴﻘﻮ ښﻮول‬

‫ﺷﻮې و ان ﺗﺮ ﻳﻮې ﻧﻴﻤﯥ ﺑﺠﯥ ﭘﻮرې و ځﻨډﻳﺪ او ﻫﻐﻪ ﺧﻠﻚ ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻮاﻳﯥ ډګﺮ ﻛﯥ د‬

‫ﺧﭙﻠﻮ دوﺳﺘﺎﻧﻮ د راﺧﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د اﻟﻮﺗﻜﯥ د ور رﺳﻴﺪو د اوو ﺑﺠﻮ د ﭘﺮوګﺮام ﻟﻪ ﭘﺎره راﻏﻠﻲ وو ان ﺗﺮ‬

‫ﻧﻬﻮ ﺑﺠﻮ ﻳﯥ ﻫﻠﺘﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻛړى و‪ .‬ﺧﺪاى ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻧﺎﺧﻮاﻟﻮ ﻣﯥ زړه ډﻳﺮ ﺑﺪ ﺷﻮ‪ ،‬ځﻜﻪ ﻣﺎ ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﯥ‬ ‫ﻣﻠﻲ ﺷﺘﻤﻨۍ د ﺿﻴﺎع ﻳﻮه ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﺦ ﻛﯥ ﭘﺮﺗﻪ وه‪ ،‬اوﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻣﯥ ﻛﺘﻠﻪ‪.‬‬

‫ﻫﻮاﯦﻲ ﺟﻬﺎز ﺗﻪ د ورﺧﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ زﻣﺎ اﺣﺴﺎس ډﻳﺮ ﺑﺪل ﺷﻮ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ ﺧﺒﺮې واورﻳﺪې‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ‬

‫ﺧﺪﻣﺘګﺎران ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺎن وو‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﺠﻮﻧﯥ وې ﻛﻪ ﻫﻠﻜﺎن ‪ ،‬ټﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ اودري ژﺑﻮ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬دﭼﺎى‬ ‫او ډوډۍ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﻤﻐﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ دود او رواج ژوﻧﺪى ﺳﺎﺗﻠﻰ و‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ ګﻴﻼﺳﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﭼﺎى‬

‫را ووړ‪ ،‬ﭘﻪ رښﺘﻴﺎ ﭼﯥ ﻳﻮ ﻋﺠﻴﺐ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﯥ درﻟﻮد‪ ،‬اوﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﮋدې )‪ 16‬ﻳﺎ ‪ 17‬ﻛﺎﻟﻪ ( وروﺳﺘﻪ د ارﻳﺎﻧﺎ ﭘﻪ‬

‫ﻫﻮاﻳﻲ ﻟﻴﻜﻪ ﻛﯥ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﺮواز ﻛړې و ‪ .‬ﻣﺎ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭼﯥ اﺳﺘﺎد ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ‬

‫د ﻫﻴﻮاد د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ دﻧﺪه اﺟﺮا ﻛﻮﻟﻪ د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى د )اﻳﻜﻮ( ﭘﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫د ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﻪ څﻴﺮ د ګډون ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﻪ ﻳﻮ اوه ورځﻨﯥ ﺳﻔﺮ ﻛړى و ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺳﺘﺮه اﻟﻮﺗﻜﻪ‬

‫وه‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﯥ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻣﻮﻧږ ټﻮل ﻧﮋدې ﺷﻞ ﻛﺴﺎن ﻧﺎﺳﺖ و‪ ،‬ﺧﻮ دا ﻛﺴﺎن ټﻮل ﭘﻪ ﻟﻮﻣړي ﻛﻼس ﻛﯥ‬ ‫وو‪ ،‬ﻧﻮره ټﻮﻟﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﺧﺎﻟﻲ وه‪ ،‬ﺑﻴﺎ ددرې ورځﻨﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﭘﺎى ﺗﻪ درﺳﻴﺪو وروﺳﺘﻪ ﻫﻐﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻧﮋدې‬

‫اوه ورځﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ ښﺎروﻧﻮ ګﺮزﻳﺪه‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺻﺪراﻋﻈﻢ او د اﻳﺮان‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻫﻢ راﻏﻠﻲ ووة ﺧﻮ دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺻﺪراﻋﻈﻢ ﻳﻮازې ﻳﻮه ﺷﭙﻪ او د اﻳﺮان وﻟﺴﻤﺸﺮ دوه ﺷﭙﯥ ﭘﺎﺗﻪ‬ ‫ﺷﻮل او ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ راﻏﻠﻞ ‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﻮﻧږ دﻫﻴﺌﺖ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻠﺘﻪ د څﻪ ﻧﺎﻣﺎﻟﻮﻣﻪ ﻣﺼﺮوﻓﻴﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره و ځﻨډﻳﺪل ‪.‬دﻫﻐﯥ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻟﻮﺗﻜﻪ د ﻛﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻮاﻳﻲ ډاګﺮ ﺗﻪ را ﻛﻮزه ﺷﻮه‪،‬‬

‫ﻧﻮ د ټﻮﻟﻮ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ ګﺎډي راﻏﻠﻲ وو‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت ﻣﻮټﺮې ﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ وﻻړې‬

‫وې‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﺎ ﻫﻴڅﻮ ك ﻧﻪ و اوﻧﻪ ﻛﻮم ﻣﻮټﺮوان زه ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه واﺧﺴﺘﻠﻢ‪ ،‬دا داﺳﯥ وﺧﺖ و ﭼﯥ ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ډګﺮ د دوﺳﺘﻢ د ګﻴﻠﻢ ﺟﻤﻮ ﻣﻠﻴﺸﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ و اود ګﻴﻠﻢ ﺟﻤﻮ او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺮﻣﻨځ ﺗﺮ ﺑګﻨﻲ ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ‬

‫وه‪ ،‬او ﺑﻴﺎ زﻣﺎ ورځﻨﻴﻮ ﻣﺮﻛﻮ اوﺧﺒﺮو ﺧﻮ زه ﭘﻮره د ﻣﺮګ ﻛﻮﻣﻲ ﺗﻪ ور ﻛﻴﻮﺳﺘﻰ وم ‪ .‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﭘﻪ ﻫﻐﻪ‬

‫وﺧﺖ ﻛﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ د ﻣﺎﻟﻲ ﭼﺎرو ﭘﺨﻮاﻧﯥ رﺋﻴﺲ ﻣﻨﺸﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻤﺠﻴﺪ ﭼﯥ اوس د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د‬

‫وزارت ﻣﻌﺎون و‪ ،‬زﻣﺎ څﻨګ ﺗﻪ ﻧﻪ وى را رﺳﻴﺪﻟﻰ‪ ،‬ﻧﻮ زﻣﺎ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻮم ﻧﻪ و ﭼﯥ څﻪ ﺑﻪ ﻛﻴﺪه ؟ ﻣﺎﺗﻪ‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ ﻣﻨﺸﻲ ﺻﻴﺐ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻣﺎ وﻛﺘﻠﯥ ﭼﯥ ﺗﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮې ﻧﻮ ډرﻳﻮر ﺗﻪ ﻣﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻛﻪ دا ﺳړى‬

‫ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ او دې ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ګﻮﺗﻮ ورﻏﻰ ﻧﻮ ژوﻧﺪ ﻳﯥ ﺧﻮﻧﺪي ﻧﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﻴږي‪ ،‬ﻧﻮﺑﻴﺮﺗﻪ را وګﺮځﻴﺪو ﺗﺮ څﻮ ﺗﺎ ﻟﻪ‬

‫ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه واﺧﻠﻮ‪ ،‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﻣﺎ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻛﻮم ﺧﺎص ځﺎى ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬او ﻫﻠﺘﻪ د ﺣﺰب ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﭼﺎر‬ ‫اﺳﻴﺎب ﻛﯥ اوﺳﻴﺪم‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ زه دﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﻌﺎون ﻗﺎﺿﻲ‬

‫ﻣﺤﻤﺪاﻣﻴﻦ وﻗﺎد ﺣﻮﻳﻠۍ ﺗﻪ ﻳﻮړم ‪.‬‬

‫دا ځﻞ اﻧﻘﺮې ﻧﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ د ﺗﻠﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ وه ‪ .‬ځﻜﻪ ﺧﻮ ﻣﯥ ﻣﻠګﺮو ﺗﻪ ووﻳﻞ‬

‫ﭼﯥ ﺧﭙﻞ دوﺳﺘﺎن را وﻏﻮاړي ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ څﺨﻪ ﻣﻮ واﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﻣﺎﺗﻪ ﻋﺎﺑﺪي ﺻﻴﺐ ډاډ راﻛړ‬

‫‪27‬‬

‫ﭼﯥ ﻫﻐﻪ څﻮ ﻛﺴﺎن راﻏﻮښﺘﯥ دي او ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ وزﻳﺮ اﻛﺒﺮ ﺧﺎن ﻣﻴﻨﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻳﻮ ﻛﻮر د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ ﭘﺮى اﻳښﻰ دى اوﻫﻐﻪ ځﺎى زﻣﻮﻧږ د ورﺗﻠﻮ او اوﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره اﻣﺎده دى ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻮا ﻛﯥ د اﻟﻮﺗﻜﯥ ﺧﺪﻣﺘګﺎراﻧﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻨﻮ ﭘﻮره ﺧﻴﺎل ﺳﺎﺗﻪ‪ ،‬او ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻣﻴﻨﻪ او ښﻪ ﻟﻬﺠﻪ ﻳﯥ‬

‫ورﺳﺮه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬ﭼﯥ دې ﻛﺎر زﻣﺎ ﭘﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ ﻳﻮځﺎﻧګړى اﻏﻴﺰ ﻛړى و‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺳﻬﺎر‬ ‫ﻧﮋدې اوو ﺑﺠﻮ ﺷﺎوﺧﻮا ﻛﯥ اﻟﻮﺗﻜﻪ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻮﻟﻮ ﺗﻪ ور ﻧﻨﻮﺗﻠﻪ ﻧﻮ ﺗﻠﻮﺳﻪ ﻣﻮ وه ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﻧﮋدې‬ ‫څﺨﻪ ووﻳﻨﻮ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ډﻳﺮ ﺳﻔﺮ د اﻳﺮان ﭘﻪ ﻓﻀﺎ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړې و‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ‬

‫ور ﻧﻨﻮﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ ﻫﺮې ﻟﻮري ﺗﻪ ﭼﯥ ﻛﺘﻞ ټﻮل ﺳﭙﻴﺮه ﻏﺮوﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴﺪه‪ ،‬ﻛﻪ د ﺳﻬﺎر ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﺑﻪ‬

‫ﻛﻮﻣﻪ اﺑﺎدي ﻫﻢ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻮه ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻟﻜﻪ د ﻳﻮه ټﺎﭘﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻳﻮې ﭼﻴﻨﻰ ﻳﺎ ﻛﺎرﻳﺰ ﺷﺎوﺧﻮا ﺗﻪ ﺟﻮړ‬ ‫ﺷﻮي ﻛﻮروﻧﻪ او د ﻛﺮﻛﻴﻠﯥ ځﻤﻜﯥ وې ‪ .‬ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻮ ځﺎﻳﻮ ﻛﯥ ځﻨګﻠﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻲ و او د ﻏﺮوﻧﻮ ﺷﻨﻪ‬

‫ﻓﻀﺎ د وﻧﻮ او ﺑﻮټﻮ د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ ﭘﻪ اﺳﺎس ﺧړه ﭘړه ﺷﻮې وه ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه زﻣﻮﻧږ د ﺳﭙﺮﻟۍ اﻟﻮﺗﻜﻪ دﻛﺎﺑﻞ‬

‫ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ ﺗﻪ ورﺳﻴﺪه او ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ځﻐﺎﺳﺘﻲ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻪ ﻧﻮ ﺷﺎوﺧﻮا ﻣﻮ وﻛﺘﻞ ﭼﯥ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ‬

‫ﻛﻮﭼﻨۍ اﻟﻮﺗﻜﯥ او څﺮﺧﻲ ﺟﻬﺎزوﻧﻪ وﻻړ وو‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﺗګ راﺗګ ﻛﺎوه ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ د اﻟﻮﺗﻜﯥ د‬

‫ﻛړﻛﻴﻮ څﺨﻪ دا ﻧﻨﺪاره ﻛﺘﻠﻪ او د ﺧﭙﻞ ﻣﺨﺘﻪ ﻧﺎﻣﺎﻟﻮﻣﻪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﻟﻮر ور روان وو ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻟﻮﺗﻜﻪ د ﺗﺮﻣﻴﻨﻞ ﺗﺮ څﻨګ و درﻳﺪه‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮﻧږ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﭙﻞ ﻛﻮﭼﻨﻲ ﻻﺳﻲ ﺑﻜﺴﻮﻧﻪ را‬

‫واﺧﺴﺘﻞ او د ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻗﻄﺎر ﻛﯥ د راوﺗﻠﻮ دروازې ﺗﻪ راﻏﻠﻮ ‪ .‬دﻟﺘﻪ ﭘﻪ دروازه ﻛﯥ څﻮ ﻛﺴﺎن وﻻړ و‪،‬‬

‫ﻣﺎ ﭼﯥ وﻛﺘﻞ ﭘﻪ ﻫﻐﻮى ﻛﯥ ﻳﻮ ﻫﻢ ډاﻛﺘﺮ ﻓﻴﺾ اﷲ ﻛﺎﻛړ و ‪ .‬ﻫﻐﻪ د ډﻳﺮ اﻧﺘﻈﺎر او ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﺘﻴﺎ څﺨﻪ ﺳﺘړى‬ ‫ﻣﺎﻟﻮﻣﻴﺪه‪ ،‬ﻧﻮ ﺳﺮ ﻳﯥ ﻛښﺘﻪ او ﭘﻪ ﻛﻮم ﻓﻜﺮ ﻛﯥ ډوب وﻻړ و ‪ .‬ﻣﺎ ورﻏږ ﻛړ ﭼﯥ ډاﻛټﺮ ﺻﻴﺐ ﺳﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ‬

‫‪ .‬ﻫﻐﻪ زﻣﺎ او زﻣﺎ د ﻣﻠګﺮو ﭘﻪ ﻛﺘﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺪاى ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ډﻳﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺷﻮ ‪ .‬د روﻏﺒړ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻣﻮﻧږ‬

‫ﺗﻪ ﻻرښﻮوﻧﻪ وﻛړه ﭼﯥ د ﺗﺮﻣﻴﻨﻞ د ﻫﻐﻪ ﺧﺎﺻﯥ دروازې څﺨﻪ ښﻜﺘﻪ ﺷﻮ او د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻮټﺮ ﻛﯥ‬

‫ﺗﺮ ﺗﺮﻣﻴﻨﻠﻪ ورﺳﻮﻟﻮ اوﺑﻴﺎ ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره درﻧښﺖ زﻣﻮﻧږ اﺳﺘﻘﺒﺎل وﻛړ او ﺗﺮ ﻟږه ځﻨډه ﭘﻮرې ﻫﻤﻠﺘﻪ ﺗﻢ ﺷﻮ‪.‬‬

‫ډاﻛټﺮ ﻓﻴﺾ اﷲ ﻛﺎﻛړ ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ دروﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﭼﺎرو د وزارت ﻣﻌﺎون و او اوس‬

‫ﭘﻪ روﻏﺘﻴﺎﻳﻲ اﻣﻮرو ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ د ځﺎﻧګړﻳﻮ ﻣﺸﺎورﻳﻨﻮ ﻟﻪ ډﻟﯥ څﺨﻪ دى‪ ،‬ﭘﻪ وﻗﺎﻳﻮي ﻃﺐ ﻛﯥ دوﻛﺘﻮرا‬

‫ﻟﺮي ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ دوﻛﺘﻮرا اوﻧﻮر ﻋﺎﻟﻲ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻳﯥ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ ﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮﻟﻲ اوﺑﻴﺎ د ﺟﻬﺎد ﭘﻪ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ‬

‫ﻳﯥ زﻳﺎت وﺧﺖ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ ﺗﻴﺮ ﻛړى ‪ ،‬ﻫﻐﻪ د ډﻳﺮې ﻣﻮدې ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن رﺋﻴﺲ ﻫﻢ و ‪ .‬ډﻳﺮ ﺧﺎﻛﺴﺎره او ﺣﻠﻴﻢ اﻧﺴﺎن دى ﭼﯥ ﻣﺎﻳﯥ ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ټﻨډه ﺗﺮوه ﻟﻴﻜﻪ ﻧﻪ ده‬

‫ﻛﺘﻠﯥ ‪ .‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ډاﻛټﺮ ﻛﺎﻛړ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻧﮋدې د اوو ﺑﺠﻮ راﻫﻴﺴﯥ ددې اﻟﻮﺗﻜﯥ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ‬

‫دا ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﻫﻢ دﻟﺘﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺎوه ﺧﻮ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﻰ د‬ ‫ﻫﻐﻪ څﻪ ﻧﻮر ﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ راﻏﻠﻞ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ د ﻫﻐﻮى ﺳﺮه وﻻړ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ ﻛﯥ د څﻪ رﺳﻤﻲ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻣﻮﻧږ د ډاﻛټﺮ ﻛﺎﻛړ ﭘﻪ ﻣﻠﺘﻴﺎ و ﺧﻮځﻴﺪو ‪ ،‬ﺧﻮ ډاﻛټﺮ‬

‫ﺻﻴﺐ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻻره ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ زه ﻳﯥ ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻮﻇﻴﻒ ﻛړى ﻳﻢ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ او ﺗﺎﺳﯥ د ﻳﻮه ﺗﻨﻈﻴﻢ‬

‫ﻏړي ﻫﻢ ﻳﻮ او ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺳﺮه ﭘﺨﻮاﻧۍ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮي ﻫﻢ ﻟﺮو‪ .‬اوس ﻣﻮ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ ځﺎى ﻧﻴﻮﻟﯥ‬

‫دې ﺗﺎﺳﯥ ﺑﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ اوﺳﻴږئ‪ ،‬ﭘﺎﺗﻪ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ اوڅﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﺴﻮ‪ .‬ﭘﻪ‬

‫‪28‬‬

‫دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻐﻪ اﻧﺪﻳښﻨﯥ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻓﻜﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺎوﻳﺪې را ﺗﺎوﻳﺪې ﺗﺮ ﻳﻮه ﺣﺪه ﭘﻮرې ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړې‬ ‫اوﻣﻮﻧږ د اوﺳﻴﺪوټﺎﻛﻞ ﺷﻮى ځﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪو ‪.‬‬

‫دﻫﻮاﻳﻰ ډګﺮ او ښﺎر ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺳړﻛﻮﻧﻪ اوس ﻏﺒﺮګ ﺟﻮړ ﺷﻮي دى ‪،‬ﺧﻮ د ﻻرو ﺧﺮاﺑﻮاﻟﻲ او ﭘﻪ ځﺎې ځﺎې ﻛﯥ‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﻨﺪﻳﺰوﻧﻮ د ﻣﻮټﺮوګڼﻪ ګﻮڼﻪ ډﻳﺮه ﻛړې وه ‪ ،‬ﻫﻴﭽﺎ د ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ اﺻﻮﻟﻮ ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻛﺎوه ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﺎ ﭼﯥ ﭘﻪ څﻪ‬

‫ډول ﺧﻮښﻪ وه ﺧﭙﻞ ﻣﻮټﺮ ﻳﻰ ځﻐﻼوه ‪ ،‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﻰ د ﻻرې ګﺮدوﻧﻮ او وﭼﯥ ﻫﻮا ددې ﺳړﻛﻮﻧﻮ وﺿﻌﻪ ﻧﻮره ﻫﻢ‬

‫ﺧﺮاﺑﻪ ﻛړې وه ‪ .‬ﺷﺎوﺧﻮا ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ ﻣﻨﺰﻟﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴﺪل‪ ،‬ﭼﯥ ټﻮل ﻳﻰ ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻰ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻮړ ﻛړل ﺷﻮي‬

‫و اﻣﺎ دﺑﺎدوﻧﻮ او ﺧﺎورو ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﺧړ ﭘړ وﻻړ و ‪ .‬ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ ﺳﺮﻛﻮﻧﻮ د ﺧﻠﻜﻮ د ﺗګ راﺗګ ﻟړۍ او دډرﻳﻮراﻧﻮ ﺑﯥ‬

‫ﺑﺎﻛﻲ وﻳﺮوﻧﻜﯥ وه ‪ .‬ﻫﺮه ﻟﺤﻈﻪ او ﻫﺮه ﺛﺎﻧﻴﻪ د ﻣﺮګ وﻳﺮه وه ‪ .‬دﻣﻮټﺮ د درﻳﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ د ﺳﻮال ﻛﻮﻧﻜﻮ ډﻟﻮ ﻟﻪ‬ ‫اړﺧﻪ ﻣﻮټﺮ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﻴﺪه ‪....‬‬

‫٭٭٭٭٭٭‬ ‫دﻛﺎﺑﻞ دا ﭘﻨځﻪ ﺳﺘﻮرﻳﺰ ﻫﻮټﻞ ﻣﺎﺗﻪ ﻧﺎ اﺷﻨﺎ ﻧﻪ و‪ ،‬ځﻜﻪ زه د اﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﯥ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‪،‬‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ اﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪاﻟﺼﺒﻮر ﻓﺮﻳﺪ د ﻫﻴﻮاد ﺻﺪراﻋﻈﻢ و‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ ﻧﮋدې درې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ‬

‫اوﺳﻴﺪم ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﺎﺗﻪ ډﻳﺮ ښﻪ ځﺎى راﻛړى و‪ ،‬ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ﺧﻮﻧﻪ وه ﭼﯥ د ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻠﻮ ځﺎى ﻳﯥ ﺑﻴﻞ‬

‫او د ﺧﻮب ﺧﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﻠﻪ وه ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻫﻮټﻞ د ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻨﻮ څﺨﻪ ﻳﻮ ﻛﺲ راﻏﻰ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻪ ﭘﻴﮋاﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺎﺗﻪ‬

‫ﻳﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ زه ددې ﻫﻮټﻞ ﻳﻮ ﻛﺎرﻛﻮﻧﻜﻰ ﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﯥ‪ ،‬ﺧﻮ زه ﺗﺎ ډﻳﺮ ښﻪ ﭘﻴﮋﻧﻢ‪ ،‬زه ﻓﻘﻂ ﻳﻮازې‬

‫ﻳﻮې ﺧﺒﺮې ﺗﻪ راﻏﻠﯥ ﻳﻢ ﭼﯥ درﺗﻪ وواﻳﻢ ﭼﯥ دا ﻛﻮټﯥ ﭼﯥ اوس ﻣﻮ ﺗﺎﺗﻪ درﻛړې ټﻮﻟﯥ څﺎروﻧﻜﻲ اﻻت‬ ‫ﻟﺮي‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﯥ ټﻮﻟﯥ ﺧﺒﺮې ﻛﻪ ﭘټﯥ وي او ﻛﻪ ښﻜﺎره ﺛﺒﺘﻴږي‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺳﺘﺎ دې ﺧﻮﻧﯥ ﺗﻪ ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺧﻮﻧﻪ‬

‫او ﺗﺮ څﻨګ ﺧﻮﻧﻪ د دوﻟﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻮ او د ﻧﻈﺎر د ﺷﻮرا د ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮه دي‪ ......‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﺗﻪ داﺧﺒﺮې ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ‬

‫وﻛړې ﭼﯥ زه د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻏړو څﺨﻪ ﻳﻢ ا و ﭘﻪ دې ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ د ډﻳﺮې ﻣﻮدې راﻫﻴﺴﯥ ﻛﺎر ﻛﻮم‪ ،‬ﻧﻮر دې‬ ‫ﭘﻪ ﺧﺪاى ﺳﭙﺎرم ‪ .‬ددې ﺧﺒﺮو ﺳﺮه ﺳﻢ ﻫﻐﻪ وګړى ووت ‪ .‬اوﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ټﻮل ﻛﺎر ﺗﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛړو ‪.‬‬

‫دا ځﻞ ﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ د اوﺳﻴﺪو ځﺎﻳﻮ ﺗﻪ د ورﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ څﻮ ﻛﺴﺎن راﻏﻠﻞ‪،‬‬ ‫او ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻳﯥ څﻪ ﻻرښﻮوﻧﯥ وﻛړې‪ ،‬او د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻮ د ﺷﺘﻮن ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى دﻛﺎر دود څﺨﻪ ﻳﯥ ﺧﺒﺮ ﻛړو ‪......‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ زه ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﻟﻮﻣړۍ ﺷﭙﻪ د ﻫﻮټﻞ ﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﺳﺘﺮې ﻏﻮﻧډۍ ﺗﻪ ور ﻏﻠﻢ‪ ،‬ﻧﻮټﻮل ښﺎر ﺗﻪ ﻣﯥ وﻛﺘﻞ‪،‬‬

‫ډﻳﺮ ښﻜﻠﯥ ښﻜﺎرﻳﺪه‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ﭘﻮﻟﻴﺘﺨﻨﻴﻚ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮم ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﻰ ﻫﻐﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ‬

‫ﭘﻪ ﻛﯥ دﺧﭙﻠﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﻟﻮﻣړﻧۍ ژﻣﻨﻪ ﻛړې وه ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻮ اوﺑﻴﺎ ﻣﯥ د ﭘﻮﻟﻴﺘﺨﻨﻴﻚ ﭘﺨﻠﻨځﻰ او د‬ ‫ډوډۍ ﺧﻮړﻟﻮ ځﺎى ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻮ ﻧﻮ زه ﻳﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﻫﻐﻪ د) ‪1349‬ل ( ﻛﺎل ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙﻮﺗﻪ ﻳﻮړم ‪.‬‬

‫زه ﭘﻪ) ‪ 1348‬ل ﻛﺎل( د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د ﻟﻴﺴﯥ څﺨﻪ ﻓﺎرغ ﺷﻮم اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ ) ‪49‬ل ﻛﺎل( د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن دﺳﺎﻳﻨﺲ ﭘﻪ‬

‫ﭘﻮﻫﻨځﻲ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮم‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰى ﻟﻴﻠﻴﻪ ﻛﯥ د ﻣﺤﺼﻠﻴﻨﻮ د زﻳﺎدښﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻣﻮﻧږ د ﻟﻮﻣړي ﻛﺎل‬

‫ﺷﭙﻴځﺎى ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﭘﻮﻟﻴﺘﺨﻨﻴﻚ ﻛﯥ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪ .‬د ﭘﻮﻟﻴﺘﺨﻨﻴﻚ د ﺷﭙﯥ ځﺎى ﺗﺮ څﻨګ ﻳﻮ ډﻳﺮ ښﻜﻠﻰ‬

‫ﻛﻮﭼﻨﻰ ﺷﺎﻧﺘﻪ ﺟﻮﻣﺎت ﺟﻮړ ﺷﻮې و‪ ،‬دﺟﻮﻣﺎت اﻣﺎم ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻟﻴﺴﻪ ﻛﯥ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻢ و‪ ،‬ډﻳﺮ ﻣﺘﻘﻲ او‬

‫ﭘﺮﻫﻴﺰګﺎر اﻧﺴﺎن و‪ ،‬ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ د ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﺷﻬﺎدت ورﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ دﺧﭙﻠﻮ ﻟﻤﻮﻧځﻮﻧﻮ د‬

‫ادا ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺪې ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻪ راﺗﻠﻮ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﻲ ﺧﻮځښﺘﻮﻧﻪ ﻧﻮي ﻧﻮي را ټﻮﻛﻴﺪﻟﻲ‬ ‫وو‪ ،‬دﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﺻﺤﻨﯥ ﺗﻪ د راﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺤﺼﻠﻴﻨﻮ ﺧﭙﻞ دﻳﻦ او ﻣﺬﻫﺐ ﻳﻮه ﻟﻮرې ﺗﻪ‬

‫‪29‬‬

‫ﻛﻴښﻮده‪ ،‬او ﻓﻜﺮ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛﺎوه ﭼﯥ ﻧﻮر ﻧﻮ د دﻳﻦ څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن وﺧﺖ راﻏﻠﻰ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ ﺑﻪ دې ﻟﻮري ﺗﻪ‬

‫ډﻳﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻮل ‪ .‬د ﻟﻤﻮﻧځ ﻛﻮل ډﻳﺮ ګﺮان ﻛﺎر و‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ د ﻟﻤﺎﻧځﻪ ﭘﻪ ﻟﻮر ﺗﻠﻠﻮ ﻧﻮ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﺎ‬

‫اﻫﻠﻮ او ﺟﺎﻫﻠﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮى د ﺧﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﺎڼﻮ اوﻳﺎ ﭘﻪ وﭼﻪ ډوډۍ وﻳﺸﺘﻞ ﻛﻴﺪو‪ ،‬او ﺗﺮ‬

‫څﻨګ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺳﭙﻚ او د ذﻟﺖ ﻧﻪ ډك اوازوﻧﻪ ﻫﻢ ﻛﻮل ‪.‬‬

‫ﻳﻮه ﺷﭙﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﺴﺠﺪ ﻛﯥ د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ﻣﺮﻛﺰى ﺷﭙﻴځﺎى څﺨﻪ ﻫﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺤﺼﻠﻴﻦ راﻏﻠﻲ‬ ‫وو‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻮى دځﻮاﻧﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ) ‪ 1348‬ل ﻛﺎل( ﻛﯥ ﻳﻮه ﻫﺴﺘﻪ ﺟﻮړه ﻛړې‬

‫وه‪ ،‬ﺧﻮ اوس د ﻳﻮ ﻛﺎل ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪو ﺳﺮه د ﻣﺤﺼﻠﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻫﻐﯥ د ډاګﻴﺰه ﻛﻴﺪو او د ﺣﻠﻘﯥ د ﻏړو د ﺑﻴﺎ‬ ‫ټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﺎﺳﺨﺘﻦ د ﻟﻤﺎﻧځﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﻮه ﻧﺎﺳﺘﻪ وﺷﻮه‪ ،‬اوس را ﻧﻪ ﻫﻴﺮ دي ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻧﺎﺳﺘﻪ ﻛﯥ ﺑﻪ‬ ‫څﻮﻣﺮه ﻛﺴﺎﻧﻮ ګډون ﻛړى و‪ ،‬ﺧﻮ دﻏﻪ ﻛﻮﭼﻨﻰ ﺟﻮﻣﺎت ﺗﺮ ﺧﻮﻟﯥ ﭘﻮرې ډك و‪ .‬ﺑﻴﺎ ووټﻮﻧﻪ واﭼﻮل ﺷﻮل او‬

‫ددې ﻫﺴﺘﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻛﺴﺎن ﻫﺮ ﻳﻮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﺒﻴﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺐ اﻟﺪﻳﻦ‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺳﻴﻒ اﻟﺪﻳﻦ ﻧﺼﺮﺗﻴﺎر‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻴﻢ ﻧﻴﺎزى‪ ،‬اﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ ﻋﻄﻴﺶ ‪ .....‬و ټﺎﻛﻞ‬

‫ﺷﻮل ‪ .‬زه ﻫﻢ ددې ﻟﻮﻣړى ﻫﺴﺘﯥ د ټﺎﻛﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ ووټ د ورﻛﻮﻟﻮ وﻳﺎړ ﻟﺮم‪ ،‬او دا وﻳﺎړ ﻣﯥ د‬

‫ژوﻧﺪ دډﻳﺮو ﻏﻮره ﺷﻴﺒﻮ څﺨﻪ دى ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻣﯥ ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛﯥ ﺗﺎزه دى ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮڅﻨګ راﺗﻪ د ﭘﻮﻟﻴﺘﺨﻨﻴﻚ ډوډۍ ځﺎى ﻫﻢ د ډﻳﺮو ﺳﺘﺮو ﺳﺘﺮ و ﻳﺎدوﻧﻮ د راﺗﺎزه ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺒﺐ‬ ‫ګﺮځﻴﺪه‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺟﺪا ﺗﻮګﻪ زﻣﺎ د» ﺳﻴﺎﺳﻲ ژوﻧﺪ « ﭘﻪ ﻛﺘﺎب ﻛﯥ ﭘﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻰ ﺗﻮګﻪ راﺷﻲ ‪.‬‬

‫د ﺷﭙﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ددې ﻏﻮﻧډۍ ﭘﻪ ﺳﺮ ګﺮزﻳﺪﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﻣﻮ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ ‪،‬‬ ‫او ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻳﺎدداښﺘﻮﻧﻪ ﻣﻮ را ﺗﺎزه ﻛﻮل ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻣﻮ ﻫﻢ ﺧﺒﺮې را و څﺮﺧﻮﻟﯥ ﭼﯥ دروﺳﻲ زﺑﺮځﻮاك د وﺗﻠﻮ او ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﻲ رژﻳﻢ د زوال‬

‫ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﻛﺎﺑﻞ ګﻴﺮك او ﻳﺎ د ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧﻮ د ﻋﻠﻮﻳﺖ اوﭘﻮرﺗﻪ واﻟﻲ ﭘﺮ ځﺎى دﻫﻴﻮاد د ﺧﻠﻜﻮ‬ ‫ﺧﻮښﯥ ﺗﻪ رﺟﻮع ﺷﻮې واى ﻧﻮ ﻧﻦ ﺑﻪ دا ﻣﻨﻠﻰ او ﻣﻴړﻧﻰ ﻫﻴﻮاد د ﭘﺮدﻳﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﻳﻮت ‪،‬‬

‫او ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ټﺎټﻮﺑﻲ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ دﻋﻤﺮ ډﻳﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﻣﻮ دﻫﻐﯥ دازادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﭘﻪ ﻻره ﻛﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺒﺎرزه اوﺟﻬﺎد ﻛﯥ ﺗﻴﺮه ﻛړې ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ وو ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ زه دﻟﺘﻪ ﭘﻪ دې ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ اوﺳﻴﺪم ‪ ،‬زﻣﺎ ﺳﺮه د ﭘﻐﻤﺎن اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻰ ﺻﻔﻲ اﷲ ﻫﻢ ﻣﻮﺟﻮد و‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړې ډﻳﺮ ښﻪ ډرﻳﻮراو زﻳﺮﻛﻪ وګړې و‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ډﻳﺮ وﺧﺖ ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﻫﻮټﻞ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ د ﭘﻮﺳﺘﻮ د ﻣﺆﻇﻔﻴﻨﻮ‬

‫ﺳﺮه ﻧﺎﺳﺘﻪ ﻛﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ ﻳﯥ راﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪ » :‬دﻟﺘﻪ ﺳﺘﺎ ﭘﻪ راﺗګ دا ﺧﻠﻚ ﺳﺨﺖ ﺧﻮاﺑﺪي دي‪ ،‬دوى‬ ‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻮﻧږ ﻧﻴﻮﻟﻰ اوس ﭘﻪ ﻛﯥ دوى وﻟﯥ ګﺮځﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ دا ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ د ﭘﻮﺳﺘﯥ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ‬ ‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﮋدې درې ﺳﻮه ﻛﺎﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛړى او اوس زﻣﻮﻧږ ﻧﻮﺑﺖ دى ‪«......‬‬

‫دا ﺧﺒﺮې ټﻮﻟﯥ ﭘﺎروﻧﻜﯥ وې‪ ،‬او ﻣﺎ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻫﻢ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﺴﺘﻪ ‪ ،‬دا ﺧﺒﺮې ﻣﯥ‬

‫داﺳﯥ اﻧګﻴﺮﻟﯥ ﭼﯥ اﺻﻼ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ واﻛﻤﻦ وګړي دې ﺗﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ واﻛﻤﻨﻲ د ﻧﻮرو ﺳﺮه‬

‫ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛړي ‪ .‬د ﻫﻐﻮى اﻧﺪ دا و ﭼﯥ ﻫﺮ څﻮك ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ وﻟﻜﻪ وﻛړي ‪ ،‬ﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻴﺎ د ﻫﻤﻐﻮى دى‪،‬‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ژﻣﻨﻮ او وﻋﺪو ﺳﺮه ﺳﺮه ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﻪ د ورﻧﻨﻮﺗﻠﻮ اﺟﺎزه ﻧﻪ ورﻛﻮﻟﻪ ‪.‬‬ ‫‪.....‬او ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﻧﻮر ﻳﺎد داښﺘﻮﻧﻪ ﭼﯥ دا ځﺎى ﻳﯥ د ﻟﻴﻜﻠﻮ ﺟﻮګﻪ ﻧﻪ دى ‪.‬‬ ‫٭٭٭٭٭‬

‫‪30‬‬

‫ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧۍ ﺷﭙﻪ د ﭘﻜﺘﻴﺎ واﻟﻲ ﺟﻤﻌﻪ ﺧﺎن ﻫﻤﺪرد د ﺧﭙﻞ وﻳﺎﻧﺪ روح اﷲ ﺳﻤﻮن ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى‬

‫راﻏﻰ ښﺎﻏﻠﻰ ﻫﻤﺪرد ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮﻳﻮ ﻏښﺘﻠﻰ ﻗﻮﻣﻨﺪان ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮې او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د‬

‫ګﻠﻴﻢ ﺟﻢ دﻣﻠﻴﺸﻮ د ﻣﺸﺮ ﺟﻨﺮال دوﺳﺘﻢ او ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺳﺮه ډﻳﺮه ﺑﺪه ﺗﺮﺑګﻨﻲ ﺗﻴﺮه ﻛړې ده ‪.‬‬

‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې د ﭘﻮره ځﻮاك ﺧﺎوﻧﺪ و‪ ،‬ﺧﻮ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ څﭙﯥ دوﻣﺮه ګﺮﻣﯥ وې ﭼﯥ دوى ﻫﻢ و ﻧﻪ‬

‫ﺗﻮاﻧﻴﺪل ددې څﭙﻮ ﻣﺨﻪ و ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ اﻳﺮان ﺗﻪ ﻫﺠﺮت وﻛړ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دوﻟﻜﯥ‬

‫ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ را ﺳﺘﻮن ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻳﯥ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ دﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ د ډﻳﺮو‬

‫ﻧﺎوړه ﺣﺎﻻﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮ‪ ،‬ځﻜﻪ ﻧﻪ ﺧﻮ د ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ او ﻧﻪ د دوﺳﺘﻢ ﻣﻠﻴﺸﻮ ﻏﻮښﺘﻞ د ﺟﻤﻌﻪ ﺧﺎن ﻫﻤﺪرد‬

‫ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ ﻧﻮﻣﻮړى وګړى دې د ﻫﻐﻮى ﺗﺮ څﻨګ ﺑﻴﺮﺗﻪ را و ټﻮﻛﻜﻴږي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﻫﺮه ﺷﻴﺒﻪ او‬

‫ﻫﺮه ګړۍ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﻏﻮږوﻧﻪ ور ډك ﻛړى او دده ﭘﻪ ﺧﻼف ﻛﻮﻣﻪ دﺳﻴﺴﻪ ﺟﻮړه او‬

‫ﻧﻮﻣﻮړى ﭘﺮې د ځﻮاك څﺨﻪ ﺧﻼص ﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻤﺪرد ددې ټﻮﻟﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮﺳﺮه ډﻳﺮه ښﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ وﻛړه او ﭘﻪ دې‬

‫وﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭼﯥ ځﺎن ژوﻧﺪې وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ د ﺑﻐﻼن ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﻳﻮ ﻳﺎ دوه ﻧﻮرو‬

‫وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ واﻟﻲ ﻫﻢ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮى ﺧﻮ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ځﺎى ﻛﯥ د ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ د ﻫﻀﻢ وړ ﻧﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ‬

‫ورﺗﻪ ﺧﻠﻚ را ﭘﺎرول‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺎﻻﺧﺮه دﭘﻜﺘﻴﺎ د واﻟﻲ ﭘﻪ ﺣﻴﺚ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺪرد ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې د څﻮ ځﺎن‬ ‫ﻣﺮګﻲ وژوﻧﻜﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ څﺨﻪ ژوﻧﺪى را وﺗﻠﻰ او ﭘﻪ ﭘﻮره ﻣﻴړاﻧﻪ ﻛﺎروﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﺦ وړي ‪.‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ډﻳﺮه ﻣﻮده وروﺳﺘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ وو او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻫﻠﺘﻪ د ﻳﻮ ﻧﻮي ﻧﻈﺎم ﺗﺮ څﻨګ د اﺷﻐﺎﻟګﺮو‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻪ زره ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻣﻴﺸﺖ ول ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻣﻮ د ﺣﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ اړه ﭘﻮره ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻧﻪ‬ ‫درﻟﻮدل‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻫﻠﺘﻪ د ﻫﻤﺪاﺳﯥ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺳﻼ او ﻣﺸﻮرو ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ درﻟﻮده‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه ﻣﻮ د ﻫﻐﻪ ځﺎى ﭘﻪ‬

‫ﺣﺎﻻﺗﻮ‪ ،‬او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ د ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﻴﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻮره ﺑﺤﺚ وﻛړ ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز اﻧﺠﻨﻴﺮ‬

‫وﺣﻴﺪاﷲ ﺳﺒﺎوون ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﻼﻛﺎر وزﻳﺮ دى او زﻣﻮﻧږ د ورﺗﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﺷﻴﻨﻮارو ﻛﯥ د زﻣﻜﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ د دوو ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ د ﻻﻧﺠﯥ د ﭘﺮې ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻠﻠﯥ و‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺗﻮګﻪ ﻟﻪ‬

‫ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻤﺎس ﻛﯥ و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﻴﺎ ډﻳﺮ ژر د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ راوګﺮزﻳﺪ او زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻤﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ‬ ‫ﻫﺴﺘﻮګﻨځﻲ ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه ﻣﻮ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﻏﻮﻧډې او ﻣﺠﺎﻟﺲ درﻟﻮدل‪ ،‬دﻫﻐﻪ ﻣﺸﻮرې اوﺳﻼوې‬

‫ډﻳﺮې ارزښﺘﻨﺎﻛﻪ ﻫﻢ وې او د ﺗﺠﺮﺑﯥ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻫﻢ ‪.‬‬

‫اﻧﺠﻨﻴﺮ وﺣﻴﺪاﷲ ﺳﺒﺎوون د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﺟﺮاﻳﻴﻪ ﺷﻮرا ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﻏړى او د ﺟﻬﺎد د ﺳﺮﻟﻮړي ﻣﺠﺎﻫﺪ‬

‫ﺣﺎﺟﯥ ﻛﺸﻤﻴﺮ ﺧﺎن د ﺻﻒ ﻟﻮﻣړى ﻣﻠګﺮى دى ‪ .‬ﻫﻐﻪ د ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙﻮ ﻛﯥ د‬ ‫ﺣﺎﺟﻲ ﻛﺸﻤﻴﺮﺧﺎن ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﭘﻪ ﻛﻨړ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﻪ ﻣﺒﺎرزه ﭘﻴﻞ ﻛړې او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ ډﻳﺮې‬

‫ﺗﻮدې ﺳړې ﻛﺘﻠﯥ ‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد وﻟﻜﻪ وﻛړه ﻧﻮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺳﺒﺎون د ﺣﺰب د اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى اﻳﺮان ﺗﻪ ﻟﻴږد وﻛړ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺎ وروﺳﺘﻪ د ﻳﻮ څﻮ ﻧﻮرو ﺣﺰﺑﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى د اﺳﺘﺎد‬ ‫رﺑﺎﻧﻲ د ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺳﻴﺎر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه ﻣﻠګﺮى ﺷﻮ ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ګﻮﻧﺪ ﻳﯥ ﺟﻮړ ﻛړ او اوس ﻫﻢ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ د ﺟﻮړ ﺟﺎړي او د ﻫﻐﻮى ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺷﺨړو ﭘﻪ ﻫﻮاروﻟﻮ ﻛﯥ ﭘﻮره ﭘﻮره ﻻس ﻛﻮي ‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺟﺮګﻪ ﻣﺎر او د ښﯥ وړﺗﻴﺎو او اﺳﺘﻌﺪاد ﺧﺎوﻧﺪ دى‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه اﺧﻼص‬

‫ﻫﻤﻐﺴﯥ او ﻳﺎ ﻛﻪ وواﻳﻢ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ زﻳﺎت و او زﻣﻮﻧږد ﺳﻔﺮ ﺗﺮ اﺧﺮي ورځﻮ ﭘﻮرې زﻣﻮﻧږ ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوﻳﻪ او‬

‫ﻣﻼﺗړى و ‪.‬‬

‫ﭘﺮ وﺣﻴﺪاﷲ ﺳﺒﺎوون ﺑﺎﻧﺪې د اګﺴﺖ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺟﻼل اﺑﺎد ﻛﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺑﻤﯥ ﺑﺮﻳﺪ وﺷﻮ‪،‬‬

‫ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړى د ﺷﻴﻨﻮارو د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ د ﺟﻮړ ﺟﺎړې د ﺟﺮګﯥ څﺨﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ راﺳﺘﻮن ﺷﻮى و ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى ﭘﻪ دې‬

‫ﺑﺮﻳﺪﻛﯥ ﺳﺨﺖ ټﭙﻲ ﺷﻮې ‪.‬‬

‫ددوى ﺗﺮ څﻨګ ښﺎﻏﻠﻰ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺎرف ﻧﻮرزى ﭼﯥ د ﺣﺎﺟﻲ وزﻳﺮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﯥ ﺷﻬﺮت ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ ﻫﻢ څﻮ ځﻠﯥ‬

‫ﻫﻤﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ﻫﺴﺘﻮګﻨځﻲ ﺗﻪ راﻏﻰ او ﭘﻪ ﭘﻮره اﺧﻼص او ﻗﻮي ﻣټ ﺳﺮه ﻳﯥ زﻣﻮﻧږه ﻣﻠﺘﻴﺎ وﻛړه ‪ .‬دوه درې‬

‫ځﻠﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻴﺎ وﻛړه او زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د ﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ورور وﻟﻲ ﻣﺤﻤﺪ‬

‫ﻛﺮزى ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ډﻳﺮ ځﻮاﻛﻤﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ګڼﻞ ﻛﻴږي او دﻗﻨﺪﻫﺎر د وﻻﻳﺘﻲ‬

‫ﺷﻮرا د رﻳﺎﺳﺖ ﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ ﻗﻮﻣﻲ اﻣﻮرو ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ ورور وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺗﻜړه ﻣﻼﺗړى دى‪ ،‬ﻫﻢ را‬ ‫وﻏﻮښﺖ ‪.‬‬

‫ﺣﺎﺟﻲ وزﻳﺮ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﯥ ډﻳﺮه ﻓﻌﺎﻟﻪ وﻧډه ﻟﺮي او څﻮ ځﻠﯥ ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻴﺸﺖ ﻣﺸﺮاﻧﻮ‬

‫ﺳﺮه ﭘﻪ دوﺑۍ‪ ،‬ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن او څﻮ ﻧﻮرو ځﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﺧﺒﺮې اﺗﺮې ﻛړې دي ‪ .‬ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ﭘﺨﻮاﻧۍ‬

‫ﺟﻬﺎدي ﺳﺎﺑﻘﯥ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮه ﻫﻢ ډﻳﺮې ﻧﮋدې اړﻳﻜﯥ ﻟﺮي او د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ‬ ‫څﻮ ځﻠﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د دﻓﺎﺗﺮو ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ ﻛﻠﻜﯥ ﻛړې ‪ .‬او ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻟﻪ اړﺧﻪ‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻪ د ﺧﺒﺮو ﻛﻮﻟﻮ وړاﻧﺪﻳﺰ وﺷﻮاو ﭘﻪ دې ﻣﻮاﻓﻘﻪ وﺷﻮه ﭼﯥ ﺧﺒﺮې ﺑﻪ ﭘﻪ اﻟﻤﺎن ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮه‬

‫ﻛﻴږي ﻧﻮ ددوﻟﺖ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﯥ ﻧﻮﻣﻮړى دﻫﻴﺌﺖ درﺋﻴﺲ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺷﺎﻣﻞ و ‪ .‬اﻣﺎ د ﺧﺒﺮو ﻫﻐﻪ‬

‫ﭘﺮوﺳﻪ د ﭘﻴﻞ د ﻣﺨﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﺷﺎره د اﻟﻤﺎﻧﻴﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺷﻨډه ﺷﻮه ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي او زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮﻣﻨځ دﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﺎرچ دﻣﻴﺎﺷﺘﯥ اووﻣﻪ ټﺎﻛﻞ‬

‫ﺷﻮې وه‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﻮﻧږ د ورﺳﻴﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻧﺎڅﺎﭘﻲ ﻣﻴﻠﻤﻨﻮ ﻳﻮ ﺑﻬﻴﺮ راﺳﺮ ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﺎﺗﻪ دې ﻧﻪ‬

‫وي ﭼﯥ څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د )‪ (47‬ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ﻧﻮ ددې ﻫﻴﻮادو ټﻮل‬

‫ﻟﻮړ ﭘﻮړي ﭼﺎرواﻛﻲ دﻣﺨﻜﻴﻨﻲ ﭘﻼن ﭘﺮﺗﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﻮي اوﺑﻴﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ دﺧﭙﻠﻮ‬

‫راﺗﻠﻮ او د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﺒﺮ ورﻛﻮي ‪.‬‬

‫د اﻳﺮان وﻟﺴﻤﺸﺮ اﺣﻤﺪي ﻧﮋاد ﻫﻢ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ دوه ورځﻨﻰ ﺳﻔﺮﻟﺮي‪ ،‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ داﻋﻼن ﺳﺮه ﺳﻢ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ددﻓﺎع وزﻳﺮ ر اﺑﺮټ ګﻴټ او د اﻧګﻠﺴﺘﺎن د دﻓﺎع وزﻳﺮ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ را ورﺳﻴﺪل ‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫زﻣﻮﻧږ ﻟﻴﺪﻧﻪ ﻳﻮه اوﻧۍ ﭘﻪ ﻧﻦ اوﺳﺒﺎ ﻛﯥ و ځﻨډﻳﺪه‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻮازې زﻣﻮﻧږ ﻟﻴﺪﻧﻪ ﻣﻌﻄﻞ ﺷﻮه‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د اﻳﺮان د‬ ‫وﻟﺴﻤﺸﺮ اﺣﻤﺪي ﻧﮋاد راﺗګ ﻫﻢ و ځﻨډول ﺷﻮ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې اوﻧۍ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻟﻴﺪﻧﻮ ﻛﺘﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﺷﻮه‪ ،‬د ښﻮوﻧﯥ او روزﻧﯥ وزﻳﺮ ښﺎﻏﻠﻰ‬ ‫ﻏﻼم ﻓﺎروق وردګ دﺧﭙﻠﻮ زﻳﺎﺗﻮ ﻣﺼﺮ وﻓﻴﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻫﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ﻫﺴﺘﻮګﻨځﻲ ﺗﻪ راﻏﻰ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ‬

‫ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﻧﮋدې ﻳﻮ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ .‬ښﺎﻏﻠﻰ وردګ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ وﺧﺖ‬ ‫ووﻳﺴﺖ او ﻫﻤﻠﺘﻪ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ﭘﺎره درﻧﻪ ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻴﺎ ﺟﻮړه ﻛړه ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ ددرې ﻛﺴﻴﺰ ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻪ ﻋﻼوه‬

‫اﻧﺠﻨﻴﺮ وﺣﻴﺪاﷲ ﺳﺒﺎوون‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ ﺧﺎن ﻫﻤﺪرد‪ ،‬ارﺳﻼ ﺟﻤﺎل او ‪ ....‬ﻫﻢ ګډون ﻛړى و ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻴﺎ ﻛﯥ‬

‫‪32‬‬

‫ﻫﻢ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻃﺮﺣﯥ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﻪ وﺷﻮه او د ﻫﻐﯥ د ﭘﻠﯥ ﻛﻴﺪو‬

‫اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻳﯥ ﻫﻢ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻞ ‪.‬‬

‫ډاﻛټﺮ ﻓﺎورق وردګ ﻫﻢ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺘﻌﻬﺪﻳﻨﻮ څﺨﻪ دى‪ ،‬ﻣﺎ ورﺳﺮه ﭘﺨﻮا ﻧﮋدې ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮى ﻧﻪ‬ ‫درﻟﻮده ‪ ،‬ځﻜﻪ ښﺎﻏﻠﻰ ډاﻛﺘﺮ وردګ ﭘﻪ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ ﻛﯥ ﻛﺎر ﻛﺎوه او د دﻓﺘﺮوﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ ﺗﻤﺎس ﻛﻢ‬

‫و‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دوره ﻛﯥ د ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﭼﺎرو وزﻳﺮو‬

‫ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ او ﺑﻴﺎ د ﺳﻮﻟﯥ د ﺟﺮګﯥ ﻣﺸﺮﻫﻢ ﺷﻮ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺎ څﺨﻪ دﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ د وﺧﺖ ﻳﻮه ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻟﻮړ ﭘﻮړې‬

‫ﭼﺎرواﻛﯥ ﭘﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه ﭼﯥ ﻓﺎروق وردګ ﭘﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﯥ څﻪ دﻧﺪه درﻟﻮده‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺎ ورﺗﻪ ﭘﻪ ﺣﻴﺮاﻧﺘﻴﺎ‬

‫ﺳﺮه ووﻳﻞ ﭼﯥ زه د ډاګټﺮ وردګ د ﻧﻮم ﺳﺮه ﺗﺎزه ﺗﺎزه اﺷﻨﺎ ﺷﻮې ﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮ اﻟﺤﻤﺪﷲ ﭘﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﯥ‬

‫داﺳﯥ وړﺗﻴﺎوې او اﺳﺘﻌﺪادوﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ وزارت ﺧﻮ څﻪ ﻛﻮې ﭼﯥ ﻫﺮ ﻳﻮﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﻮرو د‬

‫ادارې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺴﻨﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﭘﻪ ﻛﺎروﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﺨﻠﺺ دي‪ ،‬وړﺗﻴﺎوې ﻟﺮي ‪ ،‬د رﺷﻮت او اداري ﻓﺴﺎد ﺗﻮروﻧﻪ‬

‫ﭘﺮې ﻧﻪ ﺷﺘﻪ او د ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه دﻟﻴﺪﻟﻮ ﻛﺘﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ درﺳﻤﻲ ﻛړﭼﺎر څﺨﻪ ځﺎن ﻟﺮې ﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬

‫ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ښﺎﻏﻠﻰ ارﺳﻼ ﺟﻤﺎل ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺳﺮﺣﺪوﻧﻮ دﭼﺎرو د وزﻳﺮ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻧﻮﻣﻮل ﺷﻮې و‬ ‫ﻫﻢ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺗﻜړه ﻛﺎر ﻛﻮوﻧﻜﻮ څﺨﻪ ﺷﻤﻴﺮل ﻛﻴﺪه ‪.‬‬

‫زﻣﻮﻧږ اړﻳﻜﻮال ښﺎﻏﻠﻰ ډاﻛټﺮ ﺻﺎﻓﻰ ﻫﻢ زﻣﻮﻧږ دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ﻫﺴﺘﻮګﻨځﻲ ﺗﻪ راﻏﻰ ‪ ،‬ﻣﺎ دﻫﻐﻪ‬

‫ﺳﺮه د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻛﺘﻞ‪ ،‬د اﺧﻼص ﻧﻪ ﻳﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪه ﭼﯥ دﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ د ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻮﺗﻠﻮ ﺳﺮه‬

‫څﻮﻣﺮه ژﻣﻦ دى ‪ .‬ﺑﻴﺎد ﻫﻤﺪې اړﻳﻜﻮال ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ښﺎﻏﻠﻰ ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﻫﻢ راﻏﻰ‪ ،‬دﻫﻐﻪ ﺳﺮه د‬

‫څﻪ ﺧﺒﺮو وروﺳﺘﻪ ﻣﻮ ﭘﺮوګﺮام ﺟﻮړ ﻛړ ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻨﺎ دﻣﺠﻠﺲ او د ﺳﻮﻟﯥ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د رﺋﻴﺲ‬ ‫ﻣﺤﺘﺮم ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﺳﺮه ووﻳﻨﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه دﻛﺘﻠﻮ وﺧﺖ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ او ﭘﺨﭙﻠﻪ ډاګټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ‬ ‫ﻣﺠﺪدي زﻣﻮﻧږ د ﺑﻮﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره راﻏﻰ او ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﺳﺮه دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮړو ‪.‬‬

‫زﻣﺎ او دﻣﺤﺘﺮم ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي ﺗﺮ ﻣﻨځ اړﻳﻜﯥ ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘﺨﻮا ډﻳﺮې ګﺮﻣﯥ ﻧﻪ وې ﺧﻮ»‬

‫دﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د اووه ګﻮﻧﻲ اﺗﺤﺎد« اﺗﺤﺎد اﺳﻼﻣﻲ د ﺟﻮړښﺖ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ او ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ زه د اﻓﻐﺎن ﺧﺒﺮي‬

‫اژاﻧﺲ د رﺋﻴﺲ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮم‪ ،‬زﻣﺎ ددﻧﺪې ﻏﻮښﺘﻪ داوه ﭼﯥ زه ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ وﻛړم ﺗﺮڅﻮ د ﺟﻬﺎد د‬ ‫رﻫﺒﺮۍ د ﻫﻴﺌﺖ د ټﻮﻟﻮ ﻏړو ﺳﺮه ﻧﻴﻜﯥ او ښﯥ اړﻳﻜﯥ وﻟﺮم ‪ ،‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس زﻣﺎ اړﻳﻜﯥ د ښﺎﻏﻠﻰ ﺣﻀﺮت‬

‫ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي ﺳﺮه ﻧﻴﻜﯥ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮى ‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ د ډﻳﺮ ﻧﻴﻚ ‪ ،‬اوښﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﺎوﻧﺪ دى‪،‬‬

‫ﺳﭙﻴﻨﯥ ﺧﺒﺮې ﻛﻮي‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﭘﻪ اړه ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﺗﺮې وﺧﺖ ﻏﻮښﺘﯥ ﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ټﻨډه ﻳﯥ‬

‫اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛړې ﻳﻮ ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ زﻣﺎ واﻟﺪ )ﻣﻮﻟﻮي ګﻞ رﺣﻤﻦ دﻳﻮﺑﻨﺪي( دﺳﺨﺘﯥ ﻧﺎروﻏﺘﻴﺎ‬

‫ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ ﭘﻪ ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه روﻏﺘﻮن ﻛﯥ ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻮى و ﻧﻮ ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي دوه ځﻠﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل‬ ‫ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻧﺎروﻏﺘﻴﺎ ﻧﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺎوه دﻫﻐﻪ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ راﻏﻠﻰ و‪ ،‬او ﺑﻴﺎ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ زﻣﺎ واﻟﺪ‬

‫وﻓﺎت ﺷﻮ ﻧﻮ ﺟﻨﺎب ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ ﻳﯥ دﻋﺎ ﺗﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﻛﻮرﺗﻪ راﻏﻰ او ﺗﺮ ډﻳﺮه ﭘﻮرې ﻳﯥ ﻣﺎﺗﻪ ﺗﺴﻠﻲ راﻛﻮﻟﻪ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻻﺳﻮ ﺗﻪ ورﻏﯥ ﻧﻮ ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ ﻫﻢ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺷﻮ او ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ زه‬

‫ﻫﻢ ﻧﺎروي ﺗﻪ راﻏﻠﻢ اوﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮم ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭘﻪ ﺗﻬﺮان ﻛﯥ و‬

‫ﻣﺎﺗﻪ د ﺗﻴﻠﻔﻮن ﻟﻪ ﻻرې ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺳﺘﻮن ﺷﻢ‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﺎ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﭘﻴښﻮر ﺷﺮاﯦﻂ ډﻳﺮ ﺧﺮاب ﺷﻮي و‬

‫او ﻧﻪ ﺷﻮم ﺗﻮاﻧﻴﺪﻟﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺳﺘﻮن ﺷﻢ ‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ځﻤﻜﻪ واﻛﻤﻦ ﺷﻮل ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ ﻫﻢ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬ ‫ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ‪ .‬ﻳﻮځﻞ ﭘﻪ) ‪2004‬ز ﻛﺎل ( ښﺎﻏﻠﯥ ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ د ﺧﭙﻠﯥ ﻧﺎروﻏﺘﻴﺎ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ ډﻧﻤﺎرك ﺗﻪ راﻏﻠﻰ و ﻧﻮ‬

‫ﻫڅﻪ ﻣﻮ وﻛړه ﭼﯥ ﻫﻤﻠﺘﻪ ورﺳﺮه ووﻳﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻮ زه دﺧﭙﻠﻮ څﻮ ﻛﺴﻮ ﻧﻮرو ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﻫﻠﺘﻪ ډﻧﻤﺎرك ﺗﻪ ورﻏﻠﻢ او‬ ‫د ﻣﺎزدﻳګﺮ ﻟﻤﻮﻧځ ﻣﻮ ورﺳﺮه وﻛړ ‪ .‬دﻟﻤﺎﻧځﻪ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﭘګړۍ زﻣﺎ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﻴښﻮده اوراﺗﻪ ﻳﯥ‬

‫ووﻳﻞ ﭼﯥ ډﻳﺮه ښﻪ درﺳﺮه ښﻜﺎرې‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺎورﻧﻪ وﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دا ﭘګړۍ ﺑﻪ اوس ﻣﺎﺗﻪ را ﺑښﺊ ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‬

‫ﭼﯥ دﻟﺘﻪ ﺑﻠﻪ ﻧﻪ ﻟﺮم ﻛﻪ ﻛﻠﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ راﻏﻠﯥ ﻧﻮ ﺑﻠﻪ ﺑﻪ درﻛړم ‪.‬‬

‫ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ډﻧﻤﺎرك ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د ﻛﺘﻠﻮ ﻧﻪ ﻳﻮه ورځ وروﺳﺘﻪ ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ‬ ‫ﺳﺘﻨﻴﺪه‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺎ ورڅﺨﻪ وﭘﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﺣﺎﻻت ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﺑﻴﺎن ﻛړل ﺳﺘﺎﺳﯥ د‬

‫ورﺗګ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ وﻟﯥ ورځﺊ ؟ وﻳﯥ وﻳﻞ ‪ :‬ﭼﯥ څﻪ وﻛړم اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻣﻮ ﻧﻪ ﭘﺮﻳږدي ‪ .‬ﺧﻮ‬

‫ﺑﻴﺎ وروﺳﺘﻪ ښﺎﻏﻠﻲ ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ د ﺳﻨﺎ ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ دوه ځﻠﯥ ﭘﻪ ډاګﻪ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻴﻤﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﻫﻴﻮاد ګﺮزﻳﺪﻟﻰ دى ‪(6) .‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻛﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﺌﺖ د ښﺎﻏﻠﻰ ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره دﻫﻐﻪ دﻓﺘﺮ ﺗﻪ ورﻏﻰ‬ ‫ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﻪ ﻛﯥ ﭘﺮ ﻳﻮې ﭼﻮﻛۍ ﻧﺎﺳﺖ و‪ ،‬ﻛﻤﺰورې ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪه‪ ،‬زه ﻳﯥ ﭼﯥ وﻛﺘﻠﻢ ﻧﻮ وﻳﯥ وﻳﻞ‬

‫ﭼﯥ » ښﻪ ﺷﻮه ﭼﯥ ﺗﻪ ﺧﻮ ﻣﯥ ﺳﭙﻴﻦ ږﻳﺮى وﻛﺘﻠﯥ «‪ ،‬ﺑﻴﺎ د ﺧﭙﻠﯥ ﭼﻮﻛۍ څﺨﻪ را ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮ او ﭘﻪ ډﻳﺮ ﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﻳﯥ روﻏﺒړ وﻛړ او د ﻫﻐﯥ وروﺳﺘﻪ ور ﺳﺮه ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻮ‪ ،‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ) دژﻏﻮرﻧﯥ ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ( ﭘﻪ اړه‬

‫ﺧﺒﺮې وﺷﻮې‪ ،‬اوﻫﻐﻪ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﭼﯥ ددې ﻃﺮﺣﯥ د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻧﺎﻟﻴﻜﻠﯥ ﺗﻮګﻪ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫و ﻫﻐﻪ ﻣﻮ ورﺗﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛړ ‪ .‬ﻧﮋدې ﻳﻮ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﺒﺮو دوام وﻛړ ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺧﺒﺮو ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮ څﻨګ‬

‫ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻣﺤﺘﺮم ډاﻛﺘﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﻫﻢ ګډون درﻟﻮد ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ورﺳﺮه څﻪ ﻳﺎدګﺎرى ﻋﻜﺴﻮﻧﻪ واﺧﺴﺘﻞ‬

‫او ﺗﺮې را رﺧﺼﺖ ﺷﻮ او دډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﭘﻪ ﻣﻠﺘﻴﺎ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﺗﻤځﺎى ﺗﻪ راﻏﻠﻮ ‪).‬دﺧﺒﺮو اوﺑﺤﺚ‬

‫د ﺗﻔﺼﻴﻞ دﻟﻴﻜﻠﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ دﺳﻮﻟﯥ دې ﭘﺮوﺳﯥ ﺗﻪ ﻛﻮم زﻳﺎن و ﻧﻪ رﺳﻮي ﻣﻌﺬور ﻳﻢ ‪(.‬‬

‫ﻟﻜﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ وﻛړه د ﻣﺨﻜﯥ څﺨﻪ د ﺟﻮړ ﺷﻮي ﭘﺮوګﺮام ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﺎرچ ﭘﻪ اوﻣﻪ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ د ﻫﻴﺌﺖ اوﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺻﻴﺐ ﺳﺮه د ﻫﻐﻮ ﻣﻮﺧﻮ اوﻫﻐﻪ ) ‪ 15‬ﻓﻘﺮهء‬

‫ې( ﭘﺮوګﺮام د ﺑﺤﺚ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﯥ د اﺟﺮاﺋﻴﻪ ﺷﻮرا او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺤﺘﺮم اﻣﻴﺮ‬

‫اﻧﺠﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻟﻪ اړﺧﻪ را ﺳﭙﺎرل ﺷﻮى و‪ ،‬ﺧﺒﺮې وﻛړو ‪ .‬ﺧﻮ دا ﭘﺮوګﺮام د وﻟﺴﻤﺸﺮ د څﻮ ﻧﺎڅﺎﭘﻲ‬

‫ﻣﺼﺮوﻓﻴﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻟږ څﻪ ﺷﺎﺗﻪ و ﻏﻮرزﻳﺪ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﻧږ د ﭘﺮوګﺮام ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻟﻮﻣړى د‬ ‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د دﻓﺘﺮ د رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻋﻤﺮ داودزي ﺳﺮه وﻛﺘﻞ ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺘﺮم داودزى دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ دﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻏړو څﺨﻪ دې ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې د روﺳﺎﻧﻮ د ﻟښﻜﺮ ﻛﺸۍ‬

‫ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻫﺠﺮت ﻛړې و او ﺑﻴﺎ ﻳﻰ ﻫﻠﺘﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ دﻓﺘﺮي اﻣﻮرو ﻛﯥ ډﻳﺮ ﻧﮋدې ﻛﺎر‬ ‫ﻛﺎوه ‪ .‬ﺧﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳﻰ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ دﺧﭙﻠﻮ وړﺗﻴﺎو ﭘﻪ اﺳﺎس ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ ﻛﯥ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛړ ‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﻣﺎ‬ ‫ﻫﻐﻪ ډﻳﺮه ﻣﻮده ﻧﻪ وﻛﺘﻠﯥ ﻧﻮ ﻣﺎﺗﻪ دﻫﻐﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﺨﻮاﻧﯥ دځﻮاﻧۍ اﻧځﻮر ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯥ و ‪ .‬ﺧﻮﻛﻠﻪ ﻣﯥ ﭼﯥ د‬

‫ﺟﻤﻬﻮرې رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻣﺎڼۍ ﻛﯥ وﻛﻮت ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﻟﻜﻪ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ څﻴﺮ ﺳﭙﻴﻦ ږﻳﺮى ﺷﻮى و ‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﺌﺖ دﻣﺤﺘﺮم داودزئ ﺳﺮه دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ورﻏﯥ ﻧﻮﻫﻐﻪ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ‪ ،‬د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻣﻨﺼﺐ او ﻣﻘﺎم څﺨﻪ اﺧﻮا ﭘﻪ ﺧﻨﺪاﻧﻪ ﺧﻮﻟﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ » ﻧﮋدې ﺷﻞ ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻣﯥ د اﺳﺘﺎد ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺮه‬ ‫ﻳﻮ ځﺎى ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﻛړﯦﺪى ‪« .‬‬

‫دوﻟﺴﻤﺸﺮ ددﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ‪ ،‬داودزي ‪ ،‬ﺳﺮه ﻣﻮﻧږ ﻧﮋدې ﻳﻮﺳﺎﻋﺖ ﻟﻴﺪﻧﻪ درﻟﻮده ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻟﻴﺪﻧﻪ ﻛﯥ ﻣﻮ ورﺗﻪ‬

‫دﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﻣﻮﺧﯥ ‪ ،‬او ﺗﺮ څﻨګ ﻣﻮ ورﺳﺮه ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻼن ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه درﻟﻮده ﺗﻔﺼﻴﻠﻰ ﺧﺒﺮې وﻛړې‪،‬‬

‫ﺗﺮ څﻮد وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزې ﺳﺮه زﻣﻮﻧږ دﻟﻴﺪﻧﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻫﻐﻪ دﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﺧﺒﺮ اوﺳﻲ ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻣﻮ د دې ﭘﻼن‬ ‫ﻳﻮﻧﻘﻞ ﻫﻢ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛړ ‪.‬‬

‫د ﻣﺎرچ ‪14‬ﻣﻪ وه زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﺌﺖ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻛﯥ د ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره د ﺳﻬﺎر ﭘﻪ اﺗﻮ ﺑﺠﻮ ور ﺑﻠﻞ ﺷﻮي وو ‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻮﻧﻮ ﻛﯥ د دوﻋﺪې ﺳﺮه ﺳﻢ د ﺳﻬﺎر ﭘﻪ اوه ﻧﻴﻤﻮ‬

‫ﺑﺠﻮ ﺗﻴﺎر ﻧﺎﺳﺖ و ﺗﺮ څﻮ زﻣﻮﻧږ د ﻟﻴږدوﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د وﻟﻤﺴﺸﺮۍ د ﻣﺎڼۍ څﺨﻪ د ﻟﻴږد وﺳﻴﻠﻪ را ورﺳﻴږي ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ وﺳﺎﻳﻞ راﻏﻠﻞ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻟﻮر وﻟﻴږدوﻟﻮ ‪ .‬د ﻟﻴږد ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﺟﻤﻬﻮري‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺎڼۍ ﺗﻪ د ورﺳﻴﺪو ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ډﻳﺮې زﻳﺎﺗﯥ د ﺗﺎﻻﺷۍ او ﭘﻠټﻨﯥ ﭘﻮﺳﺘﯥ وې ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﺮې ﭘﻮﺳﺘﯥ ﻛﯥ ﺑﻪ‬

‫زﻣﻮﻧږ د ﻟﻴږد وﺳﺎﻳﻞ درول ﻛﻴﺪه او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻟﺴﺖ را اﺧﺴﺘﻞ ﻛﻴﺪه او د ﻫﻐﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﺗﻄﺒﻴﻖ اوﺑﻴﺎ‬ ‫ﺑﻪ د ﻣﺨﺘﻪ ﺗﻠﻠﻮ اﺟﺎزه راﻛﻮل ﻛﻴﺪه ‪.‬‬

‫ﻣﺎ د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻀﺮت ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﺻﻴﺐ د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دورې دﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ او‬

‫د اﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ د رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﻫﻢ ارګ څﻮ ځﻠﯥ ﻛﺘﻠﯥ و‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﻣﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻏﻮﻧډو او‬

‫ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻴﺎو ﻛﯥ ګډون ﻛړى و‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ډﻳﺮه اﻧﺎرﺷﻲ وه ﺧﻮ ارګ ﺗﻪ د ورﺳﻴﺪو او ﻧﻨﻮﺗﻠﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره دوﻣﺮه زﻳﺎﺗﯥ ﭘﻮﺳﺘﯥ او ﭘﻠټﻨځﺎﻳﻮﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴﺪل‪ ،‬ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ د ﻟﻴږد وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﺗﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﺗﺎﻻﺷۍ او ﭘﻠټﻨﯥ ﺗﻴﺮﻳﺪه او د ګﻞ ﺧﺎﻧﯥ ﻣﺎڼۍ ﺗﺮ ﻣﺦ ﺑﻪ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻛﻴﯧﺴﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ د ﭘﺎرك ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﭘﺎره ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺑﻴﺮون ﺗﻪ وﻳﺴﺘﻞ ﻛﻴﺪه‪ ،‬ﺧﻮ دا ځﻞ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ داﺳﯥ ﻧﻪ و ‪ .‬ﺷﻮﻧﻰ ده‬

‫ﭼﯥ دا ﺑﻪ دﻫﻐﻮ ځﺎﻧﻤﺮګﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ د وﻳﺮې ﭘﻪ اﺳﺎس وه ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﯧﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف ﺻﻮرت‬

‫ﻧﻴﺴﻲ او څﻮ ځﻠﯥ ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ د ﻣﺎڼۍ ﺗﺮ څﻨګ د ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت اوﻳﺎ ﻧﻮرو ﻟﺮې ﻧﮋدې ځﺎﻳﻮ‬ ‫ﻛﯥ داﺳﯥ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮي دي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﺮﺻﻮرت ‪ ،‬ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ ﻣﻮﺿﻮع را څﺨﻪ ﺑﻞ ﻟﻮري ﺗﻪ ﻻړه ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻳﻰ ﻫﻠﺘﻪ د ﻧﻨﻮﺗﻠﻮ ﭘﻪ دروازه‬

‫ﻛﯥ و دروﻟﻮ ‪ ،‬وﻳﻰ ﭘﻠټﻮﻟﻮ ‪ ،‬ﺗﻴﻠﻔﻮﻧﻮﻧﻪ ‪ ،‬ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ اوﻧﻮر دﻟﻴﻚ وﺳﺎﻳﻞ ﻳﻰ راڅﺨﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ واﺧﺴﺘﻞ او ﺗﺶ ﺗﻮر‬ ‫ﻳﻰ ﭘﺮﻳښﻮدو ﺗﺮ څﻮ ﻣﺨﺘﻪ وﻻړ ﺷﻮ ‪ .‬د ﭘﻠټﻨﻮ او ﺗﺎﻻﺷﻴﻮ وروﺳﺘﻪ د ګﻠﺨﺎﻧﯥ ﻣﺎڼۍ ﻛﯥ د اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻮﻧﯥ ﺗﻪ‬ ‫ﻳﻮړل ﺷﻮ‪ .‬اوﻫﻠﺘﻪ را ﺗﻪ د ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻮ او اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ووﻳﻞ ﺷﻮل‪.‬‬

‫ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ اﺗﻮ ﺑﺠﻮ ﺗﻪ څﻮ دﻗﻴﻘﯥ ﭘﺎﺗﻪ وې ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺧﻨﺪاﻧﻪ او‬

‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺗﻮګﻪ زﻣﻮﻧږ د ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره راﻏﻰ ‪ ،‬ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﯥ د وراﻳﻪ ﭘﺮاﻧﺴﺘﻲ او ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ‬

‫ﻣﻮﻧږﺳﺮه روﻏﺒړ وﻛړ ‪ .‬ﻣﺎ ورﺗﻪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻮر ﻣﻠګﺮي ور وﭘﻴﮋﻧﺪل ‪ .‬ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺳﺮه د‬ ‫ﻫﻐﻪ د دﻓﺘﺮ د رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﻋﻤﺮ داودزئ او د اﻣﻨﻴﺖ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن ﻫﻢ ﻣﻠګﺮي ول‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎده ﻛړم ﭼﯥ د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﺳﺮه زﻣﺎ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮي ډﻳﺮه ﺳﺎﺑﻘﻪ درﻟﻮده ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ د روﺳﺎﻧﻮ د‬

‫ﺳﺮو ﻟښﻜﺮو د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف د ﺟﻬﺎد ﭘﻪ ډګﺮ ﻛﯥ د ﺟﺒﻬﻪ ء ﻧﺠﺎت ﻣﻠﻲ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻀﺮت ﺻﺒﻌﺖ‬

‫‪35‬‬

‫اﷲ ﻣﺠﺪدي دﺧﺎﺻﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ څﺨﻪ و ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻣﻮرو ﻛﯥ ﺑﻪ ﺗﻞ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﻛﻴﺪو‪ .‬ددې ﺗﺮ څﻨګ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د اوه ګﻮﻧﻲ اﺗﺤﺎد ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ ﻫﻐﻪ‬

‫وﺧﺖ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د اﺗﺤﺎد دوراﻧﻲ رﺋﻴﺲ و ﻧﻮ زه ﻳﯥ د‬

‫اﺗﺤﺎد د ﺳﻜﺮﺗﺮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻫﻠﺘﻪ و ګﻮﻣﺎرﻟﻢ ‪ .‬ﻣﺎ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﺎروﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ د اﺗﺤﺎد دﺳﻜﺮﺗﺮﻳﺖ دﻧﺪه‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻪ ﻣﺦ ﺑﻮﺗﻠﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي‬

‫ﻫﻢ د اﺗﺤﺎد د ﺳﻜﺮﺗﺮﻳﺖ ﺳﺮه د ﺧﭙﻞ ګﻮﻧﺪ ﻟﻪ اړﺧﻪ‬

‫ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوﻳﻪ و‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﻣﺤﺘﺮ م ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزى د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﭼﺎرو ﭘﻪ وزارت ﻛﯥ د ﻣﻌﺎون ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻮ زه ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻋﻈﻤﻰ ﺻﺪارت د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ‬

‫د دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ او ﻫﻢ د ﻋﻈﻤﻰ ﺻﺪارت وﻳﺎﻧﺪ وم ‪ ،‬او د ﺷﭙﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻋﻈﻤﻰ ﺻﺪارت ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﻴﺪم‪.‬‬

‫ﻧﻮ د ﻣﺎزدﻳګﺮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺤﺘﺮم ﻛﺮزى وﺧﺖ ﻧﺎ وﺧﺖ ﻫﻠﺘﻪ راﺗﻪ او ډﻳﺮ وﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﻮ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ روان‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ او ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮﻧﻮرو ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪......‬‬

‫‪.....‬ﻫﻤﺪا راز دﻣﺤﺘﺮم وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻼر ﺷﻬﻴﺪ ﺳﻨﺎﺗﻮر ﻋﺒﺪاﻻﺣﺪ ﻛﺮزي ‪ ،‬ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﻮﻳټﻪ ﻛﯥ د‬

‫ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﺷﻬﺎدت ورﺳﻴﺪ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻣﻬﻤﻮ ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛﯥ را ګډ و ‪ ،‬او ﻏﻮښﺘﻞ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻠﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻟﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى‬ ‫ﻛﺎر وﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺗﻪ ﺑﻪ داﺳﯥ ﻣﻨﺎﺳﺒﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻴﺪه اوﻫﻐﻪ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﺎرو د ﺗﻜﻤﻴﻞ دﻣﺨﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ‬

‫ووﻳﺴﺖ ‪.......‬‬

‫د ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ او روﻏﺒړ او ﭘﻪ وﻻړه د ﺳﺘړى ﻣﺸﻲ ﺧﻮاره ﻣﺸﻲ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د ﻳﻮې‬

‫ﺑﻠﯥ ﺧﺎﺻﯥ ﺧﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﻟﻮر د ﺗﻠﻠﻮ ﺑﻠﻨﻪ راﻛړه ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣﺨﻜﯥ او ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﻫﻐﻪ ﺧﻮﻧﯥ ﺗﻪ وﻻړو‪ ،‬ﻳﻮ‬

‫ﻟﻮى او ﺳﺘﺮ ﻣﻴﺰ ﭘﺮوت و ﭼﯥ ﻛﻴﺪى ﺷﻲ ﭘﻨځﻮس ﻳﺎ ﺷﭙﻴﺘﻪ ﻛﺴﺎن ﭘﺮې ﭘﻪ ﻳﻮه وﺧﺖ ﻛﯥ ځﺎى ﺷﻲ ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ‬

‫ددې ﻣﻴﺰ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺳﺮ ﻛﯥ ﻛﻴﻨﺎﺳﺘﻮ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻧﺎﺳﺘﻪ ﻛﯥ د ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻪ ﻋﻼوه زﻣﻮﻧږ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ‬

‫ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎﻧﻮ ﻫﺮ ﻳﻮ ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي او ډاﻛﺘﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﻫﻢ ﺷﺘﻮن درﻟﻮد ‪.‬‬

‫د ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻴﻲ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮﻳﻮ وروﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮ ﭘﻪ اړوﻧﺪو ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪې ‪ ،‬دﺳﻬﺎر دﭼﺎى او‬

‫ﻧﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ ‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻣﻴﺰ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮې وه ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﭘﻴﻞ وﻛړ‪.‬‬

‫د ﺳﻬﺎر ﻧﺎﺷﺘﻪ ډﻳﺮه ﺳﺎده او ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ وه‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻧﺎﺷﺘﻪ ﻛﯥ ‪ ،‬د ﺗﻮر اوﺷﻴﻦ ﭼﺎى ﻧﻪ ﻋﻼوه ‪ ،‬ﻟږ څﻪ ﺷﻬﺪ‪،‬‬

‫ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻛﻮﭼﻨﻴﻮ ګﻴﻼﺳﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﻣﻴﻮې دوه ډوﻟﻪ اوﺑﻪ ‪ ،‬او څﻮ ټﻮټﯥ وﭼﻪ ډوډۍ او ‪ ...‬ﻣﻮﺟﻮده وه ‪.‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ دا ﻏﻮﻧډه ﻛﺎري ﻏﻮﻧډه وه ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﺨﭙﻠﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ او د ﻏﻮﻧډې څﻮ ﻧﻮرو ﻛﺴﺎﻧﻮ د‬

‫ﭼﺎﻳﻮ ﭘﻪ ﭘﻴﺎﻟﻮ ﻻس واﻫﻪ او زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﻣﻠګﺮو ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭼﺎى را ﻧﻪ ﻫﻢ څﻮ‬

‫ځﻠﻪ ﺳﻮړ ﺷﻮ ‪ .‬وروﺳﺘﻪ ﻣﻮ ﺑﻴﺎ د ﻫﻐﯥ ﻧﺎﺷﺘﯥ ﻧﻪ ﻟږ څﻪ ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه ﺧﻮ ﺑﺎور وﻛړئ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻓﻘﻴﺮ‬ ‫ﻫﻴﻮاد د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ دا ﺳﻬﺎرﻧﻰ ﻣﺎﺗﻪ د ﻫﺮ ﻫﻐﻪ څﺮﺑﻦ ﺧﻮراك څﺨﻪ ډﻳﺮ ﻏﻮره ښﻜﺎره ﺷﻮ ﭼﯥ ډﻳﺮه‬

‫ﻛﻤﻪ ﺳﻠﻤﻪ ﺑډاﻳﺎن ﺗﺮې ګټﻪ اﺧﻠﻲ او زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ وګړي ﻳﯥ د ﻧﻪ درﻟﻮدﻟﻮ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ د ﻟﻮږې ﻣﺮي ‪.‬‬

‫ﻣﺎ دوﻟﺴﻤﺸﺮ د څﻨګ د ﻳﻮه ﻣﻠګﺮې څﺨﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ وﭘﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دا زﻣﻮﻧږ ﻗﺴﻤﺖ داﺳﯥ دې ﻛﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻞ‬ ‫ﻫﻤﺪا ډول ډوډۍ ﺧﻮرئ‪ ،‬ﻫﻐﻪ راﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ اﺳﺘﺎد‪ :‬دا ﺧﻮ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻟﻪ ﺑﺮﻛﺘﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻳﻮ دوه ﻗﻠﻤﻪ‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﻛړل او ﻛﻪ ﻧﻪ زﻣﻮﻧږ ﭼﺎى ډﻳﺮ ﺳﺎده وي‪ ،‬ﻣﺎ وﻳﻞ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې رﻳښﺘﻴﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺳﺎدګﻲ د ﻫﻴﻮاد‬

‫ټﻮل ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ او ﺷﺘﻤﻦ ﺧﭙﻠﻪ ﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ اﻣﻮرو ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻛړل ﺷﻲ او اﺿﺎﻓﻲ ﻣﺼﺎرف ﺧﭙﻠﻮ‬

‫‪36‬‬

‫ﻣﺤﺘﺎﺟﻮ ﺑﺎﻧﺪې ووﻳﺸﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﺷﻚ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺑﻪ دا اوﺳﻨﯥ ﻛﺮﻏﻴړن ﻏﺮﺑﺖ ﻛﻪ‬

‫ﭘﻮره ﻧﻪ وي ﻧﻮ ﻟږ ﺗﺮﻟږه ﺧﻮ ﺑﻪ راﻛﻢ ﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﺘﻪ ووﻳﻞ ﺷﻮل ‪،‬ﭘﻪ دې ورځ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي او زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د ورﻏﻠﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﭘﻪ‬ ‫ﺧﺒﺮو ﻛﯥ زﻣﻮﻧږد ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮڅﻨګ ﻣﺤﺘﺮم ډاګﺘﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي او ﻣﺤﺘﺮم ډاګﺘﺮ ﺳﺎﭘﻰ ﻫﻢ ﻧﺎﺳﺖ وو ‪.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د ټﻴﻢ څﺨﻪ دﻫﻐﻪ د دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻋﻤﺮ داودزى او د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ د اﻣﻨﻴﺖ د‬

‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﻌﺎون ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺠﻨﻴﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ګډون درﻟﻮد‪.‬‬

‫د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﭘﻴﻼﻣﻪ ﻛﯥ د ﻳﻮې ﻟﻨډې او ﻣﺨﺘﺼﺮې ﻣﻘﺪﻣﯥ وروﺳﺘﻪ ﻣﻮﻧږ ﻫﻐﻪ ) ‪ 15‬ﻣﺎده ې( ﭘﺮوګﺮام ﭼﯥ د‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮ م ﺣﻜﻤﺘﻴﺎرﺻﻴﺐ ﻟﻪ اړﺧﻪ او د ﺣﺰب د اﺟﺮاﺋﻴﻪ ﺷﻮرى د ﺗﺼﻮﻳﺐ وروﺳﺘﻪ ﻣﻮﻧږ‬ ‫ﺗﻪ راﻛړل ﺷﻮى و د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺗﺮ ﻣﺦ ﻛﻴښﻮد او د ﻫﻐﯥ ﭘﺮوګﺮام ﭘﻪ اړه ﻣﻮ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬

‫ورﻛړل ‪ .‬ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘﺮوګﺮام ﭘﻪ اړه ﻣﺨﺘﻪ څﺮګﻨﺪوﻧﻪ ﺷﻮې ده‪ ،‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺗﻪ ﻣﻮ ډاډ ورﻛړ‬

‫ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ دﻏﻮ ﻧﻘﺎﻃﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﭼﯥ د ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮي‬ ‫ژﻣﻨﻪ وﺷﻲ او ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ د ﻣﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻳﻮ ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻴﺜﺎق‬

‫ﻛﯥ ﻳﯥ ﻳﺎدوﻧﻪ ﺷﻮې ﺗﻮاﻓﻖ ﺻﻮرت و ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﯥ ﺣﺎﺿﺮ دى ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د‬

‫ګډون ﭘﺮځﺎى د ﻫﻤﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﺧﭙﻠﻮ ژﻣﻨﻮ ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﻛﺎر وﻛړي او د ﻫﻤﺪې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ ﻟﻪ ﻻرې‬

‫ﭘﻪ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي وﺧﺖ ﭘﻪ ټﻮل ټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﯥ څﺮګﻨﺪه ﻛړه ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ‬

‫د اﻗﺘﺪار او واك د ګډون ﻟﻪ ﭘﺎره او ﻳﺎ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﯥ څﺨﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻛﻮم ﻣﻘﺎم اوځﺎى د‬

‫ﻏﻮښﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ﻳﻮ راﻏﻠﻲ ﺑﻠﻜﯥ ﻏﻮاړو ټﻮل وﻟﺲ ﭘﻪ دﻏﺴﯥ ﻳﻮې ژﻣﻨﯥ ﻛﯥ ﺳﺮه را و ﻧﻐﺎړو‪ ،‬او دا ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس د وﻟﺲ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﻏﺎړه ﻟﺮئ د وﻳﺎړ وړ وګﺮځﻲ ﭼﯥ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ داﺳﯥ‬

‫ﺗﻮګﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻻﺳﻮ څﺨﻪ ووﻳﺴﺘﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ اوﺳﻨﻲ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﺑﻨﺴټﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړ ﻧﻪ ﺷﻲ او‬

‫واﻛﻤﻨﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﺮﺗﻪ وﻟﺲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻻس ورﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻣﻮ دا ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﺮﺗﻪ‬

‫ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﻧﻈﺎم ﻛﯥ ګډون و ﻧﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ اﺋﺘﻼﻓﻲ ﻧﻈﺎم ﺑﺎور ﻧﻪ ﻟﺮي او اﺋﺘﻼﻓﻲ ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻪ ﺗﻞ د‬ ‫ﺷﺨړو ﺳﺒﺐ ګﺮځﻴﺪﻟﻰ دى ‪ .‬ﺣﺰب ﭘﺨﻮا ﻫﻢ او اوس ﻫﻢ ﻏﻮاړي د وﻟﺲ ﻗﻴﺎدت د وﻟﺲ د راﻳﯥ او ووټ‬

‫ﺗﻪ د درﻧښﺖ ﭘﻪ اﺳﺎس و ټﺎﻛﻞ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﭘﻮره اﺧﻼص ﺳﺮه د ﻃﺮﺣﯥ د ﺗﻔﺼﻴﻞ ورﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻣﺎﺧﺒﺮو ﺗﻪ ﻏﻮږ ﻧﻴﻮﻟﯥ و‪ ،‬ددې‬

‫وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ ﻧﻮرو ﻣﻠګﺮو ﺗﻪ ﻣﺦ ﻛړ ﭼﯥ ﻛﻪ ﻫﻐﻮى څﻪ وﻳﻞ ﻏﻮاړي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ ورﺗﻪ ﻣﺤﻤﺪ‬

‫داود ﻋﺎﺑﺪي ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ځﻨډه ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﻮازې او ﻳﻮازې اﺳﺘﻘﻼل ﻏﻮاړو ‪...‬ﻫﻐﻪ ﻧﻮره ﺧﺒﺮه اوږده ﻧﻪ‬

‫ﻛړه‪،‬ﺧﻮ ﻏﻮښﺘﻞ ﻳﻰ دﻏﻮﻧډې دﺧﺒﺮو ﻟﻨډﻳﺰ وﻟﻴﻜﻲ ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﻳﻰ وﻏﻮښﺖ او وﻳﻰ وﻳﻞ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻗﻠﻤﻮﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ د‬

‫اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺴﺎﻧﻮ اﺧﺴﺘﻲ دي ‪ ،‬وﻟﺴﻤﺸﺮﻛﺮزې ددې ﺧﺒﺮې ﭘﻪ اورﻳﺪو ﺳﺮه ﻟږڅﻪ ﺧﻮاﺑﺪې ﺷﻮ او دﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻟﻮرې ﺗﻪ ﻳﻰ وﻛﺘﻞ ﭼﯥ وﻟﯥ داﺳﯥ ﭘﻴښ ﺷﻮي ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﺎ ﻳﻰ ﺧﺒﺮه ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛړه او وﻳﻰ وﻳﻞ ﭼﯥ اﻣﻨﻴﺘﯥ‬ ‫ﺳﺘﻮﻧﺰې ډﻳﺮې دې او دا ﻛﺎر ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د ﻣﻴﻠﻤﻨﻮﺳﺮه ﻫﻢ ﻛﻴږي ‪ .‬ﺑﻴﺎ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺮﻳﻢ اﻣﻴﻦ د ﻫﻴﺌﺖ د‬

‫‪37‬‬

‫راﺗﻠﻠﻮ او دا ﭼﯥ څﻪ ډول ﻳﯥ د ډاﻛﺘﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ وﻧﻴﻮﻟﯥ ﺗﺮ څﻮ ددې ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛﺘﻨﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړي‪ ،‬ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ څﺮګﻨﺪوﻧﻪ وﻛړه ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ووﻳﻞ ‪ :‬ﻣﺎ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻪ اړﺧﻪ راﻟﻴږل ﺷﻮې دﻏﻪ ) ‪ 15‬ﻓﻘﺮه ﻳﻰ ( ﻃﺮﺣﻪ ﻛﺘﻠﯥ ‪ ،‬او‬

‫ﻫﻤﺪا راز را ﺗﻪ زﻣﺎ ددﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ داودزي ﺳﺘﺎﺳﯥ ﺳﺮه د ﻛﺘﻠﻮ او د ﻫﻐﯥ ﻛﺘﻨﻮ ﻟﻨډﻳﺰ ﺑﻴﺎن ﻛړى‬ ‫دى ‪ .‬ﻣﻮﻧږ د ﻃﺮﺣﯥ د ډﻳﺮو ﻣﻮادو ﺳﺮه ﺳﺘﻮﻧﺰه ﻧﻪ ﻟﺮو‪ ،‬ﻳﻮ څﻮ ﻣﺎدې دي ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺤﺚ ﭘﺮې وﺷﻲ ‪.‬‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ درﻧښﺖ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ وﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ﻛﻪ اﺟﺎزه ورﻛړو دا ﺧﺒﺮه د ﺧﭙﻠﻮ ﻳﻮڅﻮ‬

‫ﻛﺴﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﻫﻢ را ګډه ﻛړي‪ .‬ﻣﻮﻧږ ورﺳﺮه ﭘﻪ دې ﺧﺒﺮه ﺗﻮاﻓﻖ وﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ ورﺗﻪ ﻣﻮ ووﻳﻞ ﭼﯥ دداﺳﯥ‬ ‫ﺧﻠﻜﻮ څﺨﻪ دې ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ډه ډه وﺷﻲ ﭼﯥ ددې ﻃﺮﺣﯥ د ﺗﺨﺮﻳﺒﻮﻟﻮ ﻫڅﯥ ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ داﺧﺒﺮه ډﻳﺮه و‬

‫ﻧﻪ څﻴړﻟﻪ اوﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻫﺪف ﺑﻪ ددې ډول ﺧﻠﻜﻮ څﺨﻪ څﻮك وي‪ ،‬ﺧﻮ داﺳﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪه‬

‫ﭼﯥ ﻫﻐﻪ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻣﻄﻠﺐ ښﻪ ﭘﻮه ﺷﻮى و ‪.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د ﺧﺒﺮو ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ډاګﺘﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻣﺠﺪدي او ډاﻛﺘﺮ ﺳﺎﭘﻲ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ د ﺳﻮﻟﯥ او‬

‫اﻣﻦ د راوﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺒﺮې وﻛړې‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي زﻣﻮﻧږ څﺨﻪ ﻫﻴﻠﻪ وﻛړه ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ د څﻪ وﺧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ دې‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺑﺤﺚ اوڅﻴړﻧﻪ ﺷﻲ ‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﻫﻢ ورﺳﺮه ﻣﻮاﻓﻘﻪ وﻛړه ‪ ،‬او ﺧﭙﻞ د اوﺳﻴﺪو د ځﺎى‬ ‫او ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ ځﺎن او د ﻫﻴﺌﺖ د اﻣﻨﻴﺖ د ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ ﺧﺒﺮه ﻣﻮ ورﺳﺮه را ﻳﺎده ﻛړه ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ دﺧﭙﻞ‬

‫دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ ﺗﻪ ﭘﻪ دې اړه ﻻرښﻮوﻧﻪ وﻛړه ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ﭘﻪ دې ﺧﺒﺮه وﻛړه ﭼﯥ ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ و ﺗﻮاﻧﻴږو او زﻣﻴﻨﻪ راﺗﻪ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮه ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻴﻮاد د ﻣﻬﻤﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ او ﻛﺎرﻛﻮﻧﻜﻮﺳﺮه ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛﺘﻨﯥ وﻛړو ‪.‬‬

‫ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﭘﻪ دې اړه ﻧﻪ ﻳﻮازې ﻣﻮاﻓﻘﻪ وﻛړه ﺑﻠﻜﯥ دﻟﭽﺴﭙﻲ ﻳﯥ ﻫﻢ وښﻮدﻟﻪ او ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ‬

‫ووﻳﻞ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي ‪.‬‬

‫دا ﻏﻮﻧډه ﭘﻪ ډﻳﺮه ښﻪ او ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪه ‪ ،‬او ﺑﻴﺎ ټﻮل د ﻏﻮﻧډې د ځﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮون را ووﺗﻠﻮ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ د ﻏﻮﻧډې د ځﺎﻳﻪ د راوﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ‪ ،‬داﺳﯥ ﺑﺮﻳښﻴﺪﻟﻪ ﭼﯥ د وزﻳﺮاﻧﻮ د ﺷﻮرا د ﻏﻮﻧډې وﺧﺖ و‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وزﻳﺮان وﻻړ و‪ ،‬د ټﻮﻟﻮ وﻻړو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ روﻏﺒړ وﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ زه ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻪ وم ﭼﯥ‬

‫ﺗﺮ ﺷﺎ ﻣﯥ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮ ښﺎﻏﻠﻰ اﺗﻤﺮ وﻻړ دى‪ (7) ،‬ﻫﻐﻪ زﻣﺎ ﭘﺮ اوږه ﻻس ﻛﻴښﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ور وﻛﺘﻞ‬

‫ﭼﯥ اﻣﺴﺎ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ده او ﺧﺎﻧﺪي‪ ،‬راﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ زه دې ﻟﻜﻪ ﭼﯥ و ﻧﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺎ اوﺗﺎ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ ډﻳﺮ ﻟﻴﺪﻟﻲ ﻛﺘﻠﻲ و‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮ ښﺎﻏﻠﻰ اﺗﻤﺮ ﭘﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰون ډﻳﺮ ﻛﺘﻠﯥ و‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻣﯥ ورﺳﺮه‬

‫د روﻏﺒړ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻس ور واږود ﻛړ ‪ .‬ﻫﻐﻪ راﺗﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻣﻘﺪﻣﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪ :‬اﺳﺘﺎده ‪ :‬ﻫﺮ څﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ راوړي‬ ‫دي‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻣﻮ وﻻړ ﻳﻢ ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺮې ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ ﻣﻨﻨﻪ وﻛړه‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى او زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ‬

‫ﻣﻠګﺮي ټﻮل ﺑﻴﺮون را ووﺗﻮ ﻧﻮ ښﺎﻏﻠﻰ ﻛﺮزى د وزﻳﺮاﻧﻮ د ﺷﻮرا ﻏﻮﻧډې ﺗﻪ وﻻړ اوﻣﻮﻧږ ﺑﻴﺮون راووﺗﻮ او‬ ‫ﻫﻠﺘﻪ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﭼﻤﻦ ﭘﺮ ﻏﺎړه و درﻳﺪو ‪.‬‬

‫ﻫﻤﻠﺘﻪ وﻻړ و او ﭘﻪ څﻪ ﺧﺒﺮه ﻣﻮ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ دوﻳﻢ ﻣﻌﺎون ښﺎﻏﻠﻰ ﻛﺮﻳﻢ ﺧﻠﻴﻠﻲ راﻏﻰ ‪.‬‬

‫د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮﻳﻢ ﺧﻠﻴﻠﻲ ﺳﺮه زﻣﺎ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮي ان د ﺟﻬﺎد د ﭘﻴﻼﻣﯥ څﺨﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ وﺷﻮه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻣﺮﺣﻮم‬

‫ﻣﺰاري ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى دﻛﺎﺑﻠﻪ راﻏﻰ او ﺑﻴﺎ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﭘﻴښﻮرﻛﯥ ﭘﻪ ﻻﻫﻮرۍ دروازې ﻛﯥ دﺣﺰب ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻮن‬

‫ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ ﻣﻴﻠﻤﻪ و ‪ .‬دوې دواړه ﻧﮋدې ﻳﻮه ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮل او ﺑﻴﺎ اﻳﺮان ﺗﻪ وﻻړل ‪ .‬دﻫﻐﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ‬

‫‪38‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ داﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﺷﻮ او ﭘﻪ ) ‪ 1992‬وﻣﻮ( ﻛﻠﻨﻮ ﻛﯥ د ﺣﺰب وﺣﺪت ‪ ،‬ﺷﻮراى ﻧﻈﺎر او‬

‫اﺗﺤﺎد اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺟﻨګﻮﻧﻪ و ﻧښﺘﻞ او ﺑﻴﺎ ﺣﺰب وﺣﺪت ﺧﭙﻞ ﻟﻮرى ﺑﺪل ﻛړ او د ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮه د ﻫﻤﺎﻫﻨګۍ د ﺷﻮرا ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﺎﻏﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻣﻮﻧږ ښﺎﻏﻠﻰ ﺧﻠﻴﻠﻲ‬

‫ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ د ﺗﻮرﺧﻢ ﻟﻪ ﻻرې رﺳﺎوه‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ دښﺎﻏﻠﻲ ﺧﻠﻴﻠﻲ او د ﻫﻐﻪ د‬

‫ډﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﻨګﺮﻫﺎره او ﻟﻐﻤﺎﻧﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪل ډﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ و‪ .‬ﻧﻮ ځﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د ﺣﺰب د اﻣﻴﺮ ﻟﻪ اړﺧﻪ‬

‫ﺳﭙﺎرښﺘﻨﻪ ﻛﻴﺪه ﭼﯥ ښﺎﻏﻠﻰ ﺧﻠﻴﻠﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﺪرګﻪ ﻛړم اوﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ور رﺳﻮم ‪ .‬زﻣﺎ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‬

‫زﻣﺎ ډرﻳﻮر د ﭘﻐﻤﺎن اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻰ او ډﻳﺮ ﺗﻜړه او ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﺧﻠﻴﻠﻲ‬ ‫ﺻﻴﺐ ﺗﻪ ﻛﻮم زﻳﺎن و ﻧﻪ رﺳﻴږي او ﺧﻠﻴﻠﻲ ﺻﻴﺐ ﺑﻪ ﻫﻢ ورﺗﻪ وﻳﻞ ﭼﯥ ګﻮره ﺻﻔﻲ اﷲ ﺟﺎﻧﻪ ﭼﯥ ﻣﻮټﺮ ﺑﯥ‬

‫ځﺎﻳﻪ و ﻧﻪ دروې ‪.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ دوﻳﻢ ﻣﻌﺎون ﻛﺮﻳﻢ ﺧﻠﻴﻠﻲ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻛﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻫﻠﺘﻪ را وګﺮزﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻪ راﻏﻰ ډﻳﺮ ښﻪ روﻏﺒړ‬

‫ﻳﯥ وﻛړ اوﺑﻴﺎ دوﻟﺘﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ د اﺳﺘﺎد او ﻣﻠګﺮي ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻳﯥ ورﺗﻪ د ﻛﺘﻠﻮ وﺧﺖ ﺑﺮاﺑﺮ‬ ‫ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻣﻮﻧږ د ښﺎﻏﻠﻲ ﺧﻠﻴﻠﻲ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ وﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﺘﻼى ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻧﺎروﻏۍ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ ﻟﻨﺪن ﺗﻪ‬ ‫ﺗﻠﻠﻰ و ‪.‬‬

‫د ﻗﺼﺮ ﻧﻪ د راوﺗﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺣﺎﻣﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ دﻓﺘﺮ ﻛﺎرﻛﻮﻧﻜﻰ دې ‪ ،‬راﻏﻰ او‬ ‫د ﺳﻼم ﻋﻠﻴﻚ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ د ﻟﻴﺪﻧﯥ ﭘﻪ اړه و ﭘﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﺧﻮ څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې اﺟﺎزه‬

‫ﻧﻪ وه ﭼﯥ ﭘﻪ دې اړه ﺧﺒﺮې وﻛړو‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻣﻮ ورﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ښﻪ ﺑﻪ دا وي ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ دﻓﺘﺮه ﭘﻪ‬ ‫دې اړه وﭘﻮښﺘﯥ ‪.‬‬

‫د ﻟﻴﺪﻟﻮ ﻛﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﺌﺖ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻫﻮټﻞ ﺗﻪ راﺳﺘﻮن ﺷﻮ او ﺑﻴﺎ ﻣﻮ ﻫﻠﺘﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو او د ﻫﻐﯥ د‬ ‫ﭘﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ اړه ارزﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﻞ ﻛړه ‪ .‬او د راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﻣﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺑﺤﺚ وﻛړ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه دﺑﺤﺚ وروﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻟﻪ اړﺧﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ وﺷﻮ ﭼﯥ دا ﻫﻴﺌﺖ دې د څﻪ‬

‫وﺧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ واوﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ دې اړه د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړو اوﺑﻴﺎ ﻳﯥ دﻫﻴﺌﺖ‬

‫ﺳﺮه ﺑﺤﺚ ﻛړو‪ ،‬ﻫﻐﻪ د ﻫﻴﺌﺖ ﻏړو ﺗﻪ دا ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ دوى دې ﭘﻪ دﻏﻪ ﻓﺎرﻏﻪ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﻧﻮرو اړوﻧﺪو‬

‫ﺧﻮاو ﺳﺮه ﻫﻢ ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ وﻛړي ‪.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه ﻣﻮﻧږ دوه ځﻠﻪ وﻛﺘﻞ‪ ،‬ﭘﻪ دوﻳﻢ ځﻞ ﻛﺘﻨﻪ ﻛﯥ داﺳﺘﺎد ﻋﻠﻲ اﻧﺼﺎري څﺨﻪ ﭘﺮﺗﻪ ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ د‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻮرو ټﻮﻟﻮ ﻏړو ګډون درﻟﻮد‪ .‬ښﺎﻏﻠﯥ ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ ﻫﻼل او ښﺎﻏﻠﯥ ﻏﻴﺮت ﺑﻬﻴﺮ ﻫﻢ د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه را‬

‫ﻳﻮځﺎى ﺷﻮي وو‪ .‬دا ځﻞ ﻛﺘﻨﻪ ﻣﻮ ﻫﻢ ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻣﺎڼۍ ﻛﯥ وه‪ ،‬ﺧﻮ دا ځﻞ دا ﻛﺘﻨﻪ د ﻏﺮﻣﯥ د‬

‫ډوډۍ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺗﻴﺐ ﺷﻮې وه‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﺧﺒﺮ راﻛړل ﺷﻮې و ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﺎﺳﭙﻴښﻴﻦ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﺠﻪ ﻫﻠﺘﻪ‬

‫ﻣﺎڼۍ ﺗﻪ د ﺗﻠﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻴﺎر اوﺳﻮ‪ ،‬د ﻣﺎﺳﭙﻴښﻴﻦ ﭘﺎو ﻛﻢ ﻳﻮه وه ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻫﻠﺘﻪ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ د ﻗﺼﺮ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻪ ور ورﺳﻴﺪو‪ ،‬ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑﺠﻪ د ﻣﺎﺳﭙﻴښﻴﻦ ﻟﻤﻮﻧځ ﻛﻴﺪه‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺳﻨﺖ وﻛړل‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻮو ﺗﺮ څﻮ ﻳﻮه‬

‫ﺑﺠﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې وﺧﺖ ﻛﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﻫﻢ ﺟﻮﻣﺎت ﺗﻪ راﻏﻰ‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﻳﯥ ادا ﻛړل‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه‬

‫ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻣﻴﻨﻪ روﻏﺒړ وﻛړ او ﺑﻴﺎ د ﺟﻤﻌﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻜﺒﻴﺮ ووﻳﻞ ﺷﻮ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﻫﻢ ﺗﺮ څﻨګ و درﻳﺪو او ﻟﻤﻮﻧځ‬

‫ﻣﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ګډه ادا ﻛړ‪ .‬د ﻟﻤﺎﻧځﻪ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى دﻛﺘﻠﻮ ﺧﻮﻧﯥ ﺗﻪ ﻳﻮړو‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ د رﺳﻴﺪو ﺳﺮه‬

‫‪39‬‬

‫ﺳﻢ د ﻣﺆﻇﻔﻴﻨﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﻏﺮﻣﯥ ډوډۍ ﭘﻪ ﻣﻴﺰ ﻛﻴښﻮول ﺷﻮه‪ ،‬ﺧﻮ زﻣﻮﻧږ دا ډوډۍ ﻫﻢ ﻛﺎري وه ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﻫﻢ ډوډۍ ﺧﻮړﻟﯥ وى اوﻫﻢ ﻣﻮد وﺧﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺒﺮه ﻛړې واى‪ ،‬د ﻏﺮﻣﯥ ډوډۍ ﻟﻜﻪ د‬

‫ﻫﻤﺎﻏﻪ ﺳﺒﺎﻧﺎري ﭘﻪ څﻴﺮ ډﻳﺮه ﺳﺎده وه‪ ،‬د وﭼﯥ ډوډۍ ﺗﺮ څﻨګ ﻟږ څﻪ ﺗﺮﻛﺎري ‪ ،‬ورﻳﺠﯥ اوﺳﻼت وو‪،‬‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﺎرﻛﻮﻧﻜﻮ څﺨﻪ د ﻏﻮښﯥ ﭘﻪ اړه و ﭘﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻮوﻧﻜﻮ ورﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺑﻠﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻧﻨﯥ ﭘﺮوګﺮام ﻛﯥ ﻏﻮښﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻣﺦ ﻛړ او وﻳﯥ وﻳﻞ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ اوﻧۍ ﻛﯥ دوه ورځﯥ‬ ‫ﻏﻮښﻪ ﻧﻪ ﻟﺮو‪ ،‬ﺧﻮ ښﻪ و ﭼﯥ ﻧﻦ ﭘﺮوګﺮام ﻛﯥ ﻏﻮښﻪ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ټﻮﻟﻮ ډوډۍ وﺧﻮړه‪ ،‬ﻳﻮ ﻳﻮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﻮﺑﺖ‬

‫ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ ‪ .‬ﺧﻮﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴږم ﭼﯥ دا ډول ﻏﺬا ﺑﻪ ﻳﻮازې ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د ښﻮوﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻴﺎرﻳﺪه او ﻛﻪ رښﺘﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻋﺎدي ﭘﺮوګﺮام وو‪.‬‬

‫د ﻏﺮﻣﯥ د ډوډۍ او ﺑﻴﺎ ﻳﻮې ﭘﻴﺎﻟﯥ ﭼﺎى ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﺧﺒﺮې ان ﺗﺮ درې ﺑﺠﻮ ﭘﻮرې و ﻏﺰﻳﺪې ‪ ،‬د ژﻏﻮرﻧﯥ د‬

‫ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ﻳﻮه ﻳﻮه ﺑﻨﺪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺧﺒﺮې وﺷﻮې‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﭘﺮې وﺷﻮ‪ ،‬ددې ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﭼﯥ ﺗﻮاﻓﻖ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد و ﻫﻐﻪ را ووﻳﺴﺘﻞ ﺷﻮې ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ اﺧﺘﻼف و او ﻳﺎ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺗﺮﻣﻴﻢ او‬

‫زﻳﺎدښﺖ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻛﺘﻞ ﻛﻴﺪه ﻫﻐﻪ ﻫﻢ را ووﻳﺴﺘﻞ ﺷﻮې‪.‬‬

‫دﺑﺤﺚ ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﯥ ﻣﻮ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي څﺨﻪ د وﺧﺖ ﭘﻪ اړه و ﭘﻮښﺘﻞ‪ ،‬وﻳﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﺳﺮه‬

‫ﻛﻴﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ وروﺳﺘﻪ ﻧﻮرو ﻟﻴﺪﻧﻮ ﺗﻪ دوام ورﻛﻮم ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﺮﺻﻮرت دا ﻏﻮﻧډه ﭘﻪ ډﻳﺮه ښﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪه‪،‬‬

‫دوﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي وړاﻧﺪﻳﺰ دا و ﭼﯥ د دوﻟﺖ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﻪ ﺑﺎﻧﺪې د ﺑﺤﺚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن و‬

‫ټﺂﻛﻞ ﺷﻲ‪ ،‬او ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻫﻴﺌﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ و اوﺳﻴږي‪ ،‬ﺧﻮ د ﻫﻴﺌﺖ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ددې ﻧﻪ زﻳﺎت و ځﻨډﻳږي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﺧﺒﺮو ﻟﻮﻣړى دور ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي او د ﻫﻐﻪ د دﻓﺘﺮ ﻣﺴﺆل د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﺑﻴﺮون را ووﺗﻞ‪ ،‬د دروازې ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻣﻮ د ﻳﺎد‬

‫ګﺎر ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ څﻮ ﻋﻜﺴﻮﻧﻪ ﭘﻪ ګډه واﺧﺴﺘﻞ‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه د دوﻳﻢ ځﻠﻰ اواﺧﺮي‬ ‫ﺧﺒﺮو وروﺳﺘﻪ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻟﻪ ﻣﺎڼۍ څﺨﻪ ووﺗﻮ‪.‬‬

‫دﺑﺤﺚ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮﻛﯥ دا څﺮګﻨﺪه ﺷﻮه ﭼﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ډﻳﺮه ﺳﺘﺮه اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻣﻮﺿﻮع د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻓﻮځﻮﻧﻮدوﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫دﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻣﺎده وه ‪ ،‬دا ﻫﻐﻪ څﻪ و ﭼﯥ دوﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه ﻳﻰ د ﺗﻮاﻓﻖ ﻟﻪ ﭘﺎره واك ﻧﻪ و‪ .‬ځﻜﻪ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ زﻏﺮده ووﻳﻞ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ وﻟﺮي‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻐﻪ‬

‫ځﺎﻳﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛړل ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻓﻮځﻰ ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ ﺟﻮړول ﻏﻮاړي ‪ ،‬ﺧﻮ دا ﻫﻐﻪ‬

‫ﺧﺒﺮه وه ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻰ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ورﺳﺮه ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺗﻮګﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮﻟﯥ ‪ .‬دﻣﻠﯥ ﻧﺠﺎت د ﻣﻴﺜﺎق ﻧﻮرې‬

‫ﻣﺎدې د ﻛﻮرﻧﻲ ﻧﻈﻢ د ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره وې اوﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ دﻟږ څﻪ ﺗﺮﻣﻴﻢ او ﺗﻌﺪﻳﻞ وروﺳﺘﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﻴﺪاې ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ دﻧﮋدې ﻳﻮې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ د زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻋﻠﻤﻲ ﻛړﻳﻮ‬

‫ﺳﺮه ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛﺘﻨﯥ درﻟﻮدې‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟړ ﻛﯥ‪ ،‬د اﺗﺤﺎداﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺘﺎد ﺳﻴﺎف‪ ،‬د ﺟﻤﻌﻴﺖ‬

‫اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬د وﺣﺪت د ﻣﺤﻘﻖ د ډﻟﯥ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﭘﺨﻮاﻧﻲ رﺋﻴﺲ‬

‫ﻣﺤﺘﺮم ډاﻛټﺮ اﺷﺮف ﻏﻨﻲ اﺣﻤﺪزي‪ ،‬د ﻣﻠﻲ ﻣﺤﺎذ د ګﻮﻧﺪ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﭘﻴﺮﺳﻴﺪاﺣﻤﺪ ګﻴﻼﻧﻲ‪ ،‬د وﻟﺴﻲ‬

‫ﺟﺮګﯥ د رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺤﻤﺪﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ دﻟﻮﻣړي ﻣﺮﺳﺘﻴﺎل ﻣﺤﺘﺮم ﻗﺴﻴﻢ ﻓﻬﻴﻢ‪ ،‬د‬

‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ښځﻴﻨﻪ او ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻏړو ‪ ،‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻮرې اړوﻧﺪو ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﻏړو‪ ،‬د وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ د‬

‫‪40‬‬

‫ﺷﻮراګﺎﻧﻮ د ﻏړو‪ ،‬د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮﻧﻮ د اﺳﺘﺎداﻧﻮ او د ﻣﺪﻧﻲ او ټﻮﻟﻨﻴﺰو ﺣﻠﻘﻮ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﺳﺮه د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ‬ ‫دي‪.‬‬

‫ددې ټﻮﻟﻮ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ دا ډاګﻴﺰه ﺷﻮه ﭼﯥ ټﻮل ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ﺳﺨﺖ ﻧﺎﺧﻮاﻟﻲ اوﻧﺎﺧﻮښﻪ دي‪ ،‬او ﻏﻮاړي دا ﻏﻤﻴﺰه ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴږي اوﭘﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭼﯥ ﺷﻮﻧﻲ‬

‫وي د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ټﻮﻟﻨﻴﺰ ځﻮاك ډګﺮ ﺗﻪ را وداﻧګﻲ‪ ،‬ﺧﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ‬

‫اوﺳﻨۍ ﻃﺮﺣﻪ او د دوى ﭘﻪ آﻧﺪوﻧﻮﻛﯥ ﻟږ څﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴﺪه‪ .‬او ﻫﻐﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﻓﻮځﻮﻧﻮ د ﺷﺘﻮن او دﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل ﭘﻪ اړه د ﻫﻐﻮې ګﻮﻧګ درﻳځ و‪.‬‬

‫د ﭘﺎرﻟﻤﺎن رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻏﻮښﺘﻞ ﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ ﻟږ څﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﺷﻲ‪ ،‬او ﺑﻴﺎ دا ﻃﺮﺣﻪ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬

‫ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﻣﻄﺮح ﻛړي او د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ وﺛﻴﻘﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ ﺗﺎﺋﻴﺪ او ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ‬

‫ﻣﺨﻠﺺ ښﻜﺎرﻳﺪه‪ ،‬او دا ﻃﺮﺣﻪ ﻳﯥ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﻳﺎده ﻛړه ‪.‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ وﻛﻴﻼن‬ ‫داﺳﯥ وو ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﻏﻮښﺘﻞ ﭘﻪ دې وﭘﻮﻫﻴږې ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻫﻴﺌﺖ او د دوﻟﺘﻲ ﻛړﻳﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ څﻪ‬

‫روان دي ؟ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﻮه وﻛﻴﻞ ﭘﻪ دې اړه ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻫﻢ وﻛړې ﭼﯥ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن رﺋﻴﺲ ﻣﺤﺘﺮم ﻳﻮﻧﺲ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ورﺗﻪ ځﻮاب وواﻳﻪ ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺎدان دواړه ﻫﻢ ﭘﻪ دې اﻧﺪ و ﭼﯥ ﺣﺎﻻت ﻫﻐﺴﯥ ﭼﯥ اﻧګﻴﺮل ﻛﻴﺪه ﭘﻪ ﻣﺦ ﻧﻪ ځﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻮى وﻳﻞ ﭼﯥ دې‬

‫ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ده ﭼﯥ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺣﻴﺎ ﺷﻲ او دا ﻛﺎر ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺷﻮﻧﻰ دى ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او د دې‬

‫ګﻮﻧﺪ ﻣﺸﺮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ډګﺮ ﺗﻪ راوداﻧګﻲ ‪ .‬زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ ﭼﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې دې اﺳﺘﺎداﻧﻮ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻏﻮرځﻨګ د ﻛړﻳﻮ ﭘﻮرې اړوﻧﺪو ټﻮﻟﻮ ﺧﻮاو ﺧﭙﻞ ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮر ګڼﻞ‪ ،‬واﻛﻤﻨۍ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﯥ وې‪،‬‬

‫واك او اﺧﺘﻴﺎرات ﻳﯥ د ﺑﻞ ﺳﺮه وو‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر و ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﺮه ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ درﻧښﺖ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ ځﺎﻧګړو ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ﻳﯥ د زړه ﻧﻪ ﺧﺪاى ﺧﺒﺮ و‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺗﻮګﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻪ و‪ ،‬وﺿﻌﯥ دردوﻟﻲ وو‪ ،‬ﺧﻮ‬ ‫ددې ﺟﻮګﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ وو ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ځﺎﻧﻮﻧﻪ د اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ واﻗﻊ ﻛړي ‪ .‬د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د ﺣﺰب‬

‫وﺣﺪت ﻣﺸﺮ ښﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻘﻖ د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﻳﻮه ځﺎى ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﻧﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮه دښﻤﻨﻲ‬ ‫ﻟﺮو او ﻧﻪ ﻣﻮ ورﺳﺮه دښﻤﻨﻲ ﻛړې ده‪ ،‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﺳﻮﻟﯥ ﺧﺒﺮو ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ دې ﭘﺮوﺳﻪ‬ ‫ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﺗﺮ څﻨګ وﻻړ ﻳﻮ‪ ،‬ﺧﻮ دا ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ده ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ددې ژوﻧﺪ څﺨﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﻏﺮوﻧﻮ ﺗﻪ ﺷﻮ‪ ،‬دا‬

‫ﺷﻮﻧﯥ ﻧﻪ ده ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﻣﺜﺎل ورﻛړ او وﻳﯥ وﻳﻞ ﭼﯥ ‪ :‬ﻳﻮه ورځﯥ د ﺑﯥ ﺳﻴﻢ ﺗﻴﻠﻔﻮن ﻟﻪ ﻻرې راﺗﻪ ﻳﻮ ﭼﺎ زﻧګ‬

‫وواﻫﻪ‪ ،‬ځﺎن ﻳﯥ را و ﻧﻪ ﭘﻴﮋاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎورڅﺨﻪ وﭘﻮښﺘﻞ ﺧﻮ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻮري درﻧﻪ ﺷﺎﻧﺘﻪ ﺧﻨﺪا وﻛړه ‪ ،‬ﻣﺎ وﭘﻴﮋاﻧﺪ‬

‫ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر دى‪ ،‬ﻧﮋدې څﻠﻮﻳښﺖ دﻗﻴﻘﯥ ﺧﺒﺮې ﻳﯥ راﺳﺮه وﻛړې‪ ،‬ﻣﺎ د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه‬ ‫د ﺧﺒﺮو وروﺳﺘﻪ دا ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺗﻪ ووﻳﻠﻪ ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﺣﻴﺮان و ﭼﯥ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ده ﺗﻪ‬

‫ﺗﻴﻠﻔﻮن ﻛړى و‪ .‬ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ زه وﻳﺮﻳﺪم ﭼﯥ ﺳﺒﺎ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن زﻣﺎ دﻛﻮر دړې را ﻣﺎﺗﯥ ﻛړي ﭼﯥ ﺗﻪ د‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﺳﺮه ﻻر ﻟﺮې ‪ .‬ﺳﺒﺎ ﺑﻴﺎ ﻫﻤﻐﻪ ﻛﺲ زﻧګ را وواﻫﻪ ﺧﻮ ﻣﺎ ﻳﯥ ﺗﻴﻠﻔﻮن واﻧﻪ ﺧﺴﺖ ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ داﺳﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪه ﭼﯥ ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺮه ﭼﺎ ټﻮﻛﯥ ﻛړې دي ځﻜﻪ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺗﻴﻠﻔﻮن‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي او ﻧﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭼﺮﻳﻜﻲ ګﺮوﭘﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﺗﻴﻔﻠﻮن د اﺳﺘﻌﻤﺎل اﺟﺎزه ورﻛﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻟﻴﻚ ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ټﻮﻟﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻻر ښﻮوﻧﻪ ﻛړې ﭼﯥ د ﺗﻴﻠﻔﻮن د اﺳﺘﻌﻤﺎل څﺨﻪ ځﺎﻧﻮﻧﻪ و ﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬ﺧﻮ د ښﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﺒﺮه‬

‫‪41‬‬

‫ﻫﻢ ددﻗﺖ وړ وه ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ښﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻘﻖ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دى ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﻏﺮوﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻤﻨﻮ ﻛﯥ‬

‫ﺳﺮګﺮداﻧﻪ ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛړي ‪.‬‬

‫د اﺳﺘﺎد ﺳﻴﺎف اﻧﺪ ﻫﻤﺎﻏﻪ د ﻛﺮزي د اﻧﺪ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺷﺎﻧﺘﻪ واﻟﻰ درﻟﻮد‪ ،‬ﻫﻐﻪ دا ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻟږ وﺧﺖ‬

‫راﻛړئ ﺗﺮ څﻮ د ﻛﺮزي‪ ،‬اﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺮال ﻓﻬﻴﻢ او ‪ ....‬ﺳﺮه وګﻮرم او ﻣﻮﻧږ ټﻮل ﭘﻪ ګډه‬ ‫ددې ﻃﺮﺣﯥ د ﺑﺤﺚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻟﻮړ ﭘﻮړى ﻫﻴﺌﺖ و ټﺎﻛﻮ اوﺑﻴﺎ ﭘﺮې ﺧﺒﺮې وﻛړو ‪.‬‬

‫ﺧﻮ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه داﺧﺮي ﺧﺒﺮو او د ژﻏﻮرﻧﯥ ﭘﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق د ﻫﻐﻪ د اﻧﺪ د اﺧﺴﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ دﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ ګډه ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړه ﭼﯥ دا ټﻮل اﻧﺪوﻧﻪ او ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺑﻪ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ ﺗﻪ ور اﺳﺘﻮي‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د‬

‫ﻫﻐﻪ د ﭘﺮﻳﻜړې وروﺳﺘﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﺟﺮاﺋﻴﻪ ﺷﻮرا د ﻻرښﻮوﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ راﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﻗﺪم واﺧﺴﺘﻞ‬ ‫ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻫﻴﺌﺖ د ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ دﻛﻮرﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻢ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻛﺘﻨﻪ درﻟﻮده‪،‬‬

‫ﭘﻪ دې اړه دﻫﻴﺌﺖ ﻏړوﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ دﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه‪ ،‬د اروﭘﺎﻧﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه او ﻫﻤﺪا راز‬ ‫د ﻓﺮاﻧﺴﯥ د ﺳﻔﻴﺮ ﺳﺮه د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ دﻓﺘﺮوﻧﻮ ﻛﯥ رﺳﻤﻲ ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ درﻟﻮدل‪ ،‬او د ﻣﻴﺜﺎق د ټﻮﻟﻮ ﻣﻄﺮح ﺷﻮو‬

‫ﻣﺎدو ﭘﻪ اړه ﻳﯥ ورﺗﻪ وﺿﺎﺣﺖ او څﺮګﻨﺪوﻧﯥ وﻛړې ‪.‬‬ ‫د ﺳﻔﺮ ﭘﺎﻳﻠﯥ‪:‬‬

‫ﻣﻮﻧږ ددې ﺳﻔﺮ څﺨﻪ ډﻳﺮې ښﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي ﭼﯥ دﻟﺘﻪ ﻳﻲ د ﺧﭙﻠﻮ ﻳﺎ د داﺷﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ‬

‫ﻳﻮ څﻮﻛﺮښﯥ ﻟﻴﻜﻢ ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ټﻮﻟﻨﻴﺰه ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ‪:‬‬ ‫‪-‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﻏﻪ ﻫﻴﺌﺖ د زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻣﺪﻧﻲ ﻛړﻳﻮ د ﺗﺎوده‬ ‫ﻫﺮﻛﻠﻲ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮ ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﺎﺗﻪ ﻣﻮ ﭼﯥ د ﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻳﻠﻲ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ټﻨډه ﻳﯥ ﻣﻨﻠﻲ ﻳﻮ‪ ،‬او‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻋﻼﻗﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه د ﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره و ﺧﺖ ﻏﻮښﺘﻰ او دﻛﺘﻠﻮ‬ ‫ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻣﻮ د ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ اړه ورﺳﺮه ﺑﺤﺚ ﻛړى او دا ﺑﺤﺚ ﻳﯥ ډﻳﺮ ښﻪ اﺧﺴﺘﯥ ‪ .‬د‬

‫‪-‬‬

‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﺑﺤﺜﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﺴﺘﻰ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ ﻛړﻳﻮ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ دﻫﻐﻪ د ﻟﻮﻣړي ﻣﻌﺎون ﻣﺎرﺷﺎل ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺴﻴﻢ‬ ‫ﻓﻬﻴﻢ‪ ،‬د وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ د رﺋﻴﺲ ﻣﺤﻤﺪﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬او د ﻣﺸﺮاﻧﻮ د ﺟﺮګﯥ درﺋﻴﺲ‬

‫ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﭘﻮرې ټﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ټﻨډه ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ ﺳﺮه‬

‫ﺧﺒﺮې ﻛړې ﺑﻠﻜﯥ ټﻮل رﺳﻤﻲ ﭼﻮﻛﺎټﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻳﻮه ﺳﺮه ﻟﺮې ﻛړي او د ﺧﭙﻠﻮ زړوﻧﻮ‬

‫ﺧﻮاﻟﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﻛړې ‪ .‬او ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻪ‬ ‫‪-‬‬

‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ رﺳﻤﻲ ﺗﻮګﻪ ﻣﻄﺮح ﻛړه ‪.‬‬

‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﺎﻧﻮ دﻟﭽﺴﭙﻲ ﻫﻢ ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ وه‪ .‬ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣړى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ دې ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮ د ﭘﻨﺘﺎګﻮن د ﻣﺸﺮ راﺑﺮګﻴټ ﺑﻴﺎن د ﻫﻐﻮى ﻟﻴﺪﻧﻪ‬ ‫ﺷﺎﺗﻪ و ﻏﻮرزوﻟﻪ‪ .‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﺎﻧﻮ ډﻳﺮ ﻣﻬﻢ ﻛﺴﺎن ﻟﻜﻪ د اروﭘﺎ د اﺗﺤﺎدﻳﯥ ﻣﺸﺮ‪ ،‬د‬

‫ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ ﻣﺸﺮ‪ ،‬د ﻓﺮاﻧﺴﯥ ﺳﻔﻴﺮد ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﻔﻴﺮ او ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻐﻮى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ‬

‫‪42‬‬

‫ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ راﻏﻠﻲ او د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻳﯥ ددې ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ اړه ﺧﺒﺮې ﻛړې او دې ﻣﻴﺜﺎق ﺗﻪ د‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ ﺑڼﯥ د ورﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﻳﯥ د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻣﺮﻛﯥ ﻛړې دي ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﭘﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ‪:‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ورځﻮ ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو او د ځﻴﻨﻮ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺸﻮرو‬ ‫ﭘﻪ اﺳﺎس ﺧﭙﻞ ځﺎن‪ ،‬د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺳﺮه د ﻟﻴﺪﻟﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ‪ ،‬د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﻟﺮې‬

‫ﺳﺎﺗﻪ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﺳﺮه د ﻫﻴﺌﺖ ﻟﻴﺪﻧﻪ وﺷﻮه او ﭘﻪ دې اړه ﻣﻮ ﺗﺮې‬

‫ﭘﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮ اﺧﻼص ﺳﺮه ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ﻛﻮﻻى ﺷﺊ دا ﻣﻴﺜﺎق د‬

‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﻄﺮح ﻛړئ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ټﻮﻟﻨﻴﺰو رﺳﻨﻴﻮ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ و ﻧﻴﻮﻟﯥ ﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﻣﻮ)د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو د ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ( ﭘﻪ ﺑﯥ ﻧﻮﻣﻪ‬

‫ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ اﻫﺪاف ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻮل ‪ ،‬ﺧﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ زﻏﺮده ډګﺮ ﺗﻪ را ووﺗﻠﻮ ‪ .‬د ﻫﻴﻮاد‬ ‫‪-‬‬

‫ټﻮﻟﻮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه اوږه ﭘﻪ اوږه دا ﭘﺮوﺳﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﺑﻮﺗﻠﻪ ‪.‬‬

‫د ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻫﻢ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮه دﻟﭽﺴﭙۍ ﺳﺮه ﺗﻌﻘﻴﺒﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ ﺑﻪ څﻪ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﻘﺎط ﻫﻢ ﻟﻴﻜﻞ ‪ .‬د ﻫﻤﺪې ﻟﻴﻜﻨﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس د ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻪ اړﺧﻪ دﻏﻪ ﻃﺮ ﺣﻪ ﺷﻮي ﻣﻴﺜﺎق ﻳﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑڼﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻛړه او ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﻳﯥ‬

‫داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﺌﻠﯥ دﺳﻴﺎﺳﯥ ﺣﻞ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛړه ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﭘﻪ وﻟﺲ ﻛﯥ ‪:‬‬ ‫‪-‬‬

‫د ﻫﻐﻮ ﺗﻴﻠﻔﻮﻧﻲ اړﻳﻜﻮ او ﻳﺎ د ﺧﻠﻜﻮ د ﺗګ راﺗګ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻛﻮم ﺧﺒﺮوﻧﻪ را‬

‫رﺳﻴﺪل‪ ،‬او ﻳﺎ د ﻟﺮې وﻻﻳﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻛﻮﻣﻮ وروڼﻮ اړﻳﻜﯥ ﻧﻴﻮﻟﯥ ټﻮﻟﻮ ددې ﺧﺒﺮ را‬

‫ﻛﺎوه ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻪ ﻳﻮازې دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻛړﻳﻮ ﻛﯥ ﺑﻠﻜﯥ د وﻟﺲ ﭘﻪ‬

‫ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻧﻮې روح را ﭘﺎروﻟﯥ دې ‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ اﻣﺎﻣﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻄﺒﻮ ﻛﯥ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻄﺮح ﻛړې‪ ،‬دوى ﭘﻪ ﻫﻐﻮ وﻳﻨﺎوﻛﯥ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﻴﺮﺗﻪ د‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ څﭙﻮ ﻟﻪ ﻻرې اورﻳﺪې ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ددوﻟﺖ ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دا‬

‫ﻃﺮﺣﻪ وﻣﻨﻲ او د ﺑﻬﺮﻧﻲ اﺷﻐﺎل ﻧﻪ د ځﺎن د ﺧﻼﺻﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻤﺪا اﺻﻮﻟﻲ ﻻر ﺧﭙﻠﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ وﻻﻳﺎﺗﻮ او ﻳﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اړوﻧﺪ ﻏﻴﺮدوﻟﺘﻲ ﻏړي ﭘﻪ ﻳﻮه‬

‫ﺑﻬﺎﻧﻪ او ﻳﺎ ﺑﻠﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﭼﭙﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﭘﺮاﺗﻪ وو ﻫﻐﻮى ﻫﻢ ﻣﺘﺤﺮك ﺷﻮل او ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺧﻮښۍ ﺳﺮه‬ ‫ﺑﻪ ﻳﯥ وﻳﻞ ﭼﯥ » اوس ﻣﻮﻧږ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻮو ﭼﯥ وواﻳﻮ ﻣﻮﻧږ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻏړى ﻳﻮ «‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ ډﻳﺮﻧﺎﺧﻮاﻟۍ ﺳﺮه ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻢ ﭼﯥ دﺣﺰب ډﻳﺮ ﻏښﺘﻠﯥ اوﭘﺨﻮاﻧﯥ ﻓﻌﺎل‬

‫ﻏړې اﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﭼﯥ دﻫﻠﻤﻨﺪ څﺨﻪ ﻳﻰ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ ه ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻴﻠﻔﻮن ﺧﺒﺮې وﻛړې‬ ‫اودﺧﭙﻠﻮ راﺗﻠﻮ وﻋﺪه ﻳﻰ وﻛړه ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﺳﺒﺎ د ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻣﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ ﺷﻬﺎدت ورﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫د ا ﺑﺎﻳﺪډاګﻴﺰه ﻛړم ﭼﯥ د ﻫﻴﺌﺖ د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻧټﺮ ﻛﺎﻧټﻨﻨټﺎل ﻫﻮټﻞ ﻛﯥ د‬

‫وﻻﻳﺘﻲ ﻧﻮو ټﺎﻛﻞ!! ﺷﻮراګﺎﻧﻮ درې ورځﻨﻲ ﺳﻴﻤﻨﺎر ﺟﺮﻳﺎن درﻟﻮد‪ .‬ﭘﻪ دوى ﻛﯥ ډﻳﺮﻛﻲ‬

‫داﺳﯥ ﻏړي وو ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻏړﻳﺘﻮب درﻟﻮد‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ زﻣﻮﻧږ‬

‫ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮي ورﺳﺮه ﻛﻤﻪ وه ﺧﻮ ﻫﻐﻮى ﻣﻮﻧږ د ﻟﺮې څﺨﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ډﻳﺮ وﺧﺖ ﻟﻪ‬

‫‪43‬‬

‫ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ او ددې ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ اړه ﻳﯥ اوﻫﻢ د ﻫﻴﺌﺖ د‬ ‫ﺷﺘﻮن ﭘﻪ اړه ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﻮښﻲ ښﻮوﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻳﯥ ډاډ راﻛﺎوه ﺑﻠﻜﯥ ﺑﻠﻨﻪ ﻳﯥ راﻛﻮﻟﻪ ﭼﯥ‬

‫ﻛﻪ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ وﻛړو او ﻫﻠﺘﻪ د ﻫﻐﻮى د ﺷﻮراګﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎوو او ﻣﺨﻮرو ﺳﺮه ﭘﻪ دې‬ ‫ﻃﺮﺣﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺤﺚ وﻛړو ‪...‬‬

‫اﻟﺤﻤﺪﷲ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ ﺷﺘﻮن ‪ ،‬ﭘﻪ زﻏﺮده او ﺑﯥ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ وﻳﺮې ﺧﭙﻞ درﻳځ اﻋﻼﻧﺎوه‪،‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ او رادﻳﻮﻳﻲ ﺑﺤﺜﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺟﺮﺋﺖ ﺳﺮه ورګډﻳﺪل‪.....،‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد‬

‫او وﻟﺲ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ درﻳځ ﻧﻮر ﻫﻢ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړى‪ ،‬او‪...‬د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ او ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ ﭘﻪ آﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﺣﺰب ګډون‬ ‫درﻟﻮداى او ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ اﺧﺴﺘﻠﻰ ﻧﻮ ﺷﻮﻧﯥ وه ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﺮ ﺑﻞ ﭼﺎ او‬

‫‪-‬‬

‫ﺑﻞ ګﻮﻧﺪ ډﻳﺮې راﻳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې واى‪...،‬‬ ‫ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ‪:‬‬

‫د ﻫﻐﻮ راﭘﻮروڼﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭼﯥ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﺗﺠﺎراﻧﻮ او ﻣﺎرﻛﻴټﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﻫﻴﺌﺖ ﺗﻪ را‬

‫رﺳﻴﺪل‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﯥ وﻳﻞ ﻛﻴﺪه ﭼﯥ ددې ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ را ﺗﻠﻮ ﺳﺮه د اﻓﻐﺎﻧﻴﻮ ارزښﺖ زﻳﺎت ﺷﻮى‪،‬‬

‫ﭘﻮﻟﯥ ﻗﻴﻤﺘﻮﻧﻮ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ‪ ،‬د ځﻤﻜﻮ او ﻛﻮروڼﻮ ﻗﻴﻤﺘﻮﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ او د ﭘﺎﻧګﻪ‬

‫اﭼﻮﻧﻜﻮ ﺣﻮﺻﻠﯥ زﻳﺎﺗﯥ ﺷﻮى‪ ،‬ټﻮل ﭘﻪ دې ﻓﻜﺮ ﻛﯥ دي ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺳﻮﻟﯥ د‬

‫ﭘﻴﺎم ﻣﻌﻨﻰ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د ﺑﻴﺮﺗﻪ را ﺳﺘﻨﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره ﻫﻮارول دي ‪......‬‬

‫ﻳﺎدوﻧﻪ ‪ :‬ﻣﺎ دﻟﺘﻪ د ﻫﻐﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺤﺜﻮﻧﻮ ﻳﺎدوﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﺌﺖ او د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ اړﺧﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻪ ده ﻛړې ﭼﯥ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﻫﻴﺌﺖ او د‬

‫ﻧﻮرو اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ دﺧﺒﺮو د ﭘﻴﻼﻣﻰ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺘﻮﻧﺰې را و ﻧﻪ ټﻮﻛﻮي ‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ‪:‬‬

‫دوﻳﻢ ﻓﺼﻞ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ‪ ،‬ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮش‪ ،‬درژﻳﻢ د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴﺪو او ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د دﻳﻤﻮﻛﺮات‬

‫ګﻮﻧﺪ د ﻧﻮي وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎرك ﺣﺴﻴﻦ اوﺑﺎﻣﺎ د ﺑﺮﻳﺎو اود ﻫﻐﻪ د څﺮګﻨﺪو ﺷﻌﺎروﻧﻮ او ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او‬ ‫اﻣﻦ د اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻫﻐﻪ د ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ وﻳﻨﺎو څﺨﻪ زﻳﺎﺗﻮ ﺷﻨﻨﻮﻧﻜﻮ داﺳﯥ و اﻧګﻴﺮﻟﻪ ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړى ﺑﻪ‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﻋﺮاق ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ اړه‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﺗﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻲ اﺷﻐﺎل ﻻﻧﺪې دي او‬

‫ددې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺑﯥ ګﻨﺎه او ﻣﻈﻠﻮم ښﺎرﻳﺎن ﻫﺮه ورځ ددوى د) ﺑﻲ ‪( 52‬ﺑﻤﺎرد اﻟﻮﺗﻜﻮ او ړﻧﺪو ﻣﻴﺰاﻳﻠﻮ‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻴږي او ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ زره ﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ښځﻮ او ﻧﺮو ﭘﻪ ﻛﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى‪،‬‬

‫ﺧﭙﻠﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﺗﺒﺪﻳﻠﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ دﻏﻮ ﻋﺎم وژﻧﻮ ﺗﻪ د ﭘﺎى ټﻜﯥ ﻛﻴښﻮدل ﺷﻲ ‪.‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﻋﻼن ﻛړې ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﻛﯥ وﻳﻠﻲ و ﭼﯥ ‪:‬‬

‫‪44‬‬

‫» دا ﭼﯥ د ﻧړۍ ﻟﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ د ﺑﺮاﺑﺮۍ او ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮام ﭘﺮ ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻮي او ﺗﺎزه رواﺑﻂ ﺟﻮړوم‪.‬‬

‫دا ﭼﯥ د ‪ 2009‬ﻛﺎل ﺗﺮ ﭘﺎى ﺑﻪ د ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ زﻧﺪان ﺑﻨﺪوم‪.‬د ﻧړﻳﻮال اﻣﻦ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﺑﺸﭙړ ﻛﻮښښ ﻛﻮم‪.‬‬

‫ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق څﺨﻪ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﺴﻜﺮي ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎﺳﻢ‪«.‬‬

‫ﺧﻮﻟﻪ دﻏﻪ وﻋﺪو څﺨﻪ ﻻ ﺗﺮاوﺳﻪ ﻳﯥ ﻳﻮه ﻫﻢ ﻧﺪه ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻮې‪ .‬د ﻏﺮﺑﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻮ ﭘﻪ اﻧﺪ اوﺑﺎﻣﺎ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻲ او‬ ‫اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻲ ﻛړﻳﻮ ﻟﺨﻮا ﺗﺮ ﺳﺨﺖ ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې وه او دى‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺳﺎس و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺧﭙﻠﯥ ﻛړې وﻋﺪې‬ ‫ﭘﻮره ﻛړي‪(8) « .‬‬

‫دﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ دﻫﻤﺪې ﭘﺎﻟﻴﺴﻮ د اﻋﻼن ﭘﺎﻳﻠﯥ وې ﭼﯥ د ﻧﺎروې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻢ ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ د اﻣﻦ و اﻣﺎن د‬

‫ټﻴﻨګښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬دﻫﻐﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ وﺳﺘﺎﻳﻠﻪ او ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ځﻨډه ﻳﯥ د ﻧﻮﺑﻞ د ﺳﻮﻟﯥ ﺟﺎﻳﺰه ورﻛړه ‪.‬‬

‫د ﺑﻮش د ﺣﻜﻮﻣﺖ وژوﻧﻜﻮ او اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ډﻳﺮ زړه ﺑﺪاوى‬

‫راﭘﻴﺪا ﻛړې و‪ ،‬ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭼﯥ ﺗﺎزه ﺗﺎزه ﻳﯥ د اروﭘﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎر څﺨﻪ ﺧﻼﺻﻮن ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ و‪،‬ﻛﻪ‬

‫څﻪ ﻫﻢ ددې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ وﻟﺴﻮﻧﻪ د ﻫﻤﺪې اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮد ﻧﺼﺐ ﻛړل ﺷﻮو ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻳﺎ‬

‫ﺟﻤﻬﻮري دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري رژﻳﻤﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﺳﻴﻮرې ﻻﻧﺪې ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛﻮ ي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﯥ دﻏﯥ ﻧﺴﺒﻲ ازادۍ ﭘﻪ‬

‫اړه ﭘﻪ وﻳﺮه ﻛﯥ وﻟﻮﻳﺪل ‪ .‬ځﻜﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏﻮښﺘﻞ او ﻏﻮاړي دﺧﭙﻞ ﻧﻮي ﻧﻈﺎم )‪ ( New World Order‬ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس دﻏﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺗﻪ ﭘﻪ ﻧﻮې ﺑڼﻪ دوام ورﻛړي او ﭘﺮﯦﻨږدي ﭼﯥ د دﻏﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮوﻟﺴﻮﻧﻪ ﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﺳﺎه د ازادۍ ﭘﻪ ﺧﻮږه ﻫﻮا ﻛﯥ واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ ﻳﻮ ډﻳﺮ ﺳﺘﺮ اﻣﺘﻴﺎز ور ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ دى اوﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ د ﻧړۍ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ‬

‫ارزښﺘﻨﺎﻛﻪ اوﺳﺘﺮه ﺷﺘﻤﻨﻲ د ځﻤﻜﻨﻴﻮ زﻳﺮﻣﻮ ﭘﻪ ﺑڼﻪ ﻛﯥ ﭘﺪې ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﭘﺮﺗﻪ ده‪ ،‬او ﻏﺮﺑﻲ ﻧړۍ ﭼﯥ‬

‫ټﻮﻟﯥ ﺳﺘﺮګﯥ ﻳﯥ دﻫﻤﺪې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ټﻮﻣﺒﻠﯥ ‪ ،‬ﻏﻮاړي دﻏﻪ ﺳﺘﺮې زﻳﺮﻣﯥ‬

‫ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻳﻮ ډول ﻧﻪ ﻳﻮ ډول ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﯥ راوړي ‪ .‬داﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي او ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻫﻤﺪاډول ﻣﻮﺧﯥ‬ ‫ﻟﺮي ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻟﻮﻣړى ﻳﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ دﻫﻐﻪ رژﻳﻢ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﺗﻪ ﺷﻴﻦ ﺑﻴﺮغ و رﭘﺎوه او ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻳﯥ دې ﺗﻪ اړ ﻛړ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻛﻮﻳټ ﻳﺮﻏﻞ وﻛړي او ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ راوړي‪ ،‬د ﻫﻐﯥ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د اﻳﺮان‬ ‫د ﻧﻮي رژﻳﻢ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړ او د ﻋﺮاق ﺳﺮه ﻳﯥ ﭘﻪ داﺧﻠﻲ ﻧښﺘﻮ ﻛﯥ را وﻧﻐﺎړه‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻟﻜﻮﻧﻮ اﻧﺴﺎﻧﺎن ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ د اور ﭘﻪ ﻟﻤﺒﻮ ﻛﯥ ورﻳﺘﻪ ﻛړل ‪ .‬د ﻫﻤﺪﻏﻮ دﺳﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﻋﺮاق ﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړه او ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ﺗﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻻﻧﺪې راﻏﻰ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻛﺎﻧګﺮس‬

‫ﻳﻮه ﻏړې ) ران ﭘﺎول ( واﻳﻲ ﭼﯥ ‪»:‬ﻣﻮږ د ‪ 1991‬ز ﻛﺎل ﭘﻪ ﺟﻨﻮري ﻛﻰ ﭘﻪ ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ ﻛﻰ د ﻋﺮاﻗﻲ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر‬ ‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﭘﺮ ﺿﺪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻋﺮاق ـ اﻳﺮان د ﺟګړې ﭘﺮ ﻣﻬﺎل زﻣﻮږ ﻣﻠګﺮى و‪ ،‬ﺟګړې ﺗﻪ ورﻏﻠﻮ‪ .‬د ﻛﻮﻳټ او‬

‫ﻋﺮاق ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺳﺮﺣﺪي ﻛړﻛﻴﭻ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﭘﻴښ ﺷﻮ ﭼﻰ زﻣﻮږ ﺧﺎرﺟﻪ وزارت د ﺻﺪام ﻧﻮﻣﻮړي ﻳﺮﻏﻞ ﺗﻪ ﺷﻴﻦ‬ ‫څﺮاغ وﻟګﺎوه ‪(9) « ....‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز دﻛﻮﻳټ د ﺟګړې ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻳﺮﻏﻞ وﻛړ اوﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‬

‫ﻳﯥ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻧﻮم ﭼﯥ ﺳﻌﻮدي ﻋﺮ ﺑﺴﺘﺎن ﻫﻤﺪا اوس دﻋﺮاق ﺗﺮ ګﻮاښ ﻻﻧﺪې دى‪ ،‬ﭘﻪ زور ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ځﺎى‬ ‫ﭘﻪ ځﺎى ﻛړل‪ ،‬ددې ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﺣﺴﺎﺳﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ دﻏﻪ ﺟﻨګ‬

‫ځﭙﻠﯥ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻢ د وﻟﻜﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ ﭘﻴﻞ ﻛړ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ځﻤﻜﻨﻴﻮ زﻳﺮﻣﻮ ﺑﺎﻧﺪې‬ ‫د وﻟﻜﯥ ﺗﺮ څﻨګ د ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺘﻤﻨﻴﻮ ﻫﻢ ﻟﺪې ﻻرې ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻛړي ‪ .‬د‬

‫‪45‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺷﻐﺎل ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻴﺎره ﻛړه او ﺑﺎﻻﺧﺮه د ‪ 2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ اووﻣﻪ ﻳﯥ‪ ،‬د ﻫﻤﺪې‬

‫ﻛﺎل ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻳﺎرك د ﺳﭙﺘﻤﺒﺮ د ﻳﻮﻟﺴﻤﯥ د ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻞ زور ازﻣﻴښﺖ ﻛړ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دا ﭘﺘﻴﯧﻠﯥ وه ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ دﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛﻮي ‪ ،‬او ددې ﻣﻮﺧﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﻳﯥ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ډﻳﺮ ﺳﺘﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘﻴﻞ ﻛړي و ‪.‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭘﻪ اﻳﺮان ﻛﯥ اﺳﺘﻮګﻦ و‪،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎى ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯥ ﺷﺒﻜﯥ )ﺳﻲ ان ان( ﺳﺮه ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﺮﻛﻪ ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫» زه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻮم ﭼﯥ دداﺳﯥ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﻪ ﺷﻲ‪ .‬اوﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ‬

‫ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﻜﺮار ﻧﻪ ﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې دﺣﻤﻠﯥ څﺨﻪ ډه ډه وﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې‬

‫ﻫﻐﻮى ﻏﻮاړي ﺧﺎﻣﺨﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﻤﻠﻪ وﻛړي ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د‬

‫ﻟﻮﻳﺸﺖ ﻟﻮﻳﺸﺖ ددﻓﺎع څﺨﻪ ﺑﻠﻪ ﻻر و ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺠﺒﻮر وي د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد دﻓﺎع وﻛړي او زه ﺑﻪ ﻫﻢ‬ ‫د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮ څﻨګ و درﻳږم او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد دﻓﺎع ﺑﻪ وﻛړم ‪«.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ددې ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ ﭼﯥ ‪ :‬اﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﻮئ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ورګډ ﺷﻲ ؟‬

‫ووﻳﻞ ‪» :‬ﻣﻮﻧږ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﺧﻼف ﺟﻨګ ﺗﻪ ﻧﻪ ځﻮ‪ ،‬د ﺟﻨګ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻣﻄﺮح ﻧﻪ ده‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ددﻓﺎع‬

‫ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻣﻄﺮح ده ‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻫﺮ وګړي ﺗﺮ څﻨګ ودرﻳږو او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﻟﻮﻳﺸﺖ ﻟﻮﻳﺸﺖ ﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ دﻓﺎع وﻛړو ‪ .‬اوﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﺎورې ﻧﻪ دﻓﺎع وﻛړو او ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﻫﻴڅ د ﺷﻚ ځﺎى ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬او‬

‫ددې ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ ﭼﺎره ﻫﻢ ﻧﻪ ﻟﺮو‪ .‬ﻫﻴڅﻮك دې دا ګﻮﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻪ د ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺗﺠﺎوز ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬

‫د ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ټﻮل وﻳﺎړﻟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮه ﺑﯥ ﺗﻔﺎوﺗﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪ ،‬اوﻳﺎ ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﻣﻼﺗړ وﻛړي ﭼﯥ ﭘﺮﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺗﺠﺎوز ﺗﻪ ﻟﺒﻴﻚ واﻳﻲ‪« ....‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺸﺮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻳﺮﻏﻞ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺑﻴﺎن ﻛﯥ‬

‫داﺳﯥ ووﻳﻞ‪:‬‬

‫» اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﺗﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﻮم ﭼﻲ د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻪ ﺗﻜﺮاروئ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ‬

‫ﻧﻨﻮﺗﻞ آﺳﺎن دي ﺧﻮ وﺗﻞ ﺗﺮې ګﺮان‪ .‬دﻟﺘﻪ ډﯦﺮو ﺧﭙﻞ ﺳﺮوﻧﻪ ﺧﻮړﻟﻲ‪ ،‬ډﯦﺮ ﭘﻪ ﻫﺴﻚ ﺳﺮ راﻏﻠﻲ ﺧﻮ ﭘﻪ ټﻴټﻮ‬ ‫ﺳﺘﺮګﻮ وﺗﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ دښﻤﻦ ﻧﻪ ﻏﭻ اﺧﻠﺊ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﺋﯥ واﺧﻠﺊ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ‬

‫د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ﻛﻮﻓﻲ اﻧﺎن ﺗﻪ ﻳﻮ اوږود ﻣﻜﺘﻮب ﻟﻴﻜﻠﻰ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددرﻳځ د څﺮګﻨﺪوﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ ﻣﻮﻧږ دﻟﺘﻪ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ را اﺧﻠﻮ ‪:‬‬

‫د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ﻛﻮﻓﻲ اﻧﺎن ﭘﻪ ﻧﻮم ﻟﻴﻚ ‪:‬‬

‫د ﻣﻠګﺮوﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ﻣﺤﺘﺮم ﻛﻮﻓﻲ اﻧﺎن ! زﻣﻮﻧږ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ اﺣﺘﺮاﻣﺎ ت و ﻣﻨﺊ‪.‬‬

‫د ﺳﻴﻤﯥ اواﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺣﺴﺎﺳﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ اړه ﻳﻮﻟړ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻟﺮم ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﺳﺮه ﻳﯥ ﻣﻄﺮح ﻛﻮل اړﻳﻦ‬

‫او ګټﻮر ګڼﻢ ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻮډ ﻛړى ﭼﯥ زﻣﺎ ﭘﺮ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﺣﻤﻠﻪ وﻛړي‪ ،‬او د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﭼﯥ‪ ،‬د ﺑﻞ ﺟﻨګ د‬

‫اور ﭘﻪ ﻧﻪ ﺑﻠﻴﺪو ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﻮي‪ ،‬ﻫﻴڅ اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻪ ﻛﻮي‪) .‬ﻫﻤﺪا راز( د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎﻧﻮ اوﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﻧﻴﻮﻳﺎرك‬

‫د اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې دﺣﻤﻠﯥ او ددې ﻫﻴﻮاد د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ څﺨﻪ د‬

‫‪46‬‬

‫ﺑﺪﻟﯥ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻪ دي ﻫﻢ ﻫﻴڅ ډول اﻟﺘﻔﺎت ﻧﻪ ﻟﺮي او ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﺮ ﻫﻴﻮاد د‬ ‫ﺣﻤﻠﯥ څﺨﻪ ډه ډه وﻛړي ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﻣﺎﻣﺪاراﻧﻮ د څﺮګﻨﺪوﻧﻮ څﺨﻪ ډاګﻴﺰه ﻛﻴږي ﭼﯥ دا ﻳﻮازې د ﻧﻴﻮﻳﺎرك او واﺷﻨګﻨﺘﻦ د وﻳﺮﺟﻨﯥ‬

‫ﭘﻴښﯥ دﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ څﺨﻪ ﻳﻮ ﺗﻼﻓﻲ ﻛﻮﻧﻜﻰ او ﺑﺪﻟﻪ اﺧﺴﺘﻮﻧﻜﻰ اﻗﺪام ﻧﻪ دې‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ددې اﻗﺪام څﺨﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې وﻟﻜﻪ‪ ،‬دﻳﻮه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﺮې ﻛﻮل او )دﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ( دﺑﻞ ﻧﺴﺒﻮل دي‪ .‬او دا ټﻮل ﻫﻐﻪ څﻪ‬ ‫دي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ورﺗﻪ د ډﻳﺮې ﻣﻮدې راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﺟﻮړول‪ ،‬او ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ګﺬاري ﻳﯥ ﭘﺮې ﻛړې‪،‬‬

‫ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺗﻜﺮار ﺳﺮه وﻳﻞ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺳﻘﻮط او د ﻫﻐﯥ ﭘﺮ ځﺎى دداﺳﯥ ﻳﻮ رژﻳﻢ ﻣﻨځﺘﻪ‬

‫راوړل ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﻣﺨﻠﻮع ﭘﺎدﺷﺎه ﻳﯥ ﭘﻪ راس ﻛﯥ وي ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي ‪ .‬او دا د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺗﻜﺮار دى‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ را وﻟﻴږل‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻳﯥ و ﻧﻴﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﯥ رﺋﻴﺲ‬

‫ﺟﻤﻬﻮر ﻳﯥ وواژه‪ ،‬او ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻻس ﭘﻮڅﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ او د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ راس ﻛﻰ ﻳﯥ ﺑﺒﺮك‬

‫ﻛﺎرﻣﻞ ﻧﺼﺐ ﻛړ ‪ .‬ﭼﯥ د ډﻳﺮو اوږدو ﻣﻬﻴﺒﻮ او وﺧﻴﻤﻮ ﺟﻨګﻮﻧﻮ د راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻴﺪو ﺳﺒﺐ وګﺮځﻴﺪ‪ .‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺣﻤﻠﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﻴږي‪ ،‬ﻳﻮه ﺑﻠﻪ وﻳﻨﻪ ﺗﻮﻳﻮﻧﻜﯥ ﻓﺎﺟﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻮ اوږود ﺟﻨګ‪،‬‬

‫ﺗﺒﺎﻫﻲ او ﺑﺮﺑﺎدي‪ ،‬ﻫﺠﺮﺗﻮﻧﻪ‪ ،‬وﻳﻨﯥ ﺗﻮﻳﯧﺪل او ﻗﺘﻞ ﻗﺘﺎل‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي زﻣﻮﻧږ ﭘﺮ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻤﻠﻪ وﻛړي او اﻓﻐﺎﻧﺎن د ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﺗﻼﻓﻲ ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻋﻤﻞ‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛړي ‪.‬ﻛﻪ ﭼﻴﺮې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن اراده ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻧﻴﻮﻳﺎرك اوواﺷﻨګﺘﻦ د ﻏﻤﺠﻨﯥ ﭘﻴښﯥ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻧﻪ‬

‫ﺑﺪل واﺧﻠﻲ ﻧﻮ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاده دې ﻳﯥ ﺑﻴﺮون واﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻧﻪ دې ﺗﻮاﻧﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ د‬

‫ﻧﻴﻮﻳﺎرك او واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻪ ﭘﻴښﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻳﺎ ﻫﻢ د اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن ﭘﻪ ﺧﻼف ﻻﺳﻮﻧﺪوﻧﻪ او‬

‫ﺷﻮاﻫﺪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې اﻣﺮﻳﻜﺎ رښﺘﻴﺎ ﻫﻢ ﻏﻮاړي ددې ﭘﻴښﻮ د اﺻﻠﻲ ﻋﺎﻣﻠﻴﻨﻮ د‬

‫را ﺑﺮ ﺑﻨډوﻟﻮ او د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺮورﻳﺰم ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﺒﺎرزې ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﯥ وي ﻧﻮاﺟﺎزه دې ورﻛړي ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﯥ‬ ‫ﻃﺮﻓﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻫﻴﺌﺖ دا ﻗﻀﻴﻪ و ﭘﻠټﻲ ‪.....‬‬

‫‪.......‬ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ دﻳﻮې ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ﺑﺎوري ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻳﻮه‬

‫ﻣﺜﺒﺖ رول ﻟﻮﺑﻮﻧﻜﻰ وي ﻧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﺎﺟﺮا ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ د ﻣﻼﺗړ ﭘﺮ ځﺎى دې‪ ،‬د ﻳﻮه ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﺤﻮر څﺨﻪ ﭼﯥ د ټﻮﻟﻮ ﺟﻨګ ﻣﺨﺎﻟﻒ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ګډون‪ ،‬د ﺳﻮﻟﯥ د اﻋﺎدې او د ﻳﻮه ټﺎﻛﻠﻲ اوﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺟﻮړښﺖ ﻧﻪ ﻣﻼﺗړ وﻛړي او ﻫﺮ ﻫﻐﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره او ددې‬

‫ﻫﻴﻮاد د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﻟﻪ ﭘﺎره) دﻫﻤﺪې ﻣﺤﻮر د ﭘﺮﻳﻜړو ﭘﻪ اﺳﺎس( وﻧﻴﻮل ﺷﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ټﻮل ځﻮاك دې د‬

‫ﻫﻐﯥ څﺨﻪ د ﻓﺎع او د ﻫﻐﯥ ﺑﺴﭙﻨﻪ وﻛړي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ او ﺗﺮ څﻨګ دې ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او‬

‫روﺳﻴﯥ څﺨﻪ وﻏﻮاړي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﻣﺪاﺧﻠﯥ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ د وﺳﻠﯥ او ﺟﻨګﻲ ﻣﻬﻤﺎﺗﻮ‬ ‫د اﺳﺘﻮﻟﻮ او ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ د راښﻜﻴﻠﻮ ډﻟﻮ د ﻣﻼﺗړ څﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ دې ﻣﻮﻗﻊ ورﻛړي ﭼﯥ‬

‫ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻻﺳﻮ‪ ،‬د ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻓﺸﺎر ﭘﺮﺗﻪ و ټﺎﻛﻲ ‪.‬‬

‫ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﻳﻢ ﭼﯥ ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﻋﺎﺟﻞ او ﺳﻨﺠﻮل ﺷﻮى داﺳﯥ ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ‬

‫ﻛړي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﻠﯥ ﻓﺎﺟﻌﯥ د زﻳږﻳﺪو او ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻳﻮﺑﻞ اوږود ﺟﻨګ د ﭘﻴﻼﻣﯥ ﻧﻪ‬

‫ﻣﺨﻨﻴﻮى وﻛړي‪(10) «.‬‬

‫‪47‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ د ادارې ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻫﻮډ ﻛړى و ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﺑﺎﻧﺪې د ﺧﭙﻞ ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻼن ﺗﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﺑڼﻪ ورﻛړي ‪ .‬دوى ددې ﭘﺮوګﺮام ﻟﻪ ﭘﺎره ان د ﺳﭙﺘﻤﺒﺮ د ﻳﻮﻟﺴﻤﯥ دﭘﻴښﻮ‬

‫د ﻣﺨﻪ ﭘﺮوګﺮام درﻟﻮد‪ .........‬اﻣﺎ ددوى دا ﭘﺮوګﺮام د ﺳﭙﺘﻤﺒﺮ د ﻳﻮﻟﺴﻤﯥ ﻫﻐﻮ ﭘﻴښﻮ ﭼﯥ ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳﯥ‬

‫ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ څﺮګﻨﺪ ﺷﻮي ﻧﻪ دي‪ ،‬را ﻣﺨﺘﻪ ﻛړ‪ ،‬او د ﭘﻠټﻨﻮ ګﺮوﻳﺰﻧﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ اړه‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ و ﻧﻴﻮ‪ .‬ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ رژﻳﻢ ﭼﯥ ﻻ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ﻳﯥ د ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎد ﺗﻴﻠﻮ دﺳﺮﭼﻴﻨﻮ‬

‫د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻس و ﭘښﯥ وﻫﻠﯥ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻳﺎرك او واﺷﻨګﺘﻦ ﻛﯥ ددې ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ وروﺳﺘﻪ دﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫د اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﭘﻮره ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﻧﺎﭘﺎﻛﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧړۍ ﻫﻢ دﺧﭙﻞ ځﺎن ﺗﺮ ﺷﺎ‬

‫ودروﻟﻪ ‪.‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺣﻤﻠﯥ او ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻧﻈﺎم‬

‫ﺣﺎﻛﻢ و‪ ،‬او ﻧﮋدې ټﻮﻟﻪ ﺧﺎوره ﻳﯥ ﺗﺮ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې وه‪ ،‬د ﻏﻪ ﻏﻮرځﻨګ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﻫﻴڅ ډول اړﻳﻜﯥ‬

‫ټﻴﻨګﻮل ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻣﻴﻨځګړو ﭘﻪ ﻫڅﻮ څﻪ‬

‫ﻧﺎڅﻪ ﺧﺒﺮې رواﻧﯥ وې ﺧﻮ دا ﺧﺒﺮې ﭘﺮﺗﻪ دﻛﻮﻣﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﭘﺎى ﺗﻪ و رﺳﻴﺪې ‪ .‬او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ داﻳﺮان ﭘﻪ‬

‫ﻣﻨځګړﺗﻮب ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ داﺳﺘﺎد ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ د داﺳﯥ ﻧﻈﺎم ﺳﺮه ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻮ‬

‫ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ اﺧﺮي ﺳﺎه اﺧﺴﺘﻪ‪ .‬ﭘﻪ ﻣﺎﻫﻴﭙﺮ ﻛﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ د ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان‬

‫ﻣﺴﻌﻮد ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ووﻳﻞ ‪:‬‬

‫»ﻣﻮږ ﭘﻪ ﻣﺎﺗﯥ ﻛښﺘۍ ﻛﻲ درﺳﺮه ﺳﭙﺮﯦږو‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﻄﺮﺳﺮه د ﮔډي ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﻟﭙﺎره ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ دروﻣﻮ‪ ،‬ﻧﻪ د څﻪ‬

‫اﻣﺘﻴﺎزاﺗﻮ ﻻس ﺗﻪ راوړو ﻟﭙﺎره‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﺪې ﻃﺮﺣﯥ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﻪ ﻳﺎﺳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺋﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ‪ ،‬راﺷﺊ ﭘﻪ ﮔډې ﺟﺒﻬﯥ او‬ ‫ﺷﭙږ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ وروﺳﺘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻮاﻓﻖ وﻛړو‪(11) «.‬‬

‫ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﺗړون ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او داﺳﺘﺎد ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ‪ 1375‬ل ﻛﺎل د ﺟﻮزا‬

‫د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ څﻠﻮرﻣﻪ ﭘﻪ ﻣﺎﻫﻴﭙﺮﻛﯥ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﺷﻮى و او د ﻫﻤﻐﯥ ﺗړون ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ‬

‫ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د ﻫﻤﺪې ﻛﺎل د ﺳﺮﻃﺎن ﭘﻪ ﺷﭙږﻣﻪ د ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﯥ ﭘﻪ ورځ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ وﻻړ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻴڅ ځﺎى ﻛﯥ ﻳﯥ‬

‫د ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻟﺨﻮا ﻋﻤﻠﻲ ﻛړﻧﻼره ﭘﻴﺪا ﻧﻪ ﻛړه‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د وزﻳﺮاﻧﻮ د‬

‫ﺷﻮرا ﭘﺮﻳﻜړې ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺗﻪ د ورﺳﻴﺪو د ﻣﺨﻪ د ﻫﻐﻪ د وﻳﺎﻧﺪ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻣﺴﺘﺮدﻳﺪې ‪ .‬ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ‬

‫ﻳﯥ دا و ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﻮ ﺑﯥ وﺳﻪ او د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛﯥ راګﻴﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ښﻴﻲ‪ ،‬او‬

‫ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻐﻪ ﺗړون ﻟﻪ ﻳﻮه ﻣﺨﯥ ﻧﺎﻟﻴﺪﻟﻰ و ﻧﻴﺴﻲ‪.‬ﭼﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻳﯥ دادي د ټﻮﻟﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ دي ‪.‬‬

‫ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻈﺎﻣﻲ زﺑﺮ ځﻮاك د ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻗﻴﺎدت د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﺎورې او ﺧﭙﻞ‬

‫وﻟﺲ ﻧﻪ ددﻓﺎع او د ﻫﻴﻮاد د ازادۍ اواﺳﺘﻘﻼل ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﻣﺒﺎرزي او ﺟﻬﺎد ﺳﻨګﺮ ﺗﻪ را وداﻧګﻞ ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﻟﻮﻣړﻧۍ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻧﺎﺗﺎړ ﭘﻪ اړه ﺧﭙﺮه ﻛړه‬

‫ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ وو ‪.‬‬

‫» ﻣﻮﻧږ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪،‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﺑﺮﻃﺎﻧﻴﯥ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻗﻮاو وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺣﻤﻠﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻛﻠﻜﻪ ﻣﺤﻜﻮﻣﻮو ‪ .‬او دا د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى د ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﻓﻘﻴﺮ او ﺟﻨګ ځﭙﻠﯥ وﻟﺲ‬

‫ﻳﻮ ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺗﺠﺎوز او ﺗﻴﺮى ګڼﻮ ‪ .‬دﻏﻪ ﻏﻠﻨۍ ﺣﻤﻠﯥ ﭼﯥ د ﺑﯥ دﻓﺎع اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ ﻧﻮر ﻫﻢ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛړل ‪،‬‬ ‫ﻧﻪ ﻳﻮازې د واﺷﻨګﺘﻦ او ﻟﻨﺪن د ﻣﻐﺮورو واﻛﻤﻨﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻳﺎړ ﻧﻪ ګڼﻞ ﻛﻴږي ﺑﻠﻜﯥ دﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫‪48‬‬

‫ﭘﺎره د ﺷﺮم او ﻧﻨګ ځﺎى دى ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣډرن او ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻮ وﺳﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ د ﻣﻈﻠﻮم او ﺑﯥ‬ ‫دﻓﺎع وﻟﺲ ﭘﻪ وژﻟﻮ او د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻧﻮرو زﻳﺎﺗﻮ وراﻧﻮﻟﻮ اووﻳﺠﺎړوﻟﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻤﻦ و ګﺮځﻴﺪل ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ دﻏﯥ ﻏﻠﻨۍ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻳﻜﺸﻨﺒﯥ ﭘﻪ ﺷﭙﻪ د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ اوﻣﻪ ﻳﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړه‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﺑﻤﺒﺎر اﻟﻮﺗﻜﻮ د څﻮ ځﻠﻮ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ او راﻛټﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺗﻮ‪،‬‬ ‫ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮوﻧﻮ او ﻧﻮرو ﻣﻠﻜﻲ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﺎﻳﻮ ﺑﺎﻧﺪې‬

‫ﻳﺮﻏﻞ ﻛړى‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻳﺮﻏﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ د وﻟﺲ‬

‫ﭘﻨځﻮس ﻛﺴﻪ ﺑﻴګﻨﺎه او ﻏﻴﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ وګړي ﭘﻪ وﻳﻨﻮ او ﺧﺎورو ﻛﯥ ﻟﺖ ﭘﺖ ﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ دﻏﯥ‬ ‫ﺣﻤﻠﯥ ﻛﯥ د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳﯥ ددوى ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘﻪ ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻟﺴﺖ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮي‪ ،‬ﻳﻮ ﻫﻢ‬

‫ﻧﻪ دى وژﻟﻰ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻳﯥ د ﻛﺎﺑﻞ او ﻗﻨﺪﻫﺎر ښﺎرﻳﺎن ﭼﯥ د ﺷﭙﯥ ﭘﻪ ﺧﻮاږه ﺧﻮب وﻳﺪه و د ﺧﭙﻠﯥ ﺑﺪﻟﯥ او‬

‫اﻧﺘﻘﺎم ﭘﻪ اور ﻛﯥ ﭘﻪ وﻳﺮه او وﺣﺸﺖ ﻛﯥ واﭼﻮل‪ ،‬او د ﻫﻐﻮى ﺧټﻴﻦ ﻛﻮروﻧﻪ ﻳﯥ د رﻫﺒﺮي ﺷﻮﻳﻮ راﻛﺘﻮﻧﻮ‬ ‫ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺳﺮوﻧﻮ راﭘﺮﻳﻮﺳﺘﻞ ‪ .‬ﻣړه دې وي اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻣړه دې وي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪«(12) .‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺸﺮ او اﻣﻴﺮ ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻳﻮازې ﭘﻪ دې ﻫﻢ ﺑﺴﻨﻪ و ﻧﻪ ﻛړه ﺑﻠﻜﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮځﻮاك د ﺣﻤﻠﯥ ﻧﻪ دﻣﺨﻨﻴﻮي ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﻠﻜﻮ د راﯦﻮ د راګﺮځﻮﻟﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻛﺎﻧګﺮس ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﯥ ﭘﺮاﻧﺴﺘﻰ ﻟﻴﻚ و ﻟﻴﻜﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي ‪:‬‬ ‫»د اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻳﻤﻮﻛﺮات ګﻮﻧﺪ ﻣﺸﺮ او ﭘﻪ ﻛﺎﻧګﺮس ﻛﻲ د دې ګﻮﻧﺪ ﻏړو ﺗﻪ‪:‬‬

‫دا ﻟﻴﻚ د اﻓﻐﺎن ﻣﻈﻠﻮم او ځﻮرﻳﺪﻟﻲ وﻟﺲ ﭘﻪ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اوﺳﻨﻲ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ‬

‫ﺑﺶ د ﻫﻐﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ او ﺟﻨګ زﯦږووﻧﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻟﻴﻜﻢ ﭼﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮى ﺋﯥ وﻧﺸﻲ‬ ‫ﻧﻮ ﻧړۍ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻟﻪ داﺳﯥ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړي ﭼﻲ ﺟﺒﺮان ﺑﻪ ﺋﯥ ﻫﻴﭽﺎﺗﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ‬ ‫وي‪ .‬د دې ﺟﻨﮓ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ څﻮ اړوﻧﺪه اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﻮﺟﻪ را اړوو‪:‬‬ ‫•‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ او ﻧﺎروا ﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬د ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻧﻮ ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ وژﻧﯥ‪ ،‬ﭘﺮ‬

‫ښﺎروﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻮ‪ ،‬او ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﺑﻤﺒﺎرۍ‪ ،‬ﭘﺮ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻳﻮه داﺳﯥ ﻣﻨﻔﻮر او رټﻞ ﺷﻮي ﻣﻔﺴﺪ اﻗﻠﻴﺖ ﺗﭙﻞ ﭼﻲ‬ ‫د ﺟﻨﮓ او د ﻫﯧﻮاد د وراﻧﻮﻟﻮ ﻋﺎﻣﻞ دى‪ ،‬او ‪ ...‬دا ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮو ﭼﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪه‬

‫اﻳﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ژوره ﻛﺮﻛﻪ او ﻧﻔﺮت راوﻻړ ﺷﻲ‪.‬دى ژورى ﻛﺮﻛﻲ ورو ورو د ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑڼﻪ ﻏﻮره ﻛړه‪،‬‬

‫ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻟﻴﺪل ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻳﻮازې ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او اﻟﻘﺎﻋﺪې ﺳﺮه ﺿﺪﻳﺖ او ﻋﺪاوت ﻧﻠﺮي ﺑﻠﻜﻪ‬

‫د ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن او ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺳﺮه دښﻤﻨﻲ ﻟﺮي‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺳﭙﻜﻮي‪،‬ﻛﻮروڼﻪ ﺋﯥ ﻟټﻮي‪،‬وﺳﻠﯥ ورﻧﻪ اﺧﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ډﻟﯥ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﻪ ﻛﻮي ﭼﻲ ﻟﺪوى ﻧﻪ د ﻣﺨﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﻣﻠګﺮي وو‪ ،‬د دﻏﻮ ډﻟﻮ رﻗﻴﺒﺎن ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ ﭘﻪ اﺗﻬﺎم‬

‫ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ اډو ﭘﻪ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺋﯥ ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬او ګﻮاﻧﺘﻨﺎﻣﻮ ﺗﻪ ﺋﯥ اﻧﺘﻘﺎﻟﻮي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﭼﻠﻨﺪ ﺋﯥ‬

‫داﺳﯥ ﻟﻴﺪو ﭼﻲ ځﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺎﺗﺤﺎن ﮔڼﻲ او ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد د ﻛﺎﻣﻠﯥ ﺳﻠﻄﯥ او واﻛﻤﻨۍ ﻫڅﻪ ﻛﻮي‪ ،‬او د‬

‫ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﻧﻴﻮل‪ ،‬وژل او ﻟﻪ ﻫﯧﻮاد ﻧﻪ ﺷړل ﻏﻮاړي ﭼﻲ د ﺧﯧﻞ ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ آزادۍ او‬

‫ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺑﺎور ﻟﺮي او ﭘﺮ دې ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ﭼﻲ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دې د ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ ﻟﻪ ﻣﺪاﺧﻠﯥ‬

‫ﻧﻪ ډډه وﻛړي او اﻓﻐﺎﻧﺎن دي ﭘﺮﯦږدي ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وټﺎﻛﻲ او ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰي ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺣﻞ ﻛړي‪ .‬ﻟﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ دا د ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺳﭙﻜﺎوي او ﺗﺬﻟﻴﻞ ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻞ ﻫﺮ ﻗﻮم او وﻟﺲ ﺗﻪ د زﻏﻤﻠﻮ‬

‫وي‪ ،‬ﺧﻮ ﺳﺮﻟﻮړي او ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺋﯥ ﻧﺸﻲ زﻏﻤﻠﻰ‪ ،‬دوى د ﻋﺰت ﻣﺮګ د ذﻟﺖ او ﺳﭙﻜﺎوي ﺗﺮ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ﺳﻞ‬

‫‪49‬‬

‫ځﻠﻪ ﻏﻮره ګڼﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻠﻰ ﺷﻲ ﺧﻮ د ﭘﺮدﻳﻮ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ ﻏﺎړه ﻧﺸﻲ اﻳښﻮدى‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ د ﻫﻐﯥ ﻏﻴﺮﺗﻲ او ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﺘﻪ ﭘښﺘﻨﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﻗﺼﻪ ﺑﻪ ﻣﻮ اورﻳﺪﻟﯥ وي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻛﻮﻣﺎﻧﺪوګﺎن ﺋﯥ د ﻛﻮر دړې ﺗﻪ ودرﯦﺪل او‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ ﺋﯥ د ﺗﻼﺷۍ ﻟﭙﺎره ﻟﻪ اﺟﺎزې ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻛﻮر ﺗﻪ ﻧﻨﻮځﻲ‪ ،‬ﻫﻐﯥ ورﺑﺎﻧﺪي ﻏږ ﻛړ ﭼﻲ ﻛﻮر ﺗﻪ ﻣﻪ راﻧﻨﻮځﻰ‪،‬‬

‫ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻧﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮ ﻣﻐﺮورو ﻛﻤﺎﻧﺪوﻳﺎﻧﻮ د ﭘښﺘﻨﯥ ﻣﯧﺮﻣﻨﻲ د ګﻮاښ ﭘﺮوا وﻧﻜړه‪ ،‬دړه ﺋﯥ ﻣﺎﺗﻪ او ﻛﻮر ﺗﻪ ﻧﻨﻮﺗﻞ‪،‬‬ ‫د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﯧﺮﻣﻨﯥ ﻏﻴﺮت او ﻫﻤﺖ راوﭘﺎرﯦﺪو‪ ،‬دا ﺳﭙﻜﺎوى او ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺋﯥ وﻧﺸﻮ زﻏﻤﻠﻰ‪ ،‬ﭘﺪوى ﺋﯥ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ‬

‫ډزى ﭘﻴﻞ ﻛړې‪ ،‬دوه ﺋﯥ ووژل او ګڼ ﺷﻤﯧﺮ ﺋﯥ ژوﺑﻞ ﻛړل‪ ،‬ﻧﻮر ﭘﻪ ﺗﻴښﺘﻪ ﺷﻮل‪ ،‬ﻛﻠﻰ ﺋﯥ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛړ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺮﻛﺰ‬

‫ﻧﻪ ﺋﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻏﻮښﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ ﻟﻮﻣړى اﻳﻒ ‪ 16‬او ورﭘﺴﯥ ﺑﻰ ‪ 52‬ﻃﻴﺎرى ﺳﻴﻤﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ راڅﺮګﻨﺪى‬ ‫ﺷﻮې!! د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﻨﺪان د ﻛﻠﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬دا ﻣﯧﺮﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻮږ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ‬

‫ﺑﻤﺒﺎرۍ ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﺷﺊ!! ﺧﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﻲ ورﺗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﺗﺎﺳﻮ د ﺑﻤﺒﺎرۍ ﺷﻮق ﭘﻮره ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻰ ﺧﻮ ﻣﻮږ‬ ‫ﭘﺮدﻳﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﻳﻮې اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ د ﺳﭙﺎرﻟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﻴﻐﻮر ﻧﺸﻮ ﻣﻨﻠﻰ!! زﻣﻮږ د دود دﺳﺘﻮر ﻟﻪ‬ ‫ﻣﺨﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻣﻼﻣﺖ ﻳﺎﺳﺖ ﭼﻲ د دې ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﻛﻮر ﺗﻪ ﻟﻪ اﺟﺎزې ﭘﺮﺗﻪ او د ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﭘﻪ ﻏﻴﺎب ﻛﻲ ﻧﻨﻮﺗﻰ ﻳﺎﺳﺖ !!‬

‫ﺧﻴﺮ دى ﻛﻪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ دﻳﻦ او ﻧﺎﻣﻮس ﻧﻪ د دﻓﺎع ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻣﻮږ ﻛﻠﻰ د ارزګﺎن د اوو ‪ 7‬ﻛﻠﻴﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ ﺑﻤﺒﺎرد ﺷﻲ!!‬ ‫آﻳﺎ دا اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﺷﺮم او ﭘﻴﻐﻮر ﺧﺒﺮه ﻧﺪه ﭼﻲ د ﻳﻮې اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻟﻪ اﻳﻒ ‪ 16‬او ﺑﻰ ‪ 52‬ﻧﻪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮي؟!! ﺑﺎور وﻛړى ﭼﻲ ﭘﻪ ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﺟﻨګ ﻫﻤﺪا ﻛﻴﻔﻴﺖ دى‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ‬

‫ﺟﻨګﯧﺪوﻧﻜﻲ د ﻫﻤﺪې اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ ﭘﻪ څﯧﺮ دي‪ ،‬ﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻏړي دي او ﻧﻪ د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﻣﻠګﺮي‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﻋﺰت‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ‪ ،‬دﻳﻦ او ﻧﺎﻣﻮس ﻧﻪ د دﻓﺎع ﻟﭙﺎره ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮي‪ ،‬ﻛﻪ دوى ﺳﺘﺎﺳﻮ‬ ‫د اﻳﻒ ‪ 16‬او ﺑﻰ ‪ 52‬ﻃﻴﺎرو ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ ﻧﻮ دوﻣﺮه ﺧﻮ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﻲ دﻏﯥ ﭘښﺘﻨﯥ ﻣﻴﺮﻣﻨﯥ وﻛړل‪ .‬د‬

‫دﻏﯥ ﭘښﺘﻨﯥ ﻗﺼﯥ او دې ﺗﻪ ورﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﻧﻮرو ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ﻗﺼﻮ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړې وي ﭼﻲ ﭘﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮل او د دې ﻫﯧﻮاد داﺋﻤﻲ اﺷﻐﺎل ﻫﻴﭽﺎ ﺗﻪ ﻛﻪ ﻫﺮڅﻮﻣﺮه زورور او ﭘﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎډل‬

‫وژوﻧﻜﻮ وﺳﻠﻮ ﺳﻤﺒﺎل وي ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺪى!! ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ د ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ د ادارې ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ او ﻫﻐﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ‬ ‫اﻓﺴﺮان ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د رواﻧﯥ ﺟګړې ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﭘﺮ ﻏﺎړه ﻟﺮي‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ ﺗﻪ د ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﻟﻪ وﻳﻠﻮ ﻧﻪ ډډه‬

‫ﻛﻮي‪ ،‬دروغ واﻳﻰ‪ ،‬ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻏﻮﻟﻮي او د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻼف داﺳﯥ راﭘﻮروﻧﻪ ورﻛﻮي ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ وﻟﺲ‬ ‫ﺳﺮه دا ګﻮﻣﺎن راﭘﻴﺪا ﻛﯧږي ﭼﻲ ګﻮاﻛﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ واﻳﻲ‪ ،‬او دوى ﺗﻪ ﻗﺪم‬

‫ﭘﻪ ﻗﺪم د ګﻼﻧﻮ ګﻴډۍ وړاﻧﺪې ﻛﻮي‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﻫﻢ د داﺳﯥ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺷﻤﯧﺮ ډﯦﺮ ﻛﻢ دى ﭼﻲ‬

‫دوى ﺗﻪ وواﻳﻲ‪ :‬دا ﺑﻪ څﻨګﻪ وﻣﻨﻮ ﭼﻲ زﻣﻮږ د ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ او وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ دې د ﻳﻮه ﻣﻈﻠﻮم‬

‫ﻣﻠﺖ ‪ 25000‬ﺑﯥ دﻓﺎع او ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲ وګړي ﭘﻪ ﻗﺘﻞ ورﺳﯧږي‪ ،‬او ﻫﻐﻮى دې د ﺧﭙﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﻗﺎﺗﻼﻧﻮ ﻧﻪ د اﻧﺘﻘﺎم‬ ‫ﭘﺮ ځﺎى ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وواﻳﻲ‪ ،‬او ﭘﺮ ﺳﺮ ﻣﺦ دې د ګﻼﻧﻮ ﭘﺎڼﯥ وﺷﻴﻨﺪي!!‬ ‫•‬

‫ﻣﻮږ ګﻮﻣﺎن ﻛﻮو ﭼﻲ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ ﻏﻮاړي د ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ د ﻓﺎﺗﺢ ﻟﻘﺐ وګټﻲ‪ ،‬د دې ﻛﺎذب ﺷﻬﺮت د‬

‫ګټﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻫﻢ د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ وﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﻟﻮﺑﯥ ﻛﻮي او ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺳﺮه‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﺷﻮق‬ ‫ﭘﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺋﯥ د ﻫټﻠﺮ او ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ ﭘﺮ ﭘﻞ ګﺎم اﻳښﻰ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻪ او ﺗګﻼرې ﺋﯥ ﻏﻮره ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻜﺮار ﺷﻲ او دى اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻤﻐﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړي ﭼﻲ ﻫﻴټﻠﺮ ﺟﺮﻣﻨﻲ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړ‬ ‫او ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‪ .‬ﻛﻪ ﺑﺶ او ﻣﻠګﺮي ﺋﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻓﺘﺢ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻋﺎﺟﺰ وي ﻧﻮ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﺑﻪ څﻨګﻪ‬

‫ﻓﺘﺢ ﻛړي؟! اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻮځ ﭘﻪ ﺷﭙږو ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ ‪ 72000‬ﺑﻤﻮﻧﻪ او راﻛټﻮﻧﻪ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ وورول‪،‬‬

‫‪50‬‬

‫‪ 25000‬ﺑﯥ ګﻨﺎه اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺋﯥ ووژل‪ 17،‬ﻣﻠﻴﺎرد ډاﻟﺮ ﺋﯥ ﭘﻪ ﺟګړي ﻣﺼﺮف ﻛړل‪ ،‬ﺧﻮ ﻟﻪ دې ټﻮﻟﻮ ﻧﻪ د دوى‬

‫ﺣﺎﺻﻞ دا وو‪:‬‬

‫ﻗﺪرت ﺋﯥ ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻧﻪ د روس ﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻛړ‪ .‬دا ﻫﻐﻪ ﻛﺎر وو ﭼﻲ روﺳﺎﻧﻮ او د‬ ‫دوى ﺳﻴﻤﻴﻴﺰو اﻧډﻳﻮاﻻﻧﻮ ﭘﻪ ډﯦﺮو ﻣﺼﺎرﻓﻮ وﻧﺸﻮ ﻛړى‪ ،‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ورﺗﻪ وﻛړ‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺎﺗﺢ ﭘﻪ‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ ﭘﻮﺗﻴﻦ دى ﻧﻪ ﺑﺶ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻲ د روس ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﭘﻪ ﻻس‬ ‫ﻛﻲ دى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ داﺳﯥ ډﻟﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﻧﻠﺮي ﭼﻲ ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻮان او ﻛﻔﺎﻳﺖ وﻟﺮي‪،‬‬

‫ﻟﻪ ﻛﺎﺑﺎرو او ﻧﺎټ ﻛﻠﭙﻮﻧﻮ ﻧﻪ راﻏﻮﻧډ ﺷﻮي ﻛﺴﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﯧﺮ ﻫﯧﻮاد ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ‪ .‬ﭘﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﺑﺮﻳﺪ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ د ﻫﻐﻮ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ګټﻪ ﻛﺎر ﻛړى ﭼﻲ‪ :‬ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺗﺮ‬

‫ﻧﻮرو ﻫﯧﻮادوﻧﻮ دوى ﺗﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺮﯦښﻴﺪل او ﭘﻪ ﺗﯧﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺋﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ ډﯦﺮې ﻫڅﯥ ﻛړې او‬

‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ ﺋﯥ ﭘﻴﺴﯥ او وﺳﻠﯥ ورﻛﻮﻟﯥ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﭼﻲ واﻳﻲ‪ :‬ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻣﻮږ ﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬ ‫څﯧﺮ ﻣﺮﺳﺘﻪ او ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ وﻏﻮاړي ﻧﻮ داﺳﯥ ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ ﺗﻪ د دﻧﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﺮ ګﻮټ ﻛﻲ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭼﻲ واﻳﻲ‪ :‬ﻛﻪ‬

‫ﻣﻮږ او زﻣﻮږ ﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻧﻪ وى ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﭘﻪ دې ﻧﺘﻮاﻧﯧﺪه ﭼﻲ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟګړي ﻛﻲ ﭘﻪ دوﻣﺮه آﺳﺎﻧﻰ او ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺮه دوﻣﺮه ﺑﺮﻳﺎوې ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي!! ﻫﻤﻐﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻲ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﮔڼﻲ!!‬ ‫•‬

‫دوى ﺗﺮ اوﺳﻪ ﺷﭙږ ﺳﻮه ﻛﺴﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﻧﻴﻮﻟﻲ او ګﻮاﻧﺘﻨﺎﻣﻮ ﺗﻪ ﺋﯥ اﻧﺘﻘﺎل ﻛړي‪ ،‬ﻟﻪ دې‬

‫ﺷﭙږو ﺳﻮو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﺷﭙﻴﺘﻪ ﺋﯥ ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او اﻟﻘﺎﻋﺪې ﻏړي ﻧﺪي‪ .‬راﻣﺰ ﻓﻴﻠډ د ﺷﻤﯧﺮ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻠﯥ‬

‫ﻧﻮﻣﺮې زﻳﺎﺗﻮﻟﻰ‪ ،‬او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ د ﺑﺮﻏﻮﻟﻲ اﻳښﻮدو او ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺗﻪ د ﺑﺮﻳﺎ رﻧګ ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺋﯥ دا‬ ‫ﻛﺴﺎن ﻧﻴﻮﻟﻲ‪ .‬دوى ﻧﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن او اﻟﻘﺎﻋﺪه ﺧﺘﻢ ﻛړي او ﻧﻪ ﺋﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﻧﺎﻛﺎﻣﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺘﻤﻮﻟﻰ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫څﻮك ﭼﻲ د دﻏﻮ ډﻟﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ډﯦﺮ ﻛﻢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻫﻢ وﻟﺮي ﭘﻪ دې ﭘﻮﻫﯧږي ﭼﻲ دا ډﻟﯥ د ﺧﺎﺻﻮ ټﻮﻟﻨﻴﺰو ﺣﺎﻻﺗﻮ‬

‫زﯦږﻧﺪه دي‪ .‬د دوى د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً د دوﻫﻤﯥ او درﯦﻴﻤﯥ درﺟﯥ د څﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺑﻨﺪي ﻛﻮﻟﻮ او‬

‫وژﻟﻮ ﺳﺮه ﻧﺸﻲ ﺧﺘﻤﻴﺪى‪.‬‬ ‫•‬

‫دوى د ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ د ټﻴﻨګﺎر ﭘﻪ وﺟﻪ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮع ﭘﺎﭼﺎ‪ ،‬ﭼﻲ ﻫﻢ زوړ دى‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻟﻪ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻋﺎﺟﺰ او ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ او ﺿﺮوري ﻣﻠﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻪ ﻣﺤﺮوم‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ ﻣټﻮ‪ ،‬وﺳﻠﻮ او ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ‬

‫زور اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ را اﻧﺘﻘﺎل او ﭘﻪ ارګ ﻛﻲ ﺋﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ دې وﻧﺘﻮاﻧﯧﺪل ﭼﻲ ﺷﺎﻫﻲ ﺗﺎج ﭘﺮ ﺳﺮ‬ ‫ورﻛﯧږدي او ﭘﻪ ﺗﺨﺖ ﺋﯥ ﻛښﻴﻨﻮي او ﭘﻪ دې ﺳﺮه د ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑﺖ روح ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻪ ﻛړي ﭼﻲ دا دئ د ﻣﻠﻜﯥ ﭘﻪ‬

‫ﺳﻴﺎﻻﻧﻮ ﻛﻲ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻧﻮم ﻫﻢ ﻋﻼوه ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻴڅﻮك ﺑﺎﻳﺪ وﻧﻪ واﻳﻰ ﭼﻲ ﺷﺎﻫﻰ رژﻳﻤﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﺘﻤﯧﺪو دي او ﺧﭙﻞ‬

‫ځﺎى ﺟﻤﻬﻮري ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﺮﯦږدي!!‬ ‫•‬

‫ﻛﻪ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ د ﺧﭙﻠﻮ ﺑﺮﻳﺎوو د ﺷﻤﯧﺮﻟﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﻲ واﻳﻲ‪ :‬ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ د اﻓﻌﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻰ‬

‫ﺳﻔﻴﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﻟﺮي" ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﻔﻴﺮ دى"‪ ،‬زﻟﻤﻰ ﺧﻠﻴﻠﺰاد اﻓﻐﺎﻧﻲ اﻻﺻﻠﻪ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻰ او زﻣﻮږ د ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻏړى اوس ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﻲ زﻣﺎ ﺧﺎص اﺳﺘﺎزى دى!! ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزى زﻣﻮږ د‬

‫ﺗﻴﻠﻮ د ﻛﻤﭙﻨﻰ ﻳﻮ ﻣﺄﻣﻮر اوس د دې ﻫﯧﻮاد ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ دى او ‪ ...‬ﺧﻮ زه ﻫﻐﻪ ﺗﻪ واﻳﻢ‪ :‬داﺳﯥ ﺧﺒﺮې ﻳﻮ وﺧﺖ‬

‫ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ ﻫﻢ ﻛﻮﻟﯥ! ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺮ ځﻤﻜﻪ او ﻓﻀﺎء د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ واﻛﻤﻨﻲ وه‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د ‪ KGB‬ډﯦﺮ رﺳﻤﻲ ﻏړي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن واﻛﻤﻨﺎن ګڼﻞ ﻛﯧﺪل‪ ،‬ﺧﻮ دې ﻛﺎر ﻧﻪ ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ ﺗﻪ ګټﻪ ورﺳﻮﻟﻪ او ﻧﻪ ﺋﯥ‬

‫‪51‬‬

‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺗﻪ‪ .‬ﭘﺪاﺳﯥ ﺑﻮږﻧﻮﻧﻜﻮ ﺧﺒﺮو ﺧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ د ﺧﺠﺎﻟﺖ اﺣﺴﺎس ﻛﻮﻟﻰ ﻧﻪ د اﻓﺘﺨﺎر او‬

‫ﻏﺮور اﺣﺴﺎس!!ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﺗﯧﺮى او ﺧﭙﻞ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن ورﺑﺎﻧﺪې ﻣﺴﻠﻂ ﻛﻮل د ﺷﺮم ﻛﺎر دى ﻧﻪ د ﻓﺨﺮ او‬

‫ﻣﺒﺎﻫﺎت ﻛﺎر‪ .‬ﺑﺶ ﺑﺎﻳﺪ دې ﺗﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﻮﺟﻪ وي ﭼﻲ دا ﻛﺴﺎن ﻳﻮازې ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﻀﻮر ﺗﺮ ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې او‬

‫ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﻀﻮر ﺗﺮ وروﺳﺘۍ ورځﯥ ﺷﺎﻳﺪ د ﻫﻐﻮ ﺣﻠﻘﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن واﻛﻤﻨﺎن وګڼﻠﻰ ﺷﻲ ﭼﻲ‬

‫ﺳﺘﺎ ﭘﻪ څﯧﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻮي‪ .‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧږو ﻛﻮم ﺑﺎﻋﻘﻠﻪ او ﺑﺎﺿﻤﻴﺮه اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻫﻐﻪ څﻮك د ﻳﻮه ﻫﯧﻮاد واﻛﻤﻦ وګڼﻲ ﭼﻲ‬

‫ﺷﺨﺼﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﺋﯥ ﻫﻢ ﭘﺮدي ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ټﻮل ﻫﯧﻮاد ﻛﻲ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﻫﯧﻮادوال اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬او داﺳﯥ‬

‫داﺧﻠﻲ ځﻮاك ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻪ ورځﻲ ﭼﻲ د دوى اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ارګ ﻛﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛړى ﺷﻲ!! او ﭼﻲ ﻛﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ‬

‫ﻛﻤﺎﻧﺪوﮔﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻲ ﺧﭙﻞ وﻻﻳﺖ او ﺧﭙﻞ ﻗﻮم ﺗﻪ دروﻣﻲ ﻧﻮ ورﺑﺎﻧﺪې ﺑﺮﻳﺪ ﻛﯧږي!! ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ د ﭘﻮره ﻳﻮه ﻛﺎل ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺟګړې ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ ﭘﻪ دې وﻧﺘﻮاﻧﯧﺪل ﭼﻲ ﻳﺎ ﺧﭙﻞ اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛړي او ﻳﺎ د ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭼﻲ دوى ﭘﺮ دې ﻫﯧﻮاد ﻣﺴﻠﻂ ﻛړي‪ ،‬ﻫﻢ د دوى ﭘﻪ ﺑﺎرﻛﻮﻧﻮ او ګﺰﻣﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ‬

‫ﻛﯧږي او ﻫﻢ د دوى ﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻪ‪ ،‬او وزﻳﺮان ﺗﺮور ﻛﯧږي او ﭘﻪ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺋﯥ ﺑﺮﻳﺪ‬ ‫ﻛﯧږي!! آﻳﺎ ﻫﻤﺪا ﺧﺒﺮه ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ او د ده ﻣﻠګﺮو ﺗﻪ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﻮي ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ارﺗﺒﺎط ﺧﭙﻞ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻏﻠﻂ وګڼﻲ او ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ وﻛړي؟!!‬ ‫•‬

‫د ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ ﻣﻠګﺮو د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ وﻟﺲ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره وﻳﻞ‪ :‬ﻇﺎﻫﺮ ﺧﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻰ ﻛﻲ‬

‫ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻟﺮي‪ ،‬او ﻫﻐﻪ ﻳﻮازﻳﻨﻰ ﻏﻴﺮﻣﺘﻨﺎزع ﻓﻴﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ دى ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﯧﻠﻲ ﺑﯧﻠﻲ ﭘﺮګﻨﯥ ورﺑﺎﻧﺪې‬ ‫راﻏﻮﻧډﻳﺪى ﺷﻲ!! ﺣﺎل دا ﭼﻲ دى ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﻣﺘﻨﺎزع ﻓﻴﻪ ﻛﺲ دى‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬

‫راﻏﻮﻧډﻳﺪﻟﻰ ﺷﻲ ﺧﻮ ﭘﻪ ﻇﺎﻫﺮﺧﺎن ﻧﻪ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ده د راﺳﺘﻨﻮﻟﻮ ﻫﻤﺪا ﻳﻮه ﻻر وه ﭼﻲ ﺑﺶ ﻏﻮره ﻛړه‪ :‬د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺷﻐﺎل‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د ‪ 20000‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﭘﻮځ اﺳﺘﻘﺮار‪ ،‬د ﭘﻼزﻣﻴﻨﯥ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ټﻮل ﻣﻬﻢ‬

‫ښﺎروﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻮاﺋﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬او ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ ﻧﻘﺎط ﻧﻴﻮل او ﺑﻴﺎ دى ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻃﻴﺎرې ﻛﻲ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﺴﻠﺢ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻮل!! اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ دې وﻧﺘﻮاﻧﯧﺪل ﭼﻲ ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﻧﻪ ده ﺗﻪ‬

‫رأﻳﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي ﭼﻲ د ﻫﻤﺪې ﻣﻘﺼﺪ ﻟﭙﺎره ﺟﻮړه ﺷﻮې وه‪ ،‬ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﻲ د دې ﻗﻼﺑﻲ ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﻏړي د‬

‫اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻟﻪ ﻟﻮري ﻏﻮره ﺷﻮي وو ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﺟﻮړ ﻛړى‬

‫وو!! ﻣﺨﻠﻮع ﭘﺎﭼﺎ د رﻳﺎﺳﺖ ﻟﭙﺎره ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ وو او ﻳﻮه ورځ د ﻣﺨﻪ ﺋﯥ رﺳﻤﺎً اﻋﻼن ﻛړى وو ﭼﻲ ﻫﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻪ‬

‫ﭼﻤﺘﻮ دى!! ﺧﻮ د ﺑﺶ ﺧﺎص اﺳﺘﺎزى زﻟﻤﻰ ﺧﻠﻴﻠﺰاد د ﻫﻤﺪې ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د ﻏړو اﺣﺴﺎﺳﺎت او‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻼت داﺳﯥ وﻣﻮﻧﺪل ﭼﻲ د ﻇﺎﻫﺮ ﺧﺎن ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﻳﺪل ﺑﻪ د ده او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﭙﺎره د ﻟﻮى ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫ځﻜﻪ ﺋﯥ د ده د ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﯦﺪو ﻣﺨﻪ وﻧﻴﻮﻟﻪ او دا ﺑﻴﺎن ﺋﯥ ورﻛړ ﭼﻲ ﭘﺎﭼﺎ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ د ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﯦﺪو ﺷﻮق ﻧﺪى‬ ‫ﻛړى!! ﭘﻪ دې ﻟﻮﻳﻲ ﺟﺮګﯥ ﻛﻲ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭼﻲ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزى ﺗﻪ ﺋﯥ رأى ورﻛړې ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ ﺋﯥ د‬

‫ﻇﺎﻫﺮﺧﺎن ﺧﻼف رأى ورﻛړې‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ د ﺟګړو د روان وﺿﻌﻴﺖ او ﭘﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻢ داﺳﯥ ﺧﺒﺮوﻧﻪ ورﻛﻮي ﭼﯥ ﺣﻘﺎﻳﻖ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺲ او ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻧﻪ ﭘټ وﺳﺎﺗﻲ او ﻫﻐﻮى وﻏﻮﻟﻮي‪ ،‬دوى ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻮ او ګﺰﻣﻮ ﺑﺎﻧﺪې د ټﻮﻟﻮ‬

‫راﻛټﻲ ﺣﻤﻠﻮ او ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ورﺗﻪ اﻟﻔﺎﻇﻮ واﻳﻲ‪ :‬راﻛټﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻫﺪف ﻧﻪ څﻮ ﺳﻮه ﻣﺘﺮه ﻟﺮې وﻟګﻴﺪل‪،‬‬

‫ﻣﺎﻟﻲ او ځﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﻳﯥ ﻧﻪ درﻟﻮدل‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪ د اﻟﻘﺎﻋﺪې او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺷﻮى‪ ،‬ﻳﻮ ﻛﺲ دوه‬

‫ﻛﺴﻪ ﺳﻄﺤﻲ زﺧﻤﻴﺎن ﺷﻮي ﭼﯥ ځﻨﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻣﻌﺎﻟﺠﯥ وروﺳﺘﻪ ﺧﭙﻠﻮ دﻧﺪو ﺗﻪ ګﺮځﻴﺪﻟﻲ‪ ،‬او دې ﺗﻪ‬

‫‪52‬‬

‫ورﺗﻪ ﺧﻨﺪوﻧﻜﯥ ﺧﺒﺮې!! ﺧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﺪﻏﻮ ﺧﺒﺮو ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻛﻮي او واﻳﻲ دې ﺗﻪ ورﺗﻪ ﺧﺒﺮې ﻣﻮ څﻮ ﻛﺎﻟﻪ د ﻣﺨﻪ‬

‫ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ اورﻳﺪﻟﯥ او اوس ﻳﯥ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻧﻪ اورو‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ دوﻣﺮه دروغ واﻳﻲ ﭼﯥ د‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﻣﺦ ﻳﯥ ﺳﭙﻴﻦ ﻛړ‪ ،‬د روﺳﺎﻧﻮ د ﻣﺮګ ژوﺑﻠﯥ ﺷﻤﯧﺮ ﻫﻠﺘﻪ اﻋﻼن ﺷﻮ ﭼﯥ دوى ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ووﺗﻞ او‬

‫ﺷﺎﻳﺪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣړو ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺷﻤﯧﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ اﻋﻼن ﺷﻲ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ راﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺑﺶ د‬

‫ﺣﺮﻳﻔﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﭘﺮﻳﻮځﻲ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﺎﺻﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻏړي ﻫﻐﻪ ﺣﺮاﻣﻴﺎن وي ﭼﯥ‬

‫ﻣﻮر او ﭘﻼر ﻧﻠﺮي او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ دې ﺗﻪ ﻧﻪ اړ ﻛﯧږي ﭼﯥ د دوى ﻣﺮګ ژوﺑﻠﻪ اﻋﻼن ﻛړي ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﻣﻮږ‬

‫ﺧﻮ ﻫﺮه ورځ د دوى ﺗﻠﯥ ﺷﻮې وﻳﻨﯥ ګﻮرو‪ ،‬د دوى ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﻮي ګﺎډي ګﻮرو‪ ،‬زﺧﻤﻴﺎن او ﻣړي ﻳﯥ ګﻮرو‪ ،‬ﭘﺮ‬

‫دوى د ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻮ‪ ،‬د دوى ﭘﻪ اډو د راﻛټﻮﻧﻮ ﺑﺎراﻧﻮﻧﻪ روان دي‪ ،‬د دوى ﭘﺮ ګﺰﻣﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﻛﯧږي‪ ،‬د ﻫﺮ‬

‫ﺑﺮﻳﺪ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ګﻮرو ﭼﯥ د ﭘﯧښﯥ ځﺎى ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﻲ‪ ،‬د اﻳﻒ ‪ 16‬ﻃﻴﺎرې ﻳﯥ ﭘﺮ ﺳﺮ دوري ﻛﻮي‪،‬‬ ‫ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮې راورﺳﯧږي‪ ،‬ﻣړي او زﺧﻤﻴﺎن ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﻛﻮي او‬

‫ﻧﻪ د ﻣړو او زﺧﻤﻴﺎﻧﻮ ﺷﻤﯧﺮ اﻋﻼﻧﻮي‪ .‬ﺧﻮ زه ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ واﻳﻢ‪ :‬درې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﻛﯧږي ﭼﯥ ﭘﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﺷﻮي‪ ،‬دا ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا دي او ﻧﻪ د اﻟﻘﺎﻋﺪې‪ ،‬دا د ﻫﻐﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﺧﻮا ﭘﻴﻞ ﺷﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻮان ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس وژل ﺷﻮي‪ ،‬ﻛﻮروﻧﻪ ﻳﯥ وران ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ او‬ ‫ﺟﻤﺎﻋﺘﻮﻧﻮ ﻳﯥ ﺑﻤﻮﻧﻪ ورﻳﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻛﻮروﻧﻪ ﻳﯥ ﺗﻼﺷﻲ ﺷﻮي‪ ،‬دوى او ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﺳﭙﻜﺎوى ﺷﻮى‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ‬ ‫وﺳﻠﯥ ﻳﯥ ورﻧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮې‪ ،‬دا ﻫﻤﺎﻏﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن دي ﭼﯥ ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻨګﯧﺪل‪ .‬دا‬

‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻮ درﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﺣﺪ ﺗﻪ رﺳﯧﺪﻟﻲ ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ د ﻟﻮﻣړﻳﻮ درﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﺗﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﺷﺪت زﻳﺎت دى‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﺮاﺧﻮاﻟﻰ او ﻫﻢ د دښﻤﻦ ﺗﻠﻔﺎت‪ .‬دا اوس ﻫﺮه ورځ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺷﻤﯧﺮ ﺗﺮ ﭘﻨځﻮ ﻧﻪ زﻳﺎت دى او ورځ ﭘﻪ ورځ د زﻳﺎﺗﯧﺪو ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﯥ دى‪ .‬د ﻛﻨﺪﻫﺎر‪،‬‬

‫ﺧﻮﺳﺖ اوﻛﻨړ ﭘﻪ ﻫﺮ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣړو ﺷﻤﯧﺮ ﻛﻢ ﻟﻪ ﻛﻤﻪ د ﻛﻮﻳټ ﭘﻪ ﺟګړې ﻛﯥ د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د ﻣﺮګ د ﺷﻤﯧﺮ دوه ﺑﺮاﺑﺮه دى‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻫﺮ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ د څﻠﻮﻳښﺘﻮ ﻧﻪ زﻳﺎت اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ‬

‫ﻗﺘﻞ رﺳﯧﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز ﭘﻪ ﭘﻜﺘﻴﻜﺎ او ﭘﻜﺘﻴﺎ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣړو ﺷﻤﯧﺮ ﻣﺦ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﯧﺪو دى‪ ،‬ﺗﺮ اوﺳﻪ‬

‫ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻣﺮګ ژوﺑﻠﯥ ﺷﻤﯧﺮ ﺗﺮ ‪ 620‬ﻧﻪ زﻳﺎت دى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻛﯥ ‪ 190‬ﻣړي او ﭘﺎﺗﯥ زﺧﻤﻴﺎن دي‪ .‬ډﯦﺮ ژر ﺑﻪ‬

‫وګﻮري ﭼﯥ د دي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻤﻦ ﻧﻮرو وﻻﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺧﻮره ﺷﻲ‪ .‬ﭘﻪ ﻧﻮرو وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻛﻤﻮاﻟﻲ وﺟﻪ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺣﻀﻮر ﻛﻤﻮاﻟﻰ دى ﻧﻪ دا ﭼﯥ د ﻫﻐﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ د ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺟﺬﺑﻪ‬

‫ﻣړاوې ﺷﻮې او ﻳﺎ ﻳﯥ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺧﺘﻢ ﺷﻮى‪.‬‬

‫ﺗﺎﺳﻮ د ﺑﺶ ﻟﻪ ادارې ﻧﻪ ﺗﭙﻮس وﻛړى ﭼﯥ دا د څﻪ ﻟﭙﺎره او د ﻛﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﭼﯥ د وﻟﺲ ‪ %65‬ﻧﻔﻮس ﺗﺸﻜﻴﻠﻮي ﭘﻪ ﺟګړي ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ ﺷﻮي او وﻟﯥ د‬

‫ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻟﻪ اﻗﻠﻴﺘﻮﻧﻮ او ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮﻧﻪ د ﻣﺨﻪ د روﺳﻴﻰ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې‬ ‫ﺳﻴﻤﻴﻴﺰ اﻳﺘﻼف ﻟﺪوى ﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮﻟﻪ؟ دا وﻟﯥ ټﻮﻟﯥ ﺟګړي ﭘﻪ ﺷﺮق او ﺟﻨﻮب ﻛﯥ او ﭘښﺘﻮن ﻣﻴﺸﺘﻪ ﺳﻴﻤﻮ‬

‫ﻛﯥ دي؟ وﻟﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘﺪﻏﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى او ﭘﻪ ﺟګړه ﺑﻮﺧﺖ دي؟ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺷﻤﺎل ﻫﻢ واﻛﻤﻨﻲ ﻛړې‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ډﯦﺮ ﻏړي او ﺧﻮاﺧﻮږي درﻟﻮدل‪ ،‬د څﻪ ﻟﭙﺎره ﻫﻠﺘﻪ ﻧﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ځﺎى‬ ‫ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻮي‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﺟګړه ﺑﻮﺧﺖ دي‪ ،‬ﻧﻪ ﻛﻮروﻧﻪ ﺗﻼﺷﻲ ﻛﻮي او ﻧﻪ وﺳﻠﯥ راټﻮﻟﻮي؟ دا د څﻪ ﻟﭙﺎره ﺗﺎﺳﻮ د‬

‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﻄﻌﺎت ﺟﻨﻮب او ﺷﺮق ﺗﻪ د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﺟګړو ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه ﺑﻴﺎﻳﻰ او د دوى‬

‫‪53‬‬

‫ﻛﻮروﻧﻪ ورﺑﺎﻧﺪې ﭘﻠټﻰ او وﺳﻠﯥ ورﻧﻪ ﻏﻮﻧډوى؟ دا وﻟﯥ ﺗﺎﺳﻮﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺟﻨﺮاﻻن او د دوى ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ‬

‫ﻣﺼﺮوف د ﻣﻠﻴﺸﻮ ﻫﻐﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛړي ﭼﯥ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺗﺮڅﻨګﻠﻮ د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﺳﺮه‬ ‫دي؟ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ اﻳﺘﻼف وﻟﯥ ﻧﻦ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ دى او روﺳﺎن ﭼﯥ ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه ﺟﻨګﯧﺪل ﻧﻦ‬

‫ﺗﺎﺳﻮ ورﺳﺮه ﺟﻨګﯧږي؟ ځﻮاب ﻳﯥ څﺮګﻨﺪ دى‪ ،‬څﻮك ﭼﯥ ﻏﻼﻣۍ ﺗﻪ ﺳﺮ ﻧﻪ ټﻴټﻮي ﭘﻪ آزادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ‬

‫ﺑﺎور ﻟﺮي‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻫﻤﺪوﻣﺮه ﺑﺪ دي ﻟﻜﻪ د روﺳﻲ ښﻜﯧﻼك ګﺮو ﻟﻪ ﻧﻈﺮه او د دوى ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ‬ ‫ﺳﺮه ﻫﻤﻐﺴﯥ وي ﻟﻜﻪ ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏږ رادﻳﻮ‪ ،‬آزادي ﻳﺎ ﺑﻰ ﺑﻰ ﺳﻲ ﻧﻪ دا ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اوري ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﺣﻤﻠﯥ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ د دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﭘﻪ ﻟﻮري ﻟﻮﻣړى ګﺎم اﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮى‪ ،‬د ﻧﺠﻮﻧﻮ ښﻮوﻧځﻲ‬

‫ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮي‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ آزاده ﺷﻮې‪ ،‬د وﻳﺪﻳﻮ ﻛﺴﺘﻮﻧﻮ دوﻛﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﺷﻮي او د ﻫﻨﺪي ﻓﻠﻤﻮﻧﻮ‬

‫ﻧﻨﺪارې ﺑﻴﺎ ﭘﻴﻞ ﺷﻮې‪ ،‬د ﭼﺎدري ﭘﻪ ﺳﺮﻛﻮﻟﻮ او د ږﻳﺮي ﭘﺮﯦښﻮدو ﺟﺒﺮي اﺣﻜﺎم ﻟﻐﻮ ﺷﻮي… ﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﻣﻨځﻮﻧﻮ ﻛﯥ واﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ او روﺳﻲ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﺗﺮﻣﻨځ ﭘﻪ ﻓﺮق ﭘﻮه ﻧﻪ ﺷﻮ‪،‬‬

‫ﻫﻐﻮى ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﯧﺮى د ارﺗﺠﺎع او اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﭘﻪ ﺧﻼف د دﻳﻤﻮﻛﺮاﺗﻴﻜﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ‬

‫ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ د ﺣﻤﺎﻳﯥ ﺣﺮﻛﺖ ګڼﻠﻮ او د واﻗﻌﻲ او وﻟﺴﻲ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻳﯥ ﻟﻮﻣړى ګﺎم ﺷﻤﯧﺮﻟﻮ او ﺗﺎﺳﻮ د‬

‫دوى ﭘﻪ ﭘﻞ ګﺎم ږدى‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺠﺎوز ﺗﻪ د دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﭘﻪ ﻟﻮري د ﻟﻮﻣړي ګﺎم ﻧﻮم ورﻛﻮى‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻟﻮﻣړى‬

‫ﻛﺎر ﻫﻢ ﻫﻤﺪا وو ﭼﯥ ښځﯥ ﭼﺎدري ﻟﻪ ﺳﺮه ﻟﺮې ﻛړي او ﺳړي ﺧﭙﻠﯥ ﭘګړۍ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬د ښځﻮ ﺳﻨﺪرې‪ ،‬ﻧڅﺎ‪،‬‬

‫ﻧﺎﻳټ ﻛﻠﭙﻮﻧﻪ ﻋﺎم ﺷﻲ او ږﻳﺮه ﭘﺮﯦښﻮدل‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ګﺮځﻮل‪،‬او د ﺳﭙﻴﻨﻮ ﺟﺎﻣﻮ اﻏﻮﺳﺘﻞ ﺟﺮم وګﻨﻠﻰ ﺷﻲ او د‬ ‫ﺣﺒﺲ او ﻣﺮګ ﺳﺰا ورﺑﺎﻧﺪې ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﻣﻼ‪ ،‬ﺣﺎﺟﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺮ او ﺻﻮﻓﻲ او ﻫﺮ د ږﻳﺮې ﺧﺎوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب‬

‫ﺿﺪ او ﻣﺒﺎح اﻟﺪم وګﻨﻠﻰ ﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ﻛﺎر ﻛﻮى‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮم ﻛﻠﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻮي ﻧﻮ‬

‫ﻟﻮﻣړى ﻫﺪف ﻳﯥ د ﻣﻼ ﻧﻴﻮل وي‪ ،‬د ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن او ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻧﻮم د دوى ﭘﻪ ﺗﻮرﻟﺴﺖ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮى!! ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻐﻮى د ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﺎﻟﻲ او ډوډۍ ﺷﻌﺎروﻧﻪ ورﻛﻮل او ﭘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻛﻮر ورﺗﻪ ګﻮر او ﻛﺎﻟﻲ ورﺗﻪ ﻛﻔﻦ ﻛړ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ‬

‫ﻫﻢ ډﯦﺮ ﻛﻠﻲ ﭘﻪ ﻫﺪﻳﺮو ﺑﺪل ﻛړل‪ ،‬ډﯦﺮ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ ﻣﻮ ﻟﻪ ﺧﺎورو ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ ﻛړ ل‪ ،‬د ﻗﻠﻌﻪ ﺟﻨګﻲ ډﻟﻪ اﻳﺰ ﻗﺘﻞ او‬

‫ﻫﻠﺘﻪ د ‪ 700‬اﺳﻴﺮاﻧﻮ وژل‪ ،‬د ﻛﻨﺪز د اﺳﻴﺮاﻧﻮ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ وژﻧﻪ او ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ډﻟﻪ اﻳﺰو ﻗﺒﺮوﻧﻮ ﻛﯥ‬

‫ښﺨﻮل‪ ...،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ اﻣﺮ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮي او دا ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ روﺳﻲ اﻓﺴﺮاﻧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ وﻛړل‪ ،‬ﻣﻮږ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ ﻫﻐﯥ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﻟﻌﻨﺖ واﻳﻮ ﭼﯥ‪ :‬د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﯧﺮي او اﺷﻐﺎل زﯦږﻧﺪه وي‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ د ﺧﻮښﯥ‬

‫واﻛﻤﻨﺎن ﭘﺮ ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛړي‪ ،‬ﻗﺪرت وﻃﻦ ﭘﻠﻮروﻧﻜﻮ ﺗﻪ وﺳﭙﺎري‪ ،‬دروﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس روزل ﺷﻮي د ﺧﺎد‬

‫ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ واك ﺗﻪ ورﺳﻮي او د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺑﻴﺎ ﻧﻴﻮﻟﻮ‪ ،‬ځﻮروﻟﻮ او وژﻟﻮ ﻣﻮﻗﻊ ورﻛړي‪ ،‬ﺟﻨګﻲ‬

‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛﺎران‪ ،‬ﻏﻠﻪ او داړه ﻣﺎران ﭘﺮ وﻟﺲ ﻣﺴﻠﻂ ﻛړي‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﻮ ﺣﺘﻰ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻐﻪ ﺷﺘﻤﻨۍ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮوړې ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﯧﺮو دروﻳﺸﺖ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺟګړو ﻛﯥ‬

‫ﻧﻪ وي ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﻮې‪ .‬ﻳﻮ ﻣﺜﺎل ﻳﯥ د آرﻳﺎﻧﺎ ﻫﻮاﺋﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻐﻪ ﻃﻴﺎرې دي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﺗﯧﺮو ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﻛﯥ‬

‫ﺧﻮﻧﺪي ﭘﺎﺗﻰ ﺷﻮى‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﻣﻠﻜﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻃﻴﺎرو د‬

‫ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ وﺳﻮځﻴﺪې‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د دې ﺧﺴﺎرې د ﺟﺒﺮان ﻟﭙﺎره ﺣﺘﻰ د ﻫﻨﺪ ﭘﻪ اﻧﺪازه ﻫﻢ ﻣﺮﺳﺘﻪ‬ ‫وﻧﻪ ﻛړه‪ ،‬دﻫﻠﻲ ﺧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﺮه د رﻗﺎﺑﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮه زړه ﻃﻴﺎره آرﻳﺎﻧﺎ ﻫﻮاﺋﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻪ ورﻛړه‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻧﻜړه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وراﻧﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﺗﺮ ﻧﻨﻪ ‪ 17‬ﻣﻠﻴﺎرده ډاﻟﺮ‬

‫‪54‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﻛړي او ﺗﺮ دﻳﻨﻪ زﻳﺎت ﻣﺼﺮف ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﻼﺗړﻟﯥ!! ﻣﻮږ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻫﻴڅ ﺑﺎﻋﻘﻠﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬ ‫ﭼﺎرواﻛﻮ دا ﺗګﻼره د ﻓﻬﻢ وړ ﻧﺪه‪ ،‬دوى وﻟﯥ ﻟﻪ ﺑﯥ وزﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻞ زور آزﻣﻮﻳﻲ! وﻟﯥ د وران او‬

‫ﺟﻨګ ځﭙﻠﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺰﻳﺪ وراﻧﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻠﯥ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎډل وژوﻧﻜﯥ او ﺗﺨﺮﻳﺒﻮﻧﻜﯥ وﺳﻠﯥ‬

‫اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي؟ دا وﻟﯥ د دوى اﻗﺘﺼﺎدي او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻻﺳﻲ او د ﺑﻞ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻟﻮږه‪ ،‬ﺿﻌﻒ او ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ د دې ﭘﺮ ځﺎى‬

‫ﭼﯥ ﭘﺪﻏﻮ ﺳﺨﺖ زړو ﻛﯥ د ﺗﺮﺣﻢ او ﻋﺎﻃﻔﯥ اﺣﺴﺎس راوﭘﺎروي‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﭘﺪوى ﻛﯥ ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﻏﺮوراو ﻣﺴﺘﻲ‬

‫راوﻻړوي!! او د ﺧﭙﻞ رﻋﺐ او ﻫﻴﺒﺖ ﺗﺮ اﻏﻴﺰې ﻻﻧﺪې د ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ راوﺳﺘﻮ او د دوى ﻟﻪ ځﻮروﻟﻮ ﻧﻪ ﻟﺬت‬ ‫اﺧﻠﻲ؟! دوى دې وواﻳﻲ ﭼﻲ ﭘﻪ دې اوږدې ﻣﻮدې ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﺮګ‪ ،‬ژوﺑﻠﯥ‪ ،‬ﺧﻮف‪ ،‬وﻳﺮې او ﺑﯥ اﻣﻨﻴﺘۍ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ‬

‫ﺋﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ څﻪ راوړي؟! ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻗﺘﺪار ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙﻮ ورځﻮ ﻛﻲ وﻳﻞ‪ :‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺗﯧﺮ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ دوﻣﺮه اﻣﻨﻴﺖ ﻧﻪ وو ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮى ﻟﻜﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ دورﻛﯥ ﭼﯥ د دوى ﺗﺮ واﻛﻤﻨۍ ﻻﻧﺪې‬ ‫ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮ!! دوى ﭘﻪ دې وﺗﻮاﻧﯧﺪل ﭼﯥ د ﻳﻮه ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻪ ﺻﺎدروﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ دﻏﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ د‬

‫ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻛﺮ ﻣﺨﻪ وﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺎﺳﻮ او ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﺮﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اداره ﻧﻪ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ‬

‫ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮې او ﻧﻪ د ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻛﺮ ﭘﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻛﯥ‪ ،‬ﻧﻦ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ ﻻرو ﻛﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ ښﺎروﻧﻮ ﻛﯥ‬

‫او ﻧﻪ ﭘﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ادارې ﻛﯥ د ﺷﺎﻣﻠﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﻋﺎم اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺧﻮ ﭘﺮﯦږدى‪ ،‬د دوى ډﻟﻪ‬

‫اﻳﺰې وژﻧﻂ‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﺎل‪ ،‬ځﺎن او ﻧﺎﻣﻮس ﺑﺎﻧﺪې ﺗﯧﺮي ﺧﻮ ﭘﺮﯦږدى‪ ،‬ﺣﺘﻰ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اړوﻧﺪه ادارو‬

‫ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﻫﻢ ﺧﻮﻧﺪي ﻧﻪ دي‪ .‬ﻣګﺮ د اﺧﻀﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻫﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﭙﺎره د ﺷﺮم او ﭘﻴﻐﻮر ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده ﭼﯥ‬ ‫واﻳﻲ‪ :‬د دوى د ادارې ﭘﻪ ﻳﻮه ښځﻴﻨﻪ ﻣﺎﻣﻮرط څﻮڅﻮ ځﻠﻪ ﭘﻪ ډﻟﻪ اﻳﺰه ﺗﻮګﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﯧﺮى ﺷﻮى‪ ،‬دا ﺗﯧﺮى د ده ﭘﻪ‬

‫وﻳﻨﺎ د ﻫﻐﯥ ډﻟﯥ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺷﻮى ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زﻳﺎﺗﻪ ﻧږدې ده او ﺗﺎﺳﻮ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﭘﻪ ﻫﻐﯥ اﻋﺘﻤﺎد او‬

‫ﺣﺴﺎب ﻛﻮى او ﻫﻤﻐﻪ ډﻟﻪ ﭼﯥ د روﻧﺎﻟﺪ رﻣﺰﻓﻴﻠﺪ ﭘﻪ اﻣﺮ ﻳﯥ ﺗﺎﺳﻮﺗﻪ دا ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛړل ﭼﯥ ‪ 700‬ﻛﺴﺎن ﭘﻪ‬

‫ﻗﻠﻌﻪ ﺟﻨګﻲ ﻛﯥ ووژﻧﻰ او ﺗﺮ ‪ 1000‬ﻧﻪ زﻳﺎت ﻳﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ ووژل او د ﺷﺒﺮﻏﺎن ﭘﻪ ډﻟﻪ اﻳﺰو ﻗﺒﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ښﺦ‬

‫ﻛړل!!‬

‫د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ادارې د ﺟﻮړﯦﺪو ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻮﻣﺮه ﻛﻮﻛﻨﺎر ﻛﺮل ﺷﻮي ﭼﯥ د ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ‬

‫اوږده ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﻠﺮي‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﭼﯥ د ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻓﺼﻠﻮﻧﻮ د ړﻧګﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻛﻮﻣﯥ ﭘﻴﺴﯥ دې ادارې ﺗﻪ‬

‫ورﻛړې ﻫﻐﻪ ﭼﺎرواﻛﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮﻧﻮ ﻛﯥ ووﻳﺸﻠﯥ او د ﻧړۍ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﻫﻐﻪ ﻓﺼﻠﻮﻧﻪ وران ﻛړل ﭼﯥ‬

‫څﻠﻮر ځﻠﻪ ورﻧﻪ اﭘﻴﻢ ټﻮل ﺷﻮي وو‪.‬‬

‫ﺑﺶ زﻣﻮږ ګﺎوﻧډي ﻫﯧﻮادوﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺿﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻧﺎروا ﺟګړې ﻛﯥ راښﻜﯧﻞ ﻛړل او ﭘﻪ دې ﺳﺮه‬

‫ﻳﯥ د ټﻮﻟﯥ ﺳﻴﻤﯥ د ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د دښﻤﻨۍ ﺗﺨﻢ وﻛﺮﻟﻮ او دﻏﻮ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺣﻞ‬ ‫ﻛﯧﺪوﻧﻜﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰې راوﻻړې ﻛړې‪ .‬څﻮك ﭼﯥ د ﻧړۍ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ اﻫﻠﻴﺖ وﻟﺮي ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻓﺘﻨﯥ ﻧﻪ‬

‫راوﻻړوي‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ رﺳﻮخ ﻧﻪ د ﻓﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ ﻛﯥ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮي‪ ،‬څﻮك ﭼﯥ د ﻓﺘﻨﻮ اوروﻧﻪ ﺑﻠﻮي‪،‬‬

‫دا ګﻮﻣﺎن دي ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د دې اور ﻟﻪ ﺑڅﺮﻛﻮ ﻧﻪ ﺑﻪ د ده ﻟﻤﻦ ﺧﻮﻧﺪي ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪ ،‬څﻮك ﭼﯥ ﺑﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮرﻛﯥ‬

‫آراﻣﻲ ورځﯥ ﺗﻪ ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدي دا ګﻮﻣﺎن دې ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ دى ﺑﻪ د ﺑﻞ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ آراﻣﻪ ﺷﭙﻪ ﺗﯧﺮه ﻛړي‪ .‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺧﻴﺮ ﭘﻪ دې ﻛﯥ دى ﭼﯥ ﻟﻪ ﻗﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺮط او ځﻨډ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ووځﻲ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻣﺰﻳﺪ‬

‫وژﻟﻮ‪ ،‬ﻛړوﻟﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ ﺗﻞ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧﺪﻟﻮ او ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻻس ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﺗﭙﻠﻮ ﻧﻪ‬

‫ﻻس واﺧﻠﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺷﻚ ﻣﻜﻮى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪو ﻫﻤﻐﻪ ﭘﺎﻳﻠﯥ وي ﭼﯥ‬

‫‪55‬‬

‫ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺴﻜﻮ د ﻫﻤﺪې ﻟﭙﺎره ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺮﻳﺪ ﻣﻼﺗړ‬

‫وﻛړ او ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ وﻇﻴﻔﻪ ورﻛړه ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺧﻮا ﺗﻪ ودرﯦږي او ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻨﺪې ﻻﻧﺪې د ﺧﭙﻞ‬

‫وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻼف وﺟﻨګﯧږي‪ .‬دا ﻳﻮ داﺳﯥ ﺧﻄﺮﻧﺎك دام وګڼﻰ ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ د ﻏﭻ اﺧﻴﺴﺘﻮ ﻟﭙﺎره ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘښﻮ‬ ‫ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﻏﻮړوﻟﯥ‪.‬‬

‫ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ ﭘﺮ ﻋﺮاق د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﭘﻪ ګﻮاښ ﺳﺮه ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا ﻏﻮاړي ﭼﯥ دا ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﭘﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ده ﺣﻤﻠﻪ ﻳﻮه ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وه ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﺷﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا‬

‫ﻏﻮاړي وښﻴﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﺟﻨګ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮه ﻫﻐﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ګټﯥ ﺗﺄﻣﻴﻨﻮي او ﻟﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺧﻄﺮ‬

‫ﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﺧﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ دا دئ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﺑﺮﻳﺪ ﻳﻮه ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وه‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻴڅ ﻧﺪي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او اﻟﻘﺎﻋﺪې د‬

‫ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ او وژﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮل‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ داﺳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړى ﺷﻮ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ګټﯥ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛړي‬

‫ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ ﺟګړه ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻮﻟﯥ ﺷﻮه او ﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﺳﻮﻟﻪ او اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛړى‬ ‫ﺷﻮ‪ .‬د ﺑﺶ ادارې ﭘﻪ دې ﺟګړو ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﻟﻪ ﻣﺮګ ژوﺑﻠﯥ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﻟﻪ ژوررې ﻛﺮﻛﯥ او ﻧﻔﺮت ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ څﻪ ﻧﺪي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ .‬ﻟﻪ ﺟﻨﺎب ﺑﺶ ﺳﺮه ﻛﻪ د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ اﻧﺪﻳښﻨﻪ وي ﻧﻮ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ رښﺘﻴﺎ وﻳﻠﻲ وو او ﭘﻪ دې ﺑﻪ ﻳﯥ اﻋﺘﺮاف ﻛړى وو ﭼﯥ‬

‫ﭘﺮ ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪې د ﺣﻤﻠﯥ ﻣﻘﺼﺪ ﻳﯥ دا دى ﭼﯥ د دي ﻫﯧﻮاد د ﺗﻴﻠﻮ ﻏﻨﻲ زﻳﺮﻣﯥ ﺗﺼﺮف ﻛړي‪ ،‬ﻧﻪ دا ﭼﯥ واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ‬

‫ﻋﺮاق ﻧﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ دى‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﺑﺮﻳﺪ وﻧﺸﻲ ﻧﻮ اﺗﻮﻣﻲ او ﻛﻴﻤﻴﺎوي وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺟﻮړ او د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺑﻪ ﻳﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړي!! ﺧﻮﻧړﻳﻮال واﻳﻲ‪ :‬دا څﻨګﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﻧﻪ وﻳﺮه ﻧﻠﺮي ﭼﯥ‬

‫ﻣﺨﻜﻲ ﺗﻠﻠﻲ اﺗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻤﻴﺎوي او ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ روس ﻧﻪ وﻳﺮه ﻟﺮي او ﻧﻪ ﻟﻪ ﭼﻴﻦ ﻧﻪ‪ ،‬او ﻧﻪ ﭘﻪ‬

‫اﺳﺮاﺋﻴﻠﻮ اﻋﺘﺮاض ﻛﻮي ﭼﯥ ﻛﺎﻓﻲ اﺗﻮﻣﻲ ﻛﻴﻤﻴﺎوي او ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وﺳﻠﯥ ﺟﻮړوي!! دا ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ‬

‫ﻋﺮاق د ﺟﻨګ او اوږدې ﻣﺤﺎﺻﺮې ﭘﻪ وﺟﻪ ﻧﻪ د داﺳﯥ وﺳﻠﻮ د ﺟﻮړوﻟﻮ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻮان ﻟﺮي او ﻧﻪ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮ‬ ‫ﺧﭙﻠﯥ ﺧﺎورې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻃﻴﺎرو د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﻣﺨﻪ ﻫﻢ ﻧﺸﻲ ﻧﻴﻮﻟﯥ‪ ،‬اﺗﻮﻣﻲ ﺑﻢ ﺑﻪ څﻨګﻪ ﺟﻮړ ﻛړى‬ ‫ﺷﻲ!!؟ ﻣﻮږ ګﻮﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﻮو ﭼﯥ ﻫﻴڅ ﻫﻮﺷﻴﺎر او ﭘﻪ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﭘﻮه اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دا ﺟﺮأت وﻛړي ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫ﺣﻤﻠﯥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﻮه ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وګڼﻲ او ﭘﻪ ﺑﻞ ځﺎى ﻛﯥ د ﻫﻐﯥ د ﺗﻜﺮار ﺗﻮﺻﻴﻪ وﻛړي‪.‬‬

‫ﭘﻪ آﺧﺮ ﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ وواﻳﻢ‪ :‬ﭘﻪ ﻛﻨﺪﻫﺎر ﻛﻲ ﭘﻪ ﻛﺎﻧﺎډاﺋﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې د دوو اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻴﻠﻮټﺎﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﺑﻤﺒﺎرۍ او د ﺧﭙﻠﻮ څﻠﻮرو ﻛﺎﻧﺎډاﺋﻲ ﻣﻠګﺮو ﻟﻪ وژﻟﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪس ووﻫﻰ ﭼﻲ ﻧﻮرو اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻴﻠﻮټﺎﻧﻮ ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﻮ‬ ‫ﺑﺪﻣﻌﺎﺷﻴﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ څﻮﻣﺮه ﺑﯥ دﻓﺎع اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻮﻟﯥ وي؟«)دﻟﻴﻚ ﭘﺎى(‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﺧﻮ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د رژﻳﻢ د ﺑﺪﻟﻴﺪو او د اوﺑﺎﻣﺎ د ﻧﻮي ﺳﻔﺮ د ﭘﻴﻼﻣﯥ او د ﻫﻐﻪ د ﺳﻮﻟﯥ د ﻏږ د راﭘﻮرﺗﻪ‬ ‫ﻛﻴﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺲ ددې ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻮي وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﻮ ﭘﺮاﻧﺴﺘﯥ ﻟﻴﻚ وﻟﻴﻜﻪ‪ ،‬ﭼﯥ دا ﻟﻴﻚ ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ دﺣﺰب‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﭘﺮاﺧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﻣﻨﻌﻜﺲ‬

‫ﺷﻮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻛﺎﻧګﺮس ﻏړو ﺗﻪ ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻓﻌﺎﻟﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻻس ور ورﺳﻴﺪ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ دا‬

‫ﻟﻴﻚ ﭘﻪ اﻧګﻠﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو او د ﺟﻨګ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ ﻛړﻳﻮ) ‪Stop the war‬‬

‫‪56‬‬

‫‪ (organistion‬ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﻻس ﭘﻪ ﻻس ورﻛړل ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟﻴﻚ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي ﭼﯥ ‪:‬‬

‫»دا ﻟﻴﻚ د ﻫﻐﻪ ﻣﻈﻠﻮم او ځﻮرﻳﺪﻟﻲ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﭘﻪ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻟﻴږم ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﺮو ﭘﻨځﻪ وﻳﺸﺘﻮ‬

‫ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ د دوو ﺳﺘﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﺑﺮﻳﺪ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ او ﺗﺮ ﻧﻦ ﭘﻮري ﭘﻪ ﻫﻐﻪ اور ﻛﻲ ﺳﻮزي ﭼﯥ د ﻛﺮﻳﻤﻠﻴﻦ‬ ‫ﻣﻐﺮور واﻛﺪاراﻧﻮ ﺑﻞ ﻛړ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﺗﻪ ﺋﻲ ﭘﻪ ﻣﻴﺮاث ﭘﺮﻳښﻮد‪ ،‬ﻻﺋﻲ د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس‬

‫د ټﭙﻲ ټﭙﻲ ﺑﺪن ﭘﺮﻫﺎروﻧﻪ ﻧﻪ وو روغ ﺷﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎډل و ژوﻧﻜﻮ وﺳﻠﻮ ﺳﻤﺒﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د‬ ‫دوى د وژﻟﻮ او د دوى د وران ﻫﻴﻮاد د ﻣﺰﻳﺪ وراﻧﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره را څﺮﮔﻨﺪﺷﻮل او دادئ اوه ﻛﺎﻟﻪ ﻛﻴږي ﭼﯥ ﻫﺮ ورځ‬

‫ﺋﻲ ﭘﻪ ﻟﺴﮕﻮﻧﻮ ﻣﻈﻠﻮم او ﺑﯥ وزﻟﻲ ﺑﭽﻴﺎن ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﯥ رﻏړي او ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ‪ ،‬ﻛﻮروڼﻮ‪ ،‬ښﺎروﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻮ او‬

‫ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﺋﻲ ﺑﻤﻮﻧﻪ ورﻳږي ‪ .‬ﻏﻮاړم ﭘﻪ دې ﻟﻴﻚ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﺨﻜﻨﻲ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮﺑﻮش د‬ ‫ﺟﻨﮕﻲ ټﻴﻢ او د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ د ﻫﻐﻪ ﻣﺎﺟﺮاﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ او ﺟﻨﮓ زﻳږووﻧﻜﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ اړه ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ څﻮ ﺗﺮﺧﻪ‬ ‫ﺣﻘﺎﻳﻖ وﻟﯧﻜﻢ ﭼﯥ ﻧړۍ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺋﻲ ﻟﻪ د ﻏﻮ ﺑﺪو ورځﻮ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺑﯥ اﻣﻨﻴﻮ او ﺟﮕړوﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ‬

‫ﻛړى ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﻲ ﻫﻴڅ ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﻲ ﻛﻪ ﭘﻪ دې ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ژور ﺑﺪﻟﻮن راﻧﺸﻲ ﻧﻮ ﺗﺮ دې ﻻزﻳﺎﺗﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻮ‬ ‫ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ وو ‪ .‬ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﭘﻴﻐﺎم اﺳﺎﺳﻲ ټﻜﻲ دادي ‪:‬‬ ‫•‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻧړۍ واﻟﻮ او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ دا اﻧﺘﻈﺎر درﻟﻮ د ﭼﯥ د ﺟﻮرج ﺑﻮش ﭘﻪ ﺗﻠﻮ او د ﻧﻮي‬

‫ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﭘﻪ راﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻏﻠﻄﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮ ﻧﻮ ﻛﻲ ژوره ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ راﺷﻲ ﭼﯥ‬

‫ﻧړۍ ﺋﻲ ﻟﻪ ﺟﮕړو‪ ،‬ﺑﯥ اﻣﻨﻴﻮ او ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړې‪ ،‬دﻏﻪ ﻫﻴﻠﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻻزﻳﺎﺗﯥ ﺷﻮې ﭼﯥ‬ ‫د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﻣﺒﺎرازاﺗﻮ ﭘﻪ دوران ﻛﻲ ﺋﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺳﺮه او ﭘﻪ ﻣﻜﺮره ﺗﻮﮔﻪ د ) ﺗﺒﺪﻳﻠۍ ‪:‬‬

‫‪ ( Change‬ﺷﻌﺎر اورﻳﺪو‪ ،‬ﭘﻪ ځﺎﻧﮕړې ﺗﻮﮔﻪ ﻛﻠﻪ ﭼﻲ ﺗﺎﺳﻮ ﻟﻪ ﻋﺮاق ﻧﻪ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د اﻳﺴﺘﻠﻮ او د‬

‫ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ زﻧﺪان ﺑﻨﺪوﻟﻮ ﺧﺒﺮه وﻛړه‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﭼﻲ ﻟﻪ ﺟﮕړو ﺳﺘﻮﻣﺎﻧﻪ ﺷﻮى اوﻧﻪ ﺋﻲ ﻏﻮښﺘﻞ‬

‫ﭼﯥ ﺗﺮ دې زﻳﺎت د ﺧﭙﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﺗﺎﺑﻮﺗﻮﻧﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛړي‪ ،‬د دﻏﯥ ﺗﺒﺪﻳﻠۍ ﭘﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ راﻳﻪ در‬ ‫•‬

‫ﻛړه‪ ،‬ﭘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﻲ ﺳﺘﺎﺳﻮ او ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﮔﻮﻧﺪ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﺮﻳﺎداﻫﻴﻠﯥ ﻻزﻳﺎﺗﯥ ﻛړې ‪.‬‬

‫دا ﺑﻪ د ﺣﻴﺮاﻧﺘﻴﺎ ﺧﺒﺮه وي ﭼﻲ ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎڼۍ د ﺟﻮرج ﺑﻮش ﻟﻪ ﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﻫﻢ د ﻫﻐﻪ ﻧﺎﻛﺎم ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻪ‬

‫ﺗﻜﺮار او د ﺟﻨﮓ ﭘﺮ دوام ټﻴﻨﮕﺎر وﻛړي او د دې ﭘﻪ ځﺎى ﭼﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ‬ ‫ﭘﻪ ﻋﺎﺟﻠﻪ او ﺑﺸﭙړه ﺗﻮﮔﻪ وﺑﺎﺳﻲ او وواﻳﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺮ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو د ﺗﻴﺮي او ﻳﺮﻏﻞ‬

‫ﻏﻠﻄﻲ ﻧﻪ ﺗﻜﺮاروي ﺑﺮ ﻋﻜﺲ د ﻧﻮرو ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﻴږل وﻏﻮاړي !! د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﺮان د ﻧﻮرو ﭘﻮځﻮﻧﻮ‬ ‫ﭘﻪ ﻟﻴږﻟﻮ او ﭘﺮﺑﯥ ﮔﻨﺎه او ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺑﻤﻮﻧﻮ د وروﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﻧﺸﻲ ﺣﻞ ﻛﻴﺪي‪ ،‬دا ﺑﺤﺮان ﻟﻪ‬

‫دې ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ د ﺣﻞ ﻻرﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﻲ ټﻮل ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺗﺮې ووځﻲ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ د‬

‫•‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ ﺑﻨﺪې ﺷﻲ او اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻴﻠﻚ ټﺎﻛﻠﻮ ﻣﻮﻗﻊ ورﻛړى ﺷﻲ ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ واﻳﻲ ‪ :‬آﻳﺎ د ﻧﻴﻮﯦﺎرك ﭘﻪ ﭘﻴښﯥ ﻛﻲ د وژل ﺷﻮو اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د اﻧﺘﻘﺎم ﻟﭙﺎره د‬

‫ﻧږدې اﺗﻪ ﻟﻜﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ وژل ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻪ دي؟ ﺗﺎﺳﻮ د ﻫﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﻧږدې دوه‬

‫ﻧﻴﻢ ﺳﻮه اﻓﻐﺎﻧﺎن او ﻋﺮاﻗﻴﺎن وژﻟﻲ او ﭘﻪ ﺳﻠﮕﻮﻧﻮ ﻧﻮر ﻣﻮ ژوﺑﻞ ﻛړي او ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻮ ﻫﺠﺮت‬

‫ﺗﻪ اړ ﻛړي‪ ،‬آﻳﺎ ﭘﻪ دوﻣﺮه ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ژوﺑﻠﯥ او وراﻧۍ ﻣﻮ زړوﻧﻪ ﻧﻪ دي ﺳﺎړه ﺷﻮي ؟ څﻮﻣﺮه ﻧﻮر‬

‫ﺑﻤﻮﻧﻪ ورول ﻏﻮاړى او څﻮﻣﺮه ﻧﻮرې وﻳﻨﯥ ﺗﻮﻳﻮل ؟ !! آﻳﺎ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻣﺴﺎوات‬ ‫او دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﻫﻤﺪا دي ؟ آﻳﺎ ﻣﺴﻴﺢ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﻫﻤﺪا درس درﻛړ ى ؟‬

‫‪57‬‬

‫•‬

‫ﻛﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻮځﻴﺎن ﭘﻪ ﻳﻮې اوﻧۍ ﻛﻲ درې ځﻠﯥ د ﺧﭙﻞ ﻻس ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻗﻄﻌﺎﺗﻮ‬

‫ﺑﻤﻮﻧﻪ وروي او ﭘﻪ ﻟﺴﮕﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﯥ رﻏړوي ؛ ﻧﻮ ﻟﻪ ﻋﺎم وﻟﺲ ﺳﺮه ﺑﻪ د دوى ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ‬

‫څﻨﮕﻪ وي ؟ ! آﻳﺎ اﻃﻼع ﻟﺮئ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻳﻮې ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺗﺮ ﭘﻨځﻮ ﺳﻮو زﻳﺎت ﻏﻴﺮ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ووژل ؟ !! ﻛﻪ دوى ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﭘﻪ ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ‪ ،‬اﺑﻮﻏﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر او ﺑﮕﺮام‬

‫ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ ﺋﯥ ﻟږ ﺑﻴﻠﮕﻪ او ﻣﺜﺎل ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ ﺷﻮ ؛ ﭘﻪ ﻧﻮرو ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺋﯥ ﻟﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه څﻪ ﻛړي وي ؟ !! ﺳﺘﺎﺳﻮ د اﺋﺘﻼﻓﻰ ﻣﻠﮕﺮو ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺳﺮه دې ﺗﻪ‬ ‫ورﺗﻪ ده‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن ﻧﻮي ﻣﻴﺪان ﺗﻪ راﻏﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻐﺮور دي‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د ﻟﻮﻣړﻳﻮ ورځﻮ‬

‫ﺑﺪﻣﺴﺘﻲ ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ اﻟﺠﺰاﻳﺮ ﻛﻲ ﭼﯥ د دوي ﭘﻠﺮوﻧﻮ ﻛﻮم ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻛړي ﻫﻤﻐﻪ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮار وي‪ ،‬ﭘﻪ دې‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﺳﺮه ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺋﯥ ﻛﻴﻤﻴﺎوي وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻪ درﻟﻮدل ﭼﻲ وﺋﯥ ﻛﺎروي اوس دا ﻫﻢ ﻛﺎروي‪ ،‬د‬

‫دوي ﭘﻪ اړه ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ ‪ :‬ﻛﻪ د ﻳﻮه ﻫﻴﻮاد ﺧﻠﻚ داﺳﯥ وي ﭼﻲ د ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﻟﻪ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺣﺴﺎب ﻧﻪ‬

‫ﭘﻴﺴﯥ ﻏﻼ ﻛﻮي ؛ ﻛﻪ د دي ﻫﻴﻮاد ﺑﺪﻣﺴﺘﻮ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ټﻮﭘﻚ ورﻛړى ﺷﻲ او ﭘﺮدﻳﻮ ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫وﻟﯧږل ﺷﻲ او ﭘﻪ دې ﻫﻢ ﭘﻮه ﻛړى ﺷﻲ ﭼﻲ ﻫﻠﺘﻪ ﺋﯥ ﻧﻪ څﻮك ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﺗﺮې‬

‫ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ او ﻧﻪ ﺳﺰا ورﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ده ﭼﻲ د ﻫﻐﻪ ځﺎى ﻟﻪ ﺑﯥ وزﻟﻮ او ﺑﯥ دﻓﺎع ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه‬

‫•‬

‫ﺑﻪ څﻪ ﻛﻮي ؟‬

‫ډﻳﺮه ﺑﻪ ﻋﺠﻴﺒﻪ وي ﻛﻪ څﻮك اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﻧﻮر ﭘﻮځ ﻟﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﻧﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻃﻤﻌﻪ وﻟﺮي ؛ ﻛﻪ د ﻋﺮاق ﭘﻪ‬

‫آوارې ځﻤﻜﯥ ﭼﻲ ﻧﻪ ﻟﻮړ ﻟﻮړ ﻏﺮوﻧﻪ ﻟﺮي او ﻧﻪ ﮔڼ ﮔڼ ځﻨﮕﻠﻮﻧﻪ ؛ﻳﻮﻟﻚ اﺗﻴﺎ زره ﺑﻬﺮﻧﻰ ﭘﻮځ او‬

‫ﺷﭙږﻟﻜﻪ ﻋﺮاﻗﻲ ﭘﻮځ‪ ،‬ﭘﻮﻟﯧﺲ او ﻣﻠﻴﺸﯥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ورﻧﻪ ﻛړه او ﺟﮕړه ﺋﯥ ﭘﺎى ﺗﻪ وﻧﻪ رﺳﻮﻟﻪ ﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﻲ اﺗﻴﺎ ﺧﺎوره ﺋﯥ ﭘﻪ دﻧﮕﻮ دﻧﮕﻮ ﻏﺮوﻧﻮ او ځﻨﮕﻠﻮﻧﻮ ﭘﻮښﻠﯥ ده څﻨﮕﻪ‬

‫ﺑﻪ وﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺟﻨﮓ وﮔټﻲ ؟ ! دﻟﺘﻪ ﺧﻮ ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺗﺮ دې زﻳﺎت ﭘﻮځ ﻫﻢ څﻪ ﻧﺸﻲ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬د‬

‫ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد او ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ د ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻧﺎﻛﺎﻣﯥ ﺗﺠﺮﺑﯥ زﻣﻮږ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﭘﺮﺗﯥ دي‪ ،‬ﺷﻮروي‬

‫اﺗﺤﺎد ﻳﻮ ﻣﻠﻴﻮن ﭘﻮځﻴﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ وﻟﯧږل ﻳﻮﻟﻚ ﺷﻞ زره ﺗﻞ ﭘﻪ ﺟﮕړو ﺑﻮﺧﺖ ول‪ ،‬دﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ څﻠﻮر ﻟﻜﻪ ﭘﻮځ‪ ،‬ﻣﻠﻴﺸﯥ او ﺣﺰﺑﯥ ﻣﺴﻠﺢ ﻏړي د دوى ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻲ او ﻟﻪ وﻟﺲ ﺳﺮه‬

‫ﺟﻨﮕﻴﺪل ﺧﻮ ﻟﻪ ﻣﺎﺗﯥ او رﺳﻮاﻳۍ ﭘﺮﺗﻪ ﺋﯥ ﺑﻞ څﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﺷﻮل‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﺟﻨﮓ ﻣﺎﺗﯥ او ﻣﺎﻟﻲ او‬

‫•‬

‫ځﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﺋﯥ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻟﻪ زوال ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړ ‪.‬‬

‫اورو ﭼﻲ ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎڼۍ ﻏﻮاړي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه ﻟﻪ اﻳﺮان ﺳﺮه ﺗﻔﺎﻫﻢ وﻛړي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨﺎً ﭼﻲ دا‬

‫دﻣﺨﻜﻨۍ ﻏﻠﻄﯥ ﺗﺠﺮﺑﯥ ﺗﻜﺮار دى‪ ،‬د ﺑﻮش ﺟﻨﮕﻲ ټﻴﻢ ﻫﻢ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺑﻴﺎ ﭘﺮ ﻋﺮاق د ﺑﺮﻳﺪ ﭘﻪ‬

‫دوران ﻛﻲ د اﻳﺮان ﻣﻠﮕﺮﺗﻴﺎ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړه‪ ،‬د ﺑﻦ ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﻲ ﭼﻲ د ﻛﺎﺑﻞ ﻟﭙﺎره ﺋﯥ ﺧﭙﻞ ﻻس ﭘﻮڅﻰ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻛﻲ ﺟﻮړ ﻛړ‪ ،‬اﻳﺮان ﺗﻪ ﺋﯥ د ﺑﺮﺧﯥ اﺧﻴﺴﺘﻮ ﺑﻠﻨﻪ ورﻛړه‪ ،‬او اﻳﺮان ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﺗﻪ ﺋﯥ دوﻣﺮه‬ ‫ﻟﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻪ ورﻛړه ﭼﻲ د ﺣﻜﻮ ﻣﺖ ټﻮل ﻣﻬﻢ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻟﻜﻪ د دﻓﺎع وزارت‪ ،‬داﺧﻠﻪ وزارت‪ ،‬ﺧﺎرﺟﻪ‬

‫وزارت‪ ،‬د اﻣﻨﻴﺖ رﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻣﻌﺎوﻧﻴﺘﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺗﻮﻧﻪ او وﻻﻳﺎت دﻏﻮ ډﻟﻮ ﺗﻪ‬

‫وﺳﭙﺎرل ﺷﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ﺗﻪ ﻫﻮﻣﺮه اﻣﺘﻴﺎزات ورﻛړى ﺷﻮل ﭼﻲ ﻧﻪ ﺋﯥ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﺼﻮر ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ اوﻧﻪ ﺑﻞ‬ ‫ﭼﺎ‪ ،‬دوﻣﺮه اﻣﺘﻴﺎزات ﭼﻲ د اﻳﺮان د ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺧﺎﺗﻤﻲ اوﻣﺨﻜﻨﻲ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺋﯥ‬ ‫رﻓﺴﺠﺎﻧﻲ ووﻳﻞ ‪ :‬ﻣﻮږ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮه داﺳﯥ ﻣﻠﮕﺮﺗﻴﺎ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻫﺮ ځﺎى ﻛﻲ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ !! د ﻫﻤﺪې‬

‫‪58‬‬

‫ﻟﭙﺎره اﻳﺮاﻧﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﭘﻪ ﺧﻼص ﻻس ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړه‪ ،‬اﻳﺮان ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﺗﻪ ﺋﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ‬ ‫ﺳﺘﺎﺳﯥ ﺗﺮ ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې او ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﻣټﻮ‪ ،‬وﺳﻠﻮ او ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ زور ﺧﭙﻞ ﻫﻐﻪ رﻗﻴﺒﺎن وځﭙﻲ ﭼﻲ ﻧﻪ ﺋﯥ‬

‫اﻳﺮان د ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﺗﻮان درﻟﻮد اوﻧﻪ ﭘﻪ اﻳﺮان ﭘﻮرې ﺗړﻟﻮ ډﻟﻮ !! ﺧﻮ دا ﻛﺎر ﺋﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﭙﺎره ﻧﻪ دئ ﻛړى‪،‬‬

‫د ﺧﭙﻠﻮ ﮔټﻮ ﻟﭙﺎره ﺋﯥ ﻛړى‪ ،‬ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻛﺎﺑﻞ د اﻳﺮان او روﺳﻴﯥ ﻟﭙﺎره او ﺑﻐﺪاد د‬

‫ﺗﻬﺮان او د ﻣﺸﻖ ﻟﭙﺎره ﻓﺘﺤﻪ ﻛړى‪ ،‬د دوى ﻟﭙﺎره ﺋﯥ ﭘﻪ دې دواړو ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﻫﻐﻪ څﻪ وﻛړل ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫•‬

‫ﺗﻴﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ اوﭘﻪ ډﻳﺮو ډﻳﺮو ﻟﮕښﺘﻮﻧﻮ ﺋﯥ وﻧﻪ ﺷﻮ ﻛړى ‪.‬‬

‫اﻳﺮان ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د ﺟﻨﮓ دوام ﻏﻮاړي‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻠﻲ ﮔټﯥ د دې ﺟﻨﮓ ﭘﻪ دوام ﻛﻲ ﻟټﻮي‪ ،‬د‬

‫ﻫﻤﺪې ﻟﭙﺎره ﻫﻢ ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ وﺳﻠﯥ او ﭘﻴﺴﯥ ورﻛﻮي او ﻫﻢ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ځﻴﻨﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﻪ ؛ او‬

‫ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺣﺎل ﻛﻲ ﻫﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ څﻮﻟﻜﻪ ډاﻟﺮ ﻛﺮزي ﺗﻪ دارگ د ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ورﻛﻮي !! داد دې‬

‫ﻟﭙﺎره ﭼﯥ د ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې ﻟﻪ ﻧړۍ ﺳﺮه وﺻﻞ ﻧﺸﻲ او ددې ﺳﻴﻤﯥ‬ ‫ﻣﺎرﻛﻴټﻮﻧﻪ او زﻳﺮﻣﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې د ﻧﻮرو ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ ﭘﺮې ﻧﻪ وځﻲ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د اﻳﺮان ژور ﻧﻔﻮذ ﻟﻪ دې ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪﻟﻰ ﺷﺊ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﯦﺎرك ﻛﯥ د‬

‫ﻣﺬاﻫﺒﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د ﺗﻘﺎرب ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ ﺿﺪ اﻳﺮان دې ﺗﻪ ورﺗﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺟﻮړ‬ ‫ﻛړ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺒﻪ ده ﭼﻲ ځﻴﻨﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن داﺳﯥ ﮔﻮﻣﺎن ﻛﻮي ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻤﺪي ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻲ ﺑﻪ ﭘﻪ دې وﺗﻮاﻧﻴږي‬

‫ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻري د ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ زﻳﺮ ﻣﻮ ﺗﻪ ځﺎن ورﺳﻮي‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻲ داﻳﺮان د‬ ‫•‬

‫دوﻣﺮه ژور ﻧﻔﻮذ ﺳﺮه ﺳﺮه دې ﻣﻮﺧﯥ ﺗﻪ رﺳﻴﺪل ﺧﻮب و ﺧﻴﺎل دئ ‪.‬‬

‫د ﺟﻮرج ﺑﻮش دﻓﺎع وزارت اوﺳﻲ آى اې ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﺗﻪ څﻪ واﻳﻲ ﻫﻤﻐﺴﯥ‬

‫دروغ او د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻼف دي ﻟﻜﻪ ﭼﻲ د ﻋﺮاق د اﺗﻮﻣﻲ او ﮔڼ وژﻧﻮ وﺳﻠﻮ ﭘﻪ اړه ﺋﯥ وﻳﻞ‪ ،‬دوى‬

‫څﻮﻛﺎﻟﻪ د ﻣﺨﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻛﻲ د ﺟﮕړې ﺧﺎﺗﻤﻪ او د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﺧﺘﻤﻴﺪو اﻋﻼن وﻛړ ﺧﻮ‬ ‫دادى ﮔﻮرئ ﭼﻲ ﻧﻪ ﻳﻮازې ﺟﮕړه ﭘﺎى ﺗﻪ وﻧﻪ رﺳﻴﺪه ﺑﻠﻜﯥ اوه ﻛﺎﻟﻪ وروﺳﺘﻪ ﺟﮕړه ﺗﺮ ﺑﻞ ﻫﺮ ﻛﺎل‬

‫ﭘﺮاﺧﻪ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺮ ﺑﻞ ﻫﺮ وﺧﺖ زﻳﺎت ﻣﻀﺒﻮط او ﭘﻴﺎوړى دئ‪ ،‬د دوى د دروﻏﺠﻨﻮ ادﻋﺎوو ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼف دﻟﺘﻪ ﻧﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮى‪ ،‬ﻧﻪ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ راﻏﻠﯥ ﻧﻪ د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د ﻛﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯧﺪ او‬ ‫ﺗﺠﺎرت ﻣﺨﻪ ﻧﻴﻮل ﺷﻮې اوﻧﻪ ﻗﺪرت د ﺧﻠﻜﻮ د ﺧﻮښﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ ﺳﭙﺎرل ﺷﻮى‪ ،‬دﻟﺘﻪ د ﺑﻮش‬

‫دﻣﻠﮕﺮو د ادﻋﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻫﻐﻪ ﺟﻨﮕﻲ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎران ﭘﺮ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮي ﭼﯥ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد‬

‫ﻟﻪ ﻟﻮﻣړۍ ورځﯥ ﺗﺮ ﻧﻦ ﭘﻮرې د ﭘﺮدﻳﻮ ﻟﭙﺎره د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﻪ ﺿﺪ د اﺟﻴﺮو او ﻛﺮاﻳﻲ ﺟﻨﮕﻴﺎﻟﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ‬ ‫ﺟﻨﮕﻴﺪﻟﻲ‪ ،‬دﻏﻮ ﺟﻨﮕﻲ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻲ داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻫﻮﻣﺮه‬

‫ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻛړي ﭼﻲ دروﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ ﺋﯥ ﻧﻪ ووﻛړي‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻫﻤﻐﻪ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻴﺎ‬

‫ﻣﺴﻠﻂ ﻛړل ﭼﻲ د روﺳﺎﻧﻮ او د دوى ﻣﺤﻠﻲ اﻧډﻳﻮاﻻن ﭘﻪ ﺗﻴﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﻛﻮل‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ‪ ،‬ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺮﻳﺪ اﺻﻠﻲ ﻓﺎﺗﺤﻴﻦ د ﻣﺴﻜﻮ او ﺗﻬﺮان ﭼﺎرواﻛﻲ دي ﻧﻪ ﺟﻮرج‬

‫ﺑﻮش او د ده ﺟﻨﮕﻲ ټﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻦ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﻬﺮان اوﻣﺴﻜﻮ ﻣﻠﮕﺮي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮي‪ ،‬دﺑﻮش ﻣﻠﮕﺮي‬ ‫ﺧﻮ ﻫﻮﻣﺮه ﻧﺎﺗﻮاﻧﻪ او ﺿﻌﻴﻒ دي ﭼﻲ ﭘﻪ ارگ ﻛﻲ ﺋﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻤﺎﻧډو ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ټﻮل‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ دوﻣﺮه څﻮك ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﺣﺘﻰ ﭘﻪ ارگ ﻛﻲ د دوى ﺷﺨﺼﻲ اﻣﻨﻴﺖ وﺳﺎﺗﻲ!!‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻦ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ د روس ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ دئ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫‪59‬‬

‫داﺳﯥ ډﻟﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﻧﻠﺮي ﭼﻲ ﭘﺮ دې ﻫﻴﻮاد د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻮان او ﻛﻔﺎﻳﺖ وﻟﺮي‪ ،‬ﻟﻪ‬

‫ﻛﺎﺑﺎرو او ﻧﺎﻳټ ﻛﻠﺒﻮﻧﻮ ﻧﻪ راﻏﻮﻧډ ﺷﻮي ﻛﺴﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺸﻲ‬ ‫•‬

‫ﻛﻮﻟﻰ ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﺨﻜﻨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﺎرواﻛﻮ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د دوى ﭘﻮځﻲ اﻓﺴﺮاﻧﻮ ﺗﻞ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ ﺗﻪ‬

‫د ﺣﻘﺎﻳﻘﻮﻟﻪ وﻳﻠﻮ ډډه ﻛړې ‪ ،‬دروغ ﻳﯥ وﻳﻠﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺋﯥ ﻏﻮﻟﻮﻟﻰ او د ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﻼف داﺳﯥ‬

‫راﭘﻮروﻧﻪ ﺋﯥ ورﻛړي ﭼﻲ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺲ ﺳﺮه دا ﮔﻮﻣﺎن او ﻫﻴﻠﻪ راﭘﻴﺪا ﺷﻲ ﭼﻲ ﮔﻮاﻛﻲ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ‬

‫وﮔټﻲ‪ ،‬ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻲ‪ ،‬د ﻋﺮاق‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﻏﻨﻲ زﻳﺮﻣﯥ ﺑﻪ‬

‫د دوى ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ ﭘﺮﻳﻮځﻲ !!! او داﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ښﻪ‬

‫راﻏﻼﺳﺖ واﻳﻰ او دوى ﺗﻪ ﻗﺪم ﭘﻪ ﻗﺪم د ﮔﻼﻧﻮ ﮔﻴډۍ وړاﻧﺪې ﻛﻮي‪ ،‬ﻳﻮازې ﻳﻮﻣﺤﺪود اﻗﻠﻴﺖ د‬ ‫دوى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻮي !! ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻲ ﻫﻢ د داﺳﯥ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮ ډﯦﺮ ﻟږ دى ﭼﻲ د دﻏﻮ‬

‫دروﻏﺠﻨﻮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﺗﺮ اﻏﻴﺰ ﻻﻧﺪې ﻧﻪ ځﻲ او دوى ﺗﻪ وواﻳﻲ ‪ :‬دا ﺑﻪ څﻨﮕﻪ وﻣﻨﻮ ﭼﻲ زﻣﻮﻧږ د ﭘﻮځﻲ‬

‫ﻳﺮﻏﻞ او وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ دې داﻓﻐﺎن وﻟﺲ ‪ 70000‬او د ﻋﺮاق اﺗﻪ ﻟﻜﻪ ﺑﯥ دﻓﺎع او ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ وﮔړي ووژل ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﻠﮕﻮﻧﻮ زره دې ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ دې دې اﻓﻐﺎﻧﺎن او ﻋﺮاﻗﻴﺎن د‬

‫ﺧﭙﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﻟﻪ ﻗﺎﺗﻼﻧﻮ ﻧﻪ د اﻧﺘﻘﺎم ﭘﺮ ځﺎى ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وواﻳﻲ‪ ،‬او ﭘﺮ ﺳﺮﻣﺦ دې د ﮔﻼﻧﻮ‬ ‫•‬

‫ﭘﺎڼﯥ وﺷﻴﻨﺪي !!!‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ او ﻧﺎروا ﺑﺮﻳﺪ‪ ،‬د ﻏﻴﺮ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻧﻮ ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ وژﻧﯥ‪ ،‬ﭘﺮ‬

‫ښﺎروﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻮ‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻮ او ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﺑﻤﺒﺎرۍ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ دﻳﻮه داﺳﯥ ﻣﻨﻔﻮر او رټﻞ ﺷﻮي‬

‫ﻣﻔﺴﺪ اﻗﻠﻴﺖ ﺗﭙﻞ ﭼﻲ د ﺟﻨﮓ او د ﻫﻴﻮاد د وراﻧﻮﻟﻮ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ دي‪ ،‬دا ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮل ﭼﻲ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ژوره ﻛﺮﻛﻪ او ﻧﻔﺮت راوﻻړ ﺷﻲ ‪ .‬دې ژوررې ﻛﺮﻛﯥ‬

‫ورو ورو د ﭘﺮاخ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑڼﻪ ﻏﻮره ﻛړه‪ ،‬ﺧﻠﻜﻮﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮﮔﻮﻟﯧﺪل ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن‬ ‫ﻳﻮازې ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او اﻟﻘﺎﻋﺪې ﺳﺮه ﺿﺪﻳﺖ او ﻋﺪاوت ﻧﻠﺮي ﺑﻠﻜﯥ ﻟﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬وﻃﻨﭙﺎل او آزادي‬

‫ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺳﺮه دښﻤﻨﻲ ﻟﺮي‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺳﭙﻜﻮي‪ ،‬ﻛﻮروﻧﻪ ﺋﯥ ﻟټﻮي‪ ،‬وﺳﻠﯥ ﺗﺮې اﺧﻠﻲ ﻫﻐﻪ‬ ‫ډﻟﯥ ﺣﻤﺎﻳﻪ ﻛﻮي ﭼﻲ ﻟﻪ دوى ﻧﻪ ﻣﺨﻜﻰ د ﻣﺴﻜﻮ ﻣﻠﮕﺮي ول‪ ،‬د دﻏﻮ ډﻟﻮ رﻗﻴﺒﺎن ﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د‬

‫ﻣﻠﮕﺮﺗﻴﺎ ﭘﻪ اﺗﻬﺎم ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ اډو ﭘﻪ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺋﯥ ﺳﺎﺗﻲ او ﮔﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ ﺗﻪ ﺋﯥ اﻧﺘﻘﺎﻟﻮي‪ ،‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﭼﻠﻨﺪﺋﯥ داﺳﯥ ﻟﻴﺪو ﭼﻲ ځﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻓﺎﺗﺤﺎن ﮔڼﻲ او ﭘﺮ دې ﻫﻴﻮاد د‬

‫ﻛﺎﻣﻠﻴﯥ ﺳﻠﻄﯥ او واﻛﻤﻨۍ ﻫڅﻪ ﻛﻮي او د ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﻧﻴﻮل‪ ،‬وژل او ﻟﻪ‬

‫ﻫﻴﻮاده ﺷړل ﻏﻮاړي ﭼﻲ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ آزادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺑﺎور ﻟﺮي او ﭘﺮ دې ټﻴﻨﮕﺎر ﻛﻮي ﭼﻲ‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دې زﻣﻮږ ﻟﻪ ﻫﻴﻮاده ووځﻲ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ دې د ﭘﺮدﻳﻮ ﻣﺪاﺧﻠﯥ‬

‫ﺑﻨﺪي ﺷﻲ او اﻓﻐﺎﻧﺎن دې ﭘﺮﯦږدي ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وټﺎﻛﻲ او ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺣﻞ‬

‫ﻛړي‪ ،‬او ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ داد ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺳﭙﻜﺎوي او ﺗﺬﻟﻴﻞ ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻞ ﻫﺮ ﻗﻮم‬ ‫او وﻟﺲ ﺗﻪ د زﻏﻤﻠﻮ وي ؛ ﺧﻮ ﺳﺮ ﻟﻮړي او ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺋﯥ ﻧﺸﻲ زﻏﻤﻠﻲ ‪ ،‬دوى د ﻋﺰت ﻣﺮگ‬

‫دذﻟﺖ او ﺳﭙﻜﺎوي ﺗﺮ ژوﻧﺪ ﻧﻪ ﺳﻞ ځﻠﻪ ﻏﻮره ﮔڼﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻠﻰ ﺷﻲ ﺧﻮ د ﭘﺮدﻳﻮ واﻛﻤﻨﻲ ﺗﻪ ﻏﺎړه‬

‫ﻧﺸﻲ اﻳښﻮدى ‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫•‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻨﮓ ﻛﻲ ټﻮل اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ او د ﻧړۍ اﻛﺜﺮ ﺧﻠﻚ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺗﻴﺮو‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ د ﺗﺼﺮﻓﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ داﺳﯥ ﮔﻮﻣﺎن ﻛﻮي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ دروﻏﺠﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻣﻌﺎش‪،‬‬ ‫ﺷﺮﻳﺮ او ﺟﻨﮓ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ دي‪ ،‬د ﻧړۍ ټﻮﻟﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې دوى راوﻻړې ﻛړې‪ ،‬ﭼﻴﺮې ﭼﯥ ﺷﺮ‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪،‬‬

‫ﺟﻨﮓ او ﺷﺨړى دي دوى ﺋﯥ ﺗﺮ ﺷﺎدي‪ ،‬ﻣﻔﺴﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻛﻮ دﺗﺎﺋﻲ او دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر رژﻳﻤﻮﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬ ‫ﻛﻮي‪ ،‬د ﺟﮕړو اورﺗﻪ ﻟﻤﻦ وﻫﻲ‪ ،‬د ﻧړۍ د ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧﻮ او ﺑﺪاﻣﻨﻴﻮ اﺻﻠﻲ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ دوى دي‪ ،‬د ﻫﻤﺪې‬

‫ﻟﭙﺎره ده ﭼﯥ ﻧﻦ د ﻧړۍ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻫﻴﻮادو ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻣﻈﺎﻫﺮه ﻛﻴږي‪ ،‬دﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻪ ﻏﻨﺪل ﻛﻴږي‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺮﻏﻮﻧﻪ ﺳﻮزول ﻛﻴږي او د ﻧړۍ ﺗﺮ دوه ﺛﻠﺜﻪ زﻳﺎﺗﻮ ﻫﻴﻮادو ﻛﻲ‬ ‫ﻫﻴڅ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ آزاد ﻧﺸﻲ ﮔﺮځﻴﺪى‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ځﺎى ﻛﻲ ﺧﻠﻚ د دښﻤﻦ ﭘﻪ ﺳﺘﺮﮔﻪ ورﺗﻪ ﮔﻮري او‬

‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﺮې ﻛﻮي‪ ،‬داﺣﺎﻟﺖ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﺑﺪﻟﻴﺪى ﺷﻲ ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻟﻪ ﺟﻨﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﻻس واﺧﻠﻲ‪،‬‬

‫ﭘﺮ ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ د واﻛﻤﻨۍ او د ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ زﻳﺮﻣﻮ د ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮب او ﺧﻴﺎل ﭘﺮﻳږدي‪ ،‬د اﺳﺘﺒﺪادي‪،‬‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ او دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ او رژﻳﻤﻮ ﻟﻪ ﭘﺎﻟﻠﻮ او د ﺧﭙﻠﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﺟﻨﮕﻮﻟﻮ‬ ‫•‬

‫ﻻس واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫دﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ واﻛﻤﻨﺎﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻧړۍ ﻟﻪ ﺟﮕړو او ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړې ﭼﯥ ﻏﻮښﺘﻲ ﺋﯥ‬

‫دي د ټﻮﻟﻰ ﻧړۍ د ﻓﺎﺗﺤﺎﻧﻮ ﻟﻘﺐ وﮔټﻲ‪ ،‬د دې ﻛﺎذب ﺷﻬﺮت د ﮔټﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫او ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻧﻮرو وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻟﻪ وﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﻟﻮﺑﯥ ﻛړې او ﻫﻢ ﺋﯥ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او داﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺳﺮه‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﺷﻮق ﭘﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺋﯥ د ﻫټﻠﺮ او ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ ﭘﺮ ﭘﻞ ﮔﺎم اﻳښﻲ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى‬

‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻪ او ﺗﮕﻼرى ﺋﯥ ﻏﻮره ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻜﺮار ﻳږي‪ ،‬دوى ﺑﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻤﻐﻮ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺳﺮه‬

‫•‬

‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړي ﭼﻲ ﻫﻴټﻠﺮ ﺟﺮﻣﻨﻲ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړ او ﺑﺮﻳﮋﻧﻒ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻧﺎﻛﺎﻣﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ وښﻮده ﭼﻰ د وﺳﻠﻮ ﭘﻪ زور د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د اﺷﻐﺎل دوران ﺗﻴﺮ‬ ‫ﺷﻮى‪ ،‬اوس د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻧﻴﻮل ﻧﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮔﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﺎرﻛﻴټﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻻس ورﻛﻮي‪ ،‬ﻧﻪ د ﺧﺎﻣﻮ ﻣﻮادو‬

‫ﻏﻨﻲ زﻳﺮﻣﯥ اوﻧﻪ دا ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺼﺎرف ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬اوس آزادي‬

‫ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ ﺟﻨﮓ آﺳﺎﻧﻪ ﺷﻮى‪ ،‬د دښﻤﻦ د ﺳﻠﻮ زرو ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ د دوى ﻣﺼﺎرف ﻳﻮه ډاﻟﺮ‬ ‫ﺗﻪ ﻧﻪ رﺳﻴږي دوى د ﺟﻨﮓ داﺳﯥ ﻻرې ﻏﻮره ﻛړې ﭼﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﮔﺮان ﺋﯥ ﭘﻪ درﻧﻮ او ﻣډروﻧﻮ وﺳﻠﻮ‬

‫او زﻳﺎﺗﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬د دوى دا ﻣډرﻧﯥ وﺳﻠﯥ د ښﺎروﻧﻮ وراﻧﻮﻟﻮ او ﮔڼ وژﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬

‫دي‪ ،‬ﭘﻪ ﭼﺮﻳﻜﻲ ﺟﻨﮕﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺑﯥ ﻛﺎره دي او اﻏﻴﺰ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻫﻴڅ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ دئ‪ ،‬ﻛﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧږدې دوه‬

‫ﻟﻜﻪ ﭘﻮځ‪ ،‬د اوو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧږدې ﭘﻨځﻮﺳﻮ زرو اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د ﻣﺮگ ژوﺑﻠﯥ او ﺗﺮ درې‬

‫زره ﻣﻠﻴﺎردو ډاﻟﺮو زﻳﺎﺗﻮ ﻟﮕښﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﺮه وﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪل ﭘﺮ ﻛﺎﺑﻞ او ﺑﻐﺪاد ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻲ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫وځﭙﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﺑﻪ څﻨﮕﻪ ﻓﺘﺢ ﻛړي ؟ !! اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځ ﭘﻪ ﺗﻴﺮو اوو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺗﺮ درې ﻟﻜﻪ‬

‫زﻳﺎت ﺑﻤﻮﻧﻪ او راﻛټﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻋﺮاﻗﻴﺎﻧﻮ وورول‪ ،‬د ﻫﻴڅ وﺳﻠﯥ ﻟﻪ ﻛﺎروﻟﻮ او ﻟﻪ ﻫﻴڅ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻧﻪ‬

‫ﺋﯥ ډډه وﻧﻪ ﻛړه‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻧﻴﻢ ﻏﻨﻲ ﺷﻮي ﻳﻮراﻧﻴﻢ ﺋﯥ وﻛﺎرول‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺎﺳﻮ وواﺋﻰ ﭼﻲ ﻟﺪى ټﻮﻟﻮ ﺋﯥ ﻻس‬ ‫ﺗﻪ رواړﻧﻪ څﻪ وه ؟ !! ﻧﻪ ﺋﯥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وځﭙﻠﻰ ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺋﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﺎن او اﻟﻘﺎﻋﺪه ﺧﺘﻢ ﻛړى‬

‫ﺷﻮل‪ ،‬ﻧﻪ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې د ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﭘﺮ زﻳﺮﻣﻮﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮل‪ ،‬ﻧﻪ ﺋﯥ د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د ﺗﻮﻟﯧﺪ‬

‫او ﺗﺠﺎرت ﻣﺨﻪ وﻧﻴﻮﻟﻰ ﺷﻮ ه‪ ،‬ﻧﻪ ﺋﯥ اﻣﻨﻴﺖ راوﺳﺘﻰ ﺷﻮ او ﻧﻪ ﺋﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ‬

‫‪61‬‬

‫ﻛړى ﺷﻮ‪ ،‬راﺷﺊ وﮔﻮرى ﭼﯥ دوى دﻋﺎم وﻟﺲ ﻟﻪ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ وژﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻮرڅﻪ ﻛړي او ﺳﺮه ﻟﻪ دوﻣﺮه‬

‫•‬

‫وژﻟﻮ اوس دوى او د دوى ﻻس ﭘﻮڅﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ څﻨﮕﻪ ﺑﺪ وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دى !!‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﭼﺎرواﻛﻮ زﻣﻮﻧږ ﮔﺎوﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺿﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻧﺎروا ﺟﮕړې‬

‫ﻛﯥ راښﻜﻴﻞ ﻛړل او ﭘﻪ دې ﺳﺮه ﻳﯥ د ټﻮﻟﯥ ﺳﻴﻤﯥ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د دښﻤﻨۍ ﺗﺨﻢ وﻛﺮﻟﻮ او دﻏﻮ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺣﻞ ﻛﻴﺪوﻧﻜﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې راوﻻړې ﻛړې‪ .‬څﻮك ﭼﯥ د ﻧړۍ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ‬

‫اﻫﻠﻴﺖ وﻟﺮي ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻓﺘﻨﯥ ﻧﻪ راوﻻړوي‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ رﺳﻮخ ﻧﻪ د ﻓﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ‬

‫ﻛﯥ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮي‪ ،‬څﻮك ﭼﯥ د ﻓﺘﻨﻮ اوروﻧﻪ ﺑﻠﻮي؛ دا ﮔﻤﺎن دې ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د دې اور ﻟﻪ ﺑڅﺮﻛﻮ ﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ د ده ﻟﻤﻦ ﺧﻮﻧﺪي ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ‪ ،‬څﻮك ﭼﯥ ﺑﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮر ﻛﯥ آراﻣﯥ ورځﯥ ﺗﻪ ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدي دا ﮔﻮﻣﺎن‬ ‫•‬

‫دې ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ دى ﺑﻪ د ﺑﻞ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ آراﻣﻪ ﺷﭙﻪ ﺗﻴﺮه ﻛړي‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺧﻴﺮ ﭘﻪ دې ﻛﯥ دى ﭼﯥ ﻟﻪ ﻗﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺮط او ځﻨډ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ووځﻲ‪ ،‬د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻣﺰﻳﺪ وژﻟﻮ‪ ،‬ﻛړوﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﻴﺪو او ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻻس‬

‫ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﺗﭙﻠﻮ ﻧﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ دې ﻫﻴڅ ﺷﻚ ﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ د‬

‫دوى د ﭘﺎﺗﯥ ﻛﻴﺪو ﻫﻤﻐﻪ ﭘﺎﻳﻠﯥ وي ﭼﯥ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮ‪ .‬ښﺎﻳﻲ ﻣﺴﻜﻮ د ﻫﻤﺪې‬

‫ﻟﭙﺎره ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺮﻳﺪ ﻣﻼﺗړ وﻛړ او ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ وﻇﻴﻔﻪ ورﻛړه ﭼﯥ‬

‫ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺧﻮا ﺗﻪ ودرﯦږي او ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻨﺪې ﻻﻧﺪې د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻼف وﺟﻨﮕﻴږي‪ .‬دا ﻳﻮ داﺳﯥ‬

‫•‬

‫ﺧﻄﺮﻧﺎك دام وﮔڼﺊ ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ د ﻏﭻ اﺧﻴﺴﺘﻮ ﻟﭙﺎره ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘښﻮ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﻏﻮړوﻟﻰ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دې ﭘﻮه ﺷﻲ ﭼﯥ د ﺟﻮرج ﺑﻮش ټﻴﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻛﯥ اﻗﺘﺪار‪ ،‬ﻏﻠﻮ‪،‬‬

‫ﻣﻔﺴﺪﻳﻨﻮ‪ ،‬وﻃﻦ ﭘﻠﻮروﻧﻜﻮ‪ ،‬ﻣﻠﻲ ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻮ او د ﭘﺮدﻳﻮ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﺎرﻟﻰ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق‬

‫د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﺑﺎﻧﻜﻮﻧﻮ ﻧﻪ څﻪ اﻳﺴﺘﻞ ﻛﻴږي ﻫﻐﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ او د دوى‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﻲ ا و ﻋﺮاﻗﻲ ﻏﻠﻮ ﻣﻠﮕﺮو ﺗﺮﻣﻨځ وﯦﺸﻞ ﻛﻴږي‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﻟﭙﺎره ﻟﻪ اوو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺗﻴﺮﯦﺪو وروﺳﺘﻪ‬ ‫ﻫﻢ د دې ﺑﻴﺎرﻏﻮﻧﯥ ﻧښﯥ ﺣﺘﻰ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮﮔﻮ ﻛﻴږي‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ راﻏﻠﻲ وئ‪،‬‬

‫ﻛﺎش ﻟﻪ ارگ ﻧﻪ ﻟﺲ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮه ﻳﻮې ﺑﻠﯥ ﺧﻮا ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ وئ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ د ﺑﻴﺎ وداﻧﻮﻟﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې‬

‫ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺧﻮ ﭘﺮﯦږده ﺣﺘﻰ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻮ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺟﻨﮕﻲ ﭼﺎرو ﻧﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻴږي او ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺟﻨﺮاﻻن‬ ‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮﻧﻮ ﻛﯥ وﯦﺸﻲ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ اﻓﺴﺮان ﺣﺘﻰ وﺳﻠﯥ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎت‪ ،‬او ﻧﻮر ﻧﻈﺎﻣﻲ وﺳﺎﻳﻞ‬

‫ﺧﺮڅﻮي!! ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﺗﺴﻠﻄﻪ وروﺳﺘﻪ ﻫﻮﻣﺮه ﻛﻮﻛﻨﺎر ﻛﺮل ﺷﻮي ﭼﯥ‬

‫د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ اوږده ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﻠﺮي‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﭼﯥ د ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻓﺼﻠﻮﻧﻮ د ړﻧﮕﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻛﻮﻣﯥ‬

‫ﻣﺮﺳﺘﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ادارې ﺗﻪ ورﻛﻮئ د ﭼﺎرواﻛﻮ ﭘﻪ ﺟﻴﺒﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻟﻮﯦږي‪ ،‬او د ﻧړۍ واﻟﻮ د ﻏﻮﻟﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬ ‫•‬

‫ﻫﻐﻪ ﻓﺼﻠﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي ﭼﯥ څﻠﻮر ځﻠﯥ اﭘﻴﻢ ﺗﺮې ټﻮل ﺷﻮي‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ اووه ﻛﺎﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ وﻳﻞ ﭼﯥ ﻟﻪ څﻠﻮرو ﻣﻠﻴﻮﻧﻮ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﻧﻪ درې ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮل‪ ،‬ﺧﻮ ﻧﻦ واﻳﻲ ﭼﯥ اوس ﻫﻢ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن او اﻳﺮان ﻛﯥ درې ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ‬

‫ﻣﻴﺸﺖ دي! ﭘﻮښﺘﻨﻪ دا ده ﭼﯥ دا درې ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻚ ﺗﻪ ﻧﻪ وو ﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮي او ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ دروﻏﻮ د‬

‫دوى د ﺳﺘﻨﻴﺪو ﺧﺒﺮه ﻛﻮﻟﻪ!! او ﻛﻪ د ﺑﯥ اﻣﻨﻴﺘۍ او ﺟﮕړو ﭘﻪ وﺟﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ اﻳﺮان او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮ‬

‫ﺷﻮي!‬

‫‪62‬‬

‫•‬

‫ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺻﺪاﻗﺖ ﺳﺮه واﻳﻢ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ روان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻪ د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﻟﻪ ﻟﻮري ﭘﻴﻞ ﺷﻮى‬ ‫او ﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﺎﺳﻮ د اﻟﻘﺎﻋﺪې او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ټﻮل ﻏړي ﻫﻢ ووژﻧﺊ ﻧﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ‬

‫ﻫﻤﺪاﺳﯥ روان وي ﻟﻜﻪ ﻧﻦ‪ ،‬دا ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﻐﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘﻴﻞ ﺷﻮى ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻮان ﻳﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس وژل ﺷﻮي‪ ،‬ﻛﻮروﻧﻪ ﻳﯥ وران ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ او ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻳﯥ ﺑﻤﻮﻧﻪ ورﯦﺪﻟﻲ‪،‬‬

‫ﻛﻮروﻧﻪ ﻳﯥ ﺗﻼﺷﻲ ﺷﻮي‪ ،‬دوى او ﻛﻮرﻧۍ ﺗﻪ ﻳﯥ ﺳﭙﻜﺎوى ﺷﻮى‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ وﺳﻠﯥ ﻳﯥ ﺗﺮې اﺧﻴﺴﺘﻞ‬

‫•‬

‫ﺷﻮې‪ ،‬دا ﻫﻤﺎﻏﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن دي ﭼﯥ ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻨﮕﻴﺪل‪.‬‬

‫ﺗﺎﺳﻮ د ﺑﻮش ﻟﻪ ادارې وﭘﻮښﺘﺊ ﭼﯥ دا د څﻪ ﻟﭙﺎره او د ﻛﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﭼﯥ د وﻟﺲ ‪ %65‬ﻧﻔﻮس ﺗﺸﻜﻴﻠﻮي ﭘﻪ ﺟﮕړې ﻛﯥ ښﻜﻴﻞ ﺷﻮي‬

‫او وﻟﯥ د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻟﻪ اﻗﻠﻴﺘﻮﻧﻮ او ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﻣﺨﻜﯥ د روﺳﻴﯥ‬

‫ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﺳﻴﻤﻪ ﻳﻴﺰ اﻳﺘﻼف ﺗﺮې اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻮﻟﻪ؟ دا وﻟﯥ ټﻮﻟﯥ ﺟﮕړې ﭘﻪ ﺷﺮق‪ ،‬ﺟﻨﻮب او‬

‫ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﻛﯥ او ﭘښﺘﻮن ﻣﻴﺸﺘﻪ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ دي؟ وﻟﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘﻪ دﻏﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ‬ ‫ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى او ﭘﻪ ﺟﮕړه ﺑﻮﺧﺖ دي؟ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺧﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻫﻢ واﻛﻤﻨﻲ ﻛړې‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻏړي او‬ ‫ﺧﻮاﺧﻮږي درﻟﻮدل‪ ،‬د څﻪ ﻟﭙﺎره ﻫﻠﺘﻪ ﻧﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻮي‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﺟﮕړه ﺑﻮﺧﺖ دي‪،‬‬

‫ﻧﻪ ﻛﻮروﻧﻪ ﺗﻼﺷﻲ ﻛﻮي او ﻧﻪ وﺳﻠﯥ راټﻮﻟﻮي؟ دا د څﻪ ﻟﭙﺎره ﺗﺎﺳﻮ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﻄﻌﺎت‬

‫ﺟﻨﻮب او ﺷﺮق ﺗﻪ د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﺟﮕړو ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ځﺎن ﺳﺮه ﺑﻴﺎﻳﺊ او د دوى ﻛﻮروﻧﻪ ورﺑﺎﻧﺪې‬

‫ﭘﻠټﺊ او وﺳﻠﯥ ﺗﺮې ﻏﻮﻧډوئ؟ دا وﻟﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺟﻨﺮاﻻن او د دوى ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ ﻣﺼﺮوف د‬

‫ﻣﻠﻴﺸﻮ ﻫﻐﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛړي او د ﭘﻮځ او ﭘﻮﻟﯧﺲ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮ ﺗﺮې ﺟﻮړ ﻛړي ﭼﯥ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﺗﺮ څﻨﮕﻠﻮ د ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﺳﺮه دي؟ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ اﻳﺘﻼف وﻟﯥ ﻧﻦ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ دي او روﺳﺎن ﭼﯥ ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه ﺟﻨﮕﻴﺪل ﻧﻦ ﺗﺎﺳﻮ ورﺳﺮه ﺟﻨﮕﻴږئ؟ ځﻮاب ﻳﯥ څﺮﮔﻨﺪ دى‪،‬‬

‫څﻮك ﭼﯥ ﻏﻼﻣۍ ﺗﻪ ﺳﺮ ﻧﻪ ټﻴټﻮي ﭘﻪ آزادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺑﺎور ﻟﺮي‪ ،‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻫﻤﺪوﻣﺮه ﺑﺪ‬

‫دي ﻟﻜﻪ د روﺳﻲ ښﻜﻴﻼﻛﮕﺮو ﻟﻪ ﻧﻈﺮه او د دوى ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺗﺎﺳﻮ ﺳﺮه ﻫﻤﻐﺴﯥ وي ﻟﻜﻪ ﻟﻪ‬

‫•‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه‪.‬‬

‫ﻣﻮﻧږ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻫﻴڅ ﺑﺎﻋﻘﻠﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ دا ﺗﮕﻼره د ﻓﻬﻢ وړ ﻧﻪ ده‪ ،‬دوى وﻟﯥ ﻟﻪ‬

‫ﺑﯥ وزﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻞ زور آزﻣﻮﻳﻲ! وﻟﯥ د وران او ﺟﻨﮓ ځﭙﻠﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺰﻳﺪ وراﻧﻮﻟﻮ‬ ‫ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻠﯥ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎډل وژوﻧﻜﯥ او ﺗﺨﺮﻳﺒﻮﻧﻜﯥ وﺳﻠﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي؟ دا وﻟﯥ د دوى اﻗﺘﺼﺎدي او‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻻﺳﻲ او د ﺑﻞ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻟﻮږه‪ ،‬ﺿﻌﻒ او ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ د دې ﭘﺮ ځﺎى ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻮ ﺳﺨﺖ زړو ﻛﯥ د‬ ‫ﺗﺮﺣﻢ او ﻋﺎﻃﻔﯥ اﺣﺴﺎس راوﭘﺎروي‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﭘﻪ دوى ﻛﯥ ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﻏﺮور او ﻣﺴﺘﻲ راوﻻړوي!! او د‬

‫ﺧﭙﻞ رﻋﺐ او ﻫﻴﺒﺖ ﺗﺮ اﻏﻴﺰ ﻻﻧﺪې د ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ راوﺳﺘﻮ او د دوى ﻟﻪ ځﻮروﻟﻮ ﻧﻪ ﻟﺬت اﺧﻠﻲ؟! دوى‬

‫دې وواﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې اوږدې ﻣﻮدې ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ژوﺑﻠﯥ‪ ،‬ﺧﻮف‪ ،‬وﯦﺮې او ﺑﯥ اﻣﻨﻴﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﻳﯥ‬

‫•‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ څﻪ رااوړي؟!‬

‫ﺗﺎﺳﻮ او ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﯥ ﻻﻧﺪې اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اداره ﻧﻪ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮئ او ﻧﻪ د‬

‫ﻛﻮﻛﻨﺎرو د ﻛﺮ ﭘﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻛﯥ‪ ،‬ﻧﻦ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ ﻻرو ﻛﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ ښﺎروﻧﻮ ﻛﯥ او ﻧﻪ ﭘﻪ‬

‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ادارې ﻛﯥ د ﺷﺎﻣﻠﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﻋﺎم اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺧﻮ ﭘﺮﯦږدئ‪ ،‬د دوى ډﻟﻪ‬

‫‪63‬‬

‫ﻳﻴﺰې وژﻧﯥ‪ ،‬ﭘﺮ ﻣﺎل‪ ،‬ځﺎن او ﻧﺎﻣﻮس ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻴﺮي ﺧﻮ ﭘﺮﯦږدئ‪ ،‬ﺣﺘﻰ د ﻣﻠﮕﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اړوﻧﺪ ادارو‬

‫ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ﻫﻢ ﺧﻮﻧﺪي ﻧﻪ دي‪ .‬ﻣﮕﺮ د اﺧﻀﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﻫﻐﻪ وﻳﻨﺎ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﭙﺎره د ﺷﺮم او ﭘﻴﻐﻮر ﺧﺒﺮه ﻧﻪ‬

‫ده ﭼﯥ وﻳﻞ ﻳﯥ‪ :‬د دوى د ادارې ﭘﺮ ﻳﻮه ښځﻴﻨﻪ ﻣﺎﻣﻮرې څﻮ څﻮ ځﻠﻪ ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴﺰه ﺗﻮﮔﻪ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﻴﺮى‬

‫ﺷﻮى‪ ،‬دا ﺗﻴﺮى د ده ﭘﻪ وﻳﻨﺎ د ﻫﻐﯥ ډﻟﯥ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺷﻮى ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زﻳﺎﺗﻪ ﻧږدې ده او ﺗﺎﺳﻮ ﺗﺮ‬

‫ټﻮﻟﻮ زﻳﺎت ﭘﻪ ﻫﻐﯥ اﻋﺘﻤﺎد او ﺣﺴﺎب ﻛﻮئ‪ ،‬ﻫﻤﻐﻪ ډﻟﻪ ﭼﯥ د روﻧﺎﻟﺪ رﻣﺰ ﻓﻴﻠډ ﭘﻪ اﻣﺮ ﻳﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ دا‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛړل ﭼﯥ ‪ 700‬ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺟﻨﮕﻲ ﻛﯥ ووژﻧﺊ او ﺗﺮ ‪ 1000‬ﻧﻪ زﻳﺎت ﻳﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ ووژل او د‬

‫•‬

‫ﺷﺒﺮﻏﺎن ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻳﻴﺰو ﻗﺒﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ښﺦ ﻛړل!!‬

‫ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮش ﭘﺮ ﻋﺮاق ﻟﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ دا ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ده‬

‫ﺣﻤﻠﻪ ﻳﻮه ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وه ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺗﻜﺮار ﺷﻲ‪ ،‬ﻏﻮښﺘﻞ ﻳﯥ وښﻴﻲ ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮه ﻏﻮاړي د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔټﯥ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛړي او ﻟﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺧﻄﺮ ﻧﻪ ﻳﯥ وژﻏﻮري!! ﺧﻮ‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دا دى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺑﺮﻳﺪ ﻳﻮه ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ وه‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺪ ﺳﺮه‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻴڅ ﻧﻪ دي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او اﻟﻘﺎﻋﺪې د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮاو وژﻟﻮ ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﺷﻮل‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ داﺳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړى ﺷﻮ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔټﯥ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ ﺟﮕړه ﭘﺎى ﺗﻪ‬

‫ورﺳﻮﻟﻪ او ﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﺳﻮﻟﻪ او اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛړى ﺷﻮ‪ .‬د ﺑﻮش ادارې ﭘﻪ‬ ‫دې ﺟﮕړو ﺳﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﻟﻪ ﻣﺮگ ژوﺑﻠﯥ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ټﻮﻟﯥ‬

‫ﻧړۍ ﻟﻪ ژورې ﻛﺮﻛﯥ او ﻧﻔﺮت ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ څﻪ ﻧﻪ دي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ .‬څﻮك ﭘﻪ دې ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧږي ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ا ﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺑﻬﺮ ﻛﯥ او ﭘﻪ زرﮔﻮﻧﻮ ﻣﻴﻠﻪ ﻟﺮې ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﭘﻪ ځﺎﻧﮕړې ﺗﻮﮔﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او‬

‫ﻋﺮاق ﭘﻪ څﯧﺮ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﻟﻪ ﮔﻮاښ ﺳﺮه ﻧﻪ دى ﻣﺨﺎﻣﺦ‪ ،‬او ﭘﻪ دﻏﻮ ﻫﻴﻮادو د ﺑﺮﻳﺪ ﻟﻪ ﻻرې ﻳﯥ ﻧﺸﻲ‬

‫ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬دا ﻫﺴﯥ د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﺑﯥ ﺑﻨﺴټﻪ ﻣﻨﻄﻖ دى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻤﺰورو ﻫﻴﻮادو د ﺑﺮﻳﺪ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ‬ ‫د ﺑﻬﺎﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﻛﺎروي‪ ،‬ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او ﻫﻴﻮاد ﻏﻢ وي ﻫﻐﻪ ﻧﻪ د ﺧﻠﻜﻮ زاﻣﻦ د ﻣﺮگ‬ ‫ﻛﻮﻣﻲ ﺗﻪ ﻟﻴږي‪ ،‬ﻧﻪ دروغ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﯥ ﺷﺘﻤﻨۍ د ﻏﻠﻮ ﭘﻪ ﻟﻤﻦ ﻛﯥ اﭼﻮي ا و ﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻮﻧﻮ‬ ‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻮي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻳﯥ د وﻟﺲ د ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﭘﻪ ﺣﻠﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻟﻮږې ﭘﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ‬

‫اود اﻗﺘﺼﺎدي ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﻟﮕﻮي‪ ،‬ﻛﺎش ﺟﻮرج ﺑﻮش ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ وﻳﻠﻲ وى‬

‫ﭼﯥ ﭘﺮ ﻋﺮاق زﻣﻮﻧږ د ﺣﻤﻠﯥ ﻣﻘﺼﺪ د دې ﻫﻴﻮاد د ﺗﻴﻠﻮ ﻏﻨﻲ زﯦﺮﻣﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮل دي‪ ،‬ﻧﻪ دا ﭼﯥ ﻟﻪ‬

‫ﻋﺮاق ﻧﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ دى!! ﻛﻪ ﭘﺮ دې ﻫﻴﻮاد ﺑﺮﻳﺪ وﻧﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ اﺗﻮﻣﻲ او ﻛﻴﻤﻴﺎوي وﺳﺎﻳﻞ‬

‫ﺑﻪ ﺟﻮړ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺑﻪ ﻳﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړي!! ﺧﻮ ﻧړﻳﻮال واﻳﻲ‪ :‬دا څﻨﮕﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻫﻴڅ وﯦﺮه ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﯥ اﺗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻛﻴﻤﻴﺎوي او ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ‬

‫روس ﻧﻪ وﯦﺮه ﻟﺮي او ﻧﻪ ﻟﻪ ﭼﻴﻦ ﻧﻪ‪ ،‬او ﻧﻪ ﭘﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻠﻮ اﻋﺘﺮاض ﻛﻮي ﭼﯥ ﻛﺎﻓﻲ اﺗﻮﻣﻲ ﻛﻴﻤﻴﺎوي او‬

‫ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وﺳﻠﯥ ﺟﻮړوي!! دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻋﺮاق د ﺟﻨﮓ او اوږدې ﻣﺤﺎﺻﺮې ﭘﻪ وﺟﻪ ﻧﻪ‬ ‫د داﺳﯥ وﺳﻠﻮ د ﺟﻮړوﻟﻮ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻮان درﻟﻮد او ﻧﻪ ﻓﻨﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﺧﺎورې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫•‬

‫ﻃﻴﺎرو د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﻣﺨﻪ ﻫﻢ ﻧﺸﻮى ﻧﻴﻮﻟﯥ‪ ،‬اﺗﻮﻣﻲ ﺑﻢ ﻳﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ څﻨﮕﻪ ﺟﻮړوﻟﻰ ﺷﻮ!!؟‬

‫زه او زﻣﺎ ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻧړۍ ډﯦﺮ ﺧﻠﻚ دا اﻧﺘﻈﺎر ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺑﺮﻳﺎ‬

‫ﺑﻪ دې ﺗﻪ ﻻر آواره ﻛړي ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺗﻴﺮو ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ راﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﺑﻪ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ‬

‫‪64‬‬

‫او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻮ ﮔﻮاښﻮﻧﻮ ﻧﻪ وژﻏﻮرئ ﭼﯥ د ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﻮش‪ ،‬ﺟﮕړه‬

‫ﻣﺎرو‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮا ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ او ﻛﺎوﺑﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ راوﻻړ ﻛړي‪ .‬د دﻏﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ دوام ﻧړۍ ﭘﻪ ډﯦﺮ‬ ‫وﯦﺮووﻧﻜﻲ ﻟﻮري ﺑﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬دﻏﻮ ﻏﻠﻄﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻫﻮﻣﺮه ژوره ﻛﺮﻛﻪ او‬

‫•‬

‫ﻧﻔﺮت راوﻻړ ﻛړى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﯥ ﭘﻪ ډﯦﺮ څﻪ او ډﯦﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺟﺒﺮاﻧﻮﻟﯥ‪.‬‬

‫ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ وﺗﻠﻮ ﻻر ﻟټﻮي ﻧﻮ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ؛ ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﻧﻈﺮه د ﺑﺤﺮان د ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ ﺣﻞ ﻳﻮازﻧۍ ﻻر دا ده‪:‬‬

‫‪ _1‬د ټﻮﻟﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﺗﻞ‪.‬‬

‫‪ _2‬د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى‪.‬‬ ‫‪ _3‬ﻳﻮه ﻣﻮﻗﺖ ﺑﯥ ﻃﺮف ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ د ﻗﺪرت اﻧﺘﻘﺎل‪.‬‬

‫‪ _4‬ﭘﻪ آزاد او ﺧﭙﻠﻮاك اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ آزاد او ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪.‬‬ ‫‪ _ 5‬د ټﻮﻟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﻮ ﺑﻼ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط آزادول‪.‬‬

‫‪ _6‬داﺋﻤﻲ اورﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ _7‬ټﻮل ﻫﻐﻪ ﺗﺼﺮﻓﺎت ﻟﻐﻮ او ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼﻧﻮل ﭼﯥ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﻧﻴﻮاﻛﮕﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او د دوى ﻻس‬

‫ﭘﻮڅﻮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړي‪.‬‬

‫‪ _8‬ﻫﻐﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪې ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛړې او زﻣﻮﻧږ ﻟﻪ آزادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺳﺮه ﻣﻐﺎﻳﺮت‬

‫ﻟﺮي؛ ﺑﯥ اﻋﺘﺒﺎره ﮔڼﻞ‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ اډې‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻧﻴﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﻏﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺤﻜﻤﻮ ﻛﯥ د دوى‬

‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ د دوى اﻧﺘﻘﺎل اود ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ او ﻏﻴﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻘﺮراﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د دوى ﻣﺠﺎزات د‬ ‫ﺗﻞ ﻟﭙﺎره ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮل‪.‬‬

‫‪ _9‬ﻣﻮﻧږ دا ﻫﻢ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﻛﻪ ځﻴﻨﯥ اﻓﻐﺎﻧﻲ ډﻟﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﻀﻤﻴﻨﻮﻧﻪ ﻟټﻮي او د دې ﻟﭙﺎره د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻲ‬

‫ځﻮاك ﺣﻀﻮر ﺿﺮوري ﮔڼﻲ‪ ،‬ﭘﺮ دې ﺑﺤﺚ ﻛﻴﺪى ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻮږ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ ﭼﯥ ددوى ﺗﺸﻮﻳﺸﻮﻧﻪ رﻓﻌﻪ ﻛړو‪ ،‬دا ﻫﻢ‬

‫ﻛﻴﺪى ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻮﺧﻪ د ﺑﯥ ﻃﺮﻓﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو ﻣﺤﺪود ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻲ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ټﺎﻛﻠﯥ ﻣﻮدې‬

‫ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺷﺮط ﭼﯥ‪:‬‬

‫‪ o‬دا ﺑﻪ د ﻣﻮﺟﻮده دروﻏﺠﻨﻮ ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻧﻪ وي ﭼﯥ د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ دي او‬ ‫ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﻳﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻪ؛ ﺑﻠﻜﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﻏﻮﻟﻮوﻧﻜﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﮓ‬ ‫دى‪.‬‬

‫‪ o‬ﻟﻪ ښﺎروﻧﻮ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺮاﻛﺰو ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛﻴږي‪ ،‬ﺗﮓ او راﺗﮓ ﺑﻪ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎن‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ اﺟﺎزه او ﻣﻮاﻓﻘﻪ وي‪ ،‬داﺳﯥ ﻧﻪ ﻟﻜﻪ د ﻧﺎټﻮ ﻧﻴﻮاﻛﮕﺮو او ﺟﻨﮓ ﻃﻠﺒﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ځﻲ او راځﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ښﺎروﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﺮاﻛﺰ ﻟﺮي او ﮔﺰﻣﯥ ﻛﻮي‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ځﻤﻜﻪ او ﻓﻀﺎ‬

‫ﻣﻔﺘﻮﺣﻪ ﺳﻴﻤﻪ او ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻄﻠﻘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﻻﻧﺪې ﮔڼﻲ‪.‬‬

‫‪ o‬د ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻨﺪې ﻻﻧﺪې ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮي او د ﻣﺴﺆﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﻮاﻓﻘﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻪ د‬

‫ﻫﻴڅ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺤﺮك ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬داﺳﯥ ﻧﻪ ﭼﯥ د اوﺳﻨﻲ ﻧﻴﻮاﻛﮕﺮ ځﻮاك ﭘﻪ څﻴﺮ وي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﺮ ﻛﻠﻴﻮ‪ ،‬ﻛﻮروﻧﻮ ﻣﺪرﺳﻮاو ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﺑﻤﻮﻧﻪ وروي‪ ،‬ﻫﺮه ورځ ﭘﻪ ﻟﺴﮕﻮﻧﻮ ﻣﻈﻠﻮم‬

‫او ﺑﯥ وزﻟﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﯥ رﻏړوي‪ ،‬ﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻧړۍ واﻟﻮ ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ او ﺟﺪي اﻋﺘﺮاﺿﺎﺗﻮ‬

‫‪65‬‬

‫ﺗﻪ اﻋﺘﻨﺎء ﻛﻮي او ﻧﻪ د ﺧﭙﻞ ﻻس ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﭼﺎرواﻛﻮ ﻣﻜﺮر اﻟﺘﻤﺎس او ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻣﺨﻜﯥ ﺑﺎﻳﺪ دوى ﺧﺒﺮ ﻛړى ﺷﻲ!!‬

‫‪ o‬ﻫﻤﺪاراز ﺣﺎﺿﺮ ﻳﻮ ﭘﻪ دې اړه د دوى ﭘﻪ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺑﺤﺚ وﻛړو ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﺗﺮڅﻨﮓ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺟﻨﮕﻴﺎﻟﻴﻮ ﺷﺘﻮن وڅﻴړل ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻮږ ټﻮﻟﻮ ﺧﻮاوو ﺗﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن‬

‫ورﻛﻮو ﭼﯥ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮﮔﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دې ﻧﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﮕﺮان وي‬

‫او ﻧﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺟﻨﮕﻴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دې د ﻫﻐﻮ ﻟﭙﺎره ﻧﻈﺎﻣﻲ اډې وي او ﻧﻪ د دﻏﻮ ﻟﭙﺎره ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺮاﻛﺰ‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ‬ ‫ﻫﻢ ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ دا ﺧﺒﺮه ﺟﻮﺗﻪ ده ﭼﯥ اوس اﻟﻘﺎﻋﺪه ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺟﻨﮕﻴږي او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﭘﻪ‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ‪ ،‬ﻳﻮ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟﻨﮕﻴﺪو او د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺮاﻛﺰو درﻟﻮدو ﺗﻪ ﺿﺮورت ﻧﻪ‬

‫ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د دوى د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ اړه ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت د ﺧﺎﺻﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺧﻮ ﭘﻪ ﻏﺮض ﺗﺮﺳﺮه‬ ‫ﻛﻴږي‪.‬‬

‫‪ o‬دې ﺗﻪ ﻫﻢ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ ﭼﯥ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛړو ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د ﺗﻮﻟﯧﺪ او ﺗﺠﺎرت ﻣﺨﻪ‬

‫ﻧﻴﺴﻮ‪ ،‬ﻣﻮږ د ﻧﺸﻪ ﻳﻲ ﻣﻮادو ﻛﺸﺖ‪،‬ﺗﻮﻟﯧﺪ او ﺗﺠﺎرت ﺣﺮام ﮔڼﻮ‪ ،‬دﻫﻴﻮاد ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺷﻮرى ﺑﻪ د ﻧﻮرو‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺴﺎﺋﻠﻮ ﺗﺮ څﻨﮓ ﭘﻪ دې ﻗﻀﻴﯥ ﺑﺤﺚ ﻛﻮي او ﻻزم ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺷﻚ‬

‫ﻧﺸﺘﻪ ﭼﯥ د ﻣﺨﺪره ﺗﻮﻛﻴﻮ ﺑﺎزار د ﻧﻴﻮاﻛﮕﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﺗﻮد ﺷﻮى‪ ،‬دوى ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎران او د‬ ‫ﻣﺨﺪره ﺗﻮﻛﻮ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﭘﻪ څﻨﮓ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻲ‪ ،‬د ﻻس ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻮړ ﭘﻮړي ﭼﺎرواﻛﻲ د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻮړ ﭘﻮړي اﻓﺴﺮان ﭘﻪ ګډه ﭘﻪ دې ﮔﻨﺪه ﻓﻌﻞ ﻛﯥ ﻻس ﻟﺮي‪ ،‬د دې ادﻋﺎ د اﺛﺒﺎت‬ ‫ﻟﭙﺎره دا دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﻲ دى ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ راﺗﻠﻮ ﺳﺮه د ﻣﺨﺪره ﺗﻮﻛﻴﻮ ﺗﻮﻟﯧﺪ ﺗﺮ ﻣﺨﻜﯥ څﻮ‬ ‫ځﻠﯥ زﻳﺎت ﺷﻮى او ﻫﺮ ﻛﺎل ﻣﺦ ﭘﺮ زﻳﺎﺗﻴﺪو دى‪ .‬د دﺷﻤﻨﺎﻧﻮ دا ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮﮔﻪ ﺑﯥ ﺑﻨﺴټﻪ او‬ ‫دروﻏﺠﻦ دي ﭼﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﭘﻪ دې ﻧﺎروا ﻓﻌﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻟﺮﻟﻮ ﺗﻮرﻧﻮي‪ ،‬ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺧﻮ ﻫﻐﻪ دي ﭼﯥ‬

‫د ﺧﭙﻞ رب د رﺿﺎء او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د آزادۍ ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮي‪ ،‬د ﺷﻬﺎدت ﺗﻠﻮﺳﻪ ﻳﯥ دې‬ ‫ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ ﺑﺎروﺗﻮ ډك واﺳﻜټ واﻏﻮﻧﺪي ا و د دښﻤﻦ ﭘﻪ ﺧﻮا ﻛﯥ ﭼﺎودﻧﻪ وﻛړي!! دا‬

‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺻﻔﺘﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺑﻪ څﻨﮕﻪ د ﺣﺮاﻣﻮ ﺗﻮﻛﻴﻮ ﭘﻪ ﺗﻮﻟﯧﺪ او ﺗﺠﺎرت ﺳﺮه ﺧﭙﻞ اﻳﻤﺎن ﺗﻪ ﺗﺎوان‬ ‫رﺳﻮي او د ﺧﭙﻞ رب د رﺿﺎء ﭘﻪ ﺧﻼف ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮي؟!!‬

‫ﭘﻪ آﺧﺮ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ وواﻳﻢ‪ :‬د دې ﭘﺮ ځﺎى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ ﺗﺮ ﺷﻞ ﻣﻠﻴﺎرد ډاﻟﺮو زﻳﺎﺗﯥ ﭘﻴﺴﯥ د‬

‫ﺟﮕړو ﭘﻪ دوام او د ﺑﯥ وزﻟﻮ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ وژﻟﻮ ﻟﮕﻮي؛ آﻳﺎ ښﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ وي ﭼﯥ دا ﭘﻴﺴﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﻗﻠﻴﺘﻮﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﻈﻠﻮﻣﻮ ﺗﻮرﭘﻮﺳﺘﻮ د ﻫﻐﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﭘﻪ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ وﻟﮕﻮل ﺷﻲ ﭼﯥ دا څﻮ ﭘﻴړۍ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دي‪،‬‬ ‫ﺳﺘﺎ د ﺑﺮﻳﺎ د اﻋﻼن ﭘﻪ ورځ ټﻮﻟﻮ ﻧړۍ واﻟﻮ د ﺗﻮر ﭘﻮﺳﺘﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮﮔﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ اوښﻜﯥ ﻟﻴﺪﻟﯥ ﭼﯥ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮې‬ ‫ﺧﻮا د ﻣړو ﻫﻴﻠﻮ راژوﻧﺪۍ ﻛﻴﺪو ﻧښﻪ ﮔڼﻞ ﻛﻴږي ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا د زړو ﭘﺮﻫﺎروﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺘﻮﻧﻮ او‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﺮوﻧﻮ ﻏﻤﺎزي ﻛﻮي‪(13) «.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځﻲ ﺑﺮﺑﻨډ ﻳﺮﻏﻞ ﭼﯥ د ‪2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ اووﻣﻪ ﭘﻴﻞ ﺷﻮې ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ‬

‫دوام ﻟﺮي‪ ،‬دا ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻮاد د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروى اﺗﺤﺎد دﺳﺮو‬

‫ﻟښﻜﺮو ﭘﻪ ﻻﺳﻮ دﺟﻮړو ﺷﻮو زﺧﻤﻮﻧﻮ ﻋﻼج ﻻ ﻧﻪ و ﭘﻴﻞ ﻛړې‪ .‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا روﺳﻰ ﺳﺮې ﻟښﻜﺮ ې د‬

‫‪66‬‬

‫ﻫﻴﻮاد څﺨﻪ ﭘﻪ ﻓﺰﻳﻜﻲ ﺗﻮګﻪ وﺗﻠﯥ وې ﺧﻮ ﭘﻪ اﻳﺪﻳﺎﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ دﺧﭙﻞ ځﺎن ﭘﺴﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﺨﻮاﻧﯥ‬ ‫ﻗﺮاردادي ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎن او ﻧﻮر روزل ﺷﻮي ﻻﺳﭙﻮڅﯥ ﭘﺮى اﻳښﯥ و اوﻫﻐﻮى د دﻏﻪ ﺟﻨګ وﻫﻠﻲ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﺷﻴﺮازه ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺟﻮړښﺖ ﺗﻪ ﭘﺮې ﻧﻪ ښﻮده ‪ .‬دا ﺳﺘﻮﻧﺰې ﻻ رواﻧﯥ وې ﭼﯥ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻧﻮې ﭘﺪﻳﺪه ﭘﻪ ﻛﯥ را دا ﺧﻠﻪ‬ ‫ﺷﻮه‪ .‬زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ دې ﺑﺎور دي ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﺪﻳﺪې ﭘﻪ را ﭘﻴﺪا ﻛﻴﺪو ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‪،‬‬ ‫اﻧګﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن اوﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ وﻧډه درﻟﻮده‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ دې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ د ﺟﻬﺎد او ﻣﺒﺎرزې ﻫﻐﻪ ﺳﺘﺮ اﻏﻴﺰ ﭼﯥ دﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ د ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻳﯥ ﺷﻴﻨﺪﻟﯥ و ﻟﻪ‬

‫ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ ‪ ،‬اوﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺮه ددې وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ځﻤﻜﻨﻴﻮ زﻳﺮﻣﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﻛﻮم ﺧﻨډ ﺳﻴﻨﻪ واﭼﻮى اوﺗﺮ‬ ‫څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺗﺨﺎﺻﻢ او ﺟګړې وروﺳﺘﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ‬

‫ﻧﻈﺎم ﻧﺼﺐ ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ دﻫﻐﻪ څﻪ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ دوى ﻏﻮښﺘﻞ ﻃﺎﻟﺒﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړي‪ ،‬د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻻﺳﺘﻪ راوړو‬

‫ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﺷﻮل‪ ،‬ځﻜﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د واﻛﻤﻨۍ دﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺎم ﺟﻮړ ﻛړ او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى د ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﻮ ټﻮﻟﯥ ﻫﻴﻠﯥ ﭘﻪ ﻧﺎﻫﻴﻠﻴﻮ ﺑﺪﻟﯥ ﻛړې ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻰ ﻫﺴﺘﻮګﻦ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮاﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د‬

‫ﻟښﻜﺮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺣﺎﻛﻢ دي‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د وﻳﻨﺪوﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻛﺎر ﻛﺎوه‪ ،‬ﺧﻮﻛﻠﻪ ﭼﯥ‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﺶ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د اواﻣﺮو د ﻣﻨﻠﻮ ﻧﻪ ډه ډه وﻛړه اوﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ څﻴړﻧﻮ ګﺮوﻳږﻧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﻣﺸﺮ اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن د ﻧﻴﻮﻳﺎرك د ﭘﻴښﻮ‬

‫ﻣﺴﺆل وګﺎڼﻪ او د ﻫﻐﻪ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ ،‬ﻧﻮﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﻫﻐﻪ د ور ﺗﺴﻠﻴﻤﻮﻟﻮ څﺨﻪ ‪ ،‬دﻛﺮه ﻻﺳﻮﻧﺪوﻧﻮ د وړاﻧﺪې ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬ډه ډه وﻛړه‪ .‬ﻧﻮ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ راﻧﺴﻜﻮر ﻛړي او ﭘﺮ ځﺎى ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ رژﻳﻢ ﻧﺼﺐ‬ ‫ﻛړي ‪.‬‬

‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺧﻼف داﻣﺮﻳﻜﺎ دﺣﻤﻠﯥ د ﭘﻴﻼﻣﯥ څﺨﻪ د ﻣﺨﻪ ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺷﻤﺎل د ټﻠﻮاﻟﯥ زﻳﺎت‬

‫ﺷﻤﻴﺮ ﻟﻮړﭘﻮړي ﭼﺎرواﻛﻲ د ﻫﻐﻮى د رﻫﺒﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻛﻤﻮ ﭘﻴﺴﻮ واﺧﺴﺘﻞ ‪ .‬او ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ د‬

‫ﺷﻤﺎل د ټﻠﻮاﻟﯥ څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻴﺎده ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ څﻴﺮ ﻛﺎر واﺧﺴﺖ ‪ .‬ﭼﯥ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻳﯥ ﭘﻪ اړوﻧﺪو ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﻛﯥ‬ ‫ﻛﺘﻼى ﺷﺊ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫د‪2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ دﺣﻤﻠﯥ او ددې ﺣﻤﻠﯥ ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻧﺴﻜﻮرﻳﺪو ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻮډ وﻛړ ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﻻس ﭘﻮڅﻰ ﻧﻈﺎم ﻫﻠﺘﻪ ﻗﺎﻳﻢ ﻛړى ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ ‪2001‬ز ﻛﺎل د‬

‫ډﺳﻤﺒﺮ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺑﻦ د ﺗړون ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ډراﻣﻪ ﺟﻮړه ﻛړه ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﺮﻏﻴړن ﺗړون ﻛﯥ‬ ‫د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﻈﺮ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﻴﻚ او څﻮ ﺿﻤﻴﻤﯥ وﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮې ﭼﯥ ﻣﺘﻦ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﺗﻮګﻪ‬

‫دى‪:‬‬

‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‬

‫د دوﻟﺖ د داﻳﻤﻲ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﺟﻮړښﺖ ﭘﻮرې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﻣﻮﻗﺘﻲ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻮ او اﺣﻜﺎﻣﻮﻣﻮاﻓﻘﺖ‬

‫ﻟﻴﻚ‬

‫‪67‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې د ﺧﺒﺮو ﺑﺮﺧﻪ وال د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﻣﻠګﺮو‬

‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ د ځﺎﻧګړي اﺳﺘﺎزي ﭘﻪ ﺣﻀﻮر ﻛﯥ‪ ،‬ژﻣﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻏﻤﺠﻦ ﻛړﻛﻴﭻ ﭘﺎى‬ ‫ﺗﻪ ورﺳﻮي‪ ،‬ﻣﻠﻲ ﭘﺨﻼﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺛﺒﺎت ټﻴﻨګ او ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ درﻧﺎوى وﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‬ ‫ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨﺘﻮب او د ﺧﺎورې ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﺧﻮﻧﺪي وﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ‪ ،‬د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﻠﻜﻮ دﻏﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﺣﻖ ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ازاده ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ د اﺳﻼم‪،‬‬ ‫دﻣﻮﻛﺮاﺳۍ‪ ،‬ﭘﻠﻮرﻟﻴﺰم او ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﻋﺪاﻟﺖ د ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ وټﺎﻛﻲ‪،‬د دې ﻗﺪرداﻧﻴﻲ ﻛﻴږي ﭼﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د ﻛﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮاﻛﺊ‪ ،‬ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨﺘﻮب‪ ،‬د ﺧﺎورې ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ او ﻣﻠﻲ‬

‫ﻳﻮواﻟﻲ څﺨﻪ دﻓﺎع ﻛړﻳﺪه او د ﺗﺮورﻳﺰم‪ ،‬ﻇﻠﻢ او زﻳﺎﺗﻲ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻳﯥ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې رول ﻟﻮﺑﻮﻟﻰ او د دوئ‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮ اوس ﻫﻐﻮئ د ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺳﻮﻟﯥ او د ﺧﭙﻞ ګﺮان ﻫﻴﻮاد اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ وداﻧﻮﻟﻮ او آراﻣﺘﻴﺎ اﺗﻼن‬

‫ګﺮځﻮﻟﯥ دي‪.‬‬

‫ﭘﻮﻫﻴږي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺑﯥ ﺛﺒﺎﺗﻪ ﺣﺎﻟﺖ دﯦﺘﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ﭼﯥ ﻣﻮﻗﺖ اﺿﻄﺮاري ﺗﺪﺑﻴﺮوﻧﻪ وﻧﻴﻮل او ﻋﻤﻠﻲ‬

‫ﺷﻲ‪ .‬د ﺟﻼﻟﺘﻤﺎب ﭘﺮوﻓﻴﺴﻮر ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ د دﻏﻪ ﭼﻤﺘﻮواﻟﻲ ﻗﺪرداﻧﻲ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻗﺪرت ﻫﻐﯥ ﻣﻮﻗﺘﯥ‬

‫ادارې ﺗﻪ ﺳﭙﺎري ﭼﯥ د دﻏﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﺿﺮورت ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫دﻏﻮ ﻣﻮﻗﺘﻮ ﺗﺪﺑﻴﺮوﻧﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺲ د ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ او د ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ اوﺳﻨﻴﻮ‬

‫ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﻳﯥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﻲ ﻧﻪ ده ﺷﻮې ﺑﺸﭙړ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﺑﺎوري ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﺳﺎﺗﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻣﻮﻗﺖ ﺗﺪﺑﻴﺮوﻧﻪ‬ ‫د ﻳﻮ داﺳﯥ ﭘﺮاخ ﺑﻨﺴټﻪ او ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻟﻮر ﭼﯥ ﺟﻨﺴﻲ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ د ټﻮﻟﻮ‬

‫ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او د ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﺑﺸﭙړ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﺷﻮى وي او د ټﺎﻛﻠﯥ ﻣﻮدې څﺨﻪ زﻳﺎت دوام وﻧﻪ ﻛړي ﻟﻮﻣړى ګﺎم‬

‫ﺑﻮﻟﯥ‪،‬دا ﻣﻨﻲ ﭼﯥ وﺧﺖ ﭘﻪ ﻛﺎر دى ﺗﺮ څﻮ ﻧﻮى اﻓﻐﺎن اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاك ﺟﻮړ او وﻛړى ﺷﻲ ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﭘﻪ ﭘﻮره‬ ‫ﺗﻮګﻪ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړي‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﺪﺑﻴﺮوﻧﻪ ﭼﯥ د دﻏﯥ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړۍ ﺿﻤﻴﻤﻪ‬

‫ﻛﯥ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﺷﻮي ﭘﻠﻲ ﺷﻲ‪ ،‬دا ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﻳﻮه ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﯥ ﺷﻮې ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ﺑﻴﻄﺮﻓﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ده او ﺗﺮ‬ ‫ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺗﻞ ﭘﺎﺗﯥ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻲ ﺧﺎص او ﻣﻬﻢ ﻧﻘﺶ وﻟﻮﺑﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻔﺼﻴﻼت ﻳﯥ‬

‫د دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ ﭘﻪ دوﻫﻤﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﺷﻮي دي‪ ،‬ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول ﻣﻮاﻓﻘﯥ ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ دي‪:‬‬

‫ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ‬

‫اول – ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺣﻜﺎم‬

‫‪ -1‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ د ﻗﺪرت د رﺳﻤﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮه ﺳﻤﻪ راﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛﻴږي‪ ،‬د ﻗﺪرت د اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴټﻪ د ‪2001‬‬

‫ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل د ډﺳﻤﺒﺮ ‪ 22‬ﻣﻪ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮې ده‪.‬‬

‫‪-2‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﺑﻪ د ﻳﻮې ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﻳﻲ ﻳﻮ رﺋﻴﺲ دى‪ ،‬د اِﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د‬

‫راﺑﻠﻠﻮ د ﭘﺎره د ﻳﻮه ځﺎﻧګړي ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﺘﺮې ﻣﺤﻜﻤﯥ او ﻧﻮرو ﻫﻐﻮ ﻣﺤﻜﻤﻮ ﭼﯥ د‬

‫ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻟﻪ ﺧﻮا ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻲ ﺟﻮړوي‪ .‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې او ځﺎﻧګړي ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺟﻮړښﺖ‪ ،‬دﻧﺪې‪،‬‬ ‫او اﺟﺮاﻳﻮې ﻛﺎردودوﻧﻪ ﭘﻪ دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻮي دي‪.‬‬

‫‪-3‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ د ﻗﺪرت د رﺳﻤﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮه ﺳﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨﺘﻮب ﺗﻤﺜﻴﻞ ﻛﻮي‪ .‬ﭘﻪ دې‬

‫اﺳﺎس د ﻣﻮﻗﺘﯥ ﻣﻮدې ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﭘﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اړﻳﻜﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب‬

‫‪68‬‬

‫ﻛﻮي؛ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ او د دﻏﯥ ﻣﻮﺳﺴﯥ او ﺧﺎﺻﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﻴﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﻮﻛۍ‬

‫اﺷﻐﺎﻟﻮي‪ .‬ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺷﺎن ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ او ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪-4‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ د ﺟﻮړښﺖ ﻧﻪ د ﺷﭙږو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ ﺑﻪ اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ راﺑﻠﻞ ﻛﻴږي‪ ،‬ﭼﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﭘﺎﭼﺎ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪﻇﺎﻫﺮﺷﺎه ﻟﻪ ﺧﻮا ﺑﻪ ﭘﺮاﻧﺴﺘﻞ ﺷﻲ‪ .‬دا اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﺑﻪ‬ ‫د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ واﻛﻤﻨۍ او د ﭘﺮاخ ﺑﻨﺴټﻪ ادارې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜړه ﻛﻮي‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړې اداره ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺸﺮﺗﻮب ﻛﻮي ﺗﺮ څﻮ ﻳﻮ ﺑﺸﭙړ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﯥ د ازادو او ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻣﻨځ‬

‫ﺗﻪ راځﻲ‪ ،‬دﻏﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د ﻏﻮﻧډﻳﺪو د ﻧﻴټﯥ څﺨﻪ د دوو ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ وﺷﻲ‪.‬‬ ‫‪-5‬اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ واﻛﻤﻨۍ د ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ د ﻣﻨځﻪ وړي‪.‬‬

‫‪-6‬د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ واﻛﻤﻨۍ د ﺟﻮړښﺖ ﻧﻪ د ‪ 18‬ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ‬

‫راﺑﻠﻞ ﻛﻴږي‪ .‬دﻏﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻣﻨځ ﺗﻪ راځﻲ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړي‪ .‬د دې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ د ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻮي اﺳﺎﺳﻲ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﻲ ﺳﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺷﻮي وي‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اداره د ﺧﭙﻞ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ د دوو‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺟﻮړ ﻛړي‪.‬‬ ‫دوﻳﻢ – ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﭼﻮﻛﺎټ او ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎم‬

‫‪- 1‬ﻻﻧﺪﯦﻨﺊ ﭼﻮﻛﺎټ ﭘﻪ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﭘﻮرﺗﻪ ذﻛﺮ ﺷﻮى ﻧﻮى اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎﻓﺬ ﺷﻲ ﺗﻄﺒﻴﻘﻴږي‪.‬‬ ‫اﻟﻒ ‪ :‬د ‪ 1343‬ﻟﻤﺮﻳﺰ )‪1964‬م( اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺮﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﭼﯥ اﺣﻜﺎم ﻳﯥ د دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ د ﻣﻮادو ﺳﺮه ﭘﻪ‬

‫ﺗﻀﺎد ﻛﯥ ﻧﻪ وي او د ﻫﻐﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﭼﯥ د ﺷﺎﻫﻲ رژﻳﻢ او د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د اﺟﺮاﺋﻴﻪ او ﻣﻘﻨﻨﻪ ﻗﻮاوو ﺳﺮه ارﺗﺒﺎط‬

‫ﭘﻴﺪا ﻛﻮي ﻧﻮر اﺣﻜﺎم ﻳﯥ د ﺗﻄﺒﻴﻖ وړ دي‪.‬‬

‫ب ‪ :‬ﻣﻮﺟﻮده ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻣﻘﺮرات ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ ﭼﯥ د دﻏﯥ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻲ او ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ واﺟﺒﺎﺗﻮ د ﻛﻮﻣﻮ ﭼﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ ﻳﻮ ﻃﺮف وي او ﻳﺎ د ‪ 1343‬ﻛﺎل د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﻄﺒﻴﻖ وړ اﺣﻜﺎﻣﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻀﺎد ﻛﯥ ﻧﻪ وي د‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ وړ دي‪ .‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ دا ﻗﺪرت ﻟﺮي ﭼﯥ دﻏﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ او ﻻﻳﺤﻲ ﻓﺴﺦ او ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛړي‪.‬‬

‫‪- 2‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻗﻮه ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻠﻪ وي ‪.‬ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻗﻮه د ﺳﺘﺮې ﻣﺤﻜﻤﯥ او د ﻫﻐﻮ ﻧﻮرو ﻣﺤﻜﻤﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ‬

‫د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻟﻪ ﺧﻮا ﺟﻮړﻳږي ﺗﺸﻜﻴﻠﻪ ﺷﻮې ده‪ .‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﻗﻀﺎﻳﻲ‬

‫ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺟﻮړوي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ارزښﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ او د داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻋﻨﻌﻨﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﺎ ﻓﻌﺎل ﻛړي‪.‬‬ ‫درﻳﻢ ‪ -‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره‬

‫اﻟﻒ – ﺗﺮﻛﻴﺐ‬

‫‪ -1‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره د ﻳﻮه رﺋﻴﺲ‪ ،‬ﭘﻨځﻪ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻻﻧﻮ او ‪ 23‬ﻏړو څﺨﻪ ﺟﻮړه ده‪.‬‬

‫د رﺋﻴﺲ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻫﺮ ﻏړى ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې د ﻳﻮې اداري څﺎﻧګﯥ ﻣﺸﺮ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪-2‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺑﺎره ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺧﺒﺮو ﺑﺮﺧﻪ واﻟﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﭘﺎﭼﺎ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻇﺎﻫﺮﺷﺎه ﻧﻪ ﺑﻠﻨﻪ ﻛړې ﭼﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻣﺸﺮي ﭘﻪ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ‪ .‬اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻳﺎدوﻧﻪ ﻛړې ﭼﯥ ﻏﻮره‬ ‫ګڼﻲ ﭼﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭼﯥ د ﺑﺮﺧﻪ واﻟﻮ د ﻣﻨﻠﻮ وړ وي ﭘﻪ دﻏﻪ دﻧﺪه وګﻮﻣﺎرل ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪69‬‬

‫‪ -3‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې رﺋﻴﺲ‪ ،‬ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻻن او ﻧﻮر ﻏړي ﺑﻪ ﻳﯥ د ﻫﻐﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ د ﻟﺴﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو‬

‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﻪ واﻟﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ورﻛړل ﺷﻮي دي ﭘﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ څﺎﻧګﻪ ﻛﯥ د دوۍ د ﻣﺴﻠﻜﻲ‬

‫ﺗﺨﺼﺺ‪ ،‬ﺣﻴﺜﻴﺖ‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺖ‪ ،‬ﻛﻔﺎﻳﺖ او ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻗﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ او ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ او د ښځﻮ د‬

‫ﻣﻘﺎم د اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺧﺒﺮو د ﺑﺮﺧﻪ واﻟﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي دي ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬

‫ﻳﯥ د دې ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻟﻴﻚ ﭘﻪ څﻠﻮرﻣﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﯥ د ﻟﻴﺴﺖ ﭘﻪ ﺑڼﻪ راﻏﻠﻲ دي‪.‬‬

‫‪ -4‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻫﻴڅ ﻏړى ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﻴﻦ وﺧﺖ ﻛﯥ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د ﺟﻮړﻳﺪو د ﭘﺎره‬

‫د ځﺎﻧګړي ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﻏړى ﻫﻢ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫ب ‪ :‬ﻛﺎردود )ﻃﺮزاﻟﻌﻤﻞ(‬

‫‪-1‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې رﺋﻴﺲ او د ﻫﻐﻪ ﻳﺎ د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻏﻴﺎب ﻛﯥ د ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻻﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې د‬

‫ﻏﻮﻧډو ﻣﺸﺮﺗﻮب ﭘﻪ ﻏﺎړه اﺧﻠﻲ او د ﺧﺒﺮو او ﻣﻮادو اﺟﻨﺪا ﺟﻠﺴﻮ ﺗﻪ وړاﻧﺪې ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪-2‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﭘﺮﻳﻜړې د ﺟﻤﻌﻲ اﺗﻔﺎق ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ وﻛړي‪ .‬ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﭘﺮﻳﻜړې ﻟﻪ ﭘﺎره راى‬

‫اﺧﺴﺘﻨﯥ ﺗﻪ اړ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﺿﺮور ده د ﺣﺎﺿﺮو ﻏړو د راﻳﻮ ﭘﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﺮﻳﻜړه وﺷﻲ‪ ،‬ﻣګﺮ دا ﭼﯥ ﭘﻪ دې‬

‫ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺑﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﺷﻮي وي‪ .‬ﭘﻪ دې ﺷﺮط ﭼﯥ د ﭘﺮﻳﻜړو ﻟﻪ ﭘﺎره راى اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ‪ 21‬ﻏړي ﺣﺎﺿﺮ وي ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د راﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺴﺎوي ﺷﻲ‪ ،‬د رﺋﻴﺲ راﻳﻪ‬ ‫ﭘﺮﻳﻜﻨﺪه رول ﻟﺮي ‪.‬‬ ‫ج – دﻧﺪې‬

‫‪-1‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره د دوﻟﺖ ورځﻨۍ ﭼﺎرې ﭘﺮﻣﺦ ﺑﻴﺎﻳﻲ د ﺳﻮﻟﯥ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ او ﻧﻈﻢ د ټﻴﻨګښﺖ او د ﺑﻬﺘﺮې ادارې د‬

‫ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ ﻓﺮﻣﺎﻧﻮﻧﻪ ﺻﺎدر ﻛړي‪.‬‬

‫‪ -2‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻣﺸﺮ ﻳﺎ ﻣﺸﺮه او ﻳﺎ د ﻫﻐﻮ ﭘﻪ ﻏﻴﺎب ﻛﯥ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻣﺮﺳﺘﻴﺎﻻﻧﻮ څﺨﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې وړ‬

‫او ښﻪ ﺗﻤﺜﻴﻞ او اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب وﻛړي‪.‬‬

‫‪-3‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻫﻐﻪ ﻏړي ﭼﯥ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ څﺎﻧګﻮ دﻧﺪه ﻳﯥ ﭘﺮ ﻏﺎړه وي‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ‬

‫ادارې ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ د ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﭘﻪ ﺳﺎﺣﻪ ﻛﯥ ﭘﻠﻲ ﻛړي‪.‬‬

‫‪ -4‬د ﻗﺪرت د اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮه ﺳﻢ ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﭘﻮره ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﭼﺎپ او ﭼﻠﻨﺪ ﻛﯥ‬

‫اﻗﺪام وﻛړي او ﭘﻪ ځﺎﻧګړي ﺗﻮګﻪ ﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭘﻴﺴﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ .‬ﻣﻮﻗﺘﻪ‬

‫اداره ﺑﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻴﺎ ﻓﻌﺎﻟﻮي‪ .‬دا ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻪ د ﺑﺎﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺘﻪ‪،‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻮي او څﺮګﻨﺪ ﻛﺎردود ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ د ﻗﺎﻧﻮن ﻟﻪ ﻣﺨﯥ اﻗﺪام ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﺑﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د ﻣﻠﻜﻲ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺟﻮړوي‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي‬

‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﻮﻗﺘﻲ واﻛﻤﻨۍ او راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮ ﺑﺎﻛﻔﺎﻳﺘﻪ او ﺑﺎ اﻫﻠﻴﺘﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻧﻮ ﻟﻨډ‬

‫ﻟﺴﺘﻮﻧﻪ ﭼﯥ د اداري څﺎﻧګﻮ ﭘﻪ ﻣﻬﻤﻮ دﻧﺪو او ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺷﺎن د واﻟﻴﺎﻧﻮ او وﻟﺴﻮاﻻﻧﻮ ﭘﻪ دﻧﺪو ګﻤﺎرل ﻛﻴږي‪،‬‬ ‫ورﺳﭙﺎري‪.‬‬

‫‪-6‬ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﺑﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻳﻮ ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺟﻮړ ﻛړي‪ .‬د دﻏﻪ‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﻪ دﻧﺪو ﻛﯥ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ د رﻋﺎﻳﺖ څﺎرﻧﻪ‪ ،‬د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﻧﻪ ﻣﺮاﻋﺖ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬

‫او د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ ﺗﻪ وده ورﻛﻮل ﺷﺎﻣﻞ دي‪ .‬ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺷﺎن ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ‬

‫‪70‬‬

‫ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د ﻫﻐﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﻛﯥ ﻧﻪ دي ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻮي‪ ،‬ﻧﻮر ﻛﻤﻴﺴﻮﻧﻮﻧﻪ ﻫﻢ‬

‫ﺟﻮړوﻟﻰ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪-7‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻏړي ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻛړو وړو ﻛﯥ د ﻳﻮ ﻟړ ﺳﻠﻮﻛﻲ ﺿﻮاﺑﻄﻮ رﻋﺎﻳﺖ وﻛړي ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ وي ‪.‬‬

‫‪ -8‬ﻛﻪ ﭼﻴﺮې د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻛﻮم ﻏړى ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻛړو وړو ﻛﯥ د ﭘﻮرﺗﻪ ذﻛﺮ ﺷﻮﻳﻮ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ اﻃﺎﻋﺖ‬

‫وﻧﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ د ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﻧﻪ ګﻮښﻪ ﻛړاى ﺷﻲ‪ .‬د ﻳﻮه ﻏړي ګﻮښﻪ ﻛﻮل او ﻳﺎ د ادارې څﺨﻪ د ﻫﻐﻪ اﻳﺴﺘﻞ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ د رﺋﻴﺲ او ﻳﺎ د ﻫﻐﻪ د ﻛﻮم ﻣﺮﺳﺘﻴﺎل ﭘﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ او د راﻳﻮ د دوه ﺛﻠﺜﻮ ﭘﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫‪ -9‬د ﻟﺰوم ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې د ﻏړو دﻧﺪې او ﺻﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ او‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﻴږي‪.‬‬

‫څﻠﻮرم ‪ -‬د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د راﺑﻠﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن‬

‫‪-1‬د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د راﺑﻠﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ د ﺟﻮړوﻟﻮ څﺨﻪ‬ ‫د ﻳﻮې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ دﻧﻨﻪ ﻛﯥ ﺟﻮړﻳږي‪ .‬ﭘﻪ دې ځﺎﻧګړي ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﻛﯥ ‪ 21‬ﺗﻨﻪ ﻏړﻳﺘﻮب ﻟﺮي‪ .‬د دې‬

‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړي ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻳﺎ ﻋﻨﻌﻨﻮي ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻛﯥ ﺗﺨﺼﺺ وﻟﺮي‪ .‬د دې ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن‬

‫ﻏړي ﺑﻪ د ﻫﻐﻮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻧﻮ د ﻟﺴﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﻪ‬

‫واﻟﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا وړاﻧﺪې ﺷﻮي او ﻫﻤﺪﻏﻪ ﺷﺎن د اﻓﻐﺎن ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻨﻮ‪ ،‬د ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ د ډﻟﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﻣﺨﻜﯥ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫ﺷﻮي ﻏﻮره ﻛﻴږي‪ .‬ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺑﻪ د دې ﻛﻤﻴﺴﻮن ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻮﻟﻮ او د ﻛﻤﻴﺴﻮن د ﻣﻨﺎﺳﺒﯥ داراﻻﻧﺸﺎ‬

‫ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي‪.‬‬

‫‪ -2‬دﻏﻪ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺑﻪ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د ﻛﺎردود او د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د‬

‫ﻏړو د ﺷﻤﻴﺮ ﭘﻪ ټﺎﻛﻠﻮ ﻛﯥ وروﺳﺘﻨۍ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻴﻮﻧﻜﯥ ﻣﺮﺟﻊ وي‪ .‬دﻏﻪ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺑﻪ د‬ ‫ﻣﻘﺮراﺗﻮ او ﻛﺎردود ﻣﺴﻮده ﺟﻮړوي ﭼﯥ ﻻﻧﺪې ټﻜﻲ ﺑﻪ ﭘﻜﯥ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﺷﻮي وي‪:‬‬

‫اﻟﻒ ‪ -‬ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻧﻨﻪ د اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻮ ﻣﺴﻜﻮﻧﻮ او ﻛﻮﭼﻴﺎﻧﻮ د ﺑﺮﺧﯥ د ټﺎﻛﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د‬

‫ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮل‪.‬‬

‫ب ‪ -‬ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻳﺮان او د ﻧړۍ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛډواﻟﻮ د ﭘﺎره د ﺑﺮﺧﯥ د ټﺎﻛﻠﻮ د‬

‫ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮل‬

‫ج ‪ -‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻧﻨﻪ او د ﻫﻴﻮاد ﻧﻪ د ﺑﺎﻧﺪې د اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻮ ﭘﻪ ګډون د ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﻮﻧﻮ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻧﻔﻮذه ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬روښﺎن ﻓﻜﺮاﻧﻮ او ﺳﻮداګﺮو د ﺑﺮﺧﯥ د ټﺎﻛﻠﻮ د ﭘﺎره د ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮل‪ .‬دﻏﻪ‬ ‫ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻮن ﺑﻪ ﭘﻪ اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﻛﯥ د ښځﻮ او د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻧﻮرو ﭘﺮګﻨﻮ د اﺳﺘﺎزو‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﻤﻴﺮ ﺑﺎوري ﻛﻮي‪ .‬اوﻧۍ ﻣﺨﻜﯥ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﻛﺎردود‪ ،‬ﻣﻘﺮرات‪ ،‬د ﺟﺮګﯥ د ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻠﻮ‬

‫ﻧﻴټﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮل ﺷﻮى ځﺎى او ﻣﻮده ﭼﺎپ او ﺧﭙﺮه ﻛړي‪.‬‬

‫‪ -3‬د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د ﭘﺎره ﺑﻪ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د ﻛﺎﻧﺪﻳﺪوﻟﻮ د ﭘﺮوﺳﯥ او د ﻫﻐﯥ د‬

‫څﺎرﻧﯥ او ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﺎردود وﺿﻊ ﻛﻮي‪ .‬دﻏﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻮ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻳﺎ ﻏﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮوﺳﻪ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه او ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺗﻮګﻪ ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻛړي‪ .‬دﻏﻪ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن‬

‫‪71‬‬

‫ﺑﻪ داﺳﯥ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم او ﻣﻘﺮرات راﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺷﻜﺎﻳﺘﻮﻧﻪ ﺛﺒﺖ او د ﺷﺨړو ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ‬ ‫ﺣﻜﻤﻴﺖ وﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ -4‬اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﺑﻪ د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ادارې ﻟﻪ ﭘﺎره د دوﻟﺖ ﻣﺸﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﻮي او ﻫﻐﻪ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﭼﯥ د‬ ‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ادارې د ﺟﻮړښﺖ او د ﻟﻮړرﺗﺒﻪ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺷﻮي وي‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺒﻮي‪.‬‬

‫ﭘﻨځﻢ‪ :‬ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺣﻜﺎم‬

‫‪ -1‬د ﻗﺪرت د رﺳﻤﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ټﻮل ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻓﻐﺎن وﺳﻠﻪ وال ځﻮاﻛﻮﻧﻪ او وﺳﻠﻪ واﻟﯥ‬

‫ډﻟﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﺗﺮ ﻛﻨﺘﺮول او ﻗﻮﻣﺎﻧﺪې ﻻﻧﺪې راځﻲ‪ .‬او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻮو اﻣﻨﻴﺘﻲ او ﭘﻮځﻲ‬

‫ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ او اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪-2‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ او اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻫﻐﻮ اﺳﺎﺳﻲ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮﻧﻮ او اﺣﻜﺎﻣﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻋﻤﻞ‬

‫وﻛړي ﭼﯥ د ﺑﺸﺮ ﭘﻪ ﺣﻘﻮﻗﻮ او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻛﯥ ﺧﻮﻧﺪي ﺷﻮي او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻐﻪ ﻣﻨﻠﻲ دي‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ د ﺗﺮورﻳﺰم‪ ،‬ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو‪ ،‬او ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮو ﺟﻨﺎﻳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻣﺒﺎره ﻛﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ‬

‫ټﻮﻟﻨﯥ ﺳﺮه ﻫﻤﻜﺎري وﻛړي‪ .‬دﻏﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ درﻧﻪ ﺳﺘﺮګﻪ وګﻮري او د ﺧﭙﻠﻮ ګﺎوﻧډﻳﻮ‬ ‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺳﺮه ﺳﻮﻟﻪ اﻳﺰ او دوﺳﺘﺎﻧﻪ اړﻳﻜﻲ ټﻴﻨګﯥ وﺳﺎﺗﻲ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ او د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د راﺑﻠﻠﻮ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﺎﻳﺪ دا ﺑﺎوري ﻛړي ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ او ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﻛﯥ ښځﯥ‪ ،‬ټﻮﻟﯥ ﻗﺎﻣﻲ او دﻳﻨﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب وﻟﺮي‪.‬‬

‫‪-5‬ﻣﻮﻗﺘﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﻫﻐﻪ اﺷﺨﺎص ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺑﺸﺮي ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺳﺮﻏړوﻧﻪ ﻛړې وي او ﻳﺎ ﻳﯥ د اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬

‫ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛړى وي ﻟﻪ ﻋﺪﻟﻲ ﺗﻌﻘﻴﺐ څﺨﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻣﻌﺎف ﻛﻮﻟﻰ‪.‬‬

‫‪-6‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ټﻮل اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ د ﺷﻮرا د ‪ 1380‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻛﺎل ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﻴﻚ )‪14‬‬

‫ﻧﻮﻣﺒﺮ ‪2001‬ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل( د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻮرا ﻧﻮرو اړوﻧﺪو ﭘﺮﻳﻜړو ﺳﺮه ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ وﻟﺮي‪.‬‬ ‫‪-7‬ﺗﺮ ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﻻﻧﺪې ﺑﻪ د ټﻮﻟﻮ اورګﺎﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻘﺮرات او ﻛﺎردود ﭘﻪ ﻏﻮره ﺗﻮګﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺮﺳﺘﻪ راﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛﻴږي‪.‬‬

‫ﺿﻤﻴﻤﯥ د دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ داﺧﻠﻲ ﺑﺮﺧﯥ ﺟﻮړوي ﭼﯥ اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻣﺘﻦ ﻳﯥ د ‪ 2001‬ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل د دﺳﻤﺒﺮ د‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﭘﻨځﻤﻪ ﻧﻴټﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻧﺴﺨﻪ ﻛﯥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻮى اﺻﻠﻲ ﻣﺘﻦ دى او ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ارﺷﻴﻒ‬ ‫ﻛﯥ ﺧﻮﻧﺪي وﺳﺎﺗﻞ ﺷﻲ‪ .‬رﺳﻤﻲ ﻣﺘﻨﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ‪ ،‬دري او ﻧﻮرو ﻫﻐﻮ ژﺑﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د‬

‫ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ د ﺧﺎص اﺳﺘﺎزي ﻟﻪ ﺧﻮا ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﯥ ﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻢ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻲ‪ .‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ﺧﺎص‬

‫اﺳﺘﺎزى ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﻮې ﻧﺴﺨﯥ ﭘﻪ اﻧګﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬ﭘښﺘﻮ او دري ﻫﺮ ﻳﻮ ګډوﻧﻜﻮﻧﻜﻲ ﺗﻪ اﺳﺘﻮي‪.‬‬ ‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺧﺒﺮو د ګډوﻧګﻮﻧﻜﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻪ‬ ‫ﺗﻮګﻪ اﺧﻀﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ځﺎﻧګړى اﺳﺘﺎزى‬

‫ﻟﻮﻣړۍ ﺿﻤﻴﻤﻪ‬

‫ﻧړﻳﻮال اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاك‬ ‫‪-1‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ وال دا ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺖ‬

‫‪72‬‬

‫ټﻴﻨګښﺖ‪ ،‬ﻧﻈﻢ او د ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻠﯥ ﻛﻮل ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ دى‪ .‬دﻏﻪ ﻫﺪف ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره دا ژﻣﻨﻪ‬

‫ﻛﻮي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ټﻮﻟﻮ وﺳﺎﻳﻠﻮ‪ ،‬ﺗﻮان او ﻧﻔﻮذ ﺳﺮه ﺳﻢ اﻣﻨﻴﺖ د ټﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﺷﻤﻮل د ﻣﻠګﺮو‬

‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻧﻮرو ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ او ﻏﻴﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ او ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ‬

‫ځﺎى ﻛﻴږي ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻛړي ‪.‬‬

‫‪-2‬د دې ﻫﺪف ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﺑﺮﺧﻪ وال ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻮﻳﻮ‬

‫واﻛﻤﻨﻮ ﺳﺮه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻮﻳﻮ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ او اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ روزﻧﻪ او ﺟﻮړﻳﺪو ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪-3‬د دې ﻣﻄﻠﺐ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻴﺪو ﺳﺮه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻮى وﺳﻠﻪ وال او اﻣﻨﻴﺘﻰ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺑﺸﭙړ ﺟﻮړﻳﺪو او ﭘﻪ‬

‫ﻛﺎر ﻟﻮﻳﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ څﻪ وﺧﺖ ﺗﻪ ﺿﺮورت ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې ﻛﺒﻠﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ وال د‬

‫اﻣﻨﻴﺖ د ﺷﻮرا ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﻮﻇﻒ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻫﺮڅﻮﻣﺮه ژر ﭼﯥ ﻛﻮﻟﯥ ﺷﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ځﺎى‬

‫ﭘﺮځﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺗﻮﺟﻪ وﻛړي‪ .‬دا ځﻮاك ﺑﻪ د ﻛﺎﺑﻞ او د ﻫﻐﻪ د ﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل د اﻣﻨﻴﺖ د ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫وﻛړي‪ .‬دﻏﻪ ځﻮاك ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻟﺰوم ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد ﻧﻮرو ښﺎري ﻣﺮﻛﺰوﻧﻮ او ﺳﺎﺣﻮ ﺗﻪ ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ‬

‫وﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬

‫‪-4‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ وال ژﻣﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻟﻪ ﻛﺎﺑﻞ او ﻧﻮرو ښﺎري ﻣﺮﻛﺰوﻧﻮ او ﺳﺎﺣﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ‬

‫ﻛﻮﻣﻮ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻣﻮﻇﻒ ځﻮاك ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﻛﻴږي‪ ،‬ټﻮل ﭘﻮځﻲ واﺣﺪوﻧﻪ وﺑﺎﺳﻲ‪ .‬دا ﺑﻪ ﻫﻢ ښﻪ وي‬

‫ﭼﯥ دﻏﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د زﻳﺮﺑﻨﺎ)اﻧﻔﺮاﺳټﺮﻛﭽﺮ( د ﺑﻴﺎ رﻏﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﻫﻤﻜﺎري وﻛړي‪.‬‬ ‫دوﻫﻤﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ‬

‫ﭘﻪ ﻣﻮﻗﺘﻪ دوره ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘﺶ‬

‫‪-1‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ځﺎﻧګﺮى اﺳﺘﺎزى ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﻛﺎر ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ‬

‫ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ ﻟﺮي‪.‬‬

‫‪-2‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ځﺎﻧګړى اﺳﺘﺎزى ﺑﺎﻳﺪ د دې ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﯥ ټﻮل ﻣﻨﺪرﺟﺎت وڅﺎري او د ﺗﻄﺒﻴﻖ‬

‫ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي‪.‬‬

‫‪-3‬ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ د ﻳﻮه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﻄﺮﻓﻪ ﭼﺎﭘﻴﺮﻳﺎل ﭘﻪ راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻴﺪو ﻛﯥ ﻻرښﻮوﻧﻪ‬

‫وﻛړي ﺗﺮ څﻮ اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﭘﻪ ازادو او ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ راﻏﻮﻧډه ﺷﻲ‪ .‬ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮ‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ او اداري څﺎﻧګﻮ ﭼﺎل ﭼﻠﻨﺪ ﺗﻪ ﭼﯥ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ داﻳﺮول او د ﻫﻐﯥ ﻧﺘﻴﺠﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ ﺗﻮګﻪ د ﻧﻔﻮذ ﻻﻧﺪې راوړي ﺧﺎﺻﻪ ﺗﻮﺟﻪ وﻛړي ‪.‬‬

‫‪ -4‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ځﺎﻧګړى اﺳﺘﺎزى او ﻳﺎ د ﻫﻐﻪ او ﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﺧﻮا ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي ﻫﻴﺌﺖ ﺗﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﻪ‬

‫ورﻛړل ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې او د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د راﺑﻠﻠﻮ د ځﺎﻧګړي او ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﻪ‬

‫ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ‪.‬‬

‫‪-5‬ﻛﻪ د ﻫﺮ دﻟﻴﻞ ﭘﻪ وﺟﻪ ﻣﻮﻗﺘﻪ اداره ﻳﺎ ځﺎﻧګړى ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻮﻧډو څﺨﻪ ﻣﻨﻊ ﺷﻲ او ﻳﺎ د دې‬

‫ﺟﻮګﻪ ﻧﻪ وي ﭼﯥ د اﺿﻄﺮاري ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ د راﻏﻮﻧډﻳﺪو د ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ‬ ‫ﺑﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ ځﺎﻧګړى اﺳﺘﺎزى‪ ،‬د ﻣﻮﻗﺘﯥ ادارې ﻳﺎ د ځﺎﻧګړي ﺧﭙﻠﻮاك ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻟﻪ ﺧﻮا‬ ‫د ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه د ﺧﭙﻞ ﺧﻴﺮ او ښﻴګڼﯥ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ څﺨﻪ ﻛﺎر اﺧﻠﻲ ﺗﺮڅﻮ ﭘﻪ دې ﺑﺎره ﻛﯥ د ﺣﻞ د‬

‫ﭘﺎره اﺳﺎﻧﺘﻴﺎوې ﺑﺮاﺑﺮې او ﻳﺎ ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړي‪.‬‬

‫‪73‬‬

‫‪-6‬ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻖ وﻟﺮي ﭼﯥ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛﻴﺪو ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬او ﻛﻪ‬ ‫ﺿﺮورت ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د اﺻﻼﺣﻲ ﻋﻤﻞ ﺳﭙﺎرښﺘﻨﻪ وﻛړي‪ .‬ﻫﻤﺪراﻧګﻪ ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ د ﺑﺸﺮي ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ‪ ،‬د‬

‫ښﻮوﻧﯥ او روزﻧﯥ د ﭘﺮوګﺮام د ﺗﻄﺒﻴﻖ او د ﺑﺸﺮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ د درﻧﺎوي او ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫درﻳﻤﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ‬

‫د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړوﻧﺪ‪ ،‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺧﺒﺮو د ﺑﺮﺧﻪ واﻟﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ‬

‫د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ وال ﭘﻪ دې وﺳﻴﻠﻪ‪:‬‬

‫‪-1‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨﺘﻮب‪ ،‬د ﺧﺎورې‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ او ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ د ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺿﺮوري اﻗﺪاﻣﺎت وﻛړي‪ .‬ﻫﻤﺪارﻧګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ‬

‫ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ د ﺑﻨﺪوﻟﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻻزم اﻗﺪاﻣﺎت وﻛړي‪.‬‬

‫‪-2‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ځﺎﻧګړي ډول د ﻣﺮﺳﺘﻪ ورﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او څﻮاړﺧﻴﺰو‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ وﻋﺪو د ﭘﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻪ ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﺳﺮه ﭘﻪ ګډه د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ رﻏﻮﻧﯥ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘښﻮ درﻳﺪو او ﺑﻴﺎ وداﻧﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻻر ﻛﯥ ﺧﭙﻞ واﺟﺒﺎت او ﻫﻤﻜﺎري ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ‬

‫ﺗﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﻏښﺘﻠﻰ او ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛړي‪.‬‬

‫‪-3‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺎزﻣﺎن څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﻫﺮ څﻪ ژر د راﻳﻮ ورﻛﻮوﻧﻜﻮ د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ د ﺛﺒﺘﻮﻟﻮ ﻛﺎر د‬

‫ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭼﯥ د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﺼﻮﻳﺐ څﺨﻪ وروﺳﺘﻪ داﻳﺮﻳږي ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﺳﺮﺗﻪ ورﺳﻮي‬

‫او ﻫﻤﺪارﻧګﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻧﻔﻮس ﺷﻤﻴﺮﻧﻪ ﻫﻢ ﺑﺸﭙړه ﻛړي ‪.‬‬

‫‪-4‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﺳﺎزﻣﺎن او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ او ﺧﻠﻜﻮ‬

‫د ﻋﺰت ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻛﯥ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ ﭘﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﻮ ﺳﺮه ﻻزم اﻗﺪاﻣﺎت او د ﻣﻮﻗﺘﯥ‬

‫واﻛﻤﻨۍ ﺳﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړي ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ وﺳﻠﻪ وال او اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺑﻴﺎ ﻣﺪﻏﻢ‬ ‫ﻛړي‪.‬‬

‫‪-5‬ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﻪ ﺑﻠﻨﻪ ورﻛﻮي ﭼﯥ د ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ او ﻧﻮرو وارﺛﻴﻨﻮ‪ ،‬د ﺟﻨګ ځﭙﻠﻮ‬

‫او د ﺟﻨګ د ﻣﻌﻴﻮﺑﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺻﻨﺪوق ﺟﻮړ ﻛړي‪.‬‬

‫‪-6‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ او د ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰو ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوﻳﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻴږي‬

‫ﭼﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﺳﺮه د ﻧړﻳﻮال ﺗﺮورﻳﺰم‪ ،‬د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د ﻛﺮﻧﯥ او ﻟﻴږدوﻟﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ د ﻣﺒﺎرزې ﭘﻪ ﻻر‬

‫ﻛﯥ د ﻣﻮﻗﺘﯥ واﻛﻤﻨۍ ﺳﺮه ﻫﻤﻜﺎري وﺷﻲ او اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛﺮوﻧﺪګﺮو د ﭘﺎره د ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺎدي او ﺗﺨﻨﻴﻜﻲ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮوﻟﻮ ﺳﺮه زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪه ﻛړي‪ ،‬ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﺮوﻧﺪګﺮ ﻧﻮر ﺧﻮراﻛﻲ ﭘﻴﺪاوار ﺗﻮﻟﯧﺪ ﻛړي‪(14) .‬‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﻈﺎرت ﻻﻧﺪې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺷﻤﺎل دټﻠﻮاﻟﯥ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ‬

‫وګړي او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﭘﻴښﻮر څﺨﻪ د ﭘﻴﺮ ګﻴﻼﻧﻲ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې د ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﻮ ﻫﻴﺌﺖ او د روم‬ ‫څﺨﻪ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﭘﺎﭼﺎ ﻣﺤﻤﺪﻇﺎﻫﺮ د ډﻟﯥ اﺳﺘﺎزي او ﻫﻤﺪا راز د ﻗﺒﺮص د ﻏﻮﻧډې ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ څﻮ ﻧﻮر‬ ‫ﻛﺴﺎن را ورﺳﻴﺪل ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻤﺪې ﻣﺘﻔﺮﻗﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮاو ډﻟګﻴﻮ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻣﺸﺮوﻋﯥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګۍ‬ ‫ﺣﻖ ورﻛړ ‪ .‬ﺣﺎل دا ﭼﯥ ددې ډﻟﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ ﻳﻮې ﻳﯥ ﻫﻢ ﻧﻪ ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻛﯥ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ دروﻟﻮد او ﻧﻪ د‬ ‫وﻟﺲ ټﺎﻛﻠﻲ وګړي وو ‪ .‬د روم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﻲ ﻫﻢ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وه ﭼﯥ ﻫﻐﻮى دﻫﺮې ﻟﻮري‬

‫‪74‬‬

‫ﻣﺎﻳﻮﺳﻪ ﺷﻮي او د ﻣﺨﻠﻮع ﭘﺎ ﭼﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﺎن ﭘﻪ ﻟﻤﻦ ﻛﯥ ﻳﯥ ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﺧﻮﻧﺪي ګڼﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز د ﺷﻤﺎل‬ ‫ټﻮﻟﻮاﻟﻪ ﻫﻢ دوﻣﺮه ﻣﺘﺸﺘﺘﻪ وه ﭼﯥ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻞ ﻳﯥ ﺑﺎور د ﻻﺳﻪ ورﻛړې و‪ .‬دﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ د ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ ﺳﺮه‬ ‫ﻳﻮ ځﺎى د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﭘﺨﻮاﻧﻲ وګړي ﭼﯥ د ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ځﺎﻧﻮ ﺗﻪ د‬ ‫ﻧﺎﺳﺘﯥ ځﺎى ﭘﻴﺪا ﻛړى و ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ وو ‪ .‬د ﻗﺒﺮص او ﭘﻴښﻮر د ﻏﻮﻧډو ډﻳﺮى وګړو ﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ‬ ‫ﻓﻜﺮي ﻳﻮواﻟﻰ درﻟﻮد او ﻧﻪ ﻫﻢ د ﭼﺎ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي اﺳﺘﺎزي وو ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ دﻫﻴﻮاد ﺳﺘﺮ اوځﻮاﻛﻤﻦ‬ ‫ګﻮﻧﺪوﻧﻪ ﻟﻜﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻟﻪ ﻳﻮه ﺳﺮه ﻟﻪ اﻧﺪه ﻏﻮرځﻮل‬ ‫ﺷﻮي وو‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﺑﻦ د ﻏﻮﻧډو د ګډوﻧﻜﻮﻧﻜﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ څﻮ ﺷﻤﻴﺮل ﺷﻮي ﻛﺴﺎن داﺳﯥ وو ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ ﻳﯥ د ګډون ﺣﻖ درﻟﻮد او ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻮر ﻳﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻞ او ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻣﺼﺮوف وو ‪.‬ﻣﺎﺗﻪ د‬ ‫ﭘﻴټﺲ ﺑﻮرګ ﻧﻪ‬

‫د ﺗﻴﻠﻔﻮن ﭘﻪ ذرﻳﻌﻪ د ﻏﻮﻧډې ﻳﻮه ګډوﻧﻜﻮﻧﻜﻲ د ﻏﻮﻧډې ﭘﻪ اﺧﺮي ورځﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮ‬

‫اﻓﺴﻮس او اﻧﺪﻳښﻨﯥ ﺳﺮه ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪ » :‬ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن وﭘﻠﻮرل ﺷﻮ او ﭘﻪ ډﻳﺮ ارزان ﻗﻴﻤﺖ وﭘﻠﻮرل‬ ‫ﺷﻮ ‪ .‬ټﻮﻟﻪ واﻛﻤﻨﻲ ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ورﻛړل ﺷﻮه او اوس ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺻﻠﻲ ﺣﺎﻛﻢ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه وي ‪«.....‬‬ ‫٭٭٭٭٭‬ ‫د ﺑﻦ دﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﻪ اړه د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ داﺳﯥ‬

‫وﻟﻴﻜﻞ ‪:‬‬

‫د ﺑﻦ د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ‪:‬‬

‫‪1‬ـ د ﺑﻦ ﻏﻮﻧډه د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ راﺑﻠﻞ ﺷﻮې ﻏﻮﻧډه ده‪ ،‬ﻳﻮازې د ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ اﺳﺘﺎزي ورﺗﻪ راﺑﻠﻞ ﺷﻮي‬

‫ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻣﻼﺗړ ﺋﯥ ﻛړى‪ .‬د داﺳﯥ ﻛﻮﻣﻰ ډﻟﯥ اﺳﺘﺎزي ﻧﺪي ورﺗﻪ ﺑﻠﻞ ﺷﻮي ﭼﻲ ﻳﺎ ﺋﯥ دا‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻏﻨﺪﻟﯥ او ﻳﺎ ﺋﯥ ﻫﻐﻪ ډﻟﯥ ﻣﺤﻜﻮم ﻛړې ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ څﻨګ ﻛﻲ ودرﻳﺪﻟﻲ او د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او ﻣﻠﻚ ﭘﻪ‬ ‫ﺧﻼف ﺟﻨګﯧﺪﻟﻲ‪ .‬ﺣﺘﻰ ﺑﻴﻄﺮﻓﻪ ډﻟﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺑﻠﻨﻪ ﻧﺪه ورﻛړى ﺷﻮې‪.‬‬

‫‪2‬ـ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻏﻮښﺘﻞ ﻟﻪ دې ﻏﻮﻧډې ﻻﻧﺪې دوه ﭘﺮﻳﻜړې ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ :‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﻮښﯥ ﻳﻮه داﺳﯥ ﻣﺆﻗﺘﻪ اداره ﭼﻲ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻳﻮه اﻧﺘﺼﺎﺑﻲ ﺟﺮګﻪ ﺟﻮړوي او ﻫﻤﺪا ﺟﺮګﻪ ﺑﻪ‬

‫د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻧﻈﺎم او داﺋﻤﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ وروﺳﺘۍ ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻛﻮي‪.‬‬ ‫ب‪ :‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ګڼ ﻣﻠﻴﺘﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﯧږل‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﭼﻲ د دﻏﻮ ﭘﺮﻳﻜړو ﭘﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﯧږل ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛړي او ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ورﻛړي او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ او د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ د ﻳﻮې داﺳﯥ اﻧﺘﺼﺎﺑﻲ ﺟﺮګﯥ ﻟﻪ ﻻرې وټﺎﻛﻲ ﭼﻲ ﻏړي ﺑﻪ ﺋﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫د ﺧﻮښﯥ ﻳﻮه ﺣﻠﻘﻪ ﻏﻮره ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪3‬ـ د ﻏﻮﻧډې ﺗﺮﻛﻴﺐ داﺳﯥ ﺟﻮړ ﺷﻮى وو ﭼﻲ ﺗﺮ دوه ﺛﻠﺜﻪ زﻳﺎﺗﻮ ﻏړو د اﻣﺮﻳﻜﺎ د دې دواړو ﻏﻮښﺘﻨﻮ‬

‫ﻣﻼﺗړﻛﻮﻟﻮ‪ .‬ﭼﻲ څﻮك زړه ﻧﺎزړه وو ﻫﻐﻪ ﺋﯥ واﺧﻴﺴﺘﻞ او د ﻏﻮﻧډې وﺿﻌﻴﺖ ﺋﯥ داﺳﯥ ﺟﻮړ ﻛړ ﭼﻲ ﻛﻪ ﭘﻪ ﻫﺮ‬

‫ﭘړاوﻛﻲ د ﻏړو راى ﺗﻪ رﺟﻮع ﺷﻮې وى ﭘﻪ ﻣﻄﻠﻖ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﺮه ﺑﻪ ﺋﯥ دا ﭘﺮﻳﻜړې ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړې وې‪ .‬د ﻫﻤﺪې‬

‫‪75‬‬

‫ﻟﭙﺎره رﺑﺎﻧﻲ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﻲ دا ﺧﺒﺮه اﻋﻼن ﻛړه ﭼﻲ د ﺷﻤﺎﻟﻲ اﺋﺘﻼف ﻫﻴﺌﺖ ﺗﻪ دا واك ﻧﺪى ورﻛړى ﺷﻮى ﭼﻲ د‬ ‫ﻣﺆﻗﺘﻲ ادارې د ﻏړو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړي‪ ،‬او د ده د ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺸﺮ ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ووﻳﻞ ﭼﻲ د رﺑﺎﻧﻲ ﻟﻪ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﺮه ﺳﺮه ﻣﺨﻜﯥ ځﻮ او د ﻣﻮﻗﺘﻲ ادارې ﻏړي ټﺎﻛﻮ‪ .‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻢ رﺑﺎﻧﻲ ﻳﻮڅﻪ او د ده‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﺑﻞ څﻪ وﻳﻞ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ اړه ﻛﻮﻣﻪ ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﺮي ﻫﻐﻪ د ﺟګړې ﭘﻪ ﻣﻴﺪان ﻛﻲ او د‬

‫وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ او ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﻟﻪ ﻻري ﭘﻠﻲ ﻛﻮي ﻧﻪ د ﺑﻦ د ﻏﻮﻧډى د ﺧﺒﺮو آﺗﺮو ﻟﻪ ﻻري‪ .‬دا ﺧﺒﺮي ﭘﻪ اﺻﻞ ﻛﻲ‬

‫د دوى د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ د ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻟﭙﺎره او د دې ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻻس راوړﻧﻮ ﺗﻪ د ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﭘﻴﻞ‬ ‫ﺷﻮي‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې د دوى د ﺧﻮښﯥ ﻛﺴﺎن ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﺗﻪ ﻧﺎﺳﺖ دي او ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺑﻤﻮﻧﻪ ورﯦږي‪ .‬ﻫﺮه ورځ ﭘﻪ ﻟﺴﻬﺎوو ﺑﯥ ګﻨﺎه او ﺑﯥ دﻓﺎع اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ ﻗﺘﻞ‬ ‫رﺳﯧږي‪ ،‬ﭘﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺟﻨګﻲ ﻛﻲ ﺷﭙږ ﺳﻮه اﺳﻴﺮان ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﻲ ﭘﻪ ډﻟﻪ اﻳﺰه ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﯧږي ﭼﻲ ﻻﺳﻮﻧﻪ‬

‫ﺋﯥ ﺗﺮﺷﺎ ﺗړل ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ اﺳﻴﺮاﻧﻮ د ﻣﺤﺒﺲ ﭘﻪ اﻧګړ ﻛﻲ ﺑﻤﻮﻧﻪ او راﻛټﯥ ورﯦږي او څﻠﻮﻳښﺖ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮې دوى ﭘﻪ راﻛټﻮ او ﻣﺎﺷﻴﻦ ګڼﻮ وﻟﻲ‪.‬او ﻫﻐﻮ څﻤڅﻮ ﺗﻪ اور اﭼﻮي ﭼﻲ دﻏﻮ ﺑﯥ وزﻟﻮ‬

‫اﺳﻴﺮاﻧﻮ د ځﺎن ژﻏﻮرﻧﯥ ﻟﭙﺎره ﭘﻨﺎه وروړې وه‪.‬‬

‫ﻛﻮم ﻛﺴﺎن ﭼﻲ ګﻮﻣﺎن ﻛﻮي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﺑﻦ ﻛﻲ د ﺣﻞ ﻻري ﻟټﻮل ﻛﯧږي او څﻮك ﭼﻲ‬

‫ﻟﺪاﺳﯥ ﻏﻮﻧډو ﻧﻪ ﻃﻤﻊ او ﺗﻮﻗﻊ ﻟﺮي‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﯥ ﺧﺒﺮه دي ﻳﺎ ﻏﻮﻟﯧﺪﻟﻲ‪.‬‬

‫زﻣﻮږ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﺮان ﻫﻠﺘﻪ ﺣﻞ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﭼﻲ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ :‬ﺟګړه ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ب‪ :‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ووځﻲ‪.‬‬

‫ج‪ :‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬روﺳﻴﻪ او زﻣﻮږ ﻫﻐﻪ ګﺎوﻧډي ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﭼﻲ ﻟﺪوى ﺳﺮه ﻣﻠګﺮي ﺷﻮي او زﻣﻮږ د ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ‬

‫ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﻲ ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ ﻛﻮي او ﺟګړه ﻣﺎرو ډﻟﻮ ﺗﻪ وﺳﻠﯥ او ﭘﻴﺴﯥ ﻟﯧږي‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ﻧﺎروا ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﺑﻨﺪې‬ ‫ﻛړي او اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﺮﯦږدي ﭼﻲ ﺧﭙﻞ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻓﺸﺎر او ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﺣﻞ ﻛړي‪.‬‬

‫د‪ :‬ﻟﻮﻣړى ﻳﻮه داﺳﯥ ﺷﻮرى ﺟﻮړه ﺷﻲ ﭼﻲ ﻏړي ﺋﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻏﻮره ﻛړي وي او د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫اﺳﺘﺎزي وي‪.‬‬

‫ﻫـ ‪ :‬ﻫﻤﺪا ﺷﻮرى ﻣﺆﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړي‪ ،‬د ﻫﯧﻮاد ﻟﭙﺎره ﻧﻮى اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺪوﻳﻦ او ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛړي‪،‬‬

‫ﻣﻠﻲ اردو او ﻣﺴﺘﻘﻠﻪ او ﺑﺎ ﺻﻼﺣﻴﺘﻪ ﺳﺘﺮه ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺟﻮړه ﻛړي‪.‬‬

‫و‪ :‬د ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻣﻮدى ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﻲ د ﻧﻮي اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻟﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ آزاد او ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬

‫ﺗﺮﺳﺮه او ﻗﺪرت ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎن او ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺑﻞ څﻪ‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﺮان ﻧﺸﻲ ﺣﻞ ﻛﯧﺪى‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻧﻪ اﻧﺘﺼﺎﺑﻲ او ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ ﺟﺮګﯥ ﻣﻨﻲ او ﻧﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﻻس ﻗﺪرت ﺗﻪ رﺳﯧﺪﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻣﺮﺣﻠﻰ ﻛﻲ د ﺣﺰب ﻛړﻧﻼره څﻪ ده ؟‬

‫ﺣﺰب ﺑﻪ د ﺗﻞ ﭘﻪ څﯧﺮ د ﺧﭙﻞ ﻫﯧﻮاد ﻟﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻮﻳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﻧﻪ دﻓﺎع ﻛﻮي‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻫﯧﻮاد ﻧﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د اﻳﺴﺘﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﺑﻪ ﻫﺮ ﻫﻐﻪ څﻪ ﻛﻮي ﭼﻲ ﺿﺮوري او ﻻزم وي او زﻣﻮږ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫‪76‬‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ د ﻫﻐﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي‪ ،‬او ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ او ډﻟﻮ ﻧﻪ ﻳﻮه ګډه اﺳﻼﻣﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻮړول ﭼﻲ د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺗﺠﺎوز ﻣﺨﺎﻟﻒ وي‪ ،‬ﻟﻪ اﺳﻼم او ﺧﭙﻞ ﻫﯧﻮاد ﻧﻪ دﻓﺎع ﻛﻮي‪ ،‬او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺧﻮښﯥ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﻮاړي او د اﺟﻨﺒﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻓﻮري او ﺑﻼﻗﻴﺪ او ﺷﺮط وﺗﻠﻮ ټﻴﻨګﺎرﻛﻮي‪(15) .‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻫﻴﻮاد د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ ﻧﺎﺗﺎړ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ځﻨډه داﻳﺮان څﺨﻪ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ راﺳﺘﻮن ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻰ و او د‬ ‫ﻫﻐﻮى ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻫﻢ د ﺳﺨﺘﻮ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ او ﺗﻌﻘﻴﺒﻮﻧﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﺧﻮﻧﺪي ﻧﻪ و ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮى‪ ،‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى ﺗﺮ ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې ﺟﻮړ ﺷﻮي ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮ ﻛﺎوه ‪ ،‬ﭼﯥ اوس ﯦﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې‬

‫وﻟﻜﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﺷﻮې ده‪ ،‬او ﭘﻪ ﻫﻴﭽﺎ ﻛﯥ ﻫﻢ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﭘﻮځ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د راﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻴﺪو ځﻮاك‬

‫ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺟﻮرج ﺑﺶ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه وﻳﻨﺎ ﻛﯥ دا څﺮګﻨﺪه ﻛړه ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﺑﺎﻧﺪې ﻳﯥ وﻟﻜﻪ ﭘﻮره ﺷﻮې او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ژﺑﻪ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻓﻮڅ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ‪ ،(Mission is accoplished) :‬ﺧﻮ د‬

‫ﻫﻐﻮى دا ﺧﻮب ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻪ ووت ﭼﯥ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﺮ څﻨګ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﺑﻴﺎ اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺷﺘﻮ وﺳﺎﻳﻠﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي ‪ .‬د‬

‫ﺣﺰب اﻣﻴﺮ د ﺗﻬﺮان څﺨﻪ د ﻫﻠﻤﻨﺪ وﻻﻳﺖ ﺗﻪ را ﺳﺘﻮن ﺷﻮ او دﻟﺘﻪ ﻳﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ‬

‫ځﺎى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮ ځﻮاك ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛړ‪ .‬او ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ درې ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﺑﻴﺎ د اﻳﺴﺎف ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ازادۍ اواﺳﺘﻘﻼل څﺨﻪ ددﻓﺎع ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ‬

‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ را څﺮګﻨﺪ ﻛړ ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻮرو ورو ﺟﻨګﺠﻮﻳﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻏږ وﻛړ ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه‬

‫ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻲ او د ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺻﻠﻴﺒﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ځﭙﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره اوږه ﭘﻪ اوږه ﻗﺪم‬

‫واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﻟﻮﻣړي ﻛﺎل د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ ﭘﻪ ﻳﻮې اﻋﻼﻣﻴﯥ ﻛﯥ داﺳﯥ وﻟﻴﻜﻞ ‪:‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮﻳﺪ‪ :‬د ﻟﻮﻣړۍ ﻛﻠﻴﺰې ﭘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ‪:‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﺑﺮﻳﺪ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ د دې ﻫﯧﻮاد د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ځﻨﻮ ﺣﻠﻘﻮ داﺳﯥ‬

‫ګﻮﻣﺎن ﻛﻮﻟﻮ ﭼﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ داﺋﻤﻲ اډې ﺑﺪﻟﯧږي‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﻮښﯥ ﻧﻈﺎم ﺑﻪ ﭘﺮ دې ﻫﯧﻮاد‬

‫ﻣﺴﻠﻂ ﻛﯧږي‪ ،‬ﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻣﻜﺎن ﺷﺘﻪ او ﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻻس ﭘﻮڅﻲ رژﻳﻢ ﻧﺴﻜﻮرول‬

‫ﻣﻤﻜﻦ دي!! دې ډﻟﯥ ﻟﻪ روان ﺑﻬﻴﺮ ﺳﺮه د ﺗﻠﻮ ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻛړې وه‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻗﻄﺎر ﻛﻲ د ﺳﻮرﯦﺪو ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ‬ ‫ﻗﻄﺎروﻧﻮ او ﺑﺴﻮﻧﻮ ﻧﻪ د راﻛﻮزﯦﺪو ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﻲ وو‪ ،‬ﻏﻮښﺘﻞ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﻣﻠګﺮو او ﺻﻔﻮﻓﻮ ﻧﻪ ﺧﭙﻠﻪ راﺑﻄﻪ‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻛړي‪ ،‬او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ در ﭘﻮري ﻧﻮو ﺑﺴﻮﻧﻮ ﻛﻲ د ﻫﻐﻪ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻘﺼﺪ ﭘﻪ ﻟﻮري وﺧﻮځﯧږي ﭼﻲ دوى‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ټﺎﻛﻠﻰ!!‬

‫دې ډﻟﯥ ځﺎن ﺗﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻟﺮل‪ ،‬وﻳﻞ ﺋﯥ ﭼﻲ زﻣﻮږ د ﻫﯧﻮاد او وﻟﺲ وﺿﻌﻴﺖ اوس او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺣﻤﻠﯥ‬

‫ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ ﻫﻐﻪ ﻧﺪى ﭼﻲ د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺣﻤﻠﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ وو‪ .‬وﻟﺲ ﻟﻪ ﺟګړې ﺳﺘړى ﺷﻮى‪ ،‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﻧړۍ وال اﺋﺘﻼف ﻫﻮﻣﺮه ځﻮاﻛﻤﻦ دى ﭼﻲ ﭘﻪ ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﻛﻲ ﺣﺮﻳﻒ او رﻗﻴﺐ ﻧﻠﺮي‪.‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬زﻣﻮږ ﻫﻐﻪ ګﺎوﻧډى ﻫﯧﻮاد ﭼﻲ د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ دوران ﻛﻲ د اﻓﻐﺎن‬

‫وﻟﺲ ﻟﻮى ﭘﻨﺎه ځﻰ او ﺳﺘﺮ ﻣﻼﺗړ وو اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ څﻨګ ﻛﻲ ودرﻳﺪﻟﻰ‪ ،‬او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه ټﻮل ﻫﻐﻪ‬

‫څﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﺗﻴﺎر دى ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺋﯥ ورﻧﻪ ﻏﻮاړي‪ ،‬ﻛﻪ دا د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻤﺎﻳﺖ او‬

‫‪77‬‬

‫ﻣﻼﺗړ وي او ﻛﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟګړې ﻛﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ اډې ورﻛﻮل اود ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻟﻪ ځﻤﻜﯥ او‬ ‫ﻓﻀﺎء ﻧﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﻼص ﻻس د اﺳﺘﻔﺎدې اﺟﺎزه ورﻛﻮل وي‪.‬‬

‫ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا اﻳﺮان زﻣﻮږ ﺑﻞ ګﺎوﻧډى ﻫﯧﻮاد‪ ،‬ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﻼف د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻣﻼﺗړ او‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻃﻤﻊ ورﻧﻪ ﻛﯧﺪه‪ ،‬اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮى ﻻﻧﺪې د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺋﺘﻼف د ﻫڅﻮ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي‪ ،‬د ﺷﻤﺎل‬ ‫ﺟﺒﻬﻪ ﺋﯥ دې ﺗﻪ وﻫڅﻮﻟﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ډګﺮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ځﻤﻜﻨﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ ﻋﻤﻞ وﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ډګﺮ ﻛﻲ د ﺑﻦ ﻫﻐﻪ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮل او ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫ﻛﻲ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﻮښﯥ اداره ﺟﻮړ ﺷﻮه‪ ،‬او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺎرت او د‬

‫ﺷﻤﺎل د ﺟﺒﻬﯥ اﺳﻼﻣﻲ دوﻟﺖ ﺋﯥ ﺑﻪ ﻳﻮه وﺧﺖ ﻛﻲ ﻧﺴﻜﻮر ﻛړل او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا ﺋﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺗﺮ‬ ‫ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې د ﺧﺎرﺟﻰ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د راﺗﻠﻮ ﺳﻨﺪ اﻣﻀﺎء ﻛړ‪ .‬اﻳﺮان ﻣﺨﻜﻲ د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﺗﺎﺟﻜﺎﻧﻮ‬ ‫ﺗﺮﻗﻴﺎدت ﻻﻧﺪې د اﻗﻠﻴﺘﻮﻧﻮ د اﺋﺘﻼﻓﻲ ﺟﺒﻬﯥ ﻣﻼﺗړ ﻛﺎوو‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺋﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻻس د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د‬

‫ﻧﺴﻜﻮرﯦﺪو ﻣﻼﺗړ وﻛړ‪ ،‬او اوس ﻫﻐﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﭘﻴﮋﻧﻲ ﭼﻲ د ﺑﻦ د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ ﺟﻮړ‬ ‫ﺷﻮى او د ﻫﻐﻪ د ﺳﺎﺗﻨﯥ او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻟﭙﺎره ﺑﻬﺮﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮي‪.‬‬

‫او واﻳﻲ‪ :‬ﭘﻪ ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﻛﻲ داﺳﯥ ﻫﯧﻮاد ﻧﺸﺘﻪ ﭼﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﻀﻮر‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وﻛړي او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ ودرﯦږي‪.‬‬

‫دا ﺣﻠﻘﻪ داﺳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮي ﭼﻲ ﻟﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ټﻮﻟﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ډﻟﯥ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﻳﺎ‬

‫ﻣﺨﻔﻲ ﺗﻮګﻪ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻳﻮه او ﺑﻞ ډول د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺣﻀﻮر ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ د دوى ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻫﻐﻪ څﻪ ﻛﻮل ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻪ ﺑﺮﯦښﻲ ﭼﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د روﺳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف وﻛړل‪.‬‬

‫د دې ﺣﻠﻘﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﺑﻠﯥ ډﻟﯥ داﺳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮﻟﻮ ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺑﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﻫﻤﺎﻏﻪ څﻪ ﻛﯧږي ﭼﻲ‬

‫د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف وﺷﻮل او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻫﺮو ﻣﺮو ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﯧږي ﭼﻲ ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻪ‬

‫او ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮ‪ .‬د دې ډﻟﯥ دﻻﻳﻞ دا دي‪:‬‬

‫• دا د اﷲ ﺳﻨﺖ دى ﭼﻲ ﻫﺮځﻮاك ﺗﻪ ﺋﯥ د ﻋﺮوج او ﻃﻐﻴﺎن ﻳﻮ ﺧﺎص ﺣﺪ ټﺎﻛﻠﻰ‪ .‬ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻳﻮ ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ‬

‫ځﻮاك داﺳﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدي ﭼﻲ د اوږدې ﻣﻮدى ﻟﭙﺎره ﭘﺮ ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﺣﻜﻮﻣﺖ وﻛړي‪ .‬ﻗﺮآن داﺳﯥ ﺣﺎﻟﺖ د ﻓﺴﺎد‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ګڼﻲ او واﻳﻰ ﭼﻲ اﷲ )ج( د دې ﻓﺴﺎد د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره ﻃﺎﻏﻮﺗﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ زوال ﻣﺤﻜﻮﻣﻮي‪ .‬د دوى‬

‫ﻓﺴﺎد ﭘﻪ ﺑﻞ ځﻮاك دﻓﻊ ﻛﻮي‪ .‬ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﺑﻪ ﻟﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺳﺮه ﻣﺨﺎ ﻣﺦ ﻛﯧږي‪ ،‬د ﻋﺒﺎدت او د ﺧﺪاى د‬

‫ﻳﺎدوﻟﻮ او ﻟﻤﺎﻧځﻠﻮ ټﻮل ځﺎﻳﻮﻧﻪ ﺑﻪ وراﻧﯧږي‪.‬‬

‫ﺠﺪُ ُﻳﺬْﻛ ُﺮ ﻓِﻴﻬَﺎ اﺳﻢُ اﻟ َّﻠﻪِ‬ ‫وَ َﻟﻮْ ﻻ دَ ْﻓﻊُ اﻟ َّﻠﻪِ اﻟ ّﻨَﺎس َﺑﻌْﻀﻬُﻢ ِﺑ َﺒ ْﻌﺾٍ ﻟ َُّﻬﺪِّﻣَﺖ ﺻﻮَ ِﻣﻊُ وَ ِﺑ َﻴﻊٌ وَ ﺻ َﻠﻮَتٌ وَ ﻣَﺴ ِ‬ ‫ﻋﺰِﻳﺰٌ *‬ ‫ﻛﺜِﻴﺮاً وَ َﻟﻴَﻨﺼ َﺮنَّ اﻟ َّﻠﻪُ ﻣَﻦ ﻳَﻨﺼ ُﺮهُ إِنَّ اﻟ َّﻠﻪَ َﻟ َﻘﻮِىٌّ َ‬

‫اﻟﺤﺞ‪40:‬‬

‫]او ﻛﻪ دا اﻟﻬﻰ ﺳﻨﺖ ﻧﻪ وى ﭼﻲ ځﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ د ځﻨﻮ ﻧﻮرو ﭘﻪ ذرﻳﻌﻪ دﻓﻊ ﻛﻮي ﻧﻮ ﻛﻠﻴﺴﺎوې‪ ،‬د رﻫﺒﺎﻧﺎﻧﻮ او‬

‫ﻳﻬﻮدو د ﻋﺒﺎدت ځﺎﻳﻮﻧﻪ او ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ ﭼﻲ د ﺧﺪاى ﻧﻮم ﭘﻜﻲ زﻳﺎت ﻳﺎدﯦږي‪ ،‬ټﻮل ﺑﻪ وران ﺷﻮي وو‪[.‬‬

‫• ﻛﻪ ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻪ او د وارﺳﺎ د ﭘﻜﺖ ګڼ ﺷﻤﯧﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﻗﻄﻌﺎت ﭼﻲ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻨګ ﻛﻲ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻟﯧږل ﺷﻮي وو‪ ،‬ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ او ټﻮل ﻟﻮى ښﺎروﻧﻪ د دوى ﭘﻪ واك ﻛﻲ وو‪ ،‬او د ﺗﯧﺮي ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﺳﯥ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮل ﭼﻲ زﻣﻮږ ګﺎوﻧډﻳﻮ او ټﻮﻟﻮ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ګﻮﻣﺎن ﻛﺎوو ﭼﻲ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره د ﺷﻮروي ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻲ ﻛﻲ ﭘﺮﻳﻮت‪ ،‬ﻧﻮر ﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻤﻜﻦ دى او ﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫‪78‬‬

‫آزادۍ اﺣﺘﻤﺎل ﺷﺘﻪ!! ﺧﻮ ﭘﺲ ﻟﻪ ﻟﻨډې ﻣﻮدې ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ‪ ،‬ورو ورو ﺋﯥ ﻟﻤﻦ ﺧﻮره ﺷﻮه‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ځﺎى ﻛﻲ‬

‫ﭘﺮ روﺳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﭘﻴﻞ ﺷﻮل‪ ،‬روﺳﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ اډو ﻛﻲ ﭘﺎﺗﻰ ﻛﯧﺪو ﺗﻪ اړ او ښﺎروﻧﻮ ﺗﻪ ﻟﻪ‬

‫ﻛﻮزﯦﺪو ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨﻊ ﺷﻮل ﭼﻲ ﭘﻪ ﻫﻴڅ اﻓﻐﺎن ﺋﯥ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺸﻮﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻧږدې ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﻮ‬

‫ﻣﻠګﺮو ﻧﻪ وﻳﺮﻳﺪل‪ .‬ﻫﻴڅ دﻟﻴﻞ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﻲ ﻫﻤﺪا ﻛﺎر دې ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او اﻧګﺮﻳﺰاﻧﻮ ﺳﺮه وﻧﺸﻲ!! دا ﺧﺒﺮه د‬

‫ﻣﻨﻠﻮ ﻧﺪه ﭼﻲ ﻫﻠﺘﻪ دا ﻛﺎر ﻣﻤﻜﻦ او اوس ﻧﺎ ﻣﻤﻜﻦ دى‪ .‬ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﻲ ﭼﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ‬ ‫دوﻣﺮه ﺟﻨګﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ درﻟﻮده‪ ،‬ﻧﻪ دوﻣﺮه وﺳﺎﻳﻞ او ﻧﻪ ﻫﻮﻣﺮه ﻗﻮي روﺣﻴﻪ ﭼﻲ ﻧﻦ ﺋﯥ ﻟﺮي‪.‬‬

‫• د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﻲ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ډﻟﻮ اﺋﺘﻼﻓﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ ډﯦﺮ ژر ﻟﻪ ژورو او ﭘﺨﻼ ﻧﻪ ﻛﯧﺪوﻧﻜﻮ‬

‫اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﯧږي‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻪ ﺋﯥ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺷﺨړو ﺗﻪ رﺳﯧږي‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﻳﻮه ﺑﻞ‬

‫ﻣﻠﻲ ﭘﺎڅﻮن او ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﺎم ﻟﭙﺎره ﺑﺮاﺑﺮﯦږي‪.‬‬

‫د دى ﺟﺒﻬﯥ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﻲ ﭼﻲ څﻮك راټﻮ ل ﺷﻮي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺋﯥ ﺑﯥ ﻫﺪﻓﻪ‪ ،‬ﺑﺪاﺧﻼﻗﻪ‪ ،‬ﻣﻔﺴﺪ او ﻏﻠﻪ دي‪،‬‬

‫ﻫﻤﺪا اوس ﺋﯥ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﻲ د ﻏﺎرت‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ زورﻟﻮ‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ‪ ،‬ﻣﺎل او ﻧﺎﻣﻮس د ﺗﯧﺮي ﺑﺎزار ﺗﻮد‬ ‫ﻛړى‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺪى ﭼﻲ دا وﺿﻌﻪ د اوږدى ﻣﻮدى ﻟﭙﺎره دوام وﻛړي‪.‬‬

‫• د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺋﺘﻼف ﻫﻢ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ ﭼﻲ د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره دوام وﻛړي‪ .‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ‬

‫ﻧﺴﻜﻮروﻟﻮ د دوى ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮك وو‪ ،‬ﺧﻮ اوس ﭼﻲ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺴﻜﻮر ﺷﻮى‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ او ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﭘﺎﺗﻰ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺋﺘﻼف ﻛﻲ د داﺳﯥ‬ ‫اﺧﺘﻼف ﺷﺎﻫﺪ ﻳﻮ ﭼﻲ ورو ورو ﺑﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﯧږي‪ .‬ﭘﻪ دې اﺧﺘﻼف ﭼﻲ ﻛﻮم ﻧﺘﺎﺋﺞ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﯧﺪى ﺷﻲ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻫﻴڅ‬

‫ﺑﺎ دراﻳﺘﻪ او ﭘﻮه اﻧﺴﺎن ﻧﻪ ﭘټ ﻧﺪي‪.‬‬

‫• اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭼﻲ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﯥ ﺑﯥ رﺣﻤۍ‪ ،‬ﻗﺴﺎوت او وﺣﺸﺖ ﺳﺮه ﻋﻤﻞ ﻛړى‪ ،‬ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻪ د ﻟﻤﺎﻧځﻪ ﭘﻪ‬

‫وﺧﺖ ﻛﻲ ﺑﻤﺒﺎردول‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻠﻮ ﺑﻤﻮﻧﻪ ورول‪ ،‬ﺑﯥ ګﻨﺎه ﺧﻠﻚ وژل‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﻠﻬﺎوو اﺳﻴﺮان ﻻس ﺗړﻟﻲ او ﭘﻪ ﻳﻮځﺎى‬

‫وژل‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺧﺎورې ﻛﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻪ ﺟﻮړول‪ ،‬ﻛﻴﻮﺑﺎ ﺗﻪ د ﺟﻨګﻲ اﺳﺮاوو اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻟﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻧﻪ د‬ ‫ﻣﺴﻠﺢ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻗﻄﻌﺎﺗﻮ اﻳﺴﺘﻞ‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﻣﺸﺮان ﺳﭙﻜﻮل ﭼﻲ د دوى ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ ﺋﯥ ﻛړې‪ …،‬دا ټﻮل ﺣﺘﻤﺎً او‬

‫ﺑﯥ ﻟﻪ ﺷﻜﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺧﭙﻞ ﻏﭻ اﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻫﻴڅﻜﻠﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ ﺗﺴﻠﻂ ﻧﻪ‬

‫ﻣﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻞ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﺳﻠﻄﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف راوﻻړ ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﺲ ﻟﻪ ﻟﻨډې ﻣﻮدې ﺑﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻮﻧﻪ او د‬ ‫دوى د ﻧﺎدودو ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻲ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﺑڼﻪ ﻏﻮره ﻛﻮي او ﭘﻪ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﺪﻟﯧږي‪.‬‬

‫• دا دئ ﻋﻤﻼً ګﻮرو ﭼﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻴﻞ ﺷﻮى‪ ،‬ﭘﻪ ډﯦﺮه ﭼټﻜﺘﻴﺎ وده ﻛﻮي او ﻟﻤﻦ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺳﻴﻤﯥ ﺑﻠﯥ ﺗﻪ‬

‫ﺧﻮرﯦږي‪ .‬ﻛﻪ ﭘﻪ ﺗﯧﺮو درﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﺿﻊ‪ ،‬ﭘﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﻣﺴﻠﺴﻞ‬

‫ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ او ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﻛﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻠﻔﺎت ﻟﻪ ﻫﻐﻪ څﻪ ﺳﺮه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛړو ﭼﻲ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﺗﯧﺮي ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ درﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﻲ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮل ﻧﻮ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪ ﻃﻮر ﺑﻪ وګﻮرو ﭼﻲ ﻫﻢ ﭘﻪ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې د ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﺷﻤﯧﺮ زﻳﺎت دى او ﻫﻢ ﺋﯥ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬او د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺗﻜﺘﻴﻜﻮﻧﻪ ﭘﺎﺧﻪ او ﺗﻠﻔﺎت ﺋﯥ‬

‫ﻟﻪ ﻫﻴڅ ﺳﺮه ﺑﺮاﺑﺮ‪ .‬آﻳﺎ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ وﻳﺮﯦﺪوﻧﻜﻮ او ﻟﻪ ﻗﺪﻳﺮ او ﺧﻴﺮاﻟﻨﺎﺻﺮﻳﻦ ﺧﺪاى ﻧﻪ ﻣﺎﻳﻮﺳﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ دا‬ ‫ﺧﺒﺮه ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﻮي ﭼﻲ ﻧﻦ او ﭘﺲ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﭼﻲ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻪ ﭘﻴﻞ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ درى ﻣﻴﺎﺷﺘﻰ ﺗﯧﺮﯦږي‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻫﺮه ورځ ﺗﺮ ﭘﻨځﻮ ﻧﻪ زﻳﺎت ﺧﭙﻞ ﻣړي او ژوﺑﻞ ﻛﺴﺎن ﺑګﺮام ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻮي!! او دا ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﻲ ﭼﻲ‬

‫ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮازې ﭘﻪ ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬ﻛﻨړ‪ ،‬ﺧﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬او ﭘﻜﺘﻴﻜﺎ ﻛﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﻮى‪ ،‬او ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ‪،‬‬

‫‪79‬‬

‫ﻟﻮګﺮ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر ﻛﻲ ﺋﯥ ﻟﻮﻣړى څﺮﻳﻜﻲ څﺮګﻨﺪې ﺷﻮې او ﻧﻮرو وﻻﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ورو ورو ﭘﻪ ﺧﻮرﯦﺪو دى‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪﷲ‬ ‫ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻢ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﺑﺮاﺑﺮوي او ډﯦﺮ ژر ﺑﻪ وګﻮرى ﭼﻲ ﭘﻪ دﻏﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﻲ ﻫﻢ د ﻧﻮرو ﺳﻴﻤﻮ ﭘﻪ څﯧﺮ د‬

‫ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻤﻦ ﺧﻮره ﺷﻲ‪ .‬زه ﺑﺎور ﻟﺮم ﭼﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺷﻜﻞ دوام وﻛړي ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻪ‬ ‫ډﯦﺮه ګﺮاﻧﻪ وي ﭼﻲ د اوږدې ﻣﻮدې ﻟﭙﺎره ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ ﭘﺎﺗﻰ ﻛﯧﺪو ﺗﻪ زړه ښﻪ ﻛړي او دا ورځ ﭘﻪ ورځ‬

‫زﻳﺎﺗﯧﺪوﻧﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎت وزﻏﻤﻲ‪ .‬زه ﻫﻴڅ ګﻮﻣﺎن ﻧﻜﻮم ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ دې دا ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮ ﻳﻮه ﻛﺎل ﻧﻪ زﻳﺎت وزﻏﻤﻠﻰ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫د دې اﺣﺘﻤﺎل ډﯦﺮ ﺿﻌﻴﻒ دى ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ دې د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺑﻞ اﻛﺘﻮﺑﺮ اووﻣﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ وﻟﻤﺎﻧځﻲ‪.‬‬

‫• د اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﺗﻠﻮ ﭼﻲ ﻛﻮم ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﯧږي ﺷﺎﻳﺪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺋﯥ ﺟﺒﺮان ﻫﻤﺪوﻣﺮه‬

‫ګﺮان وي ﻟﻜﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ‪ .‬او ﭘﻪ دې ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻲ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻧﻮ د ﺑﺮي اﺛﺮات ﺑﻪ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ټﻮﻟﯥ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧړۍ ﻛﻲ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ ډﯦﺮ ژور او ﭘﺮاخ وي ﭼﻲ د ﺷﻮروي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺋﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮو‪.‬‬

‫• ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭼﻲ د ﻳﺮﻏﻠګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ څﻨګ ﻛﻲ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻨګﯧﺪﻟﻲ او د دوى د‬

‫ﻣټﻮ ﭘﻪ زور ﻗﺪرت ﺗﻪ رﺳﯧﺪﻟﻲ او ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ د اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﺮوت‪ ،‬ﭘښﺘﻮﻧﻮﻟﯥ او اﻓﻐﺎﻧﻴﺖ ﺧﻼف ﻫﻐﻪ‬

‫څﻪ ﻛړي ﭼﻲ د ډﯦﺮو ﺑﯥ ﻧﻨګﻪ او ﺑﯥ ﻏﻴﺮﺗﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻲ ﻳﻲ ﻫﻢ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﻮ ﻣﻮﻧﺪﻟﻲ‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫وﺗﻠﻮ ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻟﺪوى ﺳﺮه ﻫﻤﺎﻏﻪ څﻪ ﻛﯧږ ي ﭼﻲ ﻟﺪوى ﺳﺮه ﺷﺎﻳﻲ او د دوى ﻟﻪ ﺳﻠﻒ ﺳﺮه ﺷﻮي‪ .‬ﻛﺎش دوى‬ ‫د ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻧﻪ ﭘﻨﺪ او ﻋﺒﺮت اﺧﻴﺴﺘﻰ وى او د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﭘﻠﻪ ﻟﻪ ګﺎم اﻳښﻮدو ﻧﻪ ﻳﻲ ډډه ﻛړى وى‪.‬‬

‫• ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎن ﭼﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻻس ﻟﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﻧﻈﺎم ﺳﺮه د ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ اراده ﻟﺮي او ﭘﻪ دې ﺑﻬﻴﺮ ﻛﻲ ځﺎﻧﺘﻪ د‬

‫ځﺎى ﭘﻴﺪا ﻛﻮﻟﻮ ﻫڅﻪ ﻛﻮي‪ ،‬دوى ﺧﭙﻞ ﺗﺎرﻳﺦ داﻏﺠﻦ ﻛﻮي او ﺧﭙﻠﯥ ټﻮﻟﯥ ﻫﻐﻪ ﺟﻬﺎدي ﻫڅﯥ ﭘﻪ اوﺑﻮ ﻻﻫﻮ‬

‫ﻛﻮي ﭼﻲ ﻟﻪ اﺳﻼم ﻧﻪ د دﻓﺎع ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺋﯥ د ﭘﺮدﻳﻮ ﻛﻔﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻛړې وې‪ .‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧږو دوى ﺑﻪ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻋﻤﻞ څﻨګﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻮي‪ ،‬وﻟﯥ ﻳﯥ دا ﻛﺎر د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﻲ وﻧﻜړ؟ څﻨګﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﺟﻮړ ﺷﻮي‬

‫ﻧﻈﺎم ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ورﺗﻪ ﺣﺮام ﺑﺮﯦښﯧﺪو ﺧﻮ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﻧﻈﺎم ﻛﻲ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ورﺗﻪ ﺟﺎﻳﺰ ﺑﺮﯦښﻲ!!‬

‫څﻨګﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻬﺎد ورﺗﻪ ﻓﺮض ﻣﻌﻠﻮﻣﯧﺪو ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او اﻧګﺮﻳﺰاﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻬﺎد ورﺗﻪ‬

‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺮﯦښﻲ!! ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧږو دوى ﻫﻐﻪ څﻮك څﻨګﻪ ﻣﻼﻣﺘﻮي ﭼﻲ ﻧﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻠﻮي‬

‫ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﻲ ﭼﻲ ﭘﺮون او د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﻲ د ده د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺘﺎﻳﻨﻪ ﻛﻮﻟﻪ ؟!!‬

‫• ﻛﻪ څﻮك ﺧﭙﻞ ټﻮل ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﻣﺤﺒﺲ ﻛﻲ او ﻳﺎ ﻟﻪ ﻫﯧﻮاد ﻧﻪ ﻟﺮې ﭘﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﻲ ﺗﯧﺮ ﻛړي‪ ،‬دا ﺣﺎﻟﺖ ﺋﯥ ﺗﺮ دې‬

‫ډﯦﺮ ﻏﻮره دى ﭼﻲ ﭘﻪ ﻳﻮه داﺳﯥ ﻧﻈﺎم ﻛﻲ د ﻣﺎﻣﻮر ﭘﻪ څﯧﺮ ﻛﺎر وﻛړي ﭼﻲ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻻس ﺟﻮړ ﺷﻮى او د‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻟﭙﺎره ﻳﻲ ﻛﻔﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻪ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻣﻠﻚ ﻛﻲ ﻣﻴﺸﺖ ﺷﻮي او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﻤﻮﻧﻪ وروي‪ .‬دا ﻛﺴﺎن دې ﭘﻪ‬

‫دې ﭘﻮه ﺷﻲ ﭼﻲ ﻟﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺳﺮه د ﻣﻮاﻻت او ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﻲ ﻧﻪ اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ د دوى اﻳﻤﺎن ﻗﺒﻠﻮي او ﻧﻪ ﻳﯥ‬

‫ﻟﻤﻮﻧځ او روژه‪ .‬د ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه ﻫﻐﻪ څﻮك د ﻛﺎﻓﺮاﻧﻮ ﻟﻪ ډﻟﯥ څﺨﻪ ګﻨﻞ ﻛﯧږ ي او ﻣﺒﺎح اﻟﺪم دي ﭼﻲ د ﻛﺎﻓﺮ ﭘﻪ‬ ‫څﻨګ ﻛﻲ ﻟﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮه ﺟﻨګﯧږي‪ .‬د دوى ﻫﻴڅ دﻟﻴﻞ او ﻋﺬر ﻧﻪ ﻣﻨﻞ ﻛﯧږ ي‪ .‬د ﻣﺠﺒﻮرﻳﺖ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﻲ دوى‬

‫ﺗﻪ د ﻛﻔﺮ د ﻛﻠﻤﻲ وﻳﻠﻮ رﺧﺼﺖ ورﻛړى ﺷﻮى ﺧﻮ دا اﺟﺎزه ﻧﺪه ورﻛړى ﺷﻮې ﭼﻲ د ﻛﺎﻓﺮاﻧﻮ ﭘﻪ څﻨګ ﻛﻲ د‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ وﺟﻨګﯧږي‪.‬‬

‫• ﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎن ﭼﻲ د ﻛﻔﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﺟﻮړ ﺷﻮي داﺳﯥ ﻧﻈﺎم ﺗﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺎم واﻳﻲ او د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻮم ورﺑﺎﻧﺪې ږدي ﭼﻲ د ﻣﺸﺮ ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻳﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻮﻣﺎﻧﺪو ﻛﻮي‪ ،‬د ﭘﻼزﻣﻴﻨﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﻳﻲ د ﻫﻐﻮ‬

‫ﻛﻔﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﻲ دى ﭼﻲ واﻳﻲ‪ :‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﻔﺎذ د ﻣﻨﻠﻮ ﻧﺪى!! او ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل‬

‫‪80‬‬

‫ﻛﻲ ﭼﻲ د ﻫﯧﻮاد آﺳﻤﺎن او ځﻤﻜﻪ د ﻫﻤﺪې ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ واك ﻛﻲ‪ ،‬ټﻮل ﻫﻮاﺋﻲ ﻣﻴﺪاﻧﻮﻧﻪ او ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ ﻧﻘﺎط‬

‫د دوى ﭘﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ او د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ اﺟﺎزې او ﻣﻮاﻓﻘﯥ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬ﻫﺮ څﻮك ﻧﻴﻮﻟﻰ او وژﻟﻰ ﺷﻲ‪،‬‬

‫ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﻲ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻪ ﻟﺮي او ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﺑﯥ ګﻨﺎه ﺑﻨﺪﻳﺎن ﺋﯥ د ﻧړۍ ﭘﻪ ﻧﻮرو ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺤﺒﺴﻮ ﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫اﻧﺘﻘﺎل ﻛړي ‪ ....‬دا دﻳﻦ ﺧﺮڅﻮﻧﻜﻲ ﻣﻔﺘﻴﺎن ﻳﺎ ﻟﻪ اﺳﻼ م ﻧﻪ ﺑﯥ ﺧﺒﺮه دي او ﻳﺎ اﺻﻼً اﻳﻤﺎن ﻧﻠﺮي‪ .‬دوى ﻟﻪ ﺧﺪاى‬

‫ﺳﺮه ﺧﺪﻋﻪ ﻛﻮي او ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ ﻏﻮﻟﻮي‪.‬‬

‫• ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ځﻨﯥ ﻧﻮر ﺑﻴﺎ داﺳﯥ دي ﭼﻲ د اﺻﻠﻲ دښﻤﻦ ﭘﻪ ﺿﺪ د څﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻫﻤﺖ او ﺟﺮأت ﻧﻠﺮي ﺧﻮ د ﺧﭙﻞ‬

‫زړه ﺑړاس ﻳﺎ د وﻳډﻳﻮ ﻛﺴټﻮ ﭘﻪ دوﻛﺎﻧﻮﻧﻮ ﻛﻲ ﭘﻪ اﻧﻔﺠﺎراﺗﻮ ﺳﺮه ﺑﺎﺳﻲ او ﻳﺎ د ﻣﻜﺘﺒﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﻮزوﻟﻮ ﺳﺮه!!‬ ‫ځﻴﻨﯥ ﻧﻮر ﺧﻮ ﭘﻪ داﺧﻠﻲ ﺟګړو ﻛﻲ ډﯦﺮ ﻏښﺘﻠﻲ او ﺗﻮرزن وو ﺧﻮ د ﻳﺮﻏﻠګﺮو ﺧﻼف ﺟګړو ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﻼ ﻣﺎﺗﻪ او‬

‫ﺗﻮره ﭘﻪ ﻏﻼف ﻛﻲ ده !! او ځﻨﯥ ﻧﻮر ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا دښﻤﻦ ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى ﺷﻮي او ﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮا ﭘﻪ داﺧﻠﻲ ﺗﺼﻔﻴﻮ ﻛﻲ‬

‫ﻣﺼﺮوف دي او ﺧﭙﻞ ﻣﻠګﺮي ﺗﺮور ﻛﻮي او د ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﻏﺮاﺿﻮ ﻟﭙﺎره ﺣﺘﻰ ﻟﺪې ﻧﻪ ﻫﻢ ډډه ﻧﻜﻮي‬

‫ﭼﻲ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې ښﺎروﻧﻮ ﻛﻲ اﻧﻔﺠﺎرات وﻛړي او ﻫﻤﻐﻪ ﺑﻲ ګﻨﺎه ښﺎرﻳﺎن ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﻲ ورﻏړوي ﭼﻲ‬ ‫دوى ﻳﻲ د ﺳﺮاو ﻣﺎل د ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ ذﻣﻪ وﻫﻠﯥ!! ﻫﻤﺪا دوى وو ﭼﻲ ډاﻛټﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ او ﺣﺎﺟﻲ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ ﻳﻲ ﺗﺮور ﻛړل او د اﻃﻼﻋﺎت او ﻛﻠﺘﻮر وزارت ﻣﺨﯥ ﺗﻪ ﻳﯥ اﻧﻔﺠﺎرات وﻛړل!!‬

‫• ﻣﻮږ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﻠﻨﻪ ورﻛﻮو ﭼﻲ اﺳﻼم ﺗﻪ وﻓﺎدار دي‪ ،‬د اﺳﻼم ﻟﻪ دښﻤﻨﺎﻧﻮ ﺳﺮه د‬

‫ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ او د دوى ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺳﻜﻮت او ﺳﺎزش ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻲ ﺧﭙﻞ دﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻤﺎن او آﺧﺮت ﻧﻪ ﺗﺒﺎه‬

‫ﻛﻮي‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﻫﯧﻮاد اﺳﺘﻘﻼل او ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﻏﻮاړي او ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺘﻪ واﻟﻲ رﺿﺎﻳﺖ او دوى ﺗﻪ‬

‫ﺗﺴﻠﻴﻤﻴﺪل‪ ،‬او د دوى ﻣﻠګﺮﺗﻴﺎ د اﻳﻤﺎن او ﻋﻘﻴﺪې ﻣﻨﺎﻓﻲ ګڼﻲ‪ ،‬او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻬﺎد ﻫﻤﺪاﺳﯥ ګڼﻲ‬ ‫ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ‪ ،‬دوى ﺗﻪ ﺑﻠﻨﻪ ورﻛﻮو ﭼﻲ ﻳﻮه ﺑﻞ ﺗﻪ د ورورۍ ﻻس ورﻛړي او د ﺟﻬﺎد ﻟﭙﺎره ﻣﻼ وﺗړي او‬

‫ﭘﻪ دې ﺑﺎور وﻟﺮي ﭼﻲ ﻗﺪﻳﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ د دوى ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ دښﻤﻦ ﺑﻪ دوى ﺗﻪ ﺑﺮى ورﻛﻮي او اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﺑﯥ‬ ‫دﻳﻨﻪ ﻣﻠګﺮي ﺑﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﺷﻮم ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﻮي ﭼﻲ روﺳﺎن او د دوى ﻛﻤﻮﻧﺴﺖ ﻣﻠګﺮي ﻳﻲ‬

‫ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړل‪(16) .‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻫﻴﻮاد د ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻠﻮ او ﻫﻴﻮاد د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﺷﻐﺎل‬

‫څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن او د اوﺳﻨۍ ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ﻳﻮازې وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛړي ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ‬ ‫ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ د اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﺮې ﺧﺒﺮې ﻫﻢ ﻛړﻳﺪي‪ .‬دا ﺧﺒﺮې ﻳﻮازې د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎد دوﻟﺖ او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ دﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت د ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ اﺳﺎس ﺗﺮ ﺳﺮه‬

‫ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺳﻴﺎﺳﻲ اړﻳﻜﻮ د ﻣﺴﺆل او دﺣﺰب د‬

‫اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺧﻄﻲ اړﻳﻜﻮ ﻳﻮڅﻮ اﻗﺘﺒﺎﺳﺎت دﻟﺘﻪ را اﺧﻠﻮ ‪:‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮه ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻰ ﻳﯥ د ﺣﺰب د اړﻳﻜﻮ د ﻣﺴﺆل د ﻟﻴﻚ او‬

‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻠﻰ داﺳﯥ ﻛﺎږي‪:‬‬

‫»‪.....‬ﻛﻪ ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎڼۍ ﻏﻮاړي اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻪ و ﺑﺎﺳﻲ ﭼﯥ د ﺟﻮرج ﺑﺶ ﺟﻨګﻲ ټﻴﻢ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړه‬

‫او ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ وﺗﻠﻮ ﻻر ﻟټﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮږ ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه د ﺑﺤﺮان د‬

‫ﺣﻞ ﻻر داده ‪:‬‬

‫‪81‬‬

‫•‬

‫د ټﻮﻟﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻌﻘﻮل او دﻣﻨﻠﻮ وړ ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ټﺎﻛﻞ ‪ .‬داﺳﯥ ﭼﯥ ﻟﻮﻣړى‬

‫•‬

‫داﺳﯥ ﺗﺪاﺑﻴﺮ و ﻧﻴﻮل ﺷﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى‬

‫•‬

‫ﻳﻮه داﺳﯥ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﯥ ﻃﺮف ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ د ﻗﺪرت اﻧﺘﻘﺎل ﭼﯥ ﻣﺸﺮ او ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ دﻫﻐﻮ ډﻟﻮ ﻏړي ﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ښﺎروﻧﻮ ﻧﻪ‪....‬‬

‫وﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د اﻳﺮان ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬روﺳﻴﯥ او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ‪.‬‬

‫وي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺟګړو ﻛﯥ ﻳﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻴﺴﺘﯥ ده‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻠﻰ او ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﻛﻴږي ‪.‬‬

‫•‬

‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ د ﻳﻮه ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺮ اﺷﺮاف ﻻﻧﺪې ازاد او‬

‫•‬

‫د ټﻮﻟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﻮ ﺑﻼ ﻗﻴﺪو ﺷﺮط ازادول ‪.‬‬

‫•‬ ‫•‬

‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬ ‫داﺋﻤﻰ اورﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ځﻴﻨﻴﯥ اﻓﻐﺎﻧﻲ ډﻟﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺗﻀﻤﻴﻨﻮﻧﻪ ﻟټﻮي او ددې ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻲ ځﻮاك‬

‫ﺣﻀﻮر ﺿﺮوري ګڼﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ دې ﺑﺤﺚ و ﺷﻲ ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ ﭼﯥ ددوى ﺗﺸﻮﻳﺸﻮﻧﻪ رﻓﻌﻪ‬ ‫ﻛړو دا ﻫﻢ ﻛﻴﺪى ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻮﺧﻪ د ﺑﯥ ﻃﺮ ﻓﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو ﻣﺤﺪود ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻲ د‬

‫ﻣﻮﻗﺘﯥ ټﺎﻛﻠﻴﯥ ﻣﻮدې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺷﺮط ﭼﯥ دا ﺑﻪ د ﻣﻮﺟﻮده‬

‫ﺳﻮﻟﻪ ﺳﺎﺗﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻧﻪ وي ﭼﯥ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﻳﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې د‬

‫•‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻨګ دئ ‪.‬‬

‫ﻟﻪ ښﺎروﻧﻮ ﻧﻪ ﺑﻬﺮ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺮاﻛﺰو ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛﻴږي‪ ،‬ﺗګ را ﺗګ ﺑﻪ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎن‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ اﺟﺎزه او او ﻣﻮاﻓﻘﻪ وي‪ ،‬د ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﻨﺪې ﻻﻧﺪې ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮي او دﻣﺴﺆﻟﻮ‬ ‫•‬

‫اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﻮاﻓﻘﯥ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻪ دﻫﻴڅ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺤﺮك ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﺣﺎﺿﺮ ﻳﻮ ﭘﻪ دې اړه ﻫﻢ ددوى ﭘﺮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺑﺤﺚ وﻛړو ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﺗﺮ‬

‫څﻨګ ﺑﺎﻳﺪ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ ﻛﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ ﺷﺘﻮن و څﻴړل ﺷﻲ ﻣﻮږ ټﻮﻟﻮ ﺧﻮاوو‬ ‫ﺗﻪ اﻃﻤﺌﻨﺎن ورﻛﻮو ﭼﯥ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دې ﻧﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ‬

‫ﻧﻴﻮاﻛګﺮان وي او ﻧﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دې دﻫﻐﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻈﺎﻣﻲ اډې وې او ﻧﻪ ددﻏﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫•‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺮاﻛﺰ‪.‬‬

‫دې ﺗﻪ ﻫﻢ ﭼﻤﺘﻮ ﻳﻮ ﭼﯥ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛړو ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ دﻣﺨﺪره ﻣﻮادو د ﺗﻮﻟﻴﺪ او ﺗﺠﺎرت‬

‫ﻣﺨﻪ وﻧﻴﺴﻮ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ د ﻧﺸﻪ ﻳﻲ ﻣﻮداو ﻛښﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ او ﺗﺠﺎرت ﺣﺮام ګڼﻮ‪ ،‬دﻫﻴﻮاد ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺷﻮرى‬

‫ﺑﻪ د ﻧﻮرو اﺳﺎس ﻣﺴﺎﺋﻠﻮ ﺗﺮڅﻨګ ﭘﻪ دې ﻗﻀﻴﯥ ﺑﺤﺚ ﻛﻮي او ﻻزم ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺴﻲ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮه ﺷﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫•‬

‫دوى اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ډﻟﯥ او اﺷﺨﺎص ﺣﻤﺎﻳﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻣﻠﺖ رټﻠﻲ دي‪ ،‬ﻏﻮاړى ددوى‬

‫•‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اداره او د ﻳﻮه ﻣﻀﺒﻮط او ﻗﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړول ﻟﻪ ﻳﻮه ځﻮاﻛﻤﻦ ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﻤﻮل‬

‫د اﻗﺘﺪار ﻟﻪ ﭘﺎره و ﺟﻨګﻴږئ‪ ،‬او رﻗﻴﺒﺎن او ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻳﯥ ورﺗﻪ څﻤﻠﻮئ ‪......‬‬

‫او ﻣﻨﻈﻢ ﺣﺰب ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﻪ ﻟﺮي‪..... ،‬‬

‫‪82‬‬

‫•‬

‫ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ دې ﺗﻪ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ دي ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺑﺪﻧﺎم او ﻧﺎﻛﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﻠﻲ ‪....... ،‬‬

‫ﻣﻮﻧږ دا ﺧﺒﺮه ﺗﻀﻤﻴﻨﻮﻟﻰ ﺷﻮ ﭼﯥ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻟﻪ وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ اډه ﻧﻪ وي‬ ‫ﭼﯥ ‪.......‬‬ ‫•‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻞ ﭘﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ټﻴﻨګﺎر ﻛړى اوداﻳﯥ د ﺑﺤﺮان دﺣﻞ ﻳﻮازﻧۍ او اﺳﺎﻧﻪ ﻻر ګڼﻠﯥ‪ ،‬د‬

‫ﺷﻮروي د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دوﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﻫﻢ د ﺣﺰب ﻃﺮﺣﻪ دا وه ﭼﯥ ﻗﺪرت دې ﻳﻮه ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻲ ‪ ،‬ﺑﻴﺎ دې ﻋﺎم او ازاداﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ‪ ،‬د ﻧﺠﻴﺐ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻧﺴﻜﻮرﻳﺪو‬

‫ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﻫﻢ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻫﻐﯥ ﻃﺮﺣﯥ ﻣﻼﺗړ وﻛړ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻰ ﺑﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﻗﺪرت ﻟﻪ ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ ﻧﻪ ﻳﻮه ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻴﺪو او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻴﺪل‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫ﻣﺴﻜﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان او ﭘﻪ دوى ﭘﻮرې ﺗړﻟﻮ ډﻟﻮددې ﻃﺮﺣﯥ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وﻛړ‪ ،‬د ﻣﺴﻜﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ او د اﻳﺮان‬

‫ﭘﻪ وﺳﺎﻃﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ اﺋﺘﻼف ﺟﻮړ ﺷﻮ او د ډاﻛټﺮ ﻧﺠﻴﺐ ﭘﻪ ﺿﺪ ﻛﻮدﺗﺎ وﺷﻮه او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫•‬

‫ﭘﻪ ﺿﺪ ددوى ګډه ﺟګړه ﭘﻴﻞ ﺷﻮه ‪...... .‬‬

‫دوى ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﻮي اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺒﺮه ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻠﯥ ډﻟﯥ دا ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪ ﻣﻨﻲ‪ ،‬د رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻈﺎم ﭘﺮ ځﺎى ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎم ﻏﻮاړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ اﺳﺎﺳﻲ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﭼﯥ د ﺣﺰب ﻟﻪ ﻟﻮري اﻋﻼن ﺷﻮى ﺗﺮ دې ﻗﺎﻧﻮن ډﻳﺮ ﻣﺘﺮﻗﻲ دى‪...... ،‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﺑﻪ وګﻮرئ‬

‫ﭼﯥ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺨﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺨﺒﯥ وﻻﻳﺘﻲ‬ ‫ﺷﻮرا ګﺎﻧﯥ ﻳﯥ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﯥ دي‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ د ﻛﺎﺑﻞ د اوﺳﻨﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮه ﻳﯥ‬

‫ﭘﻪ څﻮ‬

‫ﻗﻀﺎﻳﺎوو ﻛﯥ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺷﺘﻪ او ﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ د ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ځﻴﻨﯥ ﺻﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻪ ﻣﺤﺪودوي‪ ،‬ددوو‬

‫ﺟﺮګﻮ ﭘﺮ ځﺎى ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺟﺮګﻪ ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اداره‪ ،‬د ﻣﻜﻠﻔﻴﺖ ددورې ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ ﭘﻮځ ﺟﻮړول ﭘﻪ‬

‫ﻛﯥ ﻏﻮره ګڼﻞ ﺷﻮي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻳﯥ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د ﺣﺰب داړﻳﻜﻮ د ﻣﺴﺆل د ﻫﻐﻮ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﭘﻪ وزارت ﻛﯥ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددﻓﺘﺮد ﻣﺴﺆل‪ ،‬ﭼﯥ د رﻳﭽﺮډ ﻫﺎﻟﺒﺮوك ﻣﻌﺎون ﻫﻢ دى‪،‬‬ ‫ﺳﺮه د ﻫﻐﻪ د ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬د ‪ 2010‬ز ﻛﺎل د اﭘﺮﻳﻞ ﭘﻪ اوﻟﺴﻤﻪ ﻣﻄﺮح ﻛړى و داﺳﯥ وﻟﻴﻜﻞ ‪:‬‬ ‫•‬

‫‪.........‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ‪ ،‬اﻟﻘﺎﻋﺪې او ډﻳﻮرﻧډ ﭘﻪ اړه زﻣﻮﻧږ ﻣﻮﻗﻒ ﻫﻤﻐﻪ دى‪ ،‬ټﻮل ﺑﻬﺮﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ وځﻲ ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ اډه ﻧﻪ وي‪ ،‬د ډﻳﻮرﻧډ)دﻛﺮښﯥ( ﭘﻪ اړه ﺑﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫•‬

‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن وروﺳﺘﻰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻴﺴﻲ ‪.‬‬

‫د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻪ اړه زﻣﻮﻧږ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺤﺪود دي‪ ،‬ﻣﻨﺘﺨﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻼﺣﻈﺎت‬

‫وړاﻧﺪې ﻛﻮو‪ ،‬ﻣﻮﻧږ رﻳﺎﺳﺘﻲ ﻧﻈﺎم ‪ ،‬ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺒﻪ ﺷﻮرى‪ ،‬وړه اداره‪ ،‬د ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ او ﺷﻮرى‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻤﻬﺎﻟﻪ ﻳﻮ ځﻞ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ د ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﭘﺮ ﺑﻨﺴټ ‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫•‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻤﺪا ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﺑﻴﻦ اﻻﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﺗﻪ دې ﻻﻧﺪې ﺧﻮاوې دﻋﻮت ﺷﻲ ‪ .‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎﻟﻲ‬ ‫اﺋﺘﻼف‪ ،‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺻﻠﺢ و ازادى ﺑﺮاى اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن )اﻟﻤﺎن ( ‪ ،‬ﻣﻠﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﺮګﻪ )ﻛﺎﺑﻞ ( ‪..... .‬‬

‫‪83‬‬

‫•‬

‫ﻣﻮﻧږ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﻮ ﭼﯥ ددې ﻏﻮﻧډې اﺟﻨﺪا دې د ﻳﻮه داﺳﯥ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړول وي‬

‫ﭼﯥ ﺣﺪ اﻛﺜﺮ ﻳﻮ ﻛﺎل ﺑﻪ دوام ﻛﻮي رﺋﻴﺲ او د ﻛﺎﺑﻴﻨﯥ ﻏړي ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﯥ اﺧﺴﺘﻮ‬ ‫•‬

‫ﺣﻖ ﻧﻪ ﻟﺮي ‪......‬‬

‫د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دورې ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ درﻳﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ دې اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪ ،‬دا اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﻳﻮ ځﻞ وي‪ ،‬ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ‪ ،‬د وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ ﻏړي‪ ،‬د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ګﺎﻧﻮ او د وﻟﺴﻮاﻟﻴﻮ د‬ ‫ﺷﻮراګﺎﻧﻮ ﻏړي ﺑﻪ د ﻫﻤﺪې ﻳﻮ ځﻞ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ټﺎﻛﻞ ﻛﻴږي ‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﺰب او اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺷﻮراګﺎﻧﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ اراوو ﭘﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻏړﻳﺘﻮب ﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ څﻮك ﺑﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬ ‫•‬

‫ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ګڼﻞ ﻛﻴږي ﭼﯥ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ زﻳﺎﺗﯥ راﻳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫ټﻮﻟﯥ ﺧﻮاوې ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﻬﺪ وﻛړي ﭼﯥ ﻟﻪ دې وورﺳﺘﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﺪار ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ د ﺗﻮﻃﺌﻮ ﻻر‬ ‫ﻏﻮره ﻛﻮي او ﻧﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻣټﻮ‪ ،‬وﺳﻠﻮ او ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ زور د ﺟګړو ﻻر‪ ،‬دوﻟﺲ رأﻳﯥ ﺗﻪ ﺑﻪ درﻧﺎوى‬ ‫ﻛﻮي‪ ،‬د اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﺮﻳﻜړه ﺑﻪ د ځﺎن او رﻗﻴﺐ ﭘﻪ اړه ﻣﻨﻲ ‪...... .‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت ﻟﻮړ ﭘﻮړو ﭼﺎرواﻛﻮ او د ﺳﻨﺎ او د ﻛﺎﻧګﺮس ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﺗﺮ اوﺳﻪ‬

‫ﭘﻮرې څﻮ ځﻠﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺳﻴﺎﺳﻲ اړﻳﻜﻮ د ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮﺳﺮه ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ ﻛړي او دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ‬

‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮ ﻳﯥ ورﺳﺮه ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺧﺒﺮې ﻛړى‪ ،‬ﺧﻮ د ﭘﻨﺘﺎګﻮن او ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ژور اﺧﺘﻼف ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس ﺗﺮ اوﺳﻪ دې ﻟﻴﺪﻧﻮ ﻛﺘﻨﻮ ﻛﻮﻣﯥ ځﺎﻧګړې ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻧﻪ درﻟﻮدې‪ .‬دا ﺑﻪ د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ وي ﭼﯥ د ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ او ددې ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺷﻮرا ﺗﺮ ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﯥ‬ ‫ﻻﻧﺪې ﻫﻢ راﻏﻠﻲ دي ‪.‬‬

‫٭٭٭٭٭‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮد ټﻠﻮاﻟﯥ ﻳﻮازﻧﻰ اﺳﻼﻣﻲ ﻏړى ﻫﻴﻮاد دى او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ‬ ‫ﻻﻧﺪې ﺧﭙﻞ ﺳﺮﺗﻴﺮې ﻫﻢ ﻟﺮي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﭘﻪ اړه د اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻤﺎس ﻛﯥ‬

‫ده‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﻟړ ﻛﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ګﺎﻧﻮ ﺗﻪ څﻮ ځﻠﯥ ﻫﻠﺘﻪ اﻧﻘﺮى‬

‫ﺗﻪ د ورﺗﻠﻮ ﺑﻠﻨﻪ ﻫﻢ ورﻛړې ده‪ ،‬او د ﻫﻴﻮاد د ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ د ﻳﻮې ﺳﻬﻲ ﻻرې ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﺧﭙﻞ‬

‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻚ ﻛړي دي ‪ .‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ د ﻫﻐﻮى‬ ‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ د ﺣﺰب اﻣﻴﺮ ﺗﻪ د ځﻮاب د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ور اﺳﺘﻮﻟﻲ ‪ .‬ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ‬

‫ﻳﻮازې د ﻳﻮه ﻟﻴﻚ د ځﻮاب ﻟﻨډﻳﺰ دﻟﺘﻪ را اﺧﻠﻮ ‪:‬‬

‫ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د اړﻳﻜﻮ د ﻣﺴﺆل د ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ ﻳﯥ داﺳﯥ وﻟﻴﻜﻞ ‪:‬‬ ‫•‬

‫ﻣﻮﻧږ ددوى د ﻫڅﻮ ﻗﺪروﻧﻪ ﻛﻮو او ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﻮ ﭼﯥ دا ﻛﺎر ددوى ﻟﻪ ﻻر ې ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ‪ ،‬دوى‬

‫•‬

‫زﻣﻮﻧږ ﻃﺮﺣﻪ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ورﺗﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛړئ ﭼﯥ اﺳﺎﺳﻲ ټﻜﻰ ﻳﯥ دادي ‪ :‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ‬

‫ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ښﻪ ﻣﻨځګړﻳﺘﻮب ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻮﻗﺖ ﻏﻴﺮ اﺋﺘﻼﻓﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت د ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬

‫اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ‪ ،‬ﭘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏړي ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ اﺧﻠﻲ‪،‬‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﻮﻣړى ﻟﻪ ښﺎروﻧﻮ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺮاﻛﺰو ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻴږي‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻣﺨﻜﯥ‬

‫‪84‬‬

‫وځﻲ‪ ،‬د ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ واك ﻻﻧﺪې وي اوﭘﻪ‬ ‫ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ او ﻧﻪ ﺗﺤﺮﻛﺎت ‪.‬‬

‫• ﻛﻪ د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ اﺟﻨﺪا دﻏﻪ اﺳﺎﺳﻲ ټﻜﯥ وي ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻠﻮ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻮ ﻟﻮړ ﭘﻮړى ﻫﻴﺌﺖ د ‪ 2010‬زﻛﺎل د ﺟﻮن دﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ اﺧﺮي ورځﻮ ﻛﯥ‬

‫ﺗﺮﻛﻴﯥ ﺗﻪ ﻳﻮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺳﻔﺮ درﻟﻮد اوﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ د ﺗﺮﻛﻴﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت د ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﺳﺮه‬ ‫دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺷﻮې »د ژﻏﻮرﻧﯥ ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق « ﺑﺎﻧﺪې ورﺳﺮه ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﺧﺒﺮې‬

‫درﻟﻮدى ‪.‬‬

‫د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ د اﻋﺎدې او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮځﻮاك څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻫﻴڅ ډول ﻛﻤښﺖ ﻧﻪ دى راﻏﻠﻰ ‪ .‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﺮو‬

‫ﻏړو د ﻧړۍ ﭘﻪ ګﻮټ ګﻮټ ﻛﯥ ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺮې ﭼﯥ ورﺗﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﺷﻮې د ﺣﺰب د اﻣﻴﺮد ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ‬

‫ﭘﻴﻐﺎم او دﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ازادۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺟﻮړه ﻛړې ﻃﺮﺣﻪ ﻳﯥ د ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادو ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ ور رﺳﻮﻟﯥ او دا‬ ‫ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﺑﻪ ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭘﻮرې دوام وﻟﺮي ﺗﺮڅﻮد ﻫﻴﻮاد اﺳﺘﻘﻼل ﺑﻴﺮﺗﻪ اﻋﺎده ﺷﻲ او زﻣﻮﻧږ وﻳﺎړﻟﻰ وﻟﺲ د‬

‫ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ د ﻣﻨﺘﺨﺐ اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺎوﻧﺪ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪85‬‬

‫درﻳﻢ ﻓﺼﻞ‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ اړﺧﻮﻧﻮ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ‪:‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ا ﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮځﻮاك ﻟﻪ ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ وروﺳﺘﻪ ډﻳﺮو دا ګﻮﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﺎوو ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﻣﻴړﻧﯥ وﻟﺲ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ ﭘﺨﻮاﻧﻰ وﻳﺎړﻟﻰ ﺗﺎرﻳﺦ را ژوﻧﺪى ﻛړي او د ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﭼﻨګﻴﺰﺧﺎن‪،‬‬ ‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ او روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل د ﭘﺎڅﻮﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ ﺳﺮوﻧﻪ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ‬

‫ﻛﯥ واﺧﻠﻲ او د ﺧﭙﻞ وﻳﺎړﻟﻲ ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل اوځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ د ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ ډګﺮ ﺗﻪ را‬

‫وداﻧګﻲ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮﻟﻪ اړﺧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻮځﻲ اﺷﻐﺎل او ﻫﻠﺘﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮ واﻛﻤﻨﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ‬

‫د ډﻳﺮو اﻧﺪ دا و ﭼﯥ ﻧﻴﻮاﻛګﺮان ﺑﻪ رښﺘﻴﺎ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ژﻣﻨﻪ‬

‫ﻛړې ‪ ،‬ﻛﺎر وﻛړي او زﻣﻮﻧږ د ﻏﻪ ﺟﻨګځﭙﻠﻰ ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اوﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ‬

‫ﺧﭙﻠﻮ ﭘښﻮ و دروي ‪ .‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﺑﻪ ﻫﻢ وﻳﻞ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﭼﯥ د دوﻳﻤﯥ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ﺟګړې وروﺳﺘﻪ د ﺟﺮﻣﻨﻲ د ﺑﻴﺎ وداﻧﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﺎرﺷﺎل ﭘﻼن ﺟﻮړ ﻛړې و دﻫﻤﻐﯥ‬

‫ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ ﻣﺎرﺷﺎل ﭘﻼن ﺟﻮړ او د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ څﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘښﻮ و دروي‬ ‫ﺧﻮ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻮ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ دا ډاګﻴﺰه ﺷﻮه ﭼﯥ ﺧﺒﺮه ﻫﺴﯥ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻳﯥ واﻳﻲ ﻧﻪ ده‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ‬ ‫دﻏﻪ ﻧﻴﻮاﻛګﺮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ اﺻﻼ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ﺳﺮه ﻫﻴڅ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﻫﻐﻮى د ﻫﻴﻮاد د ﺑﻴﺎ‬

‫وداﻧﻮﻟﻮ ﭘﺮ ځﺎى د ﻫﻴﻮادواﻟﻮ ﭘﻪ وژﻟﻮ او ﻧﻴﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻛﻮروﻧﻮ او ﻋﻔﺖ د ﺗﺠﺎوز ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د‬

‫ښځﻮ او ﻧﺮو ﭘﺮ ﻋﺼﻤﺖ ﺑﺎﻧﺪې د ﺗﻴﺮې ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺗﻮګﻪ د ﻫﻴﻮادواﻟﻮ د ځﭙﻠﻮ ﻧﻪ اﺧﻮ ا ﺑﻞ ﻛﻮم‬ ‫ﭘﺮوګﺮام ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ازاد او ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮﺳﺘﺮ زﻧﺪان‬

‫وګﺮځﺎوه‪ ،‬ﺗﻨﻜﻲ ځﻮاﻧﺎن او ﻋﻤﺮ ﺧﻮړﻟﻲ ﺧﻠﻚ ﻳﯥ ﻳﺎ ګﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ ﺗﻪ او ﻳﺎ د ﺑګﺮام ﭘﻪ ﺑﺪﻧﺎﻣﻪ زﻧﺪان ﻛﯥ ور‬

‫واﭼﻮل‪ ،‬ﭘﻪ ټﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ ﺷﺨﺼﻲ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻪ ﺟﻮړ او د ﻫﻴﻮاد ﻣﺴﻠﻤﺎن او وﻃﻦ ﭘﺎﻟﻪ‬

‫وګړي ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ور واﭼﻮل‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ دﻏﻪ ﻧﻴﻮاﻛګﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اواروﭘﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ دداﺳﯥ ﺟﺮاﻳﻤﻮ‬

‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﻮل او ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻳﻰ ﻣﺮﺗﻜﺒﻴږي ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ د ﺳﺮوﻟښﻜﺮو د ﺗﻮر ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺮم اوﻧﻨګ ﻳﯥ ﺷﺎﺗﻪ‬ ‫ﭘﺮﻳښﻮد‪.‬‬

‫ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ډﻟﻪ اﻳﺰه ﺗﻮګﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن ووژل‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د ودوﻧﻮ ﺟﺸﻨﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ وﻳﺮځﺎﻳﻮ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﻛړل‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻫﺮه ﻏﻮﻧډه ﻳﯥ د ﺗﺮﻫګﺮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﺑﻤﺒﺎري ﻛړه‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮان ﻳﯥ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻞ‬

‫ﭘﺴﯥ ﺗﺮور ﻛړل‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻋﻠﻤﺎ ﻳﯥ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ﺑﺪﻧﺎﻣﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ووژل‪ ،‬د ﻫﻐﻮى زراﻋﺘﻲ ځﻤﻜﯥ ﻳﯥ‬

‫ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮړې‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎﻟﻮﻧﻪ او د اوﺑﻪ ﺧﻮر ﺳﺮ ﭼﻴﻨﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ راﻛټﻮ او ﺑﻤﻮﻧﻮ ووﻳﺸﺘﻠﯥ او د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮرو څﺨﻪ‬ ‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﻟﻴږد ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻛړل ‪ .‬د ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دﻏﻪ ﻛﺎر دود ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺗﻪ دا څﺮګﻨﺪه‬

‫ﻛړه ﭼﯥ د ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﻣﻮﺧﯥ د ﻫﻐﻮى اﺑﺎدي ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻮى ﺑﺮﺑﺎدي اوﺗﺒﺎﻫﻲ ده ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺳﺎس اﻓﻐﺎن ﻣﻴړﻧﻲ وﻟﺲ دﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﺟﻨګ ځﭙﻠﻲ ټﺎټﻮﺑﻲ د ازادۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺳﺮه اوږه‬

‫ورﻛړه‪ ،‬ﭘﻪ وﺳﻠﻮال او ټﻮﻟﻨﻴﺰو ﭘﺎڅﻮﻧﻮ ﻳﯥ ﭘﻴﻞ وﻛړ‪ ،‬ﺳﺮښﻨﺪﻧﯥ ﻳﯥ وﻛړې او د ﻫﻤﺪې ﭘﺎڅﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ‬

‫ﻛﯥ ﻳﯥ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻧﻴﻮاﻛګﺮ دا دي دﻳﺘﻪ اړ ﻛړي ﭼﯥ د ﺟﻨګ ﭘﺮ ځﺎى د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﻻرې د ﻫﻴﻮاد اوﺳﻨﻲ‬

‫ﺑﺤﺮان ﺗﻪ دﭘﺎى ټﻜﻰ ﻛﻴږدي ‪.‬‬

‫‪86‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ د ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺸﻮره د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ﻟﻴﻜﻮڅﺨﻪ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ وګړو د را ﺟﻠﺒﻴﺪو‬

‫ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺳﻨﺎ د ﺟﺮګﯥ د ﻣﺸﺮ ﺣﻀﺮت ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ د‪2005‬ز ﻛﺎل دﻣﺎرچ د‬ ‫ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﺷﭙﺎړﺳﻤﻪ د ﺳﻮﻟﯥ ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮن ) ‪Afghanistan National Independent Peace and‬‬ ‫‪( Reconciliation Commission‬ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺟﻮړ ﻛړ‪(17) .‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺸﺮ ﺣﻀﺮت ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ‬

‫اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ دﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮن دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن دروازې د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ داﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ د ﻣﺸﺮ‬

‫ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﭘﺮاﻧﺴﺘﯥ دي‪ ،‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ دې‬ ‫ﺧﺒﺮو د ﻧړﻳﻮال ښﻜﻴﻼك ځﻮاﻛﻮﻧﻪ وار ﺧﻄﺎ ﻛړل او د ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮه ﻳﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻫﻢ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ څﻮ ﺳﺎﻋﺘﻪ وروﺳﺘﻪ ﻣﺴﺘﺮد ﻛړه‪ ،‬او ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﻣﺠﺪدي ﻳﯥ دﻳﺘﻪ اړ‬ ‫ﻛړ ﭼﯥ وواﻳﻲ د ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮې ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻏﻠﻄﯥ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛړﻳﺪي ‪(18) .‬‬

‫دﻫﻴﻮاد د ﻧﻴﻮاك ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ دوﻟﺖ او ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﻼﺗړو ﻳﯥ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮ څﻮ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﺮ ﺷﺘﻮن‬

‫ﺳﺘﺮګﯥ ﭘټﻲ ﻛړي او د ﻫﻴﻮاد د ﻧﻴﻮاك ﭘﻪ ﺧﻼف را وﻻړ ﺷﻮى دﻏﻪ ټﻮل ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻳﻮازې د ﻳﻮڅﻮ ﻧﺎراﺿﻪ‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻮ او ﻳﺎ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻳﻮ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ څﺮګﻨﺪ‬ ‫ﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ ورځﻨﻴﻮ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ او د ﺑﻬﺮﻧﻲ اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ورځﻨﻰ ځﻮاﻛﻤﻨﻴﺪو او د ﻫﻴﻮاد ﻧﻮرو‬

‫ﺑﺮﺧﻮ ﺗﻪ د ﻫﻐﯥ ﺧﻮرﻳﺪو دﻏﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻮر ﭘټﻴﺪو ﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ ﭘﺮﻳښﻮﻻى‪ ،‬ﻧﻮﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ دوﻟﺖ او ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﻣﻼﺗړو ﻳﯥ د ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ ﻣﻌﻤﺮ او دروﻧﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ﻟﻴﻜﻮ د ﻣﺎﺗﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫وګﻮﻣﺎره ‪ .‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ دوﻟﺖ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ څﺨﻪ د اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره د راوﻻړ ﺷﻮي ﻏﻮرځﻨګ دﻏړو‬

‫ﺷﻤﻴﺮه ډﻳﺮه ﻟږه څﺮګﻨﺪوﻟﻪ ﺧﻮ د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﺑﻪ دﻏﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻫﻢ ﻧﮋدې ﻫﺮه ورځ اﻋﻼن ﻛﺎوه ﭼﯥ ﭘﻪ دې او‬

‫ﻫﻐﻪ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﻏﻮرځﻨګ ﻟﺴګﻮﻧﻪ وګړي د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮن د ﭘﺮوﺳﯥ‬ ‫ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻮل‪ ،‬دې اﻋﻼﻧﺎﺗﻮ او ﺧﺒﺮوﻧﻮ د دوﻟﺖ ټﻮل ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت دروغ ﺛﺎﺑﺘﻮل او د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ﻟﻴﻜﻮ‬

‫ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎ ﻳﯥ ډاګﻴﺰه ﻛﻮﻟﻪ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددوﻟﺖ او د ﻫﻐﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﻼﺗړو ﻟﻪ ﺧﻮا د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻮن د ﭘﺮوﺳﯥ د ﭘﻴﻞ ﺗﺮ څﻨګ‬ ‫څﻮﻧﻮرې ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻪ ﭘټﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر واﭼﻮل ﺷﻮې‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ډﻟﻪ ﻛﯥ ددوﻟﺖ د ﻳﻮه ﺳﻼﻛﺎر وزﻳﺮ )‪(19‬ﻫﻠﯥ‬

‫ځﻠﯥ ﻫﻢ د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ دي‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮړي څﻮ ځﻠﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ داﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻏړو ﺳﺮه ﭘﻪ دوﺑۍ او‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻟﻴﺪل ﻛﺘﻞ ﻛړي ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻏﻮرځﻨګ ټﻮل‬ ‫ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻏړي ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د دوﻟﺖ او د ﻫﻐﻮى د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﻼﺗړو ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ او ﻧﻈﺎرت ﻻﻧﺪې ﺧﭙﻠﯥ‬ ‫ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ددې ټﻮﻟﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻫﻢ د ﺳﻮﻟﯥ او ازادۍ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ‬

‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﭘﻴﻞ ﻛړ‪ ،‬ﭘﻪ دې اړه د د ې ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن وﻳﺎﻧﺪ )‪ (20‬داﺳﯥ ښﻜﻠﯥ ‪:‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ او ازادۍ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻓﻜﺮي ﻛﺎر ﭘﻴﻼﻣﻪ د ‪ 2004‬ز ﻛﺎل څﺨﻪ ﭘﻴﻞ او ﺗﺮ ‪2007‬ز‬

‫ﻛﺎﻟﻪ ﭘﻮرې ﻳﯥ دوام وﻛړ ‪ .‬د ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻮﺿﻮع ګﺎﻧﯥ‪ ،‬د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د رښﺘﻮﻧﻮ‬ ‫ارﻣﺎﻧﻮﻧﻮ څﺨﻪ دﻓﺎع ‪ ،‬او د ﻫﻴﻮاد د ﻧﻮاﻣﻴﺴﻮ‪ ،‬ﺟﻬﺎد اواﺳﺘﻘﻼل د ارزښﺘﻮﻧﻮ ﺳﺎﺗﻨﻪ وه ‪ .‬او ﻫڅﻪ ﻛﻴﺪه ﭼﯥ‬

‫‪87‬‬

‫ددې ارزښﺘﻮﻧﻮ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د اروﭘﺎﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د ﺳﺨﺘﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ او ﺣﺎﻻﺗﻮ د ﭘﻪ ﻧﻈﺮ‬

‫ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻼﺗړ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫ددرې ﻛﺎﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﻮ وروﺳﺘﻪ د) ‪2007‬ز ﻛﺎل ( د ﻣﺎرچ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د څﻮﻛﺴﻮ ﺧﻮﻳﻨﺪو او‬

‫وروڼﻮ او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ډاﻛټﺮ اﺣﺪزاده‪ ،‬ډاﻛټﺮ ﺣﻠﻴﻢ ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﻴﻦ ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ وﻟﻲ‬

‫ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻞ اﻟﺮﺣﻤﻦ واﺻﻠﺰاده‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﻛﻮﭼﻰ‪ ،‬ﺧﻮر ﺷﻐﻨﺎن اﺣﺪزاده‪ ،‬اﻳﻮب ﺷﺮﻳﻔﻲ‪ ،‬ﺧﻮر‬ ‫ﺳﺤﺮ ﺷﺮ ﻳﻔﻲ‪ ،‬ﻓﻴﺾ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻔﻲ‪ ،‬ډاﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ اﺣﻤﺪ ﻟﻮدﻳﻦ‪ ،‬وﻳﺲ ﻧﺎﺻﺮي‪ ،‬ډاﻛﺘﺮ روﺳﺘﺎر ﺗﺮه ﻛﻲ‪،‬‬

‫اﺳﺘﺎد ﻧګﺎرګﺮ‪ ،‬ﭘﻪ ګډون د)اﻟﻤﺎن( د اِﺳﻦ ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ ﻳﻮه ﻏﻮﻧډه ﺟﻮړه ﺷﻮه ﭼﯥ ﻧﮋدې )‪( 250‬ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ‬

‫ګډون درﻟﻮد‪ .‬اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻮﻟﯥ او ازادۍ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺟﻮړ‬ ‫ﺷﻮاو د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻛﺎل د ﻣﺊ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻮﻣړۍ ﻏﻮﻧډه وﻛړه ‪ .‬د ﺣﺎﻻﺗﻮ د ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻈﻴﻢ اﺑﺮوﻣﻨﺪ ددې ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د وﻳﺎﻧﺪ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ وټﺎﻛﻞ ﺷﻮ ‪.‬‬ ‫د ﺳﻮﻟﯥ اوازادۍ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﻮﺧﯥ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﺗﻮګﻪ را ﻟﻨډوﻻى ﺷﻮ‪:‬‬

‫د ﺷﺨړې د ﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﯥ او ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﺗﻴﺮي ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﺗﺸﻮﻳﻘﻮل ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﺮان د ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاك د زور ﭘﺮ ځﺎى د ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺒﺮو ﻟﻪ‬ ‫ﻻرې ﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻄﺤﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﺖ دﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻴﺮﺗﻪ را ژوﻧﺪي ﻛﻮل ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻞ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻄﺢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﻳﺮﻏﻠګﺮو د ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دﻛړﭼﺎر ﻣﺤﻜﻮﻣﻮل ‪.‬‬ ‫د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻋﺎده ﻛﻮل‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻧړۍ واﻟﻪ ﺳﻄﺤﻪ ددې ذﻫﻨﻴﺖ ﻣﻨﻌﻜﺴﻮل ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺷﻐﺎل ﺷﻮى او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻰ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﻻس ﭘﻮڅﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ دې ‪.‬‬

‫د ﺷﺨړې ﭘﻪ دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ) دﻣﻘﺎوﻣﺖ او اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ( ﺑﺎﻧﺪې ﻓﺸﺎر راوړل ﺗﺮ څﻮ د ﺷﺨړې دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻره ﺧﭙﻠﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ اوازادۍ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯥ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻧﺪې ﻟﻮﻣړى ﺧﻮځښﺖ و‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﭘﻪ اﻓﻜﺎرو ﻛﯥ‬ ‫ﻳﯥ د اﺷﻐﺎل او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻄﺮح ﻛړ او ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ ﻳﯥ اﻏﻴﺰﻣﻦ ګﺎﻣﻮﻧﻪ ﻫﻢ واﺧﺴﺘﻞ )‪.(21‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣړﻧﻰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻴﻞ ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺮ څﻨګ‬

‫ﻳﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻻ ﭘﻪ اﻳﺮان ﻛﯥ و‪ ،‬ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ازادۍ او‬

‫اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮاو د ﻫﻐﻮ ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻠﯥ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د وﺧﺖ د‬

‫ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛړى و ﭼﯥ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ذﻛﺮ ﺷﻮل ‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﺟﻬﺎدي ﺳﻨګﺮوﻧﻪ ګﺮم و ﺳﺎﺗﻞ اوﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻫﻢ ﺑﻴﺮﺗﻪ ډګﺮ ﺗﻪ را ووت ‪،‬‬

‫ﻧﻮ ﺣﺰب د ﺟﻨګ د اوږدﻳﺪو او وﻟﺲ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮ دزﻳﺎﻧﻮﻧﻮ دﻛﻤښﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ټﻮﻟﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬ ‫او ﻛﻮرﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﭙﻞ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ وړاﻧﺪې ﻛړل ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې واﻛﻤﻨﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ دا ګﻮﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﺎوه ﭼﯥ دوى ﺑﻪ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮه ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‬

‫د داﺳﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛﻴږي ﭼﯥ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ دﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ اوﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻣﻴﺰ ﺗﻪ را‬

‫‪88‬‬

‫داﻧګﯥ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ د ﺣﺰب وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﭘﻪ ﻛڼﻮ ﻏﻮږوﻧﻮ اورﻳﺪل‪ .‬اوڅﻪ ﺧﺎص اﻟﺘﻔﺎت ﻳﯥ ورﺗﻪ ﻧﻪ‬

‫ﻛﺎوه ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﻳﻮازې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻧﺎټﻮ ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ د ﺳﻮﻟﯥ‬ ‫ﭘﻼن وړاﻧﺪې ﻛړ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ اروﭘﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻫﻢ دﻏﻪ‬

‫وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛړﻳﻮ اوﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﻣﻬﻤﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺗﺮ‬

‫ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې وﻧﻴﻮل ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ د ﻳﻮ ﻣﻮټﻲ ﻛﻴﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد دﺧﭙﻠﻮاﻛۍ‬

‫او ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻳﻮه وﻟﺴﻮاﻛﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺎم د ﺟﻮړښﺖ ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﺧﭙﻞ د ژﻏﻮرﻧﯥ ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﻴﺜﺎق ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ )‪(22‬ﭘﻼن ﺟﻮړ او د ﺧﭙﻞ ﻋﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ ﻻس ﻳﯥ د ﻛﺎﺑﻞ د‬

‫ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﺗﺮ څﻨګ د ټﻮﻟﻮ ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه او ﻫﻤﺪا راز ﻳﯥ د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯥ‬

‫ټﻮﻟﻨﻴﯥ د اﺳﺘﺎزو ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻚ ﻛړ‪ ،‬او د ﻫﻴﻮاد د ﺧﭙﺮﻧﻴﺰو څﻴړوﻧﻜﻮ ادارو ﭘﻪ ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻳﯥ ټﻮل‬

‫وﻟﺲ ﺗﻪ ورﺳﺎوه ‪(23) .‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ څﻨګ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺳﺘﺮ ځﻮاﻛﻤﻦ ﺗﺤﺮﻳﻚ ګڼﻞ ﻛﻴږي‪ ،‬ﻧﮋدې ﺷﭙږ ﻛﺎﻟﻪ )د‪1996-2001‬ز ( ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ وﻛړ‪،‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻮى ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د‬ ‫ﺳﻘﻮط ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮ ‪ .‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﻏﻪ ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ځﺎى ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻳﺎ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ‬

‫ﻻﺳﻮ د ﺟﻮړ ﺷﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻴﺎر ﻧﻪ ښﻜﺎرﻳږي ‪ .‬ﻫﻐﻮى ﺗﻞ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ‬

‫اﻋﻼﻣﻴﻮ او ﺧﭙﺮوﻧﻮﻛﯥ دا ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺗﺮ څﻮ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد اﺷﻐﺎل ﭘﺎى ﺗﻪ ﻧﻪ وي‬ ‫رﺳﻴﺪﻟﻰ‪ ،‬او ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د ﻫﻴﻮاده وﺗﻠﻮ ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﺑﻪ ﻧﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ‬

‫ﺳﺮه او ﻧﻪ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻻﺳﻮ د ﺟﻮړﺷﻮي ﻧﻈﺎم ﺳﺮه ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﺗﻪ ﻛﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻴﻮ وﺧﺘﻮ‬

‫ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻏﻮرځﻨګ ﻣﺸﺮ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪ د ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﺎ ﭼﺎ ﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻪ اړﺧﻪ‬

‫د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻴﺎري ښﻮوﻟﯥ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوګﺮام ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ‬

‫ﭘﻼن ډاګﻴﺰه ﻛړى ‪:‬‬

‫ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮﻣﺠﺎﻫﺪ د ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﺎﭼﺎ ﻣﻠﻚ ﻋﺒﺪاﷲ ﺗﻪ د ﺳﻮﻟﯥ ﺧﭙﻠﻪ اوه ﻣﺎده ﻳﯥ ﻃﺮ ﺣﻪ ور‬ ‫اﺳﺘﻮﻟﯥ ‪ .‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ اوﻫﻤﺪا راز د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﺳﺮه د ﺧﭙﻠﻮ‬

‫اړﻳﻜﻮ د ﺷﻜﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬د ﻳﻮې اوه ﻣﺎده ﻳﻲ ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ ﺑڼﻪ د ادﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ د ﺳﻌﻮدي ﭘﺎد ﺷﺎه ﻣﻠﻚ ﻋﺒﺪاﷲ ﺗﻪ ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮل ‪:‬‬

‫دﻏﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﺳﻌﻮدي د ﭘﺎﭼﺎ ﻣﻠﻚ ﻋﺒﺪاﷲ ﭘﻪ ﻧﻮښﺖ ﭘﻪ ﻧﻴﻮﻳﺎرك ﻛﯥ ﺟﻮړ ﺷﻮى و ‪ .‬ﭘﻪ د ې ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‬

‫ﻛﯥ د ﻣﻠﻚ ﻋﺒﺪاﷲ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻛﺘﻨﻪ وﺷﻮه‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﻛﺘﻨﯥ ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻛﯥ ﻣﻠﻚ ﻋﺒﺪاﷲ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﺒﺮو وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ‪ .‬ﭼﯥ وﻳﻞ ﻛﻴږي د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي د‬

‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟۍ ﺳﺒﺐ ګﺮزﻳﺪﻟﻲ ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬ ‫‪ /1‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ زﻣﺎﻧﻲ ﺟﺪول‪:‬‬

‫‪89‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻧﻮې ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ د ﻣﻠﻲ اردو ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺟﺬﺑﻮل ﺑﺎﻟﻜﻞ ﻧﻮې دي ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې ده ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره دې ﻳﻮ ﻣﻬﺎل وﻳﺶ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د‬ ‫ﻫﻤﻐﯥ ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ د دوﻟﺖ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې اﺗﺮې ﺻﻮرت و ﻧﻴﺴﻲ ‪.‬‬

‫‪ /2‬ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰى او ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰو ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ور ګډول ‪:‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د دوﻟﺖ ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻏړي ﭘﻪ ﻟﻮړو ﭘﻮﺳﺘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻧﻮې ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰو ادارو ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻓﻌﺎل ګډون ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻫﻢ ﻛړې ده ‪.‬‬ ‫‪ /3‬دﻣﻠﻲ اردو ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮد ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ور ﺟﺬﺑﻴﺪل‪:‬‬

‫وﻳﻞ ﻛﻴږي ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮﻛﯥ دا ﺑﻨﺪ ﻛﺎﻣﻼ ﻳﻮ ﻧﻮى ﺑﻨﺪ دى‪ ،‬داﺳﯥ څﺮګﻨﺪﻳږي ﭼﯥ‬

‫ﻣﻼﻣﺤﻤﺪﻋﻤﺮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﭘﻮره وﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ ﻧﻈﺎم د ﭘﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﭘﻴﮋﻧﺪﻟﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻗﺪم اﺧﺴﺘﻰ دى ‪.‬‬

‫‪ /4‬د ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻋﻔﻮه او ﺑښﻨﻪ ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس د دوﻟﺖ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ ﺟﻨګ ﺑﻮﺧﺖ دي ‪.‬‬ ‫‪ /5‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛﻴﺪل‪:‬‬

‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اﻣﻜﺎﻧﻲ ګډوډﻳﻮ څﺨﻪ د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻼ‬

‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻤﺮ‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﻏږ ﻛړﯦﺪى‪ ،‬ﺧﻮﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﻪ‬ ‫ﻛﯥ د ﻫﻴڅ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد ﻧﻮم ﻧﻪ دى اﺧﺴﺘﻞ ﺷﻮى‪.‬‬

‫‪ /6‬اﺳﻼم داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﺎﺳﻲ او رﺳﻤﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻪ څﻴﺮ اﻋﻼﻧﻮن ‪.‬‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﻋﻼن ﻛړى ﭼﯥ د ﻫﺮ ﻫﻐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﯥ د اﺳﻼم ﺳﺮه ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ و ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ دي ‪ .‬ﻫﻐﻮى ﻫﻤﺪا‬

‫اوﺳﻨﻰ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ ګڼﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﭘﻪ دې اړه ﻛﻮم ﻧﻮښﺖ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮﻧﻪ دي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﻏﻮاړي‬

‫ﻳﻮازې اﺳﻼم د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻪ څﻴﺮ اﻋﻼن ﺷﻲ ‪.‬‬ ‫‪/7‬د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﺳﺮه د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اړﻳﻜﯥ ‪:‬‬

‫ﻣﻼ ﻋﻤﺮ د اﻟﻘﺎﻋﺪې او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د اړﻳﻜﻮ ﭘﻪ اړه واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ :‬د ﻫﻐﻮى ﺗﺮ ﻣﻨځ دا اړﻳﻜﯥ ﻳﻮازې د‬

‫ﺟﻨګ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ دي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ډﻳﺮ واټﻦ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي‪ ،‬ان ﺗﺮ دې‬

‫ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﺳﻴﻤﯥ ﻳﻮ د ﺑﻞ څﺨﻪ ﺟﻼ ﺟﻼ دي ‪ .‬ﺧﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎن واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ‬

‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ د وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ دوى ﺧﭙﻞ دﻏﻪ درﻳځ ﻛﯥ ﺑﺪﻟﻮن راوړي ‪ (24) .‬ﻫﻤﺪا راز دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻏﻮرځﻨګ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ د ﻧﻮې ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﭘﻪ اړه ﭼﯥ د) ‪2009‬ز ﻛﺎل( د ﻣﺎرچ ﭘﻪ اووﻳﺸﺘﻤﻪ‬

‫ﻳﯥ اﻋﻼن ﻛړه داﺳﯥ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ وښﻮد ‪ ....» :‬د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ دﻏﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي د ﭘﻨﺘﺎګﻮن د ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ‪ ،‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﻲ د ﻧﻮﻳﻮ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎراﻧﻮ او د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﺳﺘﺮو ﭘﺎﻧګﻪ واﻟﻮ د ګټﻮ د ﺧﻮﻧﺪي ﻛﻮﻟﻮ او ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې ﺟﻮړه‬ ‫ﺷﻮﻳﺪه‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤﺪې ﻻﻣﻠﻪ دﻏﻪ ﻳﻮه اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ده ﭼﻲ ﻏﻮاړي د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﭘﺎﻧګﻪ واﻟﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎري‬

‫ګټﯥ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛړي اوداﺳﯥ څﺮګﻨﺪﻳږي ﭼﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ ﻳﻮازې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره ﺑﻠﻜﯥ د ټﻮﻟﯥ ﺳﻴﻤﯥ ﻟﭙﺎره‬

‫ﭘﺮاخ او اوږده‪ ،‬ﻛﺮﻏﻴړن او ﻣﻌﺎﻧﺪاﻧﻪ ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪« ....‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮ ﻟﺨﻮا د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ ﭘﻮځ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اوﻧﺎﺗﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ ﻻﺳﻮ روزل ﻛﻴږي او ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ ﻧﮋدې دوه ﻟﻜﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ رﺳﻴږي داﺳﯥ څﺮګﻨﺪوﻧﻪ ﺷﻮې‪:‬‬

‫»د اوﺑﺎﻣﺎ دا ﺧﺒﺮه ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ دادارې اردو او ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺑﻪ زﻳﺎت او ﺗﺮﺑﻴﻪ ﻛړي ﻟﻪ دې ﻻﻣﻠﻪ ﺑﯥ ﻧﺘﻴﺠﯥ او ﺑﯥ‬

‫‪90‬‬

‫ګټﯥ ﻛﺎر دى ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اﺳﻼم او ازادۍ ﻣﻴﻦ وﻟﺲ دﻛﺎﺑﻞ ادارې او د ﻫﻐﻮى وﺳﻠﻮاﻟﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮﺗﻪ د‬ ‫اﺷﻐﺎﻟګﺮو د ګﻮډاګﻴﺎﻧﻮاو ﻣﻔﺴﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮګﻮري‪ .‬ددښﻤﻦ داﻃﺮﺣﻪ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻧﻪ ﻻ ددوى ﭘﻪ ﺗﺎوان ﺗﻤﺎﻣﻪ‬

‫ﺷﻮﻳﺪه‪،‬ځﻜﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ وﻟﻴﺪل ﭼﻰ ﻫﺮڅﻮﻣﺮه د ﻫﻤﺪې ځﻮاﻛﻮﻧﻮﺗﻌﺪاد او روزﻧﻪ زﻳﺎﺗﻪ‬

‫ﺷﻮې‪ ،‬د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﻗﻮت ﻧﻮر ﻫﻢ ورﺳﺮه زﻳﺎت ﺷﻮى او ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮﺗﻪ ﭘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻒ ﻛﯥ د ﺟﻬﺎدﭘﻪ ګټﻪ د ﻻ‬

‫زﻳﺎت ﻧﻔﻮذﻣﻮﻛﻪ ﭘﻪ ﻻس ورﻏﻠﻰ او د وﻟﺲ ﻣﻼﺗړ ﻧﻮر ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه زﻳﺎت ﺷﻮى دى ‪(26) «.‬‬

‫ﭘﻪ اﺳﻼم اﺑﺎد ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ) ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ( د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺳﻔﻴﺮ د ﻫﻴﻮاد د ﺑﺤﺮان دﺣﻞ ﭘﻪ اړوﻧﺪ څﻠﻮر‬ ‫ﻧﻜﺘﯥ وړاﻧﺪې ﻛﻮي ‪:‬‬

‫ﻟﻮﻣړى ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨګ ﭘﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﻛﻰ ﺑﺪﻟﻮن راﺷﻲ ‪ .‬اوﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ ﭼﯥ ټﻮل ﺳﻴﺎﺳﻲ او‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻣﻮرات دې اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ور ﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫دوﻳﻢ دا ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ وﻗﻌﺖ ﺑﺎﻧﺪې ﻗﺎﺋﻠﻪ ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻛﻮﻟﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮي ﻧﻮﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ درﻳﻢ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ داﺳﯥ ﭘﺮوګﺮام ﺟﻮړﻛړل ﺷﻲ ﭼﯥ د‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﺸﺮان ﭘﻪ ﻛﯥ د رښﺘﻨﻲ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻟﻮري ﭘﻪ څﻴﺮ ګډون وﻛړي ‪.‬اوﻫﻤﻠﺘﻪ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬ ‫درﯦﻴﻢ د ګﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ‪ ،‬ﺑګﺮام او ﻧﻮرو زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ زﻧﺪاﻧﻴﺎن دې ازاد ﻛړل ﺷﻲ او ﻳﺎ دې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ ﺗﻪ‬

‫ور ﺣﻮاﻟﻪ ﻛړل ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻫﻠﻤﻨﺪ د وﻻﻳﺖ د »دﺷﻮراب« ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻤځﺎى ﻛﯥ) ‪( 1050‬ﻛﺴﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن‬

‫ﺑﻨﺪﻳﺎن ﻛړﯦﺪي او ددوى د ټﻮﻟﻮ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﻧﺎﻣﻠﻮﻣﻪ دى‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ددې زﻧﺪان څﺨﻪ ﻧﻪ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ او ﻧﻪ ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﺧﺒﺮ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫څﻠﻮرم دا ﭼﯥ د ﻟﺴﺖ او ﻟﺴﺖ ﺑﺎزۍ ﻟﻮﺑﯥ ﺗﻪ دﭘﺎى ټﻜﯥ ﻛﻴښﻮدل ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻳﻮازې ﺗﻮر ﻟﺴﺖ ﻧﻪ‬

‫دى ﺑﻠﻜﯥ څﻪ ﻧﻮر ﻋﺠﻴﺐ اوﻏﺮﻳﺐ ﻟﺴﺘﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﺑﻄﻼن ﻛﺮښﻪ ﭘﺮې راښﻜﻞ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ددې ﻣﺮاﺣﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دوﻟﺖ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اوﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺑﺎور ﻓﻀﺎ‬

‫راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻲ او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دوﻟﺖ‪ ،‬او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره‬ ‫ﻫﻮاره ﺷﻲ ‪(27) .‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز وﻳﻞ ﻛﻴږي ﭼﯥ د اﻛﺘﻮﺑﺮدﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﻧﻴﻤﺎﻳﻰ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮدﻫﻴﺌﺖ او داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫ﺗﺮﻣﻨځ دﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﺒﺮې اﺗﺮې ﺷﻮي دى ‪ ،‬ﺧﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دا ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ رد ﻛړې اوﻫﻐﻪ ﻛﺴﺎن ﭼﯥ‬ ‫دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻰ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﺴﺘﯥ د دوﻟﺖ د ﻻس ﻻﻧﺪې ﺑﺮﻣﺘﻪ ﺷﻮي ﻛﺴﺎن ګڼﻠﻲ ‪ ،‬ﭘﻪ‬ ‫دې اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ ‪21‬ﻣﻪ ﭘﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﺮه ﺷﻮې راﻏﻠﻰ دي » داﻣﺮﻳﻜﺎدﻣﺘﺤﺪه‬ ‫اﻳﺎﻻﺗﻮ ﺗﺮﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ دﻛﺎﺑﻞ رژﻳﻢ ﭼﺎرواﻛﻮاوﻳﻮﺷﻤﻴﺮﻏﺮﺑﻲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ دې‬ ‫وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻤﻪ ﺗﻮګﻪ ﻫڅﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړې دي ﺗﺮڅﻮ دﻣﻜﺮرو ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ او اوازوﺧﭙﺮوﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې داﺳﯥ‬ ‫وښﻴﻲ ﭼﯥ ګﻮﻧﺪې داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﺳﻼﻣﻲ اﻣﺎرت ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﻟﻪ دوى ﺳﺮه ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ ﺷﻮي دي اوﭘﻪ‬ ‫دي ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﺷﻮى‪ ،‬ﭘﻪ دې اړوﻧﺪ د ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ ﭘﻪ ګډون ځﻴﻨﻮ ﻧﻮروﻣﻌﻠﻮم اﻟﻬﻮﻳﺘﻪ‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻮ ﭼﯥ دداډول ﺑﯥ ﺣﻘﻴﻘﺘﻪ اوازو او ﭘﺮوﭘﺎګﻨﺪو دﺑﻴﺎﺑﻴﺎ راﻏﺒﺮګﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې دې‬ ‫ﭘﺨﻮاﻧۍ ﻛﻴﻨﯥ ﻧﻪ ﭘﺎﻟﻲ او ﻧﻪ دې داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻮﺧﻮ دﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻛﻤﭙﺎﻳﻦ ﭼﻠﻮي اودﻳﻮه‬

‫‪91‬‬

‫اﻓﻐﺎن ﭘﻪ ﺻﻔﺖ دي دﺟﻨﺮال ﭘﻴټﺮاﻳﻴﺲ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺟﻮړه ﺷﻮﻳﯥ ﻃﺮح ) ﻣﻮاﻣﺮې ( ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻧﻪ ﻛﻮي ﻛﻮﻣﻪ ﭼﻲ‬ ‫دﭘﻨټﺎګﺎن ﻟﻪ ﻟﻮري ورﻛړل ﺷﻮي ده ځﻜﻪ ﭼﻲ ﻧﻮﻣﻮړى ﺟﻨﺮال ﻏﻮاړي ﭼﻲ داﻃﺮﺣﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻣټ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﻛﯥ ﭘﻪ داﺳﻲ ډول ﻋﻤﻠﻲ ﻛړي ﭼﻲ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﺪاى ﻣﻜړه داﺑﺪ دﭘﺎره داﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه‬ ‫وګﺮځﻮي‪«.‬‬ ‫ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ددې ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ د رﺳﻮﻟﻮ او د ﻫﻴﻮاده د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ او د ﻫﻴﻮاد دازادۍ‬ ‫اواﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ دﻏﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ډګﺮ ﻛﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻃﺎﻟﺒﺎن ځﺎﻧﺘﻪ ﻧﻪ‬ ‫دي ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻴﻮاد ﻧﻮر روڼ اﻧﺪي ﻣﻔﻜﺮﻳﻦ او ﻗﺎﻳﺪﻳﻦ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ژوﻧﺪ ﻛﻮي ﻫﻢ ﭘﻪ دې اړه‬ ‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻐﻮى د ﺳﻮﻟﯥ د ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻐﺎم د ور رﺳﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺟﻮړې ﻛړې‬ ‫او ﭘﻪ دې ﻟړ ﻛﯥ ﻳﯥ زﻳﺎت زﻳﺎروﻧﻪ ګﺎﻟﻠﻲ ‪.‬‬ ‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮﺗﻜړه ﺣﻘﻮق ﭘﻮه‪ ،‬ډاﻛټﺮﻋﺜﻤﺎن روﺳﺘﺎر ﺗﺮه ﻛﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮه اﻧځﻮر ﻛﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫ﻣﺴﺌﻠﯥ د ﺣﻞ ﭘﻪ اړه داﺳﯥ واﻳﻲ ‪:‬‬

‫» د ‪ 2007‬م ﻛﺎل د ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﻲ ﻣﯥ د ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰې ﺟﺮګګۍ د ﻟﻮﻣړۍ ﻏﻮﻧډې ﭘﻪ درﺷﻞ ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ‬

‫ﻳﻮ ﭘﻼن ﻣﻴډﻳﺎ ﺗﻪ وﺳﭙﺎره ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى ﭘﻼن ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻳﻮه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻮړښﺖ ) د‬ ‫ﺳﻮﻟﯥ ﻣﻠﻲ ﺟﺮګﻲ ( ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘﻪ ﻧﻮې ﺑڼﻪ ﻣﻄﺮح او راﺗﻪ اﺳﺘﻮل ﺷﻮﻳﺪى ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻴﻤﯥ او ﻧړۍ ﻛﯥ د ﻧﻮﻳﻮ ﭘﻴښﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻮ ﺳﺮه او د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﺟﺮګﯥ د ﻏﻮښﺘﻨﯥ‬

‫ﺳﺮه ﺳﻢ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﻨﻲ ﭘﻼن ﺑﺎﻧﺪې ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډول د ﺳﺮه ﻛﺘﻨﻪ ﻛﻴږي ‪.‬‬

‫د ) ‪ (47‬ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ټﻜﻨﺎﻟﻮژۍ ﺳﻤﺒﺎل ﻋﺴﻜﺮي ﻳﻮﻧټﻮﻧﻪ د ‪ 7‬ﻛﻠﻮ را ﻫﻴﺴﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم‬

‫ﺳﺮه د ﺟګړې ﺗﺮ ﭘﻠﻤﯥ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮﻳﺪي ‪.‬‬

‫د ﺗﺮورﻳﺰم ﺳﺮه ﺟګړه د ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣړﻧﻲ ﭼﻮﻛﺎت ﻧﻪ وﺗﻠﯥ ده ‪ :‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻮې وﺳﻠﯥ د آزﻣﻮﻳﻨﻲ ﭘﻪ ﻻﺑﺮاﺗﻮار‪،‬‬

‫د ذﻳﻨﻔﻌﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ژﻳﻮﭘﻮﻟﺘﻴﻜﻮ ګټﻮ د ټﻜﺮ‪ ،‬او د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰو ﺷﺨړو د ﺗﺼﻔﻴﯥ ﺣﺴﺎب ﭘﻪ ډګﺮ‬ ‫ﺑﺪل ﺷﻮﻳﺪى ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﺳﺮه ﻣﺒﺎرزې د ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه د ﺟګړې ﺑڼﻪ ﻏﻮره ﻛړﻳﺪه ‪ .‬ﭘﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﯥ ﻧړﻳﻮال‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺋﺘﻼف د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه ﻣﺦ دى ‪ .‬ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻏﺎړه ﻛښﯧﻨږدو‪ ،‬ﺟګړه‬ ‫ﻻﭘﺴﻲ اوږدﯦږي او ورﺳﺮه ﺑﻪ ﻫﻴﻮاد ﻻزﻳﺎت وران او اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎت زﻳﺎﺗﻴږي ‪.‬‬

‫د ‪ 7‬ﻛﻠﻮ راﻫﻴﺴﻲ ﻧړﻳﻮال ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺋﺘﻼف اﻓﻐﺎﻧﻲ اوﺳﻨﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻘﺎﺻﺪو د ﭘﺎره اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﻮرئ ﻛﻮﻣﻪ ﻣﻠﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻧﻠﺮي ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﺒﺮه ده ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې ﭼﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻏﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛړﻳﻮ ﭘﻪ ﻻس ﺟﻮړ او ﻣﻼﺗړ ﺷﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ د درﻟﻮدﻟﻮ ﻧﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ د ﺑﻞ واﻛۍ‪ ،‬ﺟګړې او ﺑﯥ ﺛﺒﺎﺗۍ د ﺣﺎﻟﺖ څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ‪ ،‬ﺳﻮﻟﯥ او ﺛﺒﺎت ﺧﻮا ﺗﻪ د ﻳﻮه‬

‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﭘړاو ﻧﻪ ﺗﻴﺮ ﺷﻲ ‪ :‬ﭘﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﭘړاو ﻛﯥ واك ﻳﻮ ﻟﻨډ ﻣﻬﺎل ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ ﺳﭙﺎرل ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﭘړاو د ﺟﻮړﻳﺪو ﻟﻮﻣړى ګﺎم د وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮواﺗﺮو څﺨﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯧږي ‪ .‬ﺧﺒﺮې اﺗﺮې‬

‫د څﻮ ﭘړاوﻧﻮ ﻧﻪ ﺗﻴﺮﻳږى‪:‬‬

‫‪92‬‬

‫ﻟﻮﻣړي ــ د ﺑﺎور ﻓﻀﺎ د راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﻻﻧﺪې اﻗﺪاﻣﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﭼﻮﻛﺎټ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪:‬‬

‫ــ ﭘﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ او ﻣﻴډﻳﺎ ﻛﯥ ﻣﺨﻜﻨۍ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎﻟﻮژۍ ګﺎﻧﯥ ) ﻳﺎﻏﻲ‪ ،‬ﺗﺮورﻳﺴﺖ‪ ،‬اورﭘﻜﻰ‪ ،‬ﺗﺮﻫګﺮ ‪ ( ...‬ﭼﯥ د‬

‫وﺳﻠﻪ وال ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ﭘﺘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ ﻛﯧﺪﻟﯥ‪ ،‬د ﻧﻮو اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﭼﻪ د ﺳﻮﻟﯥ او ﭘﺨﻼﻳﻨﯥ ﺟﺬﺑﺎت‬ ‫ﻣﻨﻌﻜﺴﻮي‪ ،‬ﺑﺪﻟﯥ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ــ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺑﻨﺪﻳﺎن ﺧﻮﺷﻲ ﺷﻲ ‪ .‬د زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﻮ ﭘﺎﺗﯥ ﺑﺮﺧﻪ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د دوام ﭘﻪ ﺑﻬﻴﺮ ﻛﯥ ﺧﻮﺷﻲ‬

‫ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫ــ اورﺑﻨﺪ اﻋﻼن ﺷﻲ ‪ .‬د اورﺑﻨﺪ د څﺎرﻧﯥ دﻧﺪه ګډ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﻪ ﭼﯥ د ﺟګړې د اړﺧﻮﻧﻮ ﻧﻪ ﺗﺮﻛﯧﺐ ﺷﻮى وي‬

‫ﺳﭙﺎرل ﻛﯧږي ‪ .‬د ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺸﺮﺗﻮب د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ) م‪ ،‬م ( ﭘﺮ ﻏﺎړه دى ‪.‬‬ ‫دوﻫﻢ ــ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﻮﻛﺎټ ﭘﻪ درې ﺑڼﻮ ﻣﻄﺮح ﻛﯧﺪﻟﻰ ﺷﻲ ‪:‬‬ ‫ــ د اﻣﻦ ﺟﺮګﻪ ــ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ‪.‬‬

‫ــ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ د ﻫﺮ ﻳﻮ اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻒ ) ﺑﺪﻳﻞ ( څﺨﻪ ﻛﻪ ﻛﻮﻣﯥ ﻣﺜﺒﺘﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻧﺸﻮې‪ ،‬ﻛﻮﻻى ﺷﻮ ﭼﯥ ﺑﻞ‬

‫اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻒ ﺗﻪ ﻣﺦ واړوو ‪ :‬ﻫﻤﺪا اوس ﺳﻮﻟﻪ د ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰې ﺟﺮګګۍ ﻟﻪ ﻻرې ﻣﻄﺮح ده ‪ .‬ﻛﻪ ټﻴﻨګﯥ ﺑﯧﻠګﻲ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ‬ ‫ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﻧﻪ څﻪ ﺷﻲ ﻧﻪ ﺟﻮړﻳږي ﺑﻞ اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻒ ﻳﻌﻨﻰ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ ‪.‬‬

‫درﻳﻢ ــ ﻧﻮى ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻛﺸﺎﻟﯥ د ﻫﻮاروﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ د م‪ ،‬م ﺗﺮ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺳﻴﻤﯥ او ﻧړۍ د واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ ﺑﺎﻧﺪې ﺟﻮړ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻳﻮازﻧﻰ ﺑﻬﺮﻧۍ ﻣﺮﺟﻊ ګﻨﻠﺊ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻧﺪې د ﺳﻮﻟﯥ د راوﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﻛﺎﻓﻲ‬

‫ﻓﺸﺎر اﭼﻮﻟﺊ ﺷﻲ ‪ :‬ﻣﻮﺟﻮده ﺣﻜﻮﻣﺖ » ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎور « د ﺑﻦ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړ او د ﻳﻮ ﺑﻞ‬ ‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﻻرې ﻳﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛﻮﻟﺊ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ ښﻜﯧﻠﻮ ډﻟﻮ ) ﻧﺎټﻮ‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ او وﺳﻠﻪ وال ﻣﻘﺎوﻣﺖ(‬

‫ګډون وﻟﺮي ‪.‬‬

‫د ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻪ ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ورﻛﻮل دﺧﺒﺮو اﺗﺮو د اوږدﻳﺪو‪ ،‬ﭘﻴﭽﻠﺘﻴﺎ او ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ دﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﻻﻣﻞ ګﺮځﻲ‪.‬‬ ‫د ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د اﺟﻨﺪا ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﺑﻪ دوه ﻣﻮﺿﻮﻋګﺎﻧﯥ ځﺎى وﻟﺮي ‪:‬‬ ‫ــ د وﺳﻠﻪ وال ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﻧړﻳﻮال ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺋﺘﻼف ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻪ ژﻣﻨﻪ ‪:‬‬

‫ﻧړﻳﻮال ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺋﺘﻼف داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ ﭘﻪ درﻧﺎوي ﺳﺮه ﭘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ وﺧﺖ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځ ﻟﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﺑﺎﺳﻲ او اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﻮري ﺗﻪ د ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﯥ ژﻣﻨﻪ ورﻛﻮي ‪ .‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ‬

‫ﺧﭙﻞ ﺑﺸﺮي او اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺟﺎري ﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬

‫وﺳﻠﻪ وال ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻪ ژﻣﻨﻪ ورﻛﻮي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻠﯥ اړﻳﻜﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﺟﻨګﻴﺎﻟﻴﻮ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه د ﻣﻼﺗړ ﻛﻮﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮه ﺷﻜﻮي ‪.‬‬

‫ــ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﻳﻮې ﻧﻮې ﻣﺴﻠﻜﻲ‪ ،‬ﻧﺎﭘﻴﻴﻠﻲ ﻟﻨډ ﻣﻬﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺟﻮړﻳﺪو د ﭘﺎره ﺑﻨﺪ او ﺑﺴﺖ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻳﻮ ﻣﺮﻛﺰي اوﻣﻠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻳﻮ ﺑﺎاﻧډول ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺑﻨﺴﺖ ﺑﺎﻧﺪې‪ ،‬ﻫﻴﻮاد ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ د ﺟګړې د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺪل ﺷﻮﻳﺪى‪ ،‬د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺛﺒﺎت‪ ،‬ﺳﻮﻟﯥ او اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﻞ ﭘﻪ ﻳﻮ‬

‫ﺳﺘﺮ ﻣﺤﻮر ﺑﺪل ﻛړي ‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫د اوﺳﻨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮﻣﻴﻢ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د اﺳﺘﺎزي د ګډون ﭘﻪ ﻧﻴﺖ د ﺳﺘﻮﻧﺰې دﺣﻞ ﻻره ﻧﻪ ده ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﻳﻲ ﻫﻢ دا دى‬

‫ﭼﯥ د ﺟﻨﮕﻴﺎﻟﻴﻮ ﭘﻪ » ﻓﺪراﺳﻴﻮن « ﻛﯥ ﻧﻮي ﻏړي زﻳﺎﺗﻴږي‪ ،‬د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ د ﻧﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺠﺎﻧﺲ ﻻزﻳﺎت ﻟﻪ‬

‫ﻣﻨځﻪ ځﻲ او اوﺳﻨﻲ ﻧﻈﺎم ﭘﻮرې ﺗړﻟﻲ ﺟﻨﮕﻲ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛﺎران ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﻨﺎﻫګﺎه او ﻣﺼﺌﻮﻧﻴﺖ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬ ‫څﻠﻮرم ــ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﭘړاو ‪ :‬ﻧﻮى ﺣﻜﻮﻣﺖ د دوو ﻛﻠﻮﻧﻮ د ﭘﺎره ﻻﻧﺪې دﻧﺪې ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮي ‪:‬‬ ‫ــ ﻳﻮه ﺳﺎﻟﻤﻪ اداره راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻮل ‪.‬‬

‫ــ د ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻨﻴﻮ اﻳﺠﺎﺑﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ د ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ټﻮﻟﻨﻴﺰ او ﻛﻠﺘﻮري ﻛړﻧﻼره ﺟﻮړول ‪.‬‬ ‫ــ ﺑﺎ اﻧډول ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ ﺑﺎﻧﺪې د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ ﺑﺮﻗﺮارول‪.‬‬

‫ــ د ﻗﺎﻧﻮن د واﻛﻤﻨۍ د ټﻴﻨګﻴﺪو ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﻧﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻪ ﺟګړه ﻣﺎر ﺑﯥ وﺳﻠﯥ ﻛﻮل ‪.‬‬

‫ــ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو ﺳﺮه د ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﭘﻪ ﻧﻴﺖ ﻳﻮ ﭘﻼن ﺟﻮړول ‪.‬‬

‫ــ د ﺟﻨګﻲ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛﺎراﻧﻮ د ﻣﺤﺎﻛﻤﯥ د ﭘﺎره د م‪ ،‬م ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﻛﻤﺰورو ﻫﻠﻮ ځﻠﻮ ﺗﻪ ﭼټﻜﺘﻴﺎ‬

‫ورﻛﻮل ‪.‬‬

‫ــ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮرﻧﻰ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﺗﻪ وده ورﻛﻮل ) ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻧﺪې وروﺳﺘﻪ‬

‫ﺗﺒﺼﺮه ﻛﯧږي ( ‪.‬‬

‫ــ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻗﻮاوو د ﺗﺪرﻳﺠﻲ وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ټﺎﻛﻞ ‪.‬‬

‫ــ د ﻗﻮاوو د ﻧﻮې ﻣﻌﺎدﻟﯥ ﭘﻪ ﺑﻨﺴﺖ ﺑﺎﻧﺪې ﻧﻮى اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺴﻮﻳﺪول ‪.‬‬ ‫ــ دودﻳﺰه ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﺗﺼﻮﻳﺐ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ راﺑﻠﻞ ‪.‬‬

‫ــ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻋﻼﻧﻮل ‪ ) .‬ﭘﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻛﯥ د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏړي ځﺎن ﻛﺎﻧﺪﻳﺪوﻟﻰ ﻧﺸﻲ ( ‪.‬‬

‫ــ ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې ﭼﯥ ﻧﻮى اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﻮړﻳږي‪ ،‬ﭼﺎرې د اوﺳﻨﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د ﻫﻐﻮ اﺣﻜﺎﻣﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺑﻨﺴټ ﺑﺎﻧﺪې ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﯧږي ﭼﯥ د ﻧﻮو ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﺳﺮه ﺳﻤﻮﻧﻮاﻟﻰ وﻟﺮي او ﭘﻪ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ د اړﺧﻮﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﺧﻮا ورﺑﺎﻧﺪې ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﻮئ وي ‪.‬‬

‫د اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺘﻮﻧﺰه ‪ :‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺑﯧړه اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﻠﻲ‬ ‫اورګﺎﻧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎ ورﻛړي‪ .‬ﺧﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ دې داﺳﯥ ګﻮﻣﺎن ﻧﻪ ﻛﯧږي ﭼﯥ ﻣﻠﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ اورګﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭼټﻜۍ‬

‫دوﻣﺮه وده وﻛړي ﭼﯥ ﻣﻮږ ﭘﻪ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻟﺤﺎظ ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻮ ﻣﺘﻜﻲ ﺷﻮ ‪.‬‬

‫د اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻔﻮﻧﻮ ) ﺑﺪﻳﻠﻮﻧﻮ ( ﻣﺤﺘﻮا ﻫﺮ څﻪ ﭼﯥ وي د اﺟﻨډا ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﻧﺎﻗﺎﻧﻮﻧﻪ ﺟﻨﮕﻲ ډﻟﻮ او‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ ﺑﯥ وﺳﻠﯥ ﻛﻮل ځﺎى وﻟﺮي ‪.‬‬

‫داﻣﻨﻴﺖ د ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻪ اړه دوه اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻒ ﻣﻄﺮح ﻛﻴﺪى ﺷﻲ ‪:‬‬

‫ــ ﭘﻪ ﺟﻨګ ځﭙﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮﻛﯥ د ﻧﻮي ﺣﻜﻮﻣﺖ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﭘﺮﺳﻮﻧﻠﻮ او د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻣﻠﻴﺸﻴﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ګډې اﻣﻨﻴﺘﻲ‬

‫ﻛﻤﻴټﯥ ﺟﻮړول ‪.‬‬

‫د ﻧﻮﻣﻮړې ﭘﺮوﺳﯥ د ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب ﺿﻤﺎﻧﺖ دا دى ﭼﯥ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠﻴﺸﯥ د ﻫﻐﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻣﻼﺗړ وﻓﺎدار‬

‫ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﺗﻮاﻓﻖ ﻟﻪ ﻻرې ﺟﻮړې ﺷﻮﻳﺪي ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ ګډې ﻛﻤﻴﺘﯥ ﭘﻪ ﺟﻨﮓ ځﭙﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ اوﺿﺎﻋﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ټﻴﻨګﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﻴﺸﺖ ﺑﻬﺮﻧۍ ﻗﻮاوې د ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺤﺮﻛﺎﺗﻮ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺷﻤﺎﻟﻲ او ﻟﻮﻳﺪﻳﺰو ﺳﻴﻤﻮ ﺗﻪ ﭘﺮاخ‬

‫ﻛړي ‪ .‬ﺷﻤﺎﻟﻲ ﭘﻮﻟﯥ او د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه ﺗړﻟﯥ ﻟﻮژﺳﺘﻴﻜﯥ او اﻛﻤﺎﻻﺗﻲ ﻻرې ﺗﺮ ﻛﻠﻜﯥ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې وﻧﻴﺴﻲ ‪.‬‬

‫‪94‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ ګډې ﻛﻤﻴټﯥ او ﻣﻠﻲ ﭘﻮځ ﭘﻪ اوﺿﺎﻋﻮ ﺑﺎﻧﺪې واﻛﻤﻦ ﺷﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﻗﻮاوو ﺣﻀﻮر ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﻲ ‪.‬‬

‫ــ د اﻣﻨﻴﺖ د ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ دوﻫﻢ اﻟﺘﺮﻧﺘﻴﻒ‪ ،‬ﭼﯥ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ورﺑﺎﻧﺪې ﻏږﻳﺪﻟﻰ ﺷﻲ ﭘﻪ ټﻮل‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د م‪ ،‬م د ﺳﻮﻟﯥ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ اﺳﺘﻘﺮار دى ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻗﻮأ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻴﺮ ګﺎوﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ وﻧډه وﻟﺮي‪ ،‬د اوﺳﻨﻲ ﻧړﻳﻮال ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺋﺘﻼف ځﺎى‬

‫ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬او د ﻫﻐﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺟﻮړﻳﺪو ﻳﻲ ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﻮى وو‪ .‬د م‪ ،‬م د‬

‫ﺳﻮﻟﯥ ﻗﻮاوې ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻮرې ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﺎﺗﯥ ﻛﯧږي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻲ اورﮔﺎﻧﻮﻧﻪ د‬

‫اﻣﻨﻴﺖ د ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ وړﺗﻴﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛړي‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا اوس د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ د ﻧﻨﻪ او د ﺑﺎﻧﺪې ځﻴﻨﯥ ﻣﻐﺮﺿﻮ ﻛړﻳﻮ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﺟګړې دوام او د اوﺳﻨﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﺗﻨﯥ )ﺳﺎﺗﻮﻧﻜﻮ ( ﺳﺮه ﺗړﻟﻰ د وﻟﺴﻤﺸﺮى اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ‬ ‫داﻳﺮﻳﺪو ﺗﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ‪ .‬دوى ﻏﻮاړي ﭼﯥ ‪ 7‬ﻛﻠﻦ اﺷﻐﺎل‪ ،‬ﺟګړه او اﻓﻐﺎن وژﻧﻪ د ‪ 5‬راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻛﻠﻮ د ﭘﺎره د‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ او دﺳﺘﻮري اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻻرې اوږده ﺷﻲ او ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ وﻣﻮﻣﻲ ‪.‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻮږ د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻪ ځﻴﺮ ﺷﻮ ﻧﻮ ﭘﻪ ډاګﻪ ﺣﻜﻢ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻴﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‬

‫د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ د ﺗﺪوﻳﺮ د ﭘﺎره زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪ ه ﻧﺪه ‪:‬‬

‫ﭘﻪ ﺟﻨګ ځﭙﻠﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ﺟﻤﻠﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ د اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﻧﻪ د دوو ﻣﻘﺎﺻﺪو د ﭘﺎره‬

‫ګﺘﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻲ ‪:‬‬

‫ــ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ورﻛﻮل ‪.‬‬

‫ــ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﯥ د راﺟﺬﺑﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې‪ ،‬ﺟګړې ﺗﻪ د ﭘﺎى ټﻜﻰ اﻳښﻮدل‪.‬‬

‫ﺧﻮ اوﺳﻤﻬﺎل د ﻧﻮﻣﻮړو ﻣﻮﺧﻮ د ﺗﺎﻣﻴﻦ د ﭘﺎره ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻢ ﻧﻪ ښﻜﺎري ‪ .‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ‪:‬‬ ‫ــ ﻫﻴﻮاد د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻗﻮاوو ﺗﺮ اﺷﻐﺎل ﻻﻧﺪې دى ‪.‬‬

‫ــ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د ﻧﺎ اﻣﻨۍ ﻟﻪ ﻛﺒﻠﻪ راى ورﻛﻮﻧﻜﻲ ﻣﺼﺌﻮﻧﻴﺖ ﻧﻠﺮي ‪.‬‬

‫ــ د ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺮ ﺷﻤﻴﺮﻧﯥ د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ ﻟﻪ درﻛﻪ د ﻣﺴﺘﺤﻘﻮ راى ورﻛﻮﻧﻜﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺪى ‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﭘﻪ اوﺳﻨﻴﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺿﺪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ګڼﻠﻰ ﺷﻮ ‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ ﻻره ﻫﻮاره او روښﺎﻧﻪ ده ﻳﻮازې ﺳﻴﺎﺳﻲ اراده‪ ،‬واﻗﻌﺒﯧﻨﻲ او ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﺟګړه ﭘﻪ زور ﭘﺮ ﻣﻮږ ﺗﭙﻞ ﺷﻮﻳﺪه‪ ،‬دت ﭘﻞ ﺷﻮې ﺟګړې ﻃﻠﺴﻢ ﻳﻮازې د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻣﺎﺗﻮﻟﯥ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﻪ دې‬ ‫ﺷﺮط ﭼﯥ ‪:‬‬

‫ــ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺪرت د ډګﺮ ﻟﻴﻮﻧﻴﺎن د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻟﻮﺑﻮ وﺳﻴﻠﻪ وﻧګﺮځﻲ ‪ .‬د ﻣﻠﻲ ګﺘﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﺑﺎﻧﺪې د‬

‫ﻫﻴﭽﺎ ﺳﺮه ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ وﻧﻜړي ‪.‬‬

‫ــ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﻛړﻳﻮ ﺧﭙﻠﯥ ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ د ﻳﻮه ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاك او اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺟﻮړﻳﺪو ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﻣﻬﺎﺟﻤﻮ ﻗﻮﺗﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﺗﭙﻞ ﺷﻮې ﻏﻴﺮ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺟګړې او اﻓﻐﺎن وژﻧﯥ ﭘﻪ اړوﻧﺪ ﺣﺴﺎب او ﻛﺘﺎب وﻛړي ‪،‬‬ ‫وﻗﻒ ﻛړي ‪(28) .‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻳﻮﺑﻞ اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺘﭙﻮه‪ ،‬ډاﻛټﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ‪ ،‬ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد دازادۍ اواﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫ﺳﺮه د ﻣﺸﻮرو ﻟﻪ ﭘﺎره ګﺎم اﺧﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ د ې اړه ﻳﯥ‪ ،‬دوه ځﻠﯥ د اروﭘﺎ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫‪95‬‬

‫او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺳﻔﺮوﻧﻪ ﻛړي او ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛړﻳﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې‬

‫ﻛړې او د ﺧﭙﻠﯥ ﺳﻮﻟﯥ ﻃﺮﺣﻪ او ﭘﻼن ﻳﯥ ورﺗﻪ وړاﻧﺪې ﻛړې ‪ .‬ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې درې ځﻠﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻫﻢ د‬ ‫ﻫﻐﻪ ځﺎى د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛړﻳﻮ ﺳﺮه دﻛﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻠﻠﯥ اوﻫﻢ ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛړﻳﻮ‬

‫ﺳﺮه ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ ﻛړي دي ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺧﭙﻞ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﺮوګﺮام‪ ،‬داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﺌﻠﯥ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ ﺗﺮ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻻﻧﺪې ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛړې دى ‪:‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن د) ‪ 64‬ﻣﺎدې( د ﺣﻜﻢ ﭘﻪ اﺳﺎس دى د راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﺮ ځﺎى ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﭘﻪ‬

‫ﻻﻧﺪې ډول راوﺑﻠﻞ ﺷﻲ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ دﺧﭙﻠﻤﻨځﻲ ﺧﺒﺮو ﭘﻴﻞ‪:‬‬

‫] دﺑﺎور ﻓﻀﺎء راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻮل‪ :‬د داﻳﻤﻲ ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺧﺒﺮو اﺗﺮود ﭘﻴﻞ دﻣﺨﻪ دﻣﺘﺨﺎﺻﻤﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮﻣﻨځ‬

‫د ﺑﺎور د ﻓﻀﺎء راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﯧﺪه ﺿﺮور دي؛ ﭘﻪ ﻧﺸﺮاﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺧﻼف ﻣﻀﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻨﺪول او ﭘﻪ‬ ‫ﻋﻮض ﻛﯥ د ﭘﺨﻼﻳﻨﻰ ﺧﺒﺮې ﻛﻮل‪.‬‬

‫دﻣﺘﺨﺎﺻﻤﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮﻣﻨځ دې د ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﯧﻄﺮﻓﻪ او دﺧﻴﺮ ﺧﻠﻚ وګﺮځﻲ‪.‬‬ ‫د ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ د ښﻮوﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﻮ ﺧﻮﺷﻲ ﻛﻮل‪.‬‬

‫ﻳﻮ ﭘﺮب ل دﺗﻮروﻧﻮ اﺧﻴﺴﺘﻞ او ﭘﺮ ﺳﺮوﻧﻮ د ﺟﺎﻳﺰو ﻟﻐﻮ ﻛﻮل‪.‬‬

‫د اورﺑﻨﺪ اﻋﻼن‪ .‬د اورﺑﻨﺪ څﺎرﻧﻪ ﻳﻮ ګډ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﻮي او دواړه ﺧﻮاوې ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﻪ د دﻧﺪې داﺟﺮاء‬ ‫ﻟﭙﺎره ﺳړي او ﻻزم اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﺮاﺑﺮوي‪.‬‬

‫ب ‪ .‬ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ‪:‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺳﺮه ﺗﺮ ﺗﻔﺎﻫﻢ ورورﺳﺘﻪ‪ ،‬اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ دﻳﻮې ﺑﯧﻦ اﻻﻓﻐﺎﻧﻲ ﺟﺮګګۍ‬

‫ﻟﻪ ﺟﻮړﻳﺪو ﺳﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ دﺟﻮړﻳﺪو او راﺑﻠﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻛړﻧﻼره ﺟﻮړه ﻛړي‪.‬‬

‫ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ټﻮﻟﻮ ﻣﺘﺨﺎﺻﻤﻮ‪ ،‬ﻣﻄﺮح‪ ،‬ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﻪ ډﻟﻮ او ﭘﻮﻫﻮ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨځ څﺨﻪ د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ راﺑﻠﻞ ﻛﯧږي‪ .‬د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ درﺷﻞ ﻛﯥ ټﻮل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﺪﻳﺎن ﺧﻮﺷﻲ ﻛﯧږي‪ .‬اورﺑﻨﺪ دوام‬

‫ﻟﺮي او وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﻰ دځﺎى ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﺟګړه ﻋﻤﻼ ﺧﺘﻤﻴږي‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ اﺑﺘﻜﺎر ﺗﻪ د ﻻرې د ﻫﻮارﯦﺪو ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﯥ ﻻزم ﺗﻌﺪﻳﻼت راوﻟﻲ‬

‫او د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د ﻳﻮ آزاد‪ ،‬آرام او ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻮﻧﻜﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره ﭘﻪ ﻳﻮه روښﺎﻧﻪ ﻓﻀﺎء ﻛﯥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ او‬ ‫ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺮوط ﺧﺒﺮې ﭘـﻴﻠﻮى‪.‬‬

‫ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ د ﺧﭙﻠﻤﻨځﻲ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد ﻟﭙﺎره ﻗﻴﺎدت ﺗﺜﺒﯧﺘﻮي او ﻳﻮ ﺑﯧﻄﺮف ﺷﺨﺺ دﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ ﭼﯥ ټﻮﻟﻮ ﺟﻨګﻲ ﺧﻮاوو ﺗﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل وي ﻣﻜﻠﻔﻮي‪ .‬ددوﻟﺖ ﻣﻮﺟﻮده رﺋﻴﺲ ﺧﭙﻠﻪ ﭼﻮﻛۍ او‬

‫ﺻﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻪ د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﻜﯥ ودﻏﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺷﺨﺺ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري او ﻫﻐﻪ ﭘﺨﭙﻞ وار و اﺳﻼم‪ ،‬ﻫﻴﻮاد او‬

‫اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻪ د ﺗﻌﻬﺪ او وﻓﺎدارۍ ﻟﻮړه ﻛﻮي‪.‬‬

‫د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ دﻏړو ﻟﺨﻮا ددوﻟﺖ و ﻧﻮي ﻣﺸﺮ ﺗﻪ ﭘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺗﺮ ﺑﯧﻌﺖ ورﺳﺘﻪ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ رﺧﺼﺘﻴږي او‬

‫ﭘﺮﺧﭙﻞ ځﺎى د ﻫﺮ وﻻﻳﺖ څﺨﻪ درې ﺗﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﺎن ﭘﺮﻳږدي )دﻳﻨﻲ ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮ او دﻋﺼﺮي ﻋﻠﻮﻣﻮ ﺗﻌﻠﻴﻢ‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ( ﭼﯥ د وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ وﻇﻴﻔﻪ اﺟﺮاء ﻛړي‪ .‬ددوﻟﺖ ﻧﻮى رﺋﻴﺲ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﺎﺑﯧﻨﻪ دﻏﻪ ﻣﻤﺜﻠﻰ وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ ﺗﻪ د‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد د راﺋﯥ د اﺧﻴﺴﺘﻮ ﻟﭙﺎره ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫ج‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ‪:‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠﻲ وﺣﺪت ﺗﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ او د ﻧﺎﭘـﯧـﻴﻠﻮ او ﻣﺴﻠﻜﻲ ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړ دى‪.‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دوره درې ﻛﺎﻟﻪ ده‪.‬‬

‫‪ .‬د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دورې ﻣﺸﺮ او د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏړي ﻳﯥ د ﻳﻮې ﻣﻌﻴﻨﻰ ډﻟﯥ ﻏړي ﻧﺪي او ﻧﻪ ﻛﻮﻣﻪ ډﻟﻪ ﺗﻘﻮﻳﻪ ﻛﻮي او‬

‫ﻳﺎﻳﯥ ځﭙﻲ ﺑﻠﻜﯥ د ټﻮل ﻣﻠﺖ ﮔټﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ ده او د ﻫﻐﻪ ﻟﭙﺎره ﻛﺎر ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪ .‬داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﻮي ﭼﯥ د ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ داﺧﻠﻲ ﭼﺎرو ﻛﯥ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻜﻮي او اﺟﺎزه ﻧﻪ ورﻛﻮي‬

‫ﭼﯥ ﺧﺎوره ﻳﯥ د ﻧﻮرو ﭘﻪ ﺿﺪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﻲ‪ .‬او ﻛﻮښښ ﻛﻮي د ﺳﻴﻤﯥ او ﻧړۍ ﭘﻪ ﺛﺒﺎت او ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻛﯥ ﻻزم‬

‫ﻣﺜﺒﺖ رول وﻟﻮﺑﻮي‪.‬‬

‫‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮔﺎوﻧډﻳﺎن ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ داﺧﻠﻲ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﺖ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﻮي او د م‪ .‬م‪ .‬م‪ .‬د اﻣﻨﻴﺖ‬ ‫ﺷﻮرى ددوى دﻏﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺗﻀﻤﻴﻨﻮي او ﭘﺮﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻌﺬﻳﺮات ﻟګﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬

‫ﭼﺎرو ﻛﯥ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻳﻮ ازا ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮ ﻓﻌﺎل ﻏړى دى‪ .‬د ﻣﻠﮕﺮو ﻣﻠﺘﻮ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ‬ ‫دوﻟﺖ ﭘﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﭘﻴﮋﻧﻲ او د ﻫﻐﻪ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﺮار او ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻟﭙﺎره ﭘﻨځﻜﻠﻦ اﻧﻜﺸﺎﻓﻲ ﭘﻼن ﺟﻮړوي او ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‬ ‫ﺗﻌﻬﺪ ﻛﻮي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺧﭙﻠﯥ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮﺳﺘﯥ ﺣﺎري ﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬

‫‪ .‬ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د ﻳﻮﻛﺎل ﭘﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ وځﻲ‪ .‬ﻧﺎټﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻮځ ﺗﻪ ﻫﻐﻪ ﻣځﻜﻨﻲ اوﻫﻮاﺋﻲ‬

‫ﺣﺮﺑﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﻳږدي ﭼﯥ دداﺧﻠﻲ اﻣﻦ ﻟﭙﺎره ﺿﺮور دي‪ .‬دﻧﺎټﻮ دﭘﻮځﻮﻧﻮځﺎى اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻮځ ﻧﻴﺴﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻛﯥ ګﺎوﻧډﻳﺎن او ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺪي ﭼﯥ اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻮځ ﻟﺮي‪.‬‬

‫‪ .‬ﭘﻪ اﻳﺮان او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ ټﻮل ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ د دوو ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ د م‪ .‬م‪ .‬د ﻣﺆﺳﺴﯥ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ‬ ‫ﺳﺘﻨﻴږي او داﺧﻠﻲ ﺑﯧځﺎﻳﻪ ﺳﻮې ﻛﻮرﻧۍ ځﺎى ﭘﺮځﺎى ﻛﯧږي‪.‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دوﻟﺖ ټﻮﻟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎزه وﺳﻠﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ټﻮﻟﻮي او ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻣﺴﻠﺢ اﻓﺮاد اوګﺮوﭘﻮﻧﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ‬

‫رﺧﺼﺘﻮى‪ .‬ﻛﻪ څﻮك ﭘﺎﺗﯧږي د ﺟﻴﻨﻮا د ‪ 1951‬ﻛﻨﻮﻧﺸﻦ او ددوﻟﺖ د ﻣﻘﺮراﺗﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ د ﻣﻬﺎﺟﺮ ﭘﻪ ډول ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬

‫ورﺳﺮه ﻛﯧږي‪.‬‬

‫‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮاد او د اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده‪ .‬د اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻧړۍ د ﻣﻌﺘﺒﺮو ﻋﻠﻤﺎؤ ﻳﻮه ډﻟﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻋﻠﻤﺎؤ ﺳﺮه اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ ﻣﻬﻤﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺴﺎﺋﻠﻮ ﻛﯥ‬ ‫ﻣﺸﻮره ورﻛﻮي؛ او ګﻮري د دا ډول ﻣﺴﺎﺋﻠﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻧﻮرو اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ څﻨﻜﻪ ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ ﺳﻮﻳﺪه‪ .‬ﻟﻜﻪ د‬ ‫ښځﻮ ﺗﻌﻠﻴﻢ‪ ،‬د ښځﻮ ﺣﺠﺎب‪ ،‬د ﻋﺼﺮي ﻋﻠﻮﻣﻮ زده ﻛړه‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ او داﺳﯥ ﻧﻮر‪.‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺧﭙﻠﯥ دورې ﭘﻪ درﻳﻢ ﻛﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﻮاوې وﺗﻠﯥ‪ ،‬وﺳﻠﯥ ټﻮﻟﯥ ﺳﻮې او اﻛﺜﺮه‬

‫ﻣﻬﺎﺟﺮ او ﺑﯧځﺎﻳﻪ ﺳﻮې ﻛﻮرﻧۍ ﭘﺮځﺎى ﺳﻮى وي اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺪوﻳﻦ او د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻳﯥ‬ ‫رﺳﻮي‪.‬‬

‫‪ .‬اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ اﺧﻴﺮو ﺷﭙږو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ د اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺎﺑﻖ د اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ او ﻣﻠګﺮوﻣﻠﺘﻮ‬

‫ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ددوﻟﺖ دﻣﺸﺮ او ﺷﻮرى ﻟﭙﺎره اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻛﻮي او دﺧﭙﻠﯥ دورې ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ واك وﻧﻮي ﻣﻨﺘﺨﺐ‬

‫ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري‪.‬‬

‫‪97‬‬

‫‪ .‬د اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ دورې رﺋﻴﺲ او وزﻳﺮان ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻟﻮﻣړﻧﻰ دوره ﻛﯥ ددوﻟﺖ د رﻳﺎﺳﺖ او ﻳﺎ وزارت دﻧﺪه ﻧﺴﻰ‬ ‫ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻻى‪(29) .‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﺮګﯥ ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد دﺳﺘﻮﻧﺰو دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛړي او ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫زﻣﻮږ ﭘﻪ اﻧﺪ د دې وﺧﺖ را رﺳﯧﺪﻟﻰ‪ ،‬ﭼﯥ ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﺑﯧﺎ ﻛﺘﻨﻪ‬

‫وﻛړي او د ﻧﻮﻳﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ او اﻳﺠﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﻛﯥ ژور ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راوﻟﻲ‪ .‬ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ د ﻣﺨﻪ‬

‫ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻠﯥ ﺗګﻼرې ﺳﺮه ﻫﻤﻐږې ﻛړي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮه ﻳﻮه ګډه‬

‫ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻃﺮﺣﻪ او د ﻫﻐﯥ ﻟﻪ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه د ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﺗﯧﺮوﺗﻨﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺨﻜﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮى ﻣﺨﻨﻴﻮى او‬

‫ﺟﺒﺮان وﻛړي‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻮﻣړى ﻟﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ وﻧﻴﻮل ﺷﻲ او ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ډاډ‬

‫ورﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې دوى د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﺮوﺳﯥ ﺗﻪ را ګډ ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺑﻪ د ﻳﻮه ټﺎﻛﻠﻲ ﻣﻬﺎل وﯦﺶ‬

‫ﻟﻪ ﻣﺨﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺮﯦږدي او دوى ﺗﻪ ﺑﻪ د واك ﭘﻪ ټﺎﻛﻠﻮ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ورﻛﻮل ﻛﯧږي‪.‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﻟﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ورﻛړه‪ ،‬ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ د ﻣﻠﻲ ﭘﺨﻼﻳﻨﯥ ﻳﻮ ﺑﯧﻦ اﻻﻓﻐﺎﻧﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﻣﻠګﺮو‬

‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘۍ ﻻﻧﺪې راوﻏﻮښﺘﻞ ﺷﻲ او ﺑﯧﺎ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ ﻟﻮﻳﯥ‬

‫ﻋﻨﻌﻨﻮي ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ اړه‪ ،‬د ﻫﻐﯥ د ﻣﯧﻜﺎﻧﯧﺰم او ﺻﻼﺣﻴﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﭘﺮﯦﻜړې وﺷﻲ او ﭘﻪ دې ﺗﻮګﻪ د ﻳﻮه داﺳﯥ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﭙﺎره ﻻره اواره ﺷﻲ ﭼﯥ د وﻟﺲ د رښﺘﻴﻨﻮ اﺳﺘﺎزو ﭘﻪ ګډون د ټﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﻣﻨﻠﻮ وړ وي‪.‬ﭘﻪ‬

‫دې ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﺮګﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ‪ :‬د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻮرا‪ ،‬د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ‪ ،‬ﻧﺎﭘﻴﻴﻠﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺷﭙږو ګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯥ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې دې‪ ،‬د ﺧﻴﺮ‬

‫ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ‪ ،‬د ﻛﻠﻴﻤﯥ ﭘﻪ رښﺘﻴﻨﯥ ﻣﺎﻧﺎ ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ﻣﻠﻲ او ﻋﻨﻌﻨﻮي ﺟﺮګﻪ ﺟﻮړه او د‬

‫ﺟﺮګﯥ ﭘﺮﯦﻜړې دې د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ څﺎروﻧﻜﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻲ‪.‬د ﻋﻨﻌﻨﻮي ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬د ﺟﻮړﯦﺪو‬

‫ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم‪ ،‬د ﭘﺮﯦﻜړو څﺮﻧګﻮاﻟﻰ او د ﻫﻐﻮى ﭘﻠﻲ ﻛﻮل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﺮګﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﻃﺮﺣﻪ‬ ‫ﻛﯥ ﭘﻪ ﻻزم ﺗﻔﺼﻴﻞ څﯧړل ﺷﻮې دي‪.‬ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﺳﺮاﺳﺮي ﺟﺮګﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﺷﻮرا د ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻘﺎم ﻟﻪ ﻻرې د ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ‪ ،‬دوﻟﺘﻮﻧﻮ‪ ،‬ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او ﺑﻨﺴټﻮﻧﻮ ﺗﻪ دا ﭘﻴﻐﺎم اﺳﺘﻮي‪،‬‬ ‫ﭼﯥ ‪:‬ﻣﻮږ ﺗﻪ د ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم ﺟﻮړوﻟﻮ ﻧﺴﺨﯥ ﻣﻪ ﻟﻴﻜﺊ ! ﭘﻪ زور ﻳﯥ ﻣﻪ راﺑﺎﻧﺪې ﺗﭙﺊ ! ﻣﻮږ ﺗﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ او‬

‫ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻣﻪ ﺟﻮړوئ ! زﻣﻮږ د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ‪ ،‬ﻣﻠﻲ واﻛﻤﻨۍ او د ځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ درﻧﺎوى وﻛړئ ! ﻳﻮازې د‬

‫اﻓﻐﺎن اوﻟﺲ ﭘﻪ دوﺳﺘۍ ﺣﺴﺎب وﻛړئ‪ ،‬ﻧﻪ د ځﺎﻧګړو ډﻟﻮ‪ ،‬ﺳﻼ ﻛﺎراﻧﻮ‪ ،‬ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻧﻮ او ژﺑﺎړوﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو‪«.‬‬ ‫آزاد او ﺑﺎ ﺛﺒﺎﺗﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﻳﻮازې د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﻠﻜﯥ د ګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺳﻴﻤﯥ او ﻧړۍ ﭘﻪ ګټﻪ ﻫﻢ دى !!‬

‫ﻳﻮه اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮه د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻠﻲ ﭼﯥ‪:‬‬

‫» ﻣﺎ ﻟﻪ ﻟﻮﻣړى ورځﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻏﻨﺪﻟﯥ او ﻫﻐﻪ ﻣﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﺗﺮﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې داﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺸﺮۍ دﻏﺮب ﻳﻮه اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻫڅﻪ ګڼﻠﯥ ده‪ .‬زﻣﺎ ﻳﻘﻴﻦ دى ﻟﻜﻪ ﭘﺨﻮا ﭼﯥ اﻧګﺮﻳﺰي اﺳﺘﻌﻤﺎر او ورﭘﺴﯥ‬

‫روﺳﻲ ښﻜﯧﻼك ﻧﺸﻮ ﻛﺎﻣﻴﺎب‪ ،‬داﺳﯥ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﭘﺨﭙﻞ دﻏﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻫﺪف ﻛﯥ ﻧﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﻛﯧږى‪ .‬اوس‬ ‫ﺳﺆال دا دى ﭼﯥ ﻛﻪ ﺟﻨګ د ﺣﻞ ﻻر ﻧﻪ وي او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺣﺘﻤﺎ ووځﻲ ﻧﻮ ﺑﯧﺎ ﺑﻪ څﻪ ﻛﯧږي او ﭘﺮځﺎى ﺑﻪ ﻳﯥ څﻪ‬ ‫ډول ﺣﻜﻮﻣﺖ وي؟ ﻣﻮږ ډﻳﺮ ځﻠﻪ ﺟﻨګ ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮ ګټﻠﻰ دى‪ ،‬ﺧﻮ دا ګټﻪ ﻣﻮ ﺑﯧﺎ ﺧﭙﻠﻪ ﻧﺪه ﺳﻤﺒﺎﻟﻪ ﻛړې؛‬

‫او دﻏﻪ ﺳﺒﺐ دى ﭼﯥ ﻟږ و ډﻳﺮ ﻫﺮ څﻠﻮﯦښﺖ ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺮ ﻣﻮږ ﺑﯧﺎ ﻳﻮ ﺗﺒﺎه ﻛﻮوﻧﻜﻰ ﺟﻨګ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮﻳﺪى‪ .‬څﻨګﻪ‬

‫‪98‬‬

‫ﻛﻮﻻى ﺷﻮ ددﻏﺴﯥ ﻏﻤﺠﻦ ﺗﺎرﻳﺦ د ﺗﻜﺮار ﻣﺦ وﻧﻴﺴﻮ؟ ﻳﻮ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ او ﺑﺎﺛﺒﺎﺗﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ دوﻟﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻮم وي؟‬

‫ﻳﻮوﻟﺲ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ د ﻣﺨﻪ ﻣﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻛړﻛﯧﭻ دﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ د ﻣﻮﻧﺪﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اروﭘﺎﺋﻲ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او ورﭘﺴﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺳﻔﺮوﻧﻪ وﻛړل‪ .‬ددﻏﻪ ورﻛﯥ د ﻣﻮﻧﺪﻟﻮ ﭘﻪ ﺗﻼش ﻛﯥ ﭼﯥ‬

‫ﭼﻴﺮې ﭼﺎ ﻳﻮ ﭘﻮه او د وﻃﻦ ﭘﻪ درد دردﻣﻦ اﻓﻐﺎن ﻳﺎ ډﻟﻪ راښﻮوﻟﯥ ده ورﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪ .‬ﭘﺪﻏﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻛﯥ ﻣﯥ ﺣﺎﻣﺪ‬ ‫ﻛﺮزي‪ ،‬ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وزﻳﺮان‪ ،‬واﻟﻴﺎن‪ ،‬د ﺷﻮرى وﻛﯧﻼن‪ ،‬دﭘﻮﻫﻨﺘﻮن اﺳﺘﺎدان‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮاﻻن‪ ،‬ﭘﻮﻫﺎن‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﺳﭙﻴﻦ‬

‫ږﻳﺮي‪ ،‬دﺟﻬﺎد رﻫﺒﺮان‪ ،‬ﻏﺎزﻳﺎن او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﺸﺮان ﻟﻴﺪﻟﻲ او ﻣﻔﺼﻞ ﻣﺠﻠﺴﻮﻧﻪ ﻣﯥ ورﺳﺮه‬

‫ﻛړﻳﺪى‪ .‬ﻫﻐﻮى ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﯥ ﻫﻤﺪا ﺳﺆال ﻣﻄﺮح ﻛړﻳﺪى ﭼﯥ ﻛﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻧﺴﻲ ﺣﻠﻴﺪاى ﻧﻮ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛﻮم وي؟ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻛﻮم ﺣﻞ وي ﭼﯥ ﭘﺮ ﻻﻧﺪې ﺑﯧﻨﺎدوﻧﻮ وﻻړ وي‪:‬‬

‫‪ -1‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوس اﺷﻐﺎل دى او دا اﺷﻐﺎل څﺮﻧګﻪ ژر ﺗﺮ ژره رﻓﻊ ﻛﯧﺪاى ﺳﻲ؟‬

‫‪ -2‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ څﻪ ډول ﻳﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ راﺷﻲ ﭼﯥ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ وګڼﻲ او ﻣﻼﺗړ ﻳﯥ وﻛړي ﺧﻮ ﻛﻮم‬

‫ﻛﺴﺎن او ﻟږﻛﻲ ﭼﯥ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻧﻪ ګڼﻲ دوﻣﺮه ځﺎن ﻣﺤﺮوم اﺣﺴﺎس ﻧﻜړي ﭼﯥ ټﻮﭘﻚ ﭘﺴﯥ راواﺧﻠﻲ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﻮږ ﭘﻪ داﺳﯥ ﻳﻮه ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﭘﺮاﺗﻪ ﻳﻮ ﭼﯥ ګﺎوﻧډﻳﺎن ﻣﻮ ﺣﺮﻳﺺ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻖ‪ ،‬د اﺳﻼم ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎن‬ ‫او ﻧﺎﻣﺮد دي‪ .‬ﺧﻮ د ﺑﺪ ګﺎوﻧډي ﺳﺮه ﺑﻪ ﻫﻢ څﻮك دګﺬارې ﻻر ﻣﻮﻣﻲ او د ډﭘﻠﻮﻣﺎﺳﻰ ﻣﻬﺎرت ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ دى‪ .‬څﻨګﻪ‬

‫ﻛﯧﺪاى ﺳﻲ ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ ﻣﻀﺮ رﻗﺎﺑﺖ او ﺑﺎﻟﻮﻛﺎﻟﻪ ﺟﻨګ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎرۍ ﺑﺪل ﺷﻲ؟ ﻛﻪ‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﻪ اړﻳﻜﯥ ﻧﺸﻮ ورﺳﺮه ﺳﺎﺗﻼى ﻧﻮ ﻛﻢ ﺗﺮ ﻛﻤﻪ ﻋﺎدي رواﺑﻂ ﺧﻮ ورﺳﺮه وﻟﺮو؟ ﻟﻪ ﺷﺮه ﻳﯥ ﺣﺪاﻗﻞ څﻨګﻪ‬

‫ځﺎن ﺳﺎﺗﻼى ﺳﻮ؟‬

‫‪ .4‬ﻣﻮږ ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ دﭼﺎ ﻏﻼﻣﻲ ﻧﻪ ﻣﻨﻮ‪ ،‬دﻧړﻳﻮال ﻛﻠﻲ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﻮ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻳﺪ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ‬

‫ﻳﻮ ﻓﻌﺎل ﻏړى او ﺑﺰﻧﺲ ﭘﺎرټـﻨﺮ وي‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ څﻨګﻪ دوﻟﺖ وي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ګټﯥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛړي؟ او څﻨګﻪ ﻛﻮﻻى ﺳﻲ‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ د ګﺎوﻧډﻳﻮ او دن ړۍ د ﻟﻮﻳﻮ ﻃﺎﻗﺘﻮﻧﻮ ﻣﺸﺮوع ګټﯥ ﺗﺸﺨﻴﺺ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دګټﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ‬ ‫ﻫﻤږﻏﻰ ﻛړي؟« )‪(30‬‬

‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻟﻮړې ﭘﻮﻫﯥ د ﺧﺎوﻧﺪاﻧﻮ ﻳﻮې ډﻟﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻨﻴﺖ د‬ ‫ټﻴګښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړې‪ ،‬او دﻫﻴﻮاد دﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻮ ﻃﺮﺣﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛﻮي ‪(31) .‬‬

‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ او اروﭘﺎ ﻛﯥ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯥ ډﻟﯥ او ﻛﻠﺘﻮري ټﻮﻟﻨﯥ د ﻫﻴﻮاد ددې ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ‬

‫رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻس و ﭘښﯥ وﻫﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ ددوى ټﻮﻟﻮ ﻛﺎروﻧﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ ﻫﻤﺎﻫﻨګ ﻧﻪ‬ ‫دي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻨﻪ ﻫﻢ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻨﻮرﻳﻦ ددې ﻏﻤﻴﺰ ې دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر ﻛﻮي )‪(32 .‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮر اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ وګړﻳﺰه ﺗﻮګﻪ داﺳﯥ اﻧګﻴﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ اوﺳﻨﻲ ﻧﺎﻏﻴړه ﺣﺎﻻت د ﻛﺮزي‬

‫د ﺣﻜﻮﻣﺖ او د ﻫﻐﻮى د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻗﺪرت ﺟﻨګ دى ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﻫﻐﻮى اﻧﺪ دادى ﭼﯥ د‬

‫ﻛﺮزي ددوﻟﺖ او د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره ﻫﻮاره ﺷﻲ او داﺳﯥ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛړل ﺷﻲ ﭼﯥ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ اﻣﻮرو ﻛﯥ را ګډ ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ﺑﻴﺎ ﭘﻪ دې ﭘﺴﯥ ﭘښﯥ را ﻟﻮڅﯥ‬ ‫ﻛړې ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې دﺳﻮﻳﺲ زرﻟﻴﻨﺪ ﭘﻪ څﻴﺮ ﺑﯥ وﺳﻠﯥ ﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬اردو دې ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړه ﺷﻲ او‬

‫ﻳﻮازې ﭘﻮﻟﻴﺲ دې ﻳﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻳﺎ ﻫﻐﻮى د ﺳﻴﻤﯥ د‬

‫‪99‬‬

‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﯥ او د ﺑﯥ رﺣﻤﻪ ګﺎوﻧډﻳﻮ د اﻫﺪاﻓﻮ څﺨﻪ ﺑﯥ ﺧﺒﺮه دي او ﻳﺎ دا ﭼﯥ ﺗﺠﺎﻫﻞ اﻟﻌﺎرف ﻛﻮي او ﻏﻮاړي ﭘﻪ‬

‫زوره د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘښﯥ دې ﺑﯥ رﺣﻤﻪ ګﺎوﻧډﻳﻮ ﺗﻪ زوﻻﻧﻪ ﻛړي‪.‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻨۍ ﻏﻤﻴﺰې دﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ‬

‫ﻟﺮي ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ دﻟﺘﻪ ﻟﻨډﻳﺰ را اﺧﻠﻮ‪ .‬ددوى ﭘﻪ اﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ -‬ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ د ﻣﺨﻪ دې د دﻏﻪ دوه ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮ )د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن (‬

‫ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﭙﺎره ﻻره ﻫﻤﻮاره ﺷﻲ ‪ .‬د ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ اود اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻼﻣﺘﻴﺎ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دې دواړه اړﺧﻮﻧﻪ‬ ‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮ ﺗﻪ و ﻟﻮ ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ځﻮاك ﻛﯥ د ﺑﺪﻟﻮن ﺳﺒﺐ ﻫﻢ و ګﺮځﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻲ‬

‫‪ -1‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﯥ ﺻﺎدق او رﻳښﺘﻮﻧﻰ اوﺳﻲ او ﭘﺮﻳﻨږدي ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ‬ ‫اداري ﻛﺴﺎن ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ځﻮاك ﭘﻪ ﺧﻄﺮ ﻛﯥ ګڼﻲ د ﻫﻐﯥ دﻏﻪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﻫﺎى ﺟﻴﻚ ﻛړي‬

‫‪-2‬دﻏﻪ دواړه ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ ﭼﯥ د ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻴﺪﻟﻲ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻣﻴﺰ ﺗﻪ راوﻏﻮاړي ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻛﻮم‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ وى او د ﻫﻐﻮى وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﻮره دﻗﺖ ﺳﺮه و ﻛﺘﻞ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ) ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻃﺎﻟﺒﺎن ( ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ دﻣﻮﻗﻊ ﻧﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ددوﻟﺖ د ﻣﺴﻮﻟﯧﻨﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼص ذﻫﻦ ﻛښﻴﻨﻲ او د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ د ﺳﺎﻟﻤﻴﺖ او ﻫﻠﺘﻪ د اﻣﻦ و اﻣﺎن د ﺧﻮﻧﺪي ﻛﯧﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺣﻞ ﻳﻮه‬ ‫اﺳﺎﻧﻪ ﻻر وﻟټﻮي‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ او اﺳﺘﻘﻼل ﺗﻪ اﺣﺘﺮام وﻛړي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ ﺗﻪ‬

‫ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻮره ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ او ازادي ورﻛړي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﻞ ﻛړي ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د اﻣﻨﻴﺖ د ټﻴګښﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ راﻏﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ دﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﺧﺒﺮو‬

‫اﺗﺮو د ﭘﻴﻞ ﻛﯧﺪو ﺳﺮه ﺳﻢ د ﺧﭙﻞ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﻠﻠﻮ ﻣﻬﺎل وﻳﺶ اﻋﻼن ﻛړي ‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى د ﭘﺎﺗﻪ‬

‫ﻛﯧﺪو ﺟﻮاز ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﻲ ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻣﻠﻲ اردو د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﭘﻪ روزﻟﻮ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮ ﻣﺨﺘګ ﺻﻮرت و ﻧﻴﺴﻲ او د‬ ‫ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ ﭼﺎرې د ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﭘﻪ واك ﻛﯥ ورﻛړل ﺷﻲ ‪.‬او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ د ﻧﺎټﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د‬

‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺿﺮورت رﻓﻊ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪-7‬ﻫﻤﺪا راز اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ټﻮﻟﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﺗﻮرې او ﺳﭙﻴﻨﯥ ټﺎﭘﯥ ﭼﯥ ﭘﺮ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻳﯥ ﻟګﻮﻟﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ‬

‫واﺧﻠﻲ او د ﺧﭙﻠﻮ ﻋﺴﻜﺮو د وﺗﻠﻮ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻳﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮﺳﻲ ‪.‬‬

‫‪-8‬ﻣﻠګﺮي ﻣﻠﺘﻮﻧﻪ ﻫﻢ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻮى ﭘﺮﻳﻜړې ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛړي او دا‬

‫ﻣﺴﻠﻪ اﻓﻐﺎن ﻗﻮم ﺗﻪ ﭘﺮﻳږدي ﺗﺮ څﻮ زﻣﻮﻧږ وﻟﺲ د ﺧﭙﻞ ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﻪ ﺗﺮازو ﻛﯥ څﻮك ﭼﯥ ﺗﻮر وي ﺗﻮر ﻛړي او‬ ‫ﺳﭙﻴﻦ ﺳﭙﻴﻦ ﻛړي ‪(33) «.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛړۍ ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ دوﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي دوﻟﺖ او ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ‬ ‫دې ﻗﺎﻧﻊ ﻛړي ﭼﯥ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ)دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ( د ﻗﻴﺎدﺗﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻛﻮم درﻳﻢ ګړي ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‬

‫ځﺎى ورﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬او ګﻮﻧﺪوﻧﻪ ﻳﯥ دوى ﺗﻪ ) ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ( ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻣﻴﺸﺘﻮ ﻛړﻳﻮ‬

‫ﻛﯥ دا ډول اﻧﺪ ﺷﺘﻮن ﻧﻪ ﻟﺮي ﺧﻮ ددې اﻧﺪ ډﻳﺮه ﻛﻲ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻐﻪ ﺷﻤﻴﺮ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻏړي دي ﭼﯥ‬ ‫اوس ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ اﻣﻮراﺗﻮ ﻛﯥ ﻟﻮړ ﻟﻮړ ځﺎﻳﻮﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬د ﻫﻐﻮى دا ډول اﻧﺪ ﻫﻢ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﻗﻴﺎدت ﻟﻪ‬

‫اړﺧﻪ او ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﻣﺴﺘﺮد ﺷﻮﯦﺪى‪.‬‬

‫‪100‬‬

‫د ﻫﻤﺪې ډول ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ اړه ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ څﺮګﻨﺪه ﻛړې ﭼﯥ ‪» :‬ﺣﺰب د‬

‫اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﭘﻪ ﺟﻬﺎد ﺑﺎور ﻟﺮي‪ ,‬دا ﺟﻬﺎد داﺳﯥ ﮔڼﻲ ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻬﺎد او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﺗﺴﻠﻴﻤﻴﺪل داﺳﯥ ﮔڼﻲ ﻟﻜﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻤﻴﺪل‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﺻﻪ ﺗﻮﮔﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې د ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ د ﻧﻨﻪ او ﺑﻬﺮ‬

‫ﻛﯥ ﻳﻮ ﻟړ ﺷﺎﻳﻌﺎت او اﻓﻮاﻫﺎت ﺧﭙﺎره ﺷﻮي ﭼﯥ ﮔﻮﻳﺎ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻫﯧﻮاد د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮو او د‬ ‫ﻫﻐﻮى‬

‫د‬

‫ﻣﺰدور‬

‫ﻧﻈﺎم‬

‫ﺳﺮه‬

‫د‬

‫ﺳﺎزش‬

‫او‬

‫روﻏﯥ‬

‫ﺟﻮړې‬

‫ﻻر‬

‫ﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﻛړې‬

‫ده‪.‬‬

‫د دﻏﻮ ﺷﺎﻳﻌﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻞ ﻣﻮﻗﻒ او درﻳځ ﭘﻪ ﻗﺎﻃﻊ او ﻏﻮڅ ډول ﭘﻪ ﻻﻧﺪې‬

‫ﺗﻮﮔﻪ اﻋﻼﻧﻮي ‪:‬‬

‫‪ _1‬دوى ﻧﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎزي دي او ﻧﻪ د ﺣﺰب درﻳځ ﺗﻤﺜﻴﻠﻮي‪ .‬ﺣﺰب د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﭘﻪ ﺟﻬﺎد‬

‫ﺑﺎور ﻟﺮي‪ .‬دا ﺟﻬﺎد داﺳﯥ ﮔڼﻲ ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﻬﺎد او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻤﻴﺪل داﺳﯥ ﮔڼﻲ ﻟﻜﻪ‬ ‫روﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻤﻴﺪل‪.‬‬

‫‪ _2‬د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮا ﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺳﻜﻮت‪ ،‬د دوى ﻟﻪ ﻟﻨډﻣﻬﺎﻟﻪ ﻳﺎ اوږدﻣﻬﺎﻟﻪ ﺣﻀﻮر ﺳﺮه ﺗﻮاﻓﻖ او د اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ‬

‫ﺗﺮ ﺳﻴﻮري ﻻﻧﺪې د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﻻس ﭘﻮڅﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﻣﻮ ﭘﻪ واﺿﺢ او ﭘﺮﯦﻜﻨﺪه اﻟﻔﺎﻇﻮ‬

‫ﻣﺤﻜﻮم ﻛړي او ﻣﺤﻜﻮﻣﻮو ﻳﯥ‪.‬‬

‫‪ _3‬د ﺻﻠﻴﺒﻲ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺘﻮن ﻛﯥ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﻴڅ ارزښﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬داﺳﯥ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﻮړﻳږي‬

‫ﻟﻜﻪ اوﺳﻨﻰ‪ ،‬دې ﭘﺎرﻟﻤﺎن څﻪ وﻛړى ﺷﻮل‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ وﻛړي؟‬

‫‪ _4‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ ښﻜﯧﻼﻛﮕﺮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮد وي) او دﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل‬

‫ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ ﻻرې د ﻫﻴﻮاده څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ( د ﺣﻞ ﻳﻮاځﻴﻨۍ ﻻر ﺟﻬﺎد ﺑﻮﻟﻲ او ﺑﺲ‪.‬‬

‫‪ _5‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ ﻏږ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺑﭽﯧﺎن ﭘﻪ اﺟﻴﺮې اردو او ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﻛﯥ د‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﭘﺮ ځﺎى د ﺟﻬﺎد ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﻛړي‪(34) «.‬‬

‫ددې ټﻮﻟﻮ ﻫﻠﻮځﻠﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻳﻮ ﻧﻮى اﺑﺘﻜﺎر وﻛړ او ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق )ژﻣﻨﯥ ( ﻳﯥ د‬

‫ټﻮل وﻟﺲ د را ﻳﻮ ځﺎى ﻛﯧﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻪ اﺧﺮي ﻃﺮﺣﻪ ﻧﻪ ﻳﻮازې وړاﻧﺪې ﻛړه ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﯥ ﻳﯥ د‬

‫ﺑﺤﺚ او څﻴړﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ ﻳﻮ ﻟﻮړ ﭘﻮړى ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ و اﺳﺘﺎوه ﺗﺮ څﻮ ﻫﻠﺘﻪ د اړوﻧﺪو ﻛﻮرﻧﻴﻮ اوﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﺮې ﺑﺤﺚ اوڅﻴړﻧﻪ وﻛړي ‪ .‬د ا) ‪ 15‬ﻣﺎده ى ( ﻃﺮﺣﻪ ﭼﯥ د )ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ( ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻻﻧﺪې ﻳﺎده ﺷﻮې ده ددې ﻛﺘﺎب ﭘﻪ ﻟﻮﻣړى ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺮه راﻏﻠﯥ ‪.‬‬

‫دﻛﺎﺑﻞ د دوﻟﺖ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ او د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ‪ ،‬ﭘﻪ ښﻜﺎره ﺗﻮګﻪ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻏﻮاړي ددې ﻏﻤﻴﺰې څﺨﻪ ځﺎن را‬

‫وﺑﺎﺳﻲ ‪ .‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى‪ ،‬د ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻠﯥ وﻳﻨﺎ ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬اراده ﻟﺮي د ﺧﭙﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ دﻏﻮ اﺧﺮي ﻛﻠﻮﻧﻮ‬

‫ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﯧﺪو او د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل دﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر وﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ د) ‪( 1389‬ﻟﻤﺮﻳﺰﻛﺎل د ﻏﺒﺮګﻮﻟﻲ ﻟﻪ) ‪ 12‬څﺨﻪ ﺗﺮ ‪ (14‬ﭘﻮرې ‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ دښﺎر د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ‬

‫ﭘﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﻳﻮه ﺳﺘﺮه ﻏﻮﻧډه را وﺑﻠﻠﻪ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د اﻋﺎدې او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن داﺳﺘﻘﻼل او‬

‫ازادۍ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﻻرو ﭼﺎرو ﺑﺎﻧﺪې د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ اړﻳﻨﻪ‬

‫ﻣﺸﻮرې ورﻛړي‪ .‬د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻟﻪ اړﺧﻪ راﺑﻠﻞ ﺷﻮې دﻏﻪ ﻏﻮﻧډه د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺗﺮ ﺳﺨﺘﻮ ﻧﻴﻮﻛﻮ‬

‫‪101‬‬

‫ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻳﯥ ﺧﭙﺮه ﻛړې وه‬

‫داﺳﯥ وﻳﻠﻲ و و‪:‬‬

‫»د ﻛﺮزي ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮﮔﻪ ﻟﻪ دې ﻻﻣﻠﻪ ﺧﺎص اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ د دوﻟﺖ د ﺧﻮښﯥ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ ﻛﯥ راﻏﻮﻧډﻳږي‪ ،‬د‬

‫ﻛﻮﻣﯥ ﭘﺮﯦﻜړې واك ﻧﻪ ﻟﺮي ﻳﻮازې ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮﮔﻪ ده‪ .‬ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ اﺧﻠﻲ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن دا اﺧﺘﻴﺎر‬ ‫ﻧﻪ ورﻛﻮي ﭼﯥ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ او د ﺑﺤﺮان ﭘﻪ اړه داﺳﯥ ﭘﺮﯦﻜړه وﻛړي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻫﻴﻠﻮ ﺗﺮﺟﻤﺎﻧﻲ‬

‫وﻛړي او زﻣﻮﻧږ ﻣﻠﻲ ﮔټﯥ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛړي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺟﺮﮔﯥ د ﻣﺨﻪ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ اوس د ﺻﻠﺤﯥ او ﻟﻪ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻣﻨﺎﺳﺐ وﺧﺖ ﻧﻪ دى‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ ﭼﺎرواﻛﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ اﻣﺮ وﻛړ ﭼﯥ ﺟﺮﮔﻪ وځﻨډوي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺑﻪ د داﻳﺮوﻟﻮ اﺟﺎزه ورﻛﻮي ﭼﯥ د دوى ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﻲ‪(35) «.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺎرت ﻟﺨﻮا ددې ﻣﺸﻮرﺗﻰ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ )‪(1431/18/6‬ﻳﻮه اوږده‬

‫اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺧﭙﺮه ﺷﻮه ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻟږ څﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﺳﺮه را اﺧﻠﻮ ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي ﭼﯥ ‪:‬‬

‫‪-‬‬

‫‪»-‬داﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻴﻮﺷﺮاﻳﻄﻮﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﺮاﺷﻐﺎل ﻻﻧﺪې دى ﻟﻬﺬا د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮﻋﺴﻜﺮوﭘﻪ ﺳﻴﻮرى‬

‫ﻛﯥ دﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ددﻏﯥ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل داﺷﻐﺎﻟګﺮوﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﻫﺮه ﻫڅﻪ ﻳﻮازې دﻫﻐﻮئ د ﺷﺨﺼﻲ‬

‫ګټﻮ دﺧﻮﻧﺪﻳﺘﻮب ﻫڅﻪ ﺑﻠﻞ ﻛﯧږي او داﻓﻐﺎن ځﻮرﻳﺪﻟﻲ وﻟﺲ ﻟﭙﺎره د ﺧﻮﺷﺎﻟۍ اوﺳﻮﻛﺎﻟۍ ﻫﻴڅ ﺗﻤﻪ ﻧﺸﻲ ﺗﺮى‬

‫ﻛﯧﺪﻻى « »داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺎرت د دﻏﯥ ﺗﺶ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ وال او ګډوﻧﻮال د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻏﻤﻴﺰې اﺻﻠﻲ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺑﻮﻟﻲ او د ﻫﻐﻮئ د ﻫﺮ راز ﻧﺎرواﭘﺮﻳﻜړو ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮئ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬ ‫د اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻬﺎد ﭘﻪ ﺗﺪاوم اواﺳﺘﻤﺮارﺳﺮه ﻛﻮي ‪ ،‬دﻟﻮى ﺧﺪاى ﺟﻞ ﺟﻼﻟﻪ ﭘﻪ ﻧﺼﺮت او د ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻠﺖ‬

‫ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺑﻪ د ﻳﻮه ﺧﭙﻠﻮاك او ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘښﻮوﻻړاﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺎم د ﭘﺎره ﻣﺒﺎرزه ﻛﻮي ‪ ،‬ﻳﺮﻏﻠګﺮ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن ﺑﻪ دﻳﺘﻪ‬

‫ﻣﺠﺒﻮروي ﭼﯥ دﻗﻀﻴﯥ اﺳﺎﺳﻲ او واﻗﻌﻲ ﺣﻞ ﺗﻪ ﻏﺎړه ﻛﯧږدي ‪(36) « .‬‬

‫ددﻏﯥ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﺟﻮړښﺖ دوه ځﻠﻪ د ځﻨډ ﺳﺮه ﻣﺨﺎ ﻣﺦ ﺷﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ وه‪ ،‬ﭼﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﻪ د ﻏﻮﻳﯥ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ دوﻟﺴﻤﻪ ﻧﻴټﻪ ﺟﻮړه ﺷﻮې واى‪ ،‬ﺧﻮ دﻏﻪ ﺟﺮګﻪ د ﻳﺎد ﺷﻮي ﻛﻤﯧﺴﻴﻮن د‬ ‫ﻣﺴﻮوﻟﯧﻨﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ‪ ،‬د ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﻣﻮﺟﻬﻪ دﻻﻳﻠﻮ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ وځﻨډول ﺷﻮه‪،‬ﺧﻮ د) ‪2010‬ز ﻛﺎل( دﺟﻮن د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ‬

‫دوﻳﻤﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﻟﻪ ﺧﻮا ﭘﺮاﻧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮه‪ .‬ﻣﻬﻢ ﻋﻠﺖ ﻳﯥ دا څﺮګﻨﺪﻳﺪه ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او دﻧﺎټﻮ‬

‫ټﻠﻮاﻟﯥ دا وﻳﺮه څﺮګﻨﺪوﻟﻪ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭘﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ د وﻟﺲ داﺳﯥ ﻛﺴﺎن ګډون وﻛړي ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﺑﻬﺮﻧﻲ‬ ‫اﺷﻐﺎل ﻣﺨﺎﻟﻒ وي او ﻫﻐﻮى د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺷﺘﻮن دﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫څﺨﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻏږ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻮ دا ﺑﻪ د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻧﺎورﻳﻦ‬

‫وګﺮځﻲ ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ او اﻧﺪﻳښﻨﯥ وې ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﻳﯥ د)‪ 2010‬ز ﻛﺎل( دﻣﺊ دﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻳﻮﻟﺴﻤﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ور و ﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬او ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻮره ډاډ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د دې ﺟﺮګﯥ د‬

‫ﺟﻮړښﺖ اﺟﺎزه ورﻛړه او ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ګډون ﺣﺘﻤﻲ ﻛړ ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻧﺎﻧﻨﺪرﻳﺰه ﻏﻮﻧډه د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻮ روڼ ان و اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ټﻮﻟﻮ ﻧﻴﻮﻛﻮ او‬

‫اﻋﺘﺮاﺿﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺑﻴﺎﻫﻢ داﻳﺮه ﺷﻮه‪ ،‬او ﻧﮋدې درې ورځﯥ دوام وﻛړ ‪ .‬ﻏﻮﻧډې ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﺧﺮي ورځ ﻳﻮ ﭘﺮﻳﻜړه‬

‫ﻟﻴﻚ ﺻﺎدر ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ دﻏﻪ ﭘﺮﻳﻜړه دﻫﻐﻪ څﻪ څﺨﻪ ﭼﯥ د وﻟﺲ ډﻳﺮه ﻛﻮ ﻳﯥ ﻫﻴﻠﻪ درﻟﻮده ‪ ،‬د ﻫﻴﻠﻮ څﺨﻪ ډﻳﺮ‬ ‫ﻛﻢ و‪ .‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ او ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ددې ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﻴﻚ څﺨﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻧﺎﺧﻮښﻲ‬ ‫څﺮګﻨﺪه ﻛړه ‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﻪ دې ﺟﺮګﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ و او د ﻫﻴﻮاد د‬

‫‪102‬‬

‫اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ او د ﻫﻴﻮاد څﺨﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﻳﺎدوﻧﻪ ﻧﻪ وه ﺷﻮې ‪ .‬د‬

‫ﺟﺮګﯥ د ﺟﻮړښﺖ ﻧﻪ د ﻣﺨﻪ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﭙﻮﻫﺎﻧﻮ اﻧﺪ دا و ﭼﯥ دا ﺟﺮګﻪ ﺑﻪ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﺪم واﺧﻠﻲ‬ ‫او د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د اﺷﻐﺎل څﺨﻪ ﺑﻪ دﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد دازادﻳﺪو ﭘﻪ ﻟﻮر د ﻫﻐﻮى د وﺗﻠﻮ د ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﻏږ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي او د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د دودﻳﺰې ﺟﺮګﯥ ﻋﺰت او وﻳﺎړ ﺑﻪ و ﺳﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ د‬

‫ﺟﺮګﻰ ګډووﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻳﻮه ډول ﻳﺎ ﺧﻮ ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻛړل او ﻳﺎ ﻳﯥ ووﻳﺮول ﺗﺮ څﻮ دداﺳﯥ ﻳﻮه ﻏږ د ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ څﺨﻪ‬ ‫ځﺎن و ﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬دې ﻏﻮﻧډې ددرې ورځﻮ ﺑﺤﺚ او څﻴړوﻧﻮ وروﺳﺘﻪ دا ډول ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﻴﻚ ﺻﺎدر ﻛړ‪:‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﭘﺮﯦﻜړه ﻟﻴﻚ‬

‫د ‪ 1389‬ﻟﻤﺮﻳﺰﻛﺎل د ﻏﺒﺮګﻮﻟﻲ ﻟﻪ ‪ 12‬څﺨﻪ ﺗﺮ ‪ 14‬ﭘﻮرې‬

‫د ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮګﯥ ﺧﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ ښﺎر‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د رﻧځﯧﺪﻟﻲ ﻣﻠﺖ د ‪ 1600‬ﺗﻨﻮ ﭘﯧﮋﻧﺪل ﺷﻮﻳﻮ اﺳﺘﺎزو ﭘﻪ ګډون ﭼﯥ د‬

‫ﻣﻠﻲ ﺷﻮرا ﭘﻪ دواړو ﻣﺠﻠﺴﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﻣﻠﺖ د ﻣﻨﺘﺨﺒﻮ اﺳﺘﺎزو‪ ،‬وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮراګﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎى ﻛﺮاﻣﻮ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ‬

‫ﻣﺨﻮرو‪ ،‬د ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ د ﻧﻬﺎدوﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ اﻳﺮان او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﯧﺸﺘﻮ اﻓﻐﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ د اﺳﺘﺎزو او د‬

‫ټﻮﻟﻨﯥ د ﻧﻮرو ﭘﺮګﻨﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 13‬ﻛټګﻮرﻳﻮ ﻛﯥ ﺗﻨﻈﻴﻢ او دﻋﻮت ﺷﻮي وو‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮده ﻧﺎاﻣﻨﻴﻮ څﺨﻪ د‬

‫وﺗﻠﻮ د ﻻرو د ﻟټﻮن او ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ ﭘﺎﻳﺪارې ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ د ﻣﺸﻮرې ﻟﭙﺎره د ﭘﺮوﻓﻴﺴﻮر‬ ‫ﺑﺮﻫﺎن اﻟﺪﻳﻦ رﺑﺎﻧﻲ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﺟﻮړه ﺷﻮه‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﻏړو د درﻳﻮ ورځﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ د ﻃﺮﺣﻪ ﺷﻮې اﺟﻨﺪا ﻣﻄﺎﺑﻖ د ﻛﺎري ﻛﻤﻴټﻮ ﭘﻪ‬

‫ګڼ ﺷﻤﯧﺮ ﻏﻮﻧډو او ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﻫﺮاړﺧﻴﺰې ﺧﺒﺮې اﺗﺮې وﻛړې او ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﻮادو ﻣﻮاﻓﻘﯥ ﺗﻪ‬

‫ورﺳﯧﺪل‪:‬‬

‫ﻣﻮږ د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ د ﺧﭙﻠﻮ دﻳﻨﻲ او ﻣﻠﻲ ﻣﻜﻠﻔﻴﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ درك ﻛﻮﻟﻮ او دې ﺗﻪ‬

‫ﭘﻪ ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﯥ ﺳﺮه ﭼﯥ ﺳﻮﻟﻪ د ژوﻧﺪاﻧﻪ ﻳﻮه اړﺗﻴﺎ او د دې ﻣﻠﺖ د ﻫﺮ ﻓﺮد ﻏﻮښﺘﻨﻪ ده‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ د ﺟﻤﻬﻮر رﻳﯧﺲ ﻟﻪ ﻧﻮښﺖ او ژﻣﻨﯥ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﻠﺖ ﺳﺮه د ﻣﺸﻮرې ﭘﺮ ﺑﻨﺴټ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د‬

‫ﺟګړې او وﻳﻨﯥ ﺗﻮﻳﻮﻟﻮ د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ او ﻟﻪ ﺳﻮﻟﻪ ﻳﯧﺰې ﻻرې ﭘﺎﻳﺪارې ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﻟﭙﺎره ﻳﯥ ﻛړې‬ ‫ده‪ ،‬ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮو‪.‬‬

‫ﻣﻮږ ﺳﻮﻟﯥ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ او د ﻫﯧﻮاد ﻋﺎﻣﻪ ﺳﻮﻛﺎﻟۍ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﻟﭙﺎره‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ﺧﻠﻜﻮ د زﻏﻢ‪،‬‬ ‫ﺻﺒﺮ او ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻮ ﻗﺪرداﻧﻲ ﻛﻮو‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻠﻚ د ﻫﯧﻮاد د ﻣﻠﻲ ﻧﻬﺎدوﻧﻮ او ﺑﻨﺴټﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻴﺎرﻏﺎوﻧﻪ ﻛﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﭘﻪ ﺧﺼﻮص د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻟﻪ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻻﺗﻮ ﻟﻪ ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﻣﻼﺗړ څﺨﻪ ﻗﺪرداﻧﻲ ﻛﻮي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دوﻟﺖ ﭘﻪ ځﺎن ﺗﺮ ﻣﺘﻜﻲ‬

‫ﻛﯧﺪو ﭘﻮرې د ﻫﻐﻮى د ﭘﺮاﺧﻮ‪ ،‬اﻏﻴﺰﻣﻨﻮ او ﺑﻨﺴټﻴﺰو ﻫﻤﻜﺎرﻳﻮ د دوام ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ دي‪.‬‬

‫ﻣﻮږ د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﯧﻮادوﻧﻮ ﻟﻪ زړه ﺳﻮاﻧﺪو ﻫڅﻮ‪ ،‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ‪ ،‬د ﺣﺮﻣﻴﻦ ﺷﺮﻳﻔﻴﻦ د ﺧﺎدم د ﺳﻌﻮدي‬

‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن د ﭘﺎﭼﺎ او د ﺗﺮﻛﯧﯥ د ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻟﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻮ او ﻧﻮښﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ د ﻫﻐﻪ ﻣﻼﺗړ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ‬

‫ﺟﻨګ ځﭙﻠﻲ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﺳﺒﺐ ﻛﯧږي ﻗﺪرداﻧﻲ ﻛﻮو او د ﻫﻐﻮى د ډﯦﺮو ﻫﻤﻜﺎرﻳﻮ د دوام‪ ،‬ﺗﺴﺮﻳﻊ او‬ ‫ﭘﺮاﺧﻮاﻟﻲ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﻳﻮو‪.‬‬

‫‪103‬‬

‫ﻣﻮږ د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ د ﻻﻧﺪې ﻣﻮاردو ﭘﻪ اړه ﭘﺮﯦﻜړه ﻛﻮو او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮري دوﻟﺖ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﺮه ﻟﻪ ښﻜﯧﻠﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﻛﻮو‪ ،‬څﻮ ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ‬

‫ﭼټﻚ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ او د ﻟﻤﺲ وړ اﻗﺪام وﻛړي‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺪارې ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﻟﭙﺎره ﻣﻔﺎﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮه او ﻣﻮاﻓﻘﻪ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻮږ د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ښﻜﯧﻠﻮ اړﺧﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ‬

‫ﻛﻮو‪ ،‬څﻮ د اﺳﻼم د ﻣﻘﺪس دﻳﻦ د ارﺷﺎداﺗﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﻠﻜﻮ ﻏږ او ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﻪ د ﺟګړې‪ ،‬ورور‬ ‫وژﻧﯥ د ﺑﻨﺪوﻟﻮ او داﻳﻤﻲ ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﻟﭙﺎره ﻟﺒﻴﻚ وواﻳﻲ او د ﻣﻔﺎﻫﻤﯥ او ﻣﺬاﻛﺮې ﻻره ﺧﭙﻠﻪ ﻛړي‪ .‬دا‬

‫د ټﻮﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د ﺳﻮﻟﯥ او ﭘﺨﻼﻳﻨﯥ ﻧﻮښﺖ دى او ﭘﻪ ﻫﯧڅ ﺗﻮګﻪ ﺑﻬﺮﻧﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ‬

‫ﺗﺮﻫګﺮې ﺷﺒﻜﯥ ﻧﻪ راﻧﻐﺎړي‪.‬‬

‫‪ .2‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ د ﭘﻴﻞ ﻟﭙﺎره د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ د ﭘﺮﯦﻜړو ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻟﺮﻟﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ‬

‫ﻫﺮ اړﺧﻴﺰ ﭘﺮوګﺮام ﺟﻮړ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻟﭙﺎره دواﻣﺪاره ﺑﺮﻧﺎﻣﯥ د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ او داﻳﻤﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ‬

‫اﻋﻼن ﻛړي‪.‬‬

‫‪ .3‬د ﺳﻮﻟﯥ ﻫڅﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﻧﻈﺎم ﻻﺳﺘﻪ راوړﻧﯥ او د ﻫﻐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ارزښﺘﻮﻧﻪ ﺗﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې راﻧﻪ وﻟﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﺗﺎزه ﻛړﻛﯧﭻ د راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﯧﺪو ﺳﺒﺐ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ . 4‬ﭘﺎﻳﻪ دارې ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪو ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ د ټﻮﻟﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﻫﺮاړﺧﻴﺰې او ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ژﻣﻨﯥ ﻳﻮ ﺿﺮوري ﻛﺎر دى‪.‬‬

‫ﻣﻮږ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﺟﺪي ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮو‪ ،‬څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﻠﻜﻮ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ د ګډون‬

‫ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﺗﻪ درﻧﺎوى وﺷﻲ او د دې ﺟﺮګﯥ ﭘﺮﯦﻜړې ﭘﻪ ﺟﺪي ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﯥ ﭘﻠﯥ ﺷﻲ‪ .‬ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ دې ﺑﻪ‬ ‫د ﺟﺮګﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ارزښﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ زﻳﺎن ورﺳﻴږي‬

‫‪ .5‬ﻣﻮږ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ښﻜﯧﻠﻮ ﺧﻮاوو څﺨﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻛﻮو څﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻣﺨﻜﯥ ﺷﺮﻃﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ د ﻣﺬاﻛﺮې او ﻣﻔﺎﻫﻤﯥ د‬

‫ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺎﺷﻮﻧﻰ ﻛﻮي‪ ،‬ډډه وﻛړي او د ﺗﻔﺎﻫﻢ د ﭘﻴﻞ ﻟﭙﺎره ﺟﻮړوﻧﻜﻲ او اﻧﻌﻄﺎف ﻣﻨﻮﻧﻜﻲ ﭼﻠﻨﺪوﻧﻪ‬ ‫ﺗﺮﻻس ﻻﻧﺪې وﻧﻴﺴﻲ او ﺧﭙﻞ ښﻪ ﻧﻴﺖ څﺮګﻨﺪ ﻛړي‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯧﺰو‪ ،‬ژﺑﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ د ﻟﻤﻦ وﻫﻠﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى‪ ،‬ﭼﯥ د‬

‫ﻣﻠﻲ وﺣﺪت د زﻳﺎﻧﻤﻨﻮﻟﻮ ﺳﺒﺐ ﻛﯧږي‪ ،‬د ښﻜﯧﻠﻮ ﺧﻮاوو ﭘﻪ ﻛﺎري ﻟﻮﻣړﻳﺘﻮﺑﻮﻧﻮ ﻛﯥ وﻧﻴﻮل ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ .7‬د اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻨﺴټ د ﭘﻴﺎوړي ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﭘﺎﻧګﯥ اﭼﻮﻧﯥ د زﻣﻴﻨﻮ ﺑﺮاﺑﺮول‪ ،‬د ﺑﻮﺧﺘﻴﺎ د ﭘﻴﺪا ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻣﻘﺼﺪ د ﺑﺸﺮي ﻣﻨﺎﺑﻌﻮ او د ﻫﯧﻮاد د ﺑﻨﺴټﻮﻧﻮ ﭘﺮﻣﺨﺘﻴﺎ او وده‪ ،‬د ﺑﯥ وزﻟۍ ﻛﻤﻮل او د اﺳﻼﻣﻲ او ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺗﻮ د ﻇﺮﻓﻴﺘﻮﻧﻮ ﻟﻮړول دې د دوﻟﺖ د ﺑﺮﻧﺎﻣﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ځﺎى ﻛړاى ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻟﻪ ﻧﺎراﺿﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﺬاﻛﺮې د ﭼﻮﻛﺎټ ﺟﻮړول‬

‫‪ .8‬ﻣﻮږ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ دوﻟﺖ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﯧﺸﺘﻮ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮو ﭼﯥ‪:‬‬ ‫‪-‬‬

‫د ښﻪ ﻧﻴﺖ ﭘﻪ ﻋﻨﻮان دې دوﻟﺖ د ﻫﻐﻪ ﺷﻤﯧﺮ اﻓﺮادو د آزادوﻟﻮ ﭘﻪ اړه ﭼﯥ د ﻏﻠﻄﻮ رﭘﻮټﻮﻧﻮ او ﻳﺎ‬

‫‪-‬‬

‫دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻛﯥ ﻟﻪ ﺗﻮر ﻟﺴﺖ څﺨﻪ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﯦﺴﺘﻠﻮ‬

‫ﻧﺎﺛﺎﺑﺘﻮﺗﻮروڼﻮ ﭘﺮ ﺑﻨﺴټ ﭘﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ ﺟﯧﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﺮاﺗﻪ دي ﺳﻤﻼﺳﻲ او ﺟﺪي اﻗﺪام وﻛړي‪.‬‬ ‫ﻛﯥ ﭼټﻚ اﻗﺪام وﻛړي‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫‪-‬‬

‫دوﻟﺖ او ﻧړﻳﻮال ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻫﻐﻮﻛﺴﺎﻧﻮ ﭼﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺮوﺳﯥ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﻛﯧږي د اﻣﻨﻴﺖ او‬ ‫ﺧﻮﻧﺪﻳﺘﻮب د ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﺿﻤﺎﻧﺖ وﻛړي او د ﻫﻐﻮى ﻟﭙﺎره دې‪ ،‬ﺧﻮﻧﺪي ژوﻧﺪاﻧﻪ ﺗﻪ د ﺑﯧﺮﺗﻪ راﺳﺘﻨﯧﺪو‬

‫زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړي‪.‬‬

‫‪-‬‬

‫ﻟﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ او اﻓﻐﺎﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﺟﺪاْ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯧږي‪ ،‬څﻮﻟﻪ ﺑﯥ ﻣﻮرده ﻧﻴﻮﻧﻮ او د ﻛﻮروﻧﻮ ﭘﺨﭙﻞ‬

‫ﺳﺮو ﺗﺎﻻﺷﻴﻮ او د اﺳﺘﻮګﻨﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻟﻪ ﺑﻤﺒﺎرۍ څﺨﻪ ﭼﯥ د ﻣﻠﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﺳﺒﺐ ﻛﯧږي‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ﻛﻠﻜﻪ ډډه وﻛړي‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﭘﻮځﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ د رﻫﺒﺮي ﻛﻮﻟﻮ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﯧﺸﺘﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ د‬

‫‪-‬‬

‫وﺳﻠﻪ وال ﻧﺎراﺿﻴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎوﺗﺮﻳﺨﻮاﻟﻰ او ﻫﻐﻪ ټﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭼﯥ د ګﺮاﻧﻮ ﻫﯧﻮادواﻟﻮ د وژﻟﻮ او د‬

‫ﻫﻤﻐږۍ ﻟﭙﺎره ﺟﺪي اﻗﺪاﻣﺎت وﻛړي‪.‬‬

‫ﺑﻨﺴټﻮﻧﻮ د ﺗﺨﺮﻳﺒﻮﻟﻮ ﺳﺒﺐ ﻛﯧږي‪ ،‬ﭘﺮﯦږدي اوﺧﭙﻠﯥ اړﻳﻜﯥ دې ﻟﻪ اﻟﻘﺎﻋﺪه او ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯧﺰو ﺗﺮﻫګﺮو‬ ‫ﺷﺒﻜﻮ ﺳﺮه ﭘﺮې ﻛړي‪.‬‬

‫‪-‬‬

‫ﻟﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯧږي څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰوﻟﻮ‪ ،‬روزﻟﻮ او‬ ‫ﭘﻴﺎوړي ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﺟﺪي ﻫﻤﻜﺎري او اﻗﺪاﻣﺎت وﻛړي څﻮ دا ځﻮاﻛﻮﻧﻪ وﻛﻮﻻى ﺷﻲ د ﻫﯧﻮاد او ﺧﻠﻜﻮ‬

‫د اﻣﻨﻴﺖ د ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ‪.‬‬

‫‪-‬‬

‫ﻣﻮږ ﻟﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ د اوږدﻣﻬﺎﻟﻮ ژﻣﻨﻮ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﻳﻮو څﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻴﺎ د ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯧﺰو‬ ‫ﺳﻴﺎﻟﻴﻮ د ﻛړﻛﯧﭽﻮﻧﻮ ﭘﻪ ډګﺮ ﺑﺪل ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى وﺷﻲ او د ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯧﺰو‬

‫ﻫﻤﻜﺎرﻳﻮ د ﭘﻴﺎوړي ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪه ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪-‬‬

‫ﻣﻮږ ﻟﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮو څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮري دوﻟﺖ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ‬

‫‪-‬‬

‫دوﻟﺖ دې د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎرۍ د ښﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ دارۍ د ﺟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬ﻛﺎر د ﻛﺎر اﻫﻞ ﺗﻪ د ﺳﭙﺎرﻟﻮ ﻟﭙﺎره‬

‫ﻻﻧﺪې د ﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺮوﺳﯥ څﺨﻪ ﻫﺮاړﺧﻴﺰ ﻣﻼﺗړ وﻛړي‪.‬‬

‫او ﻟﻪ اداري او اﺧﻼﻗﻲ ﻓﺴﺎد ﺳﺮه د ﻣﺒﺎرزې او د ﻣﺮﻛﺰ او وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﭽﯥ د ځﻤﻜﯥ د ﻏﺎﺻﺒﻴﻨﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺿﺪ اﻗﺪام وﻛړي‪ .‬دا اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﺮ دوﻟﺖ د ﺧﻠﻜﻮ د ﺑﺎور ﭘﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ او ﻟﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮه د ﻣﻠﺖ ﭘﻪ‬

‫ﻧږدې ﻛﻮﻟﻮ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻪ ﺑﺮي ﻛﯥ ﻛﻠﻴﺪي رول ﻟﻮﺑﻮي‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻠﻚ د ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺳﻮﻟﯥ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﯥ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ د ښځﻮ او ﻣﺎﺷﻮﻣﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺷﻤﻮل د ﻫﯧﻮاد د ټﻮﻟﻮ اﺗﺒﺎﻋﻮ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻧﻴﻮل ﺷﻮي وي او د ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﻋﺪاﻟﺖ د ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻣﻘﺼﺪ ﺟﺮګﻪ ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي څﻮ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﭘﺮ ټﻮﻟﻮ اﺗﺒﺎﻋﻮ ﻳﻮ ﺷﺎن ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﻣﻮږ د دې ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻟﻪ ﻋﻠﻤﺎى ﻛﺮاﻣﻮ‪ ،‬د ﭼﺎﭘﻲ‪ ،‬ﺻﻮﺗﻲ او ﺗﺼﻮﻳﺮي رﺳﻨﻴﻮ ﻟﻪ ﻣﺴﻮوﻟﻴﻨﻮ‬

‫او ﻛﺎرﻛﻮوﻧﻜﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮو څﻮ د ﺳﻮﻟﯥ د ﺗﺒﻠﻴﻎ او ﺗﺎوﺗﺮﻳﺨﻮاﻟﻲ د ﭘﺮﯦښﻮدو ﻟﭙﺎره د ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻟﻪ‬

‫ﻣﻨﺒﺮوﻧﻮ او ډﻟﻪ ﻳﯧﺰو رﺳﻨﻴﻮ څﺨﻪ رﺳﺎﻟﺘﻤﻨﺪه او ﻣﺴﻮوﻻﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده وﻛړي‪.‬‬

‫‪ .10‬ﻣﻮږ د دې ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ټﻮﻟﻮ دﻳﻨﺪارو ﺧﻠﻜﻮ څﺨﻪ ﻏﻮاړو څﻮ ﻟﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى د‬ ‫ﻫﯧﻮاد د اوﺳﻨﻴﻮ ﻧﺎاراﻣﻴﻮ د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ ﻻﺳﻮﻧﻪ ورﻛړي او د دې ﭘﺮوﺳﯥ د ﺑﺮي ﻟﭙﺎره‬

‫ﻫڅﻪ وﻛړي‪ .‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎرۍ ټﻮل ﻻزم ﺗﺪﺑﻴﺮوﻧﻪ د اﻣﻨﻴﺖ د ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره ﺗﺮ ﻻس ﻻﻧﺪې‬

‫وﻧﻴﺴﻲ څﻮ د ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﻪ او ﺗﺮﻫګﺮﻳﺰو اﻋﻤﺎﻟﻮ ﻣﺨﻪ وﻧﻴﻮل ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪105‬‬

‫ﻟﻪ ﻧﺎراﺿﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﺬاﻛﺮې ﻟﭙﺎره د ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﺟﻮړول‪:‬‬

‫‪ .11‬ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ د ﭘﺮ ﻣﺦ وړﻟﻮ او د ﺟﺮګﯥ د ﻣﺸﻮرو د ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره دې د‬

‫وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ او وﻟﺴﻮاﻟﻴﻮ د ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﻴﻮ ﭘﻪ ﻟﺮﻟﻮ ﺳﺮه‪ ،‬واﻛﻤﻦ ﻛﻤﯧﺴﻴﻮن ﻳﺎ د ﺳﻮﻟﯥ ﻋﺎﻟﻲ ﺷﻮرا ﺟﻮړه ﺷﻲ‪،‬‬

‫ﭼﯥ د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺗﺮﻛﯧﺐ ﻛﯥ دې د ﺧﻮﻳﻨﺪو او وروڼﻮ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﻣﺼﻠﺢ‪ ،‬زړه ﺳﻮاﻧﺪي ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎى‬

‫ﻛﺮام‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮان‪ ،‬د ﻣﻠﻲ ﺷﻮرا ﻟﻪ دواړو ﻣﺠﻠﺴﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﻮـ ﻳﻮ ﺗﻦ اﺳﺘﺎزى او ﻫﻐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﭼﯥ ﻟﻪ‬

‫ﺗﺎوﺗﺮﻳﺨﻮاﻟﻲ څﺨﻪ ﻳﯥ ﻻس اﺧﻴﺴﺘﻰ وي‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻲ‪ .‬دا ﺷﻮرا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د رﺳﯧﺪګۍ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻮﻟﻮ‬ ‫او ﻋﺎدي ژوﻧﺪ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮى ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺳﺘﻨﻴﺪو ﻟﭙﺎره د رﺳﯧﺪﻧﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ ځﺎﻧګړې ﻛﻤﻴټﻪ ﺟﻮړه ﻛړي‪.‬‬

‫‪ . 12‬ﻣﻮږ د دې ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ګډون ﻛﻮوﻧﻜﻲ ژﻣﻨﻪ ﻛﻮو څﻮ د دې ﺟﺮګﯥ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﻴﻐﺎم‬

‫ورﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ او ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺳﺘﻨﯧﺪو ﭘﺮ ﻣﻬﺎل د دې ﺟﺮګﯥ ﭘﻴﻐﺎم ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ‬

‫ورﺳﻮو او ﭘﻪ دې ﻻر ﻛﯥ ﺑﻪ د ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯧﺰو ادارو‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎوو‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ‪ ،‬ځﻮاﻧﺎﻧﻮ او ښځﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎرۍ‬ ‫ﻫﺮ اړﺧﻴﺰې ﻫڅﯥ وﻛړو څﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻠﻲ او دﻳﻨﻲ وﻧډه د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﺗﺎﻣﻴﻨﻮﻟﻮ ﻛﯥ ادا ﻛړو‪.‬‬

‫‪. 13‬د ﺳﻮﻟﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﻟﻪ ﭘﺮﯦﻜړه ﻟﻴﻚ څﺨﻪ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ د ﻣﻼﺗړ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﭙﺎره‪،‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮري دوﻟﺖ ﻣﻜﻠﻔﻴﺖ ﻟﺮي څﻮ ﻫﻐﻪ د ﻛﺎﺑﻞ د ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻪ اﺟﻨﺪا ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ‬ ‫ﻛړي‪.‬‬

‫‪ .14‬دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ د ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﻟﻪ ﻻرې ﭼﯥ ﺟﻮړﯦږي‪ ،‬د ﺳﻮﻟﯥ د ﺑﺮﻧﺎﻣﯥ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘﻪ اړه ﺧﻠﻚ ﭘﻪ‬

‫دواﻣﺪاره او روښﺎﻧﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﺒﺮ ﻛړي‪.‬‬

‫‪ .15‬د ﺟﺮګﯥ د ‪ 28‬ګﻮﻧﻮ ﻛﻤﻴټﻮ ﺳﭙﺎرښﺘﻨﯥ د ﺳﺮاﺳﺮي ﺳﻮﻟﯥ د ﻋﻤﻞ د ﺑﺮﻧﺎﻣﯥ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ د‬

‫ﺟﻮړوﻟﻮ او ﺗﻌﻘﻴﺒﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻟﻪ دې ﭘﺮﯦﻜړه ﻟﻴﻚ ﺳﺮه ﻣﻞ دي‪.‬‬

‫‪ .16‬ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﻣﻠﻲ ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻠﺖ ﭘﻪ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب‪ ،‬ﭘﻪ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ‬

‫اوﺑﻮ ﻛﯥ د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ د ﺑﯧﻮزﻟﻮ او ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﻮﻳﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﭙﺎره د ﻏﺰې ﭘﻪ ﺗړاﻧګﻪ ﻛﯥ د ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ‬

‫ﻣﺮﺳﺘﻮ ﭘﺮﻛﺎروان د اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ د ﭘﻮځﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮﻳﺪ ﭼﯥ د ﻟﺴګﻮﻧﻮ ﺗﻨﻮ د وژﻟﻮ او ټﭙﻲ ﻛﯧﺪو‬

‫ﺳﺒﺐ ﺷﻮ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻏﻨﺪي‪ ،‬د ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ او ټﭙﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻤﺪردي څﺮګﻨﺪوي او د ﻟﻮى‬

‫ﺧﺪاى ﻟﻪ در ﺑﺎر څﺨﻪ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﺻﺒﺮ او اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻏﻮاړي‪.‬‬

‫ﻟﻪ ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯧږي څﻮ د ﻏﺰې د ﺗړاﻧګﯥ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮې‬ ‫ﺗﻪ د ﭘﺎى ټﻜﯥ ﻛﯧږدي‪(37).‬‬

‫اﻣﺎد ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ ﭘﺮﻳﻜړې ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺗﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻋﻠﻤﺎوو ﺷﻮرا‬

‫دﻏﻮﻧډې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ و ﻟﻴﻜﻞ ﭼﯥ ‪ »:‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺳﻨﻪ )‪ (2001‬م ﻛﯥ د اﺳﺎﻣﻪ ﭘﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﭘﺮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺠﺎوز وﻛړ‪ .‬زاړه او واړه ﻗﺘﻠﻮي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ټﻮل ذﺧﺎﻳﺮ ﻳﯥ ﭼﻮرﻛړل‪ .‬د روﺳﺎﻧﻮ ﺟﻨﺎﻳﺎت د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﻨﺎﻳﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻫﯧﺮ ﺷﻮل‪ .‬ﻳﻮازې د ﻣﻠﻜﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻗﺒﻀﻪ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻗﺘﻞ او د‬

‫ﻣﻌﺎدﻧﻮ او ذﺧﺎﻳﺮو ﭘﻪ ﭼﻮر ﻏﺎړه ﻧﻪ ﺑﺎﺳﻲ‪ .‬د ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ ﭘﻪ ﻋﻮض ﻛﯥ ﻳﯥ ﻳﻮ ﻛﺘﺎب ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ د اﻟﻔﺮﻗﺎن ﭘﻪ ﻧﻴټ‬ ‫ﻛﯥ ﻧﺸﺮ ﻛړى دى او ﭘﻪ ﻛﻮﻳټ او ﻣﺼﺮ وﻏﻴﺮه ﻛﯥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛړى دى‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻲ ﺻﻠﻰ اﷲ‬

‫ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ د اﷲ ﺟﻞ ﺟﻼﻟﻪ ﭘﻪ ﺷﺎن ﻛﯥ ﻫﻐﺴﯥ اﻟﻔﺎظ وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ اﺑﻠﻴﺲ ﭘﺮې ﺷﺮﻣﻴږي او د ادﻳﺎﻧﻮ ﺗﻮﻫﻴﻦ د‬

‫ﻣﻠﮕﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨﺸﻮر څﺨﻪ ﻫﻢ ﺧﻼف دى‪ .‬د ﻧړۍ ﭘﻪ ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﻮازې ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ د ادﻳﺎﻧﻮ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺎوه‪،‬‬

‫‪106‬‬

‫اوس اﻣﺮﻳﻜﺎ دا ﻛﺎر ﺷﺮوع ﻛړى دى او دا ﻗﻮي دﻟﻴﻞ دى ﭼﯥ ﻏﺮﺑﯧﺎﻧﻮ د ﻳﻬﻮدﻳﺖ او ﻧﺼﺮاﻧﻴﺖ دﻳﻨﻮﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﺟﻮاب ورﻛړى‪ ،‬د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﻋﻘﻴﺪه ﻳﯥ اﺧﺘﻴﺎر ﻛړې ده‪ .‬اﻟﻐﺮض‪ :‬اﻋﻼن ﺷﻮى دى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻮﻳﻪ‬

‫ﺟﺮﮔﻪ ﺟﻮړﻳږي‪ .‬زﻣﻮږ ﭘﻮښﺘﻨﻪ دا ده ﭼﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﺸﺮۍ د ټﻮﻟﯥ دﻧﻴﺎ د ﻛﻔﺮه وو ﻗﺒﻀﻪ ده‪،‬‬ ‫ﻫﻐﻪ څﻪ ﻳﯥ وﻛړل ﭼﯥ د ﺑﺸﺮ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻣﺜﺎل ډﯦﺮ ﻛﻢ ﭘﻴﺪاﻛﯧږي‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻟﻴﻮه‪،‬‬

‫ﭼﻐﺎل او ﻣﻴږې وﻏﻴﺮه ﺧﭙﻞ ﻣﺴﻜﻦ ﺗﻪ ﺑﻞ څﻮك ﻧﻪ ﭘﺮﻳږدي او ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻳﯥ ﻛﻮي‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭼﯥ د څﻮارﻟﺲ ﺳﻮه‬ ‫ﻛﺎﻟﻪ راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻪ اﺳﻼم او ﺣﺮﻳﺖ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬د دوى ﭘﻪ ﺑﺮﻛﺖ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ د اﻧﮕﺮﻳﺰي او روﺳﻲ ﻟﻌﻨﺖ څﺨﻪ‬ ‫ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻮه‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻗﻮم ﺑﻪ څﻪ رﻧﮕﻪ د اﺳﻼﻓﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺪﻧﺎﻣﻪ ﻛﻮي؟ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺮﻋﻮن اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻏﻼﻣۍ ﺑﻪ‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﻮي؟ ﺧﻼﺻﻪ د ﻛﻼم دا ده؛ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻗﻴﺎدت ﻻﻧﺪې‪ ،‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻟﻮﻳﯥ ﺟﺮﮔﯥ ﺗﻪ ورﺗﻠﻞ داﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﺗﺠﺎوز ﺗﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ورﻛﻮل او د دوى ﭘﻪ ﺗﺠﺎوز او ﻗﺎﻧﻮن راﺿﻲ ﻛﯧﺪل دي ﭼﯥ ﻫﺮ څﻮك ﻛړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻜﻢ ﻛﯥ دى‪ .‬ﻓﻠﻬﺬا دا ﺟﺮﮔﻪ ﻧﻪ ﺷﺮﻋﻲ ﺟﺮﮔﻪ ده‪ ،‬ﻧﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻛﻮل ﺷﺮﻋﺎً ﺣﺮام‬

‫دى‪ .‬داﺳﻼم د ﻣﻘﺪس ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻪ ﻣﻘﺘﻀﻰ او د اﺳﻼﻓﻮ د ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻼ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺎﻳﺪ د ﺣﺎﺿﺮ‬

‫ﻋﺼﺮ ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ودرﻳږي‪ .‬د اﷲ ﺟﻞ ﺟﻼﻟﻪ ﭘﻪ ﻧﺼﺮت ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﺟﻬﺎن د دې ﺟﺒﺎر ﻟﻪ‬ ‫ﻇﻠﻢ څﺨﻪ ﺧﻼص ﺷﻲ‪(38) «.‬‬

‫ﺧﻮ د ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﺟﺮګﯥ د ﭘﺮﻳﻜړو او د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ د وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻮاو ﻫﻢ د ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬ ‫ﻣﻨﻴځګړﻳﺘﻮب د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د ﭘﻴﻼﻣﯥ ﭘﻪ اړه ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮه ﭘﺮﻳﻜړه ﻟﻴﻚ ﻛﯥ‬ ‫داﺳﯥ ووﻳﻞ ‪:‬‬

‫»ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﻞ د ﺟﮕړې ﭘﻪ ﻋﺎﺟﻞ او داﺋﻤﻲ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﯧﺪو او د ﻣﻠﺖ دﺧﻮښﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺟﻮړﻳﺪو‬

‫ټﻴﻨﮕﺎر ﻛړى او ﻟﻪ ﺑﯧﻦ اﻻﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺬاﻛﺮﺗﻮ ﺳﺮه ﺋﯥ ﺧﭙﻞ ﺗﻮاﻓﻖ اﻋﻼن ﻛړى‪ ،‬ﺗﻞ ﺋﯥ ﭘﻪ واﺿﺢ اﻟﻔﺎﻇﻮ او ﻣﻜﺮره‬ ‫ﺗﻮﮔﻪ وﻳﻠﻰ ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧۍ ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ اوﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دﺟﮕړو د اداﻣﯥ ﺑﺎﻋﺚ دي‪ ،‬ﻛﻪ دا ﻻﺳﻮﻫﻨﯥ ﺑﻨﺪې ﺷﻲ او‬

‫اﺷﻐﺎﻟﮕﺮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ ووځﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﺟﮕړې اﺻﻠﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴږي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺳﺮه اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫د ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ټﺎﻛﻠﻮ او د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﻧﻈﺎم ﺟﻮړوﻟﻮ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﻪ ﻻس ورځﻲ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻟﭙﺎره ﻻر‬

‫اوارﻳږي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﯥ د ﻣﻄﺮح اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﻮر ﻳﻮ ﺗﺮﻣﻨځ دﺧﺒﺮو اوﺗﻔﺎﻫﻢ ﻟﻪ ﻻرې د ﺟﮕړې ﭘﺎى‬

‫ﺗﻪ رﺳﻮل ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻏﻮره‪ ،‬آﺳﺎﻧﻪ او ﻋﻤﻠﻲ ﻻر ده ‪ .‬دﻏﻪ ﺣﻘﺎﻳﻘﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺎم ﺳﺮه ﻣﻮږ د ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬ ‫وﺳﺎﻃﺖ ﻟﻪ ﺑﯧﻦ اﻻﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮﺳﺮه ﭘﻪ دې ﺷﺮط ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﻮ ﭼﯥ دا ﻧﺎﺳﺘﻪ د ﺑﻦ د ﻧﺎﺳﺘﻲ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻪ‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ ﺟﻮړ ﺷﻲ او ﻧﻪ وزارﺗﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻮرې د ﺗړﻟﻮ ډﻟﻮﺗﺮ ﻣﻨځ ووﻳﺸﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ او زﻣﻮږ ﻛﯧﻨﻪ ﻛښ ﮔﺎوﻧډﻳﺎن ﭘﺮې اﻏﻴﺰ وﻧﻠﺮي‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺗﻴﺮي ﺗﻪ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ورﻧﻪ ﻛړي او زﻣﻮږ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد اﺷﻐﺎل ﻣﺸﺮوع وﻧﻪ ﮔڼﻲ او د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د اﺟﻨﺪا اﺻﻠﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دا وي ‪:‬‬ ‫‪ -‬دټﻮﻟﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﺗﻞ‪.‬‬

‫‪ -‬د ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى‪.‬‬

‫‪ -‬ﻳﻮه ﻣﻮﻗﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ دﻗﺪرت اﻧﺘﻘﺎل‪.‬‬

‫‪ -‬ﭘﻪ آزاد او ﺧﭙﻠﻮاك اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ آزاد او ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪.‬‬

‫‪ -‬د ټﻮﻟﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﺪﻳﺎﻧﻮ ﺑﻼﻗﻴﺪ و ﺷﺮط آزادول‪ -.‬داﺋﻤﻲ اورﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪107‬‬

‫‪ -‬ټﻮل ﻫﻐﻪ ﺗﺼﺮﻓﺎت ﻟﻐﻮ اوﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼﻧﻮل ﭼﯥ داﺷﻐﺎل ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﻧﻴﻮاﻛﮕﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او د دوى ﻻس‬

‫ﭘﻮڅﻮ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړي ‪.‬‬

‫‪ -‬اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺮﻳﻌﺖ د ټﻮﻟﻮ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻳﻮازﻳﻨۍ ﻣﺮﺟﻊ ﮔڼﻞ اوټﻮل ﻫﻐﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻮاﻳﺢ اوﻣﻘﺮرات ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼﻧﻮل‬

‫ﭼﯥ ﻟﻪ اﺳﻼم ﺳﺮه اړخ ﻧﻪ ﻟﮕﻮي‪.‬‬

‫‪ -‬ﻫﻐﻪ ﻣﻌﺎﻫﺪې ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟﮕﺮاﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛړې اوزﻣﻮږ ﻟﻪ آزادۍ او ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺳﺮه ﻣﻐﺎﻳﺮت ﻟﺮي‪،‬‬

‫ﺑﯥ اﻋﺘﺒﺎره ﮔڼﻞ‪ ،‬دﭘﺮدﻳﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ اډې‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻮﻧﻪ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻧﻴﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﻏﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺤﻜﻤﻮ ﻛﯥ ددوى‬

‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻣﺤﺒﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ د دوى اﻧﺘﻘﺎل او د ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ او ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻘﺮراﺗﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ددوى ﻣﺠﺎزات‬ ‫د ﺗﻞ ﻟﭙﺎره ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮل‪(39) «.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ ﭘﻼن ﻟﺮي‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧﻲ‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻏﻮاړي د څﻮ ﻻرو څﺨﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﺗﺴﻠﻂ او ﺳﻮﻟﯥ ﭘﺮوﺳﻪ ﭘﻠﯥ ﻛړي ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ ﻫڅﻪ‬

‫ﻛﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ څﻮ ټﻮټﻮ ووﻳﺸﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ د ﻣﻨځﻼرو ﻳﺎ )‪ (Modern‬وګړو ﺗﺮ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﺎده ﻛړي او د ﺧﭙﻠﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﯥ د ﻳﻮځﺎى ﻛﯧﺪو ﻫڅﯥ او ﻫﺎﻧﺪ وﻛړي او ﺑﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ د اﻓﺮاﻃﻲ‬ ‫ﻳﺎ)‪ (Extremest‬ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ و ځﭙﻲ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺑﺮ ځﻮاك ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ‬

‫ﻛﻠﻪ ﻫﻢ ﭼﯥ د ﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﻣﻨځ ﭘﻮړو ﻳﺎ ﻣﻮډرن ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ اﺧﻠﻲ ‪ .‬د‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه ﻳﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺧﭙﻠﻪ ﻛړى‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻫﻤﺪا ډول وګړو او د‬ ‫ﻫﻐﻮى د دﻓﺘﺮوﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ ﻟﻪ ﻻرې ډﻳﺮې زﻳﺎﺗﯥ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺴﭙﻨﯥ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮ څﻨګ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو د ټﻠﻮاﻟﯥ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪوﻧﻮ‬

‫د ﺟﻮړﻳﺪو ﭘﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ډﻳﺮ اوږود ﻛﺎر ﻛړى‪ ،‬ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وګړي ﻳﯥ دې ﺗﻪ ﻫڅﻮﻟﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻪ‬

‫ﺟﻮړ ﻛړي او ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳﯥ د ﻋﺪﻟﻴﯥ ﭘﻪ وزارت ﻛﯥ ﺛﺒﺖ ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻳﻮې اوﻧﻴﺰې ﭼﻠﻮﻧﻜﻲ ووﻳﻞ ﭼﯥ‬

‫څﻮ ځﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ور ﻏﻮښﺘﻰ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻣﺎدي ﻣﺮﺳﺘﻮ ځﺎﻧﺘﻪ ﻳﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪ ﺟﻮړ ﻛړي ‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ‬

‫واﻳﻲ ﭼﯥ زﻣﺎ د ﻋﻤﺮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ دا وه ﭼﯥ زه دداﺳﯥ ﻳﻮه ﻛﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره ځﺎن ﭼﻤﺘﻮ ﻧﻪ ﻛړم ﭼﯥ ﭘﻪ وس ﻣﯥ‬ ‫ﭘﻮره ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻌﺬرت ﻣﯥ ﺗﺮې ﻏﻮښﺘﯥ دى ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ اورګﺎﻧﻮﻧﻮ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﭘﻴﮋﻧﻲ‬

‫ﭼﯥ څﻪ ډول د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺑﻮدﻳﺠﯥ څﺨﻪ د ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻨﺴټ د ټﻴﻨګښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎر ﻛﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﻮرو اﺷﻐﺎﻟګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻫﻤﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﻮ د‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬رادﻳﻮﻳﻲ او ﭼﺎﭘﻲ ﺧﭙﺮﻧﻴﺰ وﺳﺎﻳﻞ ﭘﻪ ﻛﺎر اﭼﻮﻟﻲ او د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ دې ﻻره ﻛﯥ ﻛﺎر اﺧﻠﻲ‪ .‬د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺗﻴﺮو ټﺎﻛﻨﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ او د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺷﻐﺎل ﭘﻪ دوران ﻛﯥ د دوﻳﻢ ځﻠﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺑﻮدﻳﺠﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ګټﯥ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ګډون ﻛﻮي‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﭘﻪ اړه‬

‫ﻫﻢ دا ډاګﻴﺰه ﺷﻮې وه ﭼﯥ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن ښځﻴﻨﻪ او ﻧﺎرﻳﻨﻪ ﻏړي د ﻫﻤﺪې ﻏﻴﺮ دوﻟﺘﻲ ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﻮ ﻟﺨﻮا اﺟﺎره‬

‫ﻛړل ﺷﻮي او د ﻫﻤﺪې ﻣﺆﺳﺴﻮ د )‪ (Donor‬ﻳﺎ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ګټﻪ ﺗﺮې ﻛﺎر اﺧﻠﻲ ‪ .‬ﻫﻤﺪار‬ ‫راز ډاګﻴﺰه ﺷﻮې ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﭘﺎرﻟﻤﺎن)‪ (90 ٪‬ﺳﻠﻤﻪ ﻏړي د اﻳﺮان ﻣﻌﺎش ﺧﻮاره دي ‪(41) .‬‬

‫د ﻋﻠﻤﺎؤ د ﺷﻮرا ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﻫﻢ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن اﺳﺘﺨﺪام ﻛړي او د ﻫﻤﺪې ﻻرې څﺨﻪ د ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻼﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ څﻪ ﻧﺎڅﻪ ﺗﻨﺨﻮاه ور رﺳﻮي ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ګټﻪ ﺗﺮې ﻛﺎر واﺧﻠﻲ‪ ،‬د ﻋﻠﻤﺎو ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪108‬‬

‫ﻻﻧﺪې درې ورځﻨﻲ او ﻳﺎ اوﻧﻴﺰ ﻛﻨﻔﺮﻧﺴﻮﻧﻪ ﺟﻮړﻳږي او د ﻫﻤﺪې ﻛﻨﻔﺮﻧﺴﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﻠﻤﺎء‬

‫ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻛﻮي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ازادۍ د ﻏﻮرځﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﺮې ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ددې ټﻮﻟﻮ ﻫﻠﻮ ځﻠﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﻮﻣﻪ ﺧﺒﺮه ﭘﻴﻠﻴږي‪ ،‬ﻧﻮ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻧﺎټﻮ د ټﻠﻮاﻟﯥ ﺷﺮاﯦﻂ ﺑﻴﺎ داﺳﯥ ﺗﻜﺮارﻳږي ﭼﯥ » ټﻮﻟﻮ ﻣﻨځﻼرو ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ وﺳﻠﻪ ﭘﻪ‬

‫زﻣﻜﻪ ﻛﯧږدي‪ ،‬اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن وﻣﻨﻲ‪ ،‬د ښځﻮ ﺣﻘﻮق ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻛړي‪ ،‬د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﺑﻠﻨﻪ ورﻛﻮو « ‪ .‬ﺧﻮ دا ټﻮل‬

‫ﺷﺮاﯦﻂ د واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻪ ډﻳﺮ ﻟﺮې دي ‪ .‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ‪ :‬ﻟﻮﻣړى ‪ :‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻳﺎ ﻧﻮرو ازادي ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ‬ ‫ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻣﻨځﻼري ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ټﻮل د ﻳﻮې ﻻرې ﺧﺎوﻧﺪان او د ﻳﻮې ﻏﻮښﺘﻨﯥ د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺧﻠﻚ دي ‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻮى ﭼﯥ ځﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﻨځﻼري واﻳﻲ ﻫﻐﻮى ﻻ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺳﻴﻮرې ﻻﻧﺪې د دوﻟﺖ ﺳﺮه‬

‫ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﻪ وزارﺗﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ ﻳﺎ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن او ﺳﻨﺎ د ﻣﺠﻠﺲ ﻏړي ګﺮځﻴﺪﻟﻲ دي او ﻳﺎ د وﻻﻳﺎﺗﻮﻧﻮ‬

‫او رﻳﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭼﻮﻛﯧﻮ ﻧﺎﺳﺖ دي ‪ .‬ﺧﻮ ډﻳﺮ داﺳﯥ ﺷﻤﻴﺮ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ډﻳﺮ دا ډول وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﺷﻮي‬

‫اﻣﺎ ﻫﻐﻮى دﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ازادۍ د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ دې ټﻮﻟﻮ ﻟﻮړو ﻟﻮړو ﭘﻮړوﻧﻮ اﺧﺴﺘﻮ ﺗﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮي‬

‫ﻧﻪ دي ‪ .‬د ﺟﻴﺪو ﻋﻠﻤﺎؤ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ ﻣﺼﺌﻮﻧﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ددوى ﺳﺮه‬

‫ﺳﺮ ﺧﻮځﻮي ﺧﻮ ﻋﻤﻼً ددوى ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻣﻤﺒﺮوﻧﻪ د ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل دﻏږ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ‬

‫ګﺮځﻮﻟﻲ دي ‪.‬‬

‫څﻠﻮرم ﻓﺼﻞ‬

‫د اﺣﻤﺪﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪:‬‬

‫اﻳﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯧﺪى ﺷﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ وﺧﺖ د ﺧﭙﻞ ﭘﯧﺮ د ﻟﻮﻳﯥ اﺳﻼﻣﻲ اﻣﭙﺮاﺗﻮرۍ ﻣﺮﻛﺰ وو‪ .‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﭘﻪ) ‪1747‬ز ﻛﺎل (ﻛﯥ‬

‫دﻏﻪ اﻣﭙﺮاﺗﻮري راﻣﻨځﺘﻪ ﻛړه‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺳﺎس ﻫﻐﻪ ﺗﻪ د ﻧﻮي ﻳﺎ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻨﺴټ اﻳښﻮدوﻧﻜﻰ‬

‫واﻳﻲ ‪.‬ده د ﻧﻨﻨﻲ ﻫﻨﺪ ﺳﺮﺑﻴﺮه‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻨګﻠﻪ دﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻴﭙﺎل‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ زﻳﺎت اﻳﺮان او دﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ځﻴﻨﯥ‬ ‫ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻻﻧﺪې ﻛړل او ﺧﭙﻞ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻳﯥ ور وﻏځﺎوو‪.‬‬

‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ زړور او ازﻣﻴښﺘﻜﺎره ﻣﺸﺮ وو‪ .‬دى د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭘﺮ ﺳﺎﻳﻜﺎﻟﻮﺟۍ ﭘﻮﻫﻴﺪه‪ .‬ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ دودوﻧﻮ‬

‫او رواﺟﻮﻧﻮ ښﻪ ﺧﺒﺮ وو‪ .‬ده د وﻟﺲ ﻻرښﻮﻧﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺎﻟﻪ او د ﻫﻤﺪې ﻟﭙﺎره دى دټﻮﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫او ﭘﻮځﻲ ﻣﺸﺮ وټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪.‬‬

‫دى داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻮﻣړﻧﻰ ﭘﺎﭼﺎ وو ﭼﯥ ﭘګړۍ ﯦﯥ ﭘﺮ ﺳﺮ ﻛﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻛﻠﻴﻮاﻟﯥ ﺟﺎﻣﯥ او ﻣﻮزې ﯦﯥ ﭘښﻮ ﻛﻮﻟﯥ او ﻟﻪ‬

‫ﻋﺎدي ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه ﭘﺮ ټﻐﺮ ﻛښﯧﻨﺎﺳﺘﻪ‪ .‬ده ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻣﻬﻤﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺸﻮرې ﻛﻮﻟﯥ‪.‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﻟﻪ ﻛړﻛﯧﭻ ډك وﺧﺖ ﻛﯥ واګﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې‪:‬‬

‫اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺷﻮ ﭼﯥ د ﭘښﺘﻨﻮ د ﻣﻠﻲ ﻳﻮواﻟﻲ څﻠﻰ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ دښﻤﻨﺎﻧﻮ‬ ‫د ﺗﯧﺮي او ﻳﺮﻏﻞ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ وﻳﺠﺎړ ﺷﻮى وو‪ .‬ﻫﺮې ﻗﺒﯧﻠﯥ د اړوﻧﺪ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮ ﺗﺮ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې ځﺎﻧګړى ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ‬

‫‪109‬‬

‫ژوﻧﺪ ﻛﺎوه او د ﭘښﺘﻨﻲ ﻗﺒﯧﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻣﻠﻲ او ﻗﻮﻣﻲ ﻳﻮواﻟﻲ رﺳۍ ﺷﻜﯧﺪﻟﯥ وې‪ .‬اﻳﺮان او ﻧﻮرو ګﺎوﻧډﻳﻮ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ دوﻣﺮه ﻻﺳﻮﻫﻨﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﺨﭙﻠﻮ ﻛﯥ ﺳﺮه‬ ‫اﭼﻮﻟﻲ وو‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﺣﺴﺎس وﺧﺖ ﻛﯥ اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﻣﺸﺮۍ ﺗﻪ ورﺳﻴﺪ‪ .‬ده ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې اﺗﺮې‬

‫وﻛړې ‪ .‬ﺟﻮړ ﺟﺎړى ﻳﯥ راﻣﻨځﺘﻪ ﻛړ او د ﭘښﺘﻨﻮ د ﺑﻴﻼﺑﻴﻠﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﻳﯥ ټﻴﻨګ ﻳﻮواﻟﻰ ﺟﻮړ ﻛړ او ﭘﻪ دې‬

‫ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ د ﻧﻨﻨﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻨﺴټ ﻛﯧښﻮد‪ .‬ﻫﻐﻪ وﺧﺖ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﭘﺮګﻨﻮ ﺗﻪ څﺮګﻨﺪه ﻧﻪ وه ﭼﯥ ددوى د ﻫﻴﻮاد ﭘﻮﻟﻪ‬ ‫ﭼﯧﺮﺗﻪ ده او ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻳﯥ څﻮﻣﺮه دى؟ ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘښﺘﻨﻲ ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﭘﻴړﻳﻮ ﭘﻴړﻳﻮ راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ‬

‫ﭘﺮاﺗﻪ وو‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﺗﺮ ﻳﻮ ځﺎﻧګړي ﻣﺸﺮﺗﻮب ﻻﻧﺪې ﻧﻪ وو راټﻮل ﺷﻮي‪ .‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﻫﻐﻮى ﺳﺮه راټﻮل‬ ‫ﻛړل او ﻳﻮ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ورﺗﻪ ﺗﺸﻜﯧﻞ ﻛړ ‪.‬‬

‫د ﻧﻨﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻞ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ وو‪ .‬ﻫﺮ ﻫﻴﻮاد د ﻳﻮ ځﺎﻧګړي ﻗﻮم ﭘﻪ‬

‫ﻧﻮم ﺟﻮړ ﺷﻮى وو‪ .‬ﭘﻪ ﻫﺮ ځﺎﻧګړي ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻗﻮم اوﺳﻴﺪه ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد ﻧﻮم ﻳﯥ ورﺳﺮه ﺗړﻟﻰ وو‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭘﻪ‬ ‫اﻳﺮان ﻛﯥ ﭘﺎرﺳﻲ ژﺑﻲ اوﺳﻴﺪل‪ .‬ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺗﺎﺟﻚ اوﺳﻴﺪل‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻨﺪوان اوﺳﻴﺪل او د‬

‫ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻮم ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ﺟﻮړ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﻪ روﺳﻴﻪ ﻛﯥ روﺳﺎن اوﺳﻴﺪل‪ .‬اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺑﺎﺑﺎ ﻓﻜﺮ وﻛړ ﭼﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ) ﭘښﺘﺎﻧﻪ ( ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮه ﺗړﻟﻰ ﻫﻴﻮاد وﻟﺮي ‪.‬ده ﺑﻴﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره ﭘﻮﻟﯥ ﻏﻮره ﻛړې‪.‬‬ ‫)‪(41‬‬

‫ﻣﻮږ د ﺧﭙﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ دا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛړې ﭼﯥ ﻫﺮ ﻛﻠﻪ د وﺧﺖ زﺑﺮ ځﻮاك ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺘﻌﻤﺎري‬

‫ﻣﻨګﻮﻟﯥ ښﺨﯥ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻮ ډﯦﺮ ژر ﻟﻪ ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮى‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻟﻪ دې ﺧﺎورې ﻧﻪ وﺗﻠﻮ ﺗﻪ اړﺷﻮي او ﺗﺮ ﺷﺎه‬

‫ﻳﯥ دې وﻟﺲ ﺗﻪ ﻟﻮﻳﯥ ﻏﻤﻴﺰې ﭘﺮاﻳښﻲ دي ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺧﭙﻞ ﻟﺮﻏﻮﻧﻲ او ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ اوږدو د وﺧﺖ ﻳﺮﻏﻠګﺮو ﻟﻪ ﻟﻮري دراﻧﻪ ګﺰاروﻧﻪ ﺧﻮړﻟﻲ‪ ،‬ددې‬

‫ﻫﯧﻮاد ﺣﺴﺎس ﺳﺘﺮا ﺗﻴﮋﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻧﻮر ﻫﻢ ﻧړﻳﻮال ﭘﺎم ځﺎﻧﺘﻪ راواړه‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 19‬ﻣﻪ ﭘﯧړۍ‬

‫ﻛﯥ اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د ﻫﻨﺪ ﻧﻴﻤﻪ ﻟﻮﻳﻪ وﭼﻪ اﺷﻐﺎل ﻛړه او ﻣﺦ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ راوځﻐﺎﺳﺘﻞ ‪.‬د ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﯧړۍ ﻟﻪ‬

‫ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﻧﻪ راﭘﺪﯦﺨﻮا ﭼﯥ اوس ﻳﻮوﯦﺸﺘﻤﻪ ﭘﯧړۍ ده اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻟﻮﻳﯥ ﻟﻮﺑﯥ )‪ (great game‬ﭘﻪ ډګﺮ واوښﺖ‬

‫دا ﻟﻮﻳﻪ ﻟﻮﺑﻪ ﻟﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﯥ ﭘﯧړۍ ﭘﻴﻠﻴږي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻲ ﺳﺮﻛﯥ ﻳﯥ ﻋﻤﺪه ﻟﻮﺑﻐﺎړي ﺗﺰاري روﺳﻴﻪ او اﻧګﻠﻴﺲ و‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻣﻨځﻨۍ آﺳﻴﺎ ﻛﯥ د ﺗﺰاري روﺳﻴﯥ او اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻴﺎﻟﻴﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻧﻮر ﻫﻢ ﭘﺴﯥ زور‬ ‫واﺧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﻠﻪ روﺳﻴﯥ ﻏﻮښﺘﻞ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې ﭘﺮ ﻫﻨﺪ ﻟښﻜﺮ ﻛﺸﻲ وﻛړي‪ ،‬اﻧګﻠﻴﺴﺎن ﭼﯥ ﻛﻠﻪ د‬ ‫روﺳﻴﯥ ﭘﻪ دې ﻧﻴﺖ ﺧﺒﺮ ﺷﻮل‪ ،‬ﻧﻮ ژر ﺗﺮ ژره ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻻرې ﭘﺮ ﻫﻨﺪ د روﺳﻴﯥ د ﻣﺨﻨﻴﻮې ﻟﭙﺎره ﻫﻠﯥ‬

‫ځﻠﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړې‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻫﻨﺪ ﺗﻪ د ورﻧﻨﻮﺗﻮ ﻳﻮازﯦﻨﻰ اﺟﺒﺎري ﻣﻌﺒﺮ ) ﻟﯧږدﯦﺪوﻧﻜﯥ( ﻻر اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و‪،‬‬ ‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻴﻮاك ﻟﭙﺎره ﺧﭙﻞ ټﻮل اﻣﻜﺎﻧﺎت ﭘﻪ ﻛﺎر واﭼﻮل‪ ،‬ﺗﺮدې ﭼﯥ ﺑﺎﻻﺧﺮه د ﭘﺮﻣﺨﺘګ‬

‫ﭘﺎﻟﻴﺴۍ ) ‪ (forward po- icy‬ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻳﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن درې ځﻠﻪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﻳﺮﻏﻞ وﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎن ﻣﯧړﻧﻲ او‬

‫ﻣﺠﺎﻫﺪ وﻟﺲ ﭘﻪ ﻻس ﻟﻪ ﺷﺮﻣﻮﻧﻜﯥ ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮل او د ﺳﺮ او ﻣﺎل ﺑﯥ ﺷﻤﯧﺮه زﻳﺎﻧﻮﻧﻪ ور واوښﺘﻞ‬

‫اﻧګﺮﯦﺰاﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ درې ځﻠﻪ ﻳﺮﻏﻞ وﻛړ ﺧﻮ ﺑﺮﻳﺎ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﺷﻮه‪ ،‬دوى ﻟﻪ ﺧﭙﻞ ټﻮل زور او‬ ‫ځﻮاك ﺳﺮه وﻧﻪ ﺷﻮﻛﻮﻻى ﭼﯥ ددې وﻟﺲ اراده ﺑﺪﻟﻪ ﻛړي او دﻳﻮه ﻣﺮي ﭘﻪ څﯧﺮ ﻳﯥ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ اﺳﺎرت ﻻﻧﺪې‬ ‫راوﻟﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﻟﻪ اﻧګﺮﯦﺰاﻧﻮ ﺳﺮه د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺟګړو او ﻣﻘﺎوﻣﺘﻮﻧﻮ د اﻧګﺮﯦﺰاﻧﻮ ﺷﻮﻣﻪ اﯦﺴﺘﻠﯥ وه او د‬

‫‪110‬‬

‫ﺧﻼﺻﻮن ﻳﻮازﯦﻨۍ ﻻر ﻳﯥ ددې ﻫﯧﻮاد ﺗﺠﺰﻳﻪ وه‪ ،‬ﺗﺮڅﻮ ا ﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧړۍ ﻟﻪ ﻧﻘﺸﯥ ﻧﺎﺑﻮد ﻛړي‪ ،‬اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﺷﻮم ﺳﻴﺎﺳﺖ –) اﯦﻞ ﻳﯥ ﻛړه‪ ،‬ﺑﯧﻞ ﻳﯥ ﻛړه ‪ (dived and rule‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻫﻨﺪ ﻧﻪ د وﺗﻠﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل‬ ‫دواړه ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛړل ﭼﯥ د ﺳﻴﻤﯥ د ﻫﯧﻮادوﻧﻮ او وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﻳﯥ ﻳﻮه ﺗﻠﭙﺎﺗﯥ ﻏﻤﻴﺰه ﺗﺮ ﺷﺎ ﭘﺮﯦښﻮده‬ ‫د ﺷﻠﻤﯥ ﭘﯧړۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﺮ ﻏﻞ وﻛړ ﻧﻮ دوى ﻫﻢ د اﻧګﺮﯦﺰاﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎن‬

‫ورﺗﻪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮل‪ ،‬دوى ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ وﺳﯥ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻤﻪ ﻳﻴﺰ او ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻌﺼﺒﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻟﻤﻦ وﻫﻠﻪ او آن‬ ‫ﻟﻪ ځﻴﻨﻮ ﺟﻬﺎدي ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺗﺠﺰﻳﯥ ﻫﻮﻛړې ﻛړې وې‪ ،‬ﺧﻮ دوى ﻫﻢ ﻟﻪ دې ﺧﺎورې‬ ‫ﻣﺨﺘﻮرن او ﺷﺮﻣﻴﺪﻟﻲ ووﺗﻞ ‪.‬‬

‫دﻟﺘﻪ د ﺑﺤﺚ اﺻﻠﻲ ﻣﺤﻮر د ﻳﻮه ﭘﺨﻮاﻧﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ ﭘﺮ ﻫﻐﻮ ﺑﯥ ﻣﻨﻄﻘﻪ او اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ‬ ‫راڅﺮﺧﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د اوﺳﻨۍ ﺟګړې ﺑﺮﻳﺎ ددې ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯥ وﻳﻨﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮه ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ )راﺑﺮټ ﺑﻠﻴﻚ( دا وﻳﻨﺎ د ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ټﺎﻳﻤﺰ ورځﭙﺎڼﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﺮه ﺷﻮې او‬

‫وﻳﻠﻲ ﻳﯥ دي‪ ،‬ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﺗﺮورﻳﺰم ﺿﺪ ﺟګړې ﻛﯥ ﻣﺎﺗﯥ ﺧﻮړﻟﯥ او دا‬ ‫ﻫﯧﻮاد )اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن( ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دوه ﺑﺮﺧﻮ ووﯦﺸﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺳﻴﻤﯥ ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺟګړه ﺑﻮﺧﺖ دي‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ور ﭘﺮﯦښﻮدل ﺷﻲ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﺮﺗﻴﺮي ﭘﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ وګړي ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ‬

‫ﺷﺘﻮن ﺳﺮه ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ځﺎﻳﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﺮﺿﺪ وﺟﻨګﻴږي‪.‬‬

‫زه ﻓﻜﺮ ﻧﻪ ﻛﻮم ﭼﯥ دا ﺑﻪ د ﻳﻮه ﻋﺎدي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﯥ )راﺑﺮټ ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ( ﻧﻈﺮ وي‪ ،‬دا د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ‬

‫ﻧﻈﺮ دى ﭼﯥ اوﺳﻤﻬﺎل ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟګړه ﺑﺎﻳﻠﻠﯥ او ځﺎﻧﺘﻪ د ﺗﯧښﺘﯥ ﻻرې ﭼﺎرې ﻟټﻮي‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺷﺎوﺧﻮا اﺗﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﺑﯥ ﻣﻮﺧﯥ او ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺟګړه وﻛړه‪ ،‬ډﯦﺮ زﻳﺎت ﻣﺎﻟﻲ اوځﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎت ور‬

‫واوښﺘﻞ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺟګړې د ﻧﻮﻣﻮړي ﻫﯧﻮاد ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺗﻪ ﻫﻢ زﻳﺎن ور رﺳﻮﻟﻰ‪،‬‬

‫ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﻳﯥ ﻫﻢ ورځ ﭘﻪ ورځ ﺗﺮې ﻣﺦ اړوي او دﺟګړې ټﻮل ﭘﯧټﻰ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ اوږو اﭼﻮﻟﻰ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫وﻟﺲ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ رواﻧﯥ ﺟګړې ﺳﺮه ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻮي‪ .‬دا ټﻮل ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻪ‬

‫ﻳﯥ ﻻره ورﻛﻪ ﻛړې‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ددې ﭘﺮځﺎى ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺴﻠﯥ ﺗﻪ د ﺣﻞ ﻣﻌﻘﻮﻟﻪ او اﺳﺎﺳﻲ ﻻر وﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ دې ډول اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﭘﺮوژو ﻻس ﭘﻮرې ﻛﻮي‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ډﯦﺮې ﺗﺮﺧﯥ وي )‪. (42‬‬

‫ﻳﻮ اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ اړه ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪ :‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺧﻮﺑﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻛﺎﻟﻪ )‪ (1709‬ﭼﯥ ﻣﻴﺮوﻳﺲ ﻧﻴﻜﻪ د ﺻﻔﻮﻳﺎﻧﻮ )‪( 150‬ﻛﻠﻨﻪ اداره ﭘﻪ ﻗﻨﺪﻫﺎر او ﺑﯧﺎ ﻫﺮات ﻛﯥ ﺧﺘﻤﻪ ﻛړه‪ ،‬وﻗﺘﺈ‬

‫ﻓﻮﻗﺘﺎ د ﻏﻠﻴﻤﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا‪ ،‬ﺗﺮ اوس ﭘﻮرې ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺧﺘﻴځ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻛﺎﺑﻞ او ﻛﻠﻪ ﻛﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺮ‬ ‫ﻏﺰﻧﻲ ﭘﻮرې د ﻣﻐﻠﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ؤ‪ ،‬د ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ روښﺎن )‪ (1585-1525‬او د ﻫﻐﻪ ﺣﺘﻰ ﺗﺮ ﻟﻤﺴﻲ ﭘﻮرې )‪ 16‬او ‪17‬‬ ‫ﭘﻴړﻳﻮ ﭘﻮرې( د ﻣﻐﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ودرﻳﺪل او د ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺧﺎن ﺧټﻚ د دورې ﺟﻨګﻮﻧﻮ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻪ ﻳﯥ‬

‫دوام ورﻛړ‪ .‬ﭘﻪ ﻳﻮ ﺟﻨګ ﻛﯥ )ﺟﻮن ‪ (1630‬د د ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ روښﺎن ﻟﻤﺴﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻘﺎدر‪ ،‬د ﭘښﺘﻨﻮ ‪ 11‬ﻏټ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ‬

‫ﻟﻜﻪ اﻓﺮﻳﺪي‪ ،‬اورﻛﺰي‪ ،‬ﺑﻨګښ‪ ،‬ﻣﻬﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻮﺳﻔﺰي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪزي‪ ،‬ګﻴګﻴﺎڼﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻠﺮزي‪ ،‬ﺑﻨﻮڅﻲ‪ ،‬ﺗﻮري او‬

‫ځﺎځﻲ ﭼﯥ ﺷﻤﻴﺮ ﻳﯥ څﻠﻮﻳښﺖ زرو ﺗﻪ رﺳﻴﺪو د ﭘﻴښﻮر د ﺣﻤﻠﯥ ﻟﭙﺎره را وﻳﺴﺘﻞ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻮى ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬

‫د ﻏﺰﻧﻮي ﻣﺤﻤﻮد او اﺣﻤﺪ ﺷﺎه دراﻧﻲ ﭘﻪ ﺷﺎن ﭘﻪ دې ﺳﻞ ﻛﻠﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﯥ و ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮﺧﻮ ﻣﻐﻞ دوﻣﺮه ﭘﻪ دې‬

‫اوږدو ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﻲ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﻮل ﭼﯥ اﻧګﺮﻳﺰان ﭘﻪ آﺳﺎﻧۍ ﺳﺮه ﺗﺮ ډﻫﻠﯥ ﭘﻮرې راورﺳﻴﺪل‪ .‬ﭘﻪ دې‬ ‫وﺧﺖ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﻤﺎل ﺑﺮﺧﯥ ﻟﻜﻪ ﻗﻨﺪز‪ ،‬ﺗﺎﺟﻘﺮﻏﺎن‪ ،‬ﺑﻠﺦ او ﻣﻴﻤﻨﻪ ﻛﯥ ازﺑﻜﺴﺎﻻري رواﻧﻪ وه‪ ،‬ﭼﯥ د‬

‫‪111‬‬

‫ګﻮډ ﺗﻴﻤﻮر د ﺑﻘﺎﻳﺎو څﺨﻪ وو‪ .‬دا ازﺑﻚ ﻧﺸﻴﻨﻪ ﺑﺮﺧﯥ د ﺑﺨﺎرا د اﻣﻴﺮاﻧﻮ ﺗﺮ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې وې او ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﺷﻤﺎل‬

‫ﻛﯥ د ازﺑﻚ واﻛﻤﻨﻮ او ﻳﺎ ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا د ﺑﺨﺎرا د اﻣﻴﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻛﻮم ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻪ وﻳﻨﺆ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﺑﺨﺎرا واﻛﻤﻨﻲ او د ﺗﺮﻛﻤﻨﺎﻧﻮ د درو ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ)دورﻫﻴﻲ‪ ،‬ﺳﺎر او ﺳﺎرق( ﭼﯥ ﺗﺮ‬

‫ﻣﻴﻤﻨﯥ ﭘﻮرې ﺑﻪ ﭘﻪ ﭼﻮر او ﭼﭙﺎول ﭘﻪ أﺳﺎﻧﻮ راوﺗﻞ‪ ،‬ﻟﻮى اﺣﻤﺪ ﺷﺎه ﺧﺘﻢ ﻛړل‪ .‬ﻟﻪ ﺑﺪه ﻣﺮﻏﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دا‬

‫ﺑﺮﺧﯥ د ‪ 19‬ﭘﻴړې ﭘﻪ ﻟﻮﻣړۍ ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻪ ﺳﺮ ﺟﻨګﻮﻧﻮﻧﻪ روان وو‪ ،‬ﺑﯧﺎ د‬

‫ازﺑﻜﺴﺎﻻراﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ورﻏﻠﯥ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ اﻣﻴﺮ دوﺳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن د دوﻫﻤﯥ دورې‪ ،‬د اﻣﻴﺮ د ژوﻧﺪ ﭘﻪ ورﺳﺘﻴﻮ‬ ‫ﺷﭙﻮ ورځﻮ ﻛﯥ ﺑﯧﺎ ﻟﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺮه وﻧښﻠﻮﻟﯥ« )‪(43‬‬

‫د ‪ 2008‬ز ﻛﺎل د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د راﭘﻮر ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻻﻧﺪې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻪ درﻟﻮدل ﺧﻮ ﭘﻪ‬

‫دې ﺷﻤﻴﺮه ﻛﯥ وروﺳﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻏﻠﻞ ‪ .‬دﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ددې ﻫﻴﻮاده وﻻړل او ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو‬

‫ورﺗﻪ ﻧﻮر ﻋﺴﻜﺮ ﻫﻢ را واﺳﺘﻮل ‪.‬ددې ډﻟﯥ څﺨﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪه وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻧﮋدې ‪34‬زره ﻧﻮر ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﻮل‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ را واﺳﺘﺎوه‪.‬‬

‫ګڼﻪ د ﻫﻴﻮاد دﻋﺴﻜﺮوﺷﻤﻴ‬ ‫ﻧﻮم‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬

‫‪9‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎډا‬

‫‪6‬‬

‫‪12‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺑﻠﺠﻴﻢ‬

‫ګﺮﻳﺲ‬

‫ﻫﻨګﺮي‬

‫ره‬

‫ګڼ‬ ‫ه‬

‫‪1455‬‬

‫‪2‬‬

‫‪575‬‬

‫دﻫﻴﻮادﻧﻮم‬ ‫ارﻣﻴﻨﻴﺎ‬

‫‪40‬‬

‫‪1‬‬

‫اﻟﺒﺎﻧﻴﻪ‬

‫و ﺷﻤﻴﺮه‬

‫‪2830‬‬

‫‪8‬‬

‫ﺑﻠﻐﺎرﻳﺎ‬

‫‪450‬‬

‫‪7‬‬

‫ﺑﻮزﻧﻴﺎ‬

‫‪360‬‬

‫‪14‬‬

‫ﭘﻮرﺗګﺎل‬

‫‪250‬‬

‫‪13‬‬

‫ﭘﻮﻟﻨډ‬

‫‪- 2630‬‬

‫‪500‬‬

‫‪4‬‬

‫‪- 250‬‬ ‫‪- 10‬‬

‫ﻧﺎروى‬

‫‪90‬‬

‫ه‬

‫ﻧﻮم‬

‫ره‬

‫اﺳﺘﺮﻳﺎ‬

‫‪11‬‬

‫ازرﺑﺎﻳﺠﺎن‬

‫دﻋﺴﻜﺮ‬

‫‪- 3‬‬

‫‪75‬‬

‫‪5‬‬

‫ګڼ‬

‫دﻫﻴﻮاد‬

‫دﻋﺴﻜﺮوﺷﻤﻴ‬

‫‪10‬‬

‫ﺟﺮﻣﻨﻲ‬

‫‪- 4590‬‬

‫‪18‬‬

‫ﺳﻴﻨګﺎﭘﻮ‬

‫‪30‬‬

‫‪17‬‬

‫روﻣﺎﻧﻴﺎ‬

‫‪1750‬‬

‫‪16‬‬

‫اﻳﺴﻠﻨډ‬

‫‪- 5‬‬

‫‪21‬‬

‫ﺳﻠﻮاﻛﯧﺎ‬

‫‪300‬‬

‫‪20‬‬

‫اﻳټﺎﻟﻴﺎ‬

‫‪3400‬‬

‫‪19‬‬

‫اﻳﺮﻟﻨډ‬

‫ﺳﻠﻮاﻳﻨﺎ‬

‫‪- 6‬‬

‫‪- 70‬‬

‫‪27‬‬

‫‪30‬‬

‫ﻟﻴﺘﻮﻳﺎ‬

‫ﻛﺮوﺷﻴﺎ‬

‫‪170‬‬

‫‪26‬‬

‫ﺳﻮﻳډن‬

‫‪25 530‬‬

‫ﺳﭙﻴﻦ‬

‫‪- 1555‬‬

‫‪3‬‬

‫‪24‬‬

‫ر‬

‫ﻛﻮرﻳﺎ‬

‫‪270‬‬

‫ﻟﺘﻮاﻧﻴﺎ‬

‫‪245‬‬

‫‪28‬‬

‫ﭼﯧﻚ‬

‫‪500‬‬

‫‪32‬‬

‫ﻟﻮﻛﺴﻤﺒﻮر‬

‫‪9‬‬

‫‪31‬‬

‫ﺗﺮﻛﯧﺎ‬

‫‪36‬‬

‫ډﻧﻤﺎرك‬

‫‪730‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺰﻳﺎ‬

‫‪40‬‬

‫‪3‬‬

‫اﻛﺮاﻳﻦ‬

‫‪- 15‬‬

‫‪3‬‬

‫اﺳﺘﻮﻧﻴﺎ‬

‫‪160‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻣﻨګﻮﻟﻴﺎ‬

‫‪195‬‬

‫‪3‬‬

‫ﻋﺮﺑﻰ‬

‫‪- 15‬‬

‫ﻓﻴﻨﻠﻴﻨډ‬

‫‪80‬‬

‫‪41‬‬

‫ﻣﻮﻧﺘﻴګﺮو‬

‫‪30‬‬

‫‪40‬‬

‫اﻧګﻠﺴﺘﺎ‬

‫‪- 9500‬‬

‫‪3‬‬

‫‪9‬‬

‫‪42‬‬

‫‪295‬‬

‫‪23‬‬

‫‪29‬‬

‫اردن‬

‫‪6‬‬

‫‪22‬‬

‫‪5‬‬

‫‪8‬‬

‫ګ‬

‫‪4‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻣﺴډوﻧﻴﺎ‬

‫اﻣﺎرت‬ ‫ن‬

‫‪- 240‬‬

‫‪- 1740‬‬

‫‪112‬‬

‫‪45‬‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬

‫‪44 3750‬‬

‫ﻧﻴﺪﻟﻴﻨډ‬

‫‪380‬‬

‫‪4‬‬

‫‪-‬‬

‫ټﻮل‬

‫‪47 119،819‬‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻠﻴﻨډ‬

‫‪205‬‬

‫‪46‬‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ‬

‫‪3‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫‪- 78430‬‬

‫ﺟﻮرﺟﻴﺎ‬

‫‪- 925‬‬

‫ﻳﻮ اﻓﻐﺎن ﺣﻘﻮﻗﭙﻮه ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ډﻳﺮو ﺣﺴﺎﺳﻮاو ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻮ ﻣﺮﺣﻠﻮ ﻛﯥ ﭘﺮوت دى‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻳﯥ ﻫﻤﺪا دى ﭼﯥ ﻧﮋدې) ‪(47‬ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ټﻮﻟﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى د ﻟﺴﻮ ﻛﺎﻟﻮ‬

‫راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻟﻨګﺮ اﭼﻮﻟﯥ ‪ .‬او ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ څﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ دوى ﻳﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫ﺟﻨګ ګڼﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺧﺮي وﺧﺘﻮﻧﻮﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﻛﯥ را ﻧﻐښﺘﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﺎن ټﺎﻛﻠﻲ ﺗﺮ څﻮ د اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو‬

‫اﺗﺮو ﻟﻪ ﻻرې ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻴﻮادو ﺗﻪ اړﻳﻨﯥ ﻣﺸﻮرې ورﻛړي ‪ .‬ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى د ډﻟﯥ څﺨﻪ ﻳﻮ رﻳﭽﺎرډ ﻫﺎﻟﺒﺮوك دى‪.‬‬

‫ﻫﺎﻟﺒﺮوك د ﻳﻮګﺴﻼوﻳﺎ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ځﺎﻧګړى اﺳﺘﺎزى و او د ﻫﻐﯥ ﻫﻴﻮاد د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ اړه ښﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ‬

‫ﻟﺮي‪ .‬د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ټﻮټﻪ ﻛﯧﺪو د ﻗﺮارداد ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛﻮﻧﻜﻰ ﻫﻢ دى ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﻮګﻪ اﻧګﻠﺴﺘﺎن ﻫﻢ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ‬

‫ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺳﻔﻴﺮ) ﭘﻜﺮﻛﻮﻻ( د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن اواﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﭘﺎره ګډ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ټﺎﻛﻠﻰ دى ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس‬

‫ددې ﻧﻪ دا اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯧږي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن دواړو ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﺸﺘﺮﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬

‫ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻜﺲ ﻛﺎﻣﭙﻠﻴﻜﺲ ﻛﯥ د ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻗﺮار ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﻪ داده ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ داﺳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﯥ و ﺗﻮاﻧﻴږي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ‬

‫ګټﻮ څﺨﻪ ﭘﻪ ﺳﺘﺮو ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻜﻮ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻮ ﻛﯥ دﻓﺎع وﻛړي‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬دﻟﻴﻞ ﻳﯥ دادى ﭼﯥ اوﺳﻨﻰ‬

‫‪113‬‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺗﻴﺮو څﻮ ﻛﺎﻟﻮ راﻫﻴﺴﯥ دﺑﻬﺮﻧﻴﻮځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺟﻮړ او ډﻳﺮ ﻛﻤﺰورى ﺳﺎﺗﻞ ﺷﻮﯦﺪى او د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ داﺧﻞ او ﺑﻬﺮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﻬﻤﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﺻﻼﺣﻴﺖ او‬ ‫ﻗﺪرت ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د ﺧﭙﻠﯥ دﻓﺎع ﻫﻐﻪ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰم ﭼﯥ د ﻗﺒﻴﻠﻮي ټﻮﻟﻨﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮى ﻫﻴﻮاد ﻟﻜﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ ﭼﯥ وﻟﺮي ﻫﻢ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺎﻓﻌﻮ او ارﺿﻲ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ څﺨﻪ دﻓﺎع وﻛړاى ﺷﻲ ‪ .‬ځﻜﻪ‬

‫دﻏﻪ ﺟﻮړښﺖ ﭘﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د راﻧښﺘﻮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻗﺮار ﻟﺮي‬ ‫او دا ﻫﻢ د ﻫﻤﺪې ﺧﺎرﺟﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﻪ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺗﻮګﻪ ﻛﻤﺰورى ﻛﯧږي او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻗﺪرت ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼ ﻛﯥ واﻗﻊ ﻛﯧږي ‪....‬‬

‫ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﺑﺎﻳﺪ ووﻳﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻗﻮي ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺘﻮن‬ ‫ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ د ﻫﻤﺴﺎﻳګﺎﻧﻮ ﭘښﯥ ﻫﻢ دې ﻟﻮري ﺗﻪ راﻛﺎږي ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﻛﯥ د ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ګﺎﻧﻮ را ﻛﺸﻮل ﻳﻮه ډﻳﺮه ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ او وﻳﺠﺎړوﻧﻜﯥ ﺧﺒﺮه ده‪ ،‬دا داﺳﯥ‬

‫ﻳﻮ ﺣﺮﻛﺖ دى ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻳﺎ د ﺳﻴﻤﯥ ﭘﻪ اړه ﺗﺮې ﻛﻮم څﻪ ﻧﻪ ﺷﻮ اﺧﺬﻛﻮﻟﻰ‪..‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟﻨګ ﺧﻮاوې ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ دي‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻮري ﺗﻪ ﺟﻨګﻲ ډﻟﯥ دي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻳﻨﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﺮ‬ ‫ﺧﻼف ﺟﻨګﻴږي اوﺑﻞ اړخ ﻳﯥ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻟﻮري دﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ دى ﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺧﺎرﺟﻲ ﻗﻮاوى ﻫﻢ دى‪.‬‬

‫د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻢ د ﺟﻨګﺴﺎﻻراﻧﻮ ﭘﻪ واك ﻛﯥ دى‪ ،‬اودا ﺟﻨګ ﺳﺎﻻران ﺗﺮ ډﻳﺮه ﺣﺪه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻤﻐﻪ‬ ‫ﻗﻮﻣﻲ ﺟﻮړښﺖ ﻣﻨﻌﻜﺴﻮي ‪(44) ....‬‬

‫ﻳﻮﺑﻞ اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮه واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ :‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻐﻪ ﺑﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﻫﯧﻮاد دئ ﭼﯥ د ‪ 82‬ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ‬

‫درې ځﻠﻪ د وﺧﺖ د ﺳﺘﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﭘﻮځﻲ ﻧﻴﻮﻧﻰ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ دئ ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻧﻮﻟﺴﻤﻪ ﭘﻴړۍ ﻛﯥ‬ ‫اﻧګﺮﻳﺰاﻧﻮ ﻧﻴﻮﻟﻰ و‪ ،‬ﭘﻪ ﺷﻠﻤﻪ ﭘﻴړۍ ﻛﯥ ﺷﻮروﻳﺎﻧﻮ ﻧﻴﻮﻟﻰ و‪ ،‬او دا دئ ﭘﻪ ﻳﻮوﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘﻴړۍ ﻛﯥ ﻫﻢ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻧﻴﻮﻟﻰ دئ ‪ .‬ﻟﻮﻣړﻧﻲ اﺷﻐﺎل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن رﻳښﯥ وﻟړزوﻟﯥ‪ ،‬دوﻫﻤﻲ اﺷﻐﺎل ﻫﻐﻪ ﺳُﺴﺘﯥ ﻛړې‪ ،‬او‬

‫درﯦﻴﻤﻲ اﺷﻐﺎل ﻟﻪ ﺑﯧﺨﻪ ﭘﺴﻰ وﻛښﻠﯥ ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺗﻞ د ﭘﺮدي ﻳﺮﻏﻞ او ﺑﻬﺮﻧۍ ﻧﻴﻮﻧﯥ ﭘﺮ ﺿﺪ ﻛﻠﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛړئ او ﻳﺮﻏﻠګﺮ ﻳﯥ ﻫﺮ ځﻞ د ﺳﺘﺮو‬

‫ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ او ﺷﺪﻳﺪو ﺳﺮ ﺧﻮږﻳﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړي دي ‪ .‬د ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل واﻛﻤﻦ » ﻻرډ ﻻرﻧﺲ « ﺣﻖ ﭘﻪ‬

‫ﺟﺎﻧﺐ و ﭼﯥ وﻟﻴﻜﻲ » اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ﺣﺘﻰ ﻟﻪ ﺧﻄﺮه ډك ژوﻧﺪ وګﺎﻟﻲ ﺧﻮ د ﭘﺮدﻳﻮ ﺗﺮ واك ﻻﻧﺪې راﺗﻠﻞ‬ ‫ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ زﻏﻤﻲ ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دئ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن د » ﻣﻠﻲ ﻣﺒﺎرزﻳﻨﻮ « ﭘﻪ ﻧﻮم د اﻧګﺮﻳﺰاﻧﻮ ﺳﺮه وﺟﻨګﯧﺪل‪ ،‬د » ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ « ﭘﻪ ﻧﻮم د‬

‫ﺷﻮروﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮه وﺟﻨګﯧﺪل او د » ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ « ﭘﻪ ﻧﻮم ﻫﻢ ﻧﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺟﻨګﻴږي ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﻪ او ﺗﺠﺮﺑﻪ ښﻴﻲ‬

‫ﭼﯥ ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻴﻮﻧﻪ ﺟﺎري وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻮازي ور ﺳﺮه رﻫﻲ وي ‪ .‬دا ﺑﻪ ﺣﻖ ﺗﻠﻔﻲ او‬

‫ﻧﺎځﻮاﻧﻲ وي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ دا ﻏﻴﺮت او ﺳﺮښﻨﺪﻧﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ ) ﻣﺜﻸ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ( ﭘﻪ ﭘﻠﻪ ﻛﯥ ور واﭼﻮو او د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻫﻤﺖ اﻋﺘﺒﺎر ټﻮل ﻧﻮرو ﺗﻪ وﻗﻒ ﻛړو ﺣﺎل دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﻛﯥ ښﻪ ﭘﻮﻫﻴږو ﭼﯥ دا ﻫﺮ څﻪ ﺑﻨﺎ ﭘﺮ ﻛﻮﻣﻪ‬

‫ﻋُﻘﺪه او ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎﻧﺪې ﻛﻮو ‪(45) .‬‬ ‫ﺧﺎﺻﻪ ُ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺧﭙﻞ ﺟﻴﻮﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ او ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ ځﻤﻜﻨﻴﻮ ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻳﺮﻣﻮ د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ د ﺳﺘﺮو ﺳﺘﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ اوﻟښﻜﺮ ﻛﺸﻴﻮ ډګﺮ ګﺮ ځﻴﺪﻟﻰ دى ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪوﻧﻲ ﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﭼﻨګﻴﺰﺧﺎن د ﺧﭙﻠﻮ ﻟښﻜﺮو ﺳﺮه و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪل دا ﻫﻴﻮاد ټﻮټﯥ ﻛړې او ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﯥ‬

‫‪114‬‬

‫ﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﭘﺮې ﻫﻢ څﻮ ځﻠﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻟښﻜﺮې ازﻣﻴښﺖ ﻛړې ﺧﻮ د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮې ‪.‬‬

‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ددې ﻫﻴﻮاد د ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﭘښﺘﻨﻮ ﺳﺘﺮ وﻟﺲ د ﻳﻮې ﻧﺎﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻟﻴﻜﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ‬

‫ووﻳﺸﻪ‪ .‬ﺗﺮ څﻮ ددې وﻟﺲ‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﻞ ﻳﯥ د اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻗﻴﺎم ﻛړى‪ ،‬د ﺣﻤﻠﻮ ﻧﻪ ځﺎن ﺧﻮﻧﺪي ﻛړى ‪.‬‬

‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﺗﺠﺰﻳﯥ او ټﻮټﯥ ﻛﯧﺪو ﻫڅﯥ ﻛﻮﻟﯥ ﺧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړه ‪.‬‬

‫د روﺳﺎﻧﻮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ او د وارﺳﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ ﭘﻪ ‪ 1980‬ﻣﻮ ﻛﻠﻨﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ددې ﻫﻴﻮاد د وﻟﻜﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﻟښﻜﺮې و ازﻣﻮﻳﻠﯥ ‪ .‬ﺧﻮﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮل ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ و ﭘﺘﻴﻴﻠﻪ ﭼﯥ ددې‬

‫ﻫﻴﻮاد د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ اووﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺟﻨګ ﺟګړو ﺗﻪ ﻟﻤﻦ ووﻫﻲ ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ او د وارﺳﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫ټﻠﻮاﻟﯥ ﻫڅﯥ د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮې ﻧﻮ ددې ﻫﻴﻮاد د ﺗﺠﺰﻳﯥ او ټﻮ ټﻪ ﻛﯧﺪو ﺧﺒﺮه ﻳﯥ را ﻏﺒﺮګﻪ ﻛړه ‪ .‬اﻣﺎ د‬

‫اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د وﻟﺴﻲ ﻗﻴﺎم ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى دا ﻫڅﯥ ﻫﻢ د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮې ‪ .‬او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬ ‫ټﻮټﻪ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ ځﺎى ﻳﯥ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړه ‪ .‬د وارﺳﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲ ټﻠﻮاﻟﻪ ﻟﻪ ﻣﺎﺗﯥ وروﺳﺘﻪ‬

‫وﺷړﻳﺪه او اوس ﻳﯥ ﻳﻮازې ﻧﻮم د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻪ دى ‪.‬‬

‫د وارﺳﺎ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﻜﺖ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د وﻟﺴﻲ ﻗﻴﺎم او ﻫﺮ اړﺧﻴﺰ ﺟﻬﺎد ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې روﺳﺎﻧﻮ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ ﺑﻠﻜﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ټﻮټﻪ ﻛﯧﺪو ﺧﺒﺮه ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮاروﻟﻪ ‪ .‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮې ﻣﻬﻤﯥ ﻣﺠﻠﯥ ﭘﻪ ‪ 80‬وﻣﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ وﻟﻴﻜﻞ ﭼﯥ ‪ :‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻬﺎدي ګﻮﻧﺪوﻧﻮ ﻛﯥ د‬

‫ﭘښﺘﻨﻮ ﻣﺸﺮي د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺳﺎﻟﻤﻴﺖ ﺗﻪ ګﻮاښ ﭘﻴښﻮي‪ ،‬دې ﻣﺠﻠﯥ ﭘﻪ ښﻜﺎره ﺗﻮګﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺸﺮ‬ ‫اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﺗﻪ ګﻮﺗﻪ ﻧﻴﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﭘښﺘﻮن ﻣﺸﺮ دى او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘښﺘﻨﻮ ﺗﺮ څﻨګ د‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﭘښﺘﻨﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻮره ﻣﻴﻨﻪ وال ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻗﻴﺎدت د‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺘﻮﻧﺰې را وﻻړې ﻛړي ‪ .‬دې ﻣﺠﻠﯥ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮ څﻮ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺟﻮړوﻧﻜﻲ ﭘﻪ‬

‫دې ﻗﺎﻧﻊ ﻛړي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻗﻴﺎدت داﺳﯥ ﭼﺎﺗﻪ و ﻧﻪ ﺳﭙﺎرل ﺷﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﻳﻮه ځﻮاﻛﻤﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪ‬

‫ﺧﺎوﻧﺪ ﻫﻢ وي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮه ﺑﺸﭙړه او ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ﺟﻮړوﻧﻜﯥ اﺟﻨډا ﻫﻢ وﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا ﻟﻴﻜﻨﻪ ددې ﺳﺒﺐ وو ﭼﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺟﻮړوﻟﻮ‬

‫او ﻳﺎ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ورګډﻳﺪو ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺎوه‪ ،‬د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻮ‬

‫رﺋﻴﺲ ﭘﻪ ډاګﻴﺰه ﺗﻮګﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪ :‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ځﻮاك ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ واﺧﻠﻲ ﻧﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ د‬ ‫ﭘﻮځﻲ ځﻮاك ﻧﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻫﻐﻮى ﺑﯥ واﻛﻪ ﻛړي ‪(46) .‬‬

‫ﺧﻮ د ‪2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ د اووﻣﯥ راﭘﻪ دﻳﺨﻮا‪ ،‬ﻳﻌﻨﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ‬

‫ﻳﺮﻏﻞ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ او ﭘﻪ دې ﺗﻴﺮو ﻧﻬﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﻧﺎټﻮ د ټﻠﻮاﻟﯥ ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ دې وﻧﻪ‬

‫ﺗﻮاﻧﻴﺪل دا ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وﻟﻜﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻮ دوى ﻫﻢ اوس ددې ﻫﻴﻮاد د ښﻜﯧﻠﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺧﺒﺮه ﻛﻮي ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي دﻏﻪ ډول اﻧﺪوﻧﻪ دﻧﻮرو ﭘﻪ ﺷﻨﻨﻮ او ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﺎره ﻛړي ﺗﺮ څﻮ د‬

‫ﺧﭙﻠﻮ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره ﻫﻮاره ﻛړاى ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې اړه څﻮ ﻛﺴﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ او ډﻳﭙﻠﻮ ﻣﺎﺗﺎﻧﻮ ﺧﭙﻞ اﻧﺪوﻧﻪ ډاګﻴﺰه ﻛړي دي ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ډﻟﯥ‬

‫څﺨﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ ) راﻟﻒ ﭘﻴټﺮز ( دى ‪ .‬راﻟﻒ ﭘﻴټﺮز د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن او ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻮې‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺟﻮړه ﻛړې ‪.‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د واﺷﻨګﺘﻦ ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ د راﻟﻒ ﭘﻴټﺮز د ﻧﻮې ﻧﻘﺸﯥ او د ﺳﻴﻤﯥ د ﻧﻮي وﻳﺶ‬

‫او ﻧﻮې ﻧﻘﺸﯥ د ﺟﻮړوﻟﻮ ﻟﻪ اﻧﺪ ﺳﺮه ﺳﺮ ﻧﻪ دى ﺧﻮځﻮﻟﯥ ﺧﻮ ډﻳﺮ ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮﻫﺎن دا ﻣﻨﻲ‬

‫‪115‬‬

‫ﭼﯥ دا ډول ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﻫﻤﺪاﺳﯥ وګړو ﻟﻪ ﻻرې د ﺧﭙﻠﻮ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻣﻮﺧﻮ د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ‬ ‫ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎرول ﻛﯧږي او د ﺳﻴﻤﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﭘﻴټﺮز اوﺳﻨﻰ وﻳﺶ څﻪ ﻧﻮې ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن‬

‫ﻳﯥ د ﺧﻠﻜﻮ د اﻧﺪوﻧﻮ د ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﺧﭙﺮﻧﻴﺰو ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻻس ﻻﻧﺪې ﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬ﭘﻴټﺮز د‬

‫‪2009‬ز ﻛﺎل د اګﺴﺖ ﭘﻪ ‪26‬ﻣﻪ دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن او ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ د ﻧﻮې وﻳﺶ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﻮې ﻧﻘﺸﯥ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛړى‬

‫ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﻟﻨډﻳﺰ دﻟﺘﻪ را اﺧﻠﻮ ‪:‬‬

‫د )‪ (Ra- ph Peters‬راﻟﻒ ﭘﻴټﺮز ﻟﻪ اړﺧﻪ د )‪ (B- ood borders‬ﺗﺮ ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻟﻴﻜﻨﻪ‬

‫ﻛﯥ راﻏﻠﻲ ‪ :‬د ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او ﻫﻢ د اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﭘﻮﻟﻮ ټﺎﻛﻨﻪ ډﻳﺮه ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ‬

‫او ﻳﻮ اړﺧﻴﺰه ﺷﻮې او دوﺑﺎره ﺟﻮړښﺖ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻧﻮې ﻧﻘﺸﻪ ﻛﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻋﺮاق‪ ،‬ﺳﻌﻮدي‬ ‫ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬او ﺗﺮﻛﯧﻪ ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د دوﺑﺎره ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬ ‫او ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن د ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎدﻛړل ﺷﻮي دي ‪.‬اوﻳﺎدوﻧﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ د ﺳﻌﻮدي او‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي او ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړ ﺷﻲ او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻣﻜﯥ او ﻣﺪﻳﻨﯥ‬ ‫ﻣﻘﺪس ښﺎروﻧﻪ دي‪ ،‬ﻟﻜﻪ د ﻋﻴﺴﻮي واﺗﻴﻜﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬د اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ دوراﻧﻲ ﺷﻜﻞ اداره‬

‫ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ دﺳﻌﻮدي د ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻳﺮﻣﻮ ﺳﻴﻤﯥ دى ﻧﻮې ﺟﻮړ ﺷﻮې ﺷﻴﻌﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ‬

‫ورﻛړل ﺷﻲ او د ال ﺳﻌﻮد ﻛﻮرﻧۍ ﺗﻪ دې ﻫﻤﻠﺘﻪ د رﻳﺎض ﺗﺮ څﻨګ ﻟږ څﻪ ځﻤﻜﻪ ورﻛړل ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ ازاده‬ ‫ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ژوﻧﺪ وﻛړي ‪ .‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ اﻧﺪه اﻳﺮان ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻪ ډﻳﺮه ځﻤﻜﻪ اذرﺑﺎﻳﺠﺎن او ازاد ﻛﺮدﺳﺘﺎن ‪ ،‬د ﺷﻴﻌﻪ‬

‫ﻋﺮﺑﻮ ازاد ﻫﻴﻮاد او ازاد ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﭘﺮﻳږدي‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻫﺮات وﻻﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﺮاﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ورﻛړل‬ ‫ﺷﻲ ‪ .‬اوﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﻳﻮ ﻧﮋادي ﻓﺎرﺳﻲ ژﺑﻰ ﻫﻴﻮاد وګﺮځﻲ ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز د اﻳﺮان دوﻟﺖ ﺑﻪ‬

‫ﺑﻨﺪر ﻋﺒﺎس ﻳﺎ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه وﺳﺎﺗﻲ او ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻮى ﺷﻴﻌﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛړي ‪.‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ‬

‫ﺧﭙﻞ ﻏﺮﺑﻲ وﻻﻳﺘﻮﻧﻪ اﻳﺮان ﺗﻪ ﭘﺮﻳږدي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﺷﺮق ﻛﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﺟﻼ ﺷﻮى ﺧﻴﺒﺮ ﭘﺨﺘﻮﻧﺨﻮا اﻳﺎﻟﺖ‬

‫او د ﻗﺒﺎﻳﻠﻮ ﺳﻴﻤﯥ ټﻮﻟﯥ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه را ﻳﻮ ځﺎى ﻛړي ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺑﻠﻮﭼﻲ ﺳﻴﻤﻪ د ازاد ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﭘﺮﻳږدي اوﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺑﻪ د اﻧډوس د درﻳﺎب ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﻏﺎړه ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ ﺧﻮ دﻛﺮاﭼۍ‬ ‫ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي ‪.(47).....‬‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﺘﻪ ﻳﺎدوﻧﻪ وﺷﻮه‪ ،‬دﺟﻮﻻى ﭘﻪ ‪ 8‬ﻣﻪ ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛړى ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې ﻣﻮﻗﺘﺎً ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ ووﻳﺸﻲ‪ ،‬د ﺟﻨﻮب ﭘښﺘﻨﻲ ﺳﻴﻤﯥ دې‬

‫ﭘﺮﯦږدي او د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﺷﻤﺎل او ﻟﻮﯦﺪﻳځ دې د دﻏﻮ ﺳﻴﻤﻮ د اوﺳﯧﺪوﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻜﺎرۍ وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ»راﺑﺮټ ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ« وړاﻧﺪﻳﺰ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻜﻮﻧﺸﺮﻳﯥ او د ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ټﺎﻳﻤﺰ ورځﭙﺎڼﻪ ﻛﯥ‬

‫ﺧﭙﻮر ﺷﻮى ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﯥ وﻳﻞ ﺷﻮي ﭼﯥ د ﺑﻠﻮا ﺿﺪ اوﺳﻨۍ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻪ ﻟﺮي ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﭘﻪ دې‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ د ﺟګړې ﭘﻪ ﻣﻴﺪان ﻛﯥ ﻧﻪ دي ﻣﺎت ﺷﻮي ﺧﺒﺮو او ﭘﺨﻼﻳﻨﯥ ﺗﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دي ‪.‬ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻳﺪ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨﻮﺑﻲ وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﻨټﺮول ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ورﭘﺮﯦږدي ‪.‬‬

‫څﻮ ﻛﺎﻟﻪ وړاﻧﺪې داﻣﺮﻳﻜﺎ د اوﺳﻨﻲ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل ﺟﻮﺑﺎﻳډن ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛړى‬

‫وو ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ دې ﺧﭙﻞ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ وﺑﺎﺳﻲ او ﻳﻮازې دې ﭘﻪ ﻟﻮﻳﻮ اډو ﻛﯥ د ﻛﻮﻣﺎﻧډو او ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ځﻮاك ﭘﻪ وﺳﻴﻠﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ ﭘﻪ ﻧښﻪ ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪116‬‬

‫راﺑﺮت ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ واﻳﻲ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻛﻠﻮﻧﻮ‪ -‬ﻛﻠﻮﻧﻮﻧﺎﺳﻤﯥ ﭘﺎﻟﻴﺴۍ وروﺳﺘﻪ د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﻟﻪ ﺧﺮﺧﻮړۍ څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﻟﭙﺎره اﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼټﻜﻪ او ﺑﯥ ﻣﺼﺮﻓﻪ ﻻر ﻧﺸﺘﻪ ﺧﻮﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﺳﺮه د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﻟﭙﺎره د ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﯥ ﻣﺎﺗﯥ ﺗﺮټﻮﻟﻮ ښﻪ ﻣﺘﺒﺎدل دا دى ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛړي‪.‬‬

‫دى واﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺳﻴﻤﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ورﭘﺮﯦږدي‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﭘﺎم ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ او ﻟﻮﯦﺪﻳځﻮ‬

‫ﺳﻴﻤﻮ ﺗﻪ واړوي ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﺎوﺧﻮا ﺷﭙﯧﺘﻪ ﻓﻴﺼﺪه ﻧﻔﻮس ﭘﻜﯥ دﯦﺮه دى‪.‬د دﻏﻮ‬ ‫ﺳﻴﻤﻮ د اوﺳﯧﺪوﻧﻜﻮ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻧﻪ دي او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ ﻫﻠﻮځﻠﻮ ﺳﺮه ﻣﻠګﺮي دي‪.‬‬

‫ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﭼﯥ ﻟﻪ) ‪ 2001‬ﺗﺮ ‪ ( 2003‬ﭘﻮرې ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﺳﻔﻴﺮ واﻳﻲ ‪ »:‬د دې ﻣﺎﻧﺎ ﺑﻪ دا ﻧﻪ وي ﭼﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻣﻼً ووځﻲ ﺑﻠﻜﯥ د دې ﭘﺮځﺎى ﺑﻪ ﻣﻮږ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻟﻘﺎﻋﺪه ﭘﺮ اډو او دﻏﻪ راز د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﺮ‬

‫ﻣﺸﺮاﻧﻮ د ﺣﻤﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ځﻮاك او ﺧﺎﺻﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ)ﺳﭙﯧﺸﻞ ﻓﻮرس( څﺨﻪ ﻛﺎر اﺧﻠﻮ‪.‬ﻣﻮږ ﺑﻪ دﻏﻪ راز ﻟﻪ‬

‫ﻧﻮﻳﻮ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮﻳﻮ ﭘﻮﻟﻮ ﭘﺮ اوښﺘﻮﻧﻜﻮ اﻓﻐﺎن ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻫﻤﺪا راز د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﭘﻮﻟﻮ ﭘﻪ اوږدو ﻛﯥ د‬

‫ﺗﺮورﻳﺴﺘﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﭘﻨﺎﻫځﺎﻳﻮﻧﻮ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ ﻛﻮو‪«.‬‬

‫ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﻫﻤﺪاراز ﻟﻴﻜﻠﻲ ‪:‬اﻣﺮﻳﻜﺎﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻟﻮﯦﺪﻳځ‪ ،‬ﺷﻤﺎل او ﻛﺎﺑﻞ د ﺳﺎﺗﻨﯥ ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻧﺴﺒﻲ ډول د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻀﻮر او ﻧﻔﻮذ ﭘﻜﯥ ﻛﻢ دى ‪.‬د ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﺑﻪ ﭘﻪ اوږده ﻣﻮده ﻛﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ډﯦﺮ ﺷﻤﯧﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ اړﺗﻴﺎ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ او ﻣﻤﻜﻦ څﻠﻮﯦښﺖ ﻳﺎ ﭘﻨځﻮس زره ﻛﺎﻓﻲ‬

‫وي ځﻜﻪ ﭼﯥ د ده ﭘﻪ ﻧﻈﺮ دوى ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭘﻪ دې ﻛﺎر ﻛﯥ د ازﺑﻜﻮ‪،‬ﻫﺰاره وو‪،‬ﺗﺎﺟﻜﻮ او ﻳﻮﺷﻤﯧﺮ ﭘښﺘﻨﻮ ﻣﻼﺗړ‬ ‫ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي او د ﻧﺎټﻮ د ﻣﺘﺤﺪاﻧﻮ‪ ،‬روﺳﻴﯥ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﭼﯧﻦ‪ ،‬د ﻣﻨځﻨۍ اﺳﻴﺎ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او د‬

‫ﻣﻠګﺮوﻣﻠﺘﻮ د اﻣﻨﻴﺖ ﺷﻮرا ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﺟﻠﺐ ﻛړاى ﺷﻲ‪.‬‬

‫دا اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎت ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﯥ دا ﻫﻢ واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻻس ﺑﻪ ﺧﻼص وي ﭼﯥ ﺣﺘﻰ د‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨﻮب ﻛﯥ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ وﻛړي‪.‬‬

‫دى دا ﻫﻢ واﻳﻲ ﭼﯥ دا ﻣﺴﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺧﻮاﺑﺪى ﻛړي‪.‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺳﺮه‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻒ دى او د اﺳﻼم اﺑﺎد ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻫﻢ ﺳﺎده ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده ځﻜﻪ ﭼﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻮځ ﺗﻤﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ ﻟﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻚ ﺑﺮى ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي ‪(48) .‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ د ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﻌﺎون ﭘﻴټﺮ ګﺎﻟﺒﺮﻳټ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮې ﺷﻨﻨﯥ ﻛﯥ‬

‫ﻟﻴﻜﻠﻲ ﭼﯥ ‪ ) :‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮى‪ ،‬ﭼﯥ ﻳﻮ ځﺎى ﻛﻮل ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﭙﺎره ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ‬ ‫دي او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ دې ﻫﯧﻮاده ﺧﭙﻞ ﺳﺮﺗﻴﺮي وﺑﺎﺳﻲ(‬

‫ګﺎﻟﺒﺮﯦټ وﻳﻠﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭘښﺘﺎﻧﻪ دي او ﭘښﺘﺎﻧﻪ د دوى ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي‪ .‬دى زﻳﺎﺗﻮي‬

‫ﭼﯥ ځﻴﻨﯥ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺻﻠﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺗﺎﺟﻚ‪ ،‬ازﺑﻚ او ﻫﺰاره‬ ‫ګﺎن دي ‪.‬‬

‫ګﺎﻟﺒﺮﯦټ ﭘﻪ دې ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛﯥ وﻳﻠﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨﻮب او ﺧﺘﻴځ ﻛﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻟﻪ دې ﻻﻣﻠﻪ ځﻮاﻛﻤﻦ دي‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ ﭘﺮاخ ﻧﻔﻮذ ﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﻧﻮﻣﻮړى ادﻋﺎ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻠﻤﻨﺪ او ﻛﻨﺪﻫﺎر ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟګړه د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟګړه ده‪ .‬ګﺎﻟﺒﺮﯦټ‬

‫دﻏﻪ راز واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺗﺎﺟﻚ‪ ،‬ﻫﺰاره او ازﺑﻚ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړه وه‪ ،‬ډﻳﺮ وﺧﺖ ﻳﯥ‬

‫‪117‬‬

‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺟګړه وﻛړه او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر ده‪ ،‬ﭼﯥ د ﭘښﺘﻨﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻟﻪ ﻫﻤﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺷﻤﺎل‬

‫ټﻠﻮاﻟﯥ څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻮﺧﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎر واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫ګﺎﻟﺒﺮﯦټ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻫﻢ ﻛړى دى او د ﻣﻘﺎﻟﯥ د ﻟﻴﻜﻠﻮ اﺻﻠﻲ اﻧګﻴﺰه او ﻋﻨﻮان ﻳﯥ ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻤﺪا دى‪(49) «.‬‬

‫ﺧﻮ اﻓﻐﺎن ﭼﺎرواﻛﻲ د ګﺎﻟﺒﺮﯦټ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ واﻗﻌﻴﺖ څﺨﻪ ﻟﺮې ﺑﻮﻟﯥ او واﻳﻲ ﭼﯥ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ‪ ،‬ارﺿﻲ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ او ﻣﻠﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻟﻪ ﻛﻮم ګﻮاښ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻧﻪ دى ‪.‬‬

‫اﻧګﺮﻳﺰ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮال »ﭘډي اﺷډون« ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛړﻳﺪه‪ ،‬اووﻳﻠﻲ ﻳﯥ دي ﭼﯥ ‪ » :‬ﻧﺎټﻮ ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ ده‪،‬‬

‫ځﻜﻪ د دوى ﺟګړه ﭘﻪ ﻛﻮر د ﻧﻨﻪ د وﻟﺲ ﻣﻼﺗړ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛﻮي او دې ﺟګړې زه دوﻣﺮه اﻧﺪﻳښﻤﻦ ﻛړى ﻳﻢ ﭼﯥ‬

‫ﺧﻮب ﻣﯥ ﺗښﺘﻴﺪﻟﻰ«)‪(50‬‬

‫د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭼﺎرو ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ښﻜﺎره دا د اﻣﺮﻳﻜﺎ درﻳځ ﻧﻪ دى‪ ،‬ﺧﻮ ﺗﺮ ﺷﺎ ﻳﻲ ددوى ﭘټ ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ‬

‫ښﻜﺎري‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي واﻳﻲ ﭼﯥ ددې ډول څﺮګﻨﺪوﻧﻮ او ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ اﺻﻠﻲ ﻻﻣﻞ ﻫﻐﻪ ﻣﺎﺗﯥ ده‪ ،‬ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ورﺳﺮه ﻣﺦ دي او ﻏﻮاړي ﭘﻪ دې ډول ﻛﺎروﻧﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺎﺗﯥ ﭘټﻪ ﻛړي ‪.‬دوى‬ ‫زﻳﺎﺗﻮي‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دې وﭘﻮﻫﻴږي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ واﺣﺪ او ﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ ﻫﯧﻮاد‬ ‫دى او دا ډول څﺮګﻨﺪوﻧﯥ او ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﺑﻪ ددوى ﭘﻪ ﺿﺪ روان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻ ﭘﻴﺎوړى ﻛړي ‪«.‬‬

‫ﻳﻮه اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮه ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮې اوږدې ﺷﻨﻨﯥ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ اړه ﺑﺤﺚ ﻛړى او‬

‫واﻳﻲ ﭼﯥ » اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ ﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ‪ ،‬داوږده ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﺎوﻧﺪ واﺣﺪ ﻫﻴﻮاد دى ‪ .‬ﻣﻮﻧږ د ﻏﺮﻳﺒۍ او‬

‫ﻧﻪ زﻏﻤﻴﺪوﻧﻜﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ د ﻧﻔﺲ ﻋﺰت او ﻣﻠﻲ ﻏﺮور ﺳﺎﺗﻠﻰ او دﺧﭙﻞ ﻣﻠﻲ وﺣﺪت ﻧﻪ ﻣﻮ‬

‫ﭘﻪ ﭘﻮره زړه ورﺗﻴﺎ ﺳﺮه دﻓﺎع ﻛړى ‪ «.‬ﻣﻮﻧږ د ﻳﻮه ﭼﻤﻦ ګﻠﻮﻧﻪ ﻳﻮ ‪ ....‬روﺳﺎﻧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ وﺧﺖ‬

‫ﻛﯥ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺗﻴﺮو ﻧﻬﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﻛﯥ دﻟږه ﻛﯧﻮ او ډﻳﺮه ﻛﯧﻮ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې زﻣﻮﻧږ وﻟﺲ وﻳﺸﻠﻰ‪،‬‬ ‫ﺧﻮ ﻫﻴڅ ﺷﺮﻳﻒ ﻏﻴﺮ ﭘښﺘﻮن د ﭘښﺘﻮن ﭘﻪ ﺧﻼف ﻧﻪ دى را ﭘﺎڅﻴﺪﻟﻰ ‪ » .‬روﺳﺎﻧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ‬ ‫وﺧﺖ ﻛﯥ )‪1988‬ز ( ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻠﻴﺸﻴﻲ ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ﺗﺠﺰﻳﯥ وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛړى و ﺧﻮ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻪ ﺷﻮل ‪ (51) .‬د‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ژورﻧﺎﻟﺴﺖ اﺣﻤﺪ رﺷﻴﺪ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ‪ ،‬اﻳﺮان ﭘﻪ ‪ 1980‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ داﺳﺘﺎد رﺑﺎﻧﻲ ﭘﻪ دوره ﻛﯥ ﻫڅﯥ‬

‫ﻛﻮﻟﯥ ﭼﯥ د اﻳﺮان اوﻫﺰاره ﺟﺎت ﺗﺮ ﻣﻨځ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻏﺮب ﻛﯥ د وﺻﻞ ﺳﻴﻤﻪ را ﻣﻨځﺘﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ‬ ‫ﻧﻪ ﺷﻮل ‪) .‬اﻣﺎ د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﭘﻪ وﻟﺴﻮاﻛۍ ﻛﯥ اﻳﺮاﻧﻴﺎن دﻏﻪ ﻫﺪف ﺗﻪ ور رﺳﻴﺪل ( د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻪ‬

‫دوران ﻛﯥ ﭘﻪ ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎن او اﻳﺮان ﻛﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛړﻳﻮ ﻫڅﻪ وﻛړه ﺗﺮ څﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ‬

‫ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎن ﺟﻮړ ﻛړي ﺧﻮ ﺑﺮﻳﻤﻨﺪ ﻧﻪ ﺷﻮل ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻢ‪ ،‬د اﺣﻤﺪ رﺷﻴﺪ د وﻳﻨﺎ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺧﺒﺮه وﻛړه ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﻧﻪ ﺷﻮل داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮﺧﯥ ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﭘﻮره‬

‫ﻛﻨﺘﺮول ﻻﻧﺪې راوړي ‪ .‬ﺧﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻴﺎﻧﻮ دا ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ﻏﻮڅﻪ ﺗﻮګﻪ رد ﻛړه ‪(52) «.‬‬

‫ﻫﺮ وﺧﺖ ﭼﯥ د اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ زﻣﻮﻧږ د ﻏﻴﻮر وﻟﺲ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ‬

‫ﺷﻮي ﻧﻮ ﺑﻴﺎ د ﻣﺮﻛﺰ د ﻛﻤﺰورۍ او واﻟﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ډﻳﺮ ﺻﻼﺣﻴﺖ د ورﻛﻮﻟﻮ ‪ ،‬د ﻣﻠﻴﺸﯥ د ﺟﻮړوﻟﻮ‪ ،‬دﻓﺪراﻟﻴﺰم‬

‫‪ ...‬ﻏﻮﻏﺎ او ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد د وﻳﺶ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻮي‪ ،‬د روﺳﺎﻧﻮ دا اﺳﺘﻌﻤﺎري ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻫﻤﺪا اوس زﻣﻮﻧږ‬ ‫ﺗﺮ ﻣﺨﻪ دي‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮه ډاﻛﺘﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﯥ اوﻣﻠﻲ وﺣﺪت ﭘﻪ اړه ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫‪118‬‬

‫•‬

‫د ﻫﻴﻮاد د ډﻳﺮه ﻛﯧﻮ وﻃﻦ ﭘﺎﻟﻨﻪ او د ﻫﻴﻮاد ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ دا ﺟﻮﺗﻪ وي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږوﻟﺲ ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ او‬

‫واﺣﺪ وﻟﺲ دى ‪ .‬ﻳﻮازې ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ ﻫﻐﻪ ﻧﺎڅﻴﺰه او د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ روزل ﺷﻮي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ دې ﻛﺎر ﺗﻪ‬

‫ﺧﻮښ وي ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ګټﯥ ﭘﻪ ﺟﻨګ‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻮ او د اﺳﺘﻌﻤﺎر ﭘﻪ ﺷﺘﻮن ﻛﯥ ﺧﻮﻧﺪي‬ ‫•‬

‫ګﻮري‪ ،‬ﺧﻮ دداﺳﯥ وګړو ﺷﻤﻴﺮه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻔﻮس ﭘﻪ ﺳﻠﻤﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻧﻪ راځﻲ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﻃﺒﻘﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ګډې ﺗﺎرﻳﺨﻲ اړﻳﻜﯥ ‪ :‬اﻓﻐﺎﻧﺎن د ګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ ډﻳﺮې ﻧﮋدې اړﻳﻜﯥ ﻟﺮي ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ ودوﻧﻪ ﻛﻮي او ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ‬ ‫•‬

‫ګډه ژوﻧﺪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫اﺳﻼم د ټﻮﻟﻮ ﻫﻴﻮادواﻟﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻨﻮ ﻛﯥ د ګډ او ﻣﺸﺘﺮګ روح ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻟﺮي اوﻫﻤﺪا زﻣﻮﻧږ د ﻣﻠﻲ‬

‫وﺣﺪت رﻣﺰ ګڼﻞ ﻛﯧږي‪ ،‬دا ﺧﺒﺮه د ﺷﻮروي اﺷﻐﺎﻟګﺮ ﭘﻮځ ﭘﻪ ﺧﻼف د وﻟﺲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﺟﻬﺎد ﭘﻮره‬

‫څﺮګﻨﺪه ﻛړې ده‪ .‬ددې ﺗﺮڅﻨګ دﻛﺎﺑﻞ دښﺎر ټﻮل ﻏﻴﺮ ﭘښﺘﻮن اﻣﺎﻣﺎن دﺟﻤﻌﯥ د ورځﯥ ﭘﻪ ﺧﻄﺒﻮ‬

‫ﻛﯥ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻏﻨﺪي او ﺧﻠﻚ د دې ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻗﻴﺎم ﺗﻪ را‬ ‫•‬

‫ﺑﻠﻲ ‪.‬‬

‫د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ دﭘښﺘﻨﻮ ﺷﺘﻮن ﻧﮋدې د ‪ 40‬ﺳﻠﻤﯥ څﺨﻪ زﻳﺎت دى‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ د ﻧﻮرو‬

‫ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻟږه ﻛﻰ دى ﺧﻮ د ﺑﻞ ﻫﺮ ﻗﻮم ﻧﻪ زﻳﺎت دي‪ ،‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ‬

‫ﻫﻴڅﻮك ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻪ ګڼﻲ‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﻫﻢ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺗﺠﺰﻳﯥ‬

‫وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﻮي ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ دﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﺷﻮم ﭘﻼن دﻋﻤﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ د ﻫﻤﺪې ﭘښﺘﻨﻮ ﺷﺘﻮن ﻳﻮه‬ ‫•‬

‫ﺳﺘﺮه ﺳﺘﻮﻧﺰه ګڼﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﭘښﺘﻮن ﻣﻴﺸﺘﻪ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻧﻮر ﻟږه ﻛﻲ ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ ژوﻧﺪ ﻛﻮي د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻫﺮات ﭼﯥ ﻳﻮ‬ ‫ﭘښﺘﻮن ﻣﻴﺸﺘﻪ ښﺎر دى‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ اوس ﺗﺎﺟﻚ او ﺷﻴﻌﻪ زﻳﺎت ﻣﻴﺸﺖ ﺷﻮﯦﺪي‪ ،‬دﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي د‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ زره ﻫﺰاره ګﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻫﻠﺘﻪ ځﻤﻜﯥ ورﻛړل ﺷﻮې اوﻣﻴﺸﺖ ﺷﻮل‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ﻓﺮاه وﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺗﺎﺟﻚ ﻣﻴﺸﺖ ﺷﻮى دي ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻠﻤﻨﺪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﺷﻴﻌﻪ اوﺳﻴږي دﻗﻨﺪﻫﺎر‬ ‫د ښﺎر ﭘﻪ زړه ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﺷﻴﻌﻪ ګﺎن ﭼﯥ د اﻳﺮان ﻧﻪ راﻏﻠﻲ اوس اوس ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﺷﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺪاﺳﯥ د‬

‫•‬

‫ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﻜﺎ‪ ،‬ګﺮدﻳﺰ‪....... ،‬ﺳﻴﻤﯥ در واﺧﻠﻪ ‪.‬‬

‫دا ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ګټﻪ ﻧﻪ وي ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺧﭙﻞ ځﺎن د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺳﺘﺮګﻮﻛﯥ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ اﺳﺘﻌﻤﺎري ځﻮاك ﺛﺎﺑﺖ ﻛړي‪ ،‬او ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﯥ ﻫﻤﺎﻏﻪ د اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د »وﻳﯥ‬

‫•‬

‫وﻳﺸﻪ اوﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺮې وﻛړه« ﺳﻴﺎﺳﺖ وي ‪ .‬دا ﻛﺎر ﺑﻪ ﻏﺮﺑﯧﺎﻧﻮ ﺗﻪ د ګټﯥ ﭘﺮ ځﺎى ﺿﺮرﻣﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺟﻮرج ډﺑﻠﻴﻮ ﺑﺶ ادﻋﺎ ﻛړې وه ﭼﯥ ﺧﺪاى ورﺗﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ وﻻړ ﺷﻪ او ﻫﻠﺘﻪ‬

‫دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﭘﻴﺎده ﻛړه او د ښځﻮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ ﻧﻪ دﻓﺎع وﻛړه ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻤﻠﻪ ﻳﻮ‬

‫ﺻﻠﻴﺒﻲ ﺟﻨګ او ﻣﺬﻫﺒﻲ وﺟﻴﺒﻪ ګڼﻠﻪ ‪ .‬ﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ او ددې ﻫﻴﻮاد ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬

‫ﺗﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﻳښﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ دا ادﻋﺎ ﻛﻮم ځﺎى وﻧﻴﺴﻲ ؟ او ﻫﻠﺘﻪ ﺑﻪ د دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ او د ښځﻮ‬ ‫•‬

‫ﺣﻘﻮق څﻪ ډول ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻮي او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯥ څﻪ ډول ور وﭘﻴﮋﻧﺪل ﺷﻲ‪.‬‬

‫د ﺷﻮروي د ﺗﺠﺎوز ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮه ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﭘښﺘﻨﻮ ورﻛړې او ګټﻪ ﻳﯥ ﻏﺮﺑﯧﺎﻧﻮ او ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ و رﺳﻴﺪﻟﯥ ‪ .‬ﺧﻮ ﻧﻦ ورځ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ‬

‫‪119‬‬

‫ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ﻗﻮم ﭘﻪ اور ﺳﻮزﻳږي ‪ .‬او د ﺟﻨګ دﻏﻪ دروﻧﺪ اوﺳﻮزﻳﺪوﻧﻜﻰ ﺑﺎر ﻫﻢ دﻫﻤﺪې ﻗﻮم ﭘﺮ ﻏﺎړه‬ ‫•‬

‫دى ‪.‬‬

‫ﻧﻦ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻏﺮﺑﯧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻴڅ ډول دښﻤﻨﻲ ﻧﻪ ﻟﺮي ﻧﻮ د اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ‬

‫ﻫﻐﻪ د دوﺳﺖ او دښﻤﻦ ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ﺑڼﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺨﺘﻪ راﺷﻲ ‪ ...‬ﭼﯥ دا ﺣﺎل ﺑﻪ ﻧﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ګټﻪ‬

‫•‬

‫وي او ﻧﻪ د ﺳﻴﻤﯥ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ګټﻪ ‪.....‬‬

‫د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺷﻤﺎﻟﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ )ﻟﻜﻪ د ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻛﻮرﻳﺎ( ﭘﻪ څﻴﺮ‬

‫ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ دا ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺻﻮرت د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دګﺎوﻧډﻳﻮ ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ګټﻪ ﻧﻪ دى ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ‬

‫ﺑﻪ د ﺗﺸﻨﺞ د ﻧﻮر ډﻳﺮﻳﺪو ﺳﺒﺐ و ګﺮځﻲ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭼﯥ ﻳﻮ ﺿﻌﻴﻒ اﻟﺒﻨﻴﺎد ﻫﻴﻮاد دى ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺷﻜﻪ د ﺗﺠﺰﻳﯥ‬ ‫ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛﯧږي او د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد )د ﭘښﺘﻨﻮ( څﻠﻮﻳښﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ﻧﻔﻮس ﺑﻪ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﻛﯧږي‪،‬‬

‫اﻳﺮان ﻫﻢ دﺧﭙﻞ ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﻠﻮه ډﻳﺮ زﺧﻢ ﺧﻮړوﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد دى‪ ،‬او دښﻤﻨﺎن ﻳﯥ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻪ‬

‫ﻣﻨﺘﻈﺮ دي او ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ اﻳﺮان د ﻧړۍ د ﻧﻘﺸﯥ څﺨﻪ ﻟﺮې ﻛړي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز زﻣﻮﻧږ ﻧﻮر ګﺎوﻧډﻳﺎن ﻟﻜﻪ‬

‫ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن‪ ،‬ازﺑﻜﺴﺘﺎن‪ ،‬او ﺗﺎﺟﻜﺴﺘﺎن ﻫﻢ د ﺳﺨﺖ ګﻮاښ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛﯧږي‪(53).... .‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ روڼ اﻧﺪي ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ دې ګﺮوﻫﻪ دي او واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ :‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬ ‫ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ټﻮټﯥ ټﻮټﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮه ﻣﻄﺮح ﻛړې ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧﺪوﻧﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻪ ﻫﺮ څﻪ ﻓﻜﺮ ﻛړى وي‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ دې اړه ﻳﯥ ﻫﻴڅ ډول ﻓﻜﺮ ﻧﻪ دې ﻛړى ‪ .‬او‬

‫ﺷﻮﻧﯥ ده ﭼﯥ ﭘﻪ دې اړه ﻳﯥ ﻓﻜﺮ ﻛﻮل ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ ځﺎن ﻟﻪ ﭘﺎره اړﻳﻦ ﻧﻪ وي ګڼﻠﻲ ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ‬ ‫ﺳﺮه وﻳﻼى ﺷﻮ ﭼﯥ د ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯧﺪو ﺧﺒﺮه ﻳﻮه وارداﺗﻲ ﺧﺒﺮه ده او د ﻫﺮ ﻟﻮري ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺷﻲ‪.‬‬

‫دا ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺧﭙﺮوﻧﯥ )ﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻜﻮ( ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﺧﭙﺮوﻧﻪ ﻛﯥ د دې ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ ﻟﻴﻜﻠﻲ دي ﭼﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ‪ ،‬ﺷﻤﺎﻟﻲ او ﺟﻨﻮﺑﻲ ‪ ،‬ووﻳﺸﻞ ﺷﻲ او ﻛﺎﺑﻞ دې ﻫﻢ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮﺧﯥ ﺳﺮه ﭘﺎﺗﻪ‬ ‫ﺷﻲ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﻳﯥ دادى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ دي او د اﻣﺮﻳﻜﺎ اوﺳﻨۍ ﺟﻨګﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋى ﻫﻢ‬

‫ﺑﯥ ﻧﺘﻴﺠﯥ ده‪ ،‬او ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻫﻢ د ﻣﻴﺪان ګټﻮﻧﻜﻲ و ﻧﻪ ګﺮځﻲ ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣﺼﺎﻟﺤﯥ ﭘﺮ ځﺎى ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻳﻮازې د ﺣﻨﻮﺑﻲ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻛﻨﺘﺮول ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ورﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ وﻳﺸﻞ د ﺳﺘﻮﻧﺰو د ﺣﻞ ﻳﻮه ﻻره ګڼﻞ ﻛﯧږي ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﺗﻮګﻪ د ﺣﻞ ﻻره ﻧﻪ ده ﺑﻠﻜﯥ دداﺳﯥ ﻣﻔﻜﻮرې ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﻪ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺘﻮﻧﺰې دﻫﻐﻮ‬ ‫څﺨﻪ ﻫﻢ ډﻳﺮې زﻳﺎﺗﯥ ﺷﻲ د ﻛﻮﻣﻮ ﭼﯥ ﺗﺼﻮر ﻫﻢ ﻧﻪ ﻛﯧږي‪.‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻰ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻢ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ ﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد ګڼﻲ او‬

‫واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻠﻜﻮ دا ﻫﻮډ ﻛړى ﭼﯥ د ﻳﻮه ﻣﻠﺖ ﭘﻪ څﻴﺮ ﺑﻪ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﺗﺮ څﻨګ اوﺳﻴږي‪ ،‬ددوى ﺗﺮ‬

‫ﻣﻨځ ﺑﻴﻠﺘﻮن ﻳﻮ ﻧﻪ ﺗﺼﻮرﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ ﻋﻤﻞ دى ‪.‬‬

‫څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ د ﻓﻴډراﻟﻴﺰم اﻧﺪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﺳﺮه ﻣﺴﺘﺮد ﻛړل ﺷﻮ ﻧﻮ د ﺧﻠﻜﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺧﻮ د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ﻫﻴڅ‬

‫ﺻﻮرت د ﻣﻨﻠﻮ وړ ﻧﻪ ده ‪ .‬زﻣﻮﻧږ وﻟﺲ ﺑﺎﻳﺪ د دښﻤﻨﺎﻧﻮ ﺷﻮﻣﻮ دﺳﺎﻳﺴﻮ ﺗﻪ ﺟﺪي ﭘﺎﻣﻠﺮﻧﻪ وﻛړي‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د‬ ‫ﻫﻐﻮى د ﺗﺰوﻳﺮ ﭘﻪ دام ﻛﯥ را ګﻴﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫‪120‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛﻠﺘﻮري ټﻮﻟﻨﻮ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ او روڼ اﻧﺪو‪ ،‬ﭘﻪ دې اړه ﺧﭙﻞ ﻛﻠﻚ‬

‫ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧﻪ ښﻮوﻟﻲ او د ﻗﻬﺮه ډﻛﯥ اﻋﻼﻣﻴﯥ ﺧﭙﺮې ﻛړې او ﭘﻪ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﻳﯥ ﻏږ ﻛړى ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎر دداﺳﯥ ﺗﻮﻃﺌﻮ د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻣﺨﻪ وﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻠﻲ ﺗﻔﺎﻫﻢ د ﺗﺤﻘﻖ ټﻮﻟﻨﯥ‬

‫او د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﺠﺎت ﺟﺮګﯥ او ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ازادۍ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺟﻼ ﺟﻼ اﻋﻼﻣﻴﯥ‬ ‫ﺧﭙﺮې ﻛړې ‪ .‬د ﻧﺠﺎت د ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ وﻳﻞ ﺷﻮي دي ﭼﯥ »‪ ....‬داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ ﭘﻼن د‬

‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د اﺳﺘﻌﻤﺎري ځﻮاك ﭘﻪ ﻻﺳﻮ د ډﻳﻮرﻧډ د ﻛﺮښﯥ ﭘﻪ وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﻮ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د زﺧﻢ‬

‫ﺧﻮړﻟﻲ وﺟﻮد څﺨﻪ ﻳﯥ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﭘﺮې ﻛړه ‪ .‬روﺳﺎﻧﻮ ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ ﻟښﻜﺮو د ﻣﺎﺗﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد ﺷﻤﺎﻟﻲ‬

‫ﺑﺮﺧﯥ د روﺳﺎﻧﻮ د ﻧﻔﻮذ د ﺳﺎﺣﯥ ﺳﺮه د ﻳﻮځﺎى ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻼن ﻣﻄﺮح ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ټﻮﻟﻮ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ او ﭘﺎﻧګﯥ‬ ‫اﭼﻮﻧﯥ ﺳﺮه د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮل ‪ .‬روﺳﺎﻧﻮ د ﻣﺎﺗﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻏﻮښﺘﻞ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﻴﻤﯥ د‬

‫روﺳﺎﻧﻮ د ﻧﻔﻮذ د ﺳﻴﻤﻮ ﺳﺮه را ﻳﻮځﺎى ﻛړي ﺧﻮ د ﻣﺎدي اوﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎﻧګﯥ اﭼﻮﻧﯥ ﺳﺮه ﺳﺮه ﻳﯥ ﻫﻢ دﻏﻪ ﺷﻮم‬

‫ﭘﻼن د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮ ‪ .‬اوس )راﺑﺮت ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ( ﻫﻢ ﻏﻮاړي د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺑﯥ ﻻرو اوﺑﯥ ﻫﻮﻳﺘﻪ‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې دداﺳﯥ ﭘﻼن د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮه وﻛړي‪ .‬دا د ﺷﻚ او ﺗﺮدد ﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ده ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ټﻮﻟﻨﻴﺰ ﺟﻮړښﺖ د زرګﻮﻧﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ د اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬ازادۍ او ځﻤﻜﻨﻲ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪﻳﺘﻮب ﻛﯥ‬ ‫اوﺑﺪل ﺷﻮﯦﺪى ‪.‬د راﺑﺮت ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ وﻳﻨﺎوې ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ډګﺮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻧﺎﺗﻮاﻧۍ او ﻣﺎﺗﯥ‬

‫ښﻜﺎروﻧﺪوﻳﯥ دي ‪(54) «.‬‬

‫»ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻫﺰاره ﻣﻴﺸﺘﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﺨﻮرو وﻳﻠﻲ‪ ،‬اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﻳﻮ و‪ ،‬ﻳﻮ دى او ﻳﻮﺑﻪ وي‪ ،‬ﻫﯧڅ‬

‫ﭘﺮدي ﻻﺳﻮﻧﻪ دا وﻟﺲ ﻧﺸﻲ ﺟﻼ ﻛﻮﻻى‪ .‬دوى زﻳﺎﺗﻮي ﻛﻪ ﭘﻪ دې ﺧﺎوره ﻛﯥ ﺟﻨګ ﻫﻢ دى؛ ﺧﻮ ددې ﻫﯧﻮاد‬ ‫ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺗﻪ اړ ﺗﻴﺎ ﻧﺸﺘﻪ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي واﻳﻲ دا ﭘﻪ اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻲ ﻛړﻳﻮ ﭘﻮرې ﺗړﻟﻲ ﻧﻈﺮوﻧﻪ اوڅﺮګﻨﺪوﻧﯥ دي ‪«.‬‬

‫»ﺑﻞ ﻟﻮرﺗﻪ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ ﻣﺨﻮرو دا څﺮګﻨﺪوﻧﯥ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎراﻧﻪ ګڼﻠﯥ اودا ﻳﯥ ﭘﻪ ښﻜﺎره ډول ﺳﺮه ددې‬

‫ﻫﯧﻮاد ﭘﻪ ﻋﺮﺿﻲ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﻛﯥ ﻻﺳﻮﻫﻨﻪ ګڼﻠﯥ ‪ .‬دوى واﻳﻲ دا د ﻳﻮه ډﻳﭙﻠﻮﻣﺎت ﻧﻈﺮاو ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ دى‪ ،‬ﭼﯥ دا‬ ‫ډول ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻮﻧﻪ ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ ﻧﺸﻲ ﭘﻠﻲ ﻛﯧﺪﻻى دوى ﭘﻪ دې ﺑﺎور دي ﭼﯥ دا ډول څﺮګﻨﺪوﻧﯥ داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫ﻏﻮﺳﻪ اوﺣﺴﺎﺳﻴﺘﻮﻧﻪ راوﭘﺎروي‪ ،‬ﻧﻮ دا ډﻳﭙﻠﻮﻣﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑښﻨﻪ وﻏﻮاړي‪ .‬ددوى ﭘﻪ وﻳﻨﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ او‬ ‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﺑﺎﻳﺪ دﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﺧﻮﻟﻪ وﺗړي‪ ،‬ﭼﯥ د وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ د ﻧﻔﺎق اور ﺗﻪ ﻟﻤﻦ وﻫﻲ«‬

‫ﭘﻪ دې اړه ﻳﻮه اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﭘﻮه ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﺗﻪ ﻳﻮ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﭘﺮاﻧﺴﺘﻰ ﻟﻴﻚ اﺳﺘﻮﻟﯥ ﭼﯥ دﻟﺘﻪ ﻳﯥ‬

‫راﻧﻘﻠﻮل اړﻳﻦ ګڼﻢ ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻟﻴﻚ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫ﺳﻔﻴﺮ ﺻﻴﺐ ! ﺳﺘﺎ ﻫﻐﻪ ﻣﺮﻛﻪ ﻣﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺪي رﺳﻨۍ ﻛﯥ دې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺗﺠﺰﻳﯥ وړاﻧﺪﻳﺰ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻛړى و‪،‬‬

‫وﻟﻮﺳﺘﻪ‪ .‬دوﻣﺮه ﭘﻮخ ﺳړى او دوﻣﺮه اوﻣﻪ ﺧﺒﺮه! دا ﺧﻮ د ﻛﺎوﺑﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻏﻮﻳﺎﻧﻮ ګﻠﻪ ﻧﻪ ده ﭼﯥ ﻏﻮاګﺎﻧﯥ ﭘﺮﯦږده او‬

‫ﻧﺮ ﻏﻮﻳﯧﻲ ﻳﻮه ﻛﻮﻧﺞ ﺗﻪ ﻛړه‪ ،‬د ﻣﺮګ ټﺎﭘﻪ ﭘﺮې وﻟګﻮه‪ .‬دا درس دې وﻟﯥ اﺑﺮاﻫﺎم ﻟﻨﻜﻦ ﺗﻪ ﻧﻪ ورﻛﺎوه ﭼﯥ وﯦﺸﻞ‬

‫ﺷﻮې اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﯥ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺳﺮ ه ﻳﻮه ﻛړه؟ﭘﻪ ﻣﻮږ ﭼﯥ ﺗﻴﺎر ﻣﺘﺤﺪ ﻳﻮ ﺑﻴﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻟﻮروئ؟ د ﺳﻔﺎرت ﻟﻪ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﺳﺮه‬

‫ﺳﺮه دوﻣﺮه اﺣﻤﻖ ﺷﻮې ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻛﻮل ﻏﻮاړي؟ ﺳﺘﺎ ﭘﻪ ﺧﻴﺎل دا ﭘﺮګﻨﯥ ﻫﺴﯥ ﺗﺼﺎدﻓﻲ را ﻏﻮﻧډې‬ ‫ﺷﻮې‪ ،‬ﻳﻮ ه ټﻮټﻪ ﺧﺎوره ﻳﯥ ﻟﻪ ګﺎوﻧډﻳﻮ ﺑﯧﻠﻪ ﻛړې او ﺑﻴﺎ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻮم ورﺑﺎﻧﺪې اﯦښﻰ دى؟ دا ﻣﻠﻚ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﻮ ﺳﭙﻮڅﻲ ﭘﻪ ﺳﻬﻮه ﻛﯥ ﻧﻪ دى ﻛﺸﻒ ﻛړى ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮم ورﺑﺎﻧﺪې اﻳښﻰ وي‪.‬‬

‫ﭘښﺘﻨﻮ وﻟﯧﺪل ﭼﯥ دوى ﭘﻪ دې ﻣځﻜﻪ ﻛﯥ اﻛﺜﺮﻳﺖ دي‪ ،‬ﻫﻤﺪا ﻏﺮوﻧﻪ ﻳﯥ ټﺎټﻮﺑﻰ دى ﻧﻮ ﻧﻮرو ﭘﺎﭼﺎﻳﺎﻧﻮ او وړو‬

‫‪121‬‬

‫وړو ﻣﻠﻮﻛﺎﻧﻮ ﺗﻪ وﻟﯥ ﺑﺎج ورﻛړي‪ .‬ﻫﻤﺪې ﺗﻪ ورﺗﻪ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﻪ ټﻴټﻪ ﺳﻮﻳﻪ ﻛﺎر ﺗﺎﺳﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻢ وﻧﻪ ﻛړ؟ﻳﻮه ډﻟﻪ‬

‫رټﻠﻲ ﻟﻪ اﻧګﻠﺴﺘﺎﻧﻪ راﻏﻠﺊ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻼن‪ ،‬ﺟﯧﻠﻮﻧﻮ ځﭙﻠﻲ‪ ،‬ځﻴﻨﯥ د ﻏﺮاب او زوﻟﻨﻮ ﺳﺮه‪ .‬د ﺳﺮه ﭘﻮﺳﺘﻮ‬ ‫ﻣځﻜﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ وچ زور ﻻﻧﺪې ﻛړه ﺑﻴﺎ ﻣﻮ د ﺧﭙﻞ ﻣﻮرﻧﻲ ﻣﻠﻚ ﺗﺎج او ﺗﺨﺖ ﭘﻪ ﻟﺘﻪ وواﻫﻪ‪ ،‬ﻣځﻜﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ‬ ‫ﻗﻮاﻟﻪ ﻛړه‪ .‬ﻓﺮق داو ﭼﯥ ﭘښﺘﻨﻮ د ﺑﻞ ﭼﺎ ﻣځﻜﻪ ﻧﻪ ده ﻧﻴﻮﻟﯥ‪ ،‬ﺑﺲ ﺧﭙﻞ ټﺎټﻮﺑﻰ ﻳﯥ ﻟﻪ اﻳﺮان او ﺗﻮراﻧﻪ ﺑﯧﻞ ﻛړ‪،‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ اﻋﻼن ﻛړ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﻣﺸﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﺸﻮره وټﺎﻛﻪ‪ ،‬ﺳﻜﻪ ﻳﯥ ووﻫﻠﻪ‪ .‬ﻛﻪ ﺗﻪ واﻳﯥ ﭼﯥ ﻏﻴﺮ ﻟﻪ ﭘښﺘﻨﻮ‬

‫ﻧﻮرې ژﺑﻨۍ ډﻟﯥ ﻫﻢ ﻫﻠﺘﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى اﻓﻐﺎن ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ دا د اﻓﺮﻳﻘﺎ ﻧﻪ راوﺳﺘﻞ ﺷﻮي ﺗﻮران‪ ،‬دا ﺳﺮه‬

‫ﭘﻮﺳﺘﻲ‪ ،‬دا د ﻧﻮرو ﻣﻠﻴﺘﻮﻧﻮ ﻧﻪ راﻏﻠﻲ ﺟﺮﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻫﺎﻟﻴﻨډﻳﺎن‪ .......‬او دا د ﻧﻮرو ﻣﺬﻫﺒﻮﻧﻮ ﺧﻠﻚ‪ ،‬ﻳﻬﻮدان‪،‬‬

‫ﻣﺎرﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻨﺪوان ‪ .....‬دا ټﻮل ځﺎﻧﺘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻧﻪ واﻳﻲ؟ ﻣﻮږ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ درﺑﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺟﯧﻚ‪،‬‬

‫ازﺑﻚ‪ ،‬ﭘﺸﻪ ﻳﯥ‪ .....‬ﻧﻮ اوس څﻪ ټﻜﻪ راﺷﻜﯧﺪﻟﯥ ﭼﯥ ﺗﻪ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﻮې ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې ﭘﻪ ﺷﻤﺎل او ﺟﻨﻮب‬

‫ووﯦﺸﻞ ﺷﻲ‪ .‬ﻣﻮږ ﭘﻪ ﭘﯧړﻳﻮ ﺧﻮاري ﻛړې ﭼﯥ ځﺎﻧﺘﻪ ټﺎټﻮﺑﻰ وﻟﺮو‪ ،‬ﺗﻪ ﻣﻮ ﺑﻴﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ او د ګﺎوﻧډو ﻣﻠﻜﻮ ﻻس‬ ‫ﭘﻮڅﻲ ﻛﻮې؟ ﭼﯥ ﺑﻴﺎ اول ﺟﻨﻮب ووﻫﯥ ﺑﻴﺎ ﺷﻤﺎل؟ ) ?‪( Divide and rule‬‬

‫د ﭘښﺘﻨﻮ ګﻨﺎه دا ﺑﻮﻟﯥ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﻚ ﻛﯥ ﻧﻪ ﺧﻮښﯧږئ‪ .‬دا ﺳﯥ ﻧﻪ ده‪ .‬ﭼﯥ ﻟﺸﻜﺮګﺎه ﻣﻮ وداﻧﻮﻟﻪ‬

‫ﺧﻮښﯧﺪئ ﻳﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﻮ ﺳړﻛﻮﻧﻪ ډﻣﺒﺮ ﻛﻮل ﺧﻮښﯧﺪﻟﯥ ﻳﯥ‪ .‬اوس ﻫﻢ ﻳﻮازې ﺗﺎﺳﻮ ﻧﻪ ﻳﺊ ﭼﯥ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮ ﻧﺸﻲ‬

‫زﻏﻤﻠﻰ‪ .‬ﺗﺮ ﺗﺎﺳﻮ دﻣﺨﻪ ﻳﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻟﻪ ﻣﻮرﻳﻨﯥ‪ ،‬ﭘﺮﻧګﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﻫﻤﺪا څﻪ د ﭘﺎﺳﻪ ﻳﻮه ﻟﺴﻴﺰه د ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د‬

‫روﺳﺎﻧﻮ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ډﯦﺮ د ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د اﻳﺮان‪ ،‬ﭼﻨګﯧﺰ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺮ او ﺗﻴﻤﻮر ﺳﺮه ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ﺣﺴﺎب درﻟﻮد‪ .‬ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﻫﻤﺪا ﻳﻮه ﺧﺒﺮه ﻛﻮﻟﻪ‪ :‬زﻣﺎ ﻟﻪ ﻣځﻜﯥ وځﻪ! د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮه ﻟﺮﻋﻮﻧﯥ ﻋﻨﻌﻨﻪ ده‪ ،‬زﻣﻮږ ﻣځﻜﻪ ﺗﻞ د‬

‫اﻣﭙﺮاﻃﻮراﻧﻮ ﻫﺪﻳﺮه ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮې ده‪ .‬ﻧﻮ ﻣﻮږ ﭘﺮﯦږدئ ﺧﭙﻠﯥ ﻓﻘﻴﺮۍ ﺗﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻮرې ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﻪ ﻣﻮښﻪ ﻛﻪ‬

‫ﺑﺪه‪(55) .‬‬

‫د اوﺳﻨﻴﻮ ﺗﺎزه ﺣﺎﻻﺗﻮ څﺨﻪ داﺳﯥ ﺑﺮﻳښﯥ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻤﻐﻪ د ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ د وﻳﺶ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺧﭙﻠﻪ ﻛړې‬

‫ده‪ ،‬د ‪2010‬ز ﻛﺎل د اګﺴﺖ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ دﻫﻠﻤﻨﺪ ﭘﻪ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ددوى د‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ډﻳﺮ ﻣﺮګﻮﻧﻰ ګڼﻞ ﻛﯧږي‪ ،‬ﺧﭙﻞ څﻠﻮر ﭘﻮځﻲ ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ ﭘﺮﻳښﻮول‪ ،‬ﻋﺴﻜﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ څﺮﺧﻲ‬ ‫اﻟﻮﺗﻜﻮ ﻛﯥ ﺗﺮې وﻻړل او ﭘﺎﺗﻪ اﺑﺎدۍ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺑﻤﻮﻧﻮ واﻟﻮزوﻟﯥ ‪ .‬ﺧﻮ ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﭘﻪ‬

‫ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ درې ﻧﻮرې ﺳﺘﺮې ﭘﻮځﻲ ﻗﺮارګﺎوې ﺟﻮړې ﻛړي ﭼﯥ ﻳﻮه ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ ﺗﺮ ﻛﺎر‬ ‫ﻻﻧﺪې ده ‪ ) .‬ﭘﻪ دې اړه ﺗﻔﺼﻴﻞ ﭘﻪ اړوﻧﺪې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻛﺘﻼى ﺷﺊ‪(.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز راﭘﻮروﻧﻪ ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﺷﻤﺎل څﺨﻪ د ﭘښﺘﻨﻮ د ﺑﯥ ﻛﻮره ﻛﻮﻟﻮ ﻫڅﯥ ﭘﻴﻞ ﺷﻮې دي‪،‬‬

‫دا ﭘﻼن ﭘﺨﻮا د ﺷﻤﺎل د ټﻠﻮاﻟﯥ د ﻗﻮﻣﻨﺪان اﺣﻤﺪﺷﺎه ﻣﺴﻌﻮد او د ګﻠﻴﻤﺠﻢ د ﻣﻠﻴﺸﯥ د ﻗﻮﻣﻨﺪان ﺟﻨﺮال‬

‫دوﺳﺘﻢ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻠﻰ ﺷﻮې و‪ ،‬ﻫﻐﻮى د روﺳﺎﻧﻮ داﺷﻐﺎل ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻣﺸﺮان ﺗﺮور‬

‫ﻛړل او ﭘﺎﺗﻪ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮروڼﻮ څﺨﻪ ﻟﻴږد ﺗﻪ ﻣﺤﺒﻮر ﻛړل ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﻫﻢ د ﻫﺮات او ﻗﻨﺪﻫﺎر ﭘﻪ دښﺘﻮ‬

‫ﻛﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮروڼﻮ د ورﺗﻠﻮ ﻏږ ﺗﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﻧﻪ دﻛﺮزي ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻪ ﻫﻢ ددې ‪ 47‬ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﺘﻮن او ﻧﻪ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ادارې ددې ﺧﻠﻜﻮ د ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻣﻴﺸﺘﻮ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ اړه څﻪ ﻛﺎر ﻛړى دى ‪ .‬ددې‬

‫ﺗﺮڅﻨګ ﺗﺨﺎر ﺗﻪ د ورﺳﺘﻨﻴﺪوﻧﻜﻮ ﭘښﺘﻨﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻧﮋدې اوه ﺳﻮه ﻛﺴﺎن ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻫﻢ ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮروڼﻮ ﺗﻪ ﻧﻪ‬

‫ﭘﺮﻳښﻮل ﻛﯧږي او ﻫﻠﺘﻪ د ﺗﺨﺎر ﭘﻪ زﻧﺪان ﻛﯥ د ﺑﯥ وﺳۍ ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛﻮي‪ ،‬اوس داﺳﯥ اﻧګﻴﺮل ﻛﯧږي ﭼﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻻﺳﭙﻮڅﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﻏﻮاړي د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﺎﺣﯥ ﺟﻮړې‬

‫‪122‬‬

‫ﻛړي‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ دا ﭘﺎﺗﻪ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻫﻢ ددې ځﺎﻳﻮ ﻛډه ﻛړي ‪ .‬او دا ﻫﻤﺎﻏﻪ ﭘﻼن دى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻳﯥ ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ‬

‫ﻣﻨﺘﻈﺮ دي ‪ .‬اﻣﺎ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺗﻪ ﺑﻪ ددې ﻛﺎر ﭘﻠﻲ ﻛﻮل ډﻳﺮې ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ وﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻰ ﭘﻪ دې اﻧﺪ دى ﭼﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﺷﻤﺎل‬

‫د ټﻠﻮاﻟﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﻗﻮﻣﻨﺪان او د ﻣﺰار واﻟﻲ ﻣﻌﻠﻢ ﻋﻄﺎ ﺳﺎﺗﻞ او د ﻫﻐﻪ د واﻛﻤﻨۍ دﭘﺮاﺧﻪ وﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د‬

‫ﻣﻠﻴﺸﻴﻲ ﻗﻮﻣﻨﺪان ﺟﻨﺮال دوﺳﺘﻢ ﺗﺮﻛﯧﯥ ﺗﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪول دﻫﻤﺪې ﭘﻼن د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻴﻼﻣﻪ ده‪ .‬د ﻗﻮﻣﻨﺪان ﻋﻄﺎ‬ ‫ﺳﺮه داﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺧﺎص اﺳﺘﺎزي رﻳﭽﺎرډ ﻫﺎﻟﺒﺮوك ډﻳﺮې ﻧﮋدې اړﻳﻜﯥ او ﻫﻠﺘﻪ د ﻧﻮرو ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻟﻮړ رﺗﺒﻪ‬

‫ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﺗﻠﻞ راﺗﻠﻞ‪ ،‬ددې ﻣﻌﻨﻰ ورﻛﻮي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ د ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﭘﻼن ﻟﻪ ﭘﺎره د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ‬

‫ﻣﻼﺗړﻟﯥ ده ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻪ دې اړه ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻗﻮﻣﻨﺪان ﻋﻄﺎ اﻧﺪ ﻻ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻧﻪ دى راﻏﻠﻰ ﭼﯥ اﻳﺎ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ دې ﻟﻮﻣﻪ ﻛﯥ را وﻧښﻠﻲ او ﻛﻪ دﺧﭙﻠﯥ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺟﻬﺎدي ﺳﺎﺑﻘﯥ ﭘﺮ ﺑﻨﺴټ ﺑﻪ ددې ﻧﻴﻮاﻛګﺮو‬ ‫دا ﭘﻼن ورﺷﻨډ ﻛړي او ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺗﻨﺪي ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻳﺶ دا ﺗﻮر داغ ﻛﯧښﻮدو ﺗﻪ ﭘﺮى ﻧږدي ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ ﻧړﻳﻮال اﺳﺘﻌﻤﺎري ځﻮاك دى او ﻛﻪ وﻏﻮاړي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ ووﻳﺸﻲ ﻧﻮ د ﻣﻠګﺮو‬

‫ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﭼﺘﺮ او ﭘﺮﻳﻜړې ﻟﻪ ﻻرې‪ ،‬د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ټﻮﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﺮه‪ ،‬ورﺗﻪ دا ﻛﺎر‬

‫د ﻳﻮ څﻮ‬

‫ﻻﺳﭙﻮڅﻮ ﻧﺎاﻓﻐﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺷﻮﻧﻰ دى‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺗﻪ د ﺧﭙﻞ ﺑﺮم اواﺳﺘﻜﺒﺎر د ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴڅ ﻧﻪ ښﻜﺎري ‪ .‬او ﻟﻜﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﭼﯥ ووﻳﻞ ﺷﻮل دا د اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻋﺎدت دى ﭼﯥ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ‬

‫ﻛﯥ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻻس اﭼﻮي‪ ،‬ﻟﻜﻪ ددې ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﭼﯥ اﻧګﻠﻴﺲ ﻛړي او ﻳﺎ د وﻳﺘﻨﺎﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻮرﻳﺎګﺎﻧﻮ‬

‫او ‪ ....‬د ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ وﻳﻨﻮ اوﻳﺎ ﻣﻮ ﻫﻤﺪا اوس د ﺳﻮډان دﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ اړه ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ‬ ‫دې‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ دا ډاګﻴﺰه ﻛﯧږي ﭼﯥ ﺑﻠﻴﻚ وﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻛﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻔﻴﺮ و او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫وﻳﺸﻠﻮ اﻧﺪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ځﺎى ﻛﯥ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻫﻨﺪي ورځﭙﺎڼﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻮر ﻛړ‪ ،‬ﺷﻮﻧﻲ ده ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ دې اﻧﺪ ﻛﯥ ﺑﻪ ورﺳﺮه ﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺮان او روﺳﺎن ﻫﻢ ګډون وﻟﺮي‪ .‬دا ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻗﻮي او ځﻮاﻛﻤﻦ ﻧﻈﺎم د درﻟﻮدﻟﻮ څﺨﻪ وﻳﺮه ﻟﺮي‪ .‬دوى ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻳﺎ ددوى ﺗﺮ‬ ‫ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﻻﺳﭙﻮڅﻰ ﻧﻈﺎم ﺣﺎﻛﻢ وي اوﻳﺎ دا ﻫﻴﻮاد ټﻮټﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ دﻗﻮي او ځﻮاﻛﻤﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺎوﻧﺪ‬

‫وﻧﻪ ګﺮځﻲ‪ .‬اوس دا ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻮرې اړوﻧﺪه ده ﭼﯥ د اﺳﺘﻌﻤﺎر دا ﺗﻮﻃﺌﯥ دﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ اﺗﺤﺎد‪ ،‬ﻳﻮواﻟﻲ‪،‬‬

‫او ﻳﻮ د ﺑﻞ د زﻏﻢ ﻟﻪ ﻻرې ﺷﻨډې ﻛړي‪ ،‬او دا ﻛﺎر ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺷﻮﻧﻰ دى ﭼﯥ ټﻮل وﻟﺲ ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ د‬ ‫اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺧﻼف ﭼﯥ ﻣﺘﺤﺪ اوﻳﻮ ﻣﻮټﻰ وﻻړ و ﻫﻤﻐﺴﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ددې ﻧﻴﻮاك ﭘﻪ ﺧﻼف ﻫﻢ ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ او‬

‫ﻣﺘﺤﺪ و درﻳږي ‪.‬‬

‫‪123‬‬

‫ﭘﻨځﻢ ﻓﺼﻞ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ :‬ﻳﻮﻧﻪ ګټﻮﻧګﻰ ﺟﻨګ‪:‬‬ ‫‪Afghanistan: The Unwinnab- e War‬‬ ‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﻛﯥ ښﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮوﻧﻜﻰ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺎﻣﻮرښﺎﻏﻠﻰ ﭘټﺮﻳﻚ ﺳﻴﯧﻼ واﻳﻲ‪:‬‬

‫» ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ﺳﻞ زرو څﺨﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ‪ ،‬ﭘﻪ وﺳﻠﻪ ﺳﻨﺒﺎل‪،‬‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ وﻧﺸﻮ ﻛﻮﻻى ﭼﯥ ﭘﻪ اﺗﻴﺎوﻣﻪ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻨټﺮول ﻛړي‪ ،‬او دﻳﺘﻪ اړ ﺷﻮل ﭼﯥ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ وﻛﺎږى ‪ .‬اﻧګﻠﻴﺴﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ټﻮل ﺗﻮان و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪﻟﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫اﺷﻐﺎل ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 1839‬اﺗﻠﺲ ﺳﻮه ﻧﻬﻪ دﻳﺮش ﻛﯥ اﻧګﻠﻴﺴﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﺷﻐﺎل ﻛړ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺧﭙﻞ ﭘښﯥ د ﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ ﺳﭙﻜﯥ ﻛړي ﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺷﭙﺎړس زره اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ دا ﻛﺎر ﺗﺮﺳﺮه ﻛړ‪ .‬او ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ ﻫﻢ‬

‫د ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﻣﻘﺪر ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻲ ؟ او دا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﭘﻮښﺘﻨﻪ وي ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﻳﯥ‬

‫ﭘﻪ ذﻫﻨﻮﻧﻮ ﻛﯥ وﻟﺮي ‪«.‬‬

‫»ﭘﻪ ﻣﺴﻜﻮ ﻛﯥ د ﻧﻈﺎﻣﻲ څﻴړﻧﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺮ‪ ،‬اﻟﻴﻜﺰاﻧډر ﻛﻮﻧﻮواﻟﻮف‪ ،‬واﻳﻲ ﭼﯥ ﺷﻮروى اﺗﺤﺎد ﻏﻮښﺘﻞ‬

‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺧﭙﻮر ﻛړي او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﭼﯥ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺧﭙﺮه ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ دواړه اوس د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ څﻨډې‬

‫ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ دي ‪ .‬اوس دوى د راﺑﻴﺪارﻳﺪوﻧﻜﻲ وﻟﺴﻲ ځﻮاك ﺳﺮه ﭼﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ ﻟﺨﻮا ﻳﯥ ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻛﯧږي‬

‫ﻣﺨﺎﻣﺦ دي‪ .‬او دواړه د داﺳﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ډﻏﺮو دي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧۍ ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻨګﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮي‪.‬‬ ‫)‪(56‬‬

‫ﻧﮋدې ﻟږ وﺧﺖ دﻣﺨﻪ )د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د روﺳﻲ ځﻮاك د وﺗﻠﻮ د ورځﯥ ﭘﻪ ﻳﺎدوﻟﻮ ﺳﺮه ( د روﺳﻲ ﻫﻐﻮ‬

‫ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې دروﺳﻲ د ﺳﺮوﻟښﻜﺮو د ﺗﻴﺮي ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻫﻐﻪ ﻟښﻜﺮو ﻏړي‬

‫وو او ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺟﻨګﻮﻧﻮ او ﺟګړو ﺷﺎﻫﺪان ول د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ رڼﺎﻛﯥ د ﻳﻮه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ژورﻧﺎﻟﺴﺖ ﺳﺮه ﻣﺮﻛﯥ ﻛړې او ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﺮﻛﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻧﺎﺧﻮاﻟﯥ او ﺑﻴﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ راﺗګ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ او‬

‫ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻫﻐﻮى د ﺗﻢ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﺗﺠﺮﺑﯥ روښﺎﻧﻪ ﻛړې او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻳﻮﻟړ‬ ‫اړوﻧﺪې ﻣﺸﻮرې ورﻛړې ﭼﯥ ددې ﻟﻴﻜﻨﯥ ﭘﻪ اوږدوﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ وﻟﻮﻟۍ‪.‬‬

‫د دﻟﻮې ﺷﭙږوﻳﺸﺘﻤﻪ ﭼﯥ د ﻓﺮوري د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ د ﭘﻨځﻠﺴﻤﯥ ﺳﺮه ﺳﻤﻮن ﺧﻮري د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﻳﻮه‬

‫ﻧﻪ ﻫﻴﺮوﻧﺪوﻧﻜﯥ ﺳﺘﺮه ﭘﻴښﻪ ده ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ورځ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﭼﯥ د څﻮ ﻣﺤﺪودو ﻗﻄﻌﻮ ﺗﺮ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دﻛﻤﻮ ﻧﺴﺘﻮ رژﻳﻤﻮﻧﻮ د ﻣﻼﺗړ او ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او ﺛﺒﺎت د راوﺳﺘﻠﻮ‬ ‫ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻲ وو ﭘﻪ ﭘﻮره ذﻟﺖ او ﺳﭙﻜﺎوي ﺳﺮه ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ووﺗﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫زرګﻮﻧﻮ ﻛﺴﻪ ﻋﺴﻜﺮ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دښﺘﻮ او ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻮﻧﻮ ﺧﻮراك ﺷﻮل او ﻧﻮر ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ زره ﻳﯥ ‪ ،‬ﺷﻞ‪،‬‬

‫ګﻮډ‪ ،‬ړاﻧﺪه او ﻛﺎڼﻪ ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د ﺑﺎﺗﻮرو ﻣﺠﺎﻫﺪو ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮل ‪ .‬دﻏﻪ ﻣﻐﺮوره‬

‫ځﻮاك ﭼﯥ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﻳﯥ د دﻫﺸﺖ او وﺣﺸﺖ څﺨﻪ ﭘﻪ وﻳﺮه ﻛﯥ وه‪ ،‬او ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ‬

‫ﺳﺘﻨﯥ ﻳﯥ ﻟړزوﻟﯥ‪ ،‬او ﭘﻪ ډﻳﺮې دﺑﺪﺑﯥ ﺳﺮه ﻳﯥ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻳﻮ ﭘﺮ ﺑﻞ ﭘﺴﯥ د اﺷﻐﺎل ﻟﻪ ﭘﺎره دروﻧﺪ ﻗﺪم‬

‫اﻳښﻮده او زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د اوس ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮو ﻟﻪ ﺧﻮا د ګﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﻴﻨﺪﻟﻮ او‬

‫ﺧﻨﺪا ﺳﺮ ه ﺑﺪرګﻪ ﺷﻮل‪ ،‬د ﻟﺲ ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺟګړې‪ ،‬د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ ﺷﻬﻴﺪاﻧﻮ او د ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ ﻧﻮرو د‬

‫‪124‬‬

‫ﺑﻰ ﻛﻮره ﻛﯧﺪو او د ټﻮل ﻫﻴﻮاد د ﻟﻮټﯥ ﻟﻮټﯥ ﻛﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺳﺘﺎﻧﻪ ﺷﻮل‬

‫ﭼﯥ ﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘښﻮ څﭙﻠۍ وې او ﻧﻪ ﻳﯥ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ورﺗﻪ ﭘﺎﺗﻪ وو ﭼﯥ دوى ﺗﺮې راﻏﻠﻲ وو ‪ .‬روﺳﻲ‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ځﺎن ځﺎرﻳﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻰ و‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﻳﯥ ﺗﺮ اﺧﺮي ﭘﻮﻟﯥ ﭘﻮرې‬ ‫ﻻﻧﺪې را ﭘﺮزﻳﺪﻟﻰ و‪ ،‬او د اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ او ﻏﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ زور د‬

‫وارﺳﺎ ﭘﻪ ﭘﻜټ ﻛﯥ او د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﻛﯥ راﻛښﻞ ﺷﻮي و ﺧﭙﻠﻪ ازادي ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړه ‪ .‬او ﭘﻪ دې‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ د ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺑﺎب‪ ،‬ﭼﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم او ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ وﻟﺴﻮﻧﻪ د ﻣﺮګ‪ ،‬ژوﺑﻠﯥ او‬

‫ﺗﺒﺎﻫۍ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړي و د اﻓﻐﺎن ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻠﻜﯥ ﻣﻴړﻧﻲ او ﭘﻪ اﷲ )ج( ﻣﻴﻦ وﻟﺲ ﭘﻪ ﻻس ﻳﻮځﻞ او د ﺗﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫و ﺗړل ﺷﻮ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺲ دﻏﯥ ﺳﺘﺮې ځﺎن ځﺎرﻧﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او د ﻫﻐﯥ ګﺎوﻧډﻳﺎن ﻳﯥ د ﺳﻮراﺳﺘﻌﻤﺎر‬

‫د ﺳﺮه ﺳﻴﻼب څﺨﻪ ﭘﻪ څﻨګ او ﺧﻮﻧﺪي ﻛړل ﺑﻠﻜﯥ ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ ﻧﻦ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم د ﺳﻴﻼب د وﭼﯧﺪو ﺟﺸﻨﻮﻧﻪ‬

‫ﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬دﻏﺮب او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﺷﻮروﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺳﻮړ ﺟﻨګ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﺮ‬

‫ﻛﺎل ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردوﻧﻮ ډاﻟﺮ ﻣﺼﺮف درﻟﻮد ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪ ‪ .‬ﺷﺮﻗﻲ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم د ﺳﺮه‬ ‫ﺳﻴﻼب ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د وارﺳﺎ ﭘﻜټ ﺗﻪ ور ﻻﻫﻮ ﺷﻮي و ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻮرﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى ﺷﻮل ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻗﻲ اﻟﻤﺎن ﭼﯥ د دوﻳﻤﯥ ﻧړۍ واﻟﻰ ﺟګړې وروﺳﺘﻪ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﻛښﻴﻮﺗﻰ و او ټﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﯥ‬

‫روﺳﻲ ﻛړل ﺷﻮى و ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﻏﺮﺑﻲ اﻟﻤﺎن ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى ﺷﻮ او دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ وﺷﻮل ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ د دواړو‬

‫اﻟﻤﺎﻧﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ داوﺳﭙﻨﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻛﻠﻚ دﻳﻮال ﺟﻮړ ﻛړى و او ﻏﺮﺑﻲ ﻧړۍ ددې څﺨﻪ ﻧﻮره ﻣﺎﻳﻮﺳﻪ ﺷﻮې وه‬

‫ﭼﯥ دواړه اﻟﻤﺎﻧﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى ﻛړي‪ ،‬او ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ دا ﺧﻴﺎل او ﻓﻜﺮ ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻣﻐﺰو ﻛﯥ ﻧﻪ‬

‫راﺗﻪ ﭼﯥ داﺳﯥ وﺧﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ راﺷﻲ ﭼﯥ روﺳﻲ ﺳﻮر اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړ ﺷﻲ د ﺷﻮروي اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﺑﻪ‬ ‫دړې وړې ﺷﻲ او دواړه اﻟﻤﺎﻧﻮﻧﻪ او ﻳﺎ ﻫﻢ د ﺷﺮﻗﻲ اروﭘﺎ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺳﺮه ﭘﺨﭙﻠﻮ ﻛﯥ را وﻧﻐﺎړي‪.‬‬

‫ﺧﻮ اﻓﻐﺎن ﻣﻮﻣﻦ وﻟﺲ دا ﺳﺤﺮ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻌﺠﺰه ﻟﺮوﻧﻜﻲ ﺟﻬﺎد ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮړ‬ ‫ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎاو اروﭘﺎ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ او ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻟﻪ ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻳﻮ د ﺑﻞ د ﺗﺒﺎﻫۍ او ﻳﻮ ﭘﺮ ﺑﻞ د ﺑﺮﻻﺳۍ د‬

‫ښﻮوﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﻋﺎﻣﻪ وژوﻧﻜﻮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ اﺗﻮﻣﻲ او ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ وﺳﻠﻮ ﭘﻪ ګډون د ﻫﺮډول ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻴﻠﻮ وﺳﻠﻮ‬ ‫د اﻧﺒﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮ ﻟګﻴﺎ و‪ .‬او دا وﻳﻞ ﻛﯧﺪه ﭼﯥ درﻳﻢ ﻧړﻳﻮال ﺟﻨګ ﺑﻪ ﻛﻪ ﭼﯧﺮى ﻫﻢ ﭘﻴښﻴږي ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د ﻧړۍ‬ ‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻮري د ﺗﺒﺎﻫۍ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ ﭼﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣړى ﺗﺮ ﺣﻤﻠﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ دى ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﺮ ګﺮان اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬

‫روﺳﻲ زﺑﺮ ځﻮاك را ﺧﺘﻞ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻫﻐﻮى د ﻣﺮګ ﺳﺒﺐ و ګﺮځﻴﺪ او ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د وارﺳﺎ ﭘﻜټ ورﻣﺎت ﺷﻮ‬

‫او ﻧﻦ ددﻏﻪ ﭘﻜټ ﭘﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻧﻮي ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ ﺟﻮړﯦږي ‪.‬‬

‫ﻧﻦ ﻣﺘﻤﺪﻧﻪ ﻧړۍ د ﺧﭙﻞ ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘړاووﻧﻪ ﭘﻪ درى ﻣﺮﺣﻠﻮ وﻳﺸﻲ‪ ،‬ﻳﻮه ﻳﯥ د دوﻳﻢ ﻧړﻳﻮال ﺟﻨګ‬

‫ﺗﺮﻣﺨﻪ ﻳﻌﻨﯥ ﺗﺮ ‪1949‬ﻛﺎل ﭘﻮرې ﻣﺮﺣﻠﻪ ده ‪ ،‬دوﻳﻤﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ د ﺳﻮړ ﺟﻨګ ﻣﺮﺣﻠﻪ ګڼﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د )‪ -49‬څﺨﻪ‬ ‫ﺗﺮ ‪ 1990‬زﻳږدﻳﺰﻛﺎل ﭘﻮرې ﭼﯥ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ﻣﺎﺗﻴﺪو ﻛﺎل دى او دﻫﻐﻪ وروﺳﺘﻪ درﻳﻤﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﯥ د‬

‫‪ 1990‬را ﭘﺪﻳﺨﻮا ﻧﻮى ﺗﺎرﻳﺦ دى ‪ .‬ﻳﻌﻨﯥ د روﺳﺎﻧﻮ د اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ ړﻧګﻴﺪﻟﻮ د ټﻮﻟﯥ ﻧړۍ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ ﻳﻮﻧﻮى‬

‫ﺑﺎب ﭘﺮاﻧﻴﺴﺖ ‪ .‬او ﻧﻦ ﻧړۍ د ﻫﻮﺳﺎﻳۍ او اراﻣۍ‪ ،‬ډاډ او اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﺎه اﺧﻠﻲ‪.‬‬

‫ﻧړۍ ﺗﻪ دﻏﻪ ورځ ﻳﻮه ﺳﺘﺮه ﺗﺎرﻳﺨﻲ ورځ ده ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن ﻫڅﻪ اوﻫﺎﻧﺪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻫﻢ‬

‫ﺷﭙږم د ﺟﺪى‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د روﺳﺎﻧﻮ د ﺳﺮو ﻟښﻜﺮو دﻳﺮﻏﻞ ورځ ده‪ ،‬او ﻫﻢ ﺷﭙږوﻳﺸﺘﻢ د‬

‫‪125‬‬

‫دﻟﻮې‪ ،‬ﭼﯥ د روﺳﻲ ﻟښﻜﺮو د ﺷﺮﻣﻴﺪﻟﯥ ﻣﺎﺗﯥ‪ ،‬او ﭘﻪ ټﻴټ ﺳﺮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺗﻴښﺘﻰ ورځ ده‪ ،‬د ﻳﺎده‬

‫وﺑﺎﺳﻲ او ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ د وﻟﺲ د ځﻮاﻧﯥ ﻃﺒﻘﯥ ﭘﻪ ذﻫﻨﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻣﻐﺸﻮش و ګﺮځﻮى ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اﺳﺎس‬

‫ﻗﺼﺪا ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻮي‪ ،‬اوﺗﻠﻮﻳﺰوﻧﻮﻧﻪ او ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻳﯥ د ﻫﻤﺪې ﭘﻴښﻮ د ﭘټﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻫڅﻪ ﻛﯥ دي او واﻳﻲ ﭼﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د درى ﻟﺴﻴﺰو ﻛﻮرﻧﻲ ﺟﻨګ ښﻜﺎر ﺷﻮى دى ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻪ دې درى ﻟﺴﻴﺰو ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺑﻴګﺎﻧﻪ ﻋﺴﻜﺮ‪،‬‬

‫ﭘﺮدۍ ﻣﺪاﺧﻠﯥ‪ ،‬ﭘﺮدى ﻻس ﭘﻮ څﻲ رژﻳﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ټﺎﻧﻜﻮﻧﻮ ﺳﭙﺎره ﻣﺰدور ﻋﻨﺎﺻﺮ او ‪ .........‬ﻫﻴڅ ﻧﻪ وو‬ ‫او دا ﺟﻨګ ﻳﻮه داﺧﻠﻲ ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﺟګړه وه‪.‬‬

‫راځﺊ د روﺳﻲ زﺑﺮ ځﻮاك دﻏﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺎﺗﯥ‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻫﻐﻮ روﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ وﻳﻨﺎو او ﻟﻴﻜﻨﻮﻛﯥ وﻟﻮﻟﻮ‪،‬‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎن ﻧﻨګﻴﺎﻟﻲ وﻟﺲ ﺳﺮه د ډﻏﺮو وروﺳﺘﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻠﻰ او ﭘﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻟښﻜﺮو د ﻳﺮﻏﻞ او ددﻏﯥ ﻟښﻜﺮو ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ددې ﻫﻴﻮاد د اﺷﻐﺎل وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ‪،‬‬

‫اوس اوس ددﻏﻪ وﻳﻨﺎوو ﻟږ څﺮك او ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻪ ﻣﺦ ﺗﻪ راځﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻮى ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﺷﻮروي‬

‫اﺗﺤﺎد او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻟښﻜﺮﻛﺸﻴﻮ او د ﻫﻐﻮى د ﻣﻮﺧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ ﻳﻮواﻟﻰ وﻳﻨﻲ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﺸﻮره‬

‫ورﻛﻮي ﭼﯥ »اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻤﺪا اوس ﭘﺮﻳږدئ‪،‬ﻫﻮ ﻫﻤﺪا اوس «‪.‬‬ ‫ﻳﻮ روﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻰ ﭘﻪ دې اړه ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫]ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د روﺳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺷﺮﻣﻴﺪوﻧﻜﯥ ﻣﺎﺗﯥ او د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ د ړﻧګﻴﺪو‬

‫وروﺳﺘﻪ دا دى ﻧﮋدې اﺗﻠﺲ ﻛﺎﻟﻪ ﺗﻴﺮﻳږى‪ ،‬زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻐﻪ ﻋﺴﻜﺮ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺟﻨګﻴﺪﻟﻲ‬

‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دى ﺑﺎورﻟﺮي ﭼﯥ د ﻫﻤﺎﻏﻪ ډول ﺗﺎرﻳﺦ د ﺗﻜﺮارﻳﺪو اوازوﻧﻪ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻏﻮږو ﻛﯧږي ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭼﯥ‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ )د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ﺗﻴﺮي ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ( د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺮ ﺷﺎ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﻗﻮت و‪ ،‬ﻧﻦ داﺳﯥ‬

‫ﺑﺮﻳښﻲ ﭼﯥ د ﻋﺮاق د ﺟﻨګ ﭘﻪ دﻟﺪل ﻛﯥ ﻫﻤﺎﻏﻪ ډول ﻧښﺘﻲ او راګﻴﺮ ﺷﻮي )ﻟﻜﻪ روﺳﺎن ﭼﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ راګﻴﺮ ﺷﻮي وو(‪ ) ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﺮ ﺗﻴﺮي( د داﺳﯥ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﺤﺎﺻﺮې ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻲ‪ ،‬او‬

‫)داځﻮاﻛﻮﻧﻪ ( د ﻫﻐﻮ څﺨﻪ څﻪ ډﻳﺮ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﻧﻠﺮي‪ ،‬ﭼﯥ ﻧﮋدې دوه ﻟﺴﻴﺰې د ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎ دراﭘﺮزوﻟﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره روزﻧﻪ ورﻛﻮﻟﻪ او ﭘﻪ وﺳﺎﻳﻠﻮ ﻳﯥ ﺳﻤﺒﺎﻟﻮل‪ ..‬د ډﻳﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره دﻏﻪ ﻳﻮﺷﺎﻧﻮاﻟﻰ د ﻣﻤﺎﺛﻠﺖ او ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻲ ﺗﻮب‬ ‫څﺨﻪ زﻳﺎت ﺑﺮﻳښﻲ ‪(57) [ .‬‬

‫]ﻳﻮ روﺳﻲ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﯧﭙﺘﺎن ﭼﯥ ﺷﻞ ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮاﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻳﻮه ﺳړك ﺗﺮ ﺧﻮا اﻳښﻮول ﺷﻮي ﺑﻢ ﭘﻪ‬

‫واﺳﻄﻪ دواړه ﺳﺘﺮګﯥ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړې‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ورﺗﻪ ﭘﻴښﻪ ﻛﯥ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ وى‬

‫او ﻳﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‪ ،‬دﻛﻮم اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮ د ﻣړﻳﻨﯥ او ﻳﺎ زﺧﻤﻰ ﻛﯧﺪو ﺧﺒﺮ واوري ﻧﻮ ﺧﭙﻠﯥ اوږې‬

‫وڅﻨډي او وواﻳﻲ ﭼﯥ » دوى ﻫﻢ ﻫﻤﻐﺴﯥ ﻳﻮه ﺟﻨګ ﺗﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎﻟﻤﻦ وﻫﻠﯥ ده )ﻟﻜﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﭼﯥ ورﺗﻪ اور‬

‫ورﺗﻪ ﻛړى و(‪ ،‬دا ﺻﺤﻴﺢ ده ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻞ رﻧګﻪ وي ﺧﻮ ﺑﺎوري ﻳﻢ ﭼﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ زﺑﻴښﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ‬

‫ﻫﻤﺎﻏﺴﯥ وي‪ ،‬او ﻫﻐﻪ ]ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ[ ده ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ددې دواړو ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺪاﺧﻠﻮ دﻻﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮه ﺗﻮﭘﻴﺮ‬

‫وﻟﺮي او ﻫﻤﺪا راز ﻫﻐﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ ﺑﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ددې ﻣﺪاﺧﻠﻮ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻴﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮه ﻣﺨﺘﻠﻒ وي ‪ .‬ځﻜﻪ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻋﺮاق ﺗﻪ ورﻧﻨﻮﺗﻞ او دﻟﻴﻞ ﻳﯥ داو ﭼﯥ د ﻋﺮاق دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر رژﻳﻢ ﭼﯥ د ټﻮﻟﻨﻴﺰو وژوﻧﻜﻮ وﺳﻠﻮ‬

‫ﺧﺎوﻧﺪ دى ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻫﺪف ﻫﺘﻠﻪ ددﯦﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ټﻴﻨګښﺖ اﻋﻼن ﻛړ‪ .‬د ﺷﻮروي‬ ‫اﺗﺤﺎدﻣﺸﺮ ﻟﻴﻮﻧﻴډ ﺑﺮﻳﮋﻳﻨﻒ ﭘﻪ) ‪1979‬ﻛﺎل( ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ورﻧﻨﻮﻳﺴﺘﻞ او ﻫﺪف ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه‬ ‫داﺳﯥ ځﺎى ﻛﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﺳﺎﺗﻨﻪ وه ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﺟﺮړې ﻧﻪ وﻳﯥ ښﺨﯥ ﺷﻮې « )‪(58‬‬

‫‪126‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮوﻧﻜﻲ روﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺒﺪاران او ﻧﻮرﻋﺴﻜﺮي ﭘﻮﻫﺎن )ددې ﻋﺴﻜﺮي ﻳﺮﻏﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﻫﻜﻠﻪ ( ډﻳﺮو ﻣﺸﺎﺑﻬﺎﺗﻮﻧﻮاو ﻳﻮﺷﺎﻧﺘﻪ واﻟﻰ ﺗﻪ ګﻮﺗﻪ ﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬او واﻳﻲ ﭼﯥ روﺳﺎن ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د‬

‫ګﻠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﻴﻨﺪﻟﻮ او ﺧﻨﺪا ﺳﺮه اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﻮل ‪ .‬او د ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﻣﺸﺎﺑﻬﯥ اﻧﺪازې ﻋﺴﻜﺮي ﻗﻮت ﺳﺮه‬

‫وﺟﻨګﻴﺪل ‪ .‬د اﺗﻴﺎوﻣﯥ ﻟﺴﻴﺰې ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ ﻫﻠﺘﻪ دروﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﺷﻤﻴﺮه ﻳﻮﺳﻞ او ﺷﻞ زرو وګړو ﺗﻪ‬

‫رﺳﻴﺪﻟﻪ او ﻫﺮﻛﺎل ﺗﺮې ﺗﺮ دﻳﺎرﻟﺲ ﺳﻮه ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻮرې وژل ﻛﯧﺪل ‪ .‬ﻫﻐﻮى د ﻳﻮه زﺑﺮځﻮاك ﭘﻪ څﻴﺮ»اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﺗﻪ « راﻏﻠﻞ ﺧﻮ ﭘﻪ ذﻟﺖ ﺳﺮه ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺮې وﻻړل ‪ .‬رښﺘﻴﺎ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ دا درك ﻧﻜړه‬

‫ﭼﯥ ﺟﻨګ څﻪ ﺗﻪ واﻳﻰ ‪(59 ) .‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﺑﺪو زﺑﻴښﻮ ﭘﺮ اﺳﺎس )ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﻮ درﻟﻮدى‪ ،‬دﻟﺘﻪ ﭘﻪ روﺳﻴﻪ ﻛﯥ( د روﺳﺎﻧﻮﭘﻪ ﻣﺪاﺧﻠﯥ‬

‫ﻧﻦ ورځ ﻫﻢ ﭘښﻴﻤﺎﻧﻲ ښﻮول ﻛﯧږي‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﺳﻌﻮدي ﺣﻜﻮﻣﺖ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه ﺑﺴﭙﻨﻪ‬

‫وﻛړه ﺗﺮ څﻮ د روﺳﺎﻧﻮ د ﭘﺮاخ ﻏﻮښﺘﻨﯥ اﻫﺪاف ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ ‪ .‬او ﭘﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ د ټﻮﻟﯥ اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ څﺨﻪ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺟﻨګﺠﻮﻳﺎن دﻟﺘﻪ د ﺟﻨګ ﻣﻴﺪان ﺗﻪ راټﻮل ﻛړل ‪ .‬د ﻫﻐﯥ ډﻟﯥ څﺨﻪ ﻳﻮ رﺿﺎﻛﺎر)ﺧﭙﻞ ﺧﻮښﻰ( اﺳﺎﻣﻪ‬

‫ﺑﻦ ﻻدن دى ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻫﻤﺪﻟﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮاو د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﭘﻪ ﻧﻮم ﻳﯥ ﻳﻮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﻮړﻛړ اود ﻫﻤﺪې ﻻرې ﻳﯥ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﺟﻬﺎد اﻋﻼن ﻛړ ‪ .‬ﺧﻮ داځﻞ ﻳﯥ‪،‬ﺧﭙﻞ ﺟﻬﺎد‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﺳﻌﻮدﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻴﻞ ﻛړ‪ .‬د روﺳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮه ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ وه ‪ .‬ﻧﮋدې ﻳﻮه ﻟﺴﻴﺰه ﻫﻐﻪ د ﻳﻮ ﭘټ )راز( ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ او ﻻﺗﺮ اوﺳﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧځﻮروﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې ﻧﻪ راځﻲ ‪.‬ﻳﻮازې ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧۍ روﺳﻲ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻫﻤﺪﻏﯥ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺑﻨﺴټ ﺟﻮړه ﺷﻮې وه ﺗﻴﺮﻛﺎل را څﺮګﻨﺪه ﺷﻮه‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻣﺴﻜﻮ ﻛﯥ د ﻧﻈﺎﻣﻲ څﻴړﻧﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺸﺮ‪ ،‬اﻟﻴﻜﺰاﻧډر ﻛﻮﻧﻮواﻟﻮف‪ ،‬واﻳﯥ ﭼﯥ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻏﻮښﺘﻞ‬

‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺧﭙﻮر ﻛړي او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﭼﯥ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺧﭙﺮه ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ دواړه اوس د ﻧﺎﻛﺎﻣۍ څﻨډې‬

‫ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ دي ‪ .‬اوس دوى دراﺑﻴﺪارﻳﺪوﻧﻜﻲ وﻟﺴﻲ ځﻮاك ﺳﺮه ﭼﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻧړۍ ﻟﺨﻮاﻳﯥ ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻛﯧږي‬

‫ﻣﺨﺎﻣﺦ دي‪ .‬او دواړه د داﺳﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ډﻏﺮو دي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻨګﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮي‪.‬‬

‫»اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ دى ﻓﺘﺢ ﺷﻮى« ‪ .‬او ﻋﺮاق ﺧﻮد اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮو څﺨﻪ را ﭘﺎﺗﻪ ﻳﻮ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﻫﻴﻮاد دى‪.‬‬

‫ﻛﻮﻧﻮواﻟﻮف واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ روﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺟﻨګ ﻳﻮ‬

‫ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﺧﺎﻃﺮې را ﭘﻪ زړه ﻛﻮي ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ډﻳﺮ ﭘﻪ دې ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺎورﻟﺮي ﭼﯥ‬ ‫»ﻋﺮاق ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره داﺳﯥ وي ﻟﻜﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره و« )‪. (60‬‬

‫ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺟﻨﺮال وﻳﻜﺘﻮر ﻳﺮﻣﻜﻮف ﭼﯥ د ‪ 1980‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺷﺮق ﻛﯥ د ﺗﻮرې ﺑﻮرې ﭘﻪ‬ ‫ﺳﻴﻤﯥ ﻛﯥ د ﺷﻮروي ﻋﺴﻜﺮو د څﻠﻮﻳښﺘﻢ ځﻮاك ﻣﺸﺮي ﭘﻪ ﻏﺎړه درﻟﻮده واﻳﻲ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د‬

‫ﺣﺎﻻﺗﻮ د ښﻪ ﻛﯧﺪو او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺣﺎﻻﺗﻮ دﻛﻨﺘﺮوﻟﻴﺪو ﺧﺒﺮې ) ﭘﻪ رادﻳﻮګﺎﻧﻮاو ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻛﯥ( اوري ﻧﻮ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﺸﻲ ﻧﻴﻮﻟﻰ ﭼﯥ اﻳﺎ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ و ټﻜﻮي او ﻛﻪ ﭼﯧﻐﯥ او ﺳﻮرې ووﻫﻲ‪ .‬او واﻳﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ‬

‫ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮي ﻫﻐﻪ ] د ﻫﻐﻮى ﻣﺮګ دى ﺧﻮ ﻫﻐﻮى ﺑﻪ د ﻫﻴڅ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻲ[ ‪.‬‬

‫ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻫﻴڅ داﺳﯥ ﻣﺜﺒﺖ ﻛﺎر ﻧﻪ ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي ﭼﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪ .‬زﻣﺎ ﻣﺸﻮره ډﻳﺮ ه ﺳﺎده ده او ﻫﻐﻪ دا‬

‫ﭼﯥ ‪» :‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻤﺪا اوس ﭘﺮﻳږدئ‪ ،‬ﻫﻮ ﻫﻤﺪا اوس «‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﺮ ﺗﻮره ﺑﻮره د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ‬

‫ﻳﺮﻏﻞ د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ وړاﻧﺪى ﻛړ‪ .‬او ووى وﻳﻞ ﭼﯥ زه د اﻣﺮاﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ دى ﻛﺎر ډﻳﺮﺧﻮښ ﺷﻮم ﭼﯥ د ﺗﻮرې‬

‫‪127‬‬

‫ﺑﻮرې ﻛﻨﺘﺮول ﻳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړ‪ .‬او دا ډﻳﺮه ﺳﺘﺮه ﻻﺳﺘﻪ راوړﻧﻪ ده‪ ،‬ﺧﻮ زه ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻢ ﭼﯥ دا ﻛﺎر ﻣﺎ درى ځﻠﻪ ﺗﺮ‬ ‫ﺳﺮه ﻛړى دى‬

‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻧﺎﺧﻮښۍ ﺳﺮه ﺧﻮځﺎوه ووﻳﻞ ﭼﯥ » ﭘﻪ ﺗﺎﺳﻒ ﺳﺮه ﭼﯥ ﻫﺮ ځﻞ ﻣﺎ‬

‫ﻫﻐﻪ ځﺎى ﺗﻪ ﺷﺎ ورګﺮځﻮﻟﯥ ﺑﻴﺎﻣﻰ اړﺗﻴﺎ ﻣﻮﻧﺪﻟﯥ ﭼﯥ دوﺑﺎره ﻳﯥ ﻓﺘﺤﻪ ﻛړم‪ ،‬ﻫﻐﻪ اوس ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻏﺴﯥ دى او‬

‫ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺪﻟﻮن و ﻧﻪ ﻣﻮﻣﻲ« ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﻫﺮ ﻣﻠﺖ ﭘﻪ دى ﺑﺎوري دى ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﻫﻐﻮ وګړو څﺨﻪ ﭼﯥ‬

‫ﭘﺨﻮا ﺗﺮ دوى دﻟﺘﻪ راﻏﻠﻲ ډﻳﺮ زﻳﺮﻛﻪ دي ‪.‬‬

‫اﻟﻴﻜﺰاﻧډر ګﻮﻟټﺲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻳﻮه ژورﻧﺎﻟﺴﺖ ﭘﻪ څﻴﺮ د روﺳﺎﻧﻮ اواﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺟﻨګ ﭘﻪ‬

‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ او رﺳﻨﻴﻮﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﺸﺮ رﺳﺎوه‪ ،‬واﻳﻲ ﭼﯥ )دﻫﻐﻪ وﺧﺖ (ﺟﻨګ د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ څﺨﻪ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ ﭘﻪ‬

‫ﻟﻮر روان و ‪ .‬ﺧﻮ روﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ د ﻛﻮﻣﻜﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎدوه )او وﻳﻞ‬ ‫ﻳﯥ( ﭼﯥ ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮګﻪ ﺑﻪ د ﻏﻪ ﺟﻨګ اﻣﻦ او ﭘﺮﻣﺨﺘﻚ ﺗﻪ ﻻره ﭘﺮاﻧﻴﺰي‪(61) .‬‬

‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ‪ ،‬دټﻮل ﺷﻮروي اﺗﺤﺎدﻛﻠﻴﻮ اوﺑﺎﻧډو ﺗﻪ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ »د اﺳﺮارو ډك ﺗﺎﺑﻮﺗﻮﻧﻪ « راوړل ﻛﯧﺪل ‪.‬‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﻣړي ﭘﺮاﺗﻪ وو‪ ،‬ﭼﯥ د )ﻧﻈﺎﻣﻲ( راﭘﻮروﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻛﻮم اﻣﻦ ځﺎى ﻛﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻟﻲ وو ‪ .‬روﺳﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﭼﯥ د دﻏﻪ ﺗﺎﺑﻮﺗﻮﻧﻮ څﺨﻪ د ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻮﺟﻪ واړوي ‪ .‬د ګﻮﻟټﺲ ﭘﻪ‬

‫وﻳﻨﺎ ﭼﯥ روﺳﻲ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺑﻪ د ﺟﻨګ د راﭘﻮروﻧﻮ د ﻧﺸﺮوﻟﻮ څﺨﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮى ﻛﺎوه‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻳﻮه ورځ زه‬

‫ﻳﻮه ﺟﻨﺮال ودروﻟﻢ ‪ .‬اوراﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ وﻟﻴﻜﻪ ﭼﯥ »زﻣﻮﻧږ ﻋﺴﻜﺮ دﻟﺘﻪ ﺑﻞ ﻫﻴڅ ﻛﺎر ﻧﻪ ﻛﻮي‪ ،‬ﻳﻮازې‬

‫ﻣﻜﺘﺒﻮﻧﻪ ﺟﻮړوي او ﻧﻴﺎﻟګﻲ ږدي ‪ ،‬ﻧﻮ وښﺎﻳﻪ ﭼﯥ څﻪ ډول ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ ﻫﻠﻜﺎن وﻣﺮي ؟«‪(62) .‬‬

‫ﭘﺘﺎن وﺷﻴﻮټﺴﻴﻮ‪ ،‬د ﭘﺮاګ د ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻫﻐﻪ ﻏﻮﻧډه ﭼﯥ څﻮﻛﺎﻟﻪ د ﻣﺨﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ګډون ﻛړى و راﭘﻪ ﻳﺎد ﻛړه‪،‬‬

‫ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻐﻪ د ﻳﻮه ﭼﯧﻚ ﻋﺴﻜﺮ ﺳﺮه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨګ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ د ﻧﺎټﻮ دﻋﺴﻜﺮي ځﻮاك ﺗﺮ‬

‫ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې ﺟﻨګ ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ اﺧﺴﺘﯥ وه او ﺗﺎزه را ګﺮزﻳﺪﻟﻰ و ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ ).‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ(ﻛﻠﻪ ﻣﻮﻧږ ددې‬

‫ﺟﻨګ ﻗﺼﯥ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ ﺳﺮه ﺑﺪﻟﯥ ﻛړې‪ ،‬ﻧﻮ ډﻳﺮه ژر ﻣﻮ دا ﺧﺒﺮې ﻫﻴﺮې ﻛړې ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻴښ ﺷﻮي دي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮې ﻛﻮو‪ .‬ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻳﻮﺷﺎن ځﻤﻜﻪ ﺑﺎﻧﺪې ګﺮزﻳﺪﻟﻲ‬ ‫او د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻳﻮﺷﺎﻧﻪ دښﻤﻦ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺟﻨګﻴﺪل او د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﺷﺎن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺳﺮه ﻣﺦ ول ‪.‬‬

‫ﻧﻦ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ وﺷﻴﻮټﺴﻴﻮد وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ او ﺑﺮي ﺧﺒﺮې اوري ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ د روﺳﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮ‬ ‫ﺗﺎﺑﻪ وﻳﻨﺎوې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻛﻮﻟﯥ را ﭘﻪ ﻳﺎدﻳږي ‪.‬‬

‫ﻫﺮڅﻮﻣﺮه ﭼﯥ دا ﺟﻨګ دوام ﻛﻮي ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ اﻧﺪازه ﺑﻪ د ﺟﻨګ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻮي رﺿﺎﻛﺎران را ﭘﻴﺪاﻛﯧږي او د‬

‫وﺳﻠﯥ د ﻗﺎﭼﺎق ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ ﻧﻮى ﻻرې ﻣﻮﻧﺪل ﻛﯧږي ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ »دښﻤﻦ ﺑﻪ د وﺧﺖ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪو ﺳﺮه ﻧﻮر ﻫﻢ‬ ‫ﻗﻮي او ﻗﻮي ﺷﻲ ‪ .‬د ﻫﻐﻮى وﺳﻠﯥ ﺑﻪ ﻧﻮرې ﻫﻢ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻰ او اﻳډواﻧﺲ ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ اوس وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺳﻮﺑﯥ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﭼﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ښﻪ ﻧﻪ و‪ ،‬ﭘﻪ ډاډﻣﻨﻪ ﺗﻮګﻪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ وﺗﻠﻰ دى ‪(63) [«.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﻳﻮه اﻓﻐﺎﻧﻲ اﻧټﺮﻧﻴټﻲ ﺳﺎﻳﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺸﺮ اﻧﺠﻨﻴﺮګﻠﺒﺪﻳﻦ‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻫﻐﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻓﺒﺮوري ﭘﻪ دروﻳﺸﺘﻤﻪ ﻳﯥ د اﺳﻮﻳﺸﻴﺘډﭘﺮﻳﺲ ﻟﻪ ﻻرې ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﺧﭙﻞ ﺟﻬﺎدي ﺳﻨګﺮڅﺨﻪ ﺧﭙﺮه ﻛړې‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻲ ﭼﯥ د وﺧﺖ د ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻮﻟﻮ‬ ‫ﭘﺮﺗﻪ دې ﺧﭙﻞ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ و ﺑﺎﺳﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﻳﺪﻳﻮ ﭘﻴﻐﺎم ﻛﯥ ﭼﯥ ﻧﻮى ﺧﭙﻮر ﺷﻮى‬

‫وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اوږدې ﻣﻮدې د ﺗﻢ ﻛﯧﺪو ﺗﻮان ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى او ډﻳﺮ ژر ﺑﻪ دﻏﻪ‬

‫‪128‬‬

‫ﻫﻴﻮاد او ﻋﺮاق دواړه ﭘﺮﻳږدي‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﯥ وړاﻧﺪ وﻳﻨﻪ ﻛړى ﭼﯥ ګﻮﻣﺎن ګﻴږي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﻛﺎل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ووځﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﻐﻮ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬

‫د اﺷﻐﺎﻟګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﺎﺗﻪ وى‪ ،‬ﻧﻮ ﺟﻨګ او ﺳﺘﻮﻧﺰې ﺑﻪ دوام وﻟﺮي ‪(64) .‬‬

‫د روﺳﻴﯥ دﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻨﻮ ﺧﺒﺮې او د ﺧﭙﻠﻮ ﺗﺠﺮﺑﻮ ﭘﻪ رڼﺎﻛﯥ دﻏﻪ ﻧﻮى څﺮګﻨﺪوﻧﯥ او‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﺸﻮرې ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ راﻣﺨﺘﻪ ﻛﯧږي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دګﻠﻮﺑﻼﻳﺰﺷﻦ ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې ﭘﺮ‬

‫ټﻮﻟﻪ ﻧړۍ د ﺗﺴﻠﻂ او ﻗﺒﻀﯥ ﻫﻮډ ﻛړى ‪ .‬دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ورﺗﻪ څﻪ ﭘﻴښﻴږى‪ ،‬او ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ څﻮﻣﺮه اﻧﺴﺎﻧﺎن د ﺗﺒﺎﻫﻴﻮ او ﻫﻼﻛﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ دي‪ ،‬ﭘﺮواه ﻳﯥ ﭘﺮې ﻧﺸﺘﻪ او ﻧﻪ ﻻ ﺗﺮاوﺳﻪ ﭘﻪ‬

‫دﻳﯥ ﭘﻮ ﻫﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د روﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮو د ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ څﺨﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻮ ﺳﺮه ﺧﭙﻞ ځﺎﻧﻮﻧﻪ‬

‫ددې ګړوب څﺨﻪ وﻛﺎږي ‪.‬‬

‫د)‪ 2001‬زﻛﺎل ( راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻪ ﻧړﻳﻮال ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻧﻮي ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ ‪:‬‬

‫د دوزره ﺷﭙږ زﻳږدﻳﺰ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻧﻮﻣﺒﺮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺳﻨﺎاو ﻛﺎﻧګﺮس دواړو ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې‪ ،‬د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ډﻟﻪ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ د ﺑﺶ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ او ﺟﺎرﺣﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﭘﺮ اﺳﺎس د ﭘﻮره ﻣﺎﺗﯥ‬ ‫ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮه‪ ،‬ﻛﺎﻧګﺮس ﻫﻢ د ﺑﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﻓﺘﺢ ﻛړ او ﭘﻪ ﺳﻨﺎ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻳﻮې ﭼﻮﻛۍ ﭘﻪ ډﻳﺮښﺖ ﺳﺮه ﺧﭙﻞ‬

‫ﺑﺮى اﻋﻼن ﻛړ‪ .‬ﭘﻪ دى ﻣﻨځﻨﻴﻮ ټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ د ﺑﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﻫﻐﻪ ﺷﻌﺎروﻧﻪ ﺑﺪرګﻪ ﻛړل ﻛﻮم ﭼﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ‬

‫ورﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ اوﻋﻼﻗﻪ درﻟﻮده او ﻫﻐﻪ داﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﭙﻞ ﻣﻴﺸﺖ ﻋﺴﻜﺮ ژر ﺗﺮ ژره د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد‬ ‫څﺨﻪ را ووﻳﺴﺘﻞ ﺷﻲ ‪ .‬ددې ﺗﺮ ﻣﺨﻪ د ﻋﺮاق د څﻴړﻧﻮ د ګﺮوپ ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮې ډﻟﯥ ﻣﺎﻫﺮﻳﻨﻮ ﻫﻢ‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺗﺠﺰﻳﻮ او ﺗﺤﻠﻴﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﺮ ﻋﺮاق ﻋﺴﻜﺮي ﻳﺮﻏﻞ ﻳﻮ ﻧﺎﻛﺎم ﻛﺎر وګﺎڼﻪ او‬ ‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻣﺸﻮره ورﻛړه ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ دى ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴۍ ﻛﯥ ﻧﻮى ﻧﻈﺮ وﻛړى‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ددﻏﻪ‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ د ﺑﺶ ﭘﻪ اداره ﻛﯥ ﻫﻢ ﻧﻮي ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راﻏﻠﻞ‪ .‬د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د دﻓﺎع وزﻳﺮ راﻣﺴﻔﻴﻠډ د‬

‫ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې څﺨﻪ ګﻮ ښﻪ ﻛړل ﺷﻮ ‪.‬د ښﺎﻏﻠﻲ راﻣﺴﻔﻴﻠډ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ‪ ،‬وډوارډ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ]‬

‫ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ﺿﺪى‪ ،‬ﻧﺎاﻫﻞ او ﺳﺮزورى ﺷﺨﺼﻴﺖ دى وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﻮش ﭘﺮ ﻫﻐﻪ ﭘﻮره ﺑﺎور څﺮګﻨﺪ ﻛړى او ﻫﻐﻪ د‬

‫ﻋﺮاق د ﺟﻨګ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻻزم اوﻣﻠﺰوم ﺣﺜﻴﺖ ﻟﺮي ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې راﻣﺴﻔﻴﻠډ ﺧﭙﻠﻪ دﻧﺪه ﭘﺮﻳږدي او ﻳﺎ د ﻫﻐﯥ څﺨﻪ‬ ‫ګﻮ ښﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ دا ﺑﻪ د دﻏﻪ ﺟﻨګ د ﻣﺎﺗﯥ او ﺷﻜﺴﺖ ﺳﺮه ﻣﺘﺮادف وي[‪ .‬وډوارډ‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ﻛﯥ د ﺑﻮش‬ ‫دﻣﻮﻗﻒ د ﻛﻤﺰوروﻳﻮ ذﻛﺮ ﻛړى او ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﭘﺪې ﻣﻼﻣﺖ ﻛړى ﭼﯥ دﺧﭙﻠﻮ ﻏﻠﻄﻮ ﺧﻴﺎﻻﺗﻮ د ﺗﺮدﻳﺪ ﭘﺮ ځﺎى ﻫﻐﻮ‬

‫ﺗﻪ د ﺧﺪاﻳﻲ ﻣﺸﻦ رﻧګ ورﻛﻮي‪ ،‬واﺷګﻨﺘﻦ ﻛﯥ د ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨګ ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ اﺳﺎﻧﻪ ﻻره داده ﭼﯥ‬

‫ﺑﻮش ددﯦﻤﻮﻛﺮات ګﻮﻧﺪ ﻟﻪ ﻟﻮړ ﭘﻮړو ﭼﺎرواﻛﻮ ﺳﺮه ﻏﻮږ وﺟﻨګﻮي او ﻟﻪ ﻫﻐﻮى څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو‬ ‫ﭘﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ را وﺗﻠﻮ ﻛﯥ ﻣﺮﺳﺘﻪ و ﻏﻮاړي ‪ .‬ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﺑﻮش دﻏﻪ ﻻره ﻏﻮره ﻛړي ‪(65) [.‬‬

‫د ﻫﻤﺪې ﺳﺘﻮﻧﺰې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻟﻴﻜﻮال رﻳﭽﺮډ ﻛﻮﻫﻦ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ‪] :‬ﻣګﺮ د ﻣﺴﻠﯥ د اﺻﻠﻲ ﺣﻞ ﻏﻮښﺘﻨﻪ‬

‫داده ﭼﯥ ﻣﺸﺮ ﺑﺶ ) دﻛﺸﺮ ﺑﺶ ﭘﻼر( ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﺑﻰ ﻏﻮرۍ څﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ اوﺧﭙﻞ زوى ﺗﻪ ښﻪ ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛړي‬

‫ځﻜﻪ ﻫﻐﻪ ﻳﻮازې د ﺧﭙﻞ ﭘﻼر ﭘﻮرې ﺗړﻟﻰ ښﻜﺎري ﭼﯥ دا ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺲ ﻟﻪ ﺗﺒﺎه ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻞ ﻫﻴڅ ﻧﻪ‬

‫وي[‪.‬‬

‫د راﻣﺴﻔﻴﻠډ د ګﻮ ښﻪ ﻛﯧﺪو وروﺳﺘﻪ دﻫﻐﻪ ځﺎى ﻧﺎﺳﺘﻰ د اﻣﺮﻳﻜﺎد ﺟﺎﺳﻮﺳۍ )ﺳﻰ‪ ،‬اى‪ ،‬اى ( ادارې‬

‫ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﻣﺸﺮ راﺑﺮټ ګﻴټ ددﻓﺎع د ﻧﻮى وزﻳﺮﭘﻪ ﺗﻮګﻪ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ‪.‬‬

‫‪129‬‬

‫د ګﻴټ ټﺎﻛﻨﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮﻛﯥ د ﻋﺮاق دګﺮوپ د څﻴړوﻧﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻛﻮم ﺗﻐﻴﻴﺮ راﻧﻪ وﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ د ﻟﻨډو ﻟﻨډو ﺳﻔﺮوﻧﻮ وروﺳﺘﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﺗﻪ دا ﻣﺸﻮره ورﻛړه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻳﻮﭼﺎﻧﺲ ﻟﺮي اوﻫﻐﻪ‬

‫داﭼﯥ د ﻋﺮاق ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻐﺪاد ﺗﻪ د اﻣﻨﻴﺖ د راوﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮﺷﭙﻴﺘﻪ زره او ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﻧﻮر ﻋﺴﻜﺮ ور‬

‫واﺳﺘﻮى‪ .‬د ﺑﺶ دﻏﻪ ﭘﺮﻳﻜړې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دواړو ﻏﻮﻧډو‪ ،‬ﻛﺎﻧګﺮس او ﺳﻨﺎ‪ ،‬ﻛﯥ ﻧﻮي ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧﻪ راوﭘﺎرول‬ ‫اوﭘﻪ دواړو ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎد وﻟﺴﻤﺸﺮ ددﻏﯥ ﭘﺮﻳﻜړې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺳﺨﺖ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻪ وښﻮول ﺷﻮل‪ .‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﮋدې ‪66٪‬ﺷﭙږﺷﭙﻴﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ د ﺑﺶ ددﻏﯥ ﭘﺮﻳﻜړې ﭘﻪ ﺧﻼف راﻳﻪ ورﻛړه ‪ .‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ﺿﺪ ټﻴﻨګ وﻻړ دى )‪.(66‬‬

‫اوس ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻮى ټﺎﻛﻨﻴﺰې ﻣﺒﺎرزې ﭘﻴﻞ ﺷﻮې دي‬

‫ﻧﻮ ددﯦﻤﻮﻛﺮات ګﻮﻧﺪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪى ﻣﻴﺮﻣﻦ ﻛﻠﻨﺘﻦ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮه اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻛﻤﭙﺎﻳﻦ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ څﺨﻪ و ﻏﻮښﺘﻞ‬

‫ﭼﯥ دﻋﺮاق څﺨﻪ دﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ دﺑﻴﺮﺗﻪ راوﺳﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻧﻮي‪ 90‬ورځﻮﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺮﻳﻜړه وﻛړي ‪.‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﻛﺎﻧګﺮس ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻧﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﭘﺮﻳﻜړه ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ څﺨﻪ و ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دﻋﺮاق څﺨﻪ دې د ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﻋﺴﻜﺮو دﻟﻴږﻟﻮ څﺨﻪ ډډه وﻛړي ‪ .‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ د ﻛﺎﻧګﺮس رﺋﻴﺴﯥ ﻧﻴﻨﺴﻲ ﭘﻠﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻏﻮﻧډې ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻳﻨﺎ‬ ‫ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻧﻮرددې وﺧﺖ وﻻړ ﭼﯥ ﭘﺮﻳﺰډﻧټ ﺑﺶ ﺗﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ اﻣﻮرو ﻛﯥ ﺳﭙﻴﻦ ﭼﯧﻚ ورﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫د ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺑﺪه وﺿﻌﻪ ﻛﯥ راګﻴﺮ دى ‪ .‬او ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ د ﻋﺮاق‬

‫څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﭘښﻪ ﭘﻪ ﺧﻠﻴﺞ او ﻋﺮﺑﻰ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ او ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ د ټﻴﻨﻜﯧﺪو‬

‫ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ‪.‬‬

‫دﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ ﻫﻢ داﻣﺮﻳﻜﺎ دوﻟﺲ او ﻫﻢ دﻛﺎﻧګﺮس او ﺳﻨﺎ دﻓﺸﺎر ﺳﺮه ﻣﺦ‬

‫دي ﺗﺮ څﻮ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻋﺮاﻗﻪ وﺑﺎﺳﻲ او ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻤﻐږو ﻣﻠګﺮو ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د اﻳﺘﻼﻓﻲ اﻧډﻳﻮاﻻﻧﻮ‬

‫ﺳﺮه او ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮﺳﺮه ﭘﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﻛﯥ اﺧﺘﻪ دي ‪ .‬ﻫﻤﺪاﻧﻦ د ﻓﺮوري ﭘﻪ ﻳﻮﻳﺸﺘﻤﻪ‬ ‫داﻧګﻠﻴﺲ ﺻﺪراﻋﻈﻢ ټﻮﻧﻲ ﺑﻠﻴﺮ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ ددې ﻛﺎل ﺗﺮ اﺧﺮه ﭘﻮرې ﺑﻪ د ﻋﺮاق څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ اوه زره‬

‫ﻋﺴﻜﺮو څﺨﻪ ﺗﺮ درى زرو ﺑﻴﺮﺗﻪ را وﻏﻮاړي‪ ،‬د ﺑﻠﻴﺮ اﻋﻼن ﭘﺮ ﻫﺎﻟﻴﻨﺪ ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻢ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ اﻏﻴﺰ وﻛړ او دﻏﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ ددې ﻛﺎل ﺗﺮ اګﺴﺖ ﭘﻮرې ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻐﻪ ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﭘﻨځﻮس ﻋﺴﻜﺮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻳﯥ‬

‫ﻟﺮي ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ راوﺑﻠﻲ ‪ .‬د اﻧګﻠﻴﺲ او ﻫﺎﻟﻨﺪ دﻏﻪ اﻋﻼﻧﻮﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ او ﻫﻢ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫ﺳﺎﺣﻪ ﻛﯥ د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﻋﺴﻜﺮ ي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ډﻳﺮه زﻳﺎﺗﻪ ﻣﻨﻔﻲ اﻏﻴﺰه ﻟﺮي‪ ،‬ځﻜﻪ دا اﻋﻼﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ‬

‫ﻛﯥ وﺷﻮل ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او د ﻫﻐﯥ ﻫﻴﻮاد د ﺳﻨﺎاو ﻛﺎﻧګﺮس د ﻏﻮﻧډو د ﭘﺮﻳﻜړو ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼف ‪ ،‬ﻋﺮاق ﺗﻪ د ﻧﻮرو زرګﻮﻧﻮ ﻋﺴﻜﺮو د ﻟﻴږﻟﻮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻴﻮﻟﻰ ‪ .‬او ﭘﻪ ﻫﻤﺪې وﺧﺘﻮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬

‫ﺗﻠﻔﺎت او ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻫﻢ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ او ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ورځ ﭘﻪ ورځ زﻳﺎﺗﻴږي او ﻫﺮه ورځ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ د‬ ‫ﻣړو ﻛڅﻮړې‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﻠﺖ ﻳﯥ ﺗﺮﻳﯥ ﻧﻔﺮت ﻟﺮي‪ ،‬ور رواﻧﯥ دي‪ .‬د زﺧﻤﻴﺎﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ ورځ ﭘﻪ ورځ زﻳﺎﺗﻴږي او ﭘﻪ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮګﻪ زﻳﺎﻧﻮﻧﻪ ﻧﻮر ﻫﻢ ډﻳﺮښﺖ ﻣﻮﻣﻲ ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﺳږﻛﺎل د ﭘﻴﻼﻣﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ او ﻫﻢ ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻛﯥ د ډﻳﻤﻮﻛﺮات ګﻮﻧﺪ د ﺑﺮي د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ د‬

‫ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ ﻣﺴﻮﻟﯧﻨﻮ ﺗﺼﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺟﻨګﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﻫﻤﺪې ﻫﻴﻮاد د وګړو ﭘﻪ‬

‫واﺳﻄﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﻮځﻲ او ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻟﺲ ﻋﺸﺎرﻳﻪ ﺷﭙږ ﻣﻴﻠﻴﺎردو ډاﻟﺮو ﺑﺴﭙﻨﻪ‬

‫ﭼﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻮﻛﻲ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ دي اﻋﻼن ﻛړه او ﻫﻢ ﻳﯥ د ﻋﺮاق ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﮋدې اﺗﻴﺎ ﻣﻴﻠﻴﺎدره ډاﻟﺮ د ﻫﻐﯥ‬

‫‪130‬‬

‫ﻫﻴﻮاد د ﻋﺴﻜﺮي او ﭘﻮﻟﻴﺴﻲ و ګړو د روزﻧﯥ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﻼن ﻛړه ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻳﯥ دﻏﻪ ﺗﻮﻛﻲ ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ دې‬

‫ﭼﯥ ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ددﻓﺎع وزارت ﭘﺮې ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ وﻟﺮي ور وﻟﻴږل او ﻫﻢ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻋﺴﻜﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه ﺑﻪ ﻟﻮړوي او د ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ روزﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻧﻮره ﻫﻢ ښﻪ‬

‫ﻛﻮي‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﺨﻮا ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد ﺣﺎﻻت ﺳﺎړه و‪ ،،‬ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ وﻳﻞ ﭼﯥ دﻟﺘﻪ د ﻋﺴﻜﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د‬

‫ډﻳﺮښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره اړﺗﻴﺎ ﻧﺸﺘﻪ ﻳﻮازې ﭘﻮﻟﻴﺲ ﺑﺎﻳﺪ روزﻧﻪ وﻣﻮﻣﻲ ﺗﺮ څﻮ اﻣﻨﻴﺖ ﺧﻮﻧﺪي وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬ﺧﻮ د ﻫﻐﻪ‬

‫اﺣﺼﺎﻳﯧﻮ او راﭘﻮروﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ ﭼﯥ ددﻓﺎع د وزارت او د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺧﭙﺎره ﺷﻮي وﻳﻞ‬

‫ﻛﯧږي ﭼﯥ دﻏﻪ روزل ﺷﻮي ﻛﺴﺎن‪ ،‬د روزﻧﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺧﭙﻞ ټﻮﭘﻚ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه وړي او ﺑﻴﺎدﻧﺪې ﺗﻪ ﻧﻪ‬

‫ﺣﺎﺿﺮﻳږي‪ .‬ﻫﻤﺪا ﺗﻴﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرود وزارت ﻳﻮه ﻣﺴﻮل اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬ ‫روزل ﺷﻮي ﭘﻮﻟﻴﺴﻮ ﺧﭙﻞ ټﻮل وﺳﺎﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ﻧﻘﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻫﻢ ﺷﻼﻣﻞ دي ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي او وﻳﻞ ﻛﯧږي‬

‫ﭼﯥ دﻏﻪ وﺳﺎﻳﻞ ټﻮل ﭘﻠﻮرل ﺷﻮي وي‪ .‬د ﻣﻠﻲ اردو ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﭼﯥ ﻛﻮم وګړي روزل ﻛﯧږي ﻫﻐﻮى ﻫﻢ ﻛﻪ د‬ ‫ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰو اوﻳﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﺟﻨﺠﺎﻟﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺑﻞ د وژﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻴﺎر ﻧﺸﻲ ﻧﻮ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ دي ﭼﯥ دﻫﻴڅ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه د ﻛﺎﻧﺎډا ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﻛﺎردود ﺑﺎﻧﺪې ﻧﻴﻮﻛﯥ ﺗﺮﺳﺘﺮګﻮ‬

‫ﻛﯧږي‪ ،‬او ددې ﻫﻴﻮاد ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ اوﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې اﻧﺪ دي ﭼﯥ‪:‬‬

‫»وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟګړې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻧﻮې ﺳﺎه واﺧﺴﺘﻪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د درﻳﺰره ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﻧﻮرو‬

‫ﺳﺮﺗﻴﺮو ﭘﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ‪ ،‬د ﻛﺎﻧﺎډاﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره دا ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ﻛړه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﭘښﯥ راﺳﭙﻜﯥ‬

‫ﻛړي‪ .‬دﻟﺘﻪ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ﻣﻬﻢ دي ﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻣﺦ ورګﺮزوﻟﻰ دى ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ‬

‫دا د ﻫﻐﻪ اﺻﻠﻲ ﭘﻼن ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬د ﻛﻮم ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ څﻪ ﻣﻮده ﻣﺨﺘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‪،‬ان د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻴﺸﺘﻮ‬

‫ﻳﻮوﻳﺸﺖ زره ﺳﺮﺗﻴﺮو د ﻛﻤښﺖ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻧﻈﺮ داو ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺑﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻮ ﻧﮋدې ﻣﻠګﺮو ﻟﻜﻪ ﻛﺎﻧﺎډاﺗﻪ ﭘﺮﻳږدي او ﺧﭙﻞ ﻣﺦ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺗﻮګﻪ دﻋﺮاق ﭘﻪ ﻟﻮر ورواړوي ‪ .‬ﭘﻪ‬

‫ﻫﻤﺪې ﻣﻨﻈﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻠﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪه ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎﺗﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ وﺳﭙﺎرﻟﻪ ‪ .‬ﺧﻮ دا‬

‫ﻫﺮ څﻪ د ﻛﺎﻧګﺮس د ټﺎﻛﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ و‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﻓﻜﺮ ﻛﺎوه ﭼﯥ اوس ﻫﻢ د ﻋﺮاق ﭘﻪ‬

‫ﻫﻜﻠﻪ ازاد ﻻس ﻟﺮي‪ .‬او ﻓﻜﺮ ﻳﯥ ﻛﺎوه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ دﻏﻪ ﻧﺎاراﻣﻪ ﻫﻴﻮاد ارام ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ اوس ﭼﯥ ﻛﺎﻧګﺮس د‬ ‫دﯦﻤﻮﻛﺮاﺗﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا ﻛﻨﺘﺮوﻟﻴږي‪ ،‬ﻧﻮ ﺟﻤﻬﻮري اړﺧﻪ ﺑﻮش اوس ﻫﻐﻪ ازاد ﻻس ﻧﻠﺮي ﭼﯥ د ﻛﻮم ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﯥ‬

‫ﻓﻜﺮ ﻛﺎوه ‪ .‬اوس ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ډﻳﺮ روښﺎﻧﻪ دي ﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ‪ ،‬ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺳﻮﺑﻤﻦ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ‬

‫اوس ﭘﻪ دې وﻳﺮه ﻛﯥ دى ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻟﻮﻣړي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ وي ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺟﻨګ ﻳﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اراده‬

‫ﻳﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړى و‪ ،‬ﺑﻴﻪ ﻛړي‪(67) .‬‬

‫دداﺳﯥ ﻳﻮ ﺳړي ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ځﺎن د ﺟﻨګ د وﺧﺖ وﻟﺴﻤﺸﺮ ګڼﻲ‪ ،‬دا ډﻳﺮه ګﺮاﻧﻪ ده ﭼﯥ دا ډول ﻣﺎﺗﯥ‬

‫وزﻏﻤﻲ‪ .‬داﺑﻪ څﻨګﻪ د ﻳﻮ داﺳﯥ وګړي ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻤﻜﻦ وي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ځﺎن د ټﻮﻟﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان‬ ‫ګڼﻲ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﺧﭙﻞ دﻓﺘﺮ ﭘﺮﻳږدي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺧﻮ ﻟږ ﺗﺮﻟږه ﭘﻪ ﻳﻮه ﺟﻨګ ﻛﯥ ﺑﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ وي ‪.‬‬

‫د ﻟږ څﻪ وﺧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره دا ﻣﻤﻜﻦ وه ﭼﯥ اﻳﺮان ﺑﻪ ورﺗﻪ دا ډول زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړې واى ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ‬

‫ﺗﻴﺮ ﭘﺴﺮﻟﻰ واﺷګﻨﺘﻦ ﭘﺮ ﻟﺒﻨﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ د ﺑﺮﺑﻨډ ﺗﻴﺮي ﻣﻼﺗړ وﻛړ ﺗﺮ څﻮﺗﻞ اﺑﻴﺐ ﻫﻠﺘﻪ د اﻳﺮان ﻟﺨﻮا‬ ‫د ﺑﺴﭙﻨﻪ اﺧﺴﺘﻮﻧﻜﻲ ﺣﺰب اﷲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاك ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ ‪ .‬ﺧﻮ اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ دا ﻛﺎر ﺗﺮ ﺳﺮه ﻧﻜړاى ﺷﻮ‪.‬اﻣﺎ ﺑﺶ‬

‫‪131‬‬

‫د اﻳﺮان ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻫﻤﺎﻏﺴﯥ ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ دﻋﺎم وژﻧﯥ د وﺳﻠﻮ د درﻟﻮدﻟﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﻗﻤﺎر راﺗﺎزه ﻛړ او‬ ‫دﻟﻴﻞ ﻳﯥ وړاﻧﺪې ﻛﺎوه ﭼﯥ اﻳﺮان ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﻫﺴﺘﻮي وﺳﻠﻪ ﺟﻮړه ﻛړي او دا د ﻧړۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻬﺪﻳﺪ دى ‪ .‬د‬

‫ﺑﺶ دﻏﻪ اﺳﺘﺪﻻل اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ واﻧﺨﺴﺖ ‪.‬‬

‫د ﻛﺎﻧﺎډا او د ﻧﺎټﻮ ﻧﻮرو ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ دا ډﻳﺮ ډاډﻣﻦ ﺧﺒﺮ دى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻏﻮاړي ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﭙﻞ ټﻮل‬

‫ځﻮاك اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ځﺎى ﭘﺮ ځﺎى ﻛړي او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻟﻪ ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ دا ﺧﺒﺮه ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ‪ .‬ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺗﻴﻮرى او ﻧﻈﺮ‬

‫ﺧﭙﻞ ﻛړى و ﻫﻐﻮى ﭘﻪ) ‪ 1979‬زﻛﺎل(ﻛﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻴﺮى وﻛړ اوﻫﻠﺘﻪ ﻳﯥ ﻟﻜﻪ د اوﺳﻨﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ‬ ‫ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﭘﻪ څﻴﺮ ﺧﭙﻞ ﻻس ﭘﻮڅﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړ ‪ .‬ﺗﺮڅﻮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻏﻮرځﻨګ ﻟﻪ ﭘښﻮ و ﻏﻮرزوي او د‬

‫ښځﻮ ﺣﻘﻮﻧﻪ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ورﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ ﺗﺎرﻳﺦ دا وښﻮوﻟﻪ ﭼﯥ روﺳﺎن ﻧﺎﻛﺎم ﺷﻮل‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪاراز ﺗﺎرﻳﺦ واﻳﻲ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺲ د ﻣړو د ﺧﻠﺘﻮ د راوړوﻟﻮ څﺨﻪ ﻧﻮر ﭘﻪ ﺗﻨګ راﻏﻠﻰ او ﻧﻮر ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ‬

‫دى ﭼﯥ دې ﺧﻠﺘﻮ او ﭘﻪ ﺧﻠﺘﻮ ﻛﯥ را ﻧﻐښﺘﻮ ﻣړو ﻋﺴﻜﺮو ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وواﻳﻲ ‪ .‬ﺧﻮ دا ټﻮل ﻫﺮ څﻪ د‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دى ‪ .‬ﺧﻮﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن اوس ﺑﻴﺮﺗﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ دي ‪.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ د ﺧﺒﺮو ﺗﺮ ﻣﺨﻪ‪ ،‬دﻛﺎﻧﺎډا ﻟﻮړې ﻃﺒﻘﯥ ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دﺧﭙﻠﻮ ﻋﺴﻜﺮو د ﺑﻴﺮﺗﻪ راوﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره‬

‫و ﻟټﻮي‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ ﺗﻴﺮه اوﻧۍ دﻛﺎﻧﺎډا د ﺳﻨﺎ دﻛﻤﻴټﯥ راﭘﻮر ﻛﯥ وﻳﻞ ﺷﻮي و ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ ﭼﯥ‬

‫ﻧﻮر ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻧﻪ ﻏﻮاړي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻧﻮر ﻋﺴﻜﺮ واﺳﺘﻮي ﻧﻮ ﺑﻴﺎوﻟﯥ ﻛﺎﻧﺎډاﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﻫﻠﺘﻪ وﻣﺮى‪.‬‬

‫اوس ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺘﺮ ﻣﻠګﺮي ﻳﻮ ﻗﺪم ﻣﺨﺘﻪ ﻛﯧښﻴښﻮد‪ ،‬ﻧﻮاوس ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻫﻢ ﻛﻮﻣﻪ ﺑﺎﻧﻪ ﻧﻪ ده ﭘﺎﺗﻪ ‪ .‬ﻣګﺮ داﭼﯥ‬

‫د ﻛﺎﻧﺎډا ﻣﻔﻜﺮﻳﻦ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ددﻏﻪ ﺟﻨګ ﭘﻪ واﻗﻌﻴﺘﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻟﻪ ﺳﺮه ﻏﻮر وﻛړي‪ ،‬او ﻛﻪ ﻧﻪ زﻣﻮﻧږ ﻣﻘﺪر ﺑﻴﺎ‬ ‫ﻫﻤﻠﺘﻪ د ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪو دى‪(68) .‬‬

‫د ټﻮرﻧټﻮﺳﻦ د ورځﭙﺎڼﯥ ﻣﺸﻬﻮر ﻟﻴﻜﻮال )ارﻳﻚ ﻣﺎرګﻮﻟﻴﺲ( ﺗﺮ دې ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻻﻧﺪې ﭼﯥ »وﺧﺖ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﺮﻳښﻮدﻟﻮ دى« ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫دا ﭼﯥ ﺻﺪراﻋﻈﻢ دا ﻣﻨﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ ﺟﻨګ ﻧﻪ ﺷﻲ ګټﻞ ﻛﯧﺪاى‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﺎﻧﺎډاﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎن ﻫﻠﺘﻪ ﻧﻮر څﻪ ﻛﻮي ؟‬

‫ﺧﻮرا ډﯦﺮ وﺧﺖ ﻳﯥ وﻧﻴﻮ ﭼﯥ ﺻﺪراﻋﻈﻢ ﺳټﻴﻔﻦ ﻫﺎرﭘﺮ ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻋﺘﺮاف وﻛړ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دا ﺟګړه ﻧﻪ ﺷﻲ‬ ‫ګټﻞ ﻛﯧﺪاى ‪ .‬ﻫﻮ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻴڅ ﺧﻮ ﻫﻤﺪا ﻧﺎوﺧﺘﻪ ﻫﻢ ښﻪ دى ‪ .‬ﻫﺎرﭘﺮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ځﻜﻪ د ﺳﺘﺎﻳﻨﯥ وړ دى ﭼﯥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﯥ‬

‫وﻣﺎﻧﻪ او ﻛﺎﻧﺎډاﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ رښﺘﻴﺎ ووﻳﻞ ‪.‬‬

‫ﻛﻪ دا ﺟﻨګ ﻧﺸﻲ ګټﻞ ﻛﯧﺪاى‪ ،‬ﻧﻮ ﺑﻴﺎ وﻟﯥ د ﻛﺎﻧﺎډاﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ژوﻧﺪ ﭼټﻲ د ﺧﻄﺮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دى ؟ دا ﭼﯥ‬ ‫ﻫﻤﺪا ﺷﻌﺎر ﻫﻠﺘﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺮ دﯦﻮاﻟﻮﻧﻮ ﻟﻴﻜﻠﻰ‪ ،‬ﻧﻮ وﻟﯥ ﻻ ﻧﻮر ﻫﻢ ځﺎﻧﻮﻧﻪ د دې ﺧﻄﺮ ﭘﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﻛﯥ ورﻛﻮو؟‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﻫﻢ ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﻧﻮر ‪ 30000‬ﭘﻮځﻴﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ وﻟﻴږي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﻫﻤﺪا ﭘﻮښﺘﻨﯥ‬ ‫وﻛړي ‪.‬‬

‫ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ځﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﺳﭙﻜﻮ وﺳﻠﻮ د ﻫﻐﻮ ﻏﺮﻧﻴﻮ ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ د دې زﻳﺎﺗﯧﺪوﻧﻜﯥ ﺧﻮﻧړۍ‬

‫ﺟګړې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻓﻜﺮ وﻛړو ﭼﯥ ﻫﺮه ورځ څﻠﻴﺮوﻳﺸﺖ ﺳﺎﻋﺘﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاك ﺗﺮ درﻧﻮ ﺑﻢ ورﻳﻮ‪ ،‬ﺟټ او‬

‫ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮوﻧﻮ‪ ،‬ﺗﻮپ ﻟﺮوﻧﻜﻮ اې ﺳﻲ ‪ 130‬ﻧﻮﻣﻮ اﻟﻮﺗﻜﻮ‪ ،‬وژوﻧﻜﻮ ﺑﯥ ﭘﻴﻠﻮټﻪ ﻃﻴﺎرو او د درﻧﻮ ﺗﻮﭘﻮﻧﻮ ﺗﺮ‬

‫ﻣﻬﻠﻜﻮ ﺣﻤﻠﻮ ﻻﻧﺪې ﺷﭙﯥ ﺳﺒﺎ ﻛﻮي ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻮږ ﭘﻪ رښﺘﻴﺎ ﻫﻢ د ﻫﻐﻮ ﺧﻠﻜﻮ ټﻴﻨګ ﻋﺰم ازﻣﻮﻳﻮ ﭼﯥ ﻫﻐﺴﯥ‬ ‫ﻏﻮﻧﭽﯥ اى ﺑﻤﻮﻧﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﺗﯧﺮې ټﻮټﯥ او ﻫﻐﺴﯥ ﺳﭙﻴﻦ ﻓﺎﺳﻔﻮرس ﻟﺮي ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫډوﻛﻮ‬

‫‪132‬‬

‫ﭘﻮرې ټﻮﻟﯥ ﻏﻮښﯥ ﺳﻮځﻮي او داﺳﯥ ﺗﻮَښ ﺗﻨﻔﺲ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺳږي څﻴﺮې ﻛﻮي او ﺑﺪﻧﻮﻧﻪ ټﻮټﻪ ټﻮټﻪ ﻛﻮي ؟ آﻳﺎ‬ ‫د ﻛﺎﻧﺎډا ﻟﺨﻮا ﺑﻪ د ﺷﻮروي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮوﻧﻮ او اﺳﺮا ًﻳﻴﻠﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﯥ ﭘﻴﻠﻮټﻪ ﻃﻴﺎرو اﺳﺘﻌﻤﺎل د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬

‫زړوﻧﻪ وګټﻲ ؟‬

‫زﻣﻮږ ﭘﺮوﭘﺎګﻨډ ﭘﺮ دﻏﻮ ﭘښﺘﻨﻲ ﻗﺒﺎﻳﻠﻴﺎﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې د » ﺗﺮورﻳﺴټﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ « ټﺎﭘﻪ وﻫﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻮى ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻫﻐﻪ‬

‫ﺟﻨګﻴﺎﻟﻲ ﺑﻮﻟﻲ ﭼﯥ د ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او د دوى د ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴټﻮ‪ ،‬ﺗﺎﺟﻜﻮ او ازﺑﻜﻮ ﻣﻠګﺮو ﭘﻪ ﺿﺪ‬

‫ﺟﻨګﻴږي ‪ .‬د اﻟﻘﺎﻋﺪه څﻮ ﺳﻮه ﻏړي ډﯦﺮ ﻣﺨﻜﯥ ﻻ ﻣﺤﻮه ﺳﻮي دي ‪.‬‬

‫زﻣﻮږ دا اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ادﻋﺎګﺎﻧﯥ ﭼﯥ واﻳﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻮ د ښځﻮ د ﺳﺎﺗﻨﯥ ﭘﻪ ﻏﺮض ﻧﻴﻮﻟﻰ‪ ،‬ﭘﻪ اﺻﻞ ﻛﯥ د‬

‫ﻟﻮﻳﺪﻳځ ﺗﺮ واك ﻻﻧﺪې د اﻓﻐﺎﻧﻲ ښځﻮ د ﭘﺮﻟﻪ ﭘﺴﯥ ﺑﺪې ورځﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻣﻨﻞ ﻛﯧږي ‪ .‬ﻳﻮ ﺑﺮﺗﺎﻧﻮئ ﺗﺎزه راﭘﻮر‬ ‫واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﺮ ﻛﺎل ﻳﻮ ﻟﻚ ) ﺳﻞ زره ( ښځﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻐﻮ ﻛﻮرﻧﻲ ﺳﺎﻣﺎن آﻻﺗﻮ ﻟﻪ درﻛﻪ ﭼﯥ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻣﻴړه ﻛﻮر ﺗﻪ ﻳﯥ ورﺳﺮه راوړي‪ ،‬ژوﻧﺪۍ ﺳﻮَځﻞ ﻛﯧږي ‪ .‬ﭼﯥ داﺳﯥ ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﺪ ﺗﻪ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ‬ ‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ وﻟﻴږو ؟‬

‫ﺻﺮف ﻟﻮﻣړﻧﻰ ګﺎم ـ‬

‫د دې ﺧﺒﺮې ﻣﻨﻞ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ اﻓﻐﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﺗﺴﻠﻴﻤﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻏﺮض ﻧﺸﻲ ﻣﺎﺗﻮﻻى‪ ،‬ﺻﺮف ﻟﻮﻣړﻧﻰ ګﺎم‬

‫دى ‪ .‬ﻧﻮ دا ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻳﯥ ﻧﻪ ﺷﻮ ګټﻼى‪ ،‬ﻏﻮره دا ده ﭼﯥ ﻛﺎﻧﺎډاﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ اډو ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻪ ﺳﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ‬

‫ﻳﺮﻏﻠﻴﺰه ګﺰﻣﯥ ودروي‪ ،‬او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﻣﻼﺗړو او ﭘﻪ ﻣﻠﻜﯥ ﺧﻠﻜﻮ ﺣﻤﻠﯥ ﺑﻨﺪې ﻛړي ‪ .‬د ﻧﺎټﻮ ﻧﻮر ﻏړي ﻫﻢ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛټ ﻣټ ﻫﻤﺪا ﻛﺎر وﻛړي ‪ .‬ورﭘﺴﯥ ګﺎم دا دى ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮه ﺳﻮ ﭼﯥ ﺟګړې د دې ﻟﭙﺎره ﻧﻪ وي ﭼﯥ ﻳﻮازې‬ ‫ﺧﭙﻞ دښﻤﻨﺎن ووژﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﻫﻐﻪ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺪﻓﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻏﺮض راﭘﻴﻠﻴږي ‪.‬‬ ‫د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو ﺳﺘﻮﻧﺰې او ﭘﻪ دى ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻮ ښﺘﻨﯥ ‪:‬‬

‫ﻣﺸﻬﻮر اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻟﻴﻜﻮال او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻰ‪ ) ،‬ﭘټﺮﻳﻚ ﺳﻴﯧﻼ ‪ ( Patrick Sea- e‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﺷﻨﻨﯥ ﻛﯥ‬ ‫ﭼﯥ د ﻓﺮوري ﭘﻪ اﺗﻤﻪ ﺧﭙﺮه ﺷﻮې د )اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻳﻮﻧﻪ ګټﻮﻧﻜﻰ ﺟﻨګ( ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎﺗﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﻳﻮه ﺳﺨﺖ‪ ،‬داﺧﻠﻲ ګﻮرﻳﻼﻳﻲ ﺟﻨګ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دي‪ ،‬او د)ﻧﺎﺗﻮ( ﻛﺎر‬ ‫او دﻧﺪه واﺿﺢ ﻧﻪ ده‪ .‬اوس د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو ددﻓﺎع وزﻳﺮان ﭘﻪ ﺳﻴﻮﻳﻼ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮه وﻳﻨﻲ ﺗﺮ څﻮ ﻫﻐﻪ‬ ‫اﺧﺘﻼﻓﺎت ﭼﯥ د اﻳﺘﻼﻓﻰ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻣﻮﺟﻮد دي او د اﻳﺘﻼﻓﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دﻛﺎر او دﻧﺪې د ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ‬

‫ﻟﭙﺎره د اﻫﻤﻴﺖ وړ دى‪ ،‬ﺣﻞ ﻛړي ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﭘﻮ ښﺘﻲ ﭼﯥ ؛ وﻟﯥ د ﻧﺎﺗﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﻴﺸﺖ دي ‪.‬؟ او ﻫﻐﻮى څﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ‬

‫ﻳﯥ ﻛړي ؟ د ﻧﺎﺗﻮ ددﻓﺎع وزﻳﺮان ﺑﻪ د ﻫﻤﺪﻏﯥ ﺳﻮاﻟﻮﻧﻮ د ﺣﻞ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﻮﻳﻼﻛﯥ دﻏﻪ اوﻧۍ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮه‬

‫ﻣټﯥ راﻧﻐﺎړي ‪ .‬ﻟﻜﻪ ﭼﯥ ﺑﺮﻳښﻲ د ﻧﺎﺗﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ اﺧﺘﻼﻓﺎت دوﻣﺮه ژور دي ﭼﯥ ددې‬ ‫ﺳﻮاﻟﻮﻧﻮ ځﻮاﺑﻮل ﺑﻪ ﭘﻪ دې ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ورﺗﻪ ډﻳﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻦ وي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻛﺎل ﻛﯥ د ﻧﺎﺗﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‪ ،‬د اﻣﻦ دﻧﺪه ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻜﻤﻞ او ﻫﺮ اړﺧﻴﺰ ﺟﻨګ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫ﺷﻮى ‪ .‬د ﻧﺎﺗﻮ ﻏړو ﻫﻴﻮادو ﺗﻪ دا ښﻜﺎره د ﺣﻴﺮاﻧﺘﻴﺎ او د ﺧﻄﺮ د زﻧګ وړ ﺧﺒﺮه ده ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ددوى او اﻓﻐﺎﻧﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف‪ ،‬ځﺎن ﻣﺮګﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ‪ ،‬د ﺳړك د ﻏﺎړې ﺑﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﻧﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﭘﻮځﻲ ﺗﻢ ځﺎﻳﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫راﻛټﻲ ﺑﺮﻳﺪوﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻳﻮازې زﻳﺎت ﺷﻮل ﺑﻠﻜﯥ ﺗﺮ ﻳﻮې ځﺎﻧګړې ﭘﻮﻟﯥ ﭘﻮرې ورﺳﻴﺪل ‪ .‬ﻃﺎﻟﺒﺎن‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮه‬

‫ښﻪ وﺳﻠﻪ ﺳﻨﺒﺎل‪ ،‬او د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ښﻪ ﻣﻨﻈﻢ ﺷﻮﻳﺪي‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﻴﻤﻪ ﻳﯥ اوس ﭘﻮره ﻏځﻮﻟﯥ ده ‪.‬‬

‫‪133‬‬

‫ﻳﻮازې ﺗﻴﺮ ﻛﺎل ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻮرې اړوﻧﺪﻧﮋدې څﻠﻮر زره وګړي ووژل ﺷﻮل ‪.‬اوس ﭘﻪ‬ ‫ﭘﺴﺮﻟﻲ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺑﻮه ﺑﻠﻪ زﺑﺮدﺳﺘﻪ ﭘﺴﺮﻟﻨۍ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﯧﺪوﻧﻜﯥ ده ﭼﯥ ګﻮﻣﺎن ﻛﯧږي ﻫﺪف ﻳﯥ د ﻗﻨﺪﻫﺎر او‬ ‫ﻫﻠﻤﻨﺪ ﭘﻪ څﻴﺮ د ﺟﻨﻮﺑﻲ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻛﻨﺘﺮوﻟﻮل وي ‪(69) .‬‬

‫ﻧﻮ څﻪ ﺑﺎﻳﺪ و ﻛړل ﺷﻲ ؟‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ څﻠﻮر ﺳﺘﻮري ﺟﻨﺮال‪ ،‬ډن ﻣﻴﻚ ﻧﻴﯧﻞ‪ ،‬د اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﺟﻨﺮال‪ ،‬ډﻳﻮﻳډ رﻳﭽﺎرډ‪ ،‬څﺨﻪ‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎﺗﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪه واﺧﺴﺘﻪ ‪ .‬داﺳﯥ اﻓﻮاﻫﺎت ﺧﭙﺎره ﺷﻮل ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺳﺨﺖ ﻣﻮﻗﻒ وﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﺑﻪ ﻧﮋدې ﭘﻨځﻪ دﻳﺮش زره او ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه ﻋﺴﻜﺮ د ﺧﭙﻠﯥ‬ ‫ﻗﻮﻣﺎﻧﺪې ﻻﻧﺪې وﻟﺮي ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ﺳﻞ زرو څﺨﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪،‬‬

‫ﭘﻪ وﺳﻠﻪ ﺳﻨﺒﺎل‪ ،‬ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ وﻧﺸﻮ ﻛﻮﻻى ﭼﯥ ﭘﻪ اﺗﻴﺎوﻣﻪ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻨټﺮول ﻛړي‪ ،‬او دﻳﺘﻪ‬ ‫اړ ﺷﻮل ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ وﻛﺎږي ‪ .‬اﻧګﻠﻴﺴﻲ اﻣﭙﺮاﻃﻮري ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ټﻮل ﺗﻮان و ﻧﻪ‬

‫ﺗﻮاﻧﻴﺪﻟﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺷﻐﺎل ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 1839‬اﺗﻠﺲ ﺳﻮه ﻧﻬﻪ دﻳﺮش ﻛﯥ اﻧګﻠﻴﺴﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﺷﻐﺎل ﻛړ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﻫڅﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﭘښﯥ د ﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ ﺳﭙﻜﯥ ﻛړي‬

‫ﻧﻮد اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺟﻨګﻴﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺷﭙﺎړس زره اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ دا ﻛﺎر ﺗﺮﺳﺮه ﻛړ‪ .‬او‬

‫ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ ﻫﻢ د ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﻣﻘﺪر ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻲ ؟ او دا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻐﻪ ﭘﻮ ښﺘﻨﻪ وي ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮﺳﻴﺎﺳﻲ او‬ ‫ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﻳﯥ ﭘﻪ ذﻫﻨﻮﻧﻮ ﻛﯥ وﻟﺮي ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ډﻳﺮ روښﺎﻧﻪ دي ﻫﻐﻪ دادي ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻳﻮه ﺳﺨﺖ‪ ،‬داﺧﻠﻲ ګﻮرﻳﻼﻳﻲ‬

‫ﺟﻨګ ﺳﺮه ﻣﺦ ده‪ ،‬او ﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﻫﻐﻮى دﻏﻪ ﺟﻨګ ﺗﺮ اوږدې ﻣﻮدې ﭘﻮرې ﭘﻪ ﭘﻮره ځﻮاك او د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ څﺨﻪ‬ ‫دﻛﺮﻛﯥ او د اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻘﻴﺪې او ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ ﻛﻠﻜﻮ رﻳښﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس دوام ورﻛړي ‪.‬‬

‫د ﺟﻨګ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ډﻳﺮښﺖ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺣﺘﻤﻲ ﺗﻮګﻪ د ﻻزﻳﺎﺗﻮ زﻳﺎﻧﻮﻧﻮ ﺳﺒﺐ ګﺮځﻲ او ﻫﻐﻪ داﭼﯥ د ﺑﻰ ګﻨﺎه‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻻزﻳﺎﺗﻮ وژﻟﻮ‪ ،‬دﻛﻮرﻧﻮ او دﻛﺮﻫڼﻰ د ځﻤﻜﻮ ﻧﻮره زﻳﺎﺗﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ‪ ،‬او د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻزﻳﺎت ﻧﻔﺮ‬ ‫ت او ﻛﺮﻛﻪ‪ ،‬دا ټﻮل ﻫﺮ څﻪ دا ﭘﻮ ښﺘﻨﻪ را ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ اﻳﺎ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻرو ﭼﺎرو ﭘﺮ ځﺎى ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗګﻼره‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻳﻮازﻧۍ ﻻره ده ﭼﯥ دﻏﻪ ﺟﻨګ ځﭙﻠﻰ ﻫﻴﻮاد د ﺛﺒﺎت او اﻣﻦ ﭘﻪ ﻟﻮر را وګﺮځﻮي‪..‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨﻮب ﻛﯥ ﻳﻮ ﻛﻠﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻰ ﻛﻼ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻟﻨډو وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ څﻮ ځﻠﻪ ﻻس ﭘﻪ ﻻس ﺷﻮ ‪ .‬ﺗﻴﺮ‬

‫ﭘﺴﺮﻟﻰ ‪ ،‬اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﻟﻪ دﻏﻪ ځﺎﻳﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ووﻳﺴﺘﻞ او ﭘﻪ ﺑﺪل ﻛﯥ ﻳﯥ ځﺎﻳﻲ وګړو ﺗﻪ واك و ﺳﭙﺎره ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ را ﭘﻮر ﻳﯥ ﻧﻪ ورﻛړ ل ﺷﻮى ﻫﻐﻪ دا و ﭼﯥ دﻏﻪ ﺳﻴﻤﻪ د ﻧښﺘﻮ اوﺟګړو ﭘﻪ دورا ن ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ‬ ‫ﺗﻮګﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﯥ وه او د ﻫﻐﯥ ځﺎى ﻧﮋدې ﻟﺲ زره اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻲ ﭘﻪ زور د ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ څﺨﻪ ﻛډې ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ‬

‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮي وو ‪ .‬ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻧګﻠﻴﺴﺎن ﺗﺮې راووﺗﻞ ﻧﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺑﻴﺮﺗﻪ وروګﺮزﻳﺪل ‪ .‬ﭼﯥ ﻳﻮازې ﺗﻴﺮه اوﻧۍ د‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻳﻮ ځﺎﻳﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان‪ ،‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر‪ ،‬د ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﻛﯥ ووژل ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﻮ دا وژﻧﻪ وﻟﺴﻲ وګړو‬

‫ﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻮم ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺮﻳﻮﺗﻪ ؟ ځﻜﻪ ﻫﺮ وﺧﺖ ﭼﯥ ﻏﺮﺑﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﭘﻠټﻮن او ﺗﺒﺎﻫۍ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﺗﻪ‬ ‫وﺗﻠﻲ ﻧﻮ ﻫﻐﻮى ﺑﻴﺎ د ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻛﻮروﻧﻮ ﭼﭙﺎو ور وړي او د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻮ ښځﻮ ﻋﻔﺖ ﻳﯥ ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛړى ‪ .‬او‬

‫ﭘﻪ دى ﺗﺮ ﺗﻴﺐ اﻳﺘﻼﻓﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ وي او ﻛﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‪ ،‬وﻟﺴﻲ ﻣﻼﺗړ ﻳﯥ ددې ﭘﺮ‬ ‫ځﺎى ﭼﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى ‪.‬‬

‫‪134‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ډﻳﺮې ﺳﺘﺮې ﺳﺘﺮې ﺳﺘﻮﻧﺰې را ﭘﻴﺪا ﻛړﻳﺪي ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻜﻮﻣﺖ ډﻳﺮ‬ ‫ﻛﻤﺰورى دى ‪ ،‬او ﺳﻴﻤﻪ ﺑﯥ ﺳﺎري ځﺎﻧګړﺗﻴﺎوې ﻟﺮي ‪ .‬د ﻳﻮه ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻲ ﻟښﻜﺮ ﻟﭙﺎره ډﻳﺮې ﻟږې اﺳﺎﻧﺘﻴﺎوې‬ ‫ﭘﻪ ﻛﯥ ﺷﺘﻪ ‪ ،‬او ﻫﻴﻮاد د ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ د ﺗﺒﺎﻫۍ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮى او وګړي ﻳﯥ ﺗﻌﺬﻳﺐ او ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺷﻮﻳﺪي‬

‫‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎن‪ ،‬ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺗﻮګﻪ‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د ﺗﺴﻠﻂ ﻧﻪ ﻛﺮﻛﻪ او ﻧﻔﺮت ﻟﺮي او ﭘﻪ ډﻳﺮه ژوره ﺗﻮګﻪ د ﺧﭙﻞ ﻋﺰت‪،‬‬ ‫ﻋﻔﺖ‪ ،‬د اﺳﻼﻣﻲ ﻋﻘﻴﺪې او ﻛﻠﺘﻮر ﺳﺎﺗﻨﻪ ﻛﻮي ‪(70).‬‬

‫دوه ﻧﻮرې ﺳﺘﺮې ﺳﺘﻮﻧﺰې دي ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧۍ ﻟښﻜﺮې ورﺳﺮه ﻣﺦ دي ‪ .‬ﻟﻮﻣړى د اﻓﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻛﺮﻫڼﯥ ﭘﻮرې د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻴﻮﻧﺪ‪ ،‬او د ﻧﺎرﻛﻮﺗﻴﻜﻮ ﺗﺠﺎرت دى ‪ .‬د وﻟﺴﻲ وګړو ﻟﭙﺎره دا وﻳﺮه ﭘﻮره ده ﭼﯥ ﻓﻜﺮ‬

‫وﻛړي ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ او ﻳﺎ د ﻫﻐﻮى ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﻏﻮاړي دﻏﻪ ښﻪ ﻧﻤﻮﻛﻮﻧﻜﻰ ﻓﺼﻞ ﻟﻪ‬

‫ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺗﺮ ﺗﻴﺐ د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره دښﻤﻨۍ ﺳﺮه را ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫دوﻳﻤﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ اﻳﺠﻨﺴﻴﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ د ﭘﻮﻟﯥ ﻃﺒﻴﻌﺖ دى‪ ،‬او دا ﺳﻴﻤﯥ ﭘﻪ‬

‫اﺳﻼم اﺑﺎد ﻛﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﻣﺮﻛﺰي ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻛﻨﺘﺮول ﻧﻪ ﺑﻴﺮون دي ‪ .‬د وزﻳﺮﻳﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ ددې ﺳﻴﻤﯥ‬ ‫ﺳﺨﺖ ﻏﺮﻧﻲ ﺣﺎﻻت د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ډاډﻣﻦ د اﻣﻦ ځﺎى ګﺮځﻴﺪﻟﻰ دى ‪ .‬ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻐﻮى ارام‬

‫ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ځﺎﻧﻮﻧﻪ دوﺑﺎره ﺳﻤﺒﺎﻟﻮﻟﻰ او ﻧﻮر ﻧﻮي ﻣﻠګﺮي ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه د ﻧﻮرو ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﭘﻮﻟﯥ‬

‫ﺑﻞ ﻟﻮري ﺗﻪ را ټﻮﻟﻮﻟﻰ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﭼﯥ وﺧﺖ ﺑﻪ ﻳﯥ وښﻴﻲ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ د ټﻮﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ ډﻟﻮ ټﭙﻠﻮ ﺗﺮ‬ ‫ﻣﻴﻨځ ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ډﻳﺎﻟﻮګ او ﺧﺒﺮو ﺗﻪ ﻻره ﻫﻮاره ﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﭘښﺘﺎﻧﻪ وى او ﻛﻪ ﺑﻞ څﻮك‪ ،‬او ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړى ﺗﻮګﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻣﻼﺗړ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮى وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ ‪ .‬ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﻋﺮاق ﻛﯥ وﺷﻮل‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮې ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰ د ﺣﻞ ﻻرې ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻫﻐﯥ ﻛﯥ ټﻮل ګﺎوﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ګډون وﻟﺮي ‪ ،‬او دا ﺑﻪ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ د ﻻزﻳﺎﺗﻴﺪو څﺨﻪ ښﻪ او ﻏﻮره‬ ‫ﻻره وي‪.‬‬

‫د ﻧﺎټﻮ ﻏړي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮو ﺑﻨﺴټﻴﺰو اﻣﻮرو ﻛﯥ ﻳﻮ ﻟﻪ ﺑﻞ ﺳﺮه اﺧﺘﻼف ﻟﺮي ‪ .‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎن د ﻧﻮرو‬

‫زﻳﺎﺗﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻏﻮ ښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ﺧﻮ ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻳﯥ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮان ډﻳﺮ ﻧﺎﺧﻮښﻪ دي ﭼﯥ دا ﻛﺎر‬

‫وﻛړي ‪ .‬د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ اﻳټﺎﻟﻴﺎ ﺗﻪ وګﻮرئ ﻫﻠﺘﻪ ﺻﺪراﻋﻈﻢ روﻣﻮﻧﻮ ﭘﺮوډى‪ ،‬ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ ﻣﺮﻛﺰى ﭼﭗ اړﺧﻲ‬

‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻟﻪ ﺧﻮا او ﻫﻢ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ اﻳﺘﻼﻓﻲ راډﻳﻜﺎﻻ ﭼﭙﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻟﻪ ﺧﻮا ﺗﺮ زﻳﺎت ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې دى‬

‫ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ را وﺑﺎﺳﻲ ‪ .‬د ﻫﻐﻮى اﻳﺘﻼﻓﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ څﺨﻪ‬ ‫ﻳﻮازې ﻳﻮه ﭼﻮﻛۍ زﻳﺎﺗﻪ ﻟﺮي او ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﭘﻪ دې ﻣﺴﻠﻪ ﻳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻴﺸﺖ ﻋﺴﻜﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (103000‬او اﻧګﻠﻴﺲ )‪ (10000‬ﭘﻮر ې اړوﻧﺪ دي ‪.‬ﭼﯥ‬ ‫ﭘﻪ دې ﺷﻤﻴﺮه ﻛﯥ ﺑﻪ ﻧﻮر زﻳﺎدښﺖ ﻫﻢ راﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻳﻮ ډﻳﺮ ﺑﻨﺴټﻴﺰ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ ﻣﻮﺟﻮد دى ﻫﻐﻪ ددﻏﻪ ﻳﻮواﻟﻲ ﭘﻪ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻮ او‬

‫اﻫﺪاﻓﻮ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ دى ‪ .‬داﺳﯥ ﺑﺮﻳښﻲ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻻت د ﻳﻮه )ﻧﻮى ﻧﺎټﻮ( د ﺟﻮړښﺖ ﭘﻪ ﻟﻮر‬ ‫ﻗﺪم اﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺮڅﻮ ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻠﻮ اروﭘﺎﻳﻲ ﭘﻮﻟﻮ اﺧﻮا‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ‪ ،‬اﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬اود ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴﺢ ﭘﻪ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ دﻧﺪه د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ او ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﺳﺮه ﺳﻤﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه‬

‫ﻛړي ‪.‬‬

‫‪135‬‬

‫ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ اروﭘﺎﻳﻲ ﻣﻠګﺮي ورﺳﺮه ﭘﻪ دﻏﻪ اﻫﺪاﻓﻮ ﻛﯥ ګډون ﻫﻢ ﻧﻠﺮي او ﻧﻪ ورﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ‬ ‫ﻛﻮﻣﻪ ﻫﻤﺪردي ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻐﻮى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دې دﻧﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﺑﻴﺮغ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ه‬

‫داﺳﯥ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﺷﻮى او ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻴﻮاد وګﺮځﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﻐﯥ ځﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د ﺧﻠﻴﺞ دﻫﻴﻮادوﻧﻮ اود‬

‫ﻣﺮﻛﺰي او ﺟﻨﻮﺑﻲ اﺳﻴﺎ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ ﺗﻮان او ﭘﻮځﻲ ځﻮاك اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړي ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰې او اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻛﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎد ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﺗﺮﺷﺎ د اﻫﺪاﻓﻮ او د ﻫﻤﺪې ﻧﻘﻄﯥ څﺨﻪ د‬

‫اﻳﺮان د ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻧﻈﺮه وﻛﺘﻞ ﺷﻲ ډﻳﺮ ژور او ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﻻړ ﺑﺮﻳښﻲ ‪ .‬اوﻫﻤﺪﻏﯥ ﻣﺴﻠﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او اروﭘﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻴﻨځ د ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زوروره ﻣﻮﺿﻮع را وﻻړ ه ﻛړﻳﺪه‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎﺗﻮ دﻧﺪه ډﻳﺮه ﺑﺤﺮاﻧﻲ او د دې ﻳﻮواﻟﻲ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫وړﺗﻴﺎ وې ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮي ‪ .‬او اوس دا ډﻳﺮ وﻳﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻧﺎټﻮ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ‬ ‫ﻛﯧږي ﻧﻮ ددې ﻣﻌﻨﻰ ﺑﻪ د ﻧﺎټﻮ د ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗګ او ﻣﺤﻮ ﻛﯧﺪل وي‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮد دﻧﺪې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ددﻏﻪ ﻳﻮواﻟﻲ ﺟﻨﺮال ﺳﻜﺮﺗﺮ )ﺟﻒ ډى ﻫﻮف ﺷﻴﻔﺮ ( څﺮګﻨﺪه ﻛړې‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻧﺎټﻮ ﺗﻪ ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮې دﻧﺪه ‪ ،‬دﻏﻪ ﻳﻮواﻟﻲ ﺗﻪ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې د ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮو دﻧﺪو‬

‫څﺨﻪ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮ ﭼﻠﻴﻨﺞ دى ‪ .‬ﺧﻮ د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﻣﻨﻴﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره دا ﻳﻮ ﺟﺪي ګﺎم ګڼﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫اﻳﺎ دا ﺧﺒﺮه رښﺘﻴﺎ ده ؟ او ﻳﺎ دا ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺧﺒﺮه ﺑﻪ رښﺘﻴﺎ وي‪ ،‬او ﻫﻐﻪ داﭼﯥ ﻧﺎټﻮ د ﻫﻐﻪ څﻪ څﺨﻪ‬

‫ﭼﯥ ﺟﻮړوي ﻳﯥ‪ ،‬ډﻳﺮ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي ‪ .‬او ددوى ﻫﻤﺪا ﻛﺎر د اﻧﺎرﺷﻴﺰم او ﺧﭙﻞ ﺳﺮۍ ﭘﻪ ﺧﭙﺮوﻟﻮ ﻛﯥ ﻛﯥ ﺑﺴﭙﻨﻪ‬ ‫او ﻛﻮﻣﻚ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې ﺑﺎوري دى ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎ ن د ﺛﺒﺎت ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ ﭘﻨځﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﻧﻮرﻫﻢ وﻟګﻴږي ‪ .‬اﻳﺎ ﻧﺎټﻮ‪،‬‬

‫ﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﻧﻮر ﻫﻤﺪوﻣﺮه وﺧﺖ ﺗﻴﺮﻛړاى ﺷﻲ ؟ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﭘﻨﺘﺎګﻮن د دوه زره اﺗﻢ‬

‫ﻛﺎل‪] ] ،‬ﻣﻴﻠﻴﺎرده»‪]« 625$‬ﺷﭙږﺳﻮه او ﭘﻨځﻪ وﻳﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎدره ډاﻟﺮه رﻳﻜﺎرډ ﺑﻮدﻳﺠﻪ [‪ ،‬ﻫﻤﺪا اوس ﺗﺮ ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻻﻧﺪې ده‪ ،‬ﭼﯥ ددې اﻧﺪازه د دوﻟﺘﻲ ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﻳﻮ ﭘﻪ ﭘﻨځﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺗﺸﻜﯧﻠﻮي ‪ .‬ﭘﻮښﺘﻨﻪ داده ﭼﯥ ﺗﺮ ﻛﻮم وﺧﺖ‬

‫ﭘﻮرې ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻧګﺮس او ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد وګړي داﺳﯥ ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺑﺮداﺷﺖ ﻛړي ؟ دا ﭘﺪاﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ‬ ‫دﻟﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ډﻳﺮ څﻪ ﭘﺎﺗﻪ دي ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻲ او ﻫﻤﺪاراز ﭘﻪ ﺑﻬﺮ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم و ﻣﻮﻣﻲ ؟‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﺟﻨګ ﭘﻪ ﻧﺎﻧﻨﺪرﻳﻮد ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨﻴځ اﺧﺘﻼﻓﺎت‪:‬‬

‫د ﻧﺎټﻮ ﻳﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او د ﺷﻤﺎﻟﻲ اﻳﺘﻼﻧﺘﻴﻚ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﺘﻼف‪ ،‬ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﯥ‬

‫ورځﯥ څﺨﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻨګ ﺗﻪ را ﻛﺶ ﻛړل ﺷﻮي د ﻫﻤﺎﻏﻪ ورځﯥ را ﻫﻴﺴﯥ ددوى ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ‬ ‫درزوﻧﻪ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮﻳﺪي ‪ .‬دﻏﻪ ټﻠﻮاﻟﻪ ﭼﯥ ﻳﻮه دﻓﺎﻋﻲ ټﻠﻮاﻟﻪ ده او د روﺳﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم د ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ ﻏﻮښﺘﻨﯥ‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻲ ځﺎﻧګړﺗﻴﺎو او ددﻏﻪ ﺳﻴﻼب د ﻧﻈﺎﻣﻲ ګﻮاښ ﺳﺮه د ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺟﻮړه ﺷﻮې وه د ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ او‬

‫ﻛﺎر ﺳﺎﺣﻪ ﻳﯥ ﻳﻮازې د اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ځﻤﻜﻨﻴﻮ او ﻫﻮاﻳﻲ ﭘﻮﻟﻮ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻞ او دﻓﺎﻋﻲ ﺷﻜﻞ ﻳﯥ‬

‫درﻟﻮد‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮازﻧﻰ ﻫﻴﻮاد دى ﭼﯥ دﻏﻪ ټﻠﻮاﻟﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا اﺟﺒﺎرا و رﻛﺶ ﻛړل ﺷﻮه ‪ .‬د دﻏﯥ‬

‫ټﻠﻮاﻟﯥ ﻣﻮﺧﯥ او اﻫﺪاف ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ﭘﺮوژې او دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ د روﺳﻲ‬

‫زﺑﺮځﻮاك د ﻣﺎﺗﯧﺪو وروﺳﺘﻪ د اﻣﻨﻴﺖ او ﺛﺒﺎت ﺑﻴﺮﺗﻪ را ګﺮځﻴﺪل و‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﻧګﻠﻴﺲ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د ﻫﻐﻪ ځﺎى د وﻟﺲ د ﺳﺨﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه ﻣﺨﺎ ﻣﺦ ﺷﻮل ‪ ،‬ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او‬

‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ دا ﻏﻮره و ګڼﻠﻪ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻪ ټﻮﻟﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﻮري ﺗﻪ واړوي او دﻏﻪ ﺳﺎﺣﻪ ﻧﺎټﻮ ﺗﻪ وﺳﭙﺎري ‪ .‬ﻧﺎټﻮ‬

‫‪136‬‬

‫دﻏﻪ دﻧﺪه ﭘﻪ ﺳﺮ واﺧﺴﺘﻪ ﺧﻮ ﻫﺮ ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﺗﻪ داﻣﻦ ځﺎﻳﻮﻧﻪ ورﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛړل ‪ .‬ځﻜﻪ ﻫﻴځ ﻫﻴﻮاد ﻧﻪ‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ او ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻋﺴﻜﺮ د ﻫﻴڅ ﻟﭙﺎره ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛړي ‪ .‬د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ دﻏﻪ اﺧﺘﻼف‬

‫ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ډﻳﺮښﺖ وﻣﻮﻧﺪ ﭼﯥ ددﻏﯥ ټﻮﻟﯥ ﻋﺴﻜﺮ د ﺟﻨګ ﭘﻪ ډګﺮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ډزو ﺗﻤﺮﻳﻦ وګﺮځﻴﺪل ‪.‬‬

‫ددﻏﻪ ﺟﻨګ څﺨﻪ د ﻣړو د ﺧﻠﺘﻮ راﺗګ ددﻏﯥ ټﻮﻟﻮاﻟﻰ ﭘﻪ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ‪ ،‬او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ددې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻮ ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮ ﻧﺮي اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﺮه ﺣﺎﻛﻢ دي‪ ،‬دا وﻳﺮه او ﺗﺮﻫﻪ را ﭘﻴﺪا ﻛړه ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې‬

‫ﻋﺴﻜﺮ ﻳﯥ وﻣﺮي ﻧﻮ دﻟﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ ﻳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﻲ‪ ،‬د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ډﻳﺮ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﺮاخ ﻏﻮښﺘﻨﯥ‬

‫د ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮه ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ دي او ﻧﻪ ﻏﻮاړي د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ګټﻮﻟﻪ ﭘﺎره د ﺧﭙﻞ وﻃﻦ او ﻫﻴﻮاد زاﻣﻦ ﭘﻪ ﻗﺘﻞ‬

‫وررﺳﻮي ‪ .‬ﻣﺎ ددې اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻮ ﻳﻮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮ د دﻓﺎع د وزﻳﺮاﻧﻮ د ډﻳﺮې ﻣﻬﻤﯥ ﻏﻮﻧډې ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې څﻪ‬

‫ﻣﻮده ﻣﺨﺘﻪ ﭘﻪ ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﻪ ﻛﯥ ﺟﻮړه ﺷﻮې وه د ځﻴﻨﻮ رﺳﻨﻴﻮ څﺨﻪ اﻗﺘﺒﺎس ﻛړې او ﻫﻐﻪ داﭼﯥ ‪:‬‬

‫]دﻧﺎټﻮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻏړو ﻫﻴﻮادو د اﻣﺮﻳﻜﺎ دا ﻏﻮښﺘﻨﻪ رد ﻛړه ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺟﻨګ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﻧﻮر ﺳﺮ ﺗﻴﺮي و ﻟﻴږي‪ .‬دﻏﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﭼﯥ د‬

‫ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﯥ د ﺳﻮﻳﯧﻞ ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮ او ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ د روﺳﻴﯥ اواﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮاﻧﻮ‬ ‫ﻫﻢ ګډون درﻟﻮد اﻋﻼن ﺷﻮ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دﻏﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ د ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﺎ ددﻓﺎع وزﻳﺮ ﺧﻮﺳﻪ اﻧﺘﻮﻧﻴﻮاﻟﻮﻧﺴﻮ ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﻨﺮال ﺟﺎن ﻛﺮادوك ﺗﻪ ووﻳﻞ‬

‫ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻋﺴﻜﺮ د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ د راوﺳﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻴږدول ﺷﻮي ﻧﻪ د ﺟﻨګ او ﺟګړې ﻟﻪ ﭘﺎره ‪ .‬دا‬

‫ﺧﺒﺮې ﻫﻐﻪ د ﺟﺎن ﻛﺮادوك د ﻫﻐﯥ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ وﻛړې ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګۍ د‬

‫اﻳﺘﻼف د ﻏړو د ﺷﻮرا څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮﻟﻪ ﺗﺮ څﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﭘﺴﺮﻟﻨﻴﻮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮي‬

‫ﻋﺴﻜﺮ واﺳﺘﻮي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ دې ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ د اﻟﻤﺎن ددﻓﺎع وزﻳﺮ ﻓﺮاﻧﺰژوزف ﺟﻮﻧګ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﺗﺎﻛﯧﺪ ﻛﺎوه‬

‫ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ﺑﻴﺎوداﻧۍ ﭘﻪ ﻛﺎروﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻣﺘﻤﺮﻛﺰه وي او دا ﻛﺎر ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺗﺮ اوږدې ﻣﻮدې ﭘﻮرې ﺳﻮﻟﻪ او اﻣﻨﻴﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛړي‪ .‬ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ د اﺗﻴﺎوﻣﯥ ﻟﺴﻴﺰې ﭘﻪ‬

‫دوران ﻛﯥ روﺳﺎﻧﻮ د ﺳﻠﻮزرو زﻳﺎت ﺳﺮﺗﻴﺮي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ واﺳﺘﻮل ﺧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ټﻴﻨګښﺖ ﺑﺮﻳﺎﻟﻲ ﻧﻪ‬

‫ﺷﻮل ‪ .‬دﻓﺮاﻧﺴﯥ ددﻓﺎع وزﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺸﻞ اﻟﻴﻮت ﻣﺎرى ﻫﻢ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻟﻪ دې ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ‬

‫د ﺧﭙﻠﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د زﻳﺎدښﺖ ﭘﻪ ﻟﻮر ﺗﻮﺟﻪ وﻛړي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ د ﻧﻮرو ډﻳﺮو ارزښﺘﻨﺎﻛﻪ اﻫﺪاﻓﻮ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻣﺦ واړوي ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮ څﻨګ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې د اﻳﺘﻼف ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان او د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﻜﺮﺗﺮ‪،‬‬

‫ﭼﯧﭗ ﻫﻮپ ﺷﻔﺮ‪ ،‬د ﻏړو ﻫﻴﻮادو څﺨﻪ و ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﭘﻮﻟﯥ ﺳﺮه ﻧﮋدې داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨﻮﺑﻲ‬ ‫ﺳﻴﻤﻮ د ﻛﻨﺘﺮول ﻟﻪ ﭘﺎره د څﻠﻮرو او ﭘﻨځﻪ زره ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮاﻛﯥ وګړي ﺗﻬﻴﻪ ﻛړى ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﻨﺮال‬

‫ووﻳﻞ ﭼﯥ دﻏﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﺴﺮﻟﻨﻴﻮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬ﺟﻨﺮاف‬

‫ﻛﺮادوف د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ څﺨﻪ وﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ورﺗﻪ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮې او ﻧﻮرې ﺑﻤﺒﺎرﻛﻮﻧﻜﯥ ﻃﻴﺎرې ورﻛړل ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻫﻮپ ﺷﻔﺮ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ ﺑﺎﻳﺪ دوﻣﺮه ځﻮاﻛﻤﻨﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﯥ ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮې دﻧﺪې ﭘﻪ ښﻪ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه‬

‫ﻛړاى ﺷﻲ ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎددﻓﺎع وزﻳﺮ راﺑﺮت ګﻴﺘﺲ ووﻳﻞ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻧﻮى ﻛﺎل‪،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او‬

‫ﻫﻢ د اﻳﺴﺎف او ﻧﺎټﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬ﻳﻮ ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻴﻚ ﺟﻮړوﻧﻜﻰ ﻛﺎل دى او ﭘﻪ دﻏﻪ ﻛﺎل ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اوﻧﻮرو‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف زﻣﻮږ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﺷﻜﻞ وﻟﺮي‪.‬‬

‫‪137‬‬

‫داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ددې ﻏﻮﻧډې ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ددې ﺳﺒﺐ وګﺮزﻳﺪه ﭼﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﭘﻼﻧﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف اﻋﻼن‬

‫وﺷﻲ ﭼﯥ ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﺎ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻟﻰ دﻛﺎﺑﻞ د اﻣﻨﻴﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪه ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﻮﻛﯥ ﭘﺮ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ‪ .‬او دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ و ﭼﯥ ﻧﺎټﻮ د ډﻳﺮې ﻣﻮدې را ﻫﻴﺴﯥ دا اﻋﻼن ﻛﺎوه ﭼﯥ‬ ‫ﻏﻮاړي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه زﻳﺎﺗﻪ ﻛړي ‪ .‬د ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﯥ د دﻓﺎع وزﻳﺮ ‪ ،‬اﻟﻨﺴﻮ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د‬

‫ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ د ﺳﻮﻳﯧﺎ ﻏﻮﻧډه د څﻪ ځﺎﻧګړو ټﺎﻛﻞ ﺷﻮو ﻻﺳﺘﻪ راوړﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ده‬

‫ﺟﻮړه ﺷﻮې ‪.‬‬

‫راﺑﺮټ ګﻴټﺲ د ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﯥ ددﻓﺎع د وزﻳﺮ ﺳﺮه د ﻛﺘﻨﯥ او ﺧﺒﺮو وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮې ﻧﺎﺧﻮښۍ ﺳﺮه ووﻳﻞ ﭼﯥ‪:‬‬

‫ﻣﻮﻧږ ټﻮل ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﺗﻌﻬﺪات ﻟﺮو ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ د ﻻﺳﺘﻪ راوړﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ د ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻓﻜﺎرو ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭘﻮره‬ ‫ﻣﺘﻮﺟﻪ اوﺳﻮ‪.‬‬

‫د ﻫﺴﭙﺎﻧﻴﯥ ﭘﻪ ښﺎرګﻮټﻲ‪ ،‬ﺳﻮﻳﯧﺎ‪ ،‬ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ ﻏﻮﻧډه ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﭘﺎ ى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪه ﭼﯥ دﻏﻪ ﻏﻮﻧډه‪،‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﻴﺮه ﻟﺴﻴﺰه ﻛﯥ‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ‪ ،‬ددﻏﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﺮټﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮه او ﻣﻬﻤﻪ ﻏﻮﻧډه ګڼﻞ ﻛﯧږي‪ .‬ﭼﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻛﯥ د ﭘﻨځﻪ دﻳﺮش ﻫﻴﻮادوﻧﻮ څﺨﻪ ﻧﮋدې اوه ﺳﻮه ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻨﻮ ګډون ﻛړى و‪ .‬ﭘﻪ دى ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﻳﻮازې د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﻴﺖ ﺷﻤﻴﺮه ﻳﻮﺳﻞ او ﺷﭙﻴﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ رﺳﻴﺪه ‪ .‬ددې ﻏﻮﻧډ د ﻧﺸﺮ او ﭘﺨﺶ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﺮ ﭘﻨځﻪ ﺳﻮو‬

‫زﻳﺎت ﺧﺒﺮﻧګﺎران او ﻟﻴﻜﻮاﻻن راﻏﻠﻲ وو او ﻧﮋدې ﭘﻨځﻪ زره ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﻳﯥ اﻣﻨﺖ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻪ ‪ .‬ﺧﻮ ددې ﺳﺮه‬ ‫ﺳﺮه ﺑﻴﺎﻫﻢ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﻧړۍ ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﻟښﻜﺮ ﻛﺸۍ داﻋﺘﺮاض ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺷﻌﺎروﻧﻪ ورﻛﻮل ‪.‬‬ ‫دﻏﻪ ﻣﻈﺎﻫﺮو د ﻏﻮﻧډې ﺗﺮ وروﺳﺘۍ دﻗﻴﻘﯥ ﭘﻮرې دوام درﻟﻮد‪(71) [.‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﯥ ﺟﻮازه او ﻧﺎروا ﻟښﻜﺮ ﻛﺸﻲ او ﺑﻴﺎد ﺧﭙﻞ ځﺎن ﺳﺮه د ﺟﻬﺎﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ او ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ را ﻛﺸﻮل او دڅﻮﻛﺎﻟﻪ ﺟﻨګ ﺟګړې او ﻋﺎم وژﻧﯥ وروﺳﺘﻪ ﻧﻦ دادى د‬

‫ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﻳﻮ ﻟﻮى درز ﭘﻴﺪا ﺷﻮى او دا ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ او ﻫﻐﻮى ﭼﯥ‬ ‫ددﻏﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻣﻼﺗړ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ټټﺮ واﻫﻪ ﻳﻮ ﻣﻼﻣﺎﺗﻮﻧﻜﻴګﺬار دى ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا ﻧﻦ )دوﻳﺸﺘﻢ ﻓﺮوري ( د دې ﭘﻴښﻮ د درج ﻛﻮﻟﻮ او ﻟﻴﻜﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ ﺧﺒﺮ ﻧﺸﺮ ﺷﻮ ﭼﯥ د‬

‫اﻳټﺎﻟﻴﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺟﻨﺠﺎل ﭘﻪ ﺳﺮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ګډون ﻛﻮﻧﻜﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮو ﺗﺮ ﻣﻨځ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫څﺨﻪ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺑﻴﺮﺗﻪ را ﻏﻮښﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ را ﭘﻴﺪا ﺷﻮى و د ﻫﻐﻪ ځﺎى ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ دﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮى‬

‫ﭼﻮﻛۍ د اﻛﺜﺮﻳﺖ د ﻻﺳﻪ ورﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د )ﺑﺎﻳﻠﻠﻲ ﺟﻨګ( ﺗﺮ ﺳﺮﻟﻴﻚ ﻻﻧﺪې د ډﻧﻤﺎرك ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ څﻪ ﺑﺪﻟﻮن ﻛﺘﻞ ﻛﯧږي ددې‬

‫ﻫﻴﻮاد ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪) :‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﺸﺮ ﺟﻨﺮال ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺘﺎﻳﻞ ﺷﻮى واى‪ ،‬ﻟﻪ دﻧﺪې ګﻮښﻪ‬

‫ﻛړل ﺷﻮ ‪ .‬زه ﻓﻜﺮ ﻛﻮم اوس ﻫﻐﻪ وﺧﺖ رارﺳﻴﺪﻟﻰ دى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ ﺟﻨګ ﭘﻪ اړه ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ‬

‫واﻗﻌﻴﻮﻧﻮ ﺧﺒﺮ ﻛړو او ﭘﺪې ﭘﻮه ﺷﻮ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ څﻪ ﺗﻴﺮﻳږي‪ .‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴږم ﭼﯥ دا ﺟﻨګ اوس ﭘﻪ څﻪ ﻧﺎﻣﻪ وﺑﻮﻟﻢ ‪ .‬ﺑﻴﻠﻪ‬

‫دې ﻧﻪ ﭼﯥ د ) ﺑﺎﻳﻠﻠﻲ ﺟﻨګ ( ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﯥ ﻳﺎد ﻛړم‪ ،‬ﺳﺨﺘﻪ ﺑﻪ وي ﭼﯥ ﻟﺪﻳﻨﻪ ﺑﻞ ښﻪ ﻧﻮم ورﺗﻪ ﭘﻴﺪاﻛړم ‪ .‬ﻳﻮ ﻳﺎ دوه‬

‫ﻛﺎﻟﻪ وروﺳﺘﻪ ﻛﻪ و ﻏﻮاړو او ﻳﺎ و ﻧﻪ ﻏﻮاړو ﻣﻮږ ﺑﻪ دﻳﺘﻪ اړﺷﻮ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻗﻮﺗﻮﻧﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ را وﺑﺎﺳﻮ او‬

‫وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻳﻮار ﺑﻴﺎ ﭘﻪ اراﻣﻪ ﺳﺮه ښﺎروﻧﻮ ﺗﻪ ور ﻧﻨﻮزي‪.‬‬

‫ﻣﺎ دﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﻣﻠﻲ دﻓﺎع وزﻳﺮ ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ اروﻳﺪﻟﻲ دي ﭼﯥ ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻫﺮ څﻪ ﻧﻪ وړاﻧﺪې ﭘﺪې ﺑﺎﻧﺪې‬

‫ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﭘﻪ ښﻪ ﺗﻮګﻪ ډاډه ﻛړو ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﺎوره ﻳﻮ وار ﺑﻴﺎ د ﻟﻮدﻳځ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺑﺮﻳﺪ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ وﻧﻪ‬

‫‪138‬‬

‫ﻛﺎرول ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ زه ﻓﻜﺮ ﻛﻮم ﭼﯥ دې ﻣﻮﺧﯥ ﺗﻪ ﻣﻮږ ﭘﻪ اﺳﺎﻧﻪ ﺗﻮګﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮﺳﺮه دﺟﻮړ ﺟﺎړي دﻻرې رﺳﻴﺪﻻى‬

‫ﺷﻮ‪ ،‬ﻧﻪ د ﺟﻨګ دﻻرې ‪ .‬ﻛﻪ ﭼﻴﺮې داﻛﺎر ﻣﻮ ﻟﻪ اوﻟﻪ ﺳﺮه ﻛړى واى اوس ﺑﻪ ﻣﻮ ﻟږ ﺗﺮ ﻟږه د ‪ 35‬ﺗﻨﻮ ډﻧﻤﺎرﻛﻲ‬

‫ﺳﺮﺗﻴﺮو ځﻠﻤﻴﺎﻧﻮ ژوﻧﺪ ﺳﺎﺗﻠﻰ واى ‪ .‬دا ﻫﻢ د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ ده ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻧﻮر د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﺗﺮورﻳﺴﺘﺎن ﭘﻪ زﻳﺎت‬ ‫ﺷﻤﻴﺮ ﺷﺘﻮن ﻧﻠﺮي‪ .‬ﭘﻪ ﻟږ ﺷﻤﻴﺮ ﺧﻮ ﻛﻪ ﺳﻮﻣﺎﻟﻴﺎ ﺗﻪ ﺳﺮ ووﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻢ ﻳﯥ ﻣﻮﻧﺪﻻى ﺷﻮ‪.‬‬

‫دا ﻣﯥ ﻫﻢ ﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮاﻟﻮ څﺨﻪ ډﻳﺮ اورﻳﺪﻟﻲ او ﺗﻞ ﻳﯥ ﺗﻜﺮاروي ﭼﯥ ﻣﻮږ ﻫﻠﺘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮﺗﻪ ﭘﻮﻟﯧﺲ او د‬

‫ﺟﻨګ وړﺗﻴﺎ ﻟﺮوﻧﻜﯥ اردو روزو ‪ .‬داﺧﺒﺮه ﻫﻢ ﺑﻴﻠﻪ ﺧﻮﺷﻲ اوﺗﻮ ﺑﻮﺗﻮ ﻧﻪ ﺑﻞ څﻪ ﺑﻠﻠﻰ ﻧﺸﻮ ‪ .‬دا ځﻜﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن‬

‫دا وروﺳﺘﻨۍ ﻧﮋدې درى ﻟﺴﻴﺰې ﺑﻴﻠﻪ وﻗﻔﯥ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮازﻧۍ ﺷﻲ ﭼﯥ دوى ﭘﺪﻏﻪ ﻣﻮده‬

‫ﻛﯥ ښﻪ زده ﻛړي او اوږې ﻳﯥ ورﺳﺮه ښﯥ ﭘﺨﯥ ﻛړﻳﺪي ﻫﻐﻪ ﺟﻨګ او ﺟﻨګﻲ ﭼﺎرې دي ‪ .‬ﭘﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮ دوى‬

‫دﻳﺘﻪ اړ ﻧﺪي ﭼﯥ د ﺟﻨګﻲ وړﺗﻴﺎ د ﭘﺎره ﻳﯥ ﻣﻮږ و روزو ‪ .‬ﻣﻮږ ﭘﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﯥ ددې څﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻮده ﻛﯥ ددوى‬

‫ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺧﭙﻞ زده ﻛړى ﺟﻨګﻲ ﻣﻬﺎرت ﻫﻴﺮ ﻛړ ﭼﯥ څﻨګﻪ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې وﺟﻨګﻴږي ‪ .‬ﻛﻪ‬

‫ﭼﻴﺮې ﻣﻮږ ﻛﻮم ﺷﻞ ﻛﺎﻟﻪ ﭘﺨﻮا دوى و دى ﻛﺎرﺗﻪ روزﻻى‪ ،‬ﻧﻮ ﻛﻮﻻى ﻣﻮ ﺷﻮل ﭼﯥ وواﻳﻮ ﭼﯥ ‪ » :‬ډﻳﺮ ﻻﻳﻖ‬ ‫ﺷﺎګﺮدان ﻟﺮو «‪(72) .‬‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮڅﻮﻫﻢ داﺧﺒﺮه ﺑﻪ دﻟﺘﻪ ﻋﺠﻴﺒﻪ ښﻜﺎره ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﺮځﺎى ﺑﻪ وي ﻛﻪ وواﻳﻮ ﭼﯥ داﺟﻨګ اوس ﻳﻮ ﺑﺎﻳﻠﻠﻰ‬

‫ﺟﻨګ دى‪ ،‬ﻛﻨﻪ ﻧﻮ ﻣﻮږ ﺑﻪ ددې ټﻮﻟﻮ ﺧﺒﺮو ﺳﺮه ﻳﻮازې ﭘﺪې ﺧﺎﻃﺮ داﻫڅﻪ ﻛﻮو ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻳﺎ ﺑﻞ ډول دﺟﻨګ‬

‫ﻣﻮرال وﺳﺎﺗﻮ ‪ .‬داﭼﯥ اوس اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻫڅﻪ ﻛﻮي د ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﭘﻪ ﻣټ ﻃﺎﻟﺒﺎن دځﻤﻜﯥ ﻟﻪ ﻣﺦ ﻧﻪ ﭘﺎك‬

‫ﻛړي‪ ،‬دا ﺑﺮﺳﻴﺮه ﭘﺮ دې ﭼﯥ ډﻳﺮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ د ﻣﻠﻜﻲ وګړو ژوﻧﺪ اﺧﻠﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ﻫﻴڅ‬

‫د ﭘﺎم وړ رول ﻟﻮﺑﻮﻻى ﻧﺸﻲ ‪ .‬زﻣﺎ ﭘﻪ ګﻮﻣﺎن دا ډﻳﺮ ﺑﯥ ځﺎﻳﻪ ﻛﺎر دى ﭼﯥ ددې ټﻮﻟﻮ ﻧﻴﻤګړﺗﻴﺎوو ﺳﺮه ﺑﻴﺎﻫﻢ ﻣﻮږ‬

‫ددﻏﻪ ﻧﺎوړه ﺟﻨګ د ارزښﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺧﺒﺮې وﻛړو ‪ .‬دا ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻟﻪ ﻳﺎده وﻧﻪ ﺑﺎﺳﻮ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺗﻞ دﻫﺮ ﻫﻐﻪ‬

‫ﭘﺮدي ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺟﻨګﻴﺪﻟﻲ دي ﭼﯥ وﻃﻦ ﺗﻪ ﻳﯥ وﺳﻠﻪ ﭘﻪ ﻻس راﻏﻠﻲ دي ‪ .‬داﺧﺒﺮه اوس ﺗﺮﻟﻤﺮ ﺳﭙﻴﻨﻪ ده ﭼﯥ‬

‫ﺟﻨګ ﻧﻮر ﻣﻮږ ﺑﺎﻳﻠﻠﻰ دى‪ ،‬ﺧﻮ ﻳﻮازې د ﺧﭙﻞ ﻧﺎﻣﻪ او ﻋﺰت د ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﺨﺎﻃﺮ ﭘﺮ دﻏﻪ ﺧﺒﺮه ﺑﺎﻧﺪې ﺧﻮﻟﻪ ﭘټﻪ‬ ‫ﻧﻴﺴﻮ‪(73) .‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟګړې ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د »‪ «Rasmussen Reports‬ادارې داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وګړو څﺨﻪ ﺧﭙﻠﯥ‬

‫ﻧﻮﺑﺘﻲ ﻧﻈﺮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړﻳﺪي‪ .‬ددې ﻧﻈﺮﻏﻮښﺘﻨﯥ څﺨﻪ داﺳﯥ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴږي ﭼﯥ ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪32٪‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وګړي ﭘﺪې ﺑﺎور دي ﭼﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻧﻬﻪ ﻛﻠﻨﻪ ﺟګړه ﻛﯥ د دوﻟﺖ ﭘﻪ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ﭘﻮښﺘﻨﻰ ﭘﻪ ځﻮاب ﻛﯥ د ﺳﻠﻮ څﺨﻪ ‪ 46٪‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي‬

‫ﭘﺪې ﺑﺎور ﻟﺮي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟګړه ﻧﺸﻲ ګټﻼى‪ .‬ﭘﺎﺗﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪ ٪ 21‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﺟګړې‬

‫ﭘﻪ‬

‫ﻫﻜﻠﻪ‬

‫دځﻮاب‬

‫وﻳﻠﻮ‬

‫څﺨﻪ‬

‫ﻋﺎﺟﺰ‬

‫ﭘﺎﺗﯥ‬

‫ﺷﻮﻳﺪي‪.‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻧﻈﺮﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ ﭼﯥ د روان ﻛﺎل د ﻣﯥ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮى ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪٪ 48‬‬

‫ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي ﭘﺪې ﻧﻈﺮ دي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د دوﻟﺖ ﭘﺮ وﺳﻠﻪ وال اﭘﻮزﻳﺴﻮن ﺑﺎﻧﺪې دﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب‬

‫ﭘﺮځﺎى د ﺟګړې ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺪف دى‪ .‬ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪ ٪ 42‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي ﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ‬ ‫داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﻮاوو ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب ﺗﻪ ډﻳﺮ ارزښﺖ ورﻛﻮي‬

‫د ﻳﻮې ﺑﻠﯥ ﻧﻈﺮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭼﯥ د » ‪ «News Week‬ﻟﺨﻮا ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮى‪.‬ﭘﺪې ﻧﻈﺮﻏﻮښﺘﻨﯥ ﻛﯥ‬

‫داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وګړو ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪ ٪ 46‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي ﺑﺎور ﻟﺮي ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬

‫‪139‬‬

‫ﺟګړه ﻧﺸﻲ ګټﻼى‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪ ٪ 26‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي د ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ ﻓﻴﺼﺪي ﭘﻪ ﭘﺮﺗﻠﻪ‬

‫ﺑﺮﻋﻜﺲ )دﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب( ﻧﻈﺮ ﻟﺮي‪ .‬ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪ ٪ 53‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ د ﭘﻮځﻲ)ﻧﻈﺎﻣﻲ(‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺳﺮه ﻫﻤﻐږى ﻧﻪ ښﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫ﺳﺮه ددې د »‪ «Rasmussen Reports‬د ﻧﻈﺮ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪ ٪ 47‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ د ﻗﻮاو د ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﺟﻨﺮال ﺳﺘﻨﻠﻰ ﻣﻚ ﻛﺮﻳﺴﺘﻞ د ګﻮښﻪ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ ﺑﺎب د وﻟﺴﻤﺸﺮ‬

‫ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ د ﭘﺮﻳﻜړې څﺨﻪ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي او ﻳﻮازې ﭘﻪ ﺳﻠﻮﻛﯥ ‪ ٪ 36‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي د ﺟﻨﺮال د ګﻮښﻪ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ‬ ‫ﻫﻜﻠﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ او ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪ ٪ 17‬ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮي د ځﻮاب وﻳﻠﻮ څﺨﻪ ﻋﺎﺟﺰ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮﻳﺪي‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دوﻫﻢ ﻧﻤﺒﺮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﺟﻨﺮال ډﻳﻮﻳﺪ روډ رﻳګﺰ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ‪ 2010‬ز ﻛﺎل د ﺟﻮن ﻣﻴﺎﺷﺖ زﻣﻮږ ﻟﭙﺎره ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﻣﺮګﻮﻧﯥ ﻣﻴﺎﺷﺖ وه ﭼﯥ د ﻫﻐﯥ ﭘﻪ ﺗﺮڅ‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ‪ 103‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﭘﻮځﻴﺎن وژﻟﻲ ﭼﯥ ‪ 61‬ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن دي ‪ .‬ﺟﻨﺮال د دې ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﻋﻠﺖ دا وﺑﺎﻟﻪ ﭼﯥ ﻣﻮږ‬ ‫ګﻮاﻛﻲ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺻﻠﻲ اډو او ﻣﺮﻛﺰوﻧﻮ ﺗﻪ ورځﻮ ﻧﻮ ځﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻢ ډﻳﺮ ورﻛړو ‪ .‬ده ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺟﻨګ‬

‫اوس د ﻋﺮوج ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﯥ دى ﻧﻮ ځﻜﻪ ګﻮاﻛﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻢ ورﺳﺮه ډﻳﺮﻳږى ‪ .‬ﺧﻮ د ﺟﻮﻻې ﻣﻴﺎﺷﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ ددې ﻧﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﻣﺮګﻮﻧﯥ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮه ځﻜﻪ ﭘﻪ دې ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د دوى ﺗﻠﻔﺎت ‪ 67‬ﻛﺴﻮ ﺗﻪ ورﺳﻴﺪل‪،‬‬

‫ﺧﻮ ﻣﺎﻫﺮﻳﻦ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭘﻪ ﺗﻴﺮو درو ﻛﺎﻟﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﻤﻠﻮ ﻣﺴﻠﺴﻞ ډﻳﺮښﺖ وګﻮرو‪ ،‬ﻧﻮ د دﻏﻪ ﺟﻨﺮال‬ ‫ﻋُﺬر ﻣﻌﻘﻮل ﻧﻪ ښﻜﺎري ‪(74) .‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺧﺒﺮي ﺷﺒﻜﻪ » اې ﺑﻰ ﺳﻰ ﻧﻴﻮز « راﭘﻮر ورﻛﻮي ﭼﯥ روان ﻛﺎل ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﺗﻴﺮو ﻧﻬﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ د ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ څﺨﻪ ډك ﻛﺎل ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮى دى ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻛﺎل ﻛﯥ د ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ‬

‫زﺧﻤﻲ ﻛﯧﺪل ﻫﻢ ﺗﺮ ﻧﻮرو ټﻮﻟﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ډﻳﺮ ﺷﻮي دي‪ ،‬ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ د ﺳږ ﻛﺎل د ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙږو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ‬

‫ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ زﺧﻤﻴﺎﻧﻮ ﺗﻌﺪاد د ﺗﻴﺮ ټﻮل ﻛﺎل ﺳﺮه ﻣﻌﺎدل ﺑﻠﻞ ﺷﻮى دي ‪ .‬راﭘﻮر واﻳﻲ ﭼﯥ د ﺟﻮﻻى ﺗﺮ‬

‫درﯦﻴﻤﯥ ﭘﻮرې ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دوه زره اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎن زﺧﻤﻲ او ﻣﻌﻴﻮب ﺷﻮي دي ﺣﺎل دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﺗﻴﺮ‬

‫ټﻮل ﻛﺎل ﻛﯥ دا ﺗﻌﺪاد ‪ 2139‬و ‪ .‬راﭘﻮر زﻳﺎﺗﻮي ﭼﯥ د ﺗﻴﺮ ﻛﺎل دﻏﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وار د ﻣﺎﻗﺒﻞ ﻛﺎل ﺗﺮ‬

‫ﺗﻌﺪاد درې ﭼﻨﺪه زﻳﺎت و او د دې څﺨﻪ ﺛﺎﺑﺘﻴږي ﭼﯥ اﻓﻐﺎن ﺟﻨګ ﭘﺮاﺧﯧﺪوﻧﻜﻰ او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻤﻠﯥ ﺷﺪﻳﺪې‬

‫ﻛﯧﺪوﻧﻜﯥ دي ‪ .‬راﭘﻮر زﻳﺎﺗﻮي ﭼﯥ د ﺗﻴﺮ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙږو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ د زﺧﻤﻲ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻌﺪاد ‪485‬‬

‫و‪ ،‬ﺣﺎل دا ﭼﯥ د ﺳږ ﻛﺎل ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻮده ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ‪ 1922‬ﺗﻪ ﺟګ ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟﻨګ ﭘﻪ دوام او ﻫﻠﺘﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ اړه د ﺳﻲ ﺑﻰ اس ﻟﻪ اړﺧﻪ د‬ ‫‪2010‬ز ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ‪16‬ﻣﻪ ﻋﺎم ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﯥ ډﻳﺮو ﻳﯥ وﻳﻠﻲ دى ‪» :‬اوﺑﺎﻣﺎ‬

‫ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ﺑﺮﻳﻤﻨﺪ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪ «.‬د ﻫﻤﺪې ﻧﻈﺮ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ اﺳﺎس ‪62‬ﺳﻠﻤﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ دې‬ ‫ﻋﻘﻴﺪه دي ﭼﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪ 49 .‬ﺳﻠﻤﻪ‬

‫ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺷﺘﻮن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛړى ‪ 54 .‬ﺳﻠﻤﻪ ﺧﻠﻜﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د‬ ‫ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د راوﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻳﻮه ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې ‪(75) .‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻗﻮﻣﻨﺪان ﭘﻴﺘﺮاﻳﻮس واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻬﻪ ﻛﻠﻨﻪ ﺟګړه ﺣﺴﺎﺳﯥ‬

‫ﻣﺮﺣﻠﯥ ﺗﻪ رﺳﯧﺪﻟﯥ ده‪ .‬ده ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ ووﻳﻞ ‪»:‬ﻣﻮږ ﭘﻪ ﺳﺨﺘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ‬

‫ﺷﻮي ﻳﻮ‪.‬ﻟﻪ ﻧﻬﻪ ﻛﻠﻨﯥ ﺟګړې وروﺳﺘﻪ ﻣﻮږ ﺣﺴﺎس ﭘړاو ﺗﻪ رﺳﯧﺪﻟﻲ ﻳﻮ‪ .‬ﺟﻨﺮال ﺑﻴﺘﺮﻳﻮس ووﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫‪140‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺟﮕړه ﮔټﻞ څﻪ اﺳﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﻧﻪ دى‪،‬ﺧﻮ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﺳﺮه ﺑﻪ ﻣﻮږ د وﺿﻌﻴﺖ ﭘﻪ ﺑﺪﻟﻮﻟﻮ ﻛﯥ‬

‫ﭘﺮﻣﺨﺘګ وﻛړو‪!.‬؟ ﻫﻤﺪا راز د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﻌﺎون »ﺟﻮﺑﺎﻳﺪن« اﻓﻐﺎن ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺗﻪ ګﻮاښ ﻛړى ﭼﯥ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺤﻨﯥ ﺗﻪ را ووځﻲ‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ورﺳﺮه دﻟﺘﻪ ﺗﻞ ﭘﺎﺗﯥ ﻧﻪ اوﺳﻮ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ) ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻟﻮﺑﻪ‬ ‫ﻛﯥ ور ﻧﻨﻮځﺊ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ د ﺗﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره دﻟﺘﻪ ﻧﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧږو ‪(76)(.‬‬

‫ﻧﻪ ﻳﻮازې اروﭘﺎﻳﻲ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻮﻧﻪ ددې ﺟﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف دي ﺑﻠﻜﯥ ددې ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻮځﻴﺎن ﻫﻢ ﭘﻪ دﻏﻪ‬

‫ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ د ګډون څﺨﻪ ﻟﺮﻳﻮاﻟﻰ ﻛﻮي ‪ .‬د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ‪:‬‬

‫د اﻧګﻠﻴﺲ ﻳﻮ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺎﻣﻮر )‪ (Joe G- enton‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ د اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﭘﻮځ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ زﻧﺪان ﻛﯥ واﭼﻮل‬

‫ﺷﻮ ﭼﯥ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻏﻮښﺘﻞ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻲ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﺗﻪ دوام ورﻛړي ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻤﺪا اوس د ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﻧﻮرو ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﺒﺮې ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻐﻮى واﻳﻲ‬ ‫ﭼﯥ »داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻨګ اوس ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺑﺤﺮان ګﺮځﻴﺪﻟﻰ ‪ .‬او دﻣﻴﻚ ﻛﺮﺳټﻞ ﭘﻪ ﻟﺮې ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه د ﻏﺮﺑﻴﺎﻧﻮ‬ ‫ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻧﻮره ﻫﻢ ﻣﺘﺰﻟﺰﻟﻪ ﺷﻮې ده‪ ،‬ددﻏﻪ ﺑﯥ ﻫﺪﻓﻪ او ﺑﯥ ﻧﺘﻴﺠﯥ ﺟﻨګ د اوږدﻳﺪو ﭘﻪ اﺳﺎس ﻫﻠﺘﻪ ﺑﺤﺮان‬

‫ورځ ﭘﻪ ورځ ډﻳﺮښﺖ ﻣﻮﻣﻲ ‪ .‬ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ اﻓﻐﺎن ﻣﻠﻜﯥ وګړي ﻫﺮ ﻛﺎل ددې ﺑﯥ ﻧﺘﻴﺠﯥ ﺟﻨګ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ګﺮځﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د اﻧګﻠﺴﺘﺎن ‪ 77‬ﺳﻠﻤﻪ ﺧﻠﻚ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ د ګډون ﭘﻪ ﺧﻼف دي‬

‫ﺧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﯥ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺗﻮګﻪ د ﺗﺎزه ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﻟګﻴﺎ دى ﺗﺮ څﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﺎﻳﻠﻠﻲ ﺟﻨګ ﻛﯥ ﻳﺎ‬

‫ووژل ﺷﻲ او ﻳﺎ ﭘﺨﭙﻠﻪ وﻣﺮي‪» .‬دا ډﻳﺮ ﻏﻠﻂ ﺟﻨګ دى‪ ،‬دا ﻳﻮ ﻧﺎﻛﺎم ﺟﻨګ دى او اوس وﺧﺖ دې ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﺮې ﻻس واﺧﻠﻮ‪(77) «.‬‬

‫)‪Go‬‬

‫‪To‬‬

‫‪Time‬‬

‫‪it's‬‬

‫‪and‬‬

‫‪ed‬‬

‫‪fai-‬‬

‫‪has‬‬

‫‪war‬‬

‫‪this‬‬

‫‪wrong,‬‬

‫‪is‬‬

‫‪war‬‬

‫‪This‬‬

‫ﻧﻮي درﻳځﻮﻧﻪ اود اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﺦ ﻧﻮي ﭼﻠﻴﻨﺠﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣټﻮدﺷﻮروي اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ د ړﻧګﻴﺪو )‪ (1991‬را ﭘﺪﯦﺨﻮا ﻧړۍ ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎد‬

‫اﺳﺘﻜﺒﺎري‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎري او ﻣﻐﺮور ﻛﭙﻴټﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﻈﺎم د ﻧﻮي ﻧﻈﺎم ﻳﺎ) ﻧﻴﻮ ورﻟډ اورډر ‪New Wor- d‬‬ ‫‪ (Oreder‬ﻻﻧﺪې اداره ﻛﯧږي ‪ .‬دﻏﻪ ﻧﻈﺎم ﭼﯥ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د اوﺳﻨﻲ ﺑﺶ ﭘﻼر ﺟﺎرج ﺑﺶ ﻟﺨﻮا‬

‫اﻋﻼن او ﻧﺎﻓﺬ ﺷﻮى و د زوى ﺑﺶ ﻟﺨﻮا ﭘﻠﻰ ﻛړل ﺷﻮ ‪ .‬ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﭘﻼن او ﭘﺮوګﺮام دا ﺟﻮړ ﺷﻮ ﭼﯥ‬

‫د ﻧﺎټﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗړون رﻳښﯥ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻫﻴﻮادو ﺗﻪ ﭼﯥ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ړﻧګﻴﺪو ﺗﺮ‬

‫ﻣﺨﻪ د وارﺳﺎ د ﭘﻜټ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﻛﺎر ﻛﺎوه و ر وﻏﻮزول ﺷﻲ ‪ .‬دا ﻛﺎر د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري ﭘﻪ دوﻣﺮه ﭼټﻜۍ‬ ‫ﺳﺮه ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮ ﭼﯥ د ﺷﻮروي ﻣﻴﺮاث ﺧﻮرو روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻮﻟﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻢ ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﺑﺪﻟﯥ ﻛړې ‪ .‬او‬

‫ګﻮﻣﺎن دا ﻛﯧﺪه ﭼﯥ ﻛﻪ د روﺳﻴﯥ داﺧﻠﻲ اداري‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ او اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﻈﺎم د ﻫﻤﺪا ډول ﻫﺮج وﻣﺮج ﺳﺮه ﻣﺦ‬

‫وي ﻧﻮ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﭼﯥ روﺳﺎن ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻴﺎوړﺗﻴﺎو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ﻟﻮر ﻣﺨﻪ‬ ‫ﻛړي ‪.‬‬

‫اﻣﺎ روﺳﺎن ﭘﻪ دې و ﺗﻮاﻧﻴﺪل ﺧﭙﻞ ړﻧګ او ﻛﻤﺰورى اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﭘښﻮ ودروي ‪ .‬ﻫﻐﻮى د ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫وﺳﺎﻳﻠﻮ د ﭘﻠﻮرﻟﻮ ﺗﺮ څﻨګ د ګﺎزو او ﺗﻴﻠﻮ ﺗﺠﺎرت ﺗﻪ وده ورﻛړه ‪ .‬دﻏﻪ ﻛﺎر روﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ډﻳﺮ ګټﻪ‬ ‫ورﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺑﺎﻧﺪې ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻴﺮي وﻛړ‪ .‬اوددې ﺗﻴﺮي ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ د وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻟﺨﻮاد ازادۍ ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ګﻮﻣﺎن ﻛﯧﺪه ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د زﺑﺮ ځﻮاك ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ دا ﻣﻘﺎوﻣﺘﻮ ﻧﻪ ډﻳﺮ ژر ﺧﭙﻠﻪ ﺳﺎه ﻟﻪ‬

‫‪141‬‬

‫ﻻﺳﻪ ورﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ د وﺧﺖ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪو ﺳﺮه او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو د ﻣﻐﺮوراﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد او دﺳﻴﻤﯥ دﺧﻠﻜﻮ د‬

‫ﻛﻠﺘﻮر اوﻋﻘﻴﺪې ﺳﺮه د ﻧﺎ اﺷﻨﺎﻳۍ ﭘﻪ اﺳﺎس دﻏﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻮر ﻫﻢ ګړﻧﺪى ﺷﻮ او اوس دا دى ﻏﻮاړي ﺧﭙﻞ‬

‫اوج ﺗﻪ ورﺳﻴږي ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﮋدې دي ﺧﭙﻠﻪ ﻣﺎﺗﯥ وﻣﻨﻲ‪ . .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﺮﺗﻴﺐ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ‬

‫ﻧﻮرو اﻳﺘﻼﻓﻲ ﻣﻠګﺮو ﻻ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ دﻏﻪ ﺟﻨګ ﺗﻪ ﺷﺎ ور اړوﻟﯥ‪ ،‬او ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻛﯥ ددﻏﻪ‬

‫ﺟﻨګ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻧﻔﺮت او ﻛﺮﻛﯥ اﻣﻮاج راوﻻړ ﺷﻮﻳﺪي‪ .‬ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د دﯦﻤﻮﻛﺮاﺗﺎﻧﻮ ﻛﺎﻧګﺮس او ﺳﻨﺎ ﻳﯥ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻒ دى او د وﻟﺴﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ﺷﭙږ ﺷﭙﻴﺘﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف را ﻳﻪ ورﻛړې ‪ .‬دﻏﻪ ﻛﺎر د اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﻫﻢ ﺗﺮ ﺳﺨﺘﯥ ﺿﺮﺑﯥ ﻻﻧﺪې راوړى او د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺲ ﺗﻪ دا ډﻳﺮه ګﺮاﻧﻪ ده ﭼﯥ دﻏﻪ ډول اﺿﺎﻓﻲ ﻫﺴﯥ ﻣﺼﺎرف‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ اږو ﺑﺎر ﻛړى او ﻳﺎ داﭼﯥ ﻫﺮه ورځ ورﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﻠﺘﻮ ﻛﯥ ﭘټ ﻣړي )د روﺳﺎﻧﻮ د ﭘټﻮاﺳﺮارو ﭘﻪ څﻴﺮ(د‬ ‫ﻛﻮروﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﺦ ﻛﯧښﻮدل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻬﺮﻧﻰ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ددې ﻫﻴﻮاد د ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ځﺎﻧګﺮﺗﻴﺎو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ او د ﺧﭙﻠﻮ ګټﻮ وټﻮ‬

‫ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﻮرو د ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس‪ ،‬د ﭘﻮره ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ دى ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﻠﻴﺞ ﻛﯥ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻲ ﻓﻮﻗﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ د ﻫﻐﻪ ځﺎى ﭘﺮ واﻛﻤﻨﻮ ﭘﻮره ﻛﻨﺘﺮول ﻟﺮي او د ﺗﻴﻠﻮ او‬ ‫ګﺎزو ﻣﻬﻤﯥ زﻳﺮﻣﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ واك ﻛﯥ دي‪ ،‬او د ﻋﺮﺑﻮ ټﻮﻟﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺑﺎﻧﻜﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ټﻮﻟﻮ واﻛﻤﻨﻴﻮ‬ ‫ﺳﺮه را ټﻮﻟﻪ ﻛړې او د ﻣﺼﺮ دوﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﺒﺎرك ﻧﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ د ﺳﻌﻮدﻳﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻛﻮﻳټﻴﺎﻧﻮ‪ ،‬اردﻧﻴﺎﻧﻮ او ‪......‬ټﻮل د‬ ‫ﻫﻤﺪوى ﻟﻪ ﺧﻮا ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي او د ﻫﻤﺪوى ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺎﻧﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻮي ﺧﻮ ﭘﺮ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻳﺮﻏﻞ ﻧﻪ ﻳﻮازې ددې ﺳﻴﻤﯥ ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﯧټﻴﻚ ﺣﺎﻻت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛړل ﺑﻠﻜﯥ داﺳﯥ ګﻮﻣﺎن‬

‫ﻛﯧږي ﭼﯥ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د ﻧړۍ د ازادو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻳﻮه ﺳﺘﺮ ﭼﻠﻴﻨﺞ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ده ‪ .‬او دا ﺧﺒﺮه ﻫﻐﻪ‬

‫وﺧﺖ ډﻳﺮه را څﺮګﻨﺪه ﺷﻮه ﭼﯥ د روﺳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻪ ﺟﺮﻣﻨﻲ ﻛﯥ راټﻮﻟﻮ ﺷﻮﻳﻮ ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ د ﻧړۍ د اﻣﻨﻴﺖ‬

‫ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﯥ ﻧﮋدې دوه اوﻧۍ ﻣﺨﺘﻪ ﺧﺒﺮې ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﻴﻨﯥ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ وﻛړې ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﺒﺮي‬

‫رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ دا ډول ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﻮﻳﺪي ‪:‬‬

‫])د روﺳﻴﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ وﻻدﻳﻤﻴﺮ ﭘﻮﺗﻴﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ دى ﻫڅﻮ ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﻧړۍ د ﺧﭙﻞ ځﻮاك ﭘﻪ زور ﺗﺮ‬

‫ﺧﭙﻞ ﺗﺴﻠﻂ ﻻﻧﺪې راوړي‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﭘﻪ ﻏﻮﺻﻪ ﺷﻮى دى ‪.‬ﻫﻐﻪ وﭘﻮ ښﺘﻞ ﭼﯥ »ﻳﻮﻗﻄﺒﻰ ﻧړۍ څﻪ ﺗﻪ واﻳﻲ ؟« ﻣﻮﻧږ‬

‫ﻛﻪ ﻫﺮڅﻮﻣﺮه دﻏﻪ اﻟﻔﺎظ ﭘﻪ ډﻳﺮه ښﻜﻠﯥ او زﻳﺒﺎ ﺗﻮګﻪ ﺑﻴﺎن ﻫﻢ ﻛړو ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د ﻫﻐﯥ ﻣﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻳﻮه ده » او د‬ ‫ﻫﻐﯥ ﻣﻌﻨﻰ د ځﻮاك ﻳﻮ ﻣﺮﻛﺰ او ﻳﻮ ﻣﺎﺳټﺮ دى« وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ دا ﺧﺒﺮه ددﻓﺎع او اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې‬

‫ﻳﻮﺟﻮړ ﻛړل ﺷﻮي ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ وﻛړه‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺟﺮﻣﻨﻲ د ﻣﻴﻮﻧﻴﺦ ﭘﻪ ښﺎر‬ ‫ﻛﯥ ﺟﻮړ ﺷﻮى وښﺎﻏﻠﻲ ﭘﻮﺗﻴﻦ ووﻳﻞ ﭼﯥ »دا ددﯦﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﺳﺮه ﻫﻴڅ ډول ﺗړاو ﻧﻠﺮي ځﻜﻪ ﭼﯥ دا د ډﻳﺮﻛﯧﻮ‬

‫ګﺮوﻫﻪ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟږه ﻛﯧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺮﻳﻤﻨﺪ ﻛﯧږي ‪ » «.‬ځﻴﻨﯥ ﺧﻠﻚ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﺗﻞ د ډﻳﻤﻮﻛﺮاﺳۍ درس راﻛﻮي‪ ،‬ﺧﻮ‬ ‫ﻫﻐﻮى ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ډﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ را زده ﻛﻮي ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﯥ زده ﻛړى ‪«.‬‬

‫ګﻮرډن ﺟﺎﻧډرو‪ ،‬د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ وﻳﺎﻧﺪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﺣﻴﺮان ﻫﻢ دى او ﺗﺮې ﻧﺎاﻣﻴﺪه ﻫﻢ ‪ .‬د‬ ‫ﻫﻐﻪ اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻏﻠﻂ دى ‪.‬‬

‫» وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ﭘﻪ زﻏﺮده ووﻳﻞ ﭼﯥ »ﻧړۍ ډﻳﺮه ﻟږه ﻣﺤﻔﻮﻇﻪ اوﺧﻮﻧﺪي ده «‬

‫ﻫﻐﻪ زﻳﺎﺗﻪ ﻛړه ﭼﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻧﻮرو ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ د ﺧﭙﻠﻮﻣﻠﻲ ﺳﺮﺣﺪوﻧﻮ څﺨﻪ اﺧﻮا ﻗﺪم اﺧﺴﺘﻰ او ﭘﻪ دى‬

‫‪142‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﺮﺣﺪوﻧﻪ ﺗﺮﭘﻮښﺘﻨﯥ ﻻﻧﺪې راوړي دي ‪ .‬او دا داﺳﯥ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ده ﭼﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻳﯥ‬

‫ﻧړۍ ﻧﻪ ده ﺧﻮﻧﺪي ﻛړى ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ؛ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻧړۍ ورځ ﭘﻪ ورځ د ﺑﯥ ﺧﻮﻧﺪي ﺗﻮب ﭘﻪ ﻟﻮر دروﻣﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻳﻮاړﺧﻴﺰه ﻛړﻧﻮ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ د ﻧړۍ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﻧﻪ دي ﻏﻮڅﯥ ﻛړې‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﺑﺪو ﻳﯥ ﺑﺪﺗﺮې‬ ‫ﻛړﻳﺪي ‪.‬‬

‫دا ډﻳﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻛﺎر دى‪ ،‬ﻫﻴڅﻮك ﭘﺲ ﻟﻪ دې ﺧﭙﻞ ځﺎن ﺧﻮﻧﺪي ﻧﻪ اﺣﺴﺎﺳﻮي‪ ،‬ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻴڅﻮك ﻫﻢ د ﺑﻴﻦ‬ ‫اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﺷﺎ ﺧﭙﻞ ځﺎن ﻧﻪ ﺷﻲ ﭘټﻮﻻى‪[(.‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ﻟﻪ دﻏﯥ ډاګﻴﺰې اوڅﺮګﻨﺪې وﻳﻨﺎ وروﺳﺘﻪ ﻧړۍ ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻧﻮي ﺑﺪﻟﻮن ﭘﻪ ﻟﻮر‬ ‫ﻗﺪم واﺧﻴﺴﺖ ‪.‬او ډﻳﺮ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د وﻳﺮې او د ﺧﭙﻞ ﻧﺎﭘﻴﺪه ﻗﺪرت د دوام ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻳﺎ ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺷﻌﺎروﻧﻪ ﭘﻪ ﭘټﻮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺑﺪرګﻪ ﻛﻮل او ﻳﺎ ﺧﻮ ﻳﯥ ﭼﭙﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ وه ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د‬ ‫ډاډﻳﻨﯥ ﺳﺎه واﺧﺴﺘﻪ ‪(78) .‬‬

‫د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ددې وﻳﻨﺎ وروﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻏﻮرځﻨګ راﻏﻠﻞ‪ ،‬ﭼﯥ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﯥ د‬

‫ښﺎﻏﻠﻰ ﭘﻮﺗﻴﻦ ﭘﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ‪ ،‬اردن او ﻗﻄﺮ ﺗﻪ وﻛړ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ راﻏﻠﻪ‪.‬‬

‫ځﻜﻪ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ﻟﻮﻣړى روﺳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ دى ﭼﯥ ﭘﻪ دې څﻮ ﻟﺴﻴﺰو ﻛﯥ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺳﻌﻮدي ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‬

‫ﭘﻪ ﻟﻮر ﺳﻔﺮ ﻛﻮي ‪ .‬د ﺳﻌﻮدي واﻛﻤﻨﻮ د ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ډﻳﺮه ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻣﻴﻠﻤﻪ ﭘﺎﻟﻨﻪ وﻛړه او ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮه ښﻪ‬

‫ﺗﻮګﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وواﻳﻪ ‪ .‬د ﺳﻌﻮدي واﻛﻤﻨﻮ ښﺎﻏﻠﻲ ﭘﻮ ﺗﻴﻦ ﺗﻪ ﻳﻮ ﻣډال ﻫﻢ ﭘﻪ ﻏﺎړه ﻛﯥ واﭼﺎوه او رښﺘﻴﺎ‬

‫ﻫﻢ ﭼﯥ دا د روﺳﻴﯥ د ﻫﻐﯥ زﺑﺮ ځﻮاك د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻟﻪ ﭘﺎره ډﻳﺮ د اﻓﺘﺨﺎر وړ و ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻳﯥ ﺳﻌﻮدي‬

‫ﺧﭙﻞ دښﻤﻦ ګﺎڼﻪ او ﺳﻌﻮدﻳﺎﻧﻮ ﻫﻢ روﺳﺎن د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم د ﺧﭙﺮﻳﺪو ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ او ﺧﭙﻞ دښﻤﻨﺎن ګڼﻞ ‪.‬د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د‬

‫ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ ﭘﻪ ړﻧګﻮﻟﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه د ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد ﻣﺎﻟﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﻣﺮﺳﺘﯥ او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻼﺗړ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ و ‪ .‬ددې ﺗﺮڅﻨګ دﻏﻪ درى واړه اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ د روﺳﻲ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮﭘﻪ ډﻳﺮه درﻧﻪ ﺗﻮګﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل وﺷﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻤﭗ ﭘﻮرې اړوﻧﺪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ګڼﻞ ﻛﯧږي‪ .‬او ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﺧﺒﺮه ده ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ دا ډﻳﺮ ﺧﻮاﺷﻴﻨﻮﻧﻜﻰ ﻋﻤﻞ وي ‪.‬‬

‫د ﺧﻠﻴﺞ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ د ﭘﻮﺗﻴﻦ ﺳﻔﺮ او ﻫﻠﺘﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ او اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ د ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﺑﺮﻋﻜﺲ د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ د ﺣﻤﺎس د‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻪ ﻣﻼﺗړ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺧﻮاﺷﻴﻨۍ وړدى‪ ،‬او دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ‬

‫ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﯧږي ﭼﯥ د ﺧﻠﻴﺞ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ د ﻣﻮﺿﻮع ﺣﻞ او د اﺷﻐﺎﻟﻲ ﺳﻴﻤﻮ څﺨﻪ د اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ د وﺗﻠﻮ‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ او دﻳﻨﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ګڼﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻮى ددې ﻣﺴﺌﻠﯥ د ﺣﻞ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ څﺨﻪ‪ ،‬ﭼﯥ‬

‫د اﺳﺮاﻳﯧﻠﻮ د ﻫﺮ ﺟﺎرﺣﻴﺖ او ﻫﺮې ﻧﺎروا او ﻫﺮﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﭘﻪ ډاګﻪ او څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي ﻧﻮر‬

‫ﻧﺎﻫﻴﻠﻲ ﺷﻮي او ﻏﻮاړي د روﺳﻴﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ زﺑﺮ ځﻮاك ﭘﻪ ﺧﭙﻞ څﻨګ ﻛﯥ و دروي‪.‬‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ د زړوﻧﻮ د ﻻﺳﺘﻪ راوړو ﺑﺮﻳﺎﻟۍ ﻫڅﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړې ﭼﯥ د ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﭘﻪ ټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ‬

‫ﻳﯥ د ﺣﻤﺎس د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﻳﺎ وﺳﺘﺎﻳﻠﻪ او ددې ګﻮﻧﺪ ﻣﺸﺮ ﺧﺎﻟﺪ ﻣﺸﻌﻞ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻗﻬﺮ او اﻋﺘﺮاض‬

‫ﺳﺮه ﺳﺮه د ﻛﺮﻣﻠﻴﻦ ﻣﺎڼۍ ﺗﻪ وﺑﺎﻟﻪ او ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻼﺗړ ﻳﯥ ورﻧﻪ اﻋﻼن وﻛړ د روﺳﺎﻧﻮ دﻏﻪ اﻗﺪام ﻳﻮځﻞ‬

‫ﺑﻴﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻣﻐﺮوراﻧﻪ او ﻣﺘﻜﺒﺮاﻧﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ زړوﻧﻪ ځﺎﻧﺘﻪ را واړول ‪.‬‬

‫‪143‬‬

‫د ﺣﺎﻻﺗﻮ څﺨﻪ داﺳﯥ څﺮ ګﻨﺪﻳږي ﭼﯥ روﺳﺎن ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ﻏﻮاړي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﻣﺎﺗﯥ ورﻛړي او د‬

‫وﻳﺘﻨﺎم د ﺟﻨګ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﯥ د ﺳﻴﻤﯥ څﺨﻪ ﻧﺎﻛﺎم او ﻧﺎﻣﺮاده و ﺷړي‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ډﻳﺮې ګټﯥ د‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادو او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﺧﻠﻴﺞ ﭘﻪ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ دي او د ﺟﻨګ او ﺟګړې ﻻر ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې‬ ‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړى او روﺳﺎن ﻫﻢ دﻟﺘﻪ ځﺎﻧګړې ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﯥ ګټﯥ ﻟﺮي او ﭘﻪ ډﻳﺮو اﻣﻮراﺗﻮ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ د ﺗﻴﻠﻮ او ګﺎزو ﻣﺴﻠﻪ ﺧﻮرا رول ﻟﺮي‪ ،‬ورﺳﺮه ګډې ګټﯥ ﻟﺮي‪ ،‬ﻧﻮﻏﻮاړي ﭘﻪ دى ﺳﻴﻤﻪ‬

‫ﻛﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻞ اﻏﻴﺰ را ژوﻧﺪى ﻛړي ‪ .‬اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ ﺷﻤﻴﺮ ﻳﯥ ﻧﮋدې څﻠﻮر ﭘﻨځﻮﺳﻮ ﺗﻪ رﺳﻴږي‬ ‫او ﺗﻞ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د اوس ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻣﺰدوراﻧﻮ او ﻻس ﭘﻮڅﻮ ﻟﺨﻮا اداره ﻛﯧږي او ﻫﺮ وﺧﺖ د ﭘﺮدﻳﻮ ګټﯥ د‬

‫اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ ﻟﻪ ګټﻮ ﻧﻪ ﻣﻘﺪﻣﯥ ﺷﻤﻴﺮي‪ ،‬او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او ﻏﺮﺑﻴﺎن ﻳﯥ ﻫﻢ ﻧّﻪ ﭘﺮﻳږدي ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻴﻨځﻮ ﻛﯥ‬ ‫ﺳﺮوﻧﻪ ﺳﺮه ﻧﮋدې ﻛړي‪،‬ﻧﻮ ﺗﻞ د ځﻮاك اﻧډول ﺗﻪ ګﻮري او دا ځﻞ د ځﻮاك ﭘﻪ اﻧډول ﻛﯥ روﺳﺎﻧﻮ ﻧﻮى ﻗﺪم‬

‫اﻳښﻰ دى‪ ،‬ﭼﯥ ګﻮﻣﺎن ﻛﯧږي ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ د اﻏﻴﺰ څﺨﻪ ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي ‪ .‬او ﭘﻪ ﻫﻤﺪې‬

‫ﺗﻮګﻪ ﺑﻪ روﺳﺎن ﻫﻢ ددې ﻫﻴﻮادو څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ ﻛﻮي او ددې ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﻮرو ﻻرو‬ ‫ﺗﺮ څﻨګ د ﻧﻈﺎﻣﻲ اړﺧﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺗﻌﺎون او ﺑﺴﭙﻨﻪ وﻛړي‪ ،‬ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﺧﭙﻞ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﻧګﻠﻴﺲ ﻟﻪ ﺟﻎ او ﻏﻼﻣۍ څﺨﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ددﯦﻤﻮﻛﺮاﺳۍ ﺗﺮﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﭘﺮ دى‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ اﻳښﻰ‪ ،‬ﺧﻼص ﻛړي ‪ .‬او داﻛﺎر ﻫﻤﺪا اوس ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ اوﺳﻨﻰ ﭘﻴﻞ ﻛړل ﺷﻮى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﯥ ﻏﻮره ﻣﺜﺎل او ﻧﻤﻮﻧﻪ ده ‪ .‬ﻫﻤﺪا څﻮورځﯥ دﻣﺨﻪ‬

‫ﭘﻪ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ راﻏﻠﻞ ﭼﯥ روﺳﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻛﻤﺰورﺗﻴﺎ څﺨﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه‪ ،‬د‬

‫ﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ‪،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎ ن دﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ ﺗﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮاﺑﺮوي‪ .‬او ﻛﻪ دﻏﻪ وﺳﺎﻳﻞ د ﻫﻐﻮ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وﻟﻮﻳږي ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس ﭘﻪ وﺳﻠﻪ وال ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﯥ ﻧښﺘﻲ دي ﻧﻮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ د‬

‫ﺟﻨګ زﺑﻴښﯥ ﺑﻪ ډﻳﺮې ژر د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ګټﻪ وڅﺮﺧﻲ‪ .‬او د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﺑﻪ ځﺎن ﺗﻪ داﺣﻖ ﻫﻢ ورﻛړي ﭼﯥ‬ ‫د ﻫﻐﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭼﯥ ددوى ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ﺗﻴﺮي ﻛړى و د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ څﺨﻪ‪ ،‬ﻳﻮ ﺑﻞ ﺗﻪ د اړﺗﻴﺎ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬وﺳﻠﻪ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻬﻤﺎت ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮل‪ ،‬ﻧﻮ اوس د ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻏﺮﺑﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻣﺎﺗﻮﻟﻮاو د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد‬

‫څﺨﻪ ددﻏﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺷړﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د روﺳﺎﻧﻮ څﺨﻪ د ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻳﻮﺑﻞ ﺗﻪ د اړﺗﻴﺎ ﺗﺮ ﻓﻮرﻣﻮل ﻻﻧﺪې وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺮ‬ ‫ﻻﺳﻪ ﻛړي‪ .‬او دا ﻛﺎر داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دروﺣﻲ ﻛﻤﺰور ﺗﻴﺎ ﺳﺮه ﺳﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮﻳښﻲ ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ دا وښﻮوﻟﻪ ﭼﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ وﻛړ ﻧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن اوﻏﺮﺑﻴﺎن وارﺧﻄﺎ و او وﻳﻞ ﻳﯥ ﭼﯥ دا ﻓﻴﻞ ﭼﯥ ﭼﻴﺮې‬ ‫ﭘښﻪ ﻛﯧږدي ﻧﻮ ﺑﻴﺎ دﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻪ څﺨﻪ ﻳﯥ د ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﯧﺪو ﺗﻮان ﻟﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه ﻧﻪ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺪا ﻻﻣﻞ و ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﺷﻮروي د ﻟښﻜﺮو د ﻳﺮﻏﻞ) ‪ 1979‬زﻳږدﻳﺰ ﻛﺎل ( ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ ﻳﺎ دا ﺗﻴﺎوﻣﯥ ﻟﺴﻴﺰې ﭘﻪ‬

‫ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮﻏﻮښﺘﻞ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻬﺎدي ﺗﻨﻈﻴﻤﻮ ﺳﺮه ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺮﺳﺘﯥ وﻛړي ﻧﻮ ټﻮﻟﯥ‬ ‫ﻣﺮﺳﺘﯥ ﻳﯥ ﭘټﯥ او ﺗﺮ ﭘﺮدې ﻻﻧﺪې وې ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ وﻟﯧﺪل اﻓﻐﺎﻧﺎن ددې وړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ﭼﯥ ددﻏﻪ زﺑﺮځﻮاك‬ ‫ﭘښﯥ ورﻣﺎﺗﯥ ﻛړي او د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻳﯥ د روﺳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺟﻨګ او ﺟګړې ﻃﺮﻳﻘﻪ او وارﺧﻄﺎﻳﻲ وﻛﺘﻠﻪ ﻧﻮ‬

‫ﺑﻴﺎﻳﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺮﺳﺘﯥ ډاګﻴﺰه ﻛړې ‪ .‬روﺳﺎن ﻫﻢ د ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻣﻨﺘﻈﺮ دي او د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﭘﻮﺗﻴﻦ اوﺳﻨﻰ‬

‫ﺑﻴﺎن او ﻫﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ او ﻫﻢ د ﺣﻤﺎس د اﺳﻼﻣﻲ ګﻮﻧﺪ ﺳﺮه ښﯥ اړﻳﻜﯥ ددې ټﻮﻟﻮ ﻛﺎرﻧﻮ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ده ‪.‬‬

‫‪144‬‬

‫د ﭘﻮﺗﻴﻦ ددﻏﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺧﺒﺮو وروﺳﺘﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺳﺘﺮ ﺗﺤﻮل ﻫﻢ راﻏﻰ او ﻫﻐﻪ دا و ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻨﺪ ﻛﯥ‪ ،‬د روﺳﻴﯥ‪،‬‬ ‫ﻫﻨﺪ او ﭼﯧﻦ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزﻳﺮاﻧﻮ ﻏﻮﻧډه وه ‪ .‬دﻏﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ د ﻧړۍ ﻫﻐﻪ درى ﺳﺘﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي ﭼﯥ ﻫﻢ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ځﻮاك ﻟﺮي او ﻫﻢ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻮګﻪ د ﻧړﻳﻮال ځﻮاك ﺧﺎوﻧﺪان دي‬

‫روﺳﺎن د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ د اﺗﻮﻣﻲ ﺗﻜﻨﺎﻟﻮژۍ ﺧﺎوﻧﺪان دي او د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ د ﺷﻮروي اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ‬

‫دړﻧګﻴﺪو)‪ ( 1991‬ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺳﻮړ ﺟﻨګ او ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ډګﺮ ﻛﯥ ﺳﺘﺮه ﺳﻴﺎﻟﻲ ﻛﻮﻟﻪ د ﻟږې‬

‫ﻣﻮدې ﭘﻮرې د ﺟﻨﺠﺎﻟﻮﻧﻮ او ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ و ﺧﻮ د ﭘټﺮو ډاﻟﺮ ﻳﺎ ﺗﻴﻠﻮ او ګﺎزو د ﺑﻴﻮ د ﻟﻮړﯦﺪو ﭘﻪ اﺳﺎس‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ﭼﺎﻧﺲ ﭘﻴﺪا ﻛړ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻮ ﻟﻪ ﺳﺮه ﻧﻈﺮ وﻛړي او ﻫﻤﺪا اوس اوس ﻳﯥ اﻋﻼن وﻛړ‬

‫ﭼﯥ ﻏﻮاړي د ﺑﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻣﻴﺰاﻳﻠﻮ ﻧﻈﺎم ﻟﻪ ﺳﺮه ﺗﻴﺎر ﻛړي‪ .‬ﭘﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﺤﺎظ ﻫﻢ ﻧﻦ روﺳﺎن د ﻫﻴﭽﺎ ﻧﻪ‬

‫وروﺳﺘﻪ ﻧﻪ دي ﭘﺎﺗﻪ ‪.‬اود ﻳﻮه ډاډﻣﻦ ﻣﺸﺮ ﭘﻪ درﻟﻮدﻟﻮﺳﺮه ﻫﺮ وﺧﺖ ﻛﻮﻻى ﺷﻲ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯥ‬ ‫ځﺎﻧﻮﻧﻪ ورﻧﻨﻪ ﺑﺎﺳﻲ ‪.‬‬

‫ﭼﯧﻦ ﻧﻦ ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ ﺳﺘﺮې اﻗﺘﺼﺎدي او ﻧﻈﺎﻣﻲ ځﺎﻧګړﺗﻴﺎوې ﻟﺮي ‪ .‬او د دى ﻫﻴﻮاد اﺗﻮﻣﻲ ﺗﻜﻨﺎﻟﻮژي‬ ‫دوﻣﺮه ﭘﺮﻣﺦ ﺗﻠﻠﯥ ﭼﯥ ﻧﮋدې څﻮ ورځﯥ د ﻣﺨﻪ ﻳﯥ ﻫﻐﻪ ﺗﻮﻏﻨﺪى ﭼﯥ ﺳﭙﻮږﻣﻜۍ وﻳﺸﺘﻠﻰ ﺷﻲ وازﻣﺎﻳﻪ او‬

‫دﻏﻪ ﻛﺎر اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او ﻧﻮر ﻏﺮﺑﻴﺎن ټﻮل اﻧﺪﻳښﻤﻦ ﻛړﻳﺪي‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻧﻦ دﻓﺒﺮورى دروﻳﺸﺘﻤﻪ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎد ﺟﻤﻬﻮر‬

‫رﻳﺲ ﻣﻌﺎون ډﻳﻚ ﭼﯧﻨﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮې وﻳﻨﺎ ﻛﯥ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ د ﭼﯧﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻧړۍ ﺗﻪ ﺧﻄﺮ ﭘﻴﺪا ﻛړى‬ ‫او دا ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺘﺮول ﺷﻲ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻫڅﻪ ﻛړى ﭼﯥ د ﭼﯧﻦ ﻫﻴﻮاد د ﺗﺎﻳﻮان د ټﺎﭘﻮ وزﻣﯥ ﺳﺮه‪ ،‬ﭼﯥ د‬

‫ﭼﯧﻦ د ﺧﺎورې ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده‪ ،‬ﭘﻪ ﺟﻨګ او ﺟګړو ﻣﺼﺮوف وﺳﺎﺗﻲ ﺧﻮ ﭼﻨﻴﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ دﻏﻪ ﻛﺎر څﺨﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮ‬ ‫اﺣﺘﻴﺎط ﺳﺮه ځﺎن ژﻏﻮرﻟﻰ دى ‪ .‬دﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﭼﯧﻦ د اﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻧﻮرو ﻣﺎرﻛﯧټﻮﻧﻮ ﺗﺮڅﻨګ د ﻫﻐﻮى د‬

‫ﺗﻴﻠﻮ او ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻮ ﭘﺮ ﻣﺎرﻛﯧټﻮﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻢ ﻧﮋدې زﻳﺎت ﺗﺴﻠﻂ ﻟﺮي ‪ .‬او ﭘﻪ دى ﻫﻜﻠﻪ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او‬ ‫اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﻣﻮﻧﻮﭘﻮﻟﻲ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړې او دا ﻛﺎر ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎرﻛﯧټ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ د‬ ‫ﻻﺳﺘﻪ راوړو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ د ﻫﻴڅ ﻧﻮع ﺟﺮم د اراﺗﻜﺎب ﻫﻢ ډډه ﻧﻪ ﻛﻮي ډﻳﺮه ﺳﺘﺮه ﺿﺮﺑﻪ ګڼﻞ ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ورﺳﺮه د اﺗﻮﻣﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﺳﺘﺮ ﺗړون ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛړ او‬

‫دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د اﺗﻮﻣﻲ اﻧﺮژۍ د ﻧﻪ ﺧﭙﺮوﻟﻮ د ﺗړون ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛﻮﻧﻜﻰ ﻫﻴﻮاد ﻧﻪ دى‪،‬‬

‫ﻫﻢ د ﻳﻮه اﺗﻮﻣﻲ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﻪ رﺳﻤﻴﺖ و ﭘﻴﮋاﻧﺪه او ددې څﺨﻪ ﻳﯥ ﻫﺪف دا و ﭼﯥ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ‬

‫ﻛﯥ د ﭼﯧﻦ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﭙﻞ اﺗﺤﺎدي و ګﺮځﻮي‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻨﺪواﻧﻮ د وﺧﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎﺧﭙﻠﻪ‬

‫ﺑﻬﺮﻧۍ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﻫﻤﺎﻏﺴﯥ ﭼﯥ ﭘﺨﻮا وه ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ اﻋﻼن ﻛړه او د روﺳﻴﯥ‪ ،‬او ﭼﯧﻦ دواړو ﺳﺮه ﭘﻪ دې‬

‫ﻏﺒﺮګﻮن ﻛﯥ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﻮ ﭼﯥ وواﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ د ﻧړۍ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰې د ﻳﻮه ځﻮاك ﻟﻪ ﻻرې ﭘﺨﭙﻞ ﺳﺮ‬

‫ﻣﺨﺘﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ وﻻړى‪ .‬او ﻧﻮره ﻧړۍ ﻫﻢ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﭘﻪ ﺣﻞ ﻛﯥ د ﻧړﻳﻮال ﻣﻨﺸﻮر د ﻣﻨﺪرﺟﺎﺗﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس‬ ‫ﺷﺮﻳﻜﻪ واوﺳﻲ ‪.‬‬

‫ددﻏﻪ درى واړو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ګډ درﻳځ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﺮ ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪې ژور اﻏﻴﺰ ﻛړى ﭼﯥ څﺮګﻨﺪې‬

‫ﻧښﯥ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د ﭘﺨﻮاﻧۍ وزﻳﺮې ﻣﻴﺮﻣﻦ راﻳﺲ د ﻫﻐﯥ ﺑﻰ ﻧﺘﻴﺠﯥ ﺳﻔﺮوﻧﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ‬ ‫ﻣﻨځﻨﻲ ﺧﺘﻴځ او ﻳﺎ ﻧﻮرو اﺳﻴﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮه ګړﻧﺪۍ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮل‪ ،‬ﭘﻪ ﻧﻈﺮ راځﻲ‪.‬‬

‫‪145‬‬

‫ددې ﺗﺮڅﻨګ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ اﻳﺰه ﺗﻮګﻪ ﻫﻢ د وﺧﺖ ﭘﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪو ﺳﺮه او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﻧﺎټﻮ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ او‬

‫ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﭘﻮځﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻟړ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ او ﻫﻢ د دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد دګﺎوﻧډﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻛﯥ څﻪ ګړﻧﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي ‪.‬‬

‫اﻳﺮان ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﻧګﻠﻴﺲ ﺳﺮه د اﺗﻮﻣﻲ وﺳﻠﯥ د ﺟﻮړښﺖ او د ﻳﻮراﻧﻴﻤﻮ د ﻏﻨﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﭘﺮوﺳﻲ ﺑﺎﻧﺪې‬

‫ﻛﻠﻚ اﺧﺘﻼف ﻟﺮي او دا دى د اﻳﺮان ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺑﻨﺪﻳﺰ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺣﻜﻢ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د‬

‫ادارې ﻟﺨﻮا ﺗﺮ ﻳﻮﻳﺸﺘﻢ د ﻓﺮوري ﭘﻮرې اﻋﻼن ﺷﻮى و ﻫﻢ ﺗﻴﺮﺷﻮ ﺧﻮ د اﻳﺮان ﺣﻜﻮﻣﺖ او وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﺰم‬

‫وﻻړ دى او ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﺣﻖ‪ ،‬د ﻳﻮارﻧﻴﻤﻮ د ﻏﻨﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﺮوﺳﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﻣﻮازﻳﻨﻮ ﺑﺮاﺑﺮ دى د‬ ‫ﻻﺳﻪ ورﻧﻜړي‪ .‬ددې ﺗﺮ څﻨګ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اﻳﺮان ﭘﻪ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ډﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻌﺎون‬

‫ﻣﺘﻬﻢ ﻛړى‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ اﻳﺮان ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻣﺴﺘﺮدوي ‪ .‬او اوس ﺧﻮ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ راځﻲ ﭼﯥ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﺳﺮاﻳﯧﻞ ﻏﻮاړي اﻳﺮان ﺑﺎﻧﺪې ﻳﻮﻧﺎڅﺎﭘﻰ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﺮﻳﺪ وﻛړي اود اﺗﻮﻣﻲ اﻧﺮژۍ د ﻣﺮاﻛﺰو ﭘﻪ ﺷﻤﻮل‬

‫ټﻮل ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻢ ځﺎﻳﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ ‪ .‬او د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﭼﯥ ﭘﻪ دى وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د‬

‫ﭘﻮره ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ ﺳﺮه ﻣﺦ دي او د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﺸﺎروﻧﻮ ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻛﯥ ﻫﻢ ﺑﺎور ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى ﻧﻮ‬ ‫ګﻮﻣﺎن ﻛﯧږي ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ د ﭘټﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دداﺳﯥ ﻳﻮ ﻗﺪم ﻟﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ څﺨﻪ ډډه وﻧﻜړي ‪.‬‬

‫ځﻜﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻫﻤﺪا اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻛﺎﻓﻲ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﺴﻜﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﺮي او اﻳﺮان ﻳﯥ ﺗﺮ‬ ‫ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺤﺎﺻﺮې ﻻﻧﺪې دى ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭘﻪ دى ﻛﺎر ﻛﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻳﺮان ﭘﺨﻮاﻧۍ اداره ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د ﭘﻮځﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻧﻪ ﻳﻮازې ﻛﻮﻣﻚ وﻛړ ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻻرې ﻫﻢ‬

‫ښﻮوﻟﯥ ﭘﻮره ﻣﻼﻣﺘﻪ ده او د اﻳﺮان وﻟﺲ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻣﺴﻮﻟﯧﻨﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ ﻏﻮښﺘﻞ ﻳﯥ ﭘﻪ دى ﺗﺮﺗﻴﺐ‬

‫ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﻏﺮب ﺗﻪ ﻧﮋدې ﻛړي‪ ،‬ددﻏﯥ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴۍ ﭘﻮ ښﺘﻨﻪ وﻛړي ‪.‬ﺧﻮ اوس د اﻳﺮان ﭘﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻟړ‬

‫ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ او ﻫﻐﻮى اوس اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ اﺷﻐﺎل ﺷﻮى ﻫﻴﻮاد ګڼﻲ او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ګډون د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي‪ .‬ﺧﻮ ﻧﻮي ﺣﺎﻻت دڅﻪ ﭘټﻮ رازوﻧﻮ او ﻣﺆاﻣﺮو ﺧﺒﺮې ﻛﻮي‪ ،‬ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ را‬

‫څﺮګﻨﺪ ﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭼﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﺟګړه ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻳﻮ ﺑﯥ ﭘﻮ ښﺘﻨﯥ او د‪ ،‬ﻳﺲ ﺳﺮ‪ ،‬ﻣﻠګﺮى دى‬ ‫او ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻳﯥ ﻫﻴڅ ﻫﻐﻪ ﺣﻜﻢ ﭼﯥ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ څﺨﻪ ورﺗﻪ ﺷﻮى وي ﻧﻪ دى ﻣﺴﺘﺮد ﻛړى او زﻳﺎت‬

‫ﺷﻤﻴﺮ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻋﺮب ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ او اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻳﯥ د ټﻮﻟﻮ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﻪ ﺳﭙﺎرﻟﻲ‪ ،‬دﻳﻮ ﻟړ داﺧﻠﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺗﺮ څﻨګ د اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ ﺗﺮ ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې ﻫﻢ دى ‪ .‬او ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې‬

‫راﺿﻲ ﻧﺸﻲ ﭼﯥ ﭘﺮ اﻳﺮان ﻫﻢ ﻟﻜﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ د ﭘﺮدﻳﻮﺣﻤﻠﯥ ﺗﺎﻳﯧﺪ ﻛړي ‪ .‬د اﻳﺮان او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﺮ‬

‫ﻣﻴﻨځ ډﻳﺮې ﻛﻠﻜﯥ رﻳښﯥ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي او ﻧﻈﺎﻣﻲ اړﻳﻜﯥ ﻣﻮﺟﻮدې دي ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬ ‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﺟﻮړوﻧﻜﻮاﻋﻼن ﻛړى ﭼﯥ ﭘﺮ اﻳﺮان ﺑﺎﻧﺪې ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺎﻳﯧﺪ ﻧﻜړي ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻮځﻲ ﻗﻮت ﺗﻪ ګﻮري ‪ .‬او ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ او‬ ‫ﭼﯧﻨﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ووﻳﻨﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻴﻮ او ﺗﻴښﺘﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ دي‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻪ ورځ ﺑﻪ ﺑﻴﺎ د‬

‫ﻧﻮې ﭘﺎﻟﻴﺴۍ اﻋﻼن ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن دوﻟﺘﻲ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ د ﻳﻮې رﻳښﺘﻮﻧﯥ ﭘﺎﻟﻴﺴۍ‬ ‫ﺧﺎوﻧﺪان ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ‪.‬ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻃﺮﻓﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻫﻴﻮاد د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﭘښﺘﻨﻮ د ﺧﻮښﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﺧﻼف د ډﻳﻮرﻧډ ﭘﻪ ﻛﺮښﻪ اﻏﺰن ﺳﻴﻢ ږدي او ﻳﺎ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ ځﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﺗﺮې دﻳﻮال ﺗﺎووي‪ ،‬او ﺗﻌﻬﺪ ﻛﻮي ﭼﯥ د‬

‫‪146‬‬

‫ټﻮﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﻣﺨﻨﻴﻮى ﺑﻪ ﻛﻮي ﺧﻮ ﻟﻪ ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ د ﭘښﺘﻮﻧﺨﻮا واﻟﻲ ﭘﻪ زﻏﺮده اﻋﻼﻧﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﻛﯥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻳﻮه ازادي ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ ﻣﻠﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﻜﻞ ﺧﭙﻞ ﻛړى او وﻟﺴﻲ ﻣﻼﺗړ ورﺗﻪ ورﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ دى ‪.‬د‬ ‫ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮې ﭘﻪ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ داﺳﯥ راﻏﻠﯥ ‪:‬‬

‫])دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻳﻮه ﻟﻮړ ﭘﻮړي ﻣﻘﺎم وﻳﻠﻲ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ازادۍ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه‬

‫ﻏﻮرځﻨګ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮى‪ ،‬او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددوﻟﺖ څﺨﻪ ﻳﯥ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړى ﭼﯥ د اړ ودوړ د ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ دې ددﻏﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو دروازه ﭘﺮاﻧﻴﺰي ‪.‬‬

‫د ﭘښﺘﻮﻧﺨﻮا اﻳﺎﻟﺖ واﻟﻲ‪ ،‬ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺟﻨﺮال ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﺎن اورﻛﺰي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬

‫ﻏﻮرځﻨګ ﻫﻤﺪا اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ازادۍ ﭘﻪ ﻏﻮرځﻨګ ﺑﺪﻳﻞ ﺷﻮى دى‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ د ﻟﻴﻜﻮاﻻﻧﻮ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻏﻮرځﻨګ اوس د ﻳﻮه ﻣﻠﻲ ﭘﺎڅﻮن او د اﻳﺘﻼﻓﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ازادۍ ﻳﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ګﺮزﻳﺪﻟﻰ دى‪[(.‬‬

‫دﭘښﺘﻮﻧﺨﻮا د اﻳﺎﻟﺖ د واﻟﻲ ښﺎﻏﻠﻲ اورﻛﺰي وﻳﻨﺎ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﻧﻮى ﺧﻂ‬

‫ﭘﻪ ګﻮﺗﻪ ﻛﻮي ‪ .‬ځﻜﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ د ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﭘﻪ ﺟﻮړوﻟﻮﻛﯥ اﺳﻼم اﺑﺎد دﺳﺮﺣﺪ د واﻟﻲ او ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﻧﻈﺮ او ﻛﺮه ﻛﺘﻨﯥ ﺗﻪ د ﭘﺎم وړ اﻫﻤﻴﺖ ورﻛﻮي‪.‬‬

‫د ﻧﻮﻣﻮړي واﻟﻲ داﺧﺒﺮه ﺗﺮ ډﻳﺮه ﺣﺪه ﭘﻮرې رښﺘﻴﺎ ﻫﻢ ده ځﻜﻪ ﻫﻴڅ ﺗﺤﺮﻳﻚ او ﻏﻮرځﻨګ ﭼﯥ داﺧﻠﻲ او‬

‫وﻟﺴﻲ ﻣﻼﺗړ وﻧﻠﺮي ﻫﻐﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻛﯥ ﻧﻤﻮ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ‪ ،‬او ﻧﻪ ﭘﺮدي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻮرو‬

‫وﻟﺴﻮﻧﻮ ﻛﯥ ځﺎﻧﻮﺗﻪ د ﭘښﻮ ځﺎى ﭘﻴﺪا ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ دى ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﻼﺗړي‬ ‫ﻫﻢ وﻟﺮي ځﻜﻪ دﻏﻪ ډول ﺳﺘﺮﻛﺎروﻧﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻣﻼﺗړ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﺸﻲ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﯧﺪاى ‪ .‬او دﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻛﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬

‫ﻏﻮرځﻨګ دى ﻧﻮ ﻫﻐﻮى ﺧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻨځﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛړى او د وﻟﺲ ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﻛﯥ ځﺎﻧﺘﻪ‬

‫ځﺎى ﻟﺮي او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دى ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻬﺎد او د روﺳﺎﻧﻮ د‬

‫ﭘﻮځﻲ ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف د ازادۍ د ﺟﻬﺎد او ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻣﻼ ﺗﻴﺮ ګڼﻞ ﻛﯧﺪه‪ ،‬ﻧﻮ اوس دﻏﻪ دواړه اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻏﻮرځﻨګﻮﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى د ﻳﻮه اﻋﻼن ﺷﻮي ﭘﻮځﻲ ځﻮاك ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﯥ ﻣﺒﺎرزې او ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫ﺑﻮﺧﺖ دي ‪ .‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې دﻏﻪ دواړه ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ ﺗﻨﻈﻴﻤﻮﻧﻪ وﻟﺴﻲ ﺟﺮړې وﻧﻠﺮي ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺧﻮ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺣﺎﻻت‬ ‫ﻫﻢ ﺷﻜﻤﻦ و ګڼﻞ ﺷﻲ ‪ .‬دا ﺑﺎﻟﻜﻞ ﺻﺤﻴﺢ ده ﭼﯥ دﻏﻪ دواړه ډﻟﯥ وﻟﺴﻲ ډﻟﯥ دي‪ ،‬د وﻟﺲ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ ﭘﺮﺗﯥ دي‬

‫او د ﻫﻤﺪې وﻟﺲ ﭘﻪ ﻛﻮﻣﻚ او ﻣټﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻤﺪا اوس ﺧﭙﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻪ دوام ورﻛﻮي ‪ .‬ﭘﻪ دى اﺳﺎس د‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻛﯥ د ﺣﺎﻻﺗﻮ ﭘﻪ ﻛﺘﻠﻮ ﺳﺮه ﻫﺮ وﺧﺖ ﺑﺪﻟﻮن ﻣﻤﻜﻦ دى ‪ .‬ﺧﻮ دا ﺑﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻋﺴﻜﺮي‬ ‫ﺧﻮځښﺘﻮﻧﻪ و ښﻴﻲ ﭼﯥ ﺗﻠﻪ ﭘﻪ ﻛﻮم ﻟﻮري درﻧﻪ ده ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮ څﻨګ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻫﻢ د ﭘﻨځﻪ ﻛﺎﻟﻪ ﺗﻴﺮﻳﺪو ﻧﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻛﯥ او ﻫﻢ د وﻟﺲ ﭘﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﺎﻧﻮ ﻛﯥ دا ﺟﺮات را ﭘﻴﺪا ﺷﻮى ﺗﺮ څﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ وواﻳﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﻗﺪم درﺳﺖ ﻛﯧږدى‪ .‬د‬

‫ﻧﻮرو ﭘﻴښﻮ څﺨﻪ ﻋﻼوه څﻪ ﻣﻮده ﻣﺨﺘﻪ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر ﭘﻪ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ څﻪ داﺳﯥ ﺣﺎﻻت راوﻻړ ﺷﻮل ﭼﯥ د‬

‫ﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ﻳﯥ دﻳﺘﻪ اړ ﻛړه ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺧﭙﻞ‬

‫دﻓﺘﺮوﻧﻪ د اﺣﺘﺠﺎج ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د څﻮ ورځﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﺗړي ‪ .‬ﭘﻪ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ ددې ﺧﺒﺮ داﺳﯥ ﻏﺒﺮګﻮن وﻣﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫])د ﺧﺒﺮي رﺳﻨﻴﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬د ﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ﭘﻪ اﺗﻠﺴﻢ د دﻟﻮې د ﺳﻪ ﺷﻨﺒﯥ ﭘﻪ ورځ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﺳﺮﺗﻴﺮو د ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ او ددې ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ دوران ﻛﯥ د ﺷﭙږو وګړو ﺗﻮﻗﻴﻔﻮﻟﻮﻧﻪ وروﺳﺘﻪ د اﻋﺘﺮاض‬

‫‪147‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ څﻠﻮرو ورځﻮ ﭘﻮرې ﺧﭙﻞ دﻓﺘﺮوﻧﻪ وﺗړل ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪې ﻻﻧﺪې ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ ﺷﭙږ ﻛﺴﺎن د اﻟﻘﺎﻋﺪې د ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺮه د ﺗړاو ﭘﻪ اﺗﻬﺎم ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮړل اوﻳﻮ ﻛﺲ ﻳﯥ ﭘﻪ‬ ‫ﻗﺘﻞ وررﺳﺎوه‪.‬‬

‫د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا رﺋﻴﺲ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﺑﻨﺪﻳﺎن ﻛړل ﺷﻮى وګړي د ﺧﻮګﻴﺎڼﻮ د وﻟﺴﻮاﻟۍ د‬

‫ﻳﻮه ﻛﻠﻲ اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻲ دي او د ﻫﻴڅ ډول ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺷﺒﻜﻮ ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ ﻧﻠﺮي‪ .‬دﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت‬

‫وﻳﻨﺪوى ﻫﻢ ﺗﺎﻳﯧﺪ ﻛړه ﭼﯥ دﻏﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت د ﻣﺤﻠﻲ ارګﺎﻧﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﻳﻮواﻟﻲ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮ ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻮى‪ .‬ﻫﻐﻪ‬

‫زﻳﺎﺗﻪ ﻛړه ﭼﯥ د دې ﭘﻨځﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ د وژل ﺷﻮي ﻛﺲ ورور ﻫﻢ ﭘﻪ ﺑﻨﺪﻳﺨﺎﻧﻪ ﻛﯥ ﭘﺮوت دى ‪ .‬ددې‬ ‫ﺗﺮڅﻨګ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ددﻏﯥ ﻏﻤﺠﻨﯥ ﭘﻴښﯥ د ﭘﻴښﻴﺪو وروﺳﺘﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﺎﺗﻢ اﻋﻼن ﻛړى او د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ دﻏﻪ ﺧﭙﻞ ﺳﺮي او ﻏﻴﺮﻣﺴﻮﻻﻧﻪ ﻛړﻧﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻏﻨﺪﻟﯥ دي ‪ .‬او ﭘﻪ دې ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ‬ ‫د ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺤﻴﻰ وژل ﭘﻪ ﻛﻠﻜﻪ ﻣﺤﻜﻮم ﻛړﻳﺪي ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ اﻳﺘﻼﻓﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺧﻠﻜﻮ د ﻣﺎﻟﻮﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى څﺨﻪ د ﻧﻘﺪو ﭘﻴﺴﻮ ﭘﻪ ﻟﻮټﻠﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻣﺘﻬﻢ ﻛړل او زﻳﺎﺗﻪ‬

‫ﻳﯥ ﻛړه ﭼﯥ دوى ﻏﻮاړي دﻏﻪ ﺷﺮﻗﻲ وﻻﻳﺖ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺑﯥ ﻧﻈﻤۍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛړي ﻟﻜﻪ ﻫﻤﺪا اوس ﻳﯥ ﭼﯥ د‬ ‫ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻨﺪﻫﺎر او زاﺑﻞ وﻻﻳﺘﻮﻧﻪ ﻛﻜړ ﻛړﻳﺪي‬

‫ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮ د ﺳﻔﻴﺮ او ﻫﻤﺪا راز د اﻧګﻠﻴﺲ د ﺳﻔﻴﺮ څﺨﻪ‬

‫ﻏﻮښﺘﻲ ﭼﯥ دﻏﻪ ډول ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ او د ﺧﻠﻜﻮ د ﻛﻮروڼﻮ د ﻟټﻮﻟﻮ څﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﻲ ﻫﻐﻪ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د‬

‫وﻻﻳﺖ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﻫﻢ د ډﻳﺮ ﻧﺎوړه ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻣﺤﻜﻮم ﻛړي او وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ دﻏﻪ ﻣﺴﻮﻟﯧﻦ ﭘﻪ دې‬ ‫ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻪ راﻏﻠﻲ ﭼﯥ د ﭘﺮدﻳﻮ ﻋﺴﻜﺮو د ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ځﻮاب وواﻳﻲ ‪.‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ګډه ﺑﻪ د‬

‫ﻧﻨګﺮﻫﺎ د وﻻﻳﺖ د ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ وﻧﻴﺴﻲ ﻣګﺮ داﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د اﻋﺘﺮاﺿﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬ ‫ځﻮاب ﻛﯥ ﭘﻪ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﻛﻮم ﺑﻞ ډول ﺗﻐﻴﻴﺮ او ﺗﺒﺪﻳﻞ راﺷﻲ ‪[(.‬‬

‫د ﻧﻨګﺮﻫﺎروﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ﻟﻮﻣړﻧﻰ رﺳﻤﻲ ﻣﻘﺎم و ﭼﯥ ﻫﻢ ﻳﯥ ﭘﻪ رﺳﻤﻲ ﺗﻮګﻪ ددﻏﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺧﭙﻞ‬

‫ﺳﺮﻳﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺟﺮات ﺳﺮه ﺧﭙﻞ اﺣﺘﺠﺎج اﻋﻼن ﻛړ او ﻫﻢ ﻳﯥ د وﻟﺴﻲ وګړو د ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ او‬

‫د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺳﺮه د ﻫﻤﺪردۍ د ښﻮوﻟﻮ ﺟﻮګﻪ ﺷﻮل‪ .‬ﻓﻜﺮ داﻛﯧﺪه ﭼﯥ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا د ﻏړو ﺳﺮه ﺑﻪ‬

‫ﻛﻪ د ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻏړي ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟږ ﺗﺮ ﻟږه ﺧﻮ ﺑﻪ ورﺳﺮه د ګﺎوﻧډﻳﻮ وﻻﻳﺎﺗﻮ او ﻳﺎ د ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻻﻳﺎﺗﻮ د‬ ‫وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ګﺎﻧﻮ ﻏړي ﭘﻪ دﻏﻪ اﺣﺘﺠﺎج او ﻣﺎﺗﻢ ﻛﯥ ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻲ او ﻳﺎ ﺧﻮ ﺑﻪ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر څﺨﻪ وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﻰ‬ ‫ﺗﻪ ټﺎﻛﻞ ﺷﻮي ﻏړي دﻏﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻪ وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ ﻛﯥ د ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره وړاﻧﺪې ﻛړي ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ‬

‫داﺳﯥ ﻫﻴڅ و ﻧﺸﻮل او ﻧﻪ ﻳﺎد ﺷﻮو وګړو د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮرا ﺳﺮه ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﺎﺗﻢ ﻛﯥ د ګډون ﻛﻮم ﻏږ‬

‫را ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﻣﺸﺮان ﭼﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻳﯥ اوس ﭘﻪ وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﻪ او ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ ځﺎى ﻟﺮي‬

‫ﺧﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ د ادارى ﻟﻪ ﻻرې ﺗﺮ زﻳﺎت ﻓﺸﺎر ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻲ ‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ‬

‫ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧﻮ د ﺧﻼﺻﻮن ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮ زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﻮ او ﻣﻠﻴﺸﻮﻣﺠﺮﻣﻮ او ﻗﺎﺗﻠﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮو‬

‫ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ او وﻟﺲ ﻳﯥ ﻫﻴڅ ډول رﺣﻢ ﻧﻪ دى ﻛړى اودﻏﻪ اوﺳﻨۍ وﺿﻊ او د درﻳﻮ ﻟﺴﻴﺰو ﭘﻪ ﺟګړو‬

‫ﻛﯥ د وژل ﺷﻮو ﺧﻠﻜﻮ ټﻮل ﻣﺴﻮﻟﯧﺖ ددو ى ﭘﺮ ﻏﺎړه دى‪ ،‬ﻫﻢ د ﻣﻌﺎﻓۍ ﺗﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﻧﺪې راوړي او ﺧﺒﺮه ﻳﯥ‬ ‫اوس د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﻏﻴږ ﻛﯥ ورﻏﻮرزوﻟﯥ ﺗﺮ څﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻜﻞ اﺧﺘﻴﺎرﻛړي‪ ،‬ﺧﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﺑﻴﻦ‬

‫‪148‬‬

‫اﻟﻤﻠﻠﻲ ادارې دوى ﻧﻪ ﭘﺮ ﻳږدي ﭼﯥ ﭘﻪ ارام د ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻮ د ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ څﺨﻪ ﺑﺮﺧﻤﻦ ﺷﻲ ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ اوس‬

‫ﭘﻪ ﻻرﯦﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﻴﻞ ﻛړى ﺗﺮ څﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺗﻪ د ﺧﭙﻞ ﻣﻼﺗړ د ورښﻮوﻟﻮ او د ﻫﻐﻮى د وﻳﺮوﻟﻮ ﻟﭙﺎره ځﺎﻧﻮﻧﻪ د دې‬ ‫ﻻرې ﻣﺼﺌﻮن ﻛړي ‪ .‬دﻏﻪ ﻻرﯦﻮﻧﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﻟﻮﻣړى ﻳﯥ د ﻓﺒﺮورى ﭘﻪ دروﻳﺸﺘﻤﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮ او د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ دﺳﻔﺎرت ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺿﺪ ﺷﻌﺎروﻧﻪ ورﻛړل‪ ،‬ددې ﺧﺒﺮې ﭘﻴﻼﻣﻪ ګڼﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ ﺣﺎﻻت دﻛﻮم‬

‫ﻧﻮي ﻟﻮري ﭘﻪ ﻟﻮر ﻧﻮى ﻗﺪم اﺧﻠﻲ ‪ .‬څﻜﻪ ددﻏﻪ ﻻرﯦﻮﻧﻮﻧﻮ ﻟړۍ د ﻫﻐﻮى د اﻋﻼﻧﺎﺗﻮ ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﻧﻮرو‬

‫وﻻﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ و ﻏﺰﻳږي او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻠﻚ ددې ﻓﺮﺻﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ اﺳﺘﻔﺎدې ﺳﺮه ﺧﭙﻞ د زړه اواز را وﺑﺎﺳﻲ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ دا ﻣﺸﺮان ﻏﻮاړي ﺧﭙﻠﯥ ﻏﻮښﺘﻨﯥ ددې ﻻرې وﭘﻠﻮري ﺧﻮ داﺳﯥ ﺑﺮﻳښﻲ ﭼﯥ دا ﺑﻪ ورﺗﻪ ډﻳﺮه ګﺮاﻧﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻪ ﺷﻲ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ ددﻏﻪ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻤﺪا اوس د ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻣﻠګﺮو ﺳﺮه ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻏﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﻧﺎﺳﺖ دي اړﻳﻜﯥ ﻛﻠﻜﯥ ﻛړې او ﻏﻮاړي ددﻏﻪ ﻧﻮي ﺗﺤﻮل ﭘﻪ رڼﺎ ﻛﯥ ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﺳﺮه‬

‫ﻳﻮځﺎى ﻛړي ‪. .‬او دا ﺣﻘﻴﻘﺖ دى ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ‪ ،‬د ﻫﻤﺪې ځﺎﻳﻪ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬ﺑﻞ ځﺎى او ﺑﻞ درك ﻧﺸﺘﻪ ‪.‬‬

‫ﻫﻮ ! دا ﺣﻘﻴﻘﺖ دى ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﺗﺮ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺷﻲ راﺗﻠﻼى ﻧﻮ ﭘﻪ دې‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ وﺣﺪت او د ﺧﺎورې ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﺗﻪ ﻛﻮم زﻳﺎن و ﻧﻪ رﺳﻴږي ‪ ،‬اړﻳﻨﻪ ده ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد‬

‫ټﻮل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺪروﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻪ داﺧﻞ ﻛﯥ دي او ﻛﻪ ﭘﻪ ﺧﺎرج ﻛﯥ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ ﻣﺸﻐﻮل دي ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ‬

‫ﻳﻮه ﺻﻒ ﻛﯥ ﺳﺮه راټﻮل او دا ﻣﻠﺖ ددې ﻏﻤﻴﺰې څﺨﻪ و ﻛﺎږي او وﻟﺲ د ﻧﺠﺎت ﻻر ﭘﻴﺪا ﻛړي‪ ،‬دا ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﭘﺨﻮا ﻟﻪ دې ﭼﯥ ډﻳﺮ ﻧﺎوﺧﺘﻪ ﺷﻲ ﻫﻤﺪا اوس ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﺷﭙږم ﻓﺼﻞ‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰې او ﺧﻨډوﻧﻪ ‪:‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘﻪ دې وروﺳﺘﻴﻮ دﻳﺮﺷﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﻛﯥ د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ او ﭘﻮځﻲ ﻣﺪاﺧﻠﻮ او اﺷﻐﺎل ﭘﻪ‬

‫واﺳﻄﻪ د ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ دى ﺑﻠﻜﯥ دﻫﻐﻪ دﻣﺨﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺎﻫﻲ ﻧﻈﺎم ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻴﻮاد واﻟﻮ ﺗﻪ‬ ‫د ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻧﺎﭘﻮﻫۍ او ﺑﯥ ﻛﺎرۍ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻮر څﻪ ﻧﻪ دي ورﻛړي ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﯥ د اﻧګﺮﻳﺰاﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ د ‪1919‬ز ﻛﺎل‬

‫د اګﺴﺖ ﭘﻪ ‪19‬ﻣﻪ ﺧﭙﻠﻪ ازادي ﺑﻴﺮﺗﻪ واﺧﺴﺘﻪ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ راﻫﻴﺴﯥ ﭘﺮ دې ﻫﻴﻮاد ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻮ دﺧﭙﻞ‬

‫ځﻮاك د ټﻴﻨګښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره د وﻟﺴﻮﻧﻮ ﭘﻪ ښﻜﯧﻠﻮﻟﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛړﯦﺪى‪ ،‬او د ﻧﻮرو ازادو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ‬

‫ﻳﯥ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ټﻮل ﭼﺎﻧﺴﻮﻧﻪ ﻟﻪ دې وﻳﺮې ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي ﭼﯥ وﻟﺲ ﻳﯥ را ﺑﻴﺪا ر ﻧﻪ ﺷﻲ او‬ ‫د دوى ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺳﻠﻄﻨﺘﻮﻧﻪ او دﻋﻴﺎﺷۍ ځﺎﻟﯥ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﻧﺴﻲ ‪.‬‬

‫زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد ﻣﻠﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ او ﻣﻠﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻳﻮ ځﻞ ﭘﻪ ‪ 1980‬وﻣﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ‬

‫ﻛﯥ ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ﻣﻴړاﻧﯥ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺗﻢ ﻧﺸﻮل او‬

‫ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻮ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړ‪ ،‬ﺧﻮ اوس دا دى ﻳﻮځﻞ ﺑﻴﺎ ‪2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ راﻫﻴﺴﯥ زﻣﻮﻧږ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ځﻤﻜﻨﯥ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ او ﻣﻠﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې‬ ‫ﺷﻮى‪ .‬اﺻﻠﻲ اراده او اداره ﺑﺎﻟﻜﻞ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ده او د ﻫﯧﻮاد د ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ د ﻫﻐﻪ د ﭘﻮﻟﻮ څﺨﻪ‬

‫ﺑﻬﺮ ﻧﻴﻮل ﻛﯧږي‪.‬‬

‫‪149‬‬

‫»ﺷﻮاﻫﺪو ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړې ﭼﯥ » ﺗﺮورﻳﺰم « ﻳﻮه ﭘﻠﻤﻪ وه او اﺻﻠﻲ ﻏﺎﻳﻪ د ﻛﺴﭙﻴﻦ د ﺣﻮزې او ﻣﻨځﻨۍ آﺳﻴﺎ ﻧﻔﺘﻲ‬

‫زﻳﺮﻣﺘﻮن ﺗﻪ ځﺎن ور رﺳﻮل دي ﭼﯥ دروازه ﻳﯥ ﻫﻤﺪا اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دى ‪ .‬دوﻫﻢ دا ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د درو ﻋﻤﺪه‬

‫ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﻮ ﺳﻴﻤﻮ د ﺗړﻟﻮ ﻧﻘﻄﻪ ده ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﻣﻨځﻨﻰ ﺧﺘﻴځ‪ ،‬ﻣﻨځﻨۍ آﺳﻴﺎ او ﺟﻨﻮﺑﻲ آﺳﻴﺎ ده او واﺷﻨګټﻦ‬

‫ﻫﻤﺪې ﻧﻘﻄﯥ ﺗﻪ ﺳﺨﺘﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﺪې ﺣﺴﺎب‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻦ د ﺧﭙﻞ ﺣﺴﺎس ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﻮﻳﺪئ او د‬

‫ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﻣﻬﻢ درﻳځ ﺳﺰاوې ګﺎﻟﻲ ‪(79) «.‬‬

‫ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اوﺳﻨۍ ﺟګړې ﺳﺮﭼﯧﻨﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮراګﺮځﻴﺪل‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﺗﻴﻠﻮ د ﻛﻤﭙﻴﻨﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﺗﺤﺎدﻳﯥ‪ UNOCAL‬څﺨﻪ د ارﺟﻨټﻴﻨﺎ د ﺗﻴﻠﻮ او ګﺎزو ﻛﻤﭙﻨۍ)‪ ( Bridas‬ﻟﻪ ﻟﻮري د ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ د ﺗﻴﻠﻮ او‬

‫ګﺎزو څﺨﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻟﻴﺎرې د ﻫﻨﺪ ﺳﻤﻨﺪر ﺗﻪ د ﭘﺎﻳﭙﻠﻴﻦ د ﻏﺰوﻟﻮ د ښﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮ وړاﻧﺪﯦﺰ ﺗﻪ ورګﺮځﻲ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺟﺮﻣﻨﻲ‪،‬دﺑﺮﻟﻴﻦ ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ دﺟﻮﻻې ﭘﻪ ‪ 2001‬ﻛﺎل ﻛﯥ د‬

‫ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري ﺟﻮړﺷﻮې و‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﺳﻜﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﻧﺎﻳﻚ ﺗﻪ‬ ‫ﻣﺸﻮره ورﻛړه ﭼﯥ "ﻣﺨﻜﯥ ﻟﺪﯦﻨﻪ ﭼﯥ د اﻛﺘﻮﺑﺮ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ واوره راښﻜﺘﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻮږ ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ وﻛړو" د )ﺑﺮوس ﺟﻲ رﻳﭽﺎرډﺳﻦ( ﻟﻪ ﻗﻮﻟﻪ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه د دوو ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻮ ﻟﻴﻜﻮال دى‪ ،‬د ﻧﺎﻳﻚ‬

‫ﺧﻴﺎل دا و ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﯥ ﻻس ﭘﻮڅﻰ رژﻳﻢ د‬ ‫ﭘﺮوژې ﺑﺪﻟﯥ ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪ UNOCAL‬د ﭘﺎﻳﭙﻼﻳﻦ ﭘﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﯥ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺖ‪ ،‬رﻳﭽﺎرډﺳﻦ د ﺳﻲ آى اې ﻳﻮه ﭘﺨﻮاﻧﻲ اﻓﺴﺮ‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴټﻦ روﻛﺎ ﺗﻪ اﺷﺎره ﻛﻮي ﭼﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﯥ ﺗﺮ رﻫﺒﺮۍ ﻻﻧﺪې ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻃﺎﻟﺐ ﭼﺎرواﻛﻲ زړه ﻧﺎ زړه ﻛړه او ورﺗﻪ ﻳﯥ ووﻳﻞ" ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ دا زرﻳﻦ‬

‫وړاﻧﺪﯦﺰ وﻣﻨﯥ! ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ دې د ﺑﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻓﺮش ﻛﯥ ښﺦ ﻛړو" )‪(80‬‬

‫د ﻳﻮه ﻏﺮﺑﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻲ د وﻳﻨﺎ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺟﻨګﻮﻧﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺟﻨګﻮﻧﻪ دي او اﺳﺘﻌﻤﺎر د‬

‫ﺧﭙﻠﻮ دې ﺟﻨګﻮﻧﻮ دﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره او د ﻋﺎم وﻟﺲ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯥ د ﺧﺎورو اﭼﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ډﻳﺮ ﻏﻮړ او ﭘﻪ‬

‫زړه ﭘﻮرې ﺷﻌﺎراﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮﻫﻢ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ ددې ﺟﻨګ د ﻣﻮﺧﻮ د ﺑﻴﺎﻧﻮﻟﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‬ ‫ووﻳﻞ ﭼﯥ ‪ :‬ﻏﻮاړي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﺟﺮړې وﻛﺎږي‪ ،‬ﺗﺮڅﻮ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﻛﻮم ګﻮاښ ﭘﻴﺪا ﻧﻪ‬ ‫ﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﻳﻤﻮﻛﺮاﺳﻲ ﭘﻠﯥ ﻛړي‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز ﻳﯥ ﻫﻮډ ﻛړى و ﭼﯥ د‬

‫ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو ﻛښﺖ او ﺗﻮﻟﯧﺪ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي او د ښځﻮ د ﺣﻘﻮﻗﻮ اﻋﺎده ﺑﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ددې ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺟګړې ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﺎټﻮ د ټﻠﻮاﻟﯥ د ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ګډون دﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ د ټﻮﻟﻮ‬

‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ څﺨﻪ ﻋﺴﻜﺮ راټﻮل ﻛړل او د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ د دې ﺟﻮاز واﺧﺴﺖ ﭼﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼف ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې ﻳﺮﻏﻞ وﻛړي ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺑﺎﻧﺪې دﺧﭙﻠﻮ دﻏﻮ ﻗﺎﺗﻠﻴﻨﻮ د‬

‫ﻣﺼﺌﻮﻧﻴﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺎدر ﻛړ‪ ،‬ﭼﯥ دا دى ﻧﻦ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻋﺎﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻠﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮ ﺳﻠﻮ‬ ‫زرو اوښﺘﻲ دي ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﺗﺮورﻳﺰم ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻳﺮﻏﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ د ادارې د ﭼﺎرواﻛﻮ څﺨﻪ اﺟﺎزه ﺗﺮ‬ ‫ﻻﺳﻪ ﻛړه ﺧﻮ ﻫﻐﻮى اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺷﻐﺎل اﺟﺎزه ﻧﻪ وه ورﻛړې او ﻧﻪ ﻳﯥ ددې اﺟﺎزه درﻟﻮده‬

‫ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮ ﻫﻴﻮاد د ﺗﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې راوړي ‪ .‬او ددې ﻫﻴﻮاد ازادي‪،‬‬ ‫اﺳﺘﻘﻼل ‪ ،‬ځﻤﻜﻨﻰ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ او د ﺧﺎورې ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛړي ‪.‬‬

‫‪150‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﺘﻘﻼل ﻫﻤﻐﻪ وﺧﺖ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړ ﭼﯥ د ﺑﻦ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻴﻤﻮﻧﻪ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮو د‬

‫ﻗﺪرت او واﻛﻤﻨۍ د ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﻫﻴﻮاد ټﻮﻟﻪ واﻛﻤﻨﻲ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ او ﻳﺎ ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ ﭘﻪ ﻏﻴږ ﻛﯥ‬

‫ور واﭼﻮﻟﻪ ‪ .‬او د ﺧﺎورې ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﻣﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﺷﻮه ﭼﯥ د ﺑﻦ د ﻏﻮﻧډې ﭘﻪ اﺳﺎس ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻳﻮ ﻛﻤﺰورى ﻻﺳﭙﻮڅﯥ رژﻳﻢ ﻣﻨځﺘﻪ راﻏﻰ او ﺑﻴﺎ ددﻏﻪ رژﻳﻢ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﻮرو‬

‫ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﻼص ﻻس د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻧﻴﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺑﻨﺪي ﻛﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻫﻐﻮى دﻛﻮروﻧﻮ د ﻟټﻮﻟﻮ او د ﻫﻐﻮى د‬

‫ﺑﻤﺒﺎردوﻟﻮ او وژﻟﻮ اﺟﺎزه ورﻛړه‪.‬‬

‫د )‪ (Al terNet‬د ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﺷﺒﻜﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪»:‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ ﻳﻮ اﺷﻐﺎل ﺷﻮى ﻫﻴﻮاد دى‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر د ﺷﻴﻨﻮارو ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻛﻮﭼﻨﻲ ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻤځﺎى څﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ ﺑﻴﺎ ﺗﺮ ﺑګﺮام ﭘﻮرې ﺗﺮ‬

‫ﻟﻮﻳﻮ ﻟﻮﻳﻮ ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻤځﺎﻳﻮ ﭘﻮرې ﭼﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ښﺎرګﻮټﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ښﻜﺎري ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ دي ‪ .‬ﻧﻦ د رﺳﻤﻲ‬ ‫ﺳﺮﭼﯧﻨﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ اوه ﺳﻮه ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي‪ .‬دﻏﻪ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻪ د ) ‪Total l y‬‬ ‫‪ (Occupied: 700 Mil itary Bases Spread Across Afghanistan‬ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې د اﻳﺴﺎف د ﻳﻮه‬

‫ﻗﻮﻣﻨﺪان )‪ (Wayne Shanks‬ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دوى ﻛﯥ څﻠﻮرﺳﻮه د ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﺴﻜﺮو او ﭘﺎﺗﻪ درې‬

‫ﺳﻮه د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻋﺴﻜﺮوﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﺧﻮ دﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ ﺗﻤځﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﻣﻴﺸﺖ‬ ‫دي «‪(81) .‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﻳﺮﻏﻞ ﻳﻮ ﻫﺪف دا و ﭼﯥ د اﻟﻘﺎﻋﺪې ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻏړي ﻳﯥ‬

‫وﻧﻴﺴﻲ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د اﺣﻜﺎﻣﻮ ﻣﻨﻠﻮ ﺗﻪ ﺗﻴﺎرﻧﻪ‬

‫و‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻣﺨﯥ ﭼﭙﻪ ﻛړي او ﭘﺮ ځﺎى ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯧﻨﻮي ‪ .‬اوس ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﻲ اى اې)‪ (CIA‬د ادارې رﺋﻴﺲ ) ‪ (Michael Hayden‬واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د‬

‫اﻟﻘﺎﻋﺪې دﻏړو ﺷﻤﻴﺮ د ‪ 60‬او ﺳﻠﻮ ﺗﺮﻣﻨځ دى‪ ،‬ﻧﻮ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ ګڼ ﺷﻤﻴﺮ ازاد ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎن ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي‬

‫ﭼﯥ اﻳﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ددې ﺟﻮاز ﻟﺮي ﭼﯥ د دوﻣﺮه ﻟږو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﭘﺴﯥ د ﺗﻠﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻳﻮ‬

‫ازاد او ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻏړى ﻫﻴﻮاد ﺗﺮ ﭘښﻮ ﻻﻧﺪې ﻛړي او ﺧﭙﻞ ﻳﻮﻧﻴﻢ ﻟﻚ وﺳﻠﻪ وال ﭘﻮځﻮﻧﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ځﺎى‬

‫ﭘﺮ ځﺎى ﻛړي ؟ ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻮﺧﻮ ﻛﯥ اوس ﺗﺮ ﻫﺮ وﺧﺖ زﻳﺎﺗﻪ د ډﻳﺮو ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ‬ ‫ده او ﭘﻪ ﻋﺰﺗﻤﻨﺪه ﺗﻮګﻪ د ځﺎن دﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻرې ﭼﺎرې ﻟټﻮي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ د دوﻳﻢ ځﻞ ټﺎﻛﻨﻮ‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ټﺎﻛﻨﻮ ټﻮل ﺑﺎور ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﻮړ ‪ .‬دا‬

‫ټﺎﻛﻨﯥ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ )‪( United Nations Assistance Mission in Afghanistan‬‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻰ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې ﻟﻪ دوﻣﺮه د ګډوډﻳﻮ ډﻛﯥ وې ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺗﻮرو‬ ‫ټﻜﻮ وﻟﯧﻜﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د واﻛﻤﻨۍ اﺻﻠﻲ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻔﺎرت او د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ)‪ (UNAMA‬دﻓﺘﺮ او ددې دﻓﺘﺮ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ دي ‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ د دﻓﺘﺮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭼﯥ ﻫﺮه ﻛﻮﭼﻨۍ ﻳﺎ ﺳﺘﺮه ﭘﺮﻳﻜړه ﻛﯧږي‬

‫ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ د دﻓﺘﺮ اﺟﺎزه وﻟﺮي ‪ .‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د واﻟﻴﺎﻧﻮ او رﺋﻴﺴﺎﻧﻮ د ټﺎﻛﻠﻮ ﭘﻪ اړه ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ او‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻣﻮاﻓﻘﻪ ﺷﺘﻮن وﻟﺮي ‪ .‬ډﻳﺮې داﺳﯥ ﭘﺮﻳﻜړې ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د اﻣﻨﻴﺘﻲ وﺿﻌﯥ د ښﻪ ﻛﯧﺪو ﭘﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺷﻮى ﻧﻮ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ دﻓﺘﺮ ﻫﻐﻪ ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ ﻣﺴﺘﺮد ﻛړې ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز د‬

‫ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ دﻓﺘﺮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﻮاوو ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻫﻐﻪ وړاﻧﺪﯦﺰ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ‬

‫‪151‬‬

‫اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﻴﺮ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪﻋﻤﺮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ اړه ﻛړې و ﭘﻪ څﻮ ﺳﺎﻋﺘﻮ ﻛﯥ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ‬ ‫دﻓﺘﺮ او د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف ﺳﺨﺖ ﻏﺒﺮګﻮﻧﻮﻧﻪ را ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮل ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ‬

‫ﺣﻀﺮت ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ﺳﻮﻟﯥ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د ﻣﺸﺮ ﭘﻪ څﻴﺮ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻮ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻟﻮﻣړﻧﻲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ ﺣﺎﺿﺮ دى د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه ﻛﯧﻨﻲ او د‬ ‫ﺳﻮﻟﯥ د راوﺳﺘﻮ ﭘﻪ اړه ورﺳﺮه د ﻧﮋدې څﺨﻪ ﺧﺒﺮې وﻛړي‪ .‬د ﻫﻐﻪ دا ﺧﺒﺮه ﻧﮋدې دوه ﺳﺎﻋﺘﻪ وروﺳﺘﻪ د‬

‫ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺧﻔﻪ ﻛړل ﺷﻮه ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ټﺎﻛﻨﯥ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ د دﻓﺘﺮ ﺗﺮ څﺎرﻧﯥ ﻻﻧﺪې د ﻫﻤﺪوى ﭘﻪ ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﯧږي‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ ﭘﻪ ﻛﯥ ازاد ﻻس ﻟﺮي ﭼﯥ څﻮك او ﻛﻮم ﻛﺎﻧﺪﻳﺪ ﺑﺮﻳﻤﻨﺪ و ګڼﻲ اوڅﻮك د ﺻﺤﻨﯥ‬ ‫څﺨﻪ ﺑﻬﺮ ﻛړي ‪ .‬د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ د دﻓﺘﺮ ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ داده ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ ﻳﻮ ډول اﻧډول ﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬اوﻛﻮم‬

‫ﻛﺴﺎن ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﺗﺮې وﻳﺮه ﻟﺮي اوﻳﺎ ﻳﯥ ﻧﻪ ﺷﻲ ﺧﭙﻠﻮﻻى ﻫﻐﻮى ﻟﻪ ﺻﺤﻨﯥ ﻛﺎږي ‪ .‬دا ﻛﺎر ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻮګﻪ‬

‫ﭘﻪ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻛﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﺷﻮ ﭼﯥ د ګڼ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻧﻮ د راﻳﻮ‬

‫ﺻﻨﺪوﻗﻮﻧﻪ د ﺷﻤﻴﺮﻟﻮ څﺨﻪ ﻣﺴﺘﺜﻨﻰ او ﻗﺮﻧﻄﻴﻦ ﺷﻮل‪.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ددې ﺳﺘﺮې ﺟګړې د زﺑﻴښﻮ څﺨﻪ ﺳﺘﺮه ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه‪ ،‬ﺧﭙﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎرﻛﯧټﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺳﺮه‬

‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛړل‪ ،‬د ﺧﭙﻠﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﻧﻮرو ﺗﻮﻟﯧﺪاﺗﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻧﻮﻳﻮ ﻣﺎرﻛﯧټﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻟټﻪ ﻛﯥ ﺷﻮل ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او‬

‫ﻏﺮﺑﻴﺎﻧﻮ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻳﯥ د اﺳﻼﻣﻲ اﻣﺖ څﺨﻪ د ﺷﻮروي اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ‬

‫ځﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﭙﺮ ﺟﻮړ ﻛړى و ﻳﻮازﯦﻨۍ وﻳﺮه ﻳﯥ دا وه ﭼﯥ ﺷﻮروي ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﭘﺮې ﻏﺎﻟﺐ ﻧﺸﻲ‪ ،‬ځﻜﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫وﺧﺖ ﻳﯥ ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم او د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﭼټﻚ ﺧﻮرﻳﺪل ) ﻟﻜﻪ ﻧﻦ ﭼﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻈﺮﻳﯥ ﺧﻮرﻳﺪل ګڼﻲ( د ﻧړۍ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره او ﻫﻢ دﺧﭙﻞ ﻛﭙﻴټﺎﻟﻴﺰم ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺘﺮ ﺧﻄﺮ ګﺎڼﻪ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻫﺮځﺎى ﻛﯥ ﻳﯥ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګﻮﻧﻮ ﭼﯥ د‬

‫روﺳﻲ ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﭘﻪ اﻳډﻳﺎﻟﻮژﻳﻜﻲ او ﻓﺰﻳﻜﻲ ډول ﭘﻪ ﺟﻬﺎد او ﻣﺒﺎرزه ﻣﺼﺮوف ول‪ ،‬ﺗﺎﻳﯧﺪول او‬

‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻳﯥ ورﺗﻪ ﻛﻮل‪ ،‬ﺧﻮ ﻧﻦ ﭼﯥ ﻧړۍ ﻳﻮ ﻗﻄﺒﻲ ﺷﻮې او ټﻮل ځﻮاك د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ‬

‫ﻛﯥ ﭘﺮوت دى‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﯧﺮﺗﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﺧﻮښﻪ وي ﻫﻠﺘﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻛﻮي او د ﻫﺮ ﭼﺎ څﺨﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ وﻳﺮه او ﺗﺮﻫﻪ وي ﻫﻐﻪ‬

‫د ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ ﻫﺮ وﺧﺖ او ﻫﺮ ځﺎى ﻛﯥ ﭼﯥ وﻏﻮاړي ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ ﺿﺮﺑﯥ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﺴﻲ ‪ .‬د اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

‫ﺣﻘﻮﻗﻮ د رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻮﻟﻮ ﻣﻌﻨﻰ ددوى ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺧﭙﻞ اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ او د ﻧﻮرو ﭘﻪ وژﻟﻮ ﻛﯥ ده‪ .‬ﻛﻪ د‬ ‫دوى ﻋﺴﻜﺮ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻪ ﻛﯧﻠﻮ ﻣﺘﺮه ﻟﺮې د ﻧﻮرو ﻫﻴﻮادوﻧﻮ اﺳﺘﻘﻼل او ځﻤﻜﻨﻰ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړي‪ ،‬د‬

‫وﺳﻠﻮ اﻧﺒﺎروﻧﻪ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﻨﺘﻘﻠﻮي‪ ،‬او د ﺗﺮور ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﭘﻪ ﻋﺎﻣﻪ وژﻧﻪ ﻻس ﭘﻮرې ﻛﻮي ‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ او‬ ‫زرګﻮﻧﻮ ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن او ښځﯥ‪ ،‬زاړه او ځﻮاﻧﺎن د ﺧﭙﻠﻮ ﻧﺎﭘﺎﻟﻢ او ﻓﺎﺳﻔﻮرﺳﻲ ﻛﯧﻤﻴﺎوي ﺑﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨځﻪ وړي‪ ،‬ﻧﻮ دا ﻛﺎر روا دى او دوى ﻳﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻮ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮﺳﺮه ﻛړي‪،‬‬

‫ﺧﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺮې ددوى د ﻳﻮه ﻋﺴﻜﺮ ﭘﻮزه ﻫﻢ زﺧﻤﻲ ﻛﯧږي ﻧﻮ ﭘﻠټﻨﻪ ﻳﯥ ﻛﻮي ﭼﯥ دا ﭘﻪ ﻛﻮم ډول وﺳﻠﻪ زﺧﻤﻲ‬ ‫ﺷﻮى او دا وﺳﻠﻪ ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ځﺎﻳﻪ او دﻛﻮم ﻫﻴﻮاد څﺨﻪ ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد د وګړو ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ ﻟﻮﻳﺪﻟﯥ ده ‪ .‬ﭼﯥ ﻏﻮره‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮﻛﯧږي ‪ .‬ﻫﻤﺪا اوس اوس ﭘﻪ رﺳﻨﻴﻮﻛﯥ ﺧﺒﺮوﻧﻪ را ځﻲ ﭼﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ اﻳﺮان ﭘﻪ دى ﻣﺘﻬﻢ ﻛړى ﭼﯥ د ﻋﺮاق ﻣﺒﺎرزﻳﻨﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﻜﯥ او درﻧﻰ وﺳﻠﯥ ورﻛﻮي ﺗﺮڅﻮ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﺮې ووژﻧﻲ او د ﺧﭙﻠﻮ ټﻮﻟﻮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﭼﯧﻨﻠﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري داډول وﺳﺎﻳﻞ د ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻮﻧﻮ ﭘﺮﻣﺦ‬

‫ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺗﻪ ورښﻮول ﻛﯧږي ‪ .‬ﺧﻮ څﻮ ك ﺑﻪ ﺗﺮې وﭘﻮښﺘﻲ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ وﻟﯥ ﻋﺮاق اواﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ راﻏﻠﻲ ﻳﺎﺳﺖ؟‬

‫‪152‬‬

‫او دا دوﻣﺮه ﺳﺘﺮې ﺳﺘﺮې وﺳﻠﯥ او ﺑﺤﺮي ﺑﻴړۍ ﻣﻮ وﻟﯥ دﻟﺘﻪ را وﺳﺘﯥ ؟ﻧﻮ ﻛﻪ ﺗﺎﺳﯥ ﻏﻮاړى ﭼﯥ ﺳﻼﻣﺖ‬

‫ﭘﺎﺗﻪ ﺷﺊ ﻧﻮ ﻏﻮره ځﺎى درﺗﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ دي ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ دﻏﻪ ﺣﺎل دى ‪ .‬ﭘﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻫﻢ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮد ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻫﻐﻮى دﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻛﻮم اﻗﺪام ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ د ﻫﻐﻪ ډول وﺳﻠﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻻﺑﺮاﺗﻮاروﻛﯥ ﺗﺠﺮﺑﯥ او ﺗﺠﺰﻳﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ‪ .‬ډزو ﻛﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎل‬

‫ﺷﻮﻳﺪه ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺑﻴﺎوداﻧۍ او ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﺎﻟﻴﺴۍ د ﻣﻜﻤﻠﯥ ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ دي‪،‬‬

‫د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ د اﻋﺎدې ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﯥ ﻛﻮم د ﭘﺎم وړ ﻛﺎرﻧﻪ دى ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړى ﺑﻠﻜﯥ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺑﯥ‬

‫ﻛﻔﺎﻳﺘﻪ او ﻣﺠﺮﻣﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮو ﺗﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻟﻤﻦ ﻛﯥ د ودې ورﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻨﺎه ورﻛړې او ﻫﻢ ﻳﯥ ﻫﻐﻮى د ﻫﻴﻮاد د‬

‫واك ﭘﺮ ګﺪﻳﻮ ﻛښﻴﻨﻮﻟﯥ دي‪ ،‬د ګﻮاﻧﺘﺎﻧﺎﻣﻮ ﺑﻲ‪ ،‬ﺑګﺮام‪ ،‬ﻗﻨﺪﻫﺎر او ﻛﺎﺑﻞ د زﻧﺪاﻧﻮﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ د ﻫﻐﻪ راﭘﻮر‬

‫ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭼﯥ د وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ د اﻣﻨﻴﺖ دﺟﺮګګﻰ ﻟﻪ ﺧﻮا ﻧﺸﺮ ﺷﻮى‪ ،‬ﻧﮋدې دﻳﺮش ﻧﻮر ﺷﺨﺼﻲ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ‬ ‫ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺟﻮړ ﻛړي ﭼﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﺮې ﺑﻞ څﻮك ﺧﺒﺮ ﻧﻠﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز د ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻣﺠﺮﻣﻮ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮو ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ د واك د ورﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﻳﯥ ﻫﻐﻮى ددې وړ ګﺮځﻮﻟﻲ ﭼﯥ ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻟښﻜﺮې‬

‫ﺟﻮړې ﻛړې او ﺧﭙﻞ ﺷﺨﺼﻲ زﻧﺪاﻧﻮ ﻧﻪ او د ﺷﻜﻨﺠﯥ‪ ،‬او د وﻳﺮې او ﺗﺮﻫﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره وﺳﺎﻳﻞ وﻟﺮي ‪.‬ﻧﻮ څﺮﻧګﻪ‬

‫ﭼﯥ دوى ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ د ﻧﻪ رﻋﺎﻳﺖ رﻳﻜﺎرډ ﻣﺎت ﻛړى دى ﻧﻮ څﻨګﻪ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺗﺮې ﻣﻨﻊ ﻛړي‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺑﻴﺎوداﻧۍ ﭘﺮوﺳﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ او ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﺎﻧﻮ د ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﺎﻟﻲ‪ ،‬ډوډۍ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻳﻮه ډﻳﺮه‬

‫ﻣﻨﻔﻲ ﭘﺮوﺳﻪ و ګﺮځﻴﺪه‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ﺷﻌﺎروﻧﻪ ورﻛﻮل‪ ،‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ټﻮﻟﯥ ﻣﺪاﺧﻠﯥ‬ ‫ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﻫﻢ ﻛﻮر‪ ،‬ﻫﻢ ډوډۍ او ﻫﻢ ﻛﺎﻟﻲ واﺧﺴﺘﻞ ‪ .‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ ﺧﻠﻜﻮ د ﻛﻔﻦ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺗﻮان ﻫﻢ دﻻﺳﻪ‬

‫ورﻛړى و‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او ﻏﺮﺑﻴﺎن د ﺑﻮﺟﻴﻮ ﺑﻮﺟﻴﻮ ډاﻟﺮو ﺳﺮه اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ راﻏﻠﻞ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردو ډاﻟﺮو‬ ‫وﻋﺪې ﻳﯥ ﻫﻢ و ﻛړې ‪ .‬او ددې زﻳﺮى ورﻛﺎوه ﭼﯥ د ﻳﻮې ﻟﻨډې ﻣﻮدې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻟﻪ‬

‫اړﺧﻪ‪ ،‬ګﺎ وﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﺧﻮ ﻻ ﭘﺮﯦږده ﭼﯥ د اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادو ﻫﻮﻣﺮه ﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻪ وﻻړ ﺷﻲ ‪ .‬او رښﺘﻴﺒﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ‬

‫ﭼﻴﺮې ﭘﻪ درﺳﺘﻪ ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎرﻏﻮﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره د زړه ﻧﻪ ﻛﺎر ﺷﻮى وى‪ ،‬او اﻫﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻔﺎﻳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻮﻫﻮ او‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﺮوﻧﻜﻮ وګړو ﺗﻪ د ﻫﻴﻮاد د ﺑﻴﺎوداﻧۍ اﻣﻮرات ورﺳﭙﺎرل ﺷﻮي وى او د اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﻲ‪ ،‬او‪ ،‬ګﺎﻧﻮ ﻳﺎ ﭘﻪ‬

‫اﺻﻄﻼح د ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ او ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ دﻏﻪ د ﺟﺎﺳﻮﺳۍ د اورګﺎﻧﻮﻧﻮ ﺟﺎل ﻧﻪ واى ﺧﭙﻮر‬

‫ﺷﻮى ﻧﻮ دا د ﻫﺮه اړﺧﻪ ﻣﻤﻜﻦ وه ﭼﯥ ګﺮان ﻫﻴﻮاد د ﭘﺮﻣﺨﺘګ او ﺗﺮﻗۍ ﭘﻪ ﻟﻮر ګړﻧﺪي ګﺎﻣﻮﻧﻪ واﺧﻠﻲ‪ .‬ځﻜﻪ‬

‫ﻫﻤﺪا اوس ﺗﺮ درى زرو زﻳﺎﺗﻮ ﺑﻬﺮﻧۍ )ان‪ ،‬ﺟﻲ‪.‬او ګﺎﻧﯥ( دا دي ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨګﻪ ﻛﺎرو ﻟګﻴﺎدي‪،‬‬

‫او څﻮﻣﺮه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﯥ د ﺑﻬﺮ څﺨﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ را وړل ﻛﯧږي ﻫﻐﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﻫﻤﺪوى ﻟﻪ ﻻرې ﺑﻬﺮ ﺗﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻟﻴږدول‬

‫ﻛﯧږي‪ .‬ﻣﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻳﻮ ﻣﺨﻜﯧﻨﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﯥ وړاﻧﺪﯦﺰ ﻛړى و ﭼﯥ راځﻰ ددﻏﻮ ادارو ﻣﺮﻛﺰي دﻓﺘﺮوﻧﻪ د وﻻﻳﺘﻮ‬

‫ﻣﺮﻛﺰوﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛړئ ‪ .‬او د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ درې ﺳﻮه ﭘﻨځﻪ ﺷﭙﻴﺘﻪ وﻟﺴﻮاﻟﻴﻮﻛﯥ د دﻏﻪ درى زره اﻧﺠﻴﻮګﺎﻧﻮ‬

‫څﺨﻪ ﻟﺲ‪ ،‬ﻟﺲ ﻫﺮې وﻟﺴﻮاﻟۍ ﺗﻪ و ﻟﻴږدوى‪ ،‬او د ﻫﻐﻮى دﻛﺎرو د ﭘﺮﻣﺨﺘګ د ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻠټﻨﻪ ﻫﻢ د وﻟﺴﻲ‬

‫وګړو ګډې ﺟﺮګګۍ ﺗﻪ وﺳﭙﺎرئ‪ ،‬ﻧﻮ ﺗﺎﺳﯥ ﺑﻪ ﺑﻴﺎ وګﻮرئ ﭼﯥ ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ څﻮﻣﺮه ﺑﻴړه د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﭘﻪ ﻟﻮر‬ ‫دروﻣﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددې ﻣﻮﻣﻦ او ﺑﺎ‬

‫اﻳﻤﺎﻧﻪ وﻟﺲ ﻟﻪ ﭘﺎره اﺑﺎد ﻛړي او ﻧﻪ د ﺧﭙﻠﻮ اﻧﺠﻴﻮګﺎﻧﻮ څﺨﻪ د ﻫﻐﯥ د اﺑﺎدوﻟﻮ ﻛﺎر اﺧﻠﻲ ‪ .‬دادى ﺗﺮ ﻟﺴﻮﻛﺎﻟﻮ‬

‫زﻳﺎده ﻣﻮده ﺗﻴﺮه ﺷﻮه ﺧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻴﻠﻴﺎردوﻧﻮ ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻣﺼﺮﻓﻮﻟﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﻮﺑﻴﻦ اﻟﻮﻻﻳﺘﻲ‬

‫‪153‬‬

‫ﺳړك ﭘﻪ داﺳﯥ ﺗﻮګﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛړي ﭼﯥ ﻟږ ﺗﺮ ﻟږه ﻳﻮڅﻮ ﻛﺎﻟﻪ ﻛﺎر ﺗﺮې واﺧﺴﺘﻞ ﺷﻲ ‪ .‬د ﻫﺮ ﺗﻌﻤﻴﺮ وروﺳﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎ د ﻫﻐﯥ د ﺗﻌﻤﻴﺮ ټﻴﻜﻪ ﻳﻮ ﺑﻞ ﺑﻬﺮﻧﻲ ټﻴﻜﺪار ﺗﻪ ورﻛړل ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ راﻏﻠﯥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ددې ﺟﻨګ‬ ‫ځﭙﻠﻲ ﻫﻴﻮاد د وراﻧﻮ وﻳﺠﺎړو څﺨﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﭘښﯥ ﺳﭙﻜﯥ ﻛړي‪ .‬ﭘﻪ دې ﺗﺮ ﺗﻴﺐ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻏﺮﺑﻴﺎﻧﻮ ﻫﻢ ﻟﻜﻪ د‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻧﻪ ﻳﻮازې ﻛﻮر‪ ،‬ﻛﺎﻟﻲ‪ ،‬ډوډۍ واﺧﺴﺘﻞ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﻫﻐﻮى ﻳﯥ د ﻫﺠﺮت د ﺗﻢ ځﺎﻳﻮ‬

‫څﺨﻪ ﻫﻢ را وﻛښﻞ‪ ،‬ﭘﻪ ګﺎوﻧډﻳﻮ ﻳﯥ ﻓﺸﺎر راوړ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ ددوى د ﻋﺴﻜﺮي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ارام او اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫د ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﭘﻨډ ﻏﺎﻟﻲ ﭼﯥ ددوى ﭘﻪ اﻧﺪ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ د وګړو ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ ﺟﻮړوي وﺗړي او ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ اﺟﺒﺎرا او‬ ‫ﻗﻬﺮ ا ‪ ،‬ﭘﻪ زور ﺧﭙﻠﻮ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ راﺳﺘﺎﻧﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﻧﻪ ورﺗﻪ ﻛﻮر ﭘﺎﺗﻪ دى‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻟﺮي ﺗﺮ‬

‫څﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮډﻟﻪ ﭘﺮې ﺟﻮړه ﻛړي‪ ،‬او ﻧﻪ ﭘﻴﺴﯥ ﻟﺮي ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ ﻛﻮر او ﺑﭽﯧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﺮې ﺣﻼل رزق و ګټﻲ ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا اوس د اﻳﺮان او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﭘﻪ ﺟﺒﺮي ﺗﻮګﻪ را وﻳﺴﺘﻞ ﻛﯧږي او د ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﺳﺘﺮ‬

‫ﭘﻨډﻏﺎﻟﻲ ﻟﻜﻪ د ﺟﻠﻮزو او ﻛﭽﯥ ګړۍ او ګﺮدي ﺟﻨګﻞ ﭘﻨډﻏﺎﻟﻲ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ او اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺴﻮﻟﯧﻨﻮ ﻟﺨﻮا ﺗړل‬

‫ﺷﻮﻳﺪي او ﭘﻪ دى ﺗﺮ ﺗﻴﺐ څﻮ ﺳﻮه زره ﺑﯥ ګﻨﺎه وګړي ﭼﯥ ډﻳﺮه ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ ښځﻲ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن او زاړه ﻋﻤﺮﺗﻴﺮي‬

‫وګړي ﺗﺸﻜﯧﻠﻮي‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ د اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د زﺟﺮ‪ ،‬اوﺳﺘﻮﻧﺰو ډك ژوﻧﺪ ﺗﻪ اړ ﺷﻮل ‪ .‬ﺑﯥ‬

‫ﻛﻮره ﺷﻮل‪ ،‬او د ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﺧﻮاږه ﻳﯥ ﻻﺳﻪ ورﻛړل‪ .‬او د ا ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻳﺮﻏﻞ ﺑﻠﻪ ﻣﻴﻮه ده‬

‫ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻳﯥ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻗﻮ د رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻣﻮﻣﻲ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت‪:‬‬

‫د روﺳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل؛ روﺳﻴﻪ ﻟﻪ دې وﯦﺮﯦﺪه ﭼﯥ ښﺎﻳﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺳﻼﻣﻲ اﻧﻘﻼب‬

‫څﭙﯥ د ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﻫﻐﻪ ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﻫﻢ وﻧﻴﺴﻲ او ﺗﺮ ﺧﭙﻞ ﻣﻀﺒﻮط اﻏﯧﺰ ﻻﻧﺪې ﺋﯥ راوﻟﯥ ﭼﯥ ﻧږدې اوﻳﺎ ﻛﺎﻟﻪ‬ ‫د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ اوﺳﭙﻨﻴﺰو ﻣﻨﮕﻮﻟﻮ ﻛﯥ ځﭙﻞ ﺷﻮي وو‪ ،‬او دا ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﯧﺮ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي‪،‬‬

‫د روﺳﺎﻧﻮ ﻳﻮه ﺳﻴﻤﻪ ﻳﻴﺰ ﻣﻠﮕﺮي اﻳﺮان ﻫﻢ دا وﯦﺮه درﻟﻮده ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻲ د ﻣﺠﺎﻫﺪو ﺳﻨﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس‬

‫اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ د دې ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻲ ﭼﯥ اﻳﺮاﻧﻲ ﺳﻨﻴﺎن ﭼﯥ ﻳﻮ ﻣﻬﺎل ﺋﯥ ﭘﺮ اﻳﺮان ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎوو‪ ،‬او اوس د‬

‫ﺷﻴﻌﻪ وو د ﻇﻠﻢ ﭘﻪ ﻣﻨﮕﻮﻟﻮ ﻛﻲ د ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﺑﺪي ورځﯥ ﮔﺎﻟﻲ او داﺳﯥ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺳﻠﻮك ورﺳﺮه ﻛﯧږي ﭼﯥ د‬

‫ﻧړۍ ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﮔﻮټ ﻛﻲ ﻟﻪ ﻣﺬﻫﺒﯥ اﻗﻠﻴﺘﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻧﻪ ﻛﯧږي‪ ،‬د اﻳﺮان د ﻧﻔﻮس دﯦﺮش ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ‪ %30‬ﻛﻲ دي‪ ،‬او ﭘﻪ‬

‫ﺣﺴﺎﺳﻮ ﺳﺮﺣﺪي ﺳﻴﻤﻮ ﻛﻲ ﻣﯧﺸﺖ دي‪ ،‬ټﻮل ﺑﻪ د اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺿﺪ ﭘﺎڅﻮن وﻛړي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻨﺪ ﺳﺮه ﻫﻢ‬

‫دا اﻧﺪﯦښﻨﻪ وه ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ د ﺳﻴﻤﯥ اﻧډول د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﮔټﻪ ﺑﺪل ﻛړي‪،‬‬ ‫درې واړو ﭘﻪ ﮔډه دا ﻓﻴﺼﻠﻪ وﻛړه ﭼﯥ ﭘﻪ ټﻮل ﺗﻮان ﻃﺎﻗﺖ ﺑﺎﻳﺪ د داﺳﯥ ﺣﺎﻟﺖ راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﯧﺪو ﻣﺨﻨﻴﻮى وﻛړي‪،‬‬

‫ﻣﺴﻜﻮ ﻟﻪ ﻳﻮې ﺧﻮا ﭘﻪ دې وﺗﻮاﻧﯧﺪو ﭼﯥ د واﺷﻨﮕټﻦ ﺧﻮاﺧﻮږي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎڼۍ ﭘﻪ دې ﻗﺎﻧﻊ ﻛړي‬ ‫ﭼﯥ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د ﺑﺮﻳﺎ او د ﻳﻮه اﺳﻼﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺟﻮړﯦﺪو ﭘﻪ ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻛﯥ ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړي‪،‬‬

‫روﺳﺎﻧﻮ ﺗﻪ دا اﻣﺘﻴﺎز وﻣﻨﻲ ﭼﯥ ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ د ﻣﺴﻜﻮ ﺗﺮ اﻏﯧﺰ ﻻﻧﺪې ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﻠﻲ ﺧﻮا ﺋﯥ د اﻳﺮان ﭘﻪ‬

‫وﺳﺎﻃﺖ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ داﺳﯥ اﺋﺘﻼف ﺟﻮړ ﻛړ ﭼﯥ د ﻣﺴﻜﻮ او اﻳﺮان ﭘﻠﻮه ډﻟﻮ څﺨﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮى وو او‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺋﯥ دا وو ﭼﯥ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د وﺗﻮﻧﻜﯥ ﭘﻮځ ﻧﻴﻤﮕړى ﺟﻨﮕﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﭘﺮ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﺋﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﻗﺎﻧﻊ ﻛړه ﭼﯥ د دې اﺋﺘﻼف ﻣﻼﺗړ وﻛړي‪ ،‬ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮرې ﺗړﻟﻮ ﻫﯧﻮادو ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﺳﻔﺎرﺗﻮﻧﻪ او ﭘﻪ ﻣﻠﮕﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﺮﺳۍ د دې اﺋﻴﻼف ﭘﻪ واك ﻛﯥ ﭘﺮﯦږدي‪ ،‬د ﺳﭙﻴﻨﻲ ﻣﺎڼۍ‬

‫ﻟﻮﻳﻪ ﻏﻠﻄﻲ دا وه ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ دا دواړه ﺧﺒﺮې ﺋﯥ وﻣﻨﻠﯥ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺋﯥ د ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﻣﺮﺳﺘﻪ وﻛړه ﭼﯥ‬

‫‪154‬‬

‫ﭘﺮ ﻏﺎړه ﺋﯥ د اﻳﺮان د ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران ﺑﺮگ دﺳﻤﺎﻟﻮﻧﻪ او ﭘﻪ ﭘښﻮ ﺋﯥ روﺳﻲ ﺑﻮټﺎن ول‪ ،‬او ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﻛﯥ‬

‫ﺋﯥ ﻫﻤﻐﻪ ﻣﺨﻜﻨﻲ د ﻛﯥ ﺟﻲ ﺑﯥ ﺑﺪﻧﺎم ﻏړي ﭘﻪ اﻗﺘﺪار ﻛﯥ ﭘﺮﯦښﻮدل‪ ،‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ دﻟﺘﻪ د‬

‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﺎﻧﻮ د ﺳﻠﻄﯥ د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﯧﺪو اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ډﯦﺮ ﻣﻀﺒﻮط او ځﻼﻧﺪه ول ﭼﯥ د ﺷﺮﻗﻲ اروﭘﺎ‬

‫ﻣﺴﻜﻮ ﭘﻠﻮه ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ډﻟﯥ ورﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ وې‪ ،‬ﺧﻮ وﻣﻮ ﻟﻴﺪل ﭼﯥ ﻏﺮب او ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ ﺋﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺷﺮﻗﻲ‬ ‫اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﺎﻧﻮ د واﻛﻤﻨۍ ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﯧﺪا ﻛﺎﻓﻲ وﮔڼﻠﻪ او ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ ﺋﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﺎﻧﻮ ﭘﻪ واك‬

‫ﻛﯥ ﭘﺮﯦښﻮده‪ .‬ﻛﻤﻌﻘﻠﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل ﻟﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﻪ ارﺗﺒﺎط وﻳﻞ ﭼﯥ‬

‫ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ د ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د ﺑﺪن ﻧﺎزﻛﻪ ﺑﺮﺧﻪ ده‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮ دا ﺣﻖ ﻟﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ دې اړه اﻧﺪﯦښﻨﻪ وﻟﺮي او‬

‫واﺷﻨﮕټﻦ د ﻫﻐﻮى وﯦﺮه او اﻧﺪﯦښﻨﻪ رﻓﻌﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﺋﯥ وﻛړل!! ﺧﻮ راﺷﺊ وﮔﻮرو ﭼﯥ دې ﻏﻠﻄﯥ‬ ‫ﭘﺮﯦﻜړي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ څﻪ ﺳﻮﻏﺎﺗﻮﻧﻪ درﻟﻮدل؟ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﺋﯥ څﺮﮔﻨﺪ ﺗﺎواﻧﻮﻧﻪ دا وو‪:‬‬ ‫•‬

‫د اﻳﺮان او روﺳﻴﯥ ﮔډي ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﭘﻠﻲ ﻛﯧﺪو ﺗﻪ ﺋﯥ ﻻر اواره ﻛړه‪ ،‬ﻫﻐﻪ څﻪ ﺋﯥ وﻛړل ﭼﯥ اﻳﺮان او‬

‫•‬

‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ ﺷﻮل ﭼﯥ ﺗﺮ دې د ﻣﺨﻪ ﺋﯥ د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ د ﻫﻐﻮى ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫•‬

‫د دې ﭘﻪ ځﺎى ﭼﯥ ﭘﺮﯦږدي ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎ د روﺳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨﮕﻮﻟﻮ ووځﻲ او اﻳﺮاﻧﻲ ﺳﻨﻴﺎن ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ‬

‫روﺳﻴﯥ ﻏﻮښﺘﻞ او ﮔټﻪ ﺋﯥ دوى ﺗﻪ ورﺳﯧﺪه‪.‬‬ ‫•‬

‫د ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺋﯥ وﻛړه ﭼﯥ ﭘﻪ ﻣﺴﻜﻮ او ﺗﻬﺮان ﭘﻮرې ﺗړﻟﻲ ول‪.‬‬

‫او ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﻧﻪ وژﻏﻮرل ﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺋﯥ د ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﺎﻧﻮ او ﻣﺘﻌﺼﺒﻮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻪ واﻛﻤﻨﺎﻧﻮ ﻣﻨﮕﻮﻟﯥ‬

‫ﻣﻀﺒﻮﻃﯥ ﻛړې‪.‬‬ ‫•‬

‫د ﻛﻤﻮﻧﻴﺰم ﭘﻪ ﺿﺪ د ﻧړۍ وال اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺨﻪ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﻜﻨﻲ ﻟﻮري ﻧﻪ د ﻏﺮب ﻟﻮري ﺗﻪ واړوﻟﻪ‪ ،‬ﻛﻪ‬

‫ﻫﻐﻮى دا ﻏﻠﻄﻲ ﻧﻪ وئ ﻛړې ﻧﻮ ﻏﺮب ﺑﻪ ﻟﻪ دې ﺷﺨړي ﺧﻮﻧﺪي وو‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ ﺋﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﻧﻪ درﻟﻮده‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺟﮕړې دوام ﻛﻮﻟﻮ ﻧﻮ ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﯧﺪه او ﻳﺎ ﺑﻪ د ﻣﺴﻜﻮ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﻛﯥ وه‪.‬‬ ‫•‬

‫دوى ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻻس د روﺳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﮕړه د ﻏﺮب ﭘﻪ ﺿﺪ ﺟﮕړې ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺪﻟﻪ ﻛړه‪ ،‬اﻟﻘﺎﻋﺪه د دوى د‬

‫ﻏﻠﻂ ﺳﻴﺎﺳﺖ زﯦږﻧﺪه ده‪ ،‬د ﻳﻮﻟﺴﻢ ﺳﺘﻤﺒﺮ او ﻟﻨﺪن او ﻧﻮرو ﺳﻴﻤﻮ د ﭘﯧښﻮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﺖ د ﻫﻐﻪ ﭼﺎ ﭘﺮ ﻏﺎړه دئ‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺋﯥ ﻟﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﺧﻴﺎﻧﺖ وﻛړ او ﻏﻮښﺘﻞ ﺋﯥ ﭼﯥ د دوى وﻳﻨﯥ ﭘﻪ روﺳﺎﻧﻮ ﺧﺮڅﯥ‬ ‫ﻛړي‪.‬‬ ‫•‬

‫د دوى د ﻏﻠﻄﻮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د دوى ﻧږدې دوﺳﺖ ﻫﻢ ﻟﻪ ﺳﺨﺘﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه‬

‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﺟﮕړه ﭼﯥ ﭘﻪ ﻃﺒﯧﻌﻲ ﺗﻮﮔﻪ ﺑﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﭘﻮﻟﻮ ﻧﻪ ډﯦﺮه ﻟﺮې رواﻧﻪ وه‪ ،‬ﻧﻦ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬ ‫او ﺣﺘﻰ د اﺳﻼم آﺑﺎد ﺷﺎوﺧﻮا رواﻧﻪ ده‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺋﯥ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺟﮕړې ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ ﻛړ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻫﻨﺪ‬

‫ﭼﯥ ﺗﻞ د روﺳﺎﻧﻮ دودﻳﺰ ﻣﻠﮕﺮى ﭘﺎﺗﻪ ﺷﻮى او ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻫﻢ د روﺳﻴﯥ ﻣﻠﮕﺮى وي‪ ،‬دې ﻫﻨﺪ ﺗﻪ ﺋﯥ دا‬

‫ﻣﻮﻗﻊ ورﻛړه ﭼﯥ ﺟﮕړه ﻟﻪ ﻛﺸﻤﻴﺮ ﻧﻪ وزﻳﺮﺳﺘﺎن او ﺳﻮات ﺗﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻛړي‪ .‬ﻫﻨﺪ ﺗﻪ ﺋﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ داﺳﯥ‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛړل ﭼﯥ وﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺿﺪ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ وﻛړي‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ‬

‫وﺳﻠﯥ وﻟﯧږي او ﺟﮕړه ﻣﺎران وروزي‪ ،‬دوﻣﺮه ﭼﯥ ﻧﻦ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د ﻫﻨﺪ ﻟﻪ ﭘﺮاﺧﻮ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺿﺪ ﻫﻠﻮ‬ ‫ځﻠﻮ ﻧﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻮي!!‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن اوس ﻫﻢ د ﺟﻬﻞ ﭘﺮ ﺧﺮه ﺳﭙﺎره دي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺟﮕړي ټﻴﻨﮕﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ ﻣﺎﻟﻲ او ځﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺋﯥ‬

‫دوى ﮔﺎﻟﻲ ﺧﻮ ﮔټﻪ ﺋﯥ اﻳﺮان او روﺳﻴﯥ ﺗﻪ رﺳﻲ‪ .‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ دې ﺟﮕړي ﺋﯥ ﭘﻪ ﺗﯧﺮو اﺗﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ‬

‫‪155‬‬

‫ﻟﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ژوﺑﻠﻲ او ﭘﻪ ﺳﻠﮕﻮﻧﻮ ﻣﻠﻴﺎردو ډاﻟﺮو ﻟﮕﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻫﻴڅ ﻧﻪ دي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺳﻮړې او ﺑﻨﺪ‬ ‫ﺗﻮﻧﻞ ﻛﯥ ﻣﺨﻜﯥ دروﻣﻲ ﭼﯥ د ﻫﻴڅ رڼﺎ څﺮك ﺋﯥ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮﮔﻮ ﻛﯧږي‪ ،‬ﻻ ﻧﻪ دي ﭘﻮه ﺷﻮي ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺣﺮﻳﻔﺎﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ ﻟﻮﻣﻮ ﻛﯥ ﺋﯥ ﭘښﯥ ﻧښﺘﯥ دي او ﭘﻪ ﻳﻮې ﺑﯧﻬﻮده او ﺑﯥ ﮔټﯥ ﺟﮕړې ﻛﯥ ﻟﮕﻴﺎ دي‪ ،‬د دې ﭘﻪ ځﺎى ﭼﯥ د وﻳﻨﻮ‬

‫ﻟﻪ دې ډﻧډ ﻧﻪ د ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ وﺗﻠﻮ ﻻر وﻟټﻮي؛ د دې ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ او ﺑﯥ ﻣﻘﺼﺪه ﺟﮕړې ﭘﺮ دوام ټﻴﻨﮕﺎر ﻛﻮي!! ﻋﺠﻴﺒﻪ ﻻ‬

‫دا ده ﭼﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ورﺗﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻛﻪ د ﺑﺎﻋﺰﺗﻪ وﺗﻠﻮ ﻻر ﻟټﻮئ ﻣﻮږ ﻣﻮ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ!! ﺧﻮ دوى د دې ﺧﺒﺮې‬

‫ﭘﻪ اﻫﻤﻴﺖ او ارزښﺖ ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧږي!! دا ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮه ده ﭼﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺗﻴﺎر ﻧﻪ وو د روﺳﺎﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﺋﯥ‬

‫وﻛړي!! ﻫﻠﺘﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ وﻳﻞ‪ :‬روﺳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﭙﻚ او ذﻟﻴﻞ ووځﻲ‪ ،‬داﺳﯥ ﭼﯥ د وﺗﻠﻮ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل ﺋﯥ د ﻏﻮږوﻧﻮ‬

‫ﺧﻮا ﺗﻪ ﻣﺮﻣۍ ﺗﯧﺮﯦږي‪ ،‬داﺳﯥ ﭼﯥ وﺗﻞ ﺋﯥ د ﻣﺎﺗﻲ ﭘﻪ ﻣﻌﻨﻰ وي ﻧﻪ د ﻛﻮﻣﻲ روﻏﻲ ﺟﻮړي ﭘﻪ ﻣﻌﻨﻰ‪ ،‬داﺳﯥ‬ ‫ووځﻲ ﭼﯥ ﻫﻤﻐﻪ د ﺟﻨﺮل ﮔﺮاﻣﻮف ﺧﺒﺮه وﻛړي‪ :‬ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﯧﺮى ﻳﻮه ﺳﺘﺮه اﺷﺘﺒﺎه وه‪ ،‬ﻣﻮږ ﺑﻪ ﺑﯧﺎ دا ﻏﻠﻄﻪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﻪ ﺑﻞ ځﺎى ﻛﯥ ﺗﻜﺮار ﻧﻪ ﻛړو!! )‪(82‬‬

‫ﺧﻮ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺤﺮان ﭼﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎټﻮد ټﻠﻮاﻟﯥ د ﻣﺪاﺧﻠﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮﻛﯥ را‬

‫ټﻮﻛﯧﺪﻟﻰ دوﻣﺮه اوږود ﺷﻮ ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﻳﯥ ﺗﺼﻮر ﻫﻢ ﻧﻪ ﺷﻮ ﻛﻮﻻى‪ .‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻳﺮﻏﻞ ﭘﻪ وﺧﺖ‬

‫ﻛﯥ ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ رژﻳﻢ ﭘﻪ څﻮ اوﻧﻴﻮ ﻛﯥ د ﭘښﻮ وﻏﻮرځﻴﺪ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﻠګﺮو‬

‫دا وﭘﺘﻴﯧﻠﻪ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ ﻧﻮر وﻟﻜﻪ ﻛړى او ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﻣﻘﺎﺑﻠﯥ‬

‫ﺗﻮان ﻧﻮر ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻰ ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻫﻐﻪ وﺧﺖ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺶ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺧﻮښۍ ﺳﺮه اﻋﻼن‬

‫وﻛړ ﭼﯥ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮ ﻟږ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻌﻨﯥ ﻳﻮازې )‪ 75‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮو( ﺑﺎﻧﺪې ﺗﺮ ﺧﭙﻠﯥ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې‬ ‫راوﺳﺖ ‪ .‬وﻳﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﻐﻮ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﻴﺒﻮ ﻛﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻫﻢ د دﻳﺮش ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ ډاﻟﺮو‬

‫وړاﻧﺪﯦﺰ ﺷﻮى و ﺗﺮ څﻮ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻧﻮ ﻧﻴﻮاك ﭘﻪ رﺳﻤﻴﺖ و ﭘﻴﮋﻧﻲ ﺧﻮ دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻗﻴﺎدت او ﺷﻮرا د‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دا وړاﻧﺪﯦﺰ ﻧﻪ ﻳﻮازې دا ﭼﯥ ﻣﺴﺘﺮد ﻛړ ﺑﻠﻜﯥ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻳﯥ ورﺗﻪ ګﻮاښ ﻫﻢ وﻛړ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ دﻫﻴﻮاد‬ ‫د ﺗﺴﺨﻴﺮ او وﻟﻜﯥ څﺨﻪ ﻻس ﭘﻪ ﺳﺮ ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د وﻟﺲ ﭘﻪ رګﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﯥ ازادۍ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻳﻨﻪ ﭘﻪ‬

‫څﭙﻮ راﻏﻠﻪ ﻧﻮ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دا اﺣﺴﺎس ﻛړه ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ورﺗﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰې زﻳﺎﺗﯥ دي ‪.‬‬

‫د ﻧﻬﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺟﻨګﻮﻧﻮ وروﺳﺘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ او د ﻧﺎټﻮ ټﻠﻮاﻟﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ځﺎى ﻛﯥ وﻻړه ده ﭼﯥ د‬ ‫‪ 2001‬ﻛﺎر ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ وه‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ اوس دﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮ ﻛﻤﺰوري ﺣﺎﻟﺖ ﻛﯥ ‪ .‬ﻧړﻳﻮاﻟﯥ اﺣﺼﺎﻳﯥ ډاګﻴﺰه وي ﭼﯥ‬

‫ﻟﻪ ‪2001‬م ﻛﺎل راﻫﻴﺴﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ‪ 2004‬ﺑﻬﺮﻧﻲ ﺳﺮﺗﯧﺮي وژل ﺷﻮي ﭼﯥ ‪ 1229‬ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن دي‪ .‬او‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺼﺎرف ﻳﯥ اوس ﻫﺮ ﻛﺎل د ‪ 140‬ﺑﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮو ﭘﻮرې رﺳﻴږي ‪ .‬ددې ﻛﺎر ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ واﻟﻰ ﭘﺨﭙﻠﻪ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‪ ،‬ﭼﯥ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻳﯥ داﺳﯥ ﻓﻜﺮ ﻫﻢ ﻧﻪ ﻛﺎوه‪ ،‬ﻣﻼﻣﺎﺗﻮﻧﻜﻰ دى‪ .‬ﻻﻧﺪې ﺟﺪول د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﭘﻪ اړه ﻣﻴﺎﺷﺘﻨﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت داﺳﯥ وړاﻧﺪې ﻛﻮي ‪:‬‬

‫‪156‬‬

‫داﻣﺮﻳﻜﺎ اوﺳﻨﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ ﻛﺎر دﻫﻤﺎﻏﻪ ﻟﻮﻣړي ﻧﻴټﯥ څﺨﻪ ددې ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﯥ و ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ اﺻﻼﺣﺎت ﭘﻴﻞ ﻛړى او ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ دﺧﭙﻠﻮ ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﺑﻮدﺟﻪ راﻛﻤﻪ او د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺲ‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰې ﭘﺮې ﺣﻞ ﻛړي ‪ .‬ﻫﻐﻪ دا ﻫﻮډ ﻛړى و ﭼﯥ د ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ راﺑﺎﺳﻲ ‪.‬‬

‫ﺑﺎراك اوﺑﺎﻣﺎ ﭘﻪ دې ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﺎﻟﻴﺴﯥ ﭘﻠﯥ ﻛړي ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اړه د ﺳﺘﺮو‬ ‫ټﻮل ډﺳﻤﺒﺮ ﻧﻮﻣﺒﺮ اﻛﺘﻮﺑﺮ ﺳﺘﻤﺒﺮ اګﺴټ ﺟﻮﻻي ﺟﻮن‬ ‫‪12‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪155‬‬ ‫‪317‬‬ ‫‪296‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪29‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪65‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪60‬‬

‫ﻣﺊ اﭘﺮﯦﻞ ﻣﺎرچ ﻓﺮوري ﺟﻨﻮري‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪34‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪20‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪26‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪32‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪30‬‬

‫ﻛﺎل‬ ‫‪2001‬‬ ‫‪2002‬‬ ‫‪2003‬‬ ‫‪2004‬‬ ‫‪2005‬‬ ‫‪2006‬‬ ‫‪2007‬‬ ‫‪2008‬‬ ‫‪2009‬‬ ‫‪2010‬‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ دى‪ .‬داﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې اﻧﺪ دي ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫څﺨﻪ ﻫﻤﺪاﺳﯥ را ووځﻲ ﻧﻮ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﻧړﻳﻮال ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﺪې ډﻳﺮ ﻣﻨﻔﻰ اﻏﻴﺰ وﻟﺮي ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ‬

‫ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺒﺮه ﭘﻪ ﻫﻴڅ ځﺎى ﻛﯥ وا ﻧﻪ ورﻳﺪل ﺷﻲ ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﺑﻪ ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺠﺒﻮره وي‬

‫ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﭘﻪ ﺷﺎﻛﯧﺪو ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د ﺧﻠﻴﺞ د ﻫﻴﻮادوﻧﻮ څﺨﻪ ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ وﻛﺎږي او‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ اﺧﺘﻪ ﺷﻲ ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬

‫وﺳﻠﻮاﻟﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ ﺳﻘﻮط وﻛړي او ﭘﺨﻮاﻧﻰ دور ان ﺑﻪ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻴﻞ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې اړه د ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ د ټﻴﻢ او د ﭘﻨﺘﺎګﻮن د ﭘﻮځﻲ ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ډﻳﺮ اﺧﺘﻼف را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮى ‪.‬‬

‫ﭘﻨﺘﺎګﻮن ﻏﻮاړي د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﻣﺴﺘﻘﺒﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﭼﯥ وي ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﻟﻜﻪ ﻛﯥ‬

‫وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬د ﭘﻨﺘﺎګﻮن د ﭘﻮځﻲ ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ اﻧﺪ دا دى ﭼﯥ دوى ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﭘﻪ ﻧړۍ ﻛﯥ ﻫﻴڅ ﺟﻨګ ﻧﻪ دې‬

‫ګټﻠﯥ اوس ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دا ﺟﻨګ وګټﻲ ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ اوﺑﺎﻣﺎ ﺑﺎﻧﺪې دوﻣﺮه‬

‫ﻓﺸﺎر راوﺳﺖ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 2009‬ز ﻛﺎل د دﺳﻤﺒﺮ ﭘﻪ ﻟﺴﻤﻪ ﻳﯥ ﭘﺮې اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻧﻮر ﺳﺮ ﺗﻴﺮي‬ ‫واﺳﺘﻮي‪ ،‬ﺧﻮ اوﺑﺎﻣﺎ د ﺳﺮﺗﻴﺮو د اﺳﺘﻮﻟﻮ ﺗﺮ څﻨګ د ‪2011‬ز ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﭘﻮرې ﺑﻴﺮﺗﻪ د‬

‫ﺧﭙﻠﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ اﻋﻼن وﻛړ ‪ .‬ﺧﻮ اوس اوﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﻢ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ اﻋﻼن ﻛﯥ دوه زړې دى ‪ .‬او دا دوه‬ ‫زړﻳﺘﻮب ﻳﯥ د ﺟﯥ ‪ 20‬ﭘﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ را څﺮګﻨﺪ ﻛړ ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ » ﺿﺮور ﻧﺪه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﻗﻮاوو د‬

‫وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻋﺠﻠﻪ وﺷﻲ« ﻫﻐﻪ ټﻴﻨګﺎر وﻛړ ﭼﯥ ﭘﻪ» ﻧﻨﻨﻴﻮ ﺷﺮاﻳﻄﻮﻛﯥ زﻣﺎﻟﭙﺎره اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺪف دادى ﭼﯥ‬ ‫ﺧﭙﻠﯥ ﻛړﻧﯥ )ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي( ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب ﺳﺮه ﭘﻠﯥ ﺷﻲ د ﻛﻮﻣﻮ ﻣﻮﺧﻮ ﻟﭙﺎره ﭼﯥ زﻣﻮږ دﻫﻴﻮاد ډﻳﺮ زﻟﻤﻴﺎن‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ورﻛﻮي«‪.‬‬

‫ﺧﻮ د ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه ﻫﻐﻪ ټﻴﻨګﺎر وﻛړ ﭼﯥ ) دﻧﺎټﻮ ﻗﻮاووې د ‪ 2011‬م ﻛﺎل دﺟﻮﻻى ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫څﺨﻪ ﭘﻪ وﺗﻠﻮﭘﻴﻞ ﻛﻮي( ﻫﻤﺪاﺳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ وﻋﺪه وﻛړه ﭼﯥ ‪ :‬دده ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ اوږدو ﻛﻠﻨﻮ‬

‫‪157‬‬

‫ﻛﯥ د ﻗﻮاوو د وﺗﻠﻮ څﺨﻪ وروﺳﺘﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺮه ﺧﭙﻠﻮ دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯧﻜﻮ او اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺮﺳﺘﻮ ﺗﻪ دوام‬

‫ورﻛﻮي‪» .‬داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺪف دادى ﭼﯥ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد )اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن (‬ ‫څﺨﻪ د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻟﭙﺎره د ﺗﺮورﻳﺴﺘﺎﻧﻮ د روزﻧﯥ اود دوى د ﺣﻤﻠﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮړ ﻧﺸﻲ‪«.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځﻲ اﺋﺘﻼف د ﻣﺎﺗﯥ او ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺦ دى او ﻫﺮ څﻮﻣﺮه ﭼﯥ دوى‬

‫ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ دى ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ اوږده ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧږي ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ اﻧﺪازه ﺑﻪ ﻳﯥ ﻣﻠګﺮي ﺗﺮې ځﺎﻧﻮﻧﻪ ﺟﺪا ﻛﻮي او د‬

‫ﺗﻴښﺘﯥ ﻻر ﺑﻪ ﺧﭙﻠﻮي ‪ .‬دا دې ﻫﻤﺪا اوس ﻫﺎﻟﻴﻨﺪﻳﺎن ووﺗﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎډا ﭘﻪ ‪ 2011‬ﻛﯥ وځﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻣﻨﻲ او اﻳټﺎﻟﻴﺎ ﻫﻢ‬

‫ﻫﻤﺪا ډول ﻫﻮډ ﻟﺮي ‪ ،‬ﭘﻪ ﻧﺎروې ﻛﯥ ﻫﻢ داګﺴﺖ ﭘﻪ اووﻣﻪ ﻳﻮه ﺳﺮوې ﺷﻮې ﭼﯥ ‪ 49٪‬ﺧﻠﻚ ﻳﯥ دﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮي ‪.....‬ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ اﻋﻼن ﻛړې‬

‫ﭼﯥ د ‪2011‬ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻣﻨﻴﺖ ددﻏﻪ ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﺳﭙﺎري اود ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺑﻴﺮﺗﻪ وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻛﺎر ﺑﻪ ﭘﻴﻠﻮي ‪ .‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ‬

‫ﺷﺎوﺧﻮا د ‪ 70‬ﻫﯧﻮادوﻧﻮ دﺑﻬﺮﻧﻴﻮﭼﺎرو وزﻳﺮاﻧﻮ اواﺳﺘﺎزو ﭘﻪ ﻛﯥ ګډون ﻛړى و‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻪ ﺷﺘﻪ‬ ‫ﺳﺘﻮﻧﺰو ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ﺧﺒﺮې وﺷﻮې‪ .‬ﭼﯥ ﻣﻬﻢ ټﻜﻲ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮﺳﺮه د ﺳﻮﻟﯥ اوﺟﻮړﺟﺎړي ﺧﺒﺮې او د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻪ وده ورﻛﻮل وو‪ .‬ﭘﻪ دې ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اداراوﻛﯥ د اداري ﻓﺴﺎد او‬ ‫اﺧﺘﻼس د ﺧﺘﻤﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﻻرو ﭼﺎرو ﻫﻢ ﺧﺒﺮې وﺷﻮې‪ ..‬دﻏﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭼﯥ د ‪2010‬ز ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ‬

‫‪19‬ﻣﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ داﻳﺮ ﺷﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻟﻪ اړﺧﻪ اﻋﻼن وﺷﻮﭼﯥ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﻪ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺗﺮ ‪2014‬ز ﻛﺎﻟﻪ ﭘﻮرې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ﺑﺎﺳﻲ او اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﭘﻪ ﻣﻜﻤﻠﻪ ﺗﻮګﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري‪.‬‬ ‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ دا ژﻣﻨﻪ وﺷﻮه ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اردو او ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﭘﻪ روزﻟﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﭼټﻚ ګﺎﻣﻮﻧﻪ اﺧﻠﻲ او د‬

‫دوى ﺷﻤﻴﺮه ﺑﻪ ﺗﺮ څﻠﻮرو ﻟﻜﻮ ﭘﻮرې رﺳﻮي ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻴﻠﻪ درﻟﻮده ﭼﯥ د ډﯦﺮو ﻫﯧﻮادوﻧﻮﻣﻼﺗړﺑﻪ ﺗﺮﻻﺳﻪ‬

‫ﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ ‪2011‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮﭘﻪ وﺗﻠﻮﺑﻪ ﻫﻢ ﻏﻮر وﺷﻲ ‪.‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دواړه ﻫﯧﻮادوﻧﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻟﺮي ﭼﯥ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﺎل ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﺮوﺳﯥ ﺗﻪ د ﺣﻞ ﻳﻮه ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻره ﭘﻴﺪاﻛړي‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ دﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﺧﺒﺮه ﻛﻮي ﺧﻮ د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ اﻳﺮش‬ ‫ټﺎﻳﻤﺰ ورځﭙﺎڼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯥ ﻗﻮاوو د ﻧﻮﻳﻮ ﭘﺮوژو ﭘﻪ ﺑﺎب ﺧﺒﺮې ﻛړې‪.‬‬

‫ورځﭙﺎڼﻪ ﻛﺎږي ﭼﯥ‪ :‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ دوﻟﺖ ﭘﻼن ﻟﺮي د ﻣﺰار ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ د ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﭘﻮﻟﯥ ﺗﻪ ﻧږدې د ﺧﺎﺻﻮ‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻳﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺟﻮړ ﻛړي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ دوﻟﺖ دﻏﯥ ﭘﺮوژې ﺗﻪ اوه ﻫﻜټﺎره ځﻤﻜﻪ او ﺳﻞ ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮ ځﺎﻧګړي‬

‫ﻛړي دي‪.‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺮﻛﺰي ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻲ د ‪ 2010‬او ‪ 2016‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻴﺎ ا و د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ‪ 3‬اﻋﺸﺎرﻳﻪ ‪ 8‬ﻣﻠﻴﺎرده اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻟګښﺖ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﭘﻮځﻲ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺗﻮ د ﺟﻮړﻟﻮ ﭘﻼن‬

‫ﻟﺮي ‪.‬دﻏﻪ ﻧﻮى ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ د ﻣﺰار ښﺎر ﺷﻤﺎل ﭘﻠﻮ ﻟﻪ ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﺳﺮه ﻧږدې د ښﺎر ﭘﻪ ‪ 56‬ﻛﯧﻠﻮﻣﺘﺮۍ ﻛﯥ ﺟﻮړ ﺷﻲ‪.‬‬ ‫وﻳﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ د ‪ 2011‬ﻛﺎل ﺗﺮ ﭘﺎى او د ‪ 2012‬ﻛﺎل ﺗﺮ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﭘﻮرې ﺑﺎﻳﺪ دﻏﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻪ ﺑﺸﭙړه ﺗﻮګﻪ ﭼﻤﺘﻮ وي‪.‬‬

‫دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ده ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﺗﻴﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ ووﻳﻞ ﭼﯥ ﻫﻴﻮاد ﻳﯥ ﭘﻼن ﻟﺮي ﭘﻪ‬

‫‪ 2009‬ﻛﺎل ﻛﯥ اﻓﻐﺎن ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ټﻮﻟﻮ ﻣﺴﻮﻟﯧﺘﻮﻧﻮ د ﺳﭙﺎرﻟﻮ ﻟړۍ ﭘﻴﻞ ﻛړي او ﭘﻪ ‪ 2011‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺮﺗﻴﺮو د وﺗﻠﻮ ﻟړۍ ﭘﻴﻞ ﻛړي‪.‬‬

‫‪158‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﭘټﯥ ﺳﺮﭼﯧﻨﯥ ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏﻮاړي درې ﺳﺘﺮ ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮوﻧﻪ ﻋﺴﻜﺮي ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻪ ﺟﻮړ‬

‫ﻛړي او دا ﭘﺮوژې د ‪ 2011‬ﻛﺎل ﻟﻪ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ وروﺳﺘﻪ ﺑﺸﭙړﯦږي ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻤﺸﺮﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﻳﺴﺘﻠﻮد ﭘﻴﻞ ﻧﯧټﻪ اﻋﻼن ﻛړې ده‪.‬‬

‫ﺧﻮ درې ﻫﻮاﻳﻲ اډې‪ ،‬ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺮ ﻫﺮې ﻳﻮې ﺳﻞ – ﺳﻞ ﻣﻠﻴﻮن ډاﻟﺮه ﻟګﻮي‪ ،‬د دې ﻣﺎﻧﺎ دا ده ﭼﯥ ﭘﻪ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺣﺮﺑﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت دوام ﻛﻮي‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻓﺎع وزارت ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ ﻟﺮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻟﻮﯦﺪﻳځ ﻛﯥ د ﺳﻞ ﻣﻠﻴﻮﻧﻮ ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻟګښﺖ د‬

‫ﺷﻴﻨډﻧډ ﻫﻮاﻳﻲ اډه ﭘﺮاﺧﻪ ﻛړي او ﻫﻠﺘﻪ د ځﺎﻧګړو ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻫﻴﻠﻲ ﻛﻮﭘﺘﺮو‪ ،‬ﺑﯥ ﭘﯧﻠﻮټﻮ اﻟﻮﺗﻜﻮ او ﻛﺸﺎﻓﻮ‬

‫اﻟﻮﺗﻜﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺪاراز د اﻟﻮﺗﻜﻮ د ﺳﺎﺗﻨﯥ او ﺗﺮﻣﻴﻢ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺟﻮړ ﻛړي‪.‬دوى ﺑﻪ د ﺷﭙﯧﺘﻮ ﭘﺮﺳﻮﻧﻠﻮ ﻟﭙﺎره ﺑﺎرﻛﻮﻧﻪ‬ ‫ﻫﻢ ودان ﻛړي‪.‬‬

‫ﺳﻞ ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﻧﻮر ﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻠﻤﻨﺪ ﻛﯥ د ﺳﻤﻨﺪري ﭘﻠﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮد ډﻳﻮر ﻛﻤﭗ ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ اډې وﻟګﻮي ﭼﯥ وزر‬

‫ﻟﺮوﻧﻜﯥ اﻟﻮﺗﻜﯥ او ﻫﻴﻠﻲ ﻛﻮﭘﺘﺮې ﭘﻜﯥ ځﺎى ﭘﺮځﺎى ﺷﻲ‪.‬دا ﻛﻤﭗ د ﺧﺎﺻﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻟﭙﺎره ﻛﻠﻴﺪي‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻟﺮي‪.‬‬

‫ﺳﻞ ﻣﻠﻴﻮﻧﻪ ﻧﻮر د ﻣﺰار ﺷﺮﻳﻒ ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ اډې ﻣﺼﺮﻓﯧږي ﭼﯥ د ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ اړﺗﻴﺎ ﭘﻜﯥ ﻣﺦ ﭘﻪ زﻳﺎﺗﯧﺪو ده‪(83).‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻧﺎټﻮ ﻧﻮي ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﺟﻨﺮال دﻳﻮﻳﺪ ﭘﺘﺮﯦﻮس د اﭘﺮﯦﻞ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﻨﺎ د‬

‫ﻧﻈﺎرت ﻛﻤﻴټﯥ ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻟﺮې ﭘﺮﺗﻮ ﺳﺮﺣﺪي ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻲ اډو ﺟﻮړول او‬ ‫ﺳﺎﺗﻞ د ﺳﻴﻤﯥ ﻟﭙﺎره ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﺴﻠﻪ ده )‪(84‬‬

‫د ﺳﻲ ﺑﯥ اﻳﺲ ﻟﻪ ﻳﻮې ﻧﻈﺮﭘﻮښﺘﻨﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ‪ ،‬ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪ 44‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮﺑﺎرك‬

‫اوﺑﺎﻣﺎ د ﺟګړې ﺗﻜﻼره ردوي ﻳﺎ ﻳﯥ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ ﺑﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫د ﺳﻲ ﺑﯥ اﻳﺲ ﻟﻪ ﻧﻈﺮﭘﻮښﺘﻨﯥ ﺳﺮه ﺳﻢ اﻛﺜﺮه اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﺎور ﻟﺮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟګړه ﭘﻪ ﺳﻢ ﻟﻮر رواﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻪ‬

‫ده ‪.‬ﭘﻪ دې ﻧﻈﺮﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯥ ‪ 62‬ﻓﻴﺼﺪو ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮﻳﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟګړه ﺑﺪ ﻟﻮر ﻳﺎ ډﯦﺮ‬

‫ﺑﺪ ﻟﻮر ﺗﻪ رواﻧﻪ ده‪.‬د ﻣﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺮﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﻛﯥ ‪ 49‬اﻣﺮﻳﻜﯧﺎﻧﻮ دا ډول ﻧﻈﺮ څﺮګﻨﺪ ﻛړى وو‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻧﻈﺮ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯥ ﻟﻪ ‪ 966‬ﺗﻨﻮ څﺨﻪ د ﺟﻮﻻى د اووﻣﯥ او دوﻟﺴﻤﯥ ﺗﺮﻣﻨځ ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﺷﻮې ﭼﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ‬

‫ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﻧﻮر ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﯧږﻟﻲ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟګړې د اوج وﺧﺖ را‬ ‫رﺳﯧﺪﻟﻰ دى‪.‬‬

‫دا ﻧﻈﺮﭘﻮښﺘﻨﻪ ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺷﻮې ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د ﻣﺮګ ژوﺑﻠﻮ ﭘﺮ ﻟﻪ ﭘﺴﯥ‬

‫ﺧﺒﺮوﻧﻪ ﺧﭙﺮﯦږي او ﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻫﻴڅ راز څﺮك ﻧﻪ ﻟګﯧږي‪.‬‬

‫ﺧﻮ د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺷﻤﯧﺮ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﺑﺎب ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﯥ ﻛﯥ ځﺎن ﺗﻪ د څﻪ وﻳﻠﻮ ﺟﺮات ﻧﻪ وو ورﻛړى‪ ،‬ﻟﻪ ‪ 19‬ﻓﻴﺼﺪو‬

‫‪ 13‬ﻓﻴﺼﺪو ﺗﻪ راﻛﻢ ﺷﻮى دى )‪(85‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﺑﺎﻟﻜﺎن د اﻣﻦ او ﺳﻮﻟﯥ د ﺗړون ﻣﻌﻤﺎر ښﺎﻏﻠﻲ رﻳﭽﺎردډ ﻫﺎل ﺑﺮوك ) ‪Richard‬‬

‫‪ (Ho- brooke‬د اوﺑﺎﻣﺎ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ اړﺧﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﺌﻠﯥ دﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ټﺎﻛﻞ ﺷﻮى دى ډﻳﺮ‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ دﻧﺪه ﭘﻪ ﻣﺨﻜﯥ ﻟﺮي ‪ .‬دا ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻳﻮه اړﺧﻪ د ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﻮاړي‬

‫دﻳﺮش زره ﻧﻮر ﺳﺮﺗﻴﺮي دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ د ﺟﻨګ د ګټﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ واﺳﺘﻮي او ﻟﻪ ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ اﻋﻼن ﻛﻮي ﭼﯥ‬

‫ﻏﻮاړي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺮ ﺗﻴﺮو د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻬﺎل وﻳﺶ اﻋﻼن ﻛړي‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻮﯦﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ‬

‫‪159‬‬

‫ﭘﻪ ﻟﻴږﻟﻮ ﺳﺮه ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ټﻮﻟﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه ﺗﺮ ﻳﻮﻟﻚ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ څﺨﻪ ډﻳﺮه‬ ‫ﺷﻲ ‪ .‬او دا ﻫﻐﻪ ﺷﻤﻴﺮه ده ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ ﻫﻢ دﺧﭙﻞ ﺗﺠﺎوز ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ‪ 1980‬ز ﻛﺎل ﻛﯥ درﻟﻮده ‪ .‬د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻣﻮﺧﯥ دا دي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ اوﺳﻨﻲ ﺧﺮاب اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﺎﻻت ددﻏﻪ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ډﻳﺮښﺖ ﭘﻪ‬ ‫اﺳﺎس ﻟﻜﻪ د ﻋﺮاق ﭘﻪ څﻴﺮ ﺗﺮ ﻛﻨﺘﺮول ﻻﻧﺪې راوړي ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ ‪ 2003‬ﻛﺎل د رﻧډ ﻛﺎرﭘﻮرﯦﺸﻦ )‪ (Rand Corporation‬د اﻧﺪازې ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﺮﻳﻤﻨﺪې‬

‫ﻣﺪاﺧﻠﯥ او د ﻫﺮو زرو ﻛﺴﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻛﻨﺘﺮوﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺷﻠﻮ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ وﺳﻠﻮاﻟﻮ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ده ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﺑﺎﻳﺪ د ‪ 500000‬د ﭘﻨځﻪ ﺳﻮه زرو ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻋﺴﻜﺮو اړﺗﻴﺎ ده ﺗﺮ څﻮ ﻫﻠﺘﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺧﻮﻧﺪي وﺳﺎﺗﻲ‬

‫‪ .‬اوس ﻫﻠﺘﻪ ﻳﻮازې ‪ 80000‬اﺗﻴﺎ زره ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ‪ .‬دﻏﻪ ﻛﻤښﺖ ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ‬

‫ځﻮاك ﺑﺎﻧﺪې ﺗﻜﯧﻪ ﻛﻮل دي ﭘﻪ دې اﺳﺎس اوس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﻮاﻳﻲ ﺟﻨګ دى ‪Afghanistan : ).‬‬ ‫‪.( why we shou- d get out? Page..‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺑﻮﺳټﻦ د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اړﻳﻜﻮ ﭘﻮﻫﺎﻧﺪ )‪ (Andrew Bacevich‬ﭼﯥ د ) ‪The - imits of‬‬ ‫‪ (Power: The End of American Exceptiona- ism,‬ﻟﻴﻜﻮال ﻫﻢ دې د ﻧﻴﻮﻳﺎرك ټﺎﻳﻢ )‪(NY Times‬‬

‫ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﯥ ﭼﯥ ) ‪“Crowe points out that by the mi- itary's own standards, a‬‬ ‫‪successful counter insurgency coul d require 655,000 troops throughout Afghanistan, or,‬‬ ‫‪if the mil itary simp- y wants to go after surge proponents - ike the 14 mil l ion‬‬ ‫‪ (Pashtoons, we're stil l tall king 230,000 troops.‬د ﻋﺴﻜﺮي ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﻛﯥ د ﺑﻐﺎوت دﻣﺎﺗﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﮋدې )‪ (655,000‬ﻛﺴﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ده ﺧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﻏﻮاړي‬ ‫ﭼﯥ ﻳﻮازې د‪ 14‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ﭘښﺘﻨﻮ د ځﭙﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره وﻻړ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﻣﻮﻧږ )‪ (230,000‬ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮو ‪«.‬‬

‫داﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﻌﺎون ﺟﻮﺑﺎﻳډن )‪ (Joe Biden‬ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮه ﻟﻴﻜﻨﻪ ﻛﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو ﭘﻪ ﻣﺮګ‬

‫ژوﺑﻠﻪ ډﻳﺮ ﺧﻔګﺎن ښﻜﺎره ﻛړى او وﻳﻠﯥ ﻳﯥ دي ﭼﯥ » ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻣﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺗﺮ ‪ 600‬ﺷﭙږ‬ ‫ﺳﻮو زﻳﺎت ﭘﻮځﻴﺎن ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻲ ﭼﯥ ددې ډﻟﯥ څﺨﻪ ﻳﻮازې ﭘﻪ ‪ 2008‬م ﻛﺎل ﻛﯥ د وژل ﺷﻮو ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ‬

‫ﺷﻤﻴﺮه ﺗﺮ ‪ 155‬ﭘﻮرې رﺳﻴږي ‪«.‬‬

‫ﻧﻴﻮﻳﺎرك ټﺎﻳﻤﺰ د )‪ (Andrew Bacevich‬ﺧﺒﺮه را اﺧﻠﻲ او ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ » دا اوس ډﻳﺮه ډاګﻴﺰه ده ﭼﯥ ﻫﺮ څﻪ‬

‫ﭘﻪ ﻏﻠﻄﻪ ﻻر روان دى‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻣﺎ ﺗﻪ روښﺎﻧﻪ ﻧﻪ دى ﻫﻐﻪ دادې ﭼﯥ وﻟﯥ د ﻧﻮرو‬ ‫)‪ ( 30000‬زره ﻋﺴﻜﺮو ﻟﻴږل ﻳﻮ اړﻳﻦ ﻗﺪم دى ﭼﯥ دا ﻏﻠﻄﻲ ﭘﺮې را ﺟﻮړه ﺷﻲ ‪ .‬اﻳﺎ د ﻧﻮرو )‪ (30000‬ﭘﻮځﻮﻧﻮ‬

‫ﻟﻴږل ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻋﺴﻜﺮو او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻧﻮر ټﻮل ﻣﺎﻟﻲ اﺧﺮاﺟﺎت ﻫﺴﯥ د ﻣږې ﭘﻪ ﺳﻮړه ﻛﯥ ورﻏﻮرځﻮل‬ ‫ﻧﻪ وي ؟«‬

‫ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺗﻮګﻪ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻣﻌﺎون )‪ (Joe Biden‬واﻳﻲ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ د ﻧﻮرو ﻣړو او زﺧﻤﻴﺎﻧﻮ د‬

‫راوړﻟﻮ اﻧﺘﻈﺎر وﻛړي ځﻜﻪ ﭼﯥ ﻫﻤﺪا اوس د اوﺑﺎ ﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﻧﻮرو ﻋﺴﻜﺮو د ﻟﻴږﻟﻮ ﺗﺎﺑﻴﺎ‬ ‫ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ارﻳﺰوﻧﺎ ﺳﻨﺎﺗﻮر )‪ (John McCain‬ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﻮش ﭘﻪ رژﻳﻢ ﻛﯥ ﻋﺮاق ﺗﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻋﺴﻜﺮو‬

‫د ﻟﻴږﻟﻮ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯦﻦ ﻣﺤﺮك ګڼﻞ ﻛﯧږي د اوﺑﺎﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻪ اﺧﻄﺎر ورﻛﻮي ﭼﯥ »ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د‬

‫ﻋﺴﻜﺮو ډﻳﺮښﺖ ﺑﻪ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻐﺴﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ورﻧﻜړي‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻳﯥ ﭼﯥ درﻟﻮدې ‪«.‬‬

‫‪160‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د دﻓﺎع وزﻳﺮ راﺑﺮټ ګﻴټ )‪ (NY‬ﺗﻪ ووﻳﻞ ﭼﯥ » اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻋﺴﻜﺮو ﻟﻴږل ﺑﺎﻳﺪ د‬

‫ﻏﻴﺮې ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﻞ ﺳﺮه ﻳﻮځﺎى ﺻﻮرت و ﻧﻴﺴﻲ «‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ او اﻣﻨﻴﺘﯥ ﺣﺎﻻت ورځ ﭘﻪ ورځ ﺧﺮاﺑﻴږي ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﻧګﻠﻴﺲ‬

‫او ﻧﺎټﻮ د ﻏړو ﻫﻴﻮادو اوه ﻛﻠﻦ اﺷﻐﺎل دا و ښﻮوﻟﻪ ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟګﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻪ و ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴﺪل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﺎﻻت ﺗﺮ ﻛﻨﺘﺮول ﻻﻧﺪې راوړي ﺑﻠﻜﯥ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ دﻏﻪ ﺣﺎﻻت ورځ ﭘﻪ ورځ د ﺧﺮاﺑﻴﺪو ﭘﻪ ﻟﻮر روان‬ ‫دي ‪ .‬او د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻨﻮﻧﻜﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ داﺳﯥ ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ﭼﯥ دا ﺣﺎﻻت ﺑﻪ ﭘﺲ ﻟﻪ دې د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ډﻳﺮښﺖ ﺳﺮه‬

‫ﺳﺮه ﺑﻴﺎ ﻫﻢ د اﻣﻨﻴﺖ ﭘﻪ ﻟﻮر روان ﺷﻲ ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ددې ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﺷﻤﻴﺮه د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺣﺼﺎﺋﻴﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‬

‫)‪ (655000‬ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ورﺳﻴږي او ﻳﺎ د رﻧډ ﻛﺎرﭘﻮرﯦﺸﻦ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﻫﺮ ﺷﻠﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻳﻮ ﺑﻬﺮﻧﻰ‬

‫ﻋﺴﻜﺮ ﭘﻴﺮه ورﻛړي ‪ .‬ﻫﻤﺪا ﺳﺮوې دا ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د ړﻧﺪو ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ څﺨﻪ‬

‫ﭼﯥ د ودوﻧﻮ‪ ،‬ﺟﻨﺎزو او ﻳﺎ د ﺧﻴﺮ ﺧﻴﺮات ﭘﺮ ﻏﻮﻧډو او ﻳﺎ ﭘﻪ ﻛﻠﻴﻮ او ﺑﺎﻧډو ﺑﺎﻧﺪې ﻳﯥ د ﺷﻤﺎﻟﻲ ټﻠﻮاﻟﯥ د‬

‫ﻏﭻ اﺧﺴﺘﻨﯥ د ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻛﻮي‪ ،‬ډﻳﺮ ﻧﺎ اﻣﻴﺪه ﺷﻮي دي ‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ﻧﮋدې‬

‫)‪ (80000‬ﺑﯥ وزﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن ‪ ،‬ښځﯥ ‪ ،‬ﻧﺮ او ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن ﭘﻪ ډﻳﺮه ﺑﯥ دردۍ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻟﻲ ‪ .‬ﺑﻠﻜﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻳﻮه ﺳﺘﺮ ﺗﻮﻛﻢ )ﭘښﺘﻨﻮ( ﻧﺴﻞ وژﻧﻪ ﻳﺎ ﺟﻴﻨﻮﺳﺎﻳډ ﭘﻪ ﻗﺼﺪي ﺗﻮګﻪ رواﻧﻪ ده او اﻓﻐﺎﻧﺎن دا ﺣﻖ‬

‫ﻟﺮي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺣﻘﻮﻗﻲ ټﻮﻟﻨﻮ څﺨﻪ وﻏﻮاړي ﭼﯥ ددې ﺟﻴﻨﻮ ﺳﺎﻳډ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ څﻴړﻧﻪ او ﺗﺤﻘﻴﻖ وﻛړي او‬

‫ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﻳﯥ د ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺨﯥ ﺗﻪ راوړي ‪.‬‬

‫د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ د ﻫﻤﺪې دروﻏﺠﻨﻮ ﻣﺪﻋﻴﺎﻧﻮ د وﺣﺸﺖ او ﺑﺮﺑﺮﻳﺐ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭘﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ ګڼ‬

‫ﻣﻴﺸﺘﻮ ﭘښﺘﻨﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻪ ﻛﻮره ﺑﯥ ﻛﻮره او د ﺳﺨﺘﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ دي ‪.‬د ﻫﻴﻮاد د اﻣﻨﻴﺘﻲ‬ ‫ارګﺎﻧﻮﻧﻮ او ﻫﻢ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ د ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن د اﺣﺼﺎﻳﯧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د ﻫﻴﻮاد د ‪ 34‬وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻧﮋدې ‪22‬‬

‫وﻻﻳﺘﻮﻧﻪ د ﺳﺨﺘﻮ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ دي ‪ .‬ددې وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﺧﻠﻚ د ژوﻧﺪاﻧﻪ دﻫﺮ ډول ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ اواړﻳﻨﻮ‬

‫اړﺗﻴﺎو ﻟﻜﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ځﺎى‪ ،‬روﻏﺘﻴﺎﻳﻲ ﻣﺮﻛﺰوﻧﻪ‪ ،‬د ژﻣﯥ د ﻳﺨﻨۍ او د اوړي د ګﺮﻣﯥ څﺨﻪ د ﺳﺮ ﭘټﻮﻧﯥ ځﺎى‬ ‫او ‪.......‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﺗﺨﻤﻴﻨﻪ ﭼﯥ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ادارې ﻟﺨﻮا ﺧﭙﺮه ﺷﻮې ده ښﻴﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دﻳﺮش ﻣﻴﻠﻮﻧﻪ‬

‫ﻧﻔﻮس څﺨﻪ ﻧﮋدې ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﻳﯥ د ﻗﺤﻂ او ﭘﻨﺎه ځﺎى د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ ﺳﺮه ﻣﺦ دي ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻔﻮس د ﺳﺘﻮﻧﺰو او ﻛړاووﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﭼﯥ ﻛﻮم راﭘﻮر د دوه ﻛﺴﻪ څﻴړوﻧﻜﻮ ) ‪CHRIS‬‬ ‫‪ (NINEHAM and JANE SHAll ICE‬ﻟﺨﻮا ﭘﻪ )‪Afghanistan : why we shou- d get out? ).‬‬ ‫‪.( Page..‬ﻛﺘﺎب ﻛﯥ ﺧﭙﻮر ﺷﻮى واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ » :‬د‪ 2001‬ز ﻛﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟښﻜﺮ ﻛﺸۍ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ‬

‫ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ رژﻳﻢ را ﻧﺴﻜﻮ ﻛړل ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ډﻳﺮ ﺳﺘﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺷﻮ‪ .‬ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ زره اﻓﻐﺎﻧﺎن ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻗﺘﻞ ورﺳﻴﺪل او ﭘﻪ ﺳﻠګﻮﻧﻮ زره ﻧﻮر د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﻮرو ﺑﯥ ﻛﻮره ﺷﻮل ‪ .‬د‬

‫)'‪ ('international Security‬اداره واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻮﻣﻜﻮﻧﻪ ﻫﻢ دې ﺧﻠﻜﻮ ﺗﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﻮل او ﭘﻪ دې ﺗﺮ ﺗﻴﺐ ﻳﯥ د ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ژوﻧﺪ د‬

‫ﺧﻄﺮ او ﺗﻬﺪﻳﺮ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛړ‪ .‬د ﻫﻤﺎﻏﻪ وﺧﺘﻪ راﻫﻴﺴﯥ ﺣﺎﻻت‪ ،‬دښﻪ ﻛﯧﺪو ﭘﺮ ځﺎى‪ ،‬ډﻳﺮ زﻳﺎت ﺧﺮاب ﺷﻮي ‪ .‬د‬ ‫‪2008‬م ز ﻛﺎل د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ )‪(United Nations Devel opment Report‬‬

‫‪161‬‬

‫را ﭘﻮر ﭘﻪ ډا ګﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺑﻴﺎ وداﻧۍ ګﺮاف ﻣﺦ ﭘﻪ ښﻜﺘﻪ روان دى‪ .‬د ﻧﻤﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ‪ :‬د‬

‫ﻧړۍ ﭘﻪ وروﺳﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻫﻴﻮادو ﭘﻪ ﻟﺴﺖ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ اﺧﺮي ﻟړ ﻛﯥ درﻳﻢ ﻫﻴﻮاد ﺷﻤﻴﺮل ﻛﯧږي ‪ .‬د ژوﻧﺪي‬ ‫ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪو ﻣﻨځﻨﻰ ﻋﻤﺮ د ‪ 2001‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻪ ‪ 2003‬ﻛﺎل ﻛﯥ ‪ 43‬ﻛﺎﻟﻮ ﺗﻪ را ﻛﯧﻮﺗﻰ دى ‪ .‬دﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ د‬

‫ﻣړﻳﻨﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﭘﻪ ﻫﺮو زرو ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻛﯥ ‪ 135‬ﺗﻪ رﺳﻴږي ‪ .‬د دﻳﺮﺷﻮ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﻮازې ﺷﭙږ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﻣړﻧۍ اړﺗﻴﺎوې ﭘﻮره ﻛﻮﻟﯥ ﺷﻲ ‪ .‬ﻳﻮازې ﻳﻮ ﺳﻠﻨﻪ ﺧﻠﻚ ﭘﺎﻛﻮ اوﺑﻮ ﺗﻪ رﺳﻴﺪاى ﺷﻲ ‪ .‬د‬

‫ځﻮاﻧﺎﻧﻮ ښﻮوﻧﻪ او روزﻧﻪ د ‪ 2003‬ﻛﺎل ﻛﯥ ‪ 23،5‬ﺳﻠﻨﯥ ﺗﻪ را ﻛﯧﻮﺗﯥ ده ‪ .‬او ﺗﺮ ﺳﻠﻮ زرو ﭘﻮرې ﻛﻮﭼﻨﻴﺎن د‬ ‫ﺟﻨګ او ﺟګړو ﭘﻪ دوران ﻛﯥ ﻣﻌﻴﻮﺑﻪ ﺷﻮﻳﺪي ‪.‬‬

‫د ‪2008‬م ز ﻛﺎل د اګﺴﺖ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻧﮋدې ﺳﻠﻮ اﻓﻐﺎن ﻣﺆﺳﺴﻮ)‪ (Afghan NGO's‬را ﭘﻮر ورﻛړ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻓﺴﺎد او ﺗﺸﺪد ﻫﻐﻪ ﺑﺪﺗﺮﯦﻨﯥ درﺟﯥ ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﯥ دى ‪ .‬ﻳﻮازې د ﻫﻤﺪې ﻛﺎل د ﺟﻮﻻې ﭘﻪ‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻧﮋدې ‪ 260‬ﺑﯥ ګﻨﺎه ﻛﺴﺎن ووژل ﺷﻮل‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻮده ﻛﯥ د اﺷﻐﺎﻟګﺮو ﭘﻮځﻮﻧﻮ د‬ ‫ﻣړﻳﻨﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﻫﻢ د ﭘﺨﻮا څﺨﻪ ډﻳﺮه ده ‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ دﻏﻪ ړﻧﺪو او ورځﯧﻨﻮ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى دﯦﺘﻪ اړ ﻛړ ﭼﯥ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ د‬

‫وژﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﯥ د ﺗﺮورﻳﺰم د ﭼﺘﺮ ﻻﻧﺪې ﺻﻮرت ﻧﻴﺴﻲ ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻧﻴﻮﻛﻪ وﻛړي‬

‫او د ﺑﻨﺪوﻟﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻳﯥ وﻛړي ‪ .‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺧﻮﺳﺖ ﻛﯥ د ﻫﻤﺪې ړﻧﺪو ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ او ﺧﭙﻞ ﺳﺮو ﭘﻮځﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺗﺮڅ ﻛﯥ د وژل ﺷﻮو ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﺳﺮه د ﺧﻮاﺧﻮږۍ ﻏږ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړ او اﻋﻼن ﻳﯥ وﻛړ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې دا‬

‫ﺧﭙﻞ ﺳﺮي ﭘﺎى ﺗﻪ و ﻧﻪ رﺳﻴږي ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ څﺨﻪ و ﭘﻮښﺘﻲ ﭼﯥ ددې ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯥ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬

‫ﻛﯥ څﻪ ډول درﻳځ ﺧﭙﻞ ﻛړي )‪(86‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ اردو او ﭘﻮﻟﯧﺲ ﭼﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ ﻧﮋدې څﻠﻮر ﺳﻮه زرو ﺗﻪ رﺳﻴږى ددې ﺗﻮان او ځﻮاك ﻧﻪ‬

‫ﻟﺮي ﭼﯥ د اټﻜﻞ دﻳﺮش زره ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ وﻛړي‪ ،‬ددې ﺳﺘﺮه اﻧګﻴﺰه ‪ ،‬د ﻋﺴﻜﺮي ﻛﺎر ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﭘﻪ‬ ‫اﻧﺪ داده ﭼﯥ اردو او ﭘﻮﻟﯧﺲ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴږي د څﻪ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺟﻨګﻴږي‪ ،‬د ﻫﻐﻮى د وﺳﺎﻳﻠﻮ او روزﻧﯥ ﻛﯧﻔﻴﺖ ﻫﻢ‬

‫دا ډول دى ﭼﯥ ﻫﻐﻮى دداﺳﯥ ﺟﻨګﻮﻧﻮ وړﻧﻪ دي ‪ .‬ﺑﻞ دا ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ډﻳﺮه ﻛﻲ ﻳﯥ د ﻣﻌﺎش ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ﺟﻨګﻴږي‪«.‬‬

‫د ﻫﻐﻮى وﺳﺎﻳﻞ اوﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻫﻢ ډﻳﺮ ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ او ﺗﺮ ډﻳﺮه ﺣﺪه ﭘﻮرې د ډاډ وړ ﻧﻪ دى ‪ .‬دﻋﺴﻜﺮو او‬

‫ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎن ډﻳﺮ وﺧﺖ د وﺳﺎﻳﻠﻮ د ﻧﺸﺘﻮاﻟﻲ څﺨﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻮي ‪ .‬ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دﻓﺎع‬

‫وزﻳﺮ واﻳﻲ ﭼﯥ دﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﻧﻴﻤﺎﻳﯥ ﺑﺮﺧﯥ وګړو دﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﭘﻪ اړه روزﻧﻪ ﻧﻪ ده ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې ‪.‬‬

‫د اﻟﻘﺪس اﻟﻌﺮﺑﻲ ورځﭙﺎڼﻪ د )ﻧﺎﭘﻮﻫﻪ او ګﻴﭻ ﻟښﻜﺮ ﺣﺘﻤﺎ د ﻣﺎﺗﯥ ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛﯧږي ( ﺗﺮ ﻋﻨﻮان ﻻﻧﺪې ﻛﺎږي ﭼﯥ‬

‫‪» :‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ددﻓﺎع وزﻳﺮ واﻳﻲ ﭼﯥ اﻓﻐﺎن اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ روزل ﺷﻮي او ﺗﺠﻬﻴﺰ‬ ‫ﺷﻮي او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺘﻲ دﻧﺪو د ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻮره وړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪ .‬دﻫﻐﻪ‬

‫ﭘﻪ اﻧﺪ ﭼﯥ دا ﻛﺎر ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﭘﻪ ﺷﺎ ﻛﯧﺪو ﺳﺮه ﭘﻮره ﺑﺴﭙﻨﻪ وﻛړي« ‪ .‬ګﻴﺖ‬

‫ﭘﻪ داﺳﯥ وﺧﺖ ﻛﯥ دا ډاډ ورﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ددﻓﺎع وزارت واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻣﻠﻲ اردو ﭘﻪ واك‬

‫ﻛﯥ ﻋﺼﺮي او ﭘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻠﻲ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ او ﻧﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ځﻮاك ﭘﻪ واك ﻛﯥ ﻟﺮي ﺗﺮ څﻮ د اړﺗﻴﺎ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ‬ ‫ﺗﺮې ﻛﺎر واﺧﺴﺘﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ روﺳﺎن ﻫڅﻪ ﻛﻮي ﭘﻪ ﻧﺎټﻮ ﺑﺎﻧﺪې داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اردو ﻟﻪ ﭘﺎر څﻠﻮﻳښﺖ‬

‫‪162‬‬

‫څﺮﺧﻲ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮ و ﭘﻠﻮري‪ ،‬ﺧﻮ دا ﺑﻪ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ د اﻓﻐﺎن اردو او ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ وړﺗﻴﺎ دوﻣﺮه زﻳﺎﺗﻪ ﻧﻪ‬

‫ﻛړي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﻛﯥ دﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺳﺮه د ټﻜﺮ ﺟﻮګﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬

‫»ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻣﻠﻲ ادردو او ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻢ ﺧﭙﻞ ﺑﺎور ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى ‪ .‬ﻧﻪ ﻳﻮازې د‬

‫ﻣﻠﻲ اردو او ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن او د ﻧﺎټﻮ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ وژل ﺷﻮي ﺑﻠﻜﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬

‫ﭘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﺗﺮدې دﻣﻪ ﻧﮋدې د ﺷﭙږ ﻣﻴﻠﻴﺎرده ډاﻟﺮو ﭘﻪ ﻣﺼﺮف اﻓﻐﺎن ﻣﻠﻲ اردو اوﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﺗﻪ وﺳﻠﯥ‬ ‫او ﺗﺠﻬﻴﺰات ورﻛړي‪ ،‬ددې ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻮ وﺳﻠﻮ څﺨﻪ ﻧﮋدې ﭘﻨځﻮس زره ﻳﯥ ﭘﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻠﻮرل ﺷﻮي او ﻳﺎ ﭘﻪ‬ ‫ﺗﻮر ﺑﺎزار ﻛﯥ ﻫﻤﺪا اوس د ﭘﻠﻮرﻧﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻋﺮﺿﻪ ﻛﯧږي ‪«.‬‬

‫»ددې ﻧﻪ زﻳﺎت وﻳﺮوﻧﻜﯥ ﺷﻤﻴﺮې ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﺗﻴﺮو وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﻏﺮﺑﻲ‬

‫ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﺮې ﺷﻮې دي ﻛﺎږي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﻨﻴﺘﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻧﮋدې دﻳﺮش ﺳﻠﻤﻪ وګړي ﻳﯥ‪،‬‬

‫ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﺘﻮﻧﻪ ﭘﺮ ﻏﺎړه واﺧﻠﻲ‪ ،‬د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو‬

‫ﻋﺎدي ګﺮځﻴﺪﻟﻲ دي او دا ﺑﻪ ﺣﻴﺮاﻧﻮﻧﻜﯥ ﻧﻪ وي ﭼﯥ د ﻧﺎټﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ څﺨﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺪوﻣﺮه ﺷﻤﻴﺮه د ﻣﺨﺪره‬

‫ﻣﻮادو ﻋﺎدي ګﺮځﻴﺪﻟﯥ وي‪«.‬‬

‫ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﻧﺎﭘﻮﻫﻮ او ګﻴﭽﻮ ﻋﻨﺎﺻﺮو څﺨﻪ ﺟﻮړه ﺷﻮې اردو ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻟﻰ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ‬

‫ﺑﺮﻳﺎ وﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬او دا ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻠﻤﻨﺪ ﻛﯥ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﻣﺎﺗﯥ او د ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ‪ ،‬ﭘﻪ‬ ‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﻫﺎﻟﻨﺪ‪ ،‬د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺗﻴښﺘﯥ ﺳﺒﺐ وګﺮځﻴﺪ‪.(87) .‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ اداري ﻓﺴﺎد د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ډﻳﺮه زﻳﺎده وده ﻛړې ‪ .‬دﻣﺎﻟﻲ ﻓﺴﺎد ﭘﻪ ﺧﻼف د‬

‫ﻣﺒﺎرزې اداره واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻓﺴﺎد ﻛﭽﻪ د ‪ 2008‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ دوه ﺑﺮاﺑﺮه ﻟﻮړه ﺷﻮې ده‪ .‬ﭘﻪ‬

‫راﭘﻮر ﻛﯥ وﻳﻞ ﺷﻮﯦﺪي ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 2009‬زﻛﺎل ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻧﮋدې ﻳﻮ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ډاﻟﺮ د ﺧﭙﻠﻮ ﻛﺎروﻧﻮ د اﺟﺮا ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره رﺷﻮت ورﻛړې ﺧﻮ ﭘﻪ ﻧﻮو ﭘﻠټﻨﻮ ﻛﯥ ډاګﻴﺰه ﺷﻮې ﭼﯥ ﻫﺮ اﻓﻐﺎن ﭘﻪ ﻣﻨځﻨۍ ﻛﭽﻪ ‪ 183‬ډاﻟﺮه دﺧﭙﻠﻮ‬

‫ﻛﺎروﻧﻮ د اﺟﺮا ﻟﻪ ﭘﺎره دوﻟﺘﻲ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﺗﻪ رﺷﻮت ورﻛړﯦﺪى ‪ .‬دﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ د ﻓﺴﺎد ﭘﻪ ﺧﻼف د ﻣﺒﺎرزې د‬

‫ادارې رﺋﻴﺲ )ﺟﺎن ﻟﻮك ﻟﻴﻤﺎﻳﻮ( واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 2009‬ز ﻛﺎل ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د دوﻟﺖ ﻣﺎﻣﻮرﻳﻨﻮ ﺗﻪ در ﻳﻮ‬

‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد ډاﻟﺮو زﻳﺎت رﺷﺘﻮت ورﻛړې دې ‪.‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د اﻧټګﺮﻳټﻲ واچ ﭘﻪ ﻧﻮم ﻧړﯦﻮاﻟﯥ ادارې ﻫﻢ ﻳﻮه ﺳﺮوې ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړې ‪.‬د اﻧټګﺮﻳټﻲ واچ ﭘﻪ رﭘﻮټ‬

‫ﻛﯥ د ﻣﺨﻜﯧﻨۍ ﺳﺮوې راﭘﻮر ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺷﻮى ‪ .‬دﻏﻪ ﺳﺮوې ﭘﻪ ﺷﭙږﻧﻴﻢ زره ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې ده‪.‬‬

‫ﭘﻪ رﭘﻮټ ﻛﯥ راﻏﻠﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﺮو درﯦﻮ ﭘﻮښﺘﻞ ﺷﻮﯦﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ څﺨﻪ ﻳﻮه وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ ادارو ﻛﯥ د ﻛﺎر ﺧﻼﺻﻮﻟﻮ‬

‫ﻟﭙﺎره د رﺷﻮت ورﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮى دى‪ .‬ﺗﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ زﻳﺎﺗﻮ وﻳﻠﻲ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﺪرت زﻳﺎﺗﯧﺪو ﻳﻮ‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د اداري ﻓﺴﺎد ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ دى‪ ،‬اﻧﺘﻴګﺮﻳټﻲ واچ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ اداري ﻓﺴﺎد دوﻣﺮه ﭘﺮاخ‬

‫ﺷﻮﯦﺪﯦﻰ ﭼﯥ ان د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﻴﺎرﻏﻮﻧﯥ او ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﺛﺒﺎت د ټﻴﻨګښﺖ ﻟﭙﺎره د ﻧړﯦﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ‬

‫ﻫڅﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ګﻮاښ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛړﻳﺪي‪(88) .‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﻨﺎ ﻳﻮه ﻣﻬﻢ ﻏړي‪ ،‬ﺟﺎن ﻛﯧﺮې‪ ،‬ﻛﺮزي ﺗﻪ ګﻮاښ ﻛړى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د داﺳﯥ ﻳﻮه‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻣﻼﺗړ ﻟﭙﺎره ﺑﯥ ﭘﺎﻳﻪ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻧﻠﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ د ﻓﺴﺎد د ﻣﺨﻨﻴﻮي ﻟﭙﺎره ﻛﻮټﻠﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﻧﻪ‬ ‫ﻛﻮي‪.‬‬

‫‪163‬‬

‫د ﻧﻦ ﻧﻪ ﻧږدې درې ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ وړاﻧﺪې د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﻟﺨﻮا د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د ﭘﺮوﺳﯥ ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮﻟﻪ ﻻﻳﺤﻪ د اﻓﻐﺎن‬

‫ﺳﺘﻮﻧﺰې د ﺳﻮﻟﻪ ﻳﻴﺰ ﺣﻞ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ وړاﻧﺪې ﺷﻮې وه‪ .‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎل اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻻﻳﺤﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻮل د ځﺎن ﻟﭙﺎره ذﻟﺖ او رﺳﻮاﻳﻲ ﮔڼﻠﻪ ﺧﻮ اوس د ﺧﭙﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺟﺮﻣﻨﻲ ﻫﯧﻮاد د ﺳﻴﺎﺳﺘﻮاﻟﻮ ﭘﻪ‬

‫ﺧﻮﻟﻪ ﻟﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو وړاﻧﺪﻳﺰ ﻛﻮي‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ دﻓﺎع وزﻳﺮ راﺑﺮټ ﮔﻴټﺲ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻧﻮرو زﻳﺎت ﻟﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ا ﺗﺮو ﻟﻪ ﭘﺮوﺳﯥ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻒ‬

‫و اوس د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﺟﮕړې ﭘﻪ ډﮔﺮ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺎﺗﯥ اﻋﺘﺮاف ﻛﻮي او واﻳﻲ‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻟﺨﻮا د ﻣﻠﻜﻲ ﭼﺎرو د ﭘﺮﻣﺨﺘﮓ ﭘﻪ ﻻره ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ وﻟﺴﻲ‬ ‫ﺟﺮﮔﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰې راوﻻړوي‪ .‬ﻳﻌﻨﯥ د ﻣﻠﻜﻲ ﭼﺎرو ﻟﭙﺎره ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدﻳﺠﻪ ﻧﻪ ورﻛﻮي‪(89) .‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺟﻨﺮال ﭘﺘﺮﯦﻮس ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺟګړې ﻣﺸﺮي ﭘﺮ ﻏﺎړه واﺧﻴﺴﺘﻪ او وﻳﯥ ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻼن ﭘﻠﻰ ﻛړي ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﻳﯥ ﻛﻠﻴﻮال د ځﺎن د ﺳﺎﺗﻨﯥ ﻟﭙﺎره د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﻣﺴﻠﺢ ﻛﯧږي‪،‬‬

‫ﭘﻪ دﻏﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎن وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﻟﻪ ﺗﻴﺰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﺮه ﻣﺦ ﺷﻮ‪.‬‬

‫واﺷﻨګټﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ د ﻛﻠﻴﻮاﻟﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺴﻠﺢ ﻛﻮل او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وړاﻧﺪې د ﻫﻐﻮى د ﺧﭙﻠﯥ دﻓﺎع د‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ راﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛﻮل د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﭙﺎره د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده‪.‬‬

‫ﻋﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ دوﻟﺖ ﻏﻮاړي د ارﺑﻜﯧﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻣﻨﻄﻘﻮي ﺷﻤﻴﺮه د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﺑﺮﺧﻮ ﻛﯥ څﻮ ځﻠﻪ ﻟﻮړه ﻛړي ا و ﭘﻪ ورﺗﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻛﺮزي اﻧﺪﻳښﻨﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ ځﻮاب‬

‫ورﻛړي او د ﻫﻐﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻛړي‪ .‬ﺧﻮ دﻏﯥ ﻣﺴﻠﯥ ﻫﻐﻪ اﻧﺪﻳښﻨﯥ را ﺑﺮﺳﻴﺮه ﻛړې ﭼﯥ دﻏﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ‬ ‫ﺑﻴﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻨګﺴﺎﻻرﯦﺰم ﭘﻪ رژﻳﻢ ﺑﺪل ﻛړي او دﻏﻪ وﺳﻠﻪ واﻟﯥ ﻣﻠﻴﺸﯥ ﺑﻪ ﻟﻪ ﻛﻨټﺮول څﺨﻪ ووځﻲ‪.‬‬

‫د ﺟﻨﺮال ﻛﺮﺳﺘﺎل د ﻣﺎﻣﻮرﻳﺖ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﻫﻢ دﻏﻪ ډول اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ ارﺑﻜﻲ ټﻮﻟګﻲ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﭼﯥ ﺑﻴﻠګﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻣﻴﺪان وردګﻮ وﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﻟﻴﺪل ﻛﯧږي‪ .‬واﺷﻨګټﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ﺟﻨﺮال ﭘﺘﺮﯦﻮس د ارﺑﻜﯧﻮ د راﻣﻨځ ﺗﻪ‬ ‫ﻛﻮﻟﻮ د ﻣﻔﻜﻮرې ﺳﺨﺖ ﭘﻠﻮى دى او دى ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻫﻢ د دﻏﯥ ﻣﻔﻜﻮرې ﭘﻠﻰ ﻛﻮﻧﻜﻰ ﺷﻤﻴﺮل ﻛﯧږي‪.‬‬

‫ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړى ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮا ﻛﻮﻧﻮ ﻣﺸﺮ وو ﻧﻮ ﻫﻐﻪ د زرګﻮﻧﻮ ﺗﻨﻮ ﻣﻠﻜﻲ ﻋﺮاﻗﻲ ﻋﺴﻜﺮو‬

‫ﺳﺮﺑﻴﺮه ارﺑﻜﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ را ﻣﻨځ ﺗﻪ ﻛړل ﺗﺮ څﻮ ﭘﺮې اﻟﻘﺎﻋﺪه ښﻪ وټﻜﻮي او ﺳﺮﻛﻮب ﻳﯥ ﻛړي ﭼﯥ ﻫﻤﺪاﺳﯥ‬ ‫ﻫﻢ وﺷﻮل‪(90) .‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻻﺳﻮﻧﺪوﻧﻪ دا ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او اﻧګﻠﻴﺴﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛړﻳﻮ ﺗﻪ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ وﺳﺎﻳﻞ او ﭘﻴﺴﯥ ورﻛﻮي ‪ .‬ﭘﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﺎڅﻮن ﻫﻢ دﻫﻤﺪې اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻛړﻳﻮ د ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬

‫ﭘﺎﻳﻠﯥ دي ‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭘﻪ ډاګﻴﺰه ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس‬

‫اﻧګﻠﺴﺘﺎن او اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻫﻐﻮ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻼﺗړ ﭼﯥ ددوى ﭘﻪ ﺧﻼف دﻟﺘﻪ‬ ‫ﺟﻨګﻴږى ﺳﺰا ورﻛړي ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﻫﻠﺘﻪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﺑﯥ ﺛﺒﺎﺗﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻏﻮرځﻨګ ﺗﻪ‬

‫ﭘﻮره اﻣﻜﺎﻧﺎت ورﻛړل‪ ،‬د ﻫﻐﻮ راﭘﻮروﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﭼﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻲ ﺳﺮﭼﯧﻨﻮ ﺧﭙﺎره ﻛړل ﭘﻪ ﻫﻐﯥ‬

‫ﻛﯥ د ﭘﻨﺘﺎګﻮن ﻟﻪ ﺧﻮﻟﯥ وﻳﻞ ﺷﻮي‬

‫ﭼﯥ ‪ 87000‬درﻧﯥ اوﺳﭙﻜﯥ وﺳﻠﯥ ﻳﯥ ﭼﯥ د ‪ 2004‬او ‪ 2008‬ﻛﺎﻟﻮ ﺗﺮ‬

‫ﻣﻨځ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ ﭘﻮځ او ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﺗﻪ ورﻛړې وې ﺑﯥ درﻛﻪ ﺷﻮې دي ‪ .‬د ﺟﻲ اې او)‪ (GAO‬ﭘﻪ راﭘﻮر‬

‫ﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﺎﻧګﺮس ﺗﻪ وړاﻧﺪې ﺷﻮى وﻳﻞ ﺷﻮي ﭼﯥ ‪ 135000‬ﻫﻐﻪ درﻧﯥ اوﺳﭙﻜﯥ وﺳﻠﯥ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ورﻛړل ﺷﻮى اوس ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧږي ‪(91) .‬‬

‫‪164‬‬

‫ﺷﻮﻧﯥ ده ﭼﯥ ﻧﮋدې دا ټﻮﻟﻪ ﺳﭙﻜﻪ او درﻧﻪ وﺳﻠﻪ اوس د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ ﻟﻮﻳﺪﻟﯥ اوﺑﻴﺮﺗﻪ د ﻫﻤﺪوى ﭘﻪ‬

‫ﺧﻼف اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴږي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﭘټﻮ ﺳﺮﭼﯧﻨﻮ ﺧﺒﺮ ورﻛړ ﭼﯥ اﻧګﻠﻴﺴﻲ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ څﺮﺧﻲ اﻟﻮﺗﻜﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﻣﻠﻲ وﺳﺎﻳﻞ د ﻫﻮا څﺨﻪ را ﻏﻮرزوي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﺷﻤﺎل ﺗﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ورﺳﻮﻟﻮ ﭘﻪ اړه ﻫﻢ دوﻟﺘﻲ‬ ‫ﺳﺮﭼﯧﻨﻮ ډاګﻴﺰه ﻛړې ﭼﯥ د ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮ ﻫﻴﻮادو څﺮﺧﻲ اﻟﻮﺗﻜﯥ ددې ﻛﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻫﻢ ﭘﻪ ډاګﻪ ﭘﻪ دې اړه ﺧﭙﻠﻪ اﻧﺪﻳښﻨﻪ څﺮګﻨﺪه ﻛړې ده ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﭘټﯥ ﺳﺮﭼﯧﻨﯥ دا‬

‫ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ ټﻮل ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﯥ‬

‫ﺧﭙﻠﯥ ډﻟګۍ ﻟﺮي ﭼﯥ دﻫﺮه اړﺧﻪ ﻳﯥ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ ﺷﻤﺎل ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺷﺘﻮن ﭘﻪ اړه ﭘﻮښﺘﻪ ﻛﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ »دﻟﺘﻪ‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻟﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﺷﻮل؟د ځﻤﻜﯥ اوﻛﻪ د ﻫﻮاﻟﻪ ﻻرې راﻏﻠﻞ؟ ﭼﺎ راوﺳﺘﻞ؟ ﭼﺎ ﭼﻮرﻟﻜﯥ ورﻛړې؟ دڅﻪ ﻟﭙﺎره ﻳﯥ‬

‫ﺷﻤﺎل ﺗﻪ راوﺳﺘﻞ ؟ ﻃﺎﻟﺒﺎن د ﻧﺎټﻮﻟﻪ ﻛﻮم ﻏړي ﻫﻴﻮادﺳﺮه دوﻣﺮه ﻟﻪ رازوﻧﻮ ډﻛﯥ او ﻏښﺘﻠﯥ اړﻳﻜﯥ ﻟﺮي ﭼﯥ‬ ‫دوى ﻳﯥ ﻟﻪ ﻫﻠﻤﻨﺪه ﭘﻪ ﭼﻮرﻟﻜﻮ ﻛﯥ ﻛﻨﺪوز‪،‬ﺑﻐﻼن‪،‬ﺳﻤﻨګﺎن اوﻧﻮرو وﻻﻳﺘﻮﻧﻮﺗﻪ راوړل ؟ دا دﻧﺎټﻮﻏړي دڅﻪ‬

‫ﻟﭙﺎره داﻛﺎرﻛﻮي ؟ دﭼﺎﻟﻪ ﻻرې ﻳﯥ ﻛﻮي ؟ اﻳﺎ دوﻟﺖ ﭘﻪ دې ﻛﯥ ښﻜﯧﻞ دى اوﻛﻪ ﻧﻪ؟‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﻮﭼﯧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ دﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻮﻳﺎﻧﻮ ﻫﻐﻪ ﺷﻴﻨﻮك)‪ (Chinook‬ﭼﻮرﻟﻜﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮګﻮ وﻟﯧﺪﻟﯥ‬

‫ﭼﯥ ډﻟﻪ ډﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻳﯥ د ﺷﭙﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﺷﻤﺎل ﭘﻪ ډاګﻮﻧﻮ اوﻏﺮوﻧﻮﻛﯥ راﻛﻮزول ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪاراز ﭘﻪ ‪ 2008‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﻛﺮزي دوه ﻫﻐﻪ ﺑﺮﺗﺎﻧﻮي ډﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺗﺎن ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮﻣﺸﺮان ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻣﻨﺼﻮر‬

‫داداﷲ ﻳﯥ دې ﺗﻪ راﺑﻠﻠﻮ ﺗﺮڅﻮ ﻟﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻮﻳﺎﻧﻮﺳﺮه ښﯥ اړﻳﻜﯥ وﻟﺮي ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ وﺷړل ‪(92) «.‬‬

‫ﺧﻮ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﺳﺘﺎن ﭘﻪ دې اﻧﺪ دي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د واﻛﻤﻨۍ ﻣﺮﻛﺰﻳﺖ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ‬

‫ﻳﻮﺳﻲ او واك واﻟﻴﺎﻧﻮ او د ارﺑﻜﯧﻮ ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛړي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ دوى ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﻫﻤﺪا اوس ﻳﯥ‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻛﻮي‪ ،‬د واﻟﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ازاده ﺗﻮګﻪ ﻣﻌﻼﻣﻠﻪ وﻛړي اوﻣﺮﻛﺰي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻟﻪ‬ ‫ﺳﺘﺮګﻮ وﻏﻮرځﻮي‪.‬‬

‫ﺟﻨﺮال ﻣﺎټﻴﺲ ﭼﯥ ﭘﻪ اوس وﺧﺖ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ګډو ﻗﻮاوو د ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧۍ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان دى‪ ،‬ﭼﯥ دﻧﺪه‬

‫ﻳﯥ د رواﻧﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻣﻼﺗړ ﻛﻮل او د راﺗﻠﻮﻧﻜﻮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﭘﻼن ﺟﻮړول دي‪ .‬ﺟﻨﺮال ﻣﺎټﻴﺲ د‬

‫ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې ﭘﻪ ﻣﻬﺎل د ﺟګړې ﻟﻪ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ وﻳﻠﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﭙﻠﯥ واﻛﻤﻨۍ ﭘﻪ ﻣﻬﺎل‬ ‫ښځﯥ ﭘﻪ ﻛﻮروﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﻨﺪې ﻛړې وې او ﻫﻐﻮى ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﺘﺮوﻛﻮ وﻫﻠﯥ او زه د دوى ﻟﻪ وژﻟﻮ ځﺎﻧګړى ﺧﻮﻧﺪ‬ ‫اﺧﻠﻢ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي ﭘﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮﺑﯧﺮه ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻫﻢ د ﺳﺨﺖ درﻳځﻮ ﻟﻪ وژﻟﻮ څﺨﻪ د ﺧﻮﻧﺪ اﺧﻴﺴﺘﻨﯥ ﭘﻪ اړه‬

‫ﺧﺒﺮې ﻛړې دي ‪.‬واﺷﻨګټﻦ ﭘﻮﺳﺖ ورځﭙﺎڼﻪ ﻟﻴﻜﯥ ﭼﯥ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺘﺲ وﻳﻠﻲ دي‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ډزې ډﻳﺮه ښﻪ‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺢ ده‪.‬‬

‫دې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ورځﭙﺎڼۍ ﻟﻴﻜﻠﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺮال ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺘﺲ ﭘﻪ ‪ 2005‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﭘﻪ ﺳﻦ دﻳﺎګﻮن ښﺎر ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮې وﻳﻨﺎ ﻛﯥ‬

‫وﻳﻠﻲ وو‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﺎرﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ښځﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﻜﺎوى ﻛﻮي ﭼﯥ ټﻴﻜﺮي ﻳﺎ ﺣﺠﺎب ﻧﻠﺮي او ﻟﻪ دې ﻛﺒﻠﻪ ځﻴﻨﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣړه ﺷﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې وروﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺟﻨﺮال ﻣﺘﺲ اﻓﻐﺎن ﺿﺪ څﺮګﻨﺪوﻧﻮ ﻓﻠﻢ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ډګﺮ ﻛﯥ راوﺗﻠﻰ‪،‬‬

‫او ﺗﺮ اوﺳﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځ د ﻣﻚ ﻛﺮﺳﺘﻞ ﻟﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻪ ﻧﻪ دى ﺧﻼص ﺷﻮى‪،‬ﭼﯥ ﻧﻮې ﺳﺘﻮﻧﺰه ﻫﻢ ورﺳﺮه ﻳﻮځﺎى‬ ‫ﺷﻮه‪.‬‬

‫‪165‬‬

‫ﺧﺎرﺟﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﻴﺮو ‪ 9‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن د ﺗﻔﺮﻳﺢ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻋﺎم وژﻧﻲ‪ ،‬او ﻫﻐﻮى د ﻫﺎﻟﻴﻮود د ﻓﻠﻤﻮﻧﻮ‬ ‫ﺻﺤﻨﯥ ﭘﻪ ﺳﻤﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺟﻮړې ﻛړﻳﺪي‪.‬‬

‫اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﭙﺎره د ﻳﻮه اﻓﻐﺎن ﺑﻴﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺒﻞ ﻳﺎ د ﻧښﯥ ﭘﻪ اﻧﺪازه ده ﭼﯥ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ګﻮټ ګﻮټ ﻛﯥ‬

‫ﭼﯥ ﻫﺮ وﺧﺖ وﻏﻮاړي ﺗﻔﺮﻳﺢ وﻛړي‪ ،‬او ﺧﭙﻠﻪ ﻧښﻪ ﭘﺨﻪ ﻛړي‪ ،‬ورﺗﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﯧږي‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﺛﺎﺑﺖ او ﻣﺘﺤﺮك ﺳﻴﺒﻞ ﻳﺎ ﻧښﯥ ﭘﻪ ﺣﺮﻛﺖ او ﻛﯧﻨﺎﺳﺘﻮ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن دي او ډﻳﺮه ﭘﻪ آﺳﺎﻧۍ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻧښﻪ‬

‫ﻛﯧږي‪ .‬ﻧﻪ ﻳﻮازې ﭘﻴﺎده ﺑﻠﻜﯥ ﻫﻮاﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ډزو ﺳﺮه ﻏﻮاړي ﺧﭙﻠﻪ ﻧښﻪ ﭘﺨﻪ ﻛړي او ﻫﻢ‬ ‫ﺗﻔﺮﻳﺢ وﻛړي‪ .‬د وﻳﻠﻮ ده ﭼﯥ ﭘﺮ دې ﺳﺮﺑﻴﺮه‪،‬ﻫﻐﻮى ﻧﻮې وﺳﻠﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ آﺳﺎﻧۍ ﺳﺮه ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ آزﻣﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﺗﻴﺮو ‪ 9‬ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﺷﻮې ﭼﯥ ډول ډول ﻳﻮراﻧﻴﻤﻲ ﺑﻤﻮﻧﻪ او وﺳﻠﯥ‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ وﻛﺎرول ﺷﻮې‪.‬‬

‫د داﺳﯥ ﻧﺎدودو وﺳﻠﻮ ﻛﺎروﻟﻮ ﭘﺎﻳﻠﯥ ورو ورو روښﺎﻧﻪ ﻛﯧږي او داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟﻨﻮب ا و ﺧﺘﻴځ ﻛﯥ ﺷﻜﻤﻦ‬ ‫ﻣﺮﺿﻮﻧﻪ ﻟﻴﺪل ﺷﻮي‪.‬اوس ځﻨګﻠﻲ ﺳﻴﻤﯥ‪ ،‬وﻧﯥ او آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﭘﻪ ﻳﻮراﻧﻴﻤﻮ اوﻧﻮرو ﻛﯧﻤﻴﺎوي ﻣﻮادو ﻛﻜړې‬

‫دي ﭼﯥ ﺧﻠﻚ ورﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻤﺎس ﻛﯥ دي او ﻳﺎ ﻳﯥ ﻫﻢ د اوﺑﻮ څښﻠﻮ او ﺗﻨﻔﺲ ﻟﻪ ﻻرې ﺑﺪن ﺗﻪ داﺧﻠﻮي‪.‬‬

‫د دﻏﻮ ﻣﺮګﻮڼﻮ ﻣﻮادو ﭘﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺪن ﺗﻪ داﺧﻠﻴږي او ﻣﻤﻜﻨﻪ ده ﭼﯥ ﺗﺮ څﻮ ﻛﺎﻟﻪ ﭘﻮرې‪ ،‬اﻏﻴﺰې ﻳﯥ ﻻزﻳﺎﺗﯥ‬ ‫ښﻜﺎره ﺷﻲ‪ .‬د وﻳﻠﻮ ده ﭼﯥ څﻪ ﻣﻮده وړاﻧﺪې ﻫﻢ ﻟﻪ ﺗﻮره ﺑﻮړې راﭘﻮروﻧﻪ رارﺳﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ ځﻴﻨﯥ ﻧﺎﻗﺺ اﻻﻋﻀﺎء‬

‫ﻣﺎﺷﻮﻣﺎن زﻳږﻳﺪﻟﻲ‪(93) .‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ څﻴړﻧﻮ ﻣﺮﻛﺰ داﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ د وﺣﺸﺖ ﭘﻪ اړه واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ :‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻛﺎردود‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دﺗﺎو ﺗﺮﯦﺨﻮاﻟﻲ ډﻳﺮښﺖ‪ ،‬او د اداري ﻓﺴﺎد ﺧﭙﺮاوى د دﻏﻪ‬ ‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﻛﯥ ﻧﺎ رﺿﺎﻳﺘﻮﻧﻪ ډﻳﺮ ﻛړﯦﺪي او ددې ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ وﺿﻊ د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ډﻳﺮه ﺧﺮاﺑﻪ‬

‫ﺷﻮې ده ‪ .‬دﻏﻪ ﻣﺮﻛﺰ واﻳﻲ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﺘﻮﻧﺰې د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﻮﻣﻪ ﺑﻴړاﻳﺰه ﻻره ﭘﻴﺪا ﻧﻪ‬

‫ﺷﻲ ﻧﻮ د ددې ﻫﻴﻮاد د دوﻟﺖ او ﺧﻠﻜﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻮره ﻫﻢ زﻳﺎﺗﻪ ﺷﻲ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ زﻳﺎﺗﻮي ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬ ‫او ﻧﺎټﻮ ﭘﻮځﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ددې ﭘﻪ ځﺎى ﭼﯥ ګټﻪ وﻛړي زﻳﺎﻧﻤﻦ ﺛﺎﺑﺘﻴږي‬

‫د ﻧﺎټﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺑﻤﺒﺎرﻳﻮ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻣﻠﻜﻲ ﺧﻠﻜﻮ د وژﻟﻮ ﻛﯧﺪو او ددې وژل‬

‫ﻛﯧﺪو څﺨﻪ د ﺧﻮﻧﺪ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ اړه اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ډﻳﺮ ﺳﺨﺖ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻠﻮﻧﻪ ښﻮوﻟﯥ دې ‪ .‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد د ﻣﺸﺮاﻧﻮ د ﺟﺮګﯥ رﺋﻴﺲ ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي ﻫﻢ ﭘﻪ څﺮګﻨﺪه ﺗﻮګﻪ دﻏﻪ ډول وژﻧﯥ وﻏﻨﺪﻟﯥ او‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ ﻳﻮ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮه ﻫﻴﻮاد وګﺎڼﻪ ‪.‬‬

‫د ارﺑﻜﯧﻮﺟﻮړول او د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻣﻠﻴﺸﻮ وﺳﻠﻮاﻟﻮل ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد د‬

‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرۍ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻫﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻮى و ﺧﻮ ﻫﻴڅ ډول ﻣﺜﺒﺘﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻳﯥ ﻧﻪ درﻟﻮدې ‪.‬‬

‫اﻓﻐﺎن ﭘﻮځﻲ ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې ﺑﺎور دي ﭼﯥ د ﺧﻠﻜﻮ وﺳﻠﻮاﻟﻮل ﭘﻪ ټﻮﻟﻨﻪ ﻛﯥ »ﺑﯥ ﺑﻨﺪوﺑﺎري « او »زور‬

‫ﺳﺎﻻري « ﻣﻨځﺘﻪ راوړي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻗﺒﻴﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺗﺎو ﺗﺮﯦﺨﻮاﻟﻰ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ځﺎى ﭘﺎﺗﻪ دې‬

‫ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې دﻏﻪ وﺳﻠﻮاﻟﻮل ﻛﻨﺘﺮول ﻧﻪ ﺷﻲ او ﻛﻮﻣﻪ ګډه اﻧګﻴﺰه و ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ ،‬د ډﻳﺮو ﺳﺘﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰو د را‬ ‫ﭘﻴﺪاﻛﯧﺪو ﺳﺒﺐ ﺑﻪ وګﺮځﻲ ‪ .‬ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﭘﻪ دوو ﻛﻠﻴﻮ ﻛﯥ ﻣﻮﻧږ ﻟﺲ ﻛﺴﻪ وﺳﻠﻮال وﻟﺮو او اﻣﺘﻴﺎزات ورﻛﻮو‬

‫ﻧﻮ ﻧﻮر ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮى د اﻏﻴﺰ ﻻﻧﺪې راځﻲ او دا ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ددﯦﻤﻮﻛﺮاﺳۍ داﺻﻮﻟﻮ ﺧﻼف ﻛﺎر دى ‪.‬‬

‫‪166‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎډاﻳﻲ ورځﭙﺎڼﻪ ټﻮرﻧټﻮﺳﻦ د ارﻳﻚ ﻣﺎرګﻮﻟﯧﺲ ﭘﻪ ﻗﻠﻢ ﻳﻮه ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﺷﻨﻨﻪ ﺧﭙﺮه ﻛړې ده ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻛﯥ راﻏﻠﻲ ‪:‬ﭘﻪ ﭘﻮروﻧﻮ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻏﻮږو ﻏﺮﻗﯧﺪل او د ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب څﺨﻪ واټﻦ ښﺎﻳﻲ ځﻜﻪ ﺳﺮوﻧﻪ وﭘﻴﭽﻲ‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ ﻟګﻴﺎ دي د ﺧﭙﻞ ﺑﯥ ځﺎﻳﻪ اﻓﻐﺎن ﺧﻄﺮ څﺨﻪ ځﺎﻧﻮﻧﻪ راﻛﺎږي‬

‫ﭘﻪ ﭘﺎم ﻛﯥ وو ﭼﯥ ﻣﻚ ﻛﺮﻳﺴټﻞ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻐﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺟﻨﺮال‪ ،‬ﭼﯥ ﺗﺮ ﺧﻮﻟﻪ ﻳﯥ اور راوﺗﻰً او د ده ﺧﺎص‬ ‫ځﻮاﻛﻮﻧﻪ » ﻣﺎﻓﻴﺎ « ﺑﻪ اﻓﻐﺎن ﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻟﻮﻳﺪﻳځﯥ ﻧﻴﻮﻧﯥ ﭘﻪ ﭘښﻮ ﻛﯥ دړې وړې ﻛړى ‪ .‬ﺧﻮ ﻣﻚ ﻛﺮﻳﺴټﻞ ځﻜﻪ‬

‫ﻟﻪ ﻛﺎره وﺷړل ﺳﻮ ﭼﯥ دﻓﺘﺮ ﻳﯥ د ﺳﭙﻴﻨﻰ ﻣﺎڼۍ ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﻳﻮه ﺑﯥ ادﺑﻪ څﺮګﻨﺪوَﻧﻪ وﻛړه ‪ .‬ﻳﻮ ډﻳﺮ دﻣﺎﻏﻲ او‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻨﺮال ډﻳﻮﻳډ ﭘﺘﺮس د ﻣﻚ ﻛﺮﻳﺴټﻞ ﭘﺮ ځﺎى ﻛښﯧﻨﻮول ﺳﻮ ‪ .‬ﭘﺘﺮس ﭘﻪ دې ﺗﻮاﻧﯧﺪﻟﻰ و ﭼﯥ ﻋﺮاﻗﻰ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺆﻗﺘﺄ وځﭙﻲ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻣﻌﻤﻮﻷ اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺎره ﭘﺘﺮس ﺗﻴﺮه اوﻧۍ د ﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ دا ﻫﻮډ وﻛړ ﭼﯥ دﻏﻪ اﻓﻐﺎن ﺟﻨګ ﺑﻪ » وګټﻲ »‬

‫ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻐﻪ ﺟﻨګ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻧﻨﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻪ ﭘﻪ څﻪ ﻛﻢ ‪ 300‬ﺑﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮه او څﻪ د ﭘﺎﺳﻪ ‪ 1000‬ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﺳﺮه ﺗﻤﺎم ﺳﻮئ دى‬ ‫ﺳﺘﻮﻧﺰه ﺧﻮ دا ده ﭼﯥ ‪ :‬ﻫﻴڅﻮك ﻫﻢ دا ﻧﺸﻲ ﺗﻌﺒﻴﺮوﻻى ﭼﯥ ګټﻞ اﺻﻸ څﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﻟﺮي ‪ .‬ﻫﺮ ځﻞ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﭙﻞ‬

‫ﻗﻮت زﻳﺎت ﻛړئ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﻢ ورﺗﻪ ﭘﻴﺎوړئ ﺳﻮى دى ‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻤﺪا ﻧﻦ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ اوږد ﺟﻨګ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻮئ دى‪ .‬اوس ﻫﺮه ﻣﻴﺎﺷﺖ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﻪ ورﻛﻮوﻧﻜﻮ ‪ 17‬ﺑﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮه دﻏﻪ ﺟﻨګ ﺗﻪ ځﻲ ‪ .‬د‬

‫وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﻟﺨﻮا د ﻧﻮرو دﻳﺮش زرو ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ » ﻋﺎﺟﻞ ډﯦﺮښﺖ « ﺑﻪ ﻧﻮر دﻳﺮش ﺑﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮه ﻫﻢ ﻛﺶ‬

‫ﻛړى‪ .‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﻋﺮاق ﺟﻨګﻮﻧﻪ ـ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻳﻮ ټﺮﻳﻠﻴﻮن ډاﻟﺮو ﺗﻤﺎم ﺳﻮي ـ د ﭘﻮر ﭘﻪ روﭘﻴﻮ ﭼﻠﻴږى ﺣﺎل دا ﭼﯥ‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻤﺪا ﻧﻦ ‪ 1،3‬ټﺮﻳﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮه ﭘﻮرړې ده ‪ .‬ﻫﻮ‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻦ د ﭘﻮر او ﺟﻨګ ﻣﻌﺘﺎده ﺳﻮې ده‪.‬‬

‫ﻛﺎﻧﺎډاﻳﺎن ﺑﻪ ﺗﺮ ‪ 2011‬ﭘﻮرې اټﻜﻞ ‪ 18،1‬ﺑﻠﻴﻮﻧﻪ ډاﻟﺮه ﻣﺼﺮف ﻛړى‪ ،‬ﭼﯥ د ﻫﺮى ﻛﻮرﻧۍ ﭘﻪ ﺳﺮ ﺑﻪ ‪ 1500‬ډاﻟﺮه‬ ‫ورﺳﻴږى‪.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﻧګﺮﻳﺲ ﻳﻌﻨﻰ ﻳﻮازﻳﻨۍ ﻫﻐﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﭼﯥ ﺟﻨګ اﻋﻼﻧﻮﻻى ﺳﻲ او ﻫﻐﻪ ﭘﺴﯥ ﺗﻤﻮﻳﻠﻮي‪ ،‬ﭘﻪ‬ ‫ﺷﺮﻣﻨﺪګۍ ﺳﺮه وﻟﺴﻤﺸﺮاﻧﻮ ﺟﻮرج ﺑﻮش او ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﺗﻪ اﺟﺎزه ورﻛړې ﭼﯥ دا ﻗﺪرت ځﻨﯥ ﻏﺼﺐ ﻛړي ‪ .‬ﻧﻦ‬

‫اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن د دې اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺑﺪﻣﺮﻏۍ او ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ښﻴﻲ ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ وال‬

‫ﺑﻴﺮﻳږي ﭼﯥ د دﻏﻪ ﺟﻨګ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺒﺎدا » د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﻴﺎﻧﺖ « ﭘﻪ ﺗﻮر و ﻧﻪ ګڼﻞ ﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺑﻴﺎ‬ ‫ﻫﻢ ﻧﺎرﺿﺎﯦﺖ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ورځ ﭘﻪ ورځ زﻳﺎﺗﻴږي‪.‬‬

‫ﺗﻴﺮه اوﻧۍ د ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﯥ ګﻮﻧﺪ د ﻣﻠﻲ ﻛﻮﻣﻴټﯥ ﻣﺸﺮ » ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺳټﻴﻞ « ﻫﻤﺪﻏﻪ ﭘﺸﻲ د ﺗﻮﺑﺮې څﺨﻪ‬

‫راوﻛښﻠﻪ او دا ﻳﯥ وﻣﻨﻞ ﭼﯥ اﻓﻐﺎن ﺟﻨګ ګټﻮﻧﻜﻰ ﻧﻪ دى ‪ .‬ﺟګړه ﭘﺎﻟﻪ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻰ ﻟﻪ ﻗﻬﺮه‬ ‫وﭘړﺳﯧﺪل‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺄ ټﻮﻟﻮ ﺳټﻴﻞ ﭘﻪ ﺑﯥ وﻓﺎﻳۍ او ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺳﺮه ﻣﺘﻬﻢ ﻛړ ‪ .‬ﭘﺮ ﺳټﻴﻞ ډﻳﺮو ﺷﺎﻫﻴﻦ ﻣﺰاﺟﻪ‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ اﻧﺘﻘﺎدﻳﺎﻧﻮ ﻟﻜﻪ ﺟﻮرج ﺑﻮش او ډﻳﻚ ﭼﯧﻨﻲ ﭘﺨﭙﻠﻪ د وﻳﺘﻨﺎم د ﺟﻨګ ﭘﺮ ﻣﻬﺎل د ﭘﻮځﻲ‬

‫ﺧﺪﻣﺖ څﺨﻪ ځﺎﻧﻮﻧﻪ دورې ﻫﻮرې ﻛښﻞ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻮ د ﻣﻚ ﻛﺮﻳﺴټﻞ دا ﻣﻌﻘﻮﻟﻪ ﻛړﻧﻼره وراﻧﻮﻟﻪ ﭼﯥ ﻏﻮښﺘﻪ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻢ ورﻳﻮ او‬

‫ﺗﻮپ ورﻳﻮ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ د ﻣﻠﻜﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﻠﻔﺎت راټﻴټ ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻫﻤﺪې‬

‫زﻳﺎﺗﯧﺪوﻧﻜﻮ ﻣﻠﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺳﺮ د ﻟﻮﻳﺪﻳځ ﭘﻪ ﺿﺪ د ﺧﺸﻢ ﻳﻮه ﺗﻮﻧﺪه څﭙﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﻮې ده‪.‬‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ د ﻧﻮرو زﻳﺎﺗﻮ ﻳﺮﻏﻠﻴﺰو ﺑﺮﻳﺪوﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎرو ﺳﺮه ﭼﯥ د ﻣﻠﻜﻲ اﻧﺴﺎﻧﺎﻧﻮ ژوﻧﺪ ﺑﻪ د ﺧﻄﺮ‬

‫‪167‬‬

‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ او ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺑﻪ ځﻮاﻛﻤﻦ ﻛړي‪ ،‬ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﺧﻮاﺷﻴﻨۍ ﺳﺮه راښ ًﻴﻲ ﭼﯥ ﻫﻐﻮى د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﺎﭘﻮﻫﻮ‬ ‫او ﺗﺎرﻳﻚ ﻓﻜﺮه ﻛﺴﺎﻧﻮ ﻳﻮ ګﻮﻧﺪ او ږغ دى ‪.‬‬

‫اوﺑﺎﻣﺎ ادﻋﺎ وﻛړه ﭼﯥ ﻏﻮاړي اﻓﻐﺎن ﺟګړه ﭘﺮاﺧﻪ ﻛړي ﺗﺮ څﻮ د اﻟﻘﺎﻋﺪه ﺳﺮه وﺟﻨګﻴږى ‪ .‬ﺧﻮ د دې ﺳﺮه ﺳﺮه‬

‫ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﭘﻨﺘﺎګﻮن اټﻜﻞ ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻳﻮ څﻮ ﻛﻮﭼﻨﻴﻮ اﻟﻘﺎﻋﺪه واﻟﻮ څﺨﻪ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻮر څﻪ ﺷﺘﻮن ﻧﻪ‬ ‫ﻟﺮي ‪ .‬ﻧﻮ ځﻜﻪ اوﺑﺎﻣﺎ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻮروړئ دى ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ رښﺘﻴﺎ ورﺗﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺮ ﻧﻬﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﺟګړې وروﺳﺘﻪ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﻮرا ﺳﺘﺮ ﭘﻮځﻲ ﻃﺎﻗﺖ‪ ،‬د ﻫﻐﻪ ﺗﺮ ﻏﺎښﻮ وﺳﻠﻮاﻟﻮ ﻣﻠګﺮو ﻳﻌﻨﻰ‬

‫ﻧﺎټﻮ‪ ،‬او اﺟﻴﺮو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﻧﺸﻮ ﻛړاى ﭼﯥ د ﻟﻮﻳﺪﻳځ اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﺿﺪ دﻏﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺎت ﻛړي ﻳﺎ دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ‬ ‫ﻛﯥ وګړﻧﻴﺰ او ﻣﺸﺮوع ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړ ﻛړي ‪ .‬د ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو ﺗﻮﻟﯧﺪ ﻧﻮر ﻫﻢ زﻳﺎت ﺷﻮى دى‪.‬‬

‫څﻨګﻪ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺟﻮﻻى ﭘﻪ څﻠﻮرﻣﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻮ څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ اﺧﻴﺴﺘﻠﻮ ورځ وﻧﻤﺎﻧځﻠﻪ‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫ﻣﺴﻠﻜﻲ ﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻫﺮ ډول وﺳﻠﻪ د درﻧﻮ ﺑﻢ ورﻳﻮ څﺨﻪ ﻧﻴﻮﻟﯥ ﺗﺮ ټﺎﻧﻜﻮﻧﻮ‪،‬‬

‫زرﻫﭙﻮﺷﻮﻧﻮ‪ ،‬ﺗﻮپ ﻟﺮوﻧﻜﻮ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮو‪ ،‬ﺑﯥ ﭘﻴﻠﻮټﻪ ﻃﻴﺎرو‪ ،‬درﻧﻮ ﺗﻮپ ورﻳﻮ‪ ،‬ﻏﻮﻧﭽﻪ اي ﺑﻤﻮﻧﻮ‪ ،‬او ﻫﺮ‬ ‫ډول ﻋﺎﻟﻲ ﺗﻜﻨﺎﻟﻮژۍ ﻟﺮوﻧﻜﻮ وﺳﺎﻳﻠﻮ ﭘﻮرې ﻫﺮ څﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮل‪.‬‬

‫ﺧﻮ د دې ټﻮل ﻃﺎﻗﺖ ﺳﺮه ﺳﺮه‪ ،‬ﻳﻮ څﻮ ﭘښﺘﻨﻲ ﻗﺒﺎﻳﻠﻴﺎن او ﺑﺰګﺮان د ﺧﭙﻠﻮ ﺻﺮف ﻛﻮﭼﻨﻴﻮ وﺳﻠﻮ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ ارادې‬

‫او ﺑﯥ ﺣﺪه زړه ورﺗﻴﺎ ﺳﺮه د ﻟﻮﻳﺪﻳځ د دﻏﻪ ﺳﺘﺮ ﺟﻨګﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺮه ﭘﻪ وﻗﻔﻪ اي ﺗﻮګﻪ ﺟﻨګﻴږي او ﻫﻐﻪ ﻳﯥ اوس‬

‫ﻳﻮ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﻲ دﻓﺎﻋﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻰ دى‪.‬‬

‫د » ګﻠﻴﺎت ﭘﻪ وړاﻧﺪې د داؤد « دﻏﻪ ﺑﯥ رﺣﻤﻪ ﺟﻨګ ﻧﻮر ﻧﻮ د ﻛﺎﻧﺎډا ﭘﻪ ﺷﻤﻮل د ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮ ﻗﺪرﺗﻮﻧﻮ ﻟﭙﺎره د‬

‫ﻋﺰت ﻛﻮم ځﺎى ﻧﻪ دى ﭘﺮې ﻳښﻰ ‪ .‬ﻫﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻧﻦ ﭘﻪ ﺑﻬﺮ ﻛﯥ ﻳﻮ ﺑﻞ داﺳﯥ ﻧﺎ زړه ﺳﻮﻳﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺟﻨګ وﻳﻨﻲ‬

‫ﭼﯥ د ﻳﻮ ﻛﻮﭼﻨﻲ وﻟﺲ او وروﺳﺘﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه ﻛﯧږي او ﻫﺪف ﻳﯥ ﭘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌﻮ ﺗﺴﻠﻂ او ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﯥ‬

‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﻪ ده‪.‬‬

‫د ﺑﺸﭙړ اﻛﺜﺮﻳﺖ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ زړوﻧﻪ ﭘﺲ ﻟﻪ دﻳﺮﺷﻮ ﻛﺎﻟﻮ ﺟﻨګ څﺨﻪ ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ ﺗږي دي ‪ .‬ﺧﻮ د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي د‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن دا ﻫڅﯥ ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﺳﻮﻟﻪ راﺳﺘﻨﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻦ د واﺷﻨګټﻦ‪ ،‬اوټﺎوا او د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﺴﻠﻂ ﺗﺎﺟﻚ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴټﻲ اﻳﺘﻼف ﻟﺨﻮا ﺧﻨﺜﻰ ﻛﯧږي ‪ .‬ﻫﻨﺪ ﻫﻢ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﻏﻪ اور ﺗﻪ ﭘﻪ‬ ‫داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﻟﻤﻦ وﻫﻰ ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ د ﻫﻨﺪ ﺗﺮ ﻧﻴﻮﻧﻰ ﻻﻧﺪې ﻛﺸﻤﻴﺮ ﻛﯥ ښﻮرښ راﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮئ دى‪.‬‬

‫ﻫﻮ‪ ،‬دﻏﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺷﻮئ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻰ » ﺳټﻴﻞ « ﺧﻮ ﺻﺤﻴﺢ دى ﭼﯥ واﻳﻲ دﻏﻪ ﻛﺮﻏﻴړن او ﭼټﻲ ﺟﻨګ‬

‫ګټﻞ ﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ ﻧﻪ دى ‪ .‬ﺧﻮ د واﺷﻨګټﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﻟﻤﺴﻮن ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﭘﺎﻳښﺖ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺎډا او اروﭘﺎ‬ ‫ﻛﯥ ﺧﻮرا ډﻳﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ دې ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺟﻨګ ﭘﻮرې ﻣښﺘﻲ دي ‪ .‬ګڼ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﻋﻘﻴﺪه دي ﭼﯥ د‬

‫ﻧﺎټﻮ اﺗﺤﺎد ﺑﻪ د ﻫﻤﺪې اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻏﺮوﻧﻮ رﻏﻮﻧﻮ ﻛﯥ د واټﺮﻟﻮ ﻏﻮﻧﺪې ﺣﺘﻤﻲ ﻧﺎﻛﺎﻣۍ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻛﯧږي ‪.‬‬ ‫)‪(94‬‬

‫د روان ﻛﺎل د ﺟﻮن ﭘﻪ ‪ 13‬د ﺳﻨډې ﺗﺎﻳﻤﺰ ورځﭙﺎڼﯥ دا ﺧﺒﺮ ﺧﭙﻮر ﻛړ ﭼﯥ د اﻧګﺴﺘﺎن ﺻﺪراﻋﻈﻢ دﻳﻮﻳﺪ‬

‫ﻛﺎﻣﻴﺮون د اردو ارﻛﺎن ﺣﺮب ) ﻟﻮى درﺳﺘﻴﺰ ( ﻣﺎرﺷﺎل ﺟﻮب ﺳﺘﻴﺮ اب ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې څﺨﻪ ﻟﺮې ﻛړ ‪.‬‬

‫ورځﭙﺎڼﯥ زﻳﺎﺗﻪ ﻛړه ﭼﯥ ﻣﺎرﺷﺎل ﺟﻮب ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮ ﻧﻴﻮﻛﻮ ﻻﻧﺪې راﻏﻠﻰ ؤ ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮړى ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﻛﯥ د اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻗﻮاو ﺳﺮه ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻛښﯥ ﭘﺎﺗﯥ راﻏﻠﻰ ؤ او ﻧﺘﻴﺠﻪ دا ﺷﻮه ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬ ‫‪ 300‬اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻋﺴﻜﺮ ووژل ﺷﻮل‪.‬‬

‫‪168‬‬

‫ﺑﻠﻪ ﻣﻬﻤﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭼﯥ ورﺑﺎﻧﺪې ﺑﺤﺚ او ﺧﺒﺮې ﺷﻮې او ﻛﯧږي ﻫﻐﻪ د ﻧﺎټﻮ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻗﻮاوو ﻟﺨﻮا‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻧﻮرو وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ډﻟﻮ ﺗﻪ د رﺷﻮت ورﻛﻮل دي ‪ .‬دا رﺷﻮت ددې د ﭘﺎره ورﻛﻮل ﻛﯧږي ﭼﯥ د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﻛښﯥ ﻣﻴﺸﺘﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﻧﺎټﻮ ﻗﻮاوو ﺗﻪ د اﻣﺪادي ﺗﻮﻛﻮ ﻟﻜﻪ ) ﻏﺬاﺋﻲ‬

‫ﻣﻮادو‪ ،‬اوﺑﻮ او ﺗﻴﻠﻮ( ﻣﻮټﺮې وﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﻟﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻮ ﻻرو څﺨﻪ ﭼﯥ ﻛﻨﺘﺮول ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ‬ ‫دى ﭘﻪ آﺳﺎﻧﻪ ﻋﺒﻮر وﻛړي ‪ .‬دا ﻣﻮﺿﻮع ﺷﭙږ ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﺗﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻻﻧﺪې وه او اوس ورﺑﺎﻧﺪې د ﻛﺎﻧﻜﺮس ﭘﻪ‬

‫ﻳﻮه ﻛﻤﻴټﻪ ﻛﯥ ﺧﺒﺮې رواﻧﯥ دي ‪ .‬د راﭘﻮر ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د رﺷﻮت دا ﭘﻴﺴﯥ ﻣﺤﻠﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ رﺳﻴږي او ﻳﻮه‬

‫ﻟﻮﻳﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮي ‪ .‬ددې ﻣﻌﻨﻰ داده ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﯥ د ﺧﻠﻜﻮ د ټﻜﺲ ﭘﻴﺴﯥ ﭘﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻪ‬ ‫ﺗﻮﻛﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﻪ ورﺳﻴږي‪(95) .‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ اړه ﻫﻢ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ او ﭘﻨﺘﺎګﻮن ﺗﺮﻣﻨځ اﺧﺘﻼﻓﺎت‬

‫زﻳﺎت دي ‪ .‬ﺳﭙﻴﻨﻪ ﻣﺎڼۍ واﻳﻲ‪ ،‬د ‪ 2011‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﺟﻮﻻى ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د‬

‫وﺗﻠﻮ د ﭘﻴﻞ ﻧﯧټﻪ ﻧﻪ ﺑﺪﻟﯧﺪوﻧﻜﯥ ده او ﭘﻪ دې ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﻫﯧڅ راز ﺷﻚ ﻧﺸﺘﻪ‪ ..‬ﺧﻮ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ټﺎپ ﭘﻮځﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﺗﯧﺮه ورځ ووﻳﻞ ﭼﯥ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﺗﻞ ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻟﻪ څﺮﻧګﻮاﻟﻲ ﺳﺮه‬ ‫ﺗړﻟﻲ وي‪.‬‬

‫داﻟﻘﺪس اﻟﻌﺮﺑﻲ ورځﭙﺎڼﻪ ﻛﺎږي ﭼﯥ ‪»:‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ګﺮداب ورځ ﭘﻪ ورځ ژورﺗﻴﺎ ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬او‬

‫ددې ﺳﺒﺐ ﻳﻮازې د ﻧﺎټﻮ ﭘﻪ ټﻠﻮاﻟﻪ ﻛﯥ د اﻧﺴﺎﻧﻲ ځﺎﻧﻮﻧﻮ د ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ ډﻳﺮښﺖ ﻧﻪ دى ﺑﻠﻜﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‬

‫ﺟﻨﺮاﻻﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ ژور اﺧﺘﻼف او ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ ددې ﻫﻴﻮاد ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ دي ﭼﯥ د ﺟﻨګ د ادارې او د‬ ‫ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﭘﻪ ﺷﺎ ﺗګ ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻧﺎاراﻣۍ ﺳﺮه د وﺧﺖ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻮي‪« .‬‬

‫»دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ ګﻴټﺲ ﭼﯥ ﭘﻪ راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﺎل)‪ (2011‬ﻛﯥ دﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې څﺨﻪ ګﻮښﻪ ﻛﯧږي د‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ ﺟﻮﻻې ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ﺑﻴﺮﺗﻪ وﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ اﻋﻼن ﺷﻮي ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﺑﺎﻧﺪې د‬

‫ﺟﻨﺮال ﭘﻴټﺮﻳﻮس ﺳﺮه اﺧﺘﻼف ﻟﺮي ‪ .‬ځﻜﻪ ﭘﻴټﺮﻳﻮس ﻏﻮاړي د ﭘﻮځﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﺗﻠﻮ ﻛﯥ ځﻨډ راوړي ‪«.‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻧﺎټﻮ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﺟﻨﺮال ډﻳﻮﻳډ ﭘﻴټﺮﻳﻮس واﻳﻲ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﻴﻞ ﻟﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﺳﺮه ﺗړﻟﻰ ﻛﺎر دى او ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻄﻮ اﻳﺠﺎب ﻛﺎوه ﻧﻮ‬

‫ښﺎﻳﻲ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻧﯧټﻪ ﻛﯥ ځﻨډ راﺷﻲ‪.‬ﺧﻮ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ وﻳﺎﻧﺪ ﺑﻞ ﺑﻮرﺗﻮن ﺧﺒﺮﯦﺎﻻﻧﻮ ﺗﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬ﭼﯥ‬ ‫د ﺟﻨﺮال ﭘټﺮﻳﻮﻳﺲ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ ﭘﻪ ﻏﻠﻂ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻘﻞ ﺷﻮﻳﺪي‪«.‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ د ﻣﺘﻀﺎدو وﻳﻨﺎوو څﺨﻪ ډاګﻴﺰه ﻛﯧږي ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې دوى ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ‬

‫دې ﺳﻼ ﺷﻮې ﻧﻪ دي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره اﺧﺮي ﺧﺒﺮه وﻛړي ‪ .‬او دا‬ ‫ﻫﻐﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت دي ﭼﯥ د اوﺑﺎﻣﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮۍ د دورې د ﭘﻴﻞ ﺳﺮه ﺳﻢ د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ او ﭘﻴﻨﺘﺎګﻮن ﺗﺮﻣﻨځ‬

‫ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻳﺪي‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ددﻓﺎع وزﻳﺮ راﺑﺮت ګﻴټﺲ ﻫﻢ اوس د ﺳﭙﻴﻨﯥ ﻣﺎڼۍ ﺧﻮا ﻧﻴﻮﻟﯥ او واﻳﻲ‬

‫ﭼﯥ ‪ :‬د ﻫﯧﭽﺎ ﭘﻪ ذﻫﻦ ﻛﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﺷﻚ ﻧﻪ ګﺮځﻲ ﭼﯥ د ‪ 2011‬ﻛﺎل ﭘﻪ ﺟﻮﻻى ﻛﯥ ﺑﻪ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﺗﻞ ﭘﻴﻞ‬

‫ﺷﻲ‪ « .‬د ګﻴټﺲ او ﭘﻴټﺮﻳﻮس ﭘﻪ اﻧﺪوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ډﻳﺮ زﻳﺎت ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي او دا ﻛﺎر داﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮ‬

‫ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ د ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﺑﻠﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻴﻨﺘﻲ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻮ ﺷﺘﻮن دى‪ .‬ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭘﻮځ د‬

‫ﻳﺮﻏﻞ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ دې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ وﺳﻠﻮاﻟﻮ ګﺮوﭘﻮﻧﻮ د ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ ﺗﺮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ‬

‫‪169‬‬

‫ﻻﻧﺪې ځﺎﻧﺘﻪ ځﺎﻟﯥ ﺟﻮړې ﻛړې‪،‬‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ دې ډﻟﻪ ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻧﻪ ﻋﻼوه د ﺷﻤﺎل ټﻠﻮاﻟﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ‬

‫ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎﻧﻮ ﻛﻤﭙﻨۍ ﻫﻢ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي‪ ،‬ددې ﻛﻤﭙﻴﻨﻮ د وګړو ﺷﻤﻴﺮه ﭘﻪ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻮګﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ ده ﺧﻮ اټﻜﻞ‬

‫ﻛﯧږي ﭼﯥ ﺗﺮ څﻠﻮﻳښﺘﻮ زرو ﭘﻮرې ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ دﻧﺪو ﺑﻮﺧﺖ وي ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻫﻴﻮادو ﭘﻮرې د‬

‫ﺗړﻟﻮ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ د وګړو ﺷﻤﻴﺮه ﻧﮋدې ﺷﭙﻴﺘﻪ زره ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ رﺳﻴږي‪ ،‬ﻫﻤﺪا ﻛﻤﭙﻨۍ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﻛﯥ ﺷﺨﺼﻲ زﻧﺪاﻧﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﺧﻠﻚ ﺗښﺘﻮي‪ ،‬ﺗﺮور او وﺣﺸﺖ ﺟﻮړوي او د ښځﻴﻨﻪ ﻛﻮل د ﺑﯥ ﻋﻔﺘۍ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ګﺮځﻴﺪﻟﻰ دي‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﭼﺎرو ﻛﯥ ﻻﺳﻮﻫﻨﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻛﻤﭙﻨۍ د ‪2010‬م ﻛﺎل د اګﺴﺖ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻟﻪ اړﺧﻪ د ﺳﺨﺘﯥ ﻧﻴﻮﻛﻮ‬ ‫ﻻﻧﺪې راﻏﻠﯥ ‪ .‬وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮې وﻳﻨﺎ ﻛﯥ دﻏﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻤﭙﻨۍ ﭘﻪ ﻧﺎاﻣﻨﻴﻮ او‬

‫ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻻس ﻟﺮﻟﻮ ﺗﻮرﻧﯥ ﻛړې او د ﻫﻐﻮ د ژر ﺗﺮ ژره ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وړﻟﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻳﯥ وﻛړه‪.‬‬ ‫او ﭘﻪ ډاګﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ ټﻮﻟﯥ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻤﭙﻨۍ دې ﭘﻪ څﻠﻮرو ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ ﻛﯥ‬

‫ﺧﭙﻞ ﺣﺴﺎﺑﻮﻧﻪ ﭘﺎك ﻛړي او دﻓﺘﺮوﻧﻪ دې ﻳﯥ وﺗړل ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺳﺨﺖ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ‬

‫وښﻮد او دﻛﺮزي ددې وړاﻧﺪﯦﺰ ﺳﺮه ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ اﻋﻼن ﻛړ ‪ .‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت وﻳﺎﻧﺪ‬

‫ﺑﺮاﻳﻦ واﻳټﻤﻦ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻮ د ﺑﻨﺪوﻟﻮ ﻟﭙﺎره د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺧﺒﺮداري‬ ‫ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وﻛړ او وﻳﯥ وﻳﻞ دﻏﻪ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺧﭙﻠﻮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ دوام ورﻛړي‪.‬‬ ‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﻠﻮ زرو زﻳﺎت ﻋﺴﻜﺮ ﻟﺮي ﭼﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻮ د‬

‫وګړو ﺷﻤﻴﺮه ﻫﻢ ﺗﺮ څﻠﻮﻳښﺘﻮ زرو ﭘﻮرې رﺳﻴږي‪ .‬د ﻛﺎر ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ د وﻳﻨﺎوو ﭘﻪ اﺳﺎس د ﻫﻤﺪې ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ وګړي‬ ‫دي ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻫﺮ ډول ﻗﺘﻞ و ﻗﺘﺎل او وژﻧﻮ او ﻳﺎ ﻧﻮرو ﺟﺮﻣﻨﻮ د ارﺗﻜﺎب ﭘﻪ ﺻﻮرت ﻛﯥ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻣﺤﻜﻤﻮ ﻧﻪ ﻣﺼﻮن دي او دا ﺣﻜﻢ ﻫﻢ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﺷﭙﻮ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي‬

‫ﻟﺨﻮا ورﻛړل ﺷﻮى و‪ .‬ﭘﻨﺘﺎګﻮن واﻳﻲ ﭼﯥ د ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮ ‪ 26‬زره ﻛﺴﺎن ورﺳﺮه ﻗﺮارداد ﻟﺮي‬ ‫ﭼﯥ ددې ډﻟﯥ څﺨﻪ ‪ 19‬زره ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ددﻓﺎع وزارت ﻣﻌﺎش ورﻛﻮي اوﭘﺎﺗﻪ ﻧﻮرو ﺗﻪ ﻳﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو‬ ‫وزارت ﭘﻴﺴﯥ ورﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز داﻳﺴﺎف د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ وﻳﺎﻧﺪ ﺟﻨﺮال ﺟﻮزف واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺮﻛﺘﻮﻧﻮ دﻛﺎروﻧﻮ د‬ ‫ښﻪ واﻟﻲ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺑﻪ ددوى ﻛﺎروﻧﻪ‪ ،‬د اﻧﺤﻼل ﭘﺮ ځﺎى‪ ،‬د ﻳﻮه ځﺎﻧګړي ځﻮاك ﻟﻪ ﺧﻮا ﻛﻨټﺮول ﻛړي ‪.‬‬

‫ﺑﻠﻪ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﻮﻧﺰه د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﻟﺨﻮا ﭘﻪ ﺗﻮر ﻟﺴﺖ ﻛﯥ د ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ور ګډول دي ‪.‬‬

‫ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻳﺮﻏﻞ ﺳﺮه ﺳﻢ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ادارې د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ اﺷﺎره د ﻫﻐﻮ ﻛﺴﺎﻧﻮ‪ ،‬ټﻮﻟﻨﻮ‬

‫او ګﻮﻧﺪوﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﻮر ﻟﺴﺖ ﻛﯥ وﻟﯧﻜﻞ ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻮ ﻟﻪ ﺧﻮا د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ )دښﻤﻨﺎﻧﻮ( ﭘﻪ‬

‫ﺗﻮګﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪل ﺷﻮي وو‪ ،‬او ﻧﻦ ﺳﺒﺎ ﻫﻤﺪﻏﻪ ﻟﺴﺖ د ﻛﺎﺑﻞ او واﺷﻨګټﻦ د ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﭘﻪ ژﺑﻪ‬

‫ﻧﺎﺳﺖ‬

‫دى‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻟﺴﺖ ﭼﯥ دوى ﻳﯥ ﺗﻮر ﺑﻮﻟﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭘﻪ ‪ 86‬ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮى‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬

‫دي‪ ،‬ورﭘﺴﯥ د ﻧړﻳﻮاﻟﻮ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ ﭼﯥ ﺷﻤﻴﺮه ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﺷﻤﻴﺮې ډﻳﺮه ده‪ ،‬ﺧﻮ ﻣﻮﻧږ‬

‫ﻳﻮازې د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ راﻧﻘﻞ ﻛړل‪.‬‬

‫‪170‬‬

‫د ﻳﺎدوﻟﻮ وړ ده ﭼﯥ ﭘﺪﻏﻪ ﻟﺴﺖ ﻛﯥ ډﻳﺮى ﻏﻠﻄۍ ﻫﻢ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ډﻳﺮ ﭘﻜﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺴﺎن ﻣړه ﺷﻮي‪ ،‬ډﻳﺮ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﭘﻴښﻮراو ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ دﻛﺎﻧﻮﻧﻪ او ﻳﺎ ﻣﺎﻣﻮرﻳﺘﻮﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻟﺴﺖ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻣﻮ د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ ﻟﻪ‬

‫وﻳﺒﭙﺎڼﯥ رااﺧﺴﺘﻲ‬ ‫)‪( １‬‬

‫اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺪز‪ ،‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻣﻴﺮ‪.‬‬

‫ﻳﺎدوﻧﻪ ‪ :‬د ﻟﺴﺖ د ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮ د اﺻﻞ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻟﻴﻜﻠﻰ دى‪ ،‬ﻳﻮازې د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫د ﻣﺠﺎﻫﺪ اﻣﻴﺮ ورور ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻧﻮم ﻣﻮ ﻟﺪې ﻻﻣﻠﻪ ﭘﻪ ﺳﺮ ﻛﯥ راوړى ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ اﺻﻞ ﻛﯥ ﻫﻢ د‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ځﺎﻧګړى ﻟﻴﻜﻞ ﺷﻮﻳﺪى‪.‬‬

‫دﺑﻲ ﺑﻲ ﺳﻲ د ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د اﻣﺮﻳﻜﺎ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺑﻮش ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ‬

‫‪ 2003‬ز ﻛﺎل ﻛﯥ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻓﺸﺎر د ﺗﺮورﻳﺴﺘﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻟﺴﺖ ﻛﯥ و ﻧﻴﻮل ﺷﻮ ‪ .‬د‬

‫ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ دﻟﻴﻞ دا وښﻮد ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ د اﻟﻘﺎﻋﺪې او‬

‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړې دى‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﻐﻪ د ډﻳﺮه ﻛﻲ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ازادۍ ﻗﻬﺮﻣﺎن‬ ‫دى ‪.‬‬

‫ددې ﺗﺮ ﻣﺨﻪ ﭘﻪ) ‪ 2002‬ز ﻛﺎل ( د ﻣۍ ﭘﻪ ﻟﺴﻤﻪ دﺟﻤﻌﯥ ﭘﻪ ورځ ﺳﻲ اې اې ﻫڅﻪ وﻛړه دﺧﭙﻠﻮ ﺑﯥ‬

‫ﭘﻴﻠﻮټﻪ اﻟﻮﺗﻜﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﭘﻪ ﺷﻴګﻞ دره ﻛﯥ ﻫﻐﻪ ووژﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﻫڅﻪ ﻳﯥ ﺷﻨډه ﺷﻮه ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر واﻳﻲ ﭼﯥ » ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ د ﺟﻨګ ﭘﻪ ﺗﺪاوم ﺑﺎﻧﺪې اﺻﺮار وﻛړي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮﻧږ‬ ‫ﻫﻢ د ﺟﻨګ او دﻓﺎع ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ ﻻر ﻧﻪ ﻟﺮو ‪«.‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ دې ﻫﻢ ﺗﻮرﻧﻮي ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ )‪2006‬ز ﻛﺎل(ﻛﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻳﻮې وﻳﻨﺎ ﻛﯥ وﻳﻠﻰ‬

‫ﭼﯥ » د ﻫﻐﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ ﻻدن ﺳﺮه د ﺗﻮرې ﺑﻮرې څﺨﻪ د راوﺗﻠﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺑﺴﭙﻨﻪ ﻛړى‬ ‫ده ‪(96)«.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ اړه د ﺟﻤﻴﺰټﺎون ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎﻧﻪ ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ »د ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫اﺳﻼم د ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ډﻳﺮ ارزښﺖ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻐﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮ‬

‫ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ څﺨﻪ‪ ،‬ﭼﯥ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﺎﭘﻮﻫﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻼﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ را ګﻴﺮ دى‪ ،‬ډﻳﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎك دى‪.‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ ډﻳﺮه ﭘﻮﻫﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز‬

‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ټﻮل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د روﺳﺎﻧﻮ داﺷﻐﺎل ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﺟﻨګ رﻫﺒﺮي ﻛړى او د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟﻐﺮاﻓﻴﯥ د ګﻮډ ګﻮډ څﺨﻪ ﺧﺒﺮﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪ .‬د ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر وړﺗﻴﺎ د ځﻮاﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﺬب او‬

‫رﻫﺒﺮۍ ﻛﯥ د ﺑﺎور ﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ده ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې څﻮ ﺗﻴﺮو ﻛﻠﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺑﻠﻜﻞ ﻳﻮ ﻧﻮى ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻮړ‬ ‫ﻛړى دى ﭼﯥ ﻏړي ﻳﯥ ټﻮل ځﻮاﻧﺎن دي ‪(97) «....‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز د اﻧګﻠﺴﺘﺎن د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﭘﻪ وزارت ﻛﯥ ﻫﻢ د ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻧﻮم ﭘﻪ ﺗﻮرﻟﺴﺖ ﻛﯥ ﺷﺎﻣﻞ‬

‫دى او دﻟﻴﻞ ﻳﯥ دا څﺮګﻨﺪ ﻛړى ﭼﯥ » اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻳﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻨﺴټ ﭘﺎﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ﻏﻮاړي او دﻏﺮﺑﻲ ﻛﻠﺘﻮر او ارزښﺘﻮﻧﻮ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ دى ‪«...‬‬

‫‪171‬‬

‫دا ټﻮل ﺗﻮروﻧﻪ ﭼﯥ د ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﺧﻼف ﻟګﻴﺪﻟﻲ ﭘﺨﭙﻠﻪ دﻟﻮﻳﺪﻳځﻮ ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﻣﺨﺎﻟﻒ دي‪ .‬ځﻜﻪ‬

‫ﭘﻪ ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮ ﻣﻌﻴﺎروﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﺮه ﺳﻴﺎﺳﻲ ډﻟﻪ اوﻫﺮ ګﻮﻧﺪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﭘﻪ ازاداﻧﻪ ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د‬

‫ﺧﭙﻠﯥ ﺧﻮښﯥ د ﻧﻈﺎم د راوﺳﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ وﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﺑﺎﻧﺪې د ﺗﻮروﻧﻮ ﭘﻪ ﻟﺴﺖ ﻛﯥ دا ﺧﺒﺮه ﻫﻢ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﭘﺨﻮاﻧﻲ وﻟﺴﻤﺸﺮ‬

‫روﻧﺎﻟډ رﻳګﻦ ﺳﺮه د ﻫﻐﻪ د زﻳﺎﺗﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﺳﺮه ﺳﺮه و ﻧﻪ ﻛﺘﻞ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ دا ټﻮل ﺗﻮروﻧﻪ ﺑﯥ ﺑﻨﺴټﻪ اوﺑﯥ ﺑﻨﻴﺎده دي ‪ .‬ﻫﻴڅ ﻳﻮ ﻳﯥ داﺳﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ د ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ اړه دا‬ ‫ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړي ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل ﻧﻪ اﺧﻮا دﺑﻞ ﻛﻮم ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﺧﻼف ﻛﻮم ﻛﻮﭼﻨﻰ ﻳﺎ‬

‫ﺳﺘﺮ ﻋﻤﻞ اﺟﺮا ﻛړى دى ‪ .‬د روﺳﻲ ﻟښﻜﺮو ﭘﻪ ﺧﻼف ﭘﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﺟﻬﺎد ﻛﯥ ﻫﻢ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د روﺳﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د‬

‫وﺗﻠﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮﻟﻪ او دﺳﻮﻟﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻣﺨﺘﻠﻔﯥ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮﺣﻰ وړاﻧﺪې ﻛﻮﻟﯥ او دا اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎﻧﻮ د‬

‫اﺷﻐﺎل څﺨﻪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ازادۍ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻢ د ګﺮم ﺳﻨګﺮ ﺗﺮ څﻨګ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د‬

‫ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ اوﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ازاد و او وﻟﺴﻮاﻛﻪ ټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې د ﻳﻮه وﻟﺴﻮاﻛﻲ‬

‫ﻧﻈﺎم ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ‪ .‬او دا ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮال ﻳﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻴﻮادو ﻛﯥ ﻏﻮاړي ‪ .‬د ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر‬ ‫ﺳﺘﻮﻧﺰه داده ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﺮدﻳﻮ ﺗﻪ د ﺳﺮ د ټﻴټﻮﻟﻮ ﻋﺎدت ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﻏﻮاړي وﻟﺲ ﻳﯥ ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ و‬ ‫ټﺎﻛﻲ ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ واﻳﻲ ﭼﯥ »ﻛﻪ ﻫﻐﻮى زﻣﻮژ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﻮر ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻠﻲ ﻧﻮ ﻣﻮژ د دﻏﻮ ﻧﻴﻮاﻛګﺮو‬ ‫ﺷﻴﻄﺎﻧﺎﻧﻮ او دوزﺧﻴﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﻮر ﻟﻴﺴﺖ ﻛﯥ ﻧﻴﻮﻟﻲ‪« .‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﭼﯥ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ دﺳﻮﻟﯥ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻮړﭘﻮړى ﻫﻴﺌﺖ ورﺗﻪ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر څﺨﻪ ﻳﯥ و ﭘﻮښﺘﻞ ﭼﯥ د ﺗﻮرﻟﺴﺖ ﭘﻪ اړه ﻳﯥ اﻧﺪ څﻪ دى ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ ‪»:‬ﻣﺎ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ‬ ‫دوى ﻧﻪ دي ﻏﻮښﺘﻲ ﭼﯥ زﻣﺎ ﻧﻮم ﻟﻪ ﺗﻮرﻟﺴﺘﻪ وﺑﺎﺳﻲ‪ ،‬ددې وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ ﺗﺮې ﻧﻪ ﻏﻮاړم ‪.‬دې ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻪ‬

‫زﻳﺎت اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻪ ورﻛﻮئ‪ ،‬دا زﻣﻮﻧږ ددﻧﻴﻮي ﻋﺰت او اﺧﺮوي ﺳﻌﺎدت ﺳﻨﺪ دى ‪ .‬ﭼﯥ اﺻﻠﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻞ‬ ‫ﺷﻲ دا ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﻞ ﻛﯧږي‪«.‬‬ ‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﻮﻟﻮى ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﻗﻰ‪ ،‬ﺟﻼل آﺑﺎد ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ واﻟﻲ او د اﻃﻼﻋﺎت و ﻛﻠﺘﻮر‬

‫وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺼﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ آﺗﺸﻪ‬

‫‪ - 3‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮر‪ ،‬ﻛﻨړ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د زراﻋﺖ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 4‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻤﻨﺎن ﭘﻪ اﺑﻮﻇﺒﯥ ﻛﯥ ﺗﺠﺎرﺗﻲ آﺗﺸﻪ )ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺣﻜﻮﻣﺖ(‬

‫‪ - 5‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق د ﻛﻨﺪﻫﺎر ارﻏﻨﺪاب وﻟﺴﻮاﻟﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﺗﻮ د ﺗﺠﺎرت وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 6‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻮﻫﺎب‪ ،‬ﻓﺎرﻳﺎب‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ رﻳﺎض ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺳﻔﺎرت‬ ‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 7‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ آﻏﺎ‪ ،‬ارﻏﻨﺪاب ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ ﻣﺤﻜﻤﯥ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 8‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﻮاﺳﻊ ﻣﻌﺘﺼﻢ آﻏﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر ښﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺎﻟﻴﯥ وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 9‬ﻣﻼ ﺟﺎﻧﺎن آﻏﺎ‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻓﺎرﻳﺎب واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪172‬‬

‫‪ - 10‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻈﻴﻢ آﻏﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت د ﭘﺎﺳﭙﻮرت‬

‫او وﻳﺰې څﺎﻧګﯥ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ -11‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻴﺪ ﻏﻴﺎث اﻟﺪﻳﻦ آﻏﺎ‪ ،‬ﻓﺎرﻳﺎب‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﺞ او اوﻗﺎﻓﻮ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 12‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ اﺣﻤﺪي‪ ،‬داﻣﺎن وﻟﺴﻮاﻟﻲ ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﻚ رﺋﻴﺲ‪.‬‬ ‫‪ - 13‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻔﻴﻖ اﺣﻤﺪي‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻤﻨګﺎﻧﻮ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 14‬ﻗﺎري اﺣﻤﺪ اﷲ‪ ،‬ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 15‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎري آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻫﻠﻤﻨﺪ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 16‬ﻣﻮﻟﻮي اﺣﻤﺪ ﺟﺎن آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اوﺑﻮ او ﺑﺮﻳښﻨﺎ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 17‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺘﻴﻖ اﷲ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎه وﻟﯥ ﻛﻮټ ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د زراﻋﺖ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 18‬ﻣﻼ ﺣﻤﻴﺪ اﷲ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د آرﻳﺎﻧﺎ ﻫﻮاﻳﯥ ﺷﺮﻛﺖ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 19‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د وزﻳﺮاﻧﻮ ﺷﻮرى ﻟﻮﻣړي ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬ ‫‪ - 20‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺎس آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻋﺎﻣﯥ روﻏﺘﻴﺎ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 21‬اﻟﺤﺎج ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻴﺴﻰ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﻴﻦ ﺑﻮﻟﺪك ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اوﺑﻮ او ﺑﺮﻳښﻨﺎ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 22‬ﻣﻼ ﻋﺒﻴﺪاﷲ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د دﻓﺎع وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 23‬ﻣﻮﻟﻮي اﺣﻤﺪﺟﺎن آﺧﻮﻧﺪ زاده‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ارزګﺎن واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 24‬ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ آﺧﻮﻧﺪ زاده‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺷﻬﺪاوو او ﺑﻴﺮﺗﻪ راﺳﺘﻨﻴﺪوﻧﻜﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 25‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺤﺎق آﺧﻮﻧﺪ زاده‪ ،‬ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻐﻤﺎن واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 26‬ﻣﻮﻟﻮي اﷲ داد‪ ،‬ﺳﭙﻴﻦ ﺑﻮﻟﺪك ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺗﻌﻤﻴﺮاﺗﻮ )ښﺎر ﺟﻮړوﻟﻮ( وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 27‬ﻣﻮﻟﻮي اﻣﻴﻦ اﷲ اﻣﻴﻦ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺮﭘﻞ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 28‬اﻟﺤﺎج ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻰ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د وﺧﺖ ﭘﻪ ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ د اﻓﻐﺎن ﺳﻮداګﺮى‬ ‫دﻓﺘﺮ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 29‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺎﻫﺮ اﻧﻮري‪ ،‬زرﻣﺖ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺎﻟﻴﯥ وزارت د اداري ﭼﺎرو رﺋﻴﺲ‪.‬‬ ‫‪ - 30‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺎرف اﷲ ﻋﺎرف‪ ،‬زرﻣﺖ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺎﻟﻴﯥ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 31‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻴﺪ ﻋﺼﻤﺖ اﷲ ﻋﺎﺻﻢ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف او ﻧﻬﻲ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ وزارت‬

‫ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 32‬ﺳﻴﺪ ﻋﻼم اﻟﺪﻳﻦ اﺛﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺪﺧﺸﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ اﻓﻐﺎن ﻗﻨﺴﻠګﺮۍ دوﻫﻢ‬ ‫ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 33‬ﻣﻼ ﺣﺎﺟﻰ ﻋﺘﻴﻖ اﷲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ټﻮﻟﻨﯧﺰو ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 34‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺤﻜﯧﻢ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻣﺤﻤﺪ اورﻧګ‪ ،‬ﺷﺮﻧﻪ ﭘﻜﯧﺘﻜﺎ‪ ،‬ﭘﻪ ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﺘﺎزى‪.‬‬ ‫‪ - 35‬ﻋﺰﻳﺰ اﻟﺮﺣﻤﺎن‪ ،‬ﭘﻪ اﺑﻮﻇﺒﻰ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮد ﺳﻔﺎرت درﻳﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 36‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻨﻲ ﺑﺮادر‪ ،‬دﻫﺮاود ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د دﻓﺎع وزارت ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬ ‫‪ - 37‬ﻣﺤﻤﺪ داوود‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت اداري اﺗﺸﻪ‪.‬‬

‫‪ - 38‬ﻣﻮﻟﻮي ارﺳﻼن رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻣﺤﻤﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ارګﻮن ﭘﻜﺘﻴﻜﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻮړو زده ﻛړو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪173‬‬

‫‪ - 39‬ﻣﻮﻟﻮي ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ دﻻور‪ ،‬ﻟﻮګﺮ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺘﺮې ﻣﺤﻜﻤﯥ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬ ‫‪ - 40‬ﻣﻼ دوﺳﺖ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬داﻣﺎن ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻏﺰﻧﻲ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 41‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ اﻋﻈﻢ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮد ﻛﺎﻧﻮ او ﺻﻨﺎﻳﻊ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 42‬ﻣﻮﻟﻮي ﻓﻴﺾ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 43‬ﻗﺎﺿﻲ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ ﻓﻮزي‪ ،‬اﻧﺪړ ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ رﻳﺎض او اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت ﻟﻮﻣړي او دوﻫﻢ‬ ‫ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ -44‬ﻣﻮﻟﻮى رﺳﺘﻢ ﺣﻨﻔﻲ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ‪ ،‬دو آب ﻧﻮرﺳﺘﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ټﻮﻟﻨﯧﺰو ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 45‬ﻣﻮﻟﻮي ګﻞ اﺣﻤﺪ ﺣﻜﯧﻤﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﺮاﭼۍ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﻨﺴﻠګﺮۍ ﺗﺠﺎرﺗﻲ آﺗﺸﻪ‪.‬‬

‫‪ - 46‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﷲ ﺣﻤﺎد‪ ،‬ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻮﻳټﻪ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻗﻨﺴﻞ‪.‬‬ ‫‪ - 47‬ﻣﻮﻟﻮى ﺣﻤﺪاﷲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻮﻳټﻪ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻗﻨﺴﻞ‪.‬‬

‫‪ - 48‬ذﺑﻴﺢ اﷲ ﺣﻤﻴﺪي‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻮړو زدﻛړو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 49‬ﻗﺎري دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻴﻒ‪ ،‬ﺑﺪﺧﺸﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻼن اوﻟﻮړو زده ﻛړو وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 50‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻴﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻨړ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎﻧﻮ او ﺻﻨﺎﻳﻊ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 51‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺠﻠﻴﻞ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ارﻏﻨﺪاب ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 52‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺰت اﷲ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻟﻐﻤﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻼن وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 53‬ﻣﻮﻟﻮي ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ځﺪارن ﺧﻮﺳﺖ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺮﺣﺪاﺗﻮ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 54‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻠﻢ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻐﻼن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﺞ او اوﻗﺎﻓﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 55‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻠﻴﻢ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف او ﻧﻬﻲ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 56‬ﻣﻼ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻛﻨﺪﻫﺎر وﻻﻳﺖ د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ رﺋﻴﺲ‪.‬‬ ‫‪ - 57‬ﺳﺮاج اﻟﺪﻳﻦ ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ځﺪران ﺧﻮﺳﺖ‪.،‬‬

‫‪ - 58‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺤﻲ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﻮﻳټﻪ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﻨﺴﻠګﺮۍ ﻟﻮﻣړي ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 59‬ﻫﺪاﻳﺖ اﷲ‪ ،‬ارﻏﻨﺪاب ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻠﻜﯥ ﻫﻮاﻧﻮردۍ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 60‬ﻣﻮﻟﻮى ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﻫﻮﺗﻚ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ او ﻛﻠﺘﻮر وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 61‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﺣﻘﺎﻧﻲ ﻫﺪاﻳﺖ اﷲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺎﻟﻴﯥ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 62‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﻮر ﺟﻼل‪ ،‬ﻛﻨړ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت اداري ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 63‬ﻣﻮﻟﻮي ﻗﺪرت ﺟﻤﺎل‪ ،‬ګﺮدﻳﺰ ﭘﻜﯧﺘﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ وزﻳﺰ‪.‬‬

‫‪ - 64‬ﻣﻮﻟﻮي رﺣﻤﺖ اﷲ ﻛﺎﻛﺎ زاده‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﺮاﭼۍ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻗﻨﺴﻞ‪.‬‬

‫‪ - 65‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺮوف ﺧﺎدم‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺮﻛﺰي ﻗﻮل اردو ﻗﻮﻣﻨﺪان‪.‬‬

‫‪ - 66‬ﻣﻮﻟﻮي ﺧﻴﺮاﷲ ﺧﻴﺮ ﺧﻮاه‪ ،‬ارﻏﺴﺘﺎن ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻫﺮات واﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ - 67‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺼﻤﺪ ﺧﺎﻛﺴﺎر‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د داﺧﻠﻪ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 68‬ﺷﻤﺲ اﷲ ﻛﻤﺎل زاده‪ ،‬ﭘﻪ دوﺑۍ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت دوﻫﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 69‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق آﺧﻮﻧﺪ ﻻﻻ آﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﻴﻦ ﺑﻮﻟﺪك ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 70‬ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ اﺑﻮﻇﺒﯥ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﺘﺎزى‪.‬‬

‫‪174‬‬

‫‪ - 71‬ﻣﻮﻟﻮي ﺿﻴﺎ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﻣﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻃﺎﻟﻘﺎن ﺗﺨﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻮګﺮ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 72‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻠﻄﻴﻒ ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬زرﻣﺖ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د زراﻋﺖ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 73‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ اﷲ ﻣﻄﻴﻊ‪ ،‬ارﻏﻨﺪاب ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ټﻮﻟﻨﯧﺰو ﭼﺎرو وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 74‬ﻣﻼ ﻣﻄﻴﻊ اﷲ‪،‬داﻣﺎن ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﻛﺎﺑﻞ ګﻤﺮك رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 75‬ﻣﻮﻟﻮي اﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻈﻬﺮي‪ ،‬ﻛﻨﺪز‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻨﺴﻠګﺮۍ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ آﺗﺸﻪ‪.‬‬

‫‪ - 76‬ﻣﻼ ﻓﻀﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻈﻠﻮم‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻮى درﺳﺘﻴﺰ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬ ‫‪ - 77‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﻈﺮﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻨﺪزواﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 78‬رﺣﻤﺖ اﷲ وﺣﻴﺪ ﻳﺎر ﻓﻘﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬زرﻣﺖ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺷﻬﺪاوو او ﺑﻴﺮﺗﻪ راﺳﺘﻴﻨﺪوﻧﻜﻮ ﭼﺎرو‬

‫وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 79‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻤﺎﻳﻮن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اوﺑﻮ او ﺑﺮﻳښﻨﺎ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 80‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻔﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﻮﺳﺖ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 81‬ﻣﺤﻤﺪ اﺳﻼم ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬رورى دو آب ﺳﻤﻨګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﺎﻣﻴﺎﻧﻮ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 82‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻜﺒﻴﺮ‪ ،‬ځﺪران‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﺷﻮرى دوﻫﻢ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪ ،‬د ﻧﻨګﺮﻫﺎر واﻟﻲ‬ ‫او‪..‬‬

‫‪ - 83‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل‪ ،‬ﺳﭙﻴﻦ ﺑﻮﻟﺪك ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻧﻴﻤﺮوز واﻟﻰ‪.‬‬

‫‪ - 84‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ وﻟﯥ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮوف او ﻧﻬﻲ ﻋﻦ اﻟﻤﻨﻜﺮ وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 85‬ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻌﻘﻮب‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ آژاﻧﺲ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 86‬ﻣﻼ اﻣﻴﺮ ﺧﺎن ﻣﺘﻘﻲ‪ ،‬ﻫﻠﻤﻨﺪ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻌﺎرف وزﻳﺮ‪) .‬ﻧﻮﻣﻮړې د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ او ﻓﺮﻫﻨګ وزﻳﺮ و‪(.‬‬ ‫‪ - 87‬ﻣﻮﻟﻮى ﻋﺒﺪاﻟﺤﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ‪ ،‬زاﺑﻞ‪ ،‬د ﻣﻼ ﻋﻤﺮ د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ دﻓﺘﺮ ﻣﺴﻮول‪.‬‬

‫‪ - 88‬ﻣﻮﻟﻮي رﻓﻴﻊ اﷲ ﻣﺆذن‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ )وردګ(‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺘﺮې ﻣﺤﻜﻤﯥ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬

‫‪ - 89‬ﻣﻼ اﷲ داد ﻃﻴﺐ وﻟﯥ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 90‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﺠﻴﺐ اﷲ ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺮاه‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﻴښﻮرﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻗﻨﺴﻞ‪.‬‬

‫‪ - 91‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺴﺘﻌﻴﺪ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻋﻠﻮﻣﻮ اﻛﺎدﻣۍ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 92‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻌﻴﻢ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻠﻜﯥ ﻫﻮاﻧﻮردۍ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 93‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﻴﻚ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺗﺠﺎرت وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 94‬ﻣﻮﻟﻮي ﺣﻤﺪاﷲ ﻧﻌﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻟﻮړو زده ﻛړو وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 95‬ﻣﻔﺘﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻴﻢ ﻧﻮراﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﺮاﭼۍ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﻨﺴﻜګﺮۍ ﻟﻮﻣړي ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 96‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﻮراﷲ ﻧﻮري‪ ،‬ﺷﺎه ﺟﻮى زاﺑﻞ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻠﺦ واﻟﻰ‪.‬‬

‫‪ - 97‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻨﺎن ﻧﻴﺎزى‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮن زرﻏﻮن ﻫﺮات‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎﺑﻞ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 98‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﻣﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 99‬ﻣﻮﻟﻮى ﻋﺒﺪاﻟﺠﺒﺎر ﻋﻤﺮي‪ ،‬زاﺑﻞ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻠﺦ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 100‬اﻟﺤﺎج ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﻤﺮي‪ ،‬ځﺪران ﺧﻮﺳﺖ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺮﺣﺪاﺗﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 101‬ډاﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺴﺘﺎر ﭘﻜﺘﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺧﺎرﺟﻪ وزارت د ﭘﺮوﺗﻮﻛﻮل رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪175‬‬

‫‪ - 102‬ﻣﻼ ﻧﻮر اﻟﺪﻳﻦ ﺗﺮاﺑﯥ‪ ،‬ﭼﻮرا ارزګﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻋﺪﻟﻴﯥ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 103‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم ﺣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬درزاب ﻓﺎرﻳﺎب‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻮﻫﻨﯥ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 104‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﺎر ﻗﺮﻳﺸﻲ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم اﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت د ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ ﭼﺎرو آﺗﺸﻪ‪.‬‬ ‫‪ - 105‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ رﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﺷﻮرى رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 106‬ﻣﻼ ﻳﺎر ﻣﺤﻤﺪ رﺣﻴﻤﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻮاﻳﻲ ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻮ وزﻳﺮ‪.‬‬

‫‪ - 107‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ رﺣﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻮاﻳﻲ ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻨﺪﻫﺎر واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 108‬ﻣﻼ ﺣﺒﻴﺐ اﷲ رﺷﺎد‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻠټﻨﻮ رﺋﻴﺲ‪.‬‬ ‫‪ - 109‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺤﻲ ﺳﺎﻟﻚ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ارزګﺎن واﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪ - 110‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻨﺎﻧﻲ‪ ،‬زاﺑﻞ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د داراﻻﻓﺘﺎء رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 111‬ﻧﻮر ﻣﺤﻤﺪ ﺛﺎﻗﺐ‪ ،‬ﺑګﺮاﻣﻲ ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﺘﺮې ﻣﺤﻜﻤﯥ رﺋﻴﺲ‪.‬‬

‫‪ - 112‬ﻣﻮﻟﻮى ﻗﻠﻢ اﻟﺪﻳﻦ ﺳﺮ اﻧﺪاز‪ ،‬ﺑﺮه ﻛﯥ ﺑﺮك ﻟﻮګﺮ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺣﺞ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 113‬ﻣﻮﻟﻮى اﺣﺴﺎن ﺳﺮ ﻓﺪا‪ ،‬ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻏﺰﻧﻰ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﺘﺨﺒﺎراﺗﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 114‬ﻣﻮﻟﻮى ﺳﻌﺪ اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻤﻦ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎر او ټﻮﻟﻨﯧﺰو ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 115‬ﻗﺎري ﻋﺒﺪاﻟﻮﻟﯥ ﺻﺪﻳﻘﻲ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﻴښﻮر ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﻨﺴﻜګﺮۍ درﻳﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 116‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﻮاﺣﺪ ﺷﻔﻴﻖ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎﺑﻞ واﻟﻲ ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬

‫‪ - 117‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻬﻴﻞ ﺷﺎﻫﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت دوﻫﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 118‬ﻣﻮﻟﻮي ﺳﻴﺪ اﺣﻤﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺧﻴﻞ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻌﺎرف وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 119‬اﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮرت او ﻣﻠﻜﯥ ﻫﻮاﻧﻮردۍ وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 120‬ﻣﻮﻟﻮي ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺸﻢ ﺑﺪﺧﺸﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د وردګﻮ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 121‬ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 122‬ﻣﻼ ﺷﻤﺶ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺷﻴﺮ آﻻم‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د زراﻋﺖ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 123‬ﺣﺎﺟﻲ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﺎر ﺷﻴﻨﻮارى‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬ﭘﻪ ﻛﺮاﭼۍ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻗﻨﺴﻠګﺮۍ درﻳﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 124‬ﻣﻮﻟﻮى ﺟﻼل اﻟﺪﻳﻦ ﺷﻴﻨﻮارى‪ ،‬ﺷﻴﻨﻮاري ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻋﺪﻟﻴﻪ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 125‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺮور ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻨګﻞ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت درﻳﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 126‬ﺷﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺎس ﺳﺘﺎﻧﻜﺰى‪ ،‬ﻟﻮګﺮ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻋﺎﻣﯥ روﻏﺘﻴﺎ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 127‬ﻣﻮﻟﻮي ﻃﻪ‪ ،‬ﻧﻨګﺮﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﭘﻜﺘﻴﺎ واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ - 128‬ﺣﺎﺟﻰ ﺗﺎﺣﻴﺲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻣﻠﻜﯥ ﻫﻮاﻧﻮردۍ وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 129‬ﻣﻮﻟﻮى ﻋﺒﺪاﻟﺮﻗﻴﺐ ﺗﺨﺎري‪ ،‬ﺗﺨﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺳﺘﻨﻴﺪوﻧﻜﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ - 130‬ﻣﻮﻟﻮي وﻟﯥ ﺟﺎن‪ ،‬ﻛﻮﻳټﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺟﻮزﺟﺎن واﻟﻲ‪.‬‬

‫‪ -131‬ﻣﻮﻟﻮي ﻧﺬﻳﺮ اﷲ ﺣﻨﻔﻲ وﻟﯥ اﷲ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت ﺗﺠﺎرﺗﻲ آﺗﺸﻪ‪.‬‬

‫‪ - 132‬ﻣﻮﻟﻮي ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ وﺛﻴﻖ‪ ،‬ﻏﺰﻧﻲ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺖ وزارت ﻣﺮﺳﺘﯧﺎل‪.‬‬

‫‪ - 133‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد وزﻳﺮي‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت د ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ د څﺎﻧګﯥ ﻣﺴﻮول‪.‬‬

‫‪ - 134‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﻛﻨﺪﻫﺎر‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﻛﺎﻧﻮ او ﺻﻨﺎﻳﻌﻮ وزارت ﻣﻌﻴﻦ او ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ‬

‫‪176‬‬

‫ﺳﻔﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 135‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن زاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺮوار ﻟﻮګﺮ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪.‬‬

‫‪ - 136‬ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ زاﻫﺪ‪ ،‬ﻟﻮګﺮ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم آﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د ﺳﻔﺎرت درﻳﻢ ﺳﻜﺮﺗﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ - 137‬ﻣﻮﻟﻮي رﺣﻴﻢ اﷲ زرﻣﺘﻰ‪ ،‬زرﻣﺖ ﭘﻜﺘﻴﺎ‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ او ﻛﻠﺘﻮر وزارت ﻣﻌﻴﻦ‪(98) .‬‬

‫اووم ﻓﺼﻞ‬ ‫ﭘﺎﻳﻠﯥ‪:‬‬

‫زﻣﻮﻧږ د ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻛﯧﺪوﻧﻜﻮ ﻫڅﻮ ﺗﺮ ﻣﺦ ﺳﺘﺮه ﺳﺘﻮﻧﺰه دا ده ﭼﯥ ددې ﺟړې دﺧﻼﺻﻮن ډﻳﺮو‬ ‫ﻫڅﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﺗﺮ اوﺳﻪ ددې ﻏﻤﻴﺰې دﭘﺎﻳﻠﻴﺪو ﺑﻨﺴټﻴﺰې ﺟﺮړې ﻟﻪ ﭘﺎﻣﻪ ﻏﻮرځﻮﻟﻲ او داﻳﻰ ﻧﻪ ده درك ﻛړې‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻏﻤﻴﺰې ﭘﻴﻼﻣﻪ د ﻛﻮﻣﻪ ځﺎﻳﻪ ﺷﻮې او وﻟﯥ ﭘﻴﻞ ﺷﻮې ‪ .‬ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وګړي ﻫﺴﯥ‬ ‫ﺳﻄﺤﻲ اﻧﺪ ﻟﺮي او ﻓﻜﺮ ﻛﻮي ﭼﯥ ددې ﻏﻤﻴﺰې ﺣﻞ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اوﺳﻨﻲ ﺣﺎﻛﻢ رژﻳﻢ او ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ‬

‫ﭘﻪ ﺳﻮﻟﻪ او ګډ ﻛﺎر ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﭘټ دى ‪ .‬ﺧﻮ دا ﺑﺎﻳﺪ څﺮګﻨﺪه وي ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻏﻤﻴﺰه ﻛﯥ د ﻗﻀﻴﯥ اﺻﻠﻲ اړخ‬ ‫ﻧﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى دى او ﻧﻪ د ﻫﻐﻪ دوﻟﺖ او ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ اﺻﻠﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻧﻴﻮاﻛګﺮان دي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬ ‫ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻣﻮرو او ځﻤﻜﻨۍ ﻓﻀﺎ ﺑﺎﻧﺪې ﻳﯥ د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ د ارادې ﭘﻪ ﺧﻼف‪ ،‬ﭘﻪ زور وﻟﻜﻪ ﻛړې ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﭘﻪ وﻳﻨﺎ »ددې ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﭘﻪ ﺧﻼف را ﭘﻮرﺗﻪ ﺷﻮى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮ ﻣﻠﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دى او‬

‫ﻏﻮاړي د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد اﺳﺘﻘﻼل او ازادي ﺑﻴﺮﺗﻪ اﻋﺎده ﻛړي او د ﺧﭙﻠﯥ ځﻤﻜﯥ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وﺳﺎﺗﻲ «‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻋﻼن ﻛړى ﭼﯥ » د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم د دې ﻧﻴﻮاﻛګﺮو ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ده ‪.‬‬

‫ﭘﺨﭙﻠﻪ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزى ﻫﻢ د دې ﻧﻴﻮاﻛګﺮاﻧﻮ د ﻟښﻜﺮو ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﺣﺎﻛﻢ ﺷﻮﯦﺪى ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ دا‬ ‫اﻋﻼن ﻫﻢ ﻛړى ﭼﯥ ﻧﻪ ﺧﻮ ﺑﻪ د ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﯥ ګډون وﻛړي او ﻧﻪ ﺑﻪ د ﻫﻐﻪ ﺳﺮه د ﺳﻮﻟﯥ ﺧﺒﺮې‪ ،‬ځﻜﻪ‬

‫ﭼﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻧﻪ د ﺧﺒﺮو واك ﻟﺮي او ﻧﻪ ﻳﯥ د ﭘﺮﯦﻜړو د ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ وړﺗﻴﺎ‪(99) «.‬‬

‫د ﻧﮋدې ﻟﺲ ﻛﺎﻟﻮ‪ ،‬وژﻟﻮ‪ ،‬وراﻧﻮﻟﻮ او ﺗﺒﺎﻫﻴﻮ وروﺳﺘﻪ ‪ ،‬دادي ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﺗﻴښﺘﯥ ﻻر ﻟټﻮي‬

‫ﺧﻮ اوس داﺳﯥ ﺑﺮﻳښﻲ ﭼﯥ دا ﻻره ﺗﺮې ورﻛﻪ ده‪ ،‬ګﻴﭻ او ﻣﻨګ دي‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮﻫﻴږې څﻪ ډول ﺧﭙﻞ ﻋﺰت‬ ‫وﺳﺎﺗﻲ‪. .‬‬

‫رﻳښﺘﻴﺎ ﻫﻢ ﭼﯥ ﻧﺎﭘﻮﻫﻪ او ګﻴﭻ ﻟښﻜﺮ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﺟﻨګ ﻧﻪ ﺷﻲ ګټﻠﻰ‪ ،‬د ﻫﻐﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭼﯥ ﺗﺮ دﻳﺮش ﺳﻠﻤﻪ‬

‫ﻳﯥ ﭘﻪ ﻣﺨﺪره ﻣﻮادو او د وﺳﻠﯥ ﭘﻪ ﭘﻠﻮرﻟﻮ ﻋﺎدي وي اوﻳﺎ ﻫﻐﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻳﯥ اﻋﺘﺮاف ﻛﻮي‬

‫ﭼﯥ د ﭘﻴﺴﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺟﻨګﻴږي ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻣﻴﺪان ﻧﻪ ﺷﻲ وﻫﻠﻰ ‪ .‬دا ﻫﻐﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دى ﭼﯥ د ﻫﻠﻤﻨﺪ د ﻧﺎدﻋﻠﻲ‬ ‫د وﻟﺴﻮاﻟۍ ﻳﻮې ﺑﺮﺧﯥ ﻣﺎرﺟﯥ ﻛﯥ‪ ،‬ﭼﯥ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ د وﻟﺴﻮاﻟۍ ﻟﻘﺐ ﺧﭙﻞ ﻛړ‪،‬‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫‪177‬‬

‫ﺗﻪ ﭘﻴښ ﺷﻮل ‪ .‬او ﻫﻐﻪ څﻪ ډاګﻴﺰه ﻛﻮي ﭼﯥ ﻏﺮﺑﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻫﺎﻟﻨﺪﻳﺎن ‪ ،‬ﻳﯥ ﺗﻴښﺘﯥ ﺗﻪ‬ ‫اړ ﻛړل ‪(100) .‬‬

‫د ﻫﻠﻤﻨﺪ د ﻣﺎرﺟﯥ ﻋﻤﻠﻴﺎت د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﻮي ﻗﻮﻣﺎﻧﺪان ﻣﻚ ﻛﺮﺳټﻞ او د اوﺑﺎﻣﺎ د ﻧﻮي ﺟﻮړ ﺷﻮي ﻧﻄﺎم ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﻳﻮ ازﻣﻴښﺖ و‪ .‬ﭘﻪ دﻏﻮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻟﻪ ﭘﻨځﻠﺲ زرو زﻳﺎﺗﻮ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او اﺗﺤﺎدي ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺑﺮﺧﻪ‬ ‫اﺧﺴﺘﯥ وه‪ ،‬ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻳﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﭘﻮځﻲ ﻟښﻜﺮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬د ﺳﻴﻤﯥ د ټﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﺎﻫﻲ‪ ،‬د ﺑﯥ ګﻨﺎه‬

‫ﻣﻠﻜﻲ وګړو وژل او د ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻮ ډاﻟﺮو ﻣﺎﻟﻲ زﻳﺎن او ‪.....‬‬

‫د ﻣﺎرﺟﯥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻮ ﻧړﻳﻮاﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﻪ او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي دا ډاګﻴﺰه ﻛړه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻣﺎﺗﻮل او ددې وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮې ﺷﻮﻧﻰ ﻧﻪ‬ ‫ښﻜﺎري ‪.‬‬

‫د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺷﻮروي اﺗﺤﺎد وروﺳﺘﻰ وﻟﺴﻤﺸﺮ ګﻮرﺑﺎﭼﻮف واﻳﻲ ﭼﯥ» اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ داﺧﻠﻮل‬

‫زﻣﻮﻧږ ﺳﺘﺮ ﺳﻬﻮه وه ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ دا ﺳﻬﻮه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮار ﻧﻪ ﺷﻲ « ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ »زﻣﻮﻧږ ﻗﻮاووې ﭼﯥ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ورﻧﻨﻮﺗﯥ راﺳﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﺎرﺗﻴﺰاﻧﻲ ﺟﻨګﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮې‪ ،‬ﻛﻤﻴﻨﻮﻧﻪ راﺗﻪ ﻧﻴﻮل ﻛﯧﺪه‪ ،‬ﻟﻪ‬

‫ﺑﻠﻪ ﭘﻠﻮه دا ځﺎﻧګړى ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ او دﻧګ دﻧګ ﻏﺮوﻧﻪ ﭼﻰ ﻫﻠﺘﻪ زﻣﻮﻧږ ټﺎﻧﻜﻮﻧﻮ ﻛﺎر ﻧﻪ ﻛﺎوه‪،‬او اوس‬

‫ﻫﻤﺪا ﻋﻠﺖ دى ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﯦﺎن ﻫﻢ ﻫﻴڅ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻛﻮﻻى او ﻧﻪ ﭘﺮاﺑﻠﻮﻣﻮﻧﻪ ﺣﻠﻮﻻى ﺷﻲ او ﻧﻪ اﻣﻨﻴﺖ راوﺳﺘﻼى‬

‫ﺷﻲ ځﻜﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﻠﻚ ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﻣﻮﻧږ ﻣﺠﺒﻮر وو ﭼﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮﯦږدو او و وځﻮ «) ‪(101‬‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د روﺳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻮﻣﻨﺪان )‪ ، (Gen. Boris Gromov's‬د روﺳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ‬

‫اﺧﺮي ﻋﺴﻜﺮ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﯥ ﭘﺮﯦښﻮد‪ ،‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او د ﻧﺎټﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ ګﻮاښ ﻛړى او ورﺗﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ‬

‫» اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ډﻳﺮ ﻋﺒﺮﺗﻨﺎﻛﻪ درس راﻛړ‪ ...‬ﻫﻤﺪا اوس او د ﺗﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره دا ﻧﺎ ﺷﻮﻧﯥ ده ﭼﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﻛړﻛﯧﭽﻮﻧﻪ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ زور ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻛړو ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ » دا ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻼن ﻟﺮي ﻧﻮر ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ‬

‫ﺗﺎزه ﭘﻮځﻮﻧﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ واﺳﺘﻮي‪ ،‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻫﻴڅ ﺗﻐﻴﻴﺮ اوﺑﺪﻟﻮن را ﻧﻪ‬

‫وﺳﺘﻠﻰ ﺷﻲ ‪ .‬او ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮګﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻣﻨﻔﻲ وي ‪«.‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﻮ ﺑﻞ داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺟګړې روزل ﺷﻮى )‪ (Ol eg Samoil ov‬واﻳﻲ ﭼﯥ » زه داﺟﻨګ د ﻋﻘﻞ‬

‫ﻧﻪ ﻟﺮې ګڼﻢ‪ ،‬ﻫﻠﺘﻪ ﻣﻮﻧږ څﻪ وﻛړل ؟ او څﻪ ﻣﻮ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړل؟ ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ ﻫﻴڅ ﻣﻮ ﻧﻪ دي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻳﻮازې‬ ‫ﻣړي ﻣﻮ ﺷﺎﺗﻪ ﭘﺮې اﻳښﻲ دى‪ ،‬زﻣﻮﻧږ وژل ﺷﻮي ﻣﻠګﺮي‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻣﻴﻨﺪې او د ﻫﻐﻮى ﻛﻮﻧډې‪ ...‬او دا ټﻮل‬ ‫ﻫﻐﻪ څﻪ و ﭼﯥ وﺷﻮل‪«..‬‬

‫د ‪ 2001‬ز ﻛﺎل د اﻛﺘﻮﺑﺮ راﭘﻪ دﻳﺨﻮا داﺳﯥ ګﻮﻣﺎن ﻛﯧﺪه ﭼﯥ ﻧړﻳﻮال ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﺮ ﻛﻮﻣﻲ ﺗﻴﺮ‬

‫ﻛړي او ددې ﻫﻴﻮادو د ﺳﺘﺮو ﻟښﻜﺮو ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺑﻪ ﻫﻴڅ څﻮك د ﭘﺎڅﻮن ﺣﻮﺻﻠﻪ وﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬ﺧﻮ دې‬

‫وروﺳﺘﻴﻮ ﻧﻬﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ دا اﻧﺪ او اﻧګﻴﺮﻧﻪ ډﻳﺮه ﻏﻠﻄﻪ ﺛﺎﺑﺘﻪ ﻛړه‪ ،‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ اوس ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ ﭼﯥ ﻫﻢ د‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻠﻔﺎﺗﻮ او ﻫﻢ د ﻣﺎﻟﻲ زﻳﺎﻧﻮﻧﻮ د زﻏﻢ وړﺗﻴﺎ ورځ ﭘﻪ ورځ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛﻮي ‪ ،‬ﻏﻮاړي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫ﻣﻮﺿﻮع د ﺳﻮﻟﯥ او ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﻻرې ﺣﻞ ﺷﻲ ‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﭼﺎرواﻛﻲ ﻫﻢ اوس دﻏﯥ اﻧﺪ ﺗﻪ‬

‫رارﺳﻴﺪﻟﻲ ﺧﻮ د ﻛﺎر دﭘﻴﻼﻣﯥ ﻧﻪ وﻳﺮه ﻟﺮي ‪ .‬د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ اﻧﺪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﺎﺗﯥ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮى ﺑﺮﺧﻠﻴﻚ‬

‫د ﻫﻐﻮ ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﻳﻮ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻛړي ﭼﯥ ددې ﻧﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﺑﺎﻧﺪې د وﻟﻜﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﻧﺎﻛﺎﻣﻪ‬

‫ﺗﺠﺮﺑﯥ ﺗﻜﺮار ﻛړﻳﺪي ‪.‬‬

‫‪178‬‬

‫د اﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬اﻧګﻠﺴﺘﺎن او د ﻧﺎټﻮ دﻧﻮرو ﻫﻴﻮادو د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ټﻮﻟﻮ اﻧﺪ دادې ﭼﯥ دا ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻳﺪ‬

‫دﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﻻرې ﺣﻞ ﻛړل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د ور اﺳﺘﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺑﺤﺜﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ ﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﻞ‬

‫ﭘﺴﯥ ړﻧګ ﺷﻮي ﭼﯥ ﻣﻬﻢ ﻣﺜﺎﻟﻮﻧﻪ ﻳﯥ د اﻳټﺎﻟﻴﯥ او ﻫﺎﻟﻨډ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ دي ﺧﻮ ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻧﻮرو‬ ‫ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﻫﻢ دا ﻛﻤﺸﻜﺶ اوس ﺧﭙﻞ اوج ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﯥ دى ‪.‬‬

‫د ﺟﺮﻣﻨﻲ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزﻳﺮ »ګﻴﺪو وﺳټﺮوﻟﻪ« واﻳﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻮ وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﺳﺮه ﻟﻪ‬

‫ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ ﻻره ﻧﺸﺘﻪ‪ .‬د ﺟﺮﻣﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺘﻮاﻻﻧﻮ ﻫﻢ د ﻣﻼ ﻋﻤﺮ ﭘﻪ ﺷﻤﻮل د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ د ډﻟﻮ ﻟﻪ ټﻮﻟﻮ ﻣﺸﺮاﻧﻮ‬

‫ﺳﺮه د ﻣﺸﺮوﻃﻮ ﺧﺒﺮواﺗﺮو ﻏﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه‪ .‬د ﺟﺮﻣﻨﻲ ﺷﭙﻴګﻞ ﻣﺠﻠﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﯥ ﻳﻮې ګڼﯥ ﻛﯥ وﻟﯧﻜﻞ د ﺟﺮﻣﻨﻲ د‬

‫ﻋﻴﺴﺎﻳﻲ ډﻳﻤﻮﻛﺮاټ واﻛﻤﻦ اﺋﺘﻼف ګﻮﻧﺪ د ﻓﺮاﻛﺴﻴﻮن د ﺧﺎرﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ د ﻛﻤﻴټۍ وﻳﻨﺪوى »ﻣﺲ ﻓﻴﻠډر«‬ ‫ووﻳﻞ د ﻣﻼ ﻋﻤﺮ او اﻧﺠﻨﻴﺮ ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﺷﺎن اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻛﻮﻻى ﺷﻲ ﺳﻮﻟﯥ ﺗﻪ د ﺧﺒﺮواﺗﺮو ﻟﭙﺎره زﻣﻴﻨﻪ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړي‪ .‬ﻫﻐﯥ ووﻳﻞ اﻟﺒﺘﻪ دﻏﻪ ﻛﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ دښځﻮ ﺣﻘﻮﻗﻮ ﺗﻪ داﺣﺘﺮام او ﻟﻪ ﺗﺎوﺗﺮﯦﺨﻮاﻟﻲ د ډډې ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ‬ ‫ﺷﺎن ﺷﺮﻃﻮﻧﻪ وﻣﻨﻲ‪ .‬د ﺟﺮﻣﻨﻲ دﻏﻪ ﻣﺴﺆل زﻳﺎﺗﻪ ﻛړه ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻧﻮرو وﺳﻠﻪ واﻟﻮ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‬

‫ډﻟﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻫﺪف ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛښﯥ د ﺛﺒﺎت راﻣﻨځﺘﻪ ﻛﻮل دي‪ .‬د ﺟﺮﻣﻨﻲ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛښﯥ د ﺷﻨﻮ‬

‫ګﻮﻧﺪ اﺳﺘﺎزي »ﻛﺮﻳﺴټﻴﻦ ﻣﻮﻟﺮ « ﻫﻢ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛښﯥ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ګډون ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺑﻠﻠﻰ دى‪« .‬‬

‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻰ ﻛﺎرﭘﻮه اﺣﻤﺪرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭼﯥ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﺎټﻮ ﺑﺎوري ﺳﺮﭼﯧﻨﻪ ګڼﻞ ﻛﯧږي اوس ﭘﻪ‬

‫دې ﺑﺎور دى ﭼﯥ » ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺷﺨړې د اواري ﻟﭙﺎره ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ژر ﺗﺮ ژره ﺧﺒﺮې وﺷﻲ‪«.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﭼﯥ دﻫﻤﺪې ﺧﺒﺮ د څﺮګﻨﺪوﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ان ﻟﻨﺪن ﺗﻪ را ﺑﻠﻞ ﺷﻮى و ﭘﻪ ﻳﻮه ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ووﻳﻞ ‪» :‬زﻣﺎ ﭘﻪ‬

‫ﺑﺎور ﻛﻪ دا ﺧﺒﺮې ژر ﺗﺮﺳﺮه وﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬د ﺣﺎﻻﺗﻮ د ﻻ ﺧﺮاﺑﯧﺪو او ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮځﻮاﻛﻮﻧﻮﻟﻪ وﺗﻠﻮ‬ ‫وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ د ګډوډۍ او ﺑﯥ ﺛﺒﺎﺗۍ اﻣﻜﺎن ډﯦﺮ ﺷﻲ‪«.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﺷﻚ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ اﺣﻤﺪ رﺷﻴﺪﺑﻪ دا ﺧﺒﺮې د ﻏﺮﺑﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ اﺟﺎزه او د ﻫﻐﻮى وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﺑﺎور د ﭘﻴﺪا‬

‫ﻛﯧﺪوﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻮي ‪ ،‬ﻧﻮ ځﻜﻪ ﻫﻐﻪ ﺧﺒﺮه ﻏﺒﺮګﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ » :‬ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ څﻮ ټﻜﻲ ﭘﻪ ﭘﺎم‬

‫ﻛﯥ وﻟﺮئ دا ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ د ﺣﻀﻮر ﻣﺨﺎﻟﻒ دي او ﺑﻞ دا ﭼﯥ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﻠﻮﻧﻮ‬

‫ﻛﯥ دوى د ﺟﻬﺎد ﻛﻠﻤﻪ ډﯦﺮه ﻟږه اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي او د دوى ﭘﻪ ﺧﭙﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ځﻴﻨﯥ وﺧﺖ اﺻﻼً د ﺟﻬﺎد ﻛﻠﻤﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﻛﺎرول ﻛﯧږي‪«.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻟﻨﺪن ﻛﯥ ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮاﻟﻮ ﺗﻪ دا ډاډ ورﻛﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ د ده ﭘﻪ ﻧﻈﺮ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﻨځ ﻛﯥ ﻣﻌﻘﻮل‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﭘﻪ دې ﭘﻮه ﺷﻮي وي ﭼﯥ دوى د ﻳﻮه داﺳﯥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻮﯦﺪﻳځﻮال ﻳﯥ ﻫﻢ د ﻛﺮزي د‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺷﺎن ﻣﻼﺗړ ﻛﻮي‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ واك ﺗﻪ ورﺳﯧږي او ﻋﻤﻼً د ﺗﯧﺮو ﺗﺠﺮﺑﻮ ﻟﻪ ﺗﻜﺮارﺳﺮه‬ ‫ﻣﺨﺎﻣﺦ ﻧﻪ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ده ووﻳﻞ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻟﻮﯦﺪﻳځ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻳﺘﻼﻓﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮټﻮﻟﻮ ﻟﻮﻳﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰه دا ده ﭼﯥ دوى د ﺧﺒﺮو‬

‫ﻟﭙﺎره ﻛﻮﻣﻪ ﺟﺪي ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋي ﻧﻪ ﻟﺮي او دا ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ده ﭼﯥ ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻣﻮﺿﻮع ﻟﻪ‬ ‫ډﯦﺮې ﻣﻮدې راﻫﻴﺴﯥ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﻳﺎدﯦږي‪.‬‬

‫‪179‬‬

‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﺷﻲ‪.‬د ده ﭘﻪ ﻧﻈﺮ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ‬

‫ﺑﺮﺧﻪ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ او د ﻫﻐﯥ د ﻟﻮﯦﺪﻳځﻮ ﻣﺘﺤﺪاﻧﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰه د دﻏﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د ﻋﺎﻣﻪ اﻓﻜﺎرو ﻟﻪ درﻛﻪ ده ځﻜﻪ‬

‫ﭼﯥ ﻟﻪ ﻛﻠﻮﻧﻮﻛﻠﻮﻧﻮ ﺟګړې وروﺳﺘﻪ څﺮﻧګﻪ ﺧﭙﻠﻮ وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﻪ وواﻳﻲ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﻛﻮي‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ د دواړو ﺧﻮاوو ﺗﺮﻣﻨځ د ﺧﺒﺮو ﻟﭙﺎره ګډې زﻣﻴﻨﯥ ﺷﺘﻪ‪.‬ﻣﺜﻼً اﻣﺮﻳﻜﺎ واﻳﻲ ﭼﯥ‬

‫د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻛﺎل ﻟﻪ ﺟﻮﻻﻳﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ د ﺧﭙﻠﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ اﻳﺴﺘﻞ ﭘﻴﻠﻮي او ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻫﻢ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ‬ ‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻲ دي‪.‬د اﺣﻤﺪ رﺷﻴﺪ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ دا ګډ ټﻜﻲ ﭘﻪ ﻳﻮه رﺳﻤﻲ‬

‫ﭼﻮﻛﺎټ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﯥ وﻧﻴﻮل ﺷﻲ‪.‬‬

‫ده ﭘﻪ دې ﺧﺒﺮه ټﻴﻨګﺎر ﻛﺎوه ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ دﻻﻳﻠﻮ د ﻛﺮزي ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﻳﻮازې ﺗﻮګﻪ دا ﻫﺪف ﭘﺮﻣﺦ ﻧﻪ ﺷﻲ‬ ‫ﺑﯧﻮﻟﻰ او د ﺧﺒﺮو دا ﭘﺮوﺳﻪ ﻧړﻳﻮال ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي )‪(102‬د اى اﻳﺲ اى ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﺸﺮ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د‬ ‫اﻣﻮرو ﻛﺎرﭘﻮه ﺟﻨﺮال ﺣﻤﻴﺪﮔﻞ وﻳﻠﻲ دي ‪ »:‬د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ اﻣﻨﻴﺖ ﻧﻪ ﺷﻲ راﺗﻠﻰ« ﻟﻪ ﺳﻲ‬

‫ان ان ﺳﺮه ﭘﻪ ځﺎﻧﮕړې ﻣﺮﻛﻪ ﻛﯥ ﺣﻤﻴﺪﮔﻞ وﻳﻠﻲ ‪ »:‬اﻣﺮﻳﻜﺎ او ﻫﻨﺪ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﻣﻨﻔﻲ رول اداء ﻛﻮي‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﻣﺎﺗﻪ وﺧﻮړه او ﻫﻨﺪ د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن دﻛﻤﺰوري ﻛﻮﻟﻮ ﻫڅﯥ ﻛﻮي‪ «.‬ﺣﻤﻴﺪﮔﻞ زﻳﺎﺗﻪ ﻛړې ‪» :‬د اﻓﻐﺎن‬ ‫ﺷﺨړې د ﻫﻮارۍ ﻳﻮازﻳﻨۍ ﻻر دﻣﻘﺎوﻣﺖ د ﻟﻴﻜﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې اﺗﺮې دي ﺗﺮڅﻮ ﭘﻮرې ﭼﯥ دﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻻر ﻧﻴﻮل‬

‫ﺷﻮې ﻧﻪ وي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺳﻮﻟﻪ او اﻣﻨﻴﺖ ﻧﻪ ﺷﻲ راﺗﻠﻰ« ‪ .‬ﺣﻤﻴﺪ ﮔﻞ زﻳﺎﺗﻪ ﻛړې ‪:‬‬

‫» دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن واﻛﻤﻨﺎن دې ﻫﻢ د رواﻧﯥ ﺟﮕړې څﺨﻪ ځﺎن راﺑﯧﻞ ﻛړي ځﻜﻪ ﭼﯥ را روان ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ډﻳﺮ زﻳﺎت‬

‫ﺧﻄﺮﻧﺎك او ﺧﻮاﺷﻴﻨﻮﻧﻜﻰ وي ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز دﻏﻪ د ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻣﻮرو ﻛﺎرﭘﻮه واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ »:‬اوﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﺳږﻛﺎل د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺳﻮﻟﻪ ﻛﻮي ‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ‬

‫ﭼﯥ ﺳږﻛﺎل د ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ ﺑﻪ د اوﺑﺎﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ د ډﻟﻮ ﺳﺮه د ﺳﻮﻟﯥ دروازې ﭘﺮاﻧﻴﺰي‪.‬‬

‫د ﻫﻐﻪ ﭘﻪ اﻧﺪ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ ډﻟﯥ ﺑﻪ ﺧﭙﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻟﻴﻜﻲ او ﻫﻴﭽﺎﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﺎر ﻧﻪ ده ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ‬

‫داﺧﻠﻲ اﻣﻮرو ﻛﯥ ﻻﺳﻮﻫﻨﻪ وﻛړي‪ .‬ځﻜﻪ اﻓﻐﺎﻧﺎن دا ﻧﻪ ﺧﻮښﻮي ﭼﯥ ﭘﺮدي دې ورﺗﻪ ﭘﻪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﭼﺎرو ﻛﯥ‬

‫ﻻﺳﻮﻫﻨﻪ وﻛړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ وړاﻧﺪ وﻳﻨﻪ ﻛړې ﭼﯥ د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي دوﻟﺖ ﺑﻪ ډﻳﺮ ژر ﺧﭙﻞ اﻧﺠﺎم ﺗﻪ ورﺳﻴږي او‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﻪ د ‪ 400‬ﻧﻪ ﺗﺮ ‪ 500‬ﭘﻮرې د ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﻧﮋدې دوﺳﺘﺎن ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ځﺎﻧﻮ ﺳﺮه اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛړي ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ دې ﺑﺎور دى ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او ﻳﺎ ﺑﻠﯥ ﻣﺠﺎﻫﺪې ډﻟﯥ ﻟﺨﻮا اداره ﻛړل‬ ‫ﺷﻲ ‪(103) .‬‬

‫دﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﻧﺸﻨﻞ ﻋﻮاﻣﻲ ګﻮﻧﺪ ﻳﻮ ﻣﺸﺮ اوﺳﻨﺎﺗﻮر‪،‬ښﺎﻏﻠﻲ اﻓﺮاﺳﻴﺎب ﺧټﻚ ‪ ،‬زﻣﺎ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻳﻮه ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ‬

‫د ګډون ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ځﺎﻧګړې ﻟﻴﺪﻧﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ دې ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺎوه ﭼﯥ د اﻧﺠﻴﺮګﻠﺐ اﻟﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﺮﺗﻪ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻴﻤګړې دې اوﭘﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﭼﯥ ﺷﻮﻧﻲ وي داﺳﯥ ﻻرې ﺑﺎﻳﺪ وﻟټﻮل ﺷﻲ ﭼﯥ‬ ‫داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﯥ دﻫﻐﻪ ګډون ﺣﺘﻤﻲ ﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﺳﻼم اﺑﺎد ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د )ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ( ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻼ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﭼﯥ د‬ ‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﻳﻮ ﺑﺎوري وګړى ګڼﻞ ﻛﯧږي ﭘﻪ دې اﻧﺪ دى ﭼﯥ ‪:‬‬

‫» د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﭘﺮﺗﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺑﺤﺮان د ﺣﻞ ﺑﻠﻪ ﻛﻮﻣﻪ ﻻره ﺷﺘﻮن ﻧﻪ ﻟﺮي‪ .‬ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫دوﻟﺖ دﺳﻮﻟﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﭘﻪ اړه ﻫﻴڅ ﺗﻮان ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬او زﻳﺎﺗﻮي ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺘﻮﻧﺰه داﺧﻠﻲ ﻧﻪ ده ﺑﻠﻜﯥ‬ ‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻛﻪ دا ﺳﺘﻮﻧﺰه داﺧﻠﻲ وي ﻧﻮ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن دﻟﺘﻪ څﻪ ﻛﻮي ؟ ﻣﻼ ﺿﻌﻴﻒ‬

‫‪180‬‬

‫ﭘﻪ دې اﻧﺪ دى ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻟﻮﻣړي دې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺑﺎور ﻓﻀﺎ را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻲ اوﺑﻴﺎ‬ ‫دا ﺧﺒﺮې ﭘﻪ ﻛﻮم درﻳﻤګړي ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ‪ .‬د ﻣﻼﺿﻌﻴﻒ ددې وړاﻧﺪﯦﺰ ﺳﺮه ﭼﯥ » د ﻟﺴﺖ او ﻟﺴﺖ‬

‫ﺑﺎزۍ ﻟﻮﺑﯥ ﺗﻪ دﭘﺎى ټﻜﯥ ﻛﯧښﻮدل ﺷﻲ ‪ «.‬ګڼ ﺷﻤﻴﺮ اﻓﻐﺎﻧﻲ او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎر ﭘﻮﻫﺎن ﭘﻪ دې اړه‬ ‫ﻫﻢ اﻧﺪه دي ‪ .‬ددې ټﻮﻟﻮ اﻧﺪ دادى » ﭼﯥ ﻳﻮازې ﺗﻮر ﻟﺴﺖ ﻧﻪ دى ﺑﻠﻜﯥ څﻪ ﻧﻮر ﻋﺠﻴﺐ او ﻏﺮﻳﺐ ﻟﺴﺘﻮﻧﻪ ﻫﻢ‬

‫ﺟﻮړ ﺷﻮي ﭼﯥ ﺑﺎﻳﺪ د ﺑﻄﻼن ﻛﺮښﻪ ﭘﺮې راښﻜﻞ ﺷﻲ« ‪.‬‬

‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ ددې ﻣﺮاﺣﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دوﻟﺖ‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺑﺎور ﻓﻀﺎ‬

‫راﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻲ او ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د دوﻟﺖ‪ ،‬او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻره‬

‫ﺑﺮاﺑﺮه ﺷﻲ ‪(104) .‬‬

‫ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﺧﻠﻚ ﺑﻴﺎ ﻏﻮاړي د ﺟﺮګﻮ ﻟﻪ ﻻرې ددې ﻏﻤﻴﺰې دﺣﻞ ﻻره ﭘﻴﺪا ﻛړي ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﭘښﺘﻨﻮﭘﻪ ﺳﻴﻤﻮ‬

‫ﻛﯥ ددواړو اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ د ﺟﻨﺠﺎﻟﻮ دﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺟﺮګﻮ ﺟﻮړښﺖ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ګټﻮر ﻛﺎر دى او ددې‬ ‫ﻻرې ﻧﻪ ﭘښﺘﺎﻧﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﺣﻞ ﻛړي‪ .‬ﺧﻮ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨۍ ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره داﺳﯥ‬

‫ﺟﺮګﯥ دوﻣﺮه ګټﻮرې ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ او ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﻬﺮ ﻧﻴﻮ ځﻮ اﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف د روان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻪ‬

‫ﻛﻤښﺖ ﻛﯥ څﻪ اﻏﻴﺰ وﻟﺮي ځﻜﻪ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫‪-1‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف اوﺳﻨﻰ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﻳﻮ ﻓﻜﺮي ﻣﻘﺎوت دى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴڅ‬ ‫ﻗﻮم او وﻟﺲ ﻛﯥ ﻧﻪ را ﻧﻐښﺘﻞ ﻛﯧږي ﺑﻠﻜﯥ ټﻮل وﻟﺴﻮﻧﻪ او ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ ﭘﺨﭙﻞ ځﺎن ﻛﯥ را ﻧﻐﺎړي ‪.‬‬

‫‪-2‬دا ﻏﻮرځﻨګ ﻳﻮازې د ډﻳﻮرﻧډ د ﻛﺮښﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﻧﻪ دى را ټﻮ ﻛﯧﺪﻟﻰ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ټﻮل ﻫﻴﻮا ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ‬

‫ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او وﻟﺴﻮﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨﻴځ ﻳﻮډول رﻳښﯥ ﻏځﻮﻟﯥ دي ‪.‬‬

‫‪-3‬ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ ﭘﻴښﻮ وښﻮوﻟﻪ ﭼﯥ ددې ﻏﻮرځﻨګ او ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻏړي ﺧﭙﻞ ﻫﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮ وي او‬

‫ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺸﺮ وي د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺨﯥ څﺨﻪ ﻟﺮې ﻛړى او ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻳﯥ وړى ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې اﺳﺎس ددې ﻻﻧﺠﯥ د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻴﺸﺖ دوﻟﺖ اود ﻫﻐﻮى ﻣﻼﺗړي ددې ﻏﻤﻴﺰې د‬

‫ﺣﻞ داﺧﻠﻲ ﻓﻜﺘﻮروﻧﻪ و ﻟټﻮي او د ﻫﻐﯥ د ﺣﻞ ﻟﭙﺎره ﻫڅﻪ و ﻫﺎﻧﺪ وﻛړي‪ .‬ﭼﯥ ﺷﻮﻧﻰ ده او ﻫﻐﻪ دا ﻻﻧﺪې دي ‪:‬‬

‫‪-1‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ اوﺳﻨﻰ ﺟﻨﺠﺎل ددوو ﻓﻜﺘﻮروﻧﻮ ﺗﺮ ﻣﻴﻨځ دى ‪ .‬د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ اړخ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دوﻟﺖ او ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻣﻼﺗړي ﻳﯥ ﺑﻞ اړخ ﺟﻮړوي ‪.‬‬

‫‪-2‬ﭘﻮرﺗﻪ ﻳﺎد ﺷﻮي دواړه ﺣﺰﺑﻮﻧﻪ ﭘﻪ ټﻮل ﻣﻠﺖ ﻛﯥ ﭘﻴﮋﻧﺪل ﺷﻮي او ﭘﻪ ﻫﺮ ځﺎﻧګړي وﻟﺲ او ﻗﻮم ﻛﯥ ژورې‬

‫رﻳښﯥ او ښﻪ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮي ﻟﺮي‪.‬‬

‫‪ -3‬دﻏﻪ ﺣﺰﺑﻮﻧﻪ )د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ او ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ( ﭘﻪ ﻫﻴڅ ﻧﺴﻠﻲ‪ ،‬ژﺑﻨﻲ او ﻳﺎ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻮي اړخ ﭘﻮرې ﺗړﻟﻰ ﻧﻪ دي ﭘﻪ دې اﺳﺎس د رواﻧﻮ ﺟﺮګﻮ او ددې ﺟﺮګﻮ ﭘﺮﯦﻜړې د ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺧﻮځښﺖ‬

‫ﺑﺎﻧﺪې ﻫﻴڅ ډول اﻏﻴﺰ ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻟﻰ ‪.‬‬

‫‪-4‬دواړه ﺣﺰﺑﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ﺗﻮګﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﺸﻜﯧﻼت ﻟﺮي او دﻏﻪ ﺗﺸﻜﯧﻼت ﻳﯥ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﺴﺎﺳﻮ‬

‫ادارو ﭘﻪ ﺷﻤﻮل ﭘﻪ ټﻮل ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻏځﻴﺪﻟﻲ دي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې اﺳﺎس ددﻏﻪ ډول ﺟﺮګﻮ څﺨﻪ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮى ﻛﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻗﻀﻴﯥ ﭘﻪ اﺻﻠﻲ ﻟﻮري ﻏﻮر وﻧﻪ‬ ‫ﺷﻲ‪ ،‬د ﻏﻤﻴﺰې دﺣﻞ ﻫﻴﻠﻪ درﻟﻮدل د ﭘﻮﻫﯥ وړ ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ‪.‬‬

‫‪181‬‬

‫د ﻫﻴﻮاد د ﻏﻤﻴﺰې د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻞ ﻻرو ﭼﺎرو د ﭘﻴﺪا ﻛﯧﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره )‪2010‬ز ﻛﺎل( د ﺟﻮن ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﻛﯥ د‬

‫ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﻮه ﺳﺘﺮه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻏﻮﻧډه ﺟﻮړه ﺷﻮه ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭼﯥ‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ګډون ﻛړى و‪ .‬ددې ﻏﻮﻧډې ﭘﻪ اﺧﺮ ﻛﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي ﻟﻪ ﺧﻮا‬ ‫اﻋﻼن وﺷﻮ ﭼﯥ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﭘﻮځﻮﻧﻪ ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ‪ 2014‬ﻛﺎل ﺗﺮ اﺧﺮه ﭘﻮرې وځﻲ او اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﻠﻲ اردو او ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺴﻮ ﺗﻪ ﺳﭙﺎري ‪ .‬ﺧﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛړﻳﻮ دﻛﺮزي ددې اﻋﻼن ﺳﺮه‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ښﻜﺎره ﻛړ ‪.‬‬

‫اﻟﻤﺎﻧﻲ ژﺑﯥ ﻣﺠﻠﯥ ﺷﭙﻴګﻞ ﭘﻪ دې اړه ﻟﻴﻜﻠﻲ ﭼﯥ ‪:‬د ﻛﺎﺑﻞ د ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ د ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮې اﻋﻼﻣﻴﯥ ﭘﻪ‬

‫اﺳﺎس ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ‪ 34‬وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ د اﻣﻨﻴﺘﻲ ﭼﺎرو ﻣﺴﺆوﻟﯧﺖ اﻓﻐﺎن ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ وﺳﭙﺎرل ﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ ﺳﻨﺪ ﻛﯥ دا ﻧﻪ دي وﻳﻞ ﺷﻮي‪ ،‬ﭘﻪ دې ﻫﯧﻮاد ﻛﯥ دﯦﺮه ﻧړﻳﻮال ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﯥ دا ﻣﻬﺎل ﻳﯥ ﺷﻤﯧﺮ ﺷﺎوﺧﻮا‬ ‫ﻳﻮ ﻟﻜﻮ ﭘﻨځﻮﺳﻮ زرو ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻰ‪ ،‬ﻛﻠﻪ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ ووځﻲ ‪.‬‬

‫د ﺷﭙﻴګﻞ ﭘﻪ ﺑﺎور‪ ،‬د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ د ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻛﻮرﻧﻴﻮ دﻻﻳﻠﻮ ﻟﻪ وﺟﯥ ﭘﻪ‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻳﻮه ﻛﺎل ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮو اﻳﺴﺘﻞ ﭘﻴﻞ ﻛړي او ﻟﻪ دې ﺳﺮه ﺳﻢ ﺑﻪ ﻧﺎټﻮ‬

‫ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ د وﺗﻠﻮ ﻻر ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺷﭙﻴګﻞ ﻟﻴﻜﯥ‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﻧړﻳﻮال ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻛﯥ ﻟﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﭙﺎره د ‪2014‬‬

‫ﻛﺎل ﻧﯧټﻪ ﻫﻢ ﻣﺒﻬﻤﻪ او ګﻮﻧګﻪ ﺑﺮﻳښﻲ ‪.‬‬

‫د اﻋﻼﻣﻴﯥ ﭘﻪ ‪ 17‬ﻣﯥ ﻓﻘﺮې ﻛﯥ راﻏﻠﻲ‪ »،‬ﻧړﻳﻮاﻟﻪ ټﻮﻟﻨﻪ ﺑﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺖ د ټﻴﻨګښﺖ او ﭘﺮاﺧﺘﻴﺎ‬

‫ﭘﻪ ﻣﻘﺼﺪ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ ﻣﻠﻲ ﭘﻮځ ﺳﺮه ﻣﺎﻟﻲ او ﭘﻮځﻲ ﻣﺮﺳﺘﻮ ﺗﻪ دوام ورﻛړي‪«.‬‬

‫ﻛﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ﻟﻮري ﭘﻪ ‪2014‬م ﻛﺎل ﻛﯥ د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﺧﺒﺮه ﻛﯧږي‪ ،‬ﺧﻮ د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺒﺮو د ګﺎوﻧډﻳﻮ‬

‫ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻛﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﻮرزې ﭘﺮزې را ﭘﻴﺪا ﻛړې دي ‪.‬‬

‫د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺣﻞ د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺮوﺳﯥ د ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ‪ 2010‬م ﻛﺎل ﭘﻪ‬

‫ﻟﻮﻣړﻳﻮ ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻳﻮ ﻟﻮړﭘﻮړى ﭼﺎرواﻛﻰ )ﻣﻼﻋﺒﺪاﻟﻐﻨﻲ ( ﻣﻼﺑﺮادر ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ و ﻧﻴﻮه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د‬ ‫ﻛﺮزي د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻧﻈﺎم د ﺧﺒﺮﯦﺪو ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﭘټﻪ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ ﻛﺎر ﻣﺨﺘﻪ‬ ‫ﻛړې و‪ .‬او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﻮ ﻣﻮﺧﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﺑﻨﺴټﻴﺰ ﻣﺮﻛﺰ ګڼﻲ ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ‬

‫ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻬﻤﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻗﻴﺎدي رول ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي‪(105) .‬‬

‫ﻫﻤﺪاراز اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د ﺑﻠﻨﯥ ﭘﻪ ﺗﻮر ﺧﭙﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه )ﺳﻴﺮﺷﻴﺮارډ‬

‫ﻛﺎوﺑﺮ( ﻟﻪ ﻛﺎره ګﻮښﻪ ﻛړ‪ .‬ګﺎردﻳﻦ ورځﭙﺎڼﯥ دا ﺧﺒﺮ ه څﺮګﻨﺪه ﻛړه ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن او ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن د ﭘﺎره د‬ ‫اﻧګﻠﺴﺘﺎن ﺧﺎص ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺳﻴﺮ ﺷﻴﺮارد ﻛﺎوﺑﺮ‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﯥ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې وه ‪ ،‬ﻛﻠﻪ‬

‫ﭼﯥ دى ﻟﻨﺪن ﺗﻪ ﻻړ ﻧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻮ او ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺳﻴﻤﯥ ﺗﻪ ﺳﺘﻮن ﻧﻪ ﺷﻮ‪.‬‬

‫ﻛﺎوﺑﺮ ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛړى ؤ او ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛښﯥ ﻳﯥ د ﻧﺎټﻮ د ﺟﻨګ د ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋۍ‬

‫ﭘﻪ اړه اﻧﺪﻳښﻨﻪ ښﻮدﻟﯥ وه‪ .‬د ګﺎردﻳﻦ ورځﭙﺎڼﯥ د ﺧﺒﺮ ﭘﻪ اﺳﺎس د اﻧګﺴﺘﺎن د دﻓﺎع د وزارت اﻋﻼن وﻛړ‬

‫ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺟګړه ﻛﯥ ‪ 300‬اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﻋﺴﻜﺮ وژل ﺷﻮي او ﭘﻪ ﻋﺮاق او اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛښﯥ د ﺟګړې‬

‫ﻣﺼﺎرف ‪ 20‬ﻣﻠﻴﺎرده اﻧګﻠﻴﺴﻲ ﭘﻮﻧډو ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ دي ددې اﻋﻼن ﺳﺮه ﺟﻮﺧﺖ ﻛﺎوﺑﺮ ﻫﻢ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې‬ ‫ﻛﻮښﻪ ﺷﻮ‪.‬‬

‫‪182‬‬

‫دﻛﺎﻧﺎډا ﻳﻮې ﻛﺎرﭘﻮه ډﻟﯥ دﻏﺮﺑﻲ ﻫﻴﻮادﻧﻮ څﺨﻪ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﻨﻴﺖ د راوﺳﺘﻠﻮ‬

‫ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دې ﻫﻠﺘﻪ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې اﺗﺮې وﺷﻲ ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻮ د ﺟﻴﻮﭘﻮﻟﯧټﻴﻚ ډﻟﯥ دﻏﯥ ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎﻧﻮ د ﻛﺎﻧﺎډا ﭘﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻛﯥ وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ‪:‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺨﺪوش دى ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻴﺰ ﺗﻪ د ﻫﻐﻮى راﺗګ ﺑﻪ د ﻫﻐﻮى‬ ‫څﺨﻪ د ﻋﻤﻞ ډګﺮ را ﺧﭙﻞ ﻛړي ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻧﺎټﻮ ﻛﯥ د ﻛﺎﻧﺎډا ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﺳﻔﻴﺮ ګﻮرون اﺳﻤﻴﺖ واﻳﻲ ﭼﯥ ‪ :‬دا ﺑﻪ د ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ډﻳﺮ ښﻪ ﭼﺎﻧﺲ وي ‪.‬‬

‫د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﺑﻪ ډﻳﺮې ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﯥ او دزﻏﻢ وړ ﻧﻪ وي او ﻧﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن داﺳﯥ ﺧﻠﻚ دي ﭼﯥ زه ﻳﯥ‬

‫ﻏﻮاړم‪ ،‬ﺧﻮ زه د ﺧﺒﺮو ﭘﺮﺗﻪ ﺑﻠﻪ ﻻر ﻫﻢ ﻧﻪ وﻳﻨﻢ ‪ .‬ﻣﻮﻧږ د ﺣﻞ ﻳﻮې ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻرې ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮو ‪.‬‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن وﻟﺴﻤﺸﺮ ﻛﺮزي د)‪2010‬م ﻛﺎل ( د ﻋﺎﺷﻮرا ﭘﻪ ورځ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻏﻮښﺘﻨﻪ وﻛړه ‪ .‬ﻫﻐﻪ‬

‫ووﻳﻞ ﭼﯥ د ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪ او ګﻠﺒﺪﻳﻦ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﺳﻮﻟﯥ ﻏﻮښﺘﻮﻧﻜﻰ دى ‪ .‬ﺧﻮ د‬ ‫ﻧﺎټﻮ ﺳﺮﻣﻨﺸﻲ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې ګټﻮرې ﻧﻪ دي ‪ .‬ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻔﻴﺮ ﭘﻪ‬

‫ډاګﻴﺰه ﺗﻮګﻪ دﻛﺮزي د ﺧﺒﺮو ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛړى او وﻳﻠﻰ ﻳﯥ دي ﭼﯥ د وﻟﺴﻤﺸﺮ ﺧﺒﺮو څﺨﻪ ﻏﻠﻂ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬

‫ﺷﻮﯦﺪى ‪ .‬دﻫﻐﻪ ﭘﻪ اﻧﺪ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻟﻮﻣړي ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ دې اړه د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ ﺳﻔﺎرت ﻛﯥ ﻳﻮه ﻫﻤﺎﻫﻨګﻲ ﻣﻨځﺘﻪ راﻏﻠﯥ‬

‫وى اوﺑﻴﺎ اﻋﻼن ﺷﻮى وى‪.‬‬

‫ﺟﻨﺮال ﭘﻴﺘﺮﯦﻮس وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ ﻣﺘﺤﺪه اﻳﺎﻻت ﻧﺸﻲ ﻛﻮﻻى ﭼﯥ د وژﻟﻮ ﭘﻪ زور ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي‪ .‬ﺑﻬﺮﻧﻲ‬

‫ﻋﺴﻜﺮ ﻳﻮ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻐﺎوت او ښﻮرښ ﻧﺸﻲ ﻣﺎﺗﻮﻻى‪ ،‬ﻳﻮازى ځﺎﻳﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﭼﯥ د ﺧﻠﻜﻮ ﻣﻼﺗړ ور ﺳﺮه وي دا ﻛﺎر‬ ‫ﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪ .‬ﺟﻨﺮال ﭘﻴﺘﺮﯦﻮس ﻏﻮاړي ﭼﯥ د ﻣﺤﻠﻲ ﺧﻠﻜﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﺳټ ﻛړي‪ .‬ﻫﻤﺪا ﭘﺎﻟﻴﺴﻲ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺷﻮروﻳﺎﻧﻮ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻲ ﻛړه‪ ،‬ﺧﻮ ﻣﺨﺘﻮري او ﻧﺎﻛﺎم ﺷﻮل‪ .‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ‬

‫ﺟﻨګﺴﺎﻻران ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ د ﻳﻮ ﺑﻞ ﭘﻪ ﺧﻼف ډزې ﭘﻴﻠﻮي‪ .‬اﻓﻐﺎﻧﺎن واﻳﻲ‪ :‬ﺟﻨګﺴﺎﻻران ﻛﺮاﻳﻪ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫ﺑﺎﻟﻜﻞ راﻧﻴﻮل ﻛﯧﺪاى ﻧﻪ ﺷﻲ‪ .‬ﺑﻠﺨﻮا‪ ،‬څﻮك ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﻳﻮ ﻃﺎﻟﺐ ووژﻧﻲ‪ ،‬او ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﯥ ﺑﺪي ورﺗﻪ‬ ‫ﭘﺎﺗﯥ ﺷﻲ؟ )‪(106‬‬

‫د ﻓﺮاﻧﺴﯥ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎره ورځﭙﺎڼﻪ ﻟﻴﻔﻴﮕﺎرو )‪( - e Figaro‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻟﻮﯦﺪﻳځﻮ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ د‬

‫ﻣﺮﺳﺘﻨﺪوﻳﻪ ﻛﺎرﻛﻮﻧﻜﻮ ﺗﺮ وژﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﺗﺒﺼﺮه ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻲ ﭼﯥ ‪:‬‬

‫» دﻏﻪ ﻧﻮي ﻓﺎﺟﻌﯥ ﻳﻮار ﺑﯧﺎ دا روښﺎﻧﻪ ﻛړه ﭼﯥ ﻃﺎﻟﺒﺎن ډﻳﺮ ﻣﺘﻌﺼﺐ دي‪«.‬‬

‫ورځﭙﺎڼﻪ ﻟﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳړي ﺗﻪ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﯧږي ﭼﯥ آﻳﺎ داﺳﯥ ورځ ﺑﻪ ﻫﻢ راﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺑﻪ ﺳﻮﻟﻪ‬

‫راﺷﻲ؟ د ورځﭙﺎڼﻲ ﭘﻪ ﺧﺒﺮه د ‪ 2001‬ﻣﻴﻼدي ﻛﺎل راﻫﻴﺴﯥ رواﻧﻪ ﺟﮕړه ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او د ﻫﻐﻮى ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﻮ‬

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﻟﻮړو او ژورو ﻛﯥ ﭘﻴﻞ ﻛړې‪ ،‬د ﺑﺎﻳﻠﻠﻮ ﭘﻪ ﺣﺎل ﻛﯥ ده‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ او ﻧﺎټﻮﭘﻮځﻴﺎﻧﻮ ﻗﻮﻣﻨﺪان واﻳﻲ ﭼﯥ دى ﻟﻪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺳﺮه دﭘﺨﻼﻳﻨﯥ د‬ ‫ﻫﻠﻮځﻠﻮﻣﻼﺗړ ﻛﻮي او د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺘﺤﺪو اﻳﺎﻟﺘﻮﻧﻮ ﭘﻪ ځﻴﻨﻮ ﻗﻀﻴﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اود دوﻟﺖ ﻧﻮرو وﺳﻠﻪ‬

‫واﻟﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﺳﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛړې ده‪ .‬ﺟﻨﺮال ډﻳﻮﻳډ ﭘﻴﺘﺮﻳﻮس ﻟﻪ ﻓﻜﺲ ﻧﻴﻮز‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺳﺮه ﭘﻪ ﻣﺮﻛﻪ ﻛﯥ ووﻳﻞ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو د ﭘﻴﻠﻮﻟﻮ‬

‫ﻣﺨﻜښ رول ﭘﺮ ﻏﺎړه ﻟﺮي او ﭘﻪ دې ﻣﻨځ ﻛﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎ دا ﺑﻬﻴﺮ ﻟﻪ ﻧﮋدې څﺎرﻟﻰ دى‪ .‬ده ﻫﻤﺪاراز ووﻳﻞ‪» :‬اﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﭘﻪ ﻳﻮﺷﻤﯧﺮ ﻣﻮاردو ﻛﯥ ډﯦﺮه ﻣﺮﺳﺘﻪ ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ ﺧﭙﻠﻪ ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﺑﺮﺧﻪ ﻧﻪ ﻟﺮي‪«.‬‬

‫‪183‬‬

‫ﺟﻨﺮال ﭘﻴﺘﺮﻳﻮس ووﻳﻞ‪» :‬دﻧړۍ د ﻧﻮرو ﺟګړو ﭘﻪ ﺷﺎن ﺑﻪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟګړه ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﻻرې اواره‬

‫ﺷﻲ‪ .‬ﻣﻮږ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻟﻪ داﺳﯥ ﻛﺴﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮو ﺗﻪ ﻛښﯧﻨﺎﺳﺘﻮﭼﯥ ﻻﺳﻮﻧﻪ ﻳﯥ زﻣﻮږ ﭘﻪ وﻳﻨﻮ ﻛﻜړ ول !!؟ دا‬

‫ﻛﺎر د ﻫﺮې ﺑﻠﻮا ﭘﻪ ﭘﺎى ﻛﯥ ﺷﻮى دى‪ «.‬وړﻣﻪ ورځ ﻧﻴﻮﻳﺎرك ټﺎﻳﻤﺰ ﭘﻪ ﻳﻮه راﭘﻮر ﻛﯥ ووﻳﻞ ﭼﯥ دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ او د‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺮﻣﻨځ ﭘﻪ وروﺳﺘﻴﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ دوﺑۍ ﻛﯥ ﭘټﯥ ﺧﺒﺮې ﺷﻮې دي‪(107) .‬‬

‫ﺗﺮڅﻨګ ﻳﯥ د)‪ 2010‬زﻛﺎل (د اګﺴﺖ د ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ ‪26‬ﻣﻪ د ډﻧﻤﺎرك ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻧﺎټﻮ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ دا ﻏﻮښﺘﻨﻪ‬

‫ﭼﯥ ډﻧﻤﺎرك دې ﺧﭙﻠﯥ اﻳﻒ ‪ 16‬ﺗﻴﺎرې اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛړي‪ ،‬ﻣﺴﺘﺮد ﻛړه ‪ .‬د ډﻧﻤﺎرك دﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو‬ ‫وزﻳﺮ )‪ (ene Espersen -‬ووﻳﻞ ﭼﯥ دا ﻏﻮښﺘﻨﻪ زﻣﻮﻧږ د ﻋﺴﻜﺮو د ﺑﻴﺮﺗﻪ را وﻳﺴﺘﻠﻮ د ﭘﻼن ﺳﺮه ټﻜﺮ ﻛﻮي‪،‬‬ ‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻫﻐﻪ واﻳﻲ ﭼﯥ دوﻟﺖ ﻳﯥ ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﻴږي د ﻧﻮرو څﻠﻮﻳښﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎرده ډﻧﻤﺎرﻛﻲ ﻛﺮوﻧﻮ اﺿﺎﻓﻲ‬

‫ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﺑﺎر ﭘﺮ اوږو واﺧﻠﻲ ‪ .‬ﻣﻮﻧږ د ﻫﻐﻮﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﭘﻪ ډﻟﻪ ﻛﯥ وو ﭼﯥ ﻏﻮاړي ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺛﺒﺎت او‬ ‫اﻣﻨﻴﺖ را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻲ ‪ .‬ﺧﻮ اوس وﺧﺖ را رﺳﻴﺪﻟﻰ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻮﻧﻪ را ﻛﻢ ﻛړو ‪ .‬د‬

‫ډﻧﻤﺎرك د دﻓﺎع وزﻳﺮ )‪ (Gitte l illel und Bech‬ﻫﻢ واﻳﻲ ﭼﯥ دوﻟﺖ ﻳﯥ ددې ﻛﺎر ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﺼﺎرﻓﻮ ﺑﺎر‬

‫ﻧﻪ ﺷﻲ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛﻮﻻى ‪(108).‬‬

‫د ﭘﻮرﺗﻨﻴﻮ اﻧﺪوﻧﻮ او وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻮ ﭘﻪ ﺑﻨﺴټ دا ډاګﻴﺰه ﻛﯧږي ﭼﯥ ﻟﻮﻳﺪﻳځﻮال او ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻐﻮى ﭘﻮرې اړوﻧﺪه‬

‫ﻛړۍ دې ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﻲ ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ډﻧډ څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﻻر د ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﺒﺮو او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻟﻪ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮه د ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﺮﺗﻪ ﻧﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧږي ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ ﺳﺒﺎ ﻳﯥ د ﺳﺨﺖ ﻣﺠﺒﻮرﯦﺖ ﭘﻪ اﺳﺎس ﺗﺮ‬ ‫ﺳﺮه ﻛﻮي ﻫﻐﻪ اوس ﭘﻪ ښﻪ درﻳځ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻲ ‪ .‬اوﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد دې ﻏﻤﻴﺰې ﺗﻪ دﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻟﻪ ﻻرې د ﭘﺎى ټﻜﻰ ﻛﯧښﻮدل ﺷﻲ او ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺗﺮې ﭘﻪ ﭘﺘﻤﻨﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻮﻧﻪ وﻛﺎږي ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اﻧﺪ دادى ﭼﯥ ﻫﻐﻮى ﻏﻮاړي د ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ وروﺳﺘﻪ ﻫﻢ ﻳﻮﺷﻤﻴﺮ ﻋﺴﻜﺮي‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ وﺳﺎﺗﻲ ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﻳﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ وﻛړل ‪ .‬ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﻳﯥ د ﭘﻮځﻮﻧﻮ د‬

‫وﻳﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ اﺧﺮي ورځ )‪20‬م داګﺴﺖ ‪2010‬م ( اﻋﻼن وﻛړ ﭼﯥ د ﻫﻐﻮى )‪ ( 50،000‬ﻋﺴﻜﺮي ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ ﺑﻪ ﭘﻪ‬ ‫ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺗﺮ اوږدې ﻣﻮدې ﭘﻮرې ﭘﺎﺗﻪ وي ‪ ،‬او ﺗﺮڅﻨګ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻧﮋدې ﺳﻞ زره ﻫﻐﻪ )‪ (contractors‬ﻳﺎ ﺗړون‬ ‫ﻛﻮوﻧﻜﻲ ﻫﻢ ﭘﺎﺗﻪ وي ﭼﯥ دﻋﺮاق د ﺑﻴﺎوداﻧﻮﻟﻮ د ﭘﺮوﺳﯥ او ﻳﺎد ﻫﻐﻪ ﻫﻴﻮاد د ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻳﺮﻣﻮ ټﻮل ﺗړوﻧﻮﻧﻪ‬

‫ﻳﯥ د ﻫﻐﻪ ځﺎى د دوﻟﺖ ﺳﺮه ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛړي دي ‪ .‬دا ﭼﯥ ﭘﻪ ﻋﺮاق ﻛﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ څﻪ وي ﺑﻴﻠﻪ ﺧﺒﺮه ده‪ ،‬ﺧﻮ‬

‫ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دداﺳﯥ ﻳﻮه ﭘﻼن ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻟﻪ وراﻳﻪ ډاګﻴﺰه دي اوﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ»اوﺳﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﺮه‬ ‫اړﺧﻪ ﻣﻠﻲ ﺻﺒﻐﻪ ﻟﺮي اﻋﻼن ﻛړى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻳﻮه ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﺷﺘﻮن ﻫﻢ و ﻧﻪ زﻏﻤﻲ « ﺗﺮ‬

‫څﻨګ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻧﻪ زﻣﻮﻧږ ګﺎوﻧډﻳﺎن اوﻧﻪ ﻫﻢ د ﭼﯧﻦ او روس ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺷﺘﻮن‬

‫وزﻏﻤﻲ‪ ،‬ددوى ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن ﺑﻪ ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ اوس ﻳﯥ د ﻫﻴﻮاد ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺘﻘﻼل او ځﻤﻜﻨۍ ﺑﺸﭙړﺗﻴﺎ‬

‫ﻟﻪ ﺧﻄﺮه ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛړى ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﺎﻻت د ﻧﻮرو زﻳﺎﺗﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺦ ﻛړي ‪ .‬ځﻜﻪ ﻫﻴڅ‬

‫ګﺎوﻧډى او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺿﺪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻧﻪ ﻏﻮاړي اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺷﺘﻮن وﻟﺮي ﻧﻮ‬

‫دوى ﺑﻪ ﭘﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﻮګﻪ ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻛﺴﺎن د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻤځﺎﻳﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف اﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻮي ﭼﯥ دا ﻛﺎر‬

‫ﺑﻪ ﻫﻴﻮاد ﻫﻤﻐﺴﯥ ﭘﻪ ﺑﯥ ﺛﺒﺎﺗۍ او ﻧﺎ اﻣﻨۍ ﻛﯥ ورﻏﻮرځﻮي ‪.‬‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن واﻳﻲ ﭼﯥ دوى ﺑﻪ ﭘﺮې ﻧﻪ ږدې ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اوﺳﻨﻰ ﻧﻈﺎم ﺳﻘﻮط وﻛړي ‪ .‬اﻣﺎ دا‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ډاګﻴﺰه وي ﭼﯥ ﻫﻴڅﻮ ك ﻧﻪ ﻏﻮاړي د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻈﺎم ﺳﻘﻮط وﻛړي ﺑﻠﻜﯥ ﻏﻮاړي دا ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﻳﻮه ښﻪ‬

‫‪184‬‬

‫‪ ،‬وﻟﺴﻮاﻛﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﺪې ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻲ ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﯦږدي ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺎن د ازادو ټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﺧﭙﻞ‬ ‫ﻗﻴﺎدت ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ و ټﺎﻛﻲ ‪ .‬او ﭘﺨﭙﻠﻪ وﻟﺲ د ﻫﻐﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﻘﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦ او ډاډﻣﻨﻪ ﻛړي ‪.‬‬

‫دا ټﻮل ﻫﻐﻪ څﻪ دي ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ‪ 15‬ﻣﺎده ې ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ ﭼﯥ د ﻣﻠﻲ ﻧﺠﺎت د ﻣﻴﺜﺎق ﺗﺮ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﯥ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ او ټﻮﻟﻮ ﻛﻮرﻧﻴﻮ او ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ وړاﻧﺪې ﻛړى‪ ،‬ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ‪.‬‬

‫دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ دوو ﺑﺮﺧﻮ ﻣﺸﺘﻤﻞ دى‪ ،‬ﻳﻮه ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﻳﺴﺘﻠﻮ او ﺑﻠﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ ﺑﺎﻧﺪې را څﺮﺧﻲ ‪.‬‬

‫ﭘﻪ دې ﻛﯥ ﺷﻚ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد د ﭘﺨﻮاﻧۍ ﻏﻤﻴﺰې ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ﻧﻴﻮاﻛګﺮ دي او ددې‬ ‫ﻏﻤﻴﺰې اوږدوﻧﻜﻲ او ﺗﺮ دې ﺣﺎﻟﻪ ﭘﻮرې د را رﺳﻴﺪو ﻣﺴﺆﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﺪوى دي ‪ .‬او ﺗﺮ ﻫﻐﻮ ﭼﯥ دوى دﻟﺘﻪ‬

‫ﺷﺘﻮن وﻟﺮي دا ﻏﻤﻴﺰه ﺑﻪ دوام ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ ﺧﭙﻞ وړاﻧﺪﯦﺰ ﻛﯥ دا ډاګﻴﺰه ﻛړې ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دې دﻳﻮه ﻣﻬﺎل وﻳﺶ‬

‫ﻟﻪ ﻻرې د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﺗﻴﺎري وﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺟﺮﻳﺎن ﻛﯥ دې ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ وﻻﻳﺎﺗﻮ ﻛﯥ ﻣﻠﻲ اردو‪،‬‬ ‫ﻣﻠﻲ ﭘﻮﻟﯧﺲ او ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﻳﻮ ځﺎى د اﻣﻨﻴﺖ ﭼﺎرې ﭘﺮ ﻏﺎړه واﺧﻠﻰ‪ .‬او ﺗﺮ څﻨګ دې ﻳﯥ ټﻮﻟﯥ ﻫﻐﻪ ادارې‬

‫ﭼﯥ ﭘﻪ دې دوران ﻛﯥ ﺟﻮړې ﺷﻮى ﭘﺮ ﺧﭙﻞ ځﺎى ﭘﺎﺗﻪ او اﺻﻼح ﻛړل ﺷﻲ ‪ .‬او داﻛﺎر ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺷﻮﻧﻰ دى‬ ‫ﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د وﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﻣﻬﺎﻟﻮﻳﺶ راﺿﻲ ﺷﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭼﯥ د ‪ 1992‬م ﻛﺎل ﺗﺮﺧﯥ ﭘﻴښﯥ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮار ﻧﻪ ﺷﻲ او د ﻗﺪرت ﺗﺸﻪ ﻣﻨځﺘﻪ‬

‫راﻧﺸﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻤﺪا رژﻳﻢ دې د ﺗړون ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺗﺮ ﺑﻴﺎ ټﺎﻛﻨﻮ ﭘﻮرې ﺧﭙﻞ ﻛﺎر ﺗﻪ دوام ورﻛړي ‪ .‬او ﺑﻴﺎ دې ټﻮل‬

‫واك ﻫﻤﻐﻪ ګﻮﻧﺪ ﺗﻪ ﭼﯥ ﺗﺮ ټﻮﻟﻮ زﻳﺎﺗﯥ راﯦﯥ ﻳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې وي وﺳﭙﺎرل ﺷﻲ ‪ .‬او ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﻪ دې د‬ ‫ﻫﻤﺪاﺳﯥ وﻟﺴﻮاﻛﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻧﻈﺎم ﻣﻼﺗړ وﻛړي ‪.‬‬

‫دا وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻪ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻮرې ډﻳﺮ ﻣﻌﻘﻮل او ﭘﻪ ځﺎى دې‪ ،‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﻪ دې وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻏږ‬

‫ﺷﻮى ﭼﯥ دﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮې ﻣﻌﻘﻮﻟﯥ ﻃﺮﺣﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره دې دﻫﺮ ډول ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻧﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ‪ ،‬د وﻟﺲ دﻧﺠﺎت او ﭘﻪ‬

‫وﻟﺲ ﻛﯥ د ﻳﻮه ﻣﻨﺘﺨﺒﯥ ادارې د ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻﺳﻮﻧﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻛړي ‪.‬‬ ‫ﭘﺎې‬

‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‪:‬‬

‫ددﻋﻮت ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﯥ ﺳﺮه ﻣﺮﻛﻪ ‪:‬‬

‫ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ دﺳﻔﺮ ﻧﻪ د ﺑﻴﺮﺗﻪ را ګﺮځﻴﺪو ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ﻧﺎروې ﻛﯥ ﻣﻴﺸﺖ ددﻋﻮت د ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﯥ‬

‫ﻣﺴﺆل‪ ،‬ﻃﺎرق ﺑﺰرګﺮ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺎ څﺨﻪ و ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﯥ د ﻛﺘﻮﻧﻜﻮ ﭘﻮښﺘﻨﻮ ﺗﻪ دﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ اړه‬

‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ورﻛړم ‪:‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﻛﻮﻟﯥ ﺷﺊ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ‪ 15‬ﻣﺎدو د ﻃﺮح اړوﻧﺪ ﻳﻮ څﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت راﻛړئ؟‬

‫‪185‬‬

‫ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ د ﻣﺨﻪ اﺟﺎزه را ﻛړئ ﺗﺎﺳﯥ او ﺳﺘﺎﺳﯥ د وزﻳﻨﯥ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﯥ ﻟﻪ ﻻرې ټﻮﻟﻮ وﻃﻨﻮاﻟﻮ ﺗﻪ‪ ،‬او ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻫﻐﻮى ﺗﻪ ﭼﯥ د وﻃﻦ د ﺳﻮﻛﺎﻟۍ او ﻫﻠﺘﻪ د اﻣﻦ د ټﻴﻨګښﺖ او د ﭘﺮدﻳﻮ د وﻟﻜﯥ څﺨﻪ د‬

‫ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ﺳﺘړې ﻛﯧﺪوﻧﻜﯥ ﻫﻠﯥ ځﻠﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﻮي ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﻋﺎﺟﺰاﻧﻪ ﺳﻼﻣﻮﻧﻪ او ﻧﻴﻜﯥ ﻫﻴﻠﯥ‬ ‫وړاﻧﺪې ﻛړم او د ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻮ ښﺎﻏﻠﻮ او اﻏﻠﻮ څﺨﻪ ﻫﻴﻠﻪ وﻛړم ﭼﯥ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد او وﻟﺲ‬

‫ددﻏﯥ ﺳﺘﺮې ﻏﻤﻴﺰې ﭘﻪ اړه ﭼﯥ ﻫﺮه ورځ ﭘﻪ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻮ ﻛﺴﺎن ﭘﻪ ﻳﻮه او ﺑﻞ ﻧﻮم ﭘﻪ ﭘﻮره وﺣﺸﺖ او‬

‫ﺑﺮﺑﺮﻳﺐ ﺳﺮه ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ځﻲ ‪ ،‬ﺑﯥ ﻃﺮﻓﻪ ﭘﺎﺗﻪ ﻧﻪ ﺷﻲ ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﻗﻠﻢ‪ ،‬د ﺧﭙﻠﯥ ژﺑﯥ او ﻫﻢ د ﺧﭙﻠﻮ ﻣﺎدي اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻮ‬

‫ﻟﻪ ﻻرې د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﭼﻮﭘړ ﺗﻪ ور وداﻧګﻲ او د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻧﺎزﻛﻮ ﺷﻴﺒﻮ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﻳﻮازې ﭘﺮې ﻧﻪ‬ ‫ږدي ‪.‬‬

‫ﺳﺘﺎﺳﯥ د ﭘﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ اړه ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛړم ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭼﯥ اوس د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﺒﺎرزې ﻧﮋدې‬ ‫‪ 41‬ﻛﺎﻟﻪ ﺗﻴﺮوي ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ډﻳﺮو ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻫﻢ د ﺑﺤﺮان څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻻرې ﭼﺎرې‬

‫ﻟټﻮﻟﯥ‪ ،‬ﻃﺮﺣﯥ او ﭘﻼﻧﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﺟﻮړ ﻛړي او ﻫﻐﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﺷﻜﻞ ﺳﺮه د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ او ﭘﻪ ﺟﻨګ‬

‫ﻛﯥ د راښﻜﯧﻠﻮ ډﻟﻮ ﺗﺮ ﻣﻨځ د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﻼن او ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ وړاﻧﺪې ﻛړى دي ‪ .‬د روﺳﺎﻧﻮ د ﺳﺮو ﻟښﻜﺮو‬

‫د ﺗﺠﺎوز او ﺗﻴﺮې ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ او د ﻫﻐﻪ وروﺳﺘﻪ د ﭘﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ دﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د‬

‫ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﻛﺸﻤﻜﺶ څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻢ ‪ .‬ﺧﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد داﺧﻠﻲ او ﺑﻬﺮﻧﻲ‬

‫دښﻤﻨﺎن ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدې اﻓﻐﺎن وﻳﺎړﻟﻰ وﻟﺲ د ﺧﭙﻞ اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ ﭘﻪ ﭘﺎﻛﻪ ﻫﻮا ﻛﯥ ﻳﻮ ﺧﭙﻠﻮاك ﻧﻈﺎم‬

‫وﻟﺮي ‪ .‬څﺮﻧګﻪ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺟګړو څﺨﻪ ﻛﺮﻛﻪ ﻟﺮي ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﺧﺎﻃﺮ ﻳﯥ ﺗﻞ ﭘﻪ ﺟګړو ﻛﯥ‬

‫راښﻜﯧﻠﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺗﻪ د ﺳﻮﻟﯥ او ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮﺣﻪ وړاﻧﺪې ﻛړې‪ ،‬ﺧﻮ د وﻟﺲ د ﻗﻴﺎدت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﯥ‬

‫ﺗﻞ د وﻟﺲ ﺧﻮښﯥ ﺗﻪ ﭘﺮې اﻳښﯥ ‪ .‬ځﻜﻪ ﺣﺰب ﭘﻪ دې ﺑﺎور ﻟﺮي ﭼﯥ د ﻗﻴﺎدت د ټﺎﻛﻠﻮ ﻳﻮازﻧۍ ﻻر د وﻟﺲ‬ ‫د ﺧﻮښﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻮﻧﯥ ده ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ‪ 2001‬م ﻛﺎل ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﺮﺑﻨډ ﺗﻴﺮي ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﻛﻮم ﺣﺎﻻت را ﻣﻨځﺘﻪ ﺷﻮل‬

‫او ﻫﻴﻮدا ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﺮ وﻟﻜﯥ ﻻﻧﺪې راﻏﻰ او د ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ او ځﻤﻜﻨﻰ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ وﻟﻮﻳﺪ ﻧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب ﻗﻴﺎدت د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د وﻟﻜﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف‬

‫ﻗﻴﺎم وﻛړ او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻫﻢ ﭘﻪ ګﺮم ﺳﻨګﺮ ﻛﯥ ‪ ،‬ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ د‬

‫ﺗﺠﺎوز ﭘﻪ ﺧﻼف‪ ،‬و درﻳﺪ اوﻫﻢ ﻳﯥ د دې وﻟﻜﯥ او اﺷﻐﺎل د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮ ﺣﻪ وړاﻧﺪې‬

‫ﻛړه او اﻋﻼن ﻳﯥ وﻛړ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ وﻟﻜﯥ څﺨﻪ د ﻫﻴﻮادد ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره دوه ﻻرې ﻟﺮو ‪ ،‬ﻟﻮﻣړي‬ ‫داﭼﯥ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن د ﻳﻮه ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ ﻻرې ﭼﯥ د دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﺮې ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﻮى وي‬

‫زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻮاد ﭘﺮﯦږدي اوﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻻﺳﻮﻫﻨﻮ ﭘﺮﺗﻪ ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮاك ﻧﻈﺎم‬

‫ﺟﻮړ ﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻪ داﺳﯥ وﻧﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ د ﻫﻴﻮاد د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ او اﺳﺘﻘﻼل د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﺧﺴﺘﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ د ﺧﭙﻠﯥ‬ ‫ځﺎن ځﺎرﻧﯥ ﺳﻨګﺮوﻧﻪ ګﺮم وﺳﺎﺗﻲ ‪.‬‬

‫دادى د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﯥ اﺷﻐﺎل ﻧﻬﻢ ﻛﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ دې وﺧﺖ ﻛﯥ ﻟﻪ ‪ 80000‬زﻳﺎﺗﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﭼﯥ ډﻳﺮې ﻳﯥ‬

‫ﭘښﺘﺎﻧﻪ دي د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﺷﻐﺎﻟګﺮاﻧﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﺧﭙﻞ ژوﻧﺪ ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړى‪ ،‬د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﻮ د‬

‫ﭘﻠټﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد د وﻻﻳﺘﻮﻧﻮ اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﻧﮋدې ‪ 75‬ﺳﻠﻤﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻲ ﻳﺮﻏﻞ او وﻟﻜﯥ ﭘﻪ ﺧﻼف د‬

‫راوﻻړ ﺷﻮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ دى ‪ .‬اوس ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن ‪ ،‬ﭼﯥ د اﺷﻐﺎل ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻳﻮ‬

‫‪186‬‬

‫وﺧﺘﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺎوره او ﺧﭙﻠﻪ ﺷﺘﻤﻨﻲ ګڼﻠﻪ ﭘﻪ دې اﻗﺮار ﻛﻮي او واﻳﻲ ﭼﯥ د ﺟﻨګ او‬

‫زور ﻟﻪ ﻻرې ورﺗﻪ ﭘﺪې ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺳﻮﺑﻪ ﺷﻮﻧﯥ ﻧﻪ ده ‪.... .‬‬

‫ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اوﺳﻨﻲ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﻫﻢ دا درك ﻛړې ﭼﯥ ﻫﻴﻮاد او وﻟﺲ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ را‬

‫ګﻴﺮ دى او ددې ﺟﻨګ او ﻧﺎاﻣﻨۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻬﺮﻧﻲ او ﻛﻮرﻧﻲ ﻫﻐﻪ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻟﻤﻦ وﻫﻲ ﭼﯥ ګټﯥ وټﯥ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻫﻤﺪې ﺟﻨګ ﻛﯥ او ددې اور ﭘﻪ ﺗﺎزه ﻛﻮﻟﻮ ﻛﯥ را ﻧﻐښﺘﯥ دي ‪ .‬ﺧﻮ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ‬

‫د ﭘﺨﻮا ﭘﻪ څﻴﺮ ددې ﺑﺤﺮان څﺨﻪ د وﺗﻠﻮ او د دښﻤﻦ د ﻧﺎوﻟﻮ ﻋﺰاﻳﻤﻮ د ﻧﺎﻛﺎﻣﻮﻟﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮه ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه‬

‫ﻃﺮﺣﻪ »د ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق « ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛړې ﺗﺮڅﻮ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د اړوﻧﺪ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺗﺮ‬

‫ﺑﺤﺚ ﻻﻧﺪې را ﺷﻲ ‪ ،‬او ټﻮل ﻛﻮرﻧﻲ اړﺧﻮﻧﻪ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې را ټﻮل ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ ﻫﻢ‬

‫ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺷﻲ او د ﻫﻴﻮاد ﻗﻴﺎدت ﻫﻢ د وﻟﺲ ﻟﻪ ﻻرې د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ و ټﺎﻛﻞ ﺷﻲ ‪) .‬د ﻣﻠﻲ ﻧﺠﺎت‬

‫ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺷﻮى دى‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻪ دې ځﺎﻳﻪ ﻣﻮ ﺣﺬف ﻛړ(‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﭘﺨﻮا ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻣﺨﺎﻟﻒ وو اوس څﻪ وﺷﻮل ﭼﯥ ﺗﺎﺳﻮ د ﻛﺮزي او د‬

‫ﻫﻐﻪ د ادارې ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړې؟‬

‫ﻫﻮ ! دا ﺑﺎﻟﻜﻞ ډاګﻴﺰه ده ﭼﯥ اوﺳﻨﻰ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﭘﻪ ‪ 2001‬م ﻛﺎل ﻛﯥ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻏﻮرځﻨګ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ړﻧګﻴﺪو وروﺳﺘﻪ ‪ ،‬د ﺑﻦ د ﻧﺎوﻟﯥ ﭘﺮﯦﻜړې ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﺮ وﻟﺲ و ﺗﭙﻞ ﺷﻮ‪ ،‬ددې‬ ‫ﺗړون ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ او ځﻤﻜﻨﻰ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮﻧﻮ ﺗﻪ ور ﻗﺒﺎﻟﻪ ﻛړل‬

‫ﺷﻮ ‪ .‬ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دا ﺧﺒﺮه د ﭼﺎ ﻏﻮږو ﺗﻪ ﻧﻪ ﻟﻮﻳﺪه ﺧﻮ اوس دادى ﭘﺨﭙﻠﻪ د‬

‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﻦ او د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ واﻳﻲ ﭼﯥ واك او اﺧﺘﻴﺎر ﻳﯥ د ﻧﻮرور ﺳﺮه دى‪ ،‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻫﻴڅ‬

‫واك ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ د ﻳﻮ ﻣﺎﻣﻮر ټﺎﻛﻨﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ او اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ څﺨﻪ و ﭘﻮښﺘﻲ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻪ ﻏﻮښﺘﻞ ﭼﯥ دداﺳﯥ ﻳﻮه ﻧﻈﺎم ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﯧﻨﻲ ﭼﯥ واك ﻳﯥ د ﺑﻞ ﺳﺮه دى‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ‬ ‫د ﭘﺮﯦﻜړې او ﺑﻴﺎ د ﭘﺮﯦﻜړې د ﭘﻠﯥ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻮان و ﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬اوس ﻫﻢ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددې ﻧﻈﺎم ﺳﺮه دﺧﺒﺮو ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻪ دې ﻧﺎﺳﺖ ﭼﯥ د ﻧﻈﺎم څﺨﻪ څﻪ وﻏﻮاړي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﻴﺜﺎق »ژﻣﻨﯥ « ﺗﺮ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ﻳﻮه ﻫﺮ اړﺧﻴﺰه ﻃﺮﺣﻪ ﺟﻮړه ﻛړې ﺗﺮ څﻮ د ﻫﻴﻮاد د اوﺳﻨﻲ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ ﻛﯥ ټﻮل وﻟﺲ‬

‫را وﻧﻐﺎړي ‪ ،‬د وﻟﺲ ټﻮل ﻣﺨﻮر د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﻫﻠﺘﻪ د اﻣﻦ د ډاډﻣﻨﯥ ﻓﻀﺎ د‬

‫ﺟﻮړﯦﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻻس ﺷﻲ ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧۍ واﻛﻤﻨۍ ﺗﻪ د ﺑﻬﺎﻧﯥ د ﺟﻮړوﻟﻮ ﻻرې ﺑﻨﺪې ﺷﻲ او ﭘﻪ دې‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻬﺮﻧﻰ اﺷﻐﺎل ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴږي ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻧﻈﺎم ﻛﯥ د ﺷﻤﻮﻟﯧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻧﻪ ﻛﻮم وړاﻧﺪﯦﺰ ﻛړى او ﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ وﻛړي‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﺌﺖ د‬ ‫ﻫﻴﻮاد د ﻧﻈﺎم د ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﻨﻮ ﺳﺮه دا ﺧﺒﺮه ډاګﻴﺰه ﻛړې ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭘﻪ دې ﻧﻈﺎم ﻛﯥ ګډون‬

‫وﻛړي ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﺣﺰب ﻏﻮښﺘﻨﻪ داده ﭼﯥ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ را ﻳﻮ ځﺎى ﺷﺊ‪ ،‬ﺗﺮ څﻮ د ﺑﻬﺮﻧۍ‬

‫واﻛﻤﻨۍ د ﭘﺎى ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو ﻏږ د ټﻮل وﻟﺲ ﻏږ و ګﺮځﻲ ‪ ،‬او ﭘﻪ دې ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﻮاد ټﻮل ﻣﻄﺮح‬ ‫اړﺧﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﻐﻪ وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﻪ ده او ﻛﻪ د ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺟﺮګﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪوﻧﻪ او ﻣﺸﺮان ﻳﯥ دي او ﻛﻪ‬

‫ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ او ﻣﺴﺌﻮﻟﯧﻦ ﻳﯥ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻐﻪ د ښځﻮ ټﻮﻟﻨﯥ دي او ﻛﻪ ﻧﻮرې ‪ .....‬ټﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ﻳﻮه اواز د ﻫﻴﻮاد د‬

‫ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻏږ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړو او ﺑﻴﺎ ﻧﻮى ﻧﻈﺎم د ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﯥ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻟﻪ ﻻرې ‪ ،‬د وﻟﺲ راى او ټﺎﻛﻨﯥ ﺗﻪ‬ ‫ور ﺣﻮاﻟﻪ ﻛړو ‪ .‬او دا ﺧﺒﺮه ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﺷﻮﻧﯥ وه ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي ‪ ،‬او‬

‫‪187‬‬

‫ﺧﭙﻞ ﻟﻮﻣړﻧﻰ رﺳﻤﻲ او ﻟﻮړ ﭘﻮړې ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ وﻟﯧږي ‪ .‬او ﺑﺎﻻﺧﺮه دا ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﻳﺎړ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﺷﻮ ‪،‬‬

‫ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﺧﭙﻞ ﻫﻤﺪا ﻏږ د رﺳﻨﻴﻮ ﻟﻪ ﻻرې او ﻫﻢ ﭘﻪ ځﺎﻧګړو ﻟﻴﺪﻧﻮ ﻛﺘﻨﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺗﻮګﻪ را‬ ‫ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړې او ﻫﺮ اړخ ﺗﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ډاﻧګ ﭘﻴﻠﯥ ﺗﻮګﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﻟﻮﻣړى د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮل اوﺑﻴﺎ د ﻧﻈﺎم‬

‫ﺟﻮړښﺖ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﺳﺮه ﺧﺒﺮې دا د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮښﺘﻨﻪ وه ﻛﻪ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ؟‬

‫د دواړو اړﺧﻮﻧﻮ! دﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﺗﻴﺮو څﻮ ﻛﺎﻟﻮ را ﻫﻴﺴﯥ د ﺑﻬﺮﻧۍ واﻛﻤﻨۍ ﭘﻪ ﺧﻼف د را ټﻮﻛﯧﺪﻟﻲ‬

‫ﻣﻨﻈﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﺟﻬﺎدي ډﻟﻮ ﺳﺮه د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو وړاﻧﺪﻳﺰوﻧﻪ ﻛﻮي ‪ ،‬ان ﺗﺮدې ﭼﯥ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﻛﺮزي‬

‫څﻮ څﻮ ځﻠﻪ دا وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻏﻮرځﻨګ د ﻣﺸﺮ ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻤﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪ ادرس ورﺗﻪ څﺮګﻨﺪ ﺷﻲ ﻧﻮ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺑﻪ وﻻړ ﺷﻲ او د ﻫﻐﻮى ﺳﺮه‬

‫ﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ د را وﺳﺘﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو دروازه ﭘﺮاﻧﻴﺰي ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻟړ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺣﺰب‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺮاﻛﺰو ﺗﻪ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛړې ‪ ،‬ﭘﻴﻐﺎﻣﻮﻧﻪ ﻳﯥ ﻟﻴږﻟﻲ او ﺑﻴﺮﺗﻪ ﻳﯥ ځﻮاب ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ دى ‪ .‬ﺧﻮ ﺣﺰب‬

‫اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ د ﺑﻴﺮﺗﻪ اﻋﺎدې او د ﭘﺮدﻳﻮ د وﻟﻜﯥ څﺨﻪ د‬ ‫ﺧﻼﺻﻮن ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻮه ﻃﺮﺣﻪ ﺗﻴﺎره ﻛړه او ﭘﻪ دې ﻃﺮﺣﯥ د ﺑﺤﺚ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ‪ ،‬ﻟﻜﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﺘﻪ ﻣﻮ ووﻳﻞ ﻳﻮ‬

‫دروﻧﺪ ﻫﻴﺌﺖ و ټﺎﻛﻪ ﺗﺮ څﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺳﺮه ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛړي ‪ .‬دا ﻳﻮه »ژﻣﻨﻪ« ده ﭼﯥ د‬ ‫ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ګډون ﭘﻪ ﻛﯥ ﺑﺎﻳﺪ ټﻮﻟﯥ ټﻮﻟﻨﯥ را ټﻮﻟﯥ ﺷﯥ او ﻫﻴﻮاد ددﻏﻪ ﻏﻤﻴﺰې څﺨﻪ وﻛﺎږي‪ ،‬دا‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻮ اﺑﺘﻜﺎر او ﻧﻮښﺖ و ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻧﻮښﺖ ﻛﯥ د ﺣﺰب ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻴڅ ډول اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻪ دې‬

‫ﻏﻮښﺘﻞ ﺷﻮى ‪ .‬ټﻮل اﻣﺘﻴﺎز ﻣﻮ وﻟﺲ ﺗﻪ ورﻛړى او ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻮډ ﻛړى ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺗﺮ‬ ‫ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﭘﻪ ﻧﻈﺎم ﻛﯥ ور ګډﻳږې ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د دې ﺧﺒﺮو څﺨﻪ ﭼﺎ ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړه ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ؟‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ دواړو اړﺧﻮﻧﻮ ﺑﻪ ګټﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړې وي ﺧﻮ ډﻳﺮه ګټﻪ ﻳﯥ وﻟﺲ ﺗﻪ ورﺳﻴﺪه‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬

‫ګټﻪ دا وه ﭼﯥ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻳﻮ دروﻧﺪ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﻮرﺑﻪ و‪ ،‬ﭘﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ‬ ‫ددې ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﻛړې‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﻳﯥ ورﺗﻪ ﺑﺮاﺑﺮه ﻛړې ﺗﺮ څﻮ د ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﺳﺮه دﻏﻪ د »ژﻏﻮرﻧﯥ ﻣﻠﻲ‬

‫ﻣﻴﺜﺎق « ﺗﺮ ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﯥ ﻻﻧﺪې و ﻧﻴﺴﻲ‪ ،‬ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻮګﻪ ﻳﯥ ﺑﺎور او وړﺗﻴﺎ ډﻳﺮښﺖ ﻣﻮﻧﺪﻟﻰ‪،‬‬

‫‪...‬ﺧﻮ رﻳښﺘﻮﻧﯥ ګټﻪ ﺑﻪ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ورﺗﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې د ټﻮﻟﻮ ﻧﻮرو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ‬ ‫ځﺎى ﻻﺳﻠﻴﻚ وﻛړي او د ﺑﻬﺮﻧﻲ اﺷﻐﺎل څﺨﻪ د ﻫﻴﻮاد د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﺳﺘﺮ ﻗﺪم واﺧﻠﻲ ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻢ د ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﻧﻮښﺖ او اﺑﺘﻜﺎر ﭘﻪ اﺳﺎس ﻫﻢ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ او ﻫﻢ ﻧړۍ واﻟﯥ‬ ‫ټﻮﻟﻨﯥ ﺗﻪ دا څﺮګﻨﺪه ﻛړه ﭼﯥ ﻛﻪ د ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﯥ د ﺟﻬﺎد ﺗﺎوده ﺳﻨګﺮوﻧﻪ‬

‫ګﺮم ﺳﺎﺗﻠﻲ ﺧﻮ د دﯦﭙﻠﻮﻣﺎﺳۍ ﻻرې ﻳﯥ ﻫﻢ ﻧﻪ دي ﭘﺮې اﻳښﯥ او ﺗﻞ ﻳﯥ د ﺑﺤﺮان او ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ‬

‫ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﻲ ﻃﺮﺣﯥ وړاﻧﺪې ﻛړې او د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻣﻴﺰ ﺗﻪ د ﻧﺎﺳﺘﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﻴﺎر دى‪.‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﺌﺖ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻫﻴﻮاد ﭘﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻛﯥ د ټﻮﻟﻮ اړوﻧﺪو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ‪ ،‬د‬

‫وﻟﺴﻲ ﺟﺮګﯥ اوﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺟﺮګﯥ د ﻏړو ﭘﻪ ګډون د ﻋﻠﻤﺎو‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻮﻫﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ ‪....‬ﺳﺮه ﭘﻪ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‬

‫ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﺮواګﺮام ﺷﺮﻳﻚ ﻛړى ﭼﯥ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﭘﺮاﺧﻪ ټﻨډه ورﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وﻳﻞ ﺷﻮي‪ ،‬ﻣﻮﻧږ‬ ‫وﻛﺘﻞ ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد واﻟﻮ ﻛﯥ زﻣﻮﻧږ ﻏږ څﻮﻣﺮه اﻏﻴﺰ درﻟﻮد‪ ،‬ټﻮل ﺗږي ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﻏږ ﺗﻪ ﻧﺎﺳﺖ‬

‫‪188‬‬

‫دي‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ټﻮﻟﻮ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ او ﭼﺎﭘﻲ رﺳﻨﻴﻮ زﻣﻮﻧږ ﻏږ ﭘﻪ ډﻳﺮه ﭘﺮاﺧﻪ ﺗﻮګﻪ د ﺧﻠﻜﻮ ﻏﻮږوﻧﻮ ﺗﻪ ور‬

‫ﺳﺎوه‪ ،‬او زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﻳﯥ ﭘﻪ دې ﻛﺎر ﻛﯥ اوږه ﭘﻪ اوږه ﭘﻪ ډﻳﺮه ﻣﻴړاﻧﻪ ﺑﺮﺧﻪ واﺧﺴﺘﻪ ‪ .‬د ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻋﻠﻤﺎو د‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددې ﻃﺮﺣﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻄﺒﻮ ﻛﯥ ﻣﻼﺗړ اﻋﻼن ﻛړ او ددوﻟﺖ د ﻣﻨﺴﻮﺑﻴﻨﻮ څﺨﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ‬

‫ﻛﻠﻜﻪ ﻏﻮښﺘﻞ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر دﻏﻪ وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻮ ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ وواﻳﻲ او‬

‫ﺑﻬﺮﻧۍ واﻛﻤﻨۍ ﻧﻪ دﺧﻼﺻﻮن ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺣﺰب ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړي ‪ .‬ﭘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﻮګﻪ ﻫﻢ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﺧﭙﻞ دا درﻳځ اﻋﻼن ﻛړ ﭼﯥ ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ د واﻛﻤﻨۍ ﻧﻪ دﺧﻼﺻﻮن ﭘﻪ ﺧﻼف ځﺎن ځﺎرﻧۍ ﻻر ﺧﭙﻠﻪ‬ ‫ﻛړې ﺧﻮ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو او دﻳﭙﻠﻮﻣﺎﺳۍ ﻻره ﻣﻮ ﻫﻢ ﻧﻪ ده ﭘﺮې اﻳښﯥ ‪ ،‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﯥ دﻏﻪ‬

‫ﻣﻴﺜﺎق د ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﻟﻪ اړﺧﻪ‪ ،‬د اروﭘﺎﻳﻲ ﻫﻴﻮادوﻧﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ او ﻫﻢ د ﺑﻴﻼ ﺑﻴﻠﻮ ﻫﻴﻮادو ﻟﻪ اړﺧﻪ‬ ‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺷﻮ او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﻏﻪ اﺑﺘﻜﺎر ﺗﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ ووﻳﻞ ﺷﻮل ‪.‬‬

‫ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﻧﻨﻪ ﻫﻢ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ وﻻﻳﺎﺗﻮ څﺨﻪ د وﻻﻳﺘﻲ ﺷﻮراګﺎﻧﻮ ﻏړو ‪ ،‬ﻣﺨﻮرو ﻣﺸﺮاﻧﻮ‪ ،‬ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ‬

‫ﺟﻬﺎدي ﻗﻮﻣﻨﺪاﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬او ﻋﻠﻤﺎوو د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻫﻴﺌﺖ ﺳﺮه ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛﺘﻨﯥ درﻟﻮدې او ﺧﭙﻞ ﻣﻼﺗړ ﻳﯥ‬ ‫ﺗﺮې اﻋﻼن ﻛړ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺧﺒﺮو ﻣﻴﺪان ﺗﻪ راوداﻧګﻞ او ﻃﺎﻟﺒﺎن ﭼﯥ ﺗﺮاوﺳﻪ ﻳﯥ ﺧﺒﺮې رد ﻛړﻳﺪي‪ ،‬څﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻮى‬

‫ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ د ﺑﺮﺧﯥ اﺧﻴﺴﺘﻮ ﻟﻪ ﻻﻣﻠﻪ ﺑﻪ اوس د ﺣﺰب او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ ﺗﺮﻣﻨځ واټﻦ ډﻳﺮ ﺷﻮى ﻧﻪ وي‪.‬؟‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﺗﺮ ﻣﻨځ ﭘﻪ ډﻳﺮو ﻣﺴﺎﻳﻠﻮ ﻛﯥ ﻳﻮواﻟﻰ ﺷﺘﻪ‪ ،‬دواړه‬

‫ګﻮﻧﺪوﻧﻪ د ﻫﻴﻮاد ازادۍ او اﺳﺘﻘﻼل ﺗﻪ د اوﻟﯧﺖ ﺣﻖ ور ﻛﻮي‪ ،‬او ﭘﻪ ﺗﻮدو ﺳﻨګﺮوﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﻮ د ﺑﻞ ﻣﻼﺗړي‬ ‫دي ‪ .‬دواړه ګﻮﻧﺪوﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ د ﻣﺨﻪ دې د ﻫﻴﻮاد څﺨﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻟښﻜﺮو د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ‬

‫ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﺟﻮړ ﺷﻲ‪ .‬ﭘﻪ دې ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﯥ ﻟږ څﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺷﺘﻪ‪ ،‬ځﻜﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻏﻮاړي د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﻮ ﻣﻌﻘﻮل او د ﻣﻨﻠﻮ وړ ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﺗﻴﺎر ﻛړل ﺷﻲ‪ ،‬او ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ دې‬

‫راﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﻧﻈﺎم او ﻗﻴﺎدت د وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ او د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې و ټﺎﻛﻞ ﺷﻲ ‪ ،‬اﻣﺎ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻏﻮرځﻨګ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﺧﭙﻞ ﻧﻈﺎم د اﻋﺎدې ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛﻮي ‪.‬‬

‫ﻣﻮﻧږ د ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺘﻮﻛﻞ او ﻣﻮﻟﻮي ﺿﻌﻴﻒ ﭘﻪ ګډون د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻏړو ﺳﺮه‬

‫ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻛﺘﻨﻪ درﻟﻮده او ﻫﻐﻮى ﻣﻮ ﭘﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﯥ ﻛړل‪ .‬ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﻣﻮﻧږ و ﺗﻮاﻧﻴږو ﭼﯥ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق‬

‫ﺑﺎﻧﺪې‪ ،‬ﭼﯥ ﻟﻮﻣړﻧۍ ﻣﺎده ﻳﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ټﺎﻛﻞ دي‪ ،‬د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ‬

‫ﭘﺮګﻨﯥ را ټﻮﻟﯥ ﻛړو او ﭘﻪ ﻳﻮه اواز د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ اﺷﻐﺎل ﺗﻪ د ﭘﺎى ټﻜﻰ ﻛﯧږدو ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺧﻮ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دا‬

‫ﻟﻮﻣړﻧۍ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻫﻢ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﯧږي‪ ،‬ﺧﻮ د ﺣﻜﻮﻣﺖ د ﻧﻈﺎم د ﺟﻮړښﺖ او ﻗﻴﺎدت د ټﺎﻛﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﻪ د ﺧﭙﻞ‬ ‫ﻣﻨځﻲ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻟﻪ ﻻرې د ﺣﻞ ﻻره ﭘﻴﺪا ﻛﻮو‪ ،‬اﻣﺎ د ﺣﺰب ﻟﻪ اﻧﺪه د ﻧﻈﺎم د ﺟﻮړښﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻪ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﺮﺗﻪ‬

‫ﺑﻠﻪ ﻻر ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ‪ .‬ﻧﻮ ﻫﻴﻠﻪ ﺧﻮ داده ﭼﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ اﺳﻼﻣﻲ ﻏﻮرځﻨګ ﺑﻪ ﭼﯥ د ﻫﻤﺪې ﺧﺎورې زاﻣﻦ دي ﻫﻢ‬ ‫د وﻟﺲ ددې ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻴﺪو ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﭘﻪ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ را ګډﺷﻲ ‪.‬‬ ‫دﻋﻮت‪ :‬ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺷﺘﻮن او ﭘﻪ رﺳﻤﻲ ډول د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب څﻨګﻪ ارزوى؟‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﻮ ﻣﺨﻜﯥ ووﻳﻞ ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻫﻴﺌﺖ د ورﺗګ ﻣﻮﺧﻪ ‪ ،‬د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ‬

‫ګډون د ټﻮﻟﻮ ﻧﻮرو اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﻛﻮل او ﻫﻐﻮى » د ژﻏﻮرﻧﯥ ﭘﻪ دې ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ « را ښﻜﯧﻠﻮل و ‪ .‬ﻣﻮﻧږ‬ ‫دا ﻛﺎر ﭘﻪ ﭘﻮره ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮب ﺳﺮه ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړى‪ ،‬او ﻣﻠﺖ ﺗﻪ ﻣﻮ د ﺳﻮﻟﯥ د اﭘﻴﻐﺎم ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ ور رﺳﻮﻟﯥ دى‬

‫‪189‬‬

‫‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ دې ﻛﺎر ﺑﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﭘﺮﺳﺘﻴﮋ ﻛﯥ ډﻳﺮ زﻳﺎﺗﻮاﻟﻰ راوﺳﺘﻰ وي ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دا ډاګﻴﺰه‬

‫ﻛړم ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻳﻮازﻧﻰ وﻟﺲ ﺷﻤﻮﻟﻪ ګﻮﻧﺪ دى ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﺮ ﻛﻠﻲ ‪ ،‬ﻫﺮې ﺑﺎﻧډې اوﻫﺮښﺎر‬ ‫ﻛﯥ ﺷﺘﻮن ﻟﺮي ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ وﻛﺘﻞ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ټﻮل ﻫﻐﻪ ﻏړي ﭼﯥ ﺗﺮ اوﺳﻪ ﭘﻪ ﻳﻮه ﺑڼﻪ اوﻳﺎ ﺑﻠﻪ‬

‫ﭼﭗ‬

‫ﻧﺎﺳﺖ وو ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ډګﺮ ﺗﻪ را ووﺗﻞ ‪ ،‬او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﺳﻮﻟﯥ د ﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﻳﯥ ﻻس ﭘﻪ ﻻس ﻛړ او د‬ ‫وﻟﺲ ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﺗﻪ ﻳﯥ د رﺳﻮﻟﻮ ﻫﻮډ وﻛړ ‪.‬‬

‫اوس ﺧﻮ ﺣﺰب ﺧﭙﻞ د ﺳﻮﻟﯥ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د وﻟﺲ ﺗﺮ ﻣﺦ ﭘﻪ ﭘﻮره ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺮه ﻛﯧښﻮد‪ ،‬ﻫﻴﻠﻪ‬

‫ﻟﺮو ﭼﯥ وﻟﺲ ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ دﻏﻪ ﻏږ ﺗﻪ ﻣﺜﺒﺖ ځﻮاب وواﻳﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬دا ځﻞ څﻪ وﺷﻮل ﭼﯥ ﺣﺰب ﭘﻪ ښﻜﺎره ووﻳﻞ ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﺑﻮﺧﺖ دى‪ ،‬ﭘﺨﻮا ﻫﻢ‬

‫ډﻳﺮ ځﻠﻪ اورﻳﺪل ﺷﻮي وو ﭼﯥ ﭘﻪ دوﺑۍ‪ ،‬ﻣﺎﻟﺪﻳﭗ او ﻧﻮرو ځﺎﻳﻮﻧﻮ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او د ﻛﺮزي د اﺳﺘﺎزو‬

‫ﺗﺮﻣﻨځ ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ ﺷﻮي دي؟‬

‫ددې رﺳﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ د ﺗﻠﻠﻮ د ﻣﺨﻪ ‪ ،‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻴڅ ﻛﻠﻪ او ﻫﻴڅ وﺧﺖ ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻪ ﭘټﻪ او ﻧﻪ ﭘﻪ‬ ‫ښﻜﺎره ډول د ﻛﺎﺑﻞ د ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺮه ﭘﻪ ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﻛﯥ ګډون ﻛړى‪ ،‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺗګﻼر ه څﺮګﻨﺪه او‬ ‫ډاګﻴﺰه ده ‪ .‬ﺣﺰب ﻫﺮ وﺧﺖ او ﭘﻪ ﻫﺮ ډول ﺷﺮاﻳﻄﻮ ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﻻﻧﺠﯥ او ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻌﻘﻮﻟﯥ‬

‫ﻃﺮﺣﯥ وړاﻧﺪې ﻛړې‪ ،‬ﭘﺨﻮا ﺗﺮ دې ﻫﻢ ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻫﻤﺪﻏﻪ ډول ﻳﻮه ﻃﺮﺣﻪ ﺑﺎﻧﺪې ﻛﺎر ﻛړې و اوﻫﻐﻪ ﻣﻮ د‬ ‫اروﭘﺎﻳﯥ ﻫﻴﻮادو او اﻧګﻠﺴﺘﺎن دﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻮﻧﻮ ﻏړو‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارﺗﻮﻧﻮ او ان د ﻧﺎﺗﻮ ﺳﺮ ﻣﻨﺸﻲ ﭘﻮرې‬

‫رﺳﻮﻟﯥ او د ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﭙﻮﻫﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ ﭘﻪ دې اړه ﻟﻴﺪﻧﻲ ﻛړې ﺧﻮ دا ټﻮﻟﯥ ﻟﻴﺪﻧﯥ دﺣﺰب د رﺳﻤﻲ‬

‫ﻫﻴﺌﺖ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻧﻪ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ وګړﻳﺰه ﺗﻮګﻪ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړې ‪ .‬ﭘﻪ ټﻮﻟﻮ ﻫﻐﻪ ځﺎﻳﻮ ﻛﯥ ﭼﯥ ﺗﺎﺳﯥ ورﺗﻪ اﺷﺎره ﻛړې ‪،‬‬

‫ﺣﺰب رﺳﻤﻲ ګډون ﻧﻪ دى ﻛړى‪ ،‬ﻛﯧﺪى ﺷﻲ د ﺣﺰب ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ وګړو ﭘﻪ اﻧﻔﺮادي ﺗﻮګﻪ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻏﻮﻧډو ﻛﯥ‬ ‫ګډون ﻛړى وي ‪ ،‬ﺧﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ رﺳﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﻪ ﻫﻴڅ داﺳﯥ ﻏﻮﻧډه ﻛﯥ ګډون ﻧﻪ دى ﻛړى ‪.‬‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﯥ ﻣﺨﺘﻪ ووﻳﻞ دا ﻟﻮﻣړي رﺳﻤﻲ ﻫﻴﺌﺖ و ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﻣﻴﺮ ﭘﻪ اﻣﺮ‪ ،‬ﻧﻴﻎ ﭘﻪ ﻧﻴﻐﻪ‬

‫ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ وﻻړ او ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻟﻪ اړوﻧﺪه اﻓﻐﺎﻧﻲ او ﺑﻬﺮ ﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې وﻛړې ‪ .‬دا ﺑﺎﻳﺪ ډاګﻴﺰه‬

‫وي ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻛﺎﺑﻞ د ﻧﻈﺎم ﺳﺮه ﻳﻮازې د ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﺳﺮ دښﻤﻨﻲ ﻧﻪ ﻟﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻧﻈﺎم د ﭘﺮدﻳﻮ د ﻻس اﻟﻪ ګڼﻲ‪ ،‬ﺧﻮ اوس ﭼﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ د ﭘﺮدﻳﻮ څﺨﻪ ﺗﺮ ﺳﺘﻮﻧﻲ راﻏﻠﻰ او‬

‫ﻏﻮاړي ددې ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﻪ ځﺎن ﺧﻼص ﻛړي‪ ،‬او ﭘﻪ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻧﺪې ﻳﯥ ﺑﻴﺎ ﺑﻴﺎ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻏږ ﻛړى‬

‫ﺧﻮ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﻧﻈﺎم ﻛﯥ د ګډون ﭘﺮ ځﺎى د ټﻮﻟﻮ اړوﻧﺪ ﻛﻮرﻧﻴﻮ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﻴﺜﺎق ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې‬

‫د ﻳﻮې ژﻣﻨﯥ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻏږ ﻛړى ‪ .‬او دا ﻏږ ﻫﻐﻪ وﺧﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﺑڼﻪ ﺧﭙﻠﻮﻟﯥ ﺷﻮه ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دﻏﺴﯥ ﻳﻮ‬

‫اﺑﺘﻜﺎراﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړى وى ‪ .‬او اوس ددې ﻋﻤﻞ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د اﷲ ﻓﻀﻞ دى ﻣﻮﻧږ ډﻳﺮې ښﯥ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺗﺮ‬ ‫ﻻﺳﻪ ﻛړﻳﺪي ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ دې ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻗﻮاو د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ وﺧﺖ وټﺎﻛﻞ ﺷﻲ‪ ،‬ﭘﻪ داﺳﯥ‬

‫ﺣﺎل ﻛﯥ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﯥ ﺧﺒﺮې د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﺳﺮه وې اﻳﺎ ﻛﺮزى ﺑﻪ دا واك وﻟﺮي ﭼﯥ ﭘﻪ دې اړه د‬ ‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﻗﻮاو ﭘﻪ اﺳﺘﺎزﻳﺘﻮب وﻏږﻳږي؟‬

‫‪190‬‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﯥ ﻣﺨﺘﻪ ﻋﺮض وﻛړ ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ‪ ،‬ﻫﻢ د ﻛﺎﺑﻞ د ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ او ﻫﻢ ټﻮﻟﯥ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻣﺪﻧﻲ ﭘﺮګﻨۍ او ټﻮﻟﻨﯥ د ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﻟﻮري ﺗﻪ را ﺑﻠﻠﯥ دي ﺗﺮ څﻮ ﭘﻪ دې ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې د ﺗﻮاﻓﻖ‬

‫وروﺳﺘﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ اوﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ دﻏﻪ وﺣﺸﺖ‪ ،‬ﺟﺒﺮ او وﻟﻜﯥ ﺗﻪ د ﭘﺎى ټﻜﯥ ﻛﯧږدي‪،‬‬

‫ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس‪ ،‬ﻣﻮﻧږ د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﭘﻪ ګډون ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﻏږ ﻛړى ﺗﺮ څﻮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫د ﻏږ ﻣﻼﺗړ وﻛړي ‪ ،‬ﭘﻪ دﻏﺴﯥ ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ را ﻳﻮ ځﺎى ﺷﻲ‪ ،‬د ﺑﻬﺮﻧۍ وﻟﻜﯥ څﺨﻪ ﺧﻼﺻﻮن و ﻣﻮﻣﻲ او‬

‫ﺑﻴﺎ را ﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﻧﻈﺎم د وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﻟﻪ ﻻرې ﻣﻨځﺘﻪ راﺷﻲ‪ ،‬د ﺳﺎزﺷﻮﻧﻮ او زور زﻳﺎﺗﻲ ﻟﻪ‬ ‫ﻻرې د ﻧﻈﺎﻣﻮﻧﻮ د ﺟﻮړښﺖ ﻣﺨﻨﻴﻮى وﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﻣﻮﻧږ د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻈﺎم ﺗﻪ د ﻧﺠﺎت او ﺧﻼﺻﻮن ﻻر ښﻮوﻟﯥ او ورﺗﻪ ﻣﻮ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ ﺗﺮ ﻫﺮ څﻪ ﻟﻮﻣړى ﺑﺎﻳﺪ د‬

‫اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړو ‪ .‬او دﻏﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﭼﯥ اﷲ دوى ﺗﻪ ورﻛړې ددې ﻧﻪ ﭘﻪ ګټﯥ اﺧﺴﺘﻮ ﺳﺮه‬

‫ټﻮل ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ ﺷﻮ او د ﻫﻴﻮاد د ﻏﻤﻴﺰو دﻏﻪ ﺑﻴړۍ د ډوﺑﻴﺪو څﺨﻪ ﺧﻮﻧﺪي ﻛړو او ﭘﻪ ﭘﻮره ﻳﻮ واﻟﻲ ﺳﺮه ﻳﯥ‬

‫ﺳﺎﺣﻞ ﺗﻪ وﻛﺎږو ‪ .‬ﺗﺮ ﻫﻐﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ اﺣﺴﺎس ﻛړې ﻧﻪ ﻳﻮازې د دوﻟﺖ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﺑﻠﻜﯥ ټﻮﻟﯥ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬

‫او ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﯥ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﭘﻪ دې ﻏږ ﻛﯥ ﺷﺮﻳﻜﯥ وې ‪.‬‬

‫ﻫﻴﻮدا د ﺑﻬﺮﻧﻲ ښﻜﯧﻼك څﺨﻪ ژﻏﻮرل ﻳﻮازې د ﻛﺎﺑﻞ د ﻧﻈﺎم د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﭘﻪ وس ﻛﯥ ﻧﻪ ده ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺎﻳﺪ‬

‫د ﻧﻈﺎم ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ د ټﻮﻟﻮ اړوﻧﺪو ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړي ﺗﺮ څﻮ د ټﻮل وﻟﺲ د ﻏﻮښﺘﻨﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ وﻟﻜﻪ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ وﻻړه ﺷﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﻛﻪ ﺑﻬﺮﻧۍ ﻗﻮاوې ووځﻲ د دې ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺑﻪ څﻮك ورﻛړي ﭼﯥ ﻫﻐﻪ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﻟﻮﺑﻪ ﻳﺎﻧﯥ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺟګړې‬

‫ﺑﻪ ﻧﻪ ﺗﻜﺮارﻳږي ﭘﻪ ﺑﻐﻼن وﻻﻳﺖ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﺣﺰب او ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ وروﺳﺘۍ ﻧښﺘﯥ ﻳﻮه ښﻪ ﺑﻴﻠګﻪ ده؟‬

‫ډﻳﺮ ﺧﻠﻚ ﻫﻤﺪا اﻧﺪﻳښﻨﻪ ﻟﺮي ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻮي ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﺎﻳښﺖ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﭘﻪ وﻟﻜﯥ ﻛﯥ دى ‪ ،‬ﻛﻪ‬

‫دا ﻧﻪ وي ﻧﻮ ﻫﻴﻮاد ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺟګړو ﭘﻪ اور ﻛﯥ را وﻧښﻠﻲ ‪ .‬ﺣﺎل دا ﭼﯥ دا اﻧګﻴﺮﻧﻪ‬

‫زﻣﺎ ﭘﻪ اﻧﺪ ﺳﻬﻲ ﻧﻪ ده ‪ .‬ﻟﻮﻣړى دا ﭼﯥ روﺳﺎن د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﺳﺮه د ﻳﻮه ﺗړون ﭘﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻋﺎﺟﻠﻪ ﺗﻮګﻪ د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﻪ و ﺗښﺘﻴﺪل ‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د روﺳﺎﻧﻮ د ﺗﻴښﺘﯥ ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ﻫﻢ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﺮ‬ ‫ﻫﻐﻮى ﺧﭙﻠﻮ ګﺬاروﻧﻮ ﺗﻪ دوام ورﻛﺎوه ‪ .‬دوﻳﻢ دا ﭼﯥ روﺳﺎﻧﻮ ﺧﭙﻞ ﻟښﻜﺮ ووﻳﺴﺖ ﺧﻮ ﺗﺮ ﺷﺎ ﻳﯥ ﻛﻤﻮﻧﺴﺘﻲ‬

‫ډﻟﯥ ټﭙﻠﯥ او د ﺟﺒﻞ اﻟﺴﺮاج د ﺗړون ﺑﻪ څﻴﺮ ﻳﻮﻧﺎوﻟﻰ او ﻧﺎ ﻣﻘﺪﺳﻪ اﺗﺤﺎد ﭘﺮﯦښﻮد ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﯥ ﻛﯥ دﻧﻈﺎر د‬

‫ﺷﻮرا ﺗﺮ څﻨګ د ﺟﻨﺮال دوﺳﺘﻢ د ګﻠﻢ ﺟﻢ ﻣﻠﻴﺸﯥ‪ ،‬د ﭘﺮﭼﻢ ګﻮﻧﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ او ﺳﻴﺎﺳﻲ څﻴﺮې‪ ،‬د ﺣﺰب‬ ‫وﺣﺪت ګﻮﻧﺪ ‪...‬داﺳﯥ ﻋﻨﺎﺻﺮو ګډون درﻟﻮد‪ ،‬ددوى ﻣﻼﺗړي ﭘﺨﭙﻠﻪ روﺳﺎن ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻴﺎن او ﻫﻨﺪوان ول ‪ ،‬د‬

‫ﻫﻐﻮى ﻣﻮﺧﻪ دا وه ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ اوس دا ﺣﻘﺎﻳﻖ د څﻴړوﻧﻜﻮ ﻟﻪ اړﺧﻪ را ﺑﺮﺑﻨډ ﺷﻮﻳﺪي ‪ ،‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﭘﺮې ﻧږدي ﭘﻪ واﻛﻤﻨۍ ﻛﯥ ګډون وﻛړي ‪ .‬او ان ﺗﺮدې ﭼﯥ ﭘﻪ دې ﺳﺎزش ﻛﯥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﻛړۍ ﻫﻢ‬

‫ﺷﺎﻣﻠﯥ وې ‪ .‬ﻫڅﻪ او ﻫﺎﻧﺪ ﻳﯥ دا و ﭼﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ډګﺮ ﻛﯥ ﻛﻤﺰورى ﻛړي او ﻫﻢ ﭘﻪ‬

‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ډګﺮ ﻛﯥ ﻣﻼﺗړي ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ورﻛړي ‪ .‬د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ګﻨﺎه دا وه ﭼﯥ ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد‬

‫ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺑﺎﻧﺪې د ﻫﻴﭽﺎ ﺳﺮه ﺳﻮدا ﻧﻪ ﺷﻮه ﻛﻮﻻى ‪ .‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻳﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﺧﻼف ډﻳﺮ‬

‫ﺑﯥ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﺟﻨګ ﭘﻴﻞ ﻛړ او ﻟﻪ ﻫﺮ ﻟﻮري ﭘﺮ ې ګﺬاروﻧﻪ وﺷﻮل ﭼﯥ دادي د ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺎڼﯥ اوس ﭘﺮې ډﻛﯥ دي‬ ‫) ﻛﯧﺪى ﺷﻲ ﭘﻪ دې اړه د ﺑﺮوس رﻳﭽﺎرډﺳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ وﺷﻲ ‪(.‬‬

‫‪191‬‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ اوﺳﻨﻲ ﺣﺎل ﻛﯥ ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻃﺮﺣﻪ ﻛﯥ اوﺳﻨﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن ‪ ،‬ﻣﻠﻲ اردو‪ ،‬ﻣﻠﻲ‬ ‫ﭘﻮﻟﯧﺲ او ټﻮل ﻫﻐﻪ ﻧﻬﺎدوﻧﻪ ﭼﯥ ددوﻟﺖ وړﺗﻴﺎوې ﻟﻮړوي ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ځﺎى ﭘﺮې اﻳښﯥ ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻮى د‬

‫ﻧﻮرو زﻳﺎﺗﻮ ﻏښﺘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻏږ ﻛړى‪ ،‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻏږ ﻛړى ﭼﯥ را ﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﺣﻜﻮﻣﺘﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪ د زور او ﺗﺰوﻳﺮ ﭘﻪ ځﺎى د وﻟﺲ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ ټﺎﻛﻞ ﻛﯧږي ‪ ،‬او د ټﻮﻟﻮ ﻏﻤﻴﺰو د ﭘﺎى ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ د‬ ‫ﻗﻴﺎدت ټﺎﻛﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ ﭘﺮې اﻳښﯥ دي ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دادى ﭼﯥ دا ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ دي ﭼﯥ د ټﻮل ﻓﺴﺎد ﻋﺎﻣﻞ ګﺮځﻴﺪﻟﻲ دي‪ ،‬دادي ﺗﺎﺳﯥ ﻫﻤﺪا اوس‬

‫د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي وﻳﻨﺎوې اورى ﭼﯥ ﻏﺮﺑﻴﺎن او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎن څﻮﻣﺮه ﭘﻪ ﻓﺴﺎد‪،‬‬

‫ﻏﺪارۍ او ‪....‬ﻛﯥ ﻛﻜړ دي‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛړۍ واﻳﻲ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد ‪ 80‬ﺳﻠﻤﻪ ﻓﺴﺎد د ﻫﻤﺪې ﻏﺮﺑﻲ ﻛړﻳﻮ‬

‫ﻟﻪ اړﺧﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮﻳﺪه ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺳﯥ د ﺗﻴﺮو ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ ﭘﺎﻳﻠﯥ ووﻳﻨﺊ‪ ،‬د ټﻮﻟټﺎﻛﻨﻮ د ﭘﺎﻳﻠﻮ ﺻﻨﺪﻗﻮﻧﻪ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ د ﻏړو ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮ‬ ‫او اوﻧﻴﻮ ﭘﺮاﺗﻪ وي او ﺑﻴﺎ ﺗﺮې ﻫﻤﻐﻪ ﻛﺴﺎن ټﺎﻛﻞ ﻛﯧږي ﭼﯥ د ﻳﻮﻧﺎﻣﺎ ﺧﻮښ وي ‪ .‬او د ﻧﺎﺧﻮښﻪ ﻛﺴﺎﻧﻮ د راﻳﻮ‬ ‫ﺻﻨﺪﻗﻮﻧﻪ ﻗﺮﻧﺘﻴﻨﻮي ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ دې ﺑﺎور دى ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﺑﻬﺮﻧﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﻫﻤﺪې ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻪ ﺷﺘﻮن ﻛﯥ د ﻫﻴﻮاده د‬

‫ﻳﻮه ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ ﻻرې ووځﻲ او ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﻟﻮرﻳﻮ ﭘﻪ ﺑﺴﭙﻨﻪ ټﻮﻟټﺎﻛﻨﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻲ ﻧﻮ ﻫﺮ ﻫﻐﻪ‬ ‫ګﻮﻧﺪ ﭼﯥ ډﻳﺮې راﻳﯥ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي ﻫﻤﻐﻪ ﺑﻪ را ﺗﻠﻮﻧﻜﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻮړوي ‪ .‬ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ددﻏﻪ ﻧﻈﺎم ‪ ،‬د‬

‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ واﻛﻤﻨۍ ﭘﺮﺗﻪ‪ ،‬د ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ ﻻﺳﻠﻴﻚ ﻛﻮﻟﻮ ﺳﺮه ‪ ،‬ﺗﺮ ﻳﻮې ﻣﻮﻗﺘﯥ ﻣﻮدې ﭘﻮرې ﻣﻨﻲ ﺧﻮ ﭘﻪ دې‬

‫ﻧﻈﺎم ﻛﯥ د ﺧﭙﻞ ګﻮﻧﺪ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻫﻴڅ ډول اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻪ ﻏﻮاړي ‪ .‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﺑﻪ دا وﻳﺮه ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ وﺧﺖ وي‬

‫ﭼﯥ ووﻳﻞ ﺷﻲ ﭼﯥ ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺗﺠﺮﺑﯥ ﺑﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺗﻜﺮارﻳږي ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻧﻈﺮ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ او ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﭘﻪ ﺧﺒﺮو څﻮك ډﻳﺮ ﻧﺎﺧﻮښﻪ او څﻮك ﻳﺎ ﻛﻮﻣﯥ ډﻟﯥ‬

‫ﭘﺮې ﻧﺎﺧﻮښﻪ ښﻜﺎرﻳﺪې؟‬

‫ﻣﻮﻧږ د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﭘﻪ ګډون دا ﻃﺮﺣﻪ د ﻫﻐﻪ د ﻟﻮﻣړي ﻣﻌﺎون ‪ ،‬ﻣﺎرﺷﺎل ﻣﺤﻤﺪﻗﺴﻴﻢ ﻓﻬﻴﻢ ‪ ،‬د وﻟﺴﻲ‬

‫ﺟﺮګﯥ د رﺋﻴﺲ ښﺎﻏﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬د ﻣﺸﺮاﻧﻮ دﺟﺮګﯥ ﻣﺸﺮ ﻣﺤﺘﺮ م ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي او ګڼ‬ ‫ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ﻛړﻳﻮ ﺳﺮه ﻣﻄﺮ ح ﻛړې‪ ،‬ﺑﺎور ورﻛړئ ﭼﯥ ځﻴﻨﯥ وګړي ﺧﻮ ﻳﯥ داﺳﯥ وو ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ﻃﺮﺣﯥ‬ ‫څﺨﻪ ﻳﯥ ﻫﻢ څﻮ ﻗﺪﻣﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﭘښﻪ اﻳښﻮده ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ د ټﻮﻟﻮ څﺨﻪ ﻫﻤﺪا ﻏږ اورﻳﺪ ﭼﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ‬

‫ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ را ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړى‪ ،‬ټﻮﻟﯥ ﻛړۍ د ﻟږ څﻪ ﺗﻮﭘﻴﺮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى دﻫﻤﺪې ﻧﻈﺮ ﭘﻠﯥ ﻛﻮﻧﻜﯥ وې‪ ،‬ان ﺗﺮ دې‬

‫ﭼﯥ دا ﻃﺮﺣﻪ د ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺤﻤﺪﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻛﯥ ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﺷﻮه او زﻣﻮﻧږ ﻫﻴﻠﻪ داده‬

‫ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﻪ دا ﺗﺎرﻳﺨﻲ وﻳﺎړ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛړي ﭼﯥ د »ژﻏﻮرﻧﯥ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق « د ﻳﻮې ﻣﻠﻲ وﺛﻴﻘﯥ‬ ‫ﭘﻪ څﻴﺮ ﺧﭙﻞ ﻛړي او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ دا ﻏږ د وﻟﺲ ﻏږ و ګﺮځﻮي ‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ ډاګﻪ ﻛړم ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ د ډﻳﺮې ﺧﻮښۍ ځﺎى دا و ﭼﯥ دا ﻏږ ﻳﻮازې زﻣﻮﻧږ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د وﻟﺲ او د‬ ‫وﻟﺲ د ﻗﻴﺎدﺗﻮﻧﻮ ﻏږ دى ‪ .‬اوس ټﻮل وﻟﺲ ﭘﻪ دې ﭘﻮه ﺷﻮى ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ د ﻫﻴﻮاد د اﺑﺎدۍ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻴﻮاد د اﺷﻐﺎل او د ﻫﻴﻮاد د ﺑﺮﺑﺎدۍ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ راﻏﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ددوى د ﺷﺘﻮن‬

‫‪192‬‬

‫څﺨﻪ د ﺧﻼﺻﻮن ﻳﻮه ﻻره ده او ﻫﻐﻪ دا ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ټﻮل ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړو او ددوى د ﺗﺠﺎوز‪ ،‬ﺗﻴﺮي او وﻟﻜﯥ‬ ‫څﺨﻪ ځﺎن و ژﻏﻮرو ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻣﻮ د ﻛﻮﻣﻮ ﺧﻠﻜﻮ ﺳﺮه وﻟﯧﺪل او د ﺧﺒﺮو اﺟﻨﺪا ﻣﻮ څﻪ وه؟‬

‫ددې ﭘﻮښﺘﻨﯥ ځﻮاب ﻣﯥ د ﻣﺨﻜﻨﻴﻮ ﭘﻮښﺘﻨﻮ د ځﻮاب ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ وواﻳﻪ ‪.‬‬ ‫دﻋﻮت‪ :‬ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺧﺒﺮو ﻧﻪ څﻮﻣﺮه راﺿﻲ ﻳﺎﺳﺘﻰ؟‬

‫ﻟﻜﻪ ﻣﺨﺘﻪ ﻣﯥ ﭼﯥ ووﻳﻞ زﻣﻮﻧږ ﻣﻮﺧﻪ ﻫﻴﻮادواﻟﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ ﺗﻪ او ﻫﻢ د ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺆﻟﻴﻨﻮ ﺗﻪ‬

‫د ژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ﺗﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻻﻧﺪې ددې ﻃﺮﺣﯥ ور رﺳﻮل او د ﻫﻐﻮى ﺳﺮه ﭘﺮې ﺑﺤﺚ او څﻴړﻧﻪ وه او‬

‫ددې ﻃﺮﺣﯥ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺗﻮ څﺨﻪ د ﻗﻮم او وﻟﺲ ﺧﺒﺮول وو ‪ .‬ﻣﻮﻧږ دا ﻛﺎروﻧﻪ ﺗﺮ ډﻳﺮه ﺣﺪه ﭘﻮرې ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛړي‪،‬‬

‫ﭘﺎﺗﻪ ﭘﺎﻳﻠﯥ ﻳﯥ ﺗﻌﻘﻴﺒﻮو‪ ،‬ډاډﻣﻦ ﻳﻮ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ و ﺗﻮاﻧﻴږو ټﻮل ﻫﻴﻮادوال ‪ ،‬او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ ﻫﻐﻮى‬

‫ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد د ﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﺳﺮه ﻣﻴﻨﻪ ﻟﺮي او ذﻫﻨﺎ او ﻓﻜﺮ ا د ﻧﻮرو ﺗﺮ اﻏﻴﺰ ﻻﻧﺪې ﻧﻪ وي راﻏﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺮه را ټﻮل‬

‫او ﭘﻪ ﻳﻮه ﻏږ ﺑﻪ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺑﻠﻮاﻛﯧﻮ ﺗﻪ د ﭘﺎى د ټﻜﻲ اﻳښﻮوﻟﻮ ﺟﻮګﻪ ﻛړو او وﻟﺲ ﺗﻪ ﺑﻪ دﺳﻮﻟﯥ د ﺑﻴﺮﺗﻪ‬

‫اﻋﺎدې ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻠﻮ ﻫﻠﻮ ځﻠﻮ ﺗﻪ دوام ورﻛﻮو ‪ .‬دا ﭘﺮوﺳﻪ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﻣﻮده ﻛﯥ ﻧﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﯧږي او ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ‬ ‫ﻫڅﯥ ﻏﻮاړي ‪ .‬ﻛﻪ اﺧﻼص ﺷﺘﻮن وﻟﺮي ﻧﻮ ان ﺷﺎ ء اﷲ ﭼﯥ ﺑﺮى ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ او زﻣﻮﻧږ د وﻟﺲ ﭘﻪ ﺑﺮﺧﻪ وي ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﭘﻴﻞ ﻛﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﺷﺘﻮن او ﺧﺒﺮو ﻧﻪ ﺧﻮښ ﻣﻌﻠﻮﻣﻴﺪه ﺧﻮ ﭘﻪ وروﺳﺘﻨﻰ‬

‫ﺧﺒﺮﭘﺎڼﻪ ﻛﯥ ووﻳﻞ ﺷﻮل ﭼﯥ دا ﺧﺒﺮې ﻻډﻳﺮې اﺑﺘﺪاﻳﻲ دي او ډﻳﺮه ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ ﻧﻪ ده ﭘﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ دې اړه څﻪ‬ ‫وﻳﻠﻰ ﺷﻰ؟‬

‫دا ﺳﻬﻲ ده‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﭘﺨﭙﻠﻪ ﻫﻢ دا څﻮ څﻮ ځﻠﻪ وﻳﻠﻲ ﭼﯥ دا ﻟﻮﻣړﻧۍ ﺧﺒﺮې دي‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ‬

‫ﻳﻮازې ددې ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺗﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺤﺚ ﻛﻮو‪ ،‬ﻛﯧﺪى ﺷﻲ ځﻴﻨﯥ ﻟﻮري ﭘﻪ دې ﻛﯥ د ښﻮ اﻟﻔﺎﻇﻮ د‬

‫ورزﻳﺎﺗﻴﺪو او ﻳﺎ د ﺑﺪﻟﻮن وړاﻧﺪﯦﺰ وﻛړي او ﻣﻮﻧږ د ﻫﻐﻮى وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻪ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ټﻨډه واﺧﻠﻮ او د ﺣﺰب‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺸﺮﺗﺎﺑﻪ ﺗﻪ ﻳﯥ وړاﻧﺪې ﻛړو او د ﻫﻐﻮى د اﻧﺪ د ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻟﻮ وروﺳﺘﻪ ﻳﯥ ﺑﻴﺎ د اړوﻧﺪه ﻛړﻳﻮ ﺳﺮه‬

‫ﺷﺮﻳﻜﻪ ﻛړو ‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﺧﭙﻞ دﻏﻪ ﻛﺎر ﺗﻪ ﻫﻮډﻣﻦ ﻳﻮ‪ ،‬او ﭘﻪ دې ډاډه ﻳﻮ ﭼﯥ ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ و ﺗﻮاﻧﻴږو ﺧﭙﻞ ﻣﻠﺖ او‬

‫ﻣﻠﻲ ﺷﺨﺼﻴﺘﻮﻧﻪ ټﻮل ﺳﺮه دﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮې ﻃﺮﺣﯥ ﭘﻪ ﺷﺎوﺧﻮا ﺑﺎﻧﺪې را ټﻮل ﻛړو ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د ﺑﻠﻮاﻛۍ ﭘﺮ‬

‫ځﺎى ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ وﻟﺮو او ﻫﻴڅ ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ د ﺑﯥ اﺗﻔﺎﻗۍ ﻧﻪ د ګټﯥ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﺟﺮأت و ﻧﻪ ﻛړاى‬ ‫ﺷﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ﺣﺰب ﺳﺮه ﭘﻪ اوس وﺧﺖ ﻛﯥ ﺧﺒﺮې ګټﻮرې وﻧﻪ ﺑﻠﻠﯥ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﻪ وﺧﺘﻪ ﭼﯥ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ‬

‫ﺳﺘﺎﺳﻮ ﺳﺮه ﺧﺒﺮې د ﻣﻨﻠﻮ وړ ﻧﻪ وي ﻧﻮ د دې ﺧﺒﺮو ﻧﺘﻴﺠﻪ او ګټﻪ ﺑﻪ څﻪ وي؟‬

‫اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ اﺷﻐﺎﻟګﺮ ﻫﻴﻮاد دى‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ ﻳﯥ ددې ﻟﻪ ﭘﺎره ﭘﻪ ﻟﺴګﻮﻧﻪ زره ﭘﻮځ ﻧﻪ دى را ﻟﻴږﻟﻰ ﭼﯥ‬

‫ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺮې ﻻړ ﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻠﯥ ﺳﺘﺮاﺗﻴﮋﻳﻜﯥ ګټﯥ ﻟﺮي‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺟﻨګ ﺗﻪ ﻟﻤﻦ‬

‫وﻫﻞ او ﭘﻪ زوره د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻏﻴﺮت ﭼﻠﻨﺞ ﻛﻮل ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻮي ﭼﯥ ﺧﭙﻞ ﭘﻮځﻲ ﺣﻀﻮر وﺳﺎﺗﻲ ‪ .‬ﻫﻐﻮى د‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د ټﻮﻟﻮ ﭘﺮګﻨﻮ د اﺧﺴﺘﻠﻮ ﻫڅﯥ ﻛﻮي‪ ،‬د ﻫﺮ واﻟﻲ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻳﯥ ﻣﺸﺎورﻳﻦ ټﺎﻛﻠﻲ او ﻫﺮ ﻣﺸﺎور ﺗﻪ د‬

‫ﻣﻴﺎﺷﺘﯥ ﭘﻪ زرګﻮﻧﻮ ډاﻟﺮ ﻣﻌﺎش ورﻛﻮي ‪ ،‬ان ﺗﺮ دې ﭼﯥ د ﺟﻮﻣﺎﺗﻮﻧﻮ ﻣﻼﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ‪ ،‬ﻣﻮذﻧﻴﻨﻮ ﺗﻪ او ﺧﺪﻣﺖ‬ ‫ګﺎراﻧﻮ ﺗﻪ ﭘﻪ ډاﻟﺮو ﻣﻌﺎش ورﻛﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻏﻮاړي د ﺧﭙﻠﻮ ډاﻟﺮﻳﺰو ﺗﻨﺨﻮاګﺎﻧﻮ ﭘﻪ زور د اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ارادې‬ ‫واﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺧﻮ ﺣﺎﻻت داﺳﯥ وړاﻧﺪ وﻳﻨﻪ ﻛﻮي ﭼﯥ دا ﺑﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د اﺷﻐﺎل ﻟﻪ ﭘﺎره ﺑﺴﻨﻪ و ﻧﻪ ﻛړي‪ ،‬ﻧﻦ‬

‫‪193‬‬

‫اﻓﻐﺎﻧﺎن ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ ﺧﭙﻠﯥ ﭘﺨﻮاﻧۍ وﻳﺎړﻧﯥ ﻳﺎدوي ‪ ،‬او واﻳﻲ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ را ﻧﻨﻮﺗﻞ د اﺷﻐﺎﻟګﺮو ﭘﻪ‬ ‫ﺧﻮښﻪ دي ﺧﻮ ﺑﻴﺮﺗﻪ ﺗﺮې وﺗﻞ ﺑﻴﺎ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺧﻮښﻪ دي ‪ .‬ﻫﻤﺪا اوس اوس د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻮځﻲ ﭘﻮﻫﺎن واﺑﻲ‬

‫ﭼﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﻨګ د ټﻮﭘﻚ ﭘﻪ زور ګټﻞ ﺷﻮﻧﻰ ﻧﻪ دى ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮ‬ ‫ﻻس ﻻﻧﺪې وﻧﻴﻮل ﺷﻲ ‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ څﻮ ځﻠﻪ د ﺣﺰب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪګﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛړى او د ﺳﻮﻟﯥ د‬

‫وړاﻧﺪﯦﺰوﻧﻮ ﭘﻪ اړه ﻳﯥ ورﺳﺮه ﺧﺒﺮې ﻛړې او دا ﭘﺨﭙﻠﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻛړې ﻫﻢ ده ‪.‬‬

‫ﭘﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﯥ د ددﻓﺎع وزارت او د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎرو د وزارت ﺗﺮ ﻣﻨځ ﺳﺘﺮ ﺟﻨﺠﺎل ﻣﻮﺟﻮد دي ‪ ،‬ددﻓﺎع‬ ‫وزارت ﭘﻪ داﺳﯥ ﺣﺎل ﻛﯥ ﭘﻪ ﺟﻨګ ټﻴﻨګﺎر ﻛﻮي ﭼﯥ د ﺑﻬﺮ ﻧﻴﻮ ﭼﺎرو وزارت ﻳﯥ ﺳﺨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ دى او دا‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اوس د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﺳﺘﺮ ﺳﺘﺮ ﺧﺒﺮوﻧﻪ ﻫﻢ ﺟﻮړوي ‪.‬‬

‫ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻪ دې ډاډﻣﻦ دى ﭼﯥ ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ د وﻟﺲ ټﻮﻟﯥ ﭘﺮګﻨﯥ د ﻫﻴﻮاد داﺳﺘﻘﻼل او ازادۍ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ او‬ ‫د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻮځﻮﻧﻮ د وﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق او ژﻣﻨﻪ ﻛﯥ ﺳﺮه را و ﻧﻐﺎړو او ﭘﻪ ﻳﻮه ﻫﻮډ ﺳﺮه ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ‬

‫ﺗﻪ ﺧﺪاى ﭘﺎﻣﺎﻧﻲ وواﻳﻮ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺑﻪ دا اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ ﺧﻮښﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ﻣﻠﺖ اراده وي ﭼﯥ دوى ﺑﻪ د ﻫﻴﻮاده‬

‫ﻟﻜﻪ د روﺳﺎﻧﻮ او اﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮﭘﻪ څﻴﺮ ﺑﻴﺮون ﺑﺎﺳﻲ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻠﺘﻪ د ﻣﺨﺘﻠﻔﻮ څﻴﺮو )رﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻬﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎف‪ ،‬ﻣﺠﺪدي او ﻧﻮر‪(....‬ﺳﺮه د ﻟﻴﺪﻟﻮ او‬

‫ﺧﺒﺮو ﭘﻪ ﻣﻬﺎل د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ درﻳځ وړاﻧﺪې ﻛړ او ﻛﻪ ﻫڅﻪ ﻣﻮ وه ﭼﯥ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﺟﻬﺎدي ډﻟﻮ ﺳﺮه ﭘﻪ ﻳﻮه ﻧﻮي‬ ‫اﺋﺘﻼف وﻏږﻳږى؟‬

‫ﻣﻮﻧږ د ﻫﻴﭽﺎ ﺳﺮه د ﻧﻮي اﺋﺘﻼف ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﺒﺮه ﻧﻪ ده ﻛړې‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ د ټﻮﻟﻮ ﺳﺮه ﻣﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻴﺜﺎق د را‬ ‫ټﻮﻟﯧﺪو ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړې‪ ،‬ټﻮﻟﻮ ﺗﻪ ﻣﻮ وﻳﻠﻲ دي ﭼﯥ را ځﺊ ﭘﻪ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې ﺳﺮه را ټﻮل ﺷﻮ‪ ،‬ﻫﻴﻮاد د‬ ‫ﭘﺮدﻳﻮ د وﻟﻜﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ګډه وژﻏﻮرو او ﺑﻴﺎ د را ﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ او ﻧﻈﺎم ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻣﻨځﻮ ﻛﯥ‬

‫ﭘﻪ ﻳﻮه ﺗﻮاﻓﻖ ورﺳﻴږو او د راﺗﻠﻮﻧﻜﻲ ﻗﻴﺎدت ټﺎﻛﻨﻪ ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ ﻣﺤﻮل ﻛړو ‪ .‬د زور او ﺗﺰوﻳﺮ‪ ،‬د وﺳﻠﯥ‬ ‫ﭘﻪ زور ﭘﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻏﻠﺒﻪ‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻣټ ﭘﻪ ﻧﻈﺎم ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺮﻻﺳﻲ ﻛﯧﺪل ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮر ﭘﺮې ښﻮول ﺷﻲ ‪ ،‬ﻫﺮ‬

‫څﻮك دې د ﺧﭙﻞ ﻣﺮام او اﻫﺪاﻓﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﻗﻮم او وﻟﺲ ﺗﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ وﻛړي ‪ ،‬ﭘﺮﯦږدو ﭼﯥ وﻟﺲ ﭘﻪ دې اړه‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ وﻧﻴﺴﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻣﻮ ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ وﻟﯧﺪل ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﭼﯥ د ﺟګړو ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﻣﻮ ﻟﻴﺪﻟﻰ وو؟‬

‫ﺑﻠﯥ ! ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ډﻳﺮ زﻳﺎت ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻪ راﻏﻠﻲ‪ ،‬د ﺧﻠﻜﻮ د ټﻮﻟﻨﯥ ﺷﻤﻴﺮه زﻳﺎﺗﻪ ﺷﻮې‪ ،‬اﺑﺎدي ان د ﻏﺮوﻧﻮ‬ ‫څﻮﻛﻮ ﺗﻪ رﺳﻴﺪﻟﯥ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻧۍ ﭘﺎﻧګﻪ اﭼﻮﻧﻜﻮ ﻫﻢ ځﺎى ځﺎى اﺑﺎدۍ ﻛړي ‪ ،‬ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﻴﻜﺘﻮر ﻛﯥ ‪ ،‬ﭘﻪ‬

‫ډﻳﺮه ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻜﻲ ﺗﻮګﻪ ‪ ،‬ډﻳﺮ ﻛﺎر ﺷﻮى ﺧﻮ ﭘﻪ دوﻟﺘﻲ ﺳﻜﺘﻮر ﻛﯥ د ﭘﺮﻣﺨﺘګ څﻪ ﺧﺎص ﻧښﯥ ﻧښﺎﻧﯥ ﻧﻪ ﺗﺮ‬ ‫ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧﺪې ‪ .‬ﺧﻠﻚ د زور واﻛۍ څﺨﻪ ﺳﺨﺖ ﻧﺎ ﻻﻧﻪ ول‪ ،‬اداري ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ ﻓﺴﺎد د اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺸﺘﻮاﻟﻰ‬

‫او ﻓﻘﺮ او ﻟﻮږه ‪....‬دا ﻫﻐﻪ څّﻪ وو ﭼﯥ ﭘﻪ ښﺎر ﻛﯥ ډﻳﺮ ﺗﺮ ﺳﺘﺮګﻮ ﻛﯧﺪل‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﺳﺮه ﻣﻮ ﺧﺒﺮې او د ﻫﻐﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﺎﺳﻮ ﺳﺮه څﻨګﻪ وو؟‬

‫د ښﺎﻏﻠﻲ ﻛﺮزي ﺳﺮه د ﭘﺨﻮاﻧۍ ﭘﻴﮋﻧﺪګﻠﻮۍ ﭘﻪ اﺳﺎس ﭘﻪ ﺧﺒﺮو ﻛﯥ ﻫﻤﻐﺴﯥ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې واﻟﻰ و ﻟﻜﻪ‬

‫څﻨګﻪ ﭼﯥ ﭘﺨﻮا و ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ د رﺳﻤﻲ ﭼﻮﻛﺎټ ﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږ ه ﺳﺮه ﻟﻴﺪه ﻛﺎﺗﻪ ﻧﻪ دي ﻛړې ﺑﻠﻜﯥ د اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ د‬

‫ﺧﭙﻠﻤﻨځﻲ ﺟﺮګﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ ﭘﻪ ﭘﻮره ازادۍ ﺳﺮه ﻏږﻳﺪﻟﻲ ﻳﻮ ‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ دې ډﻳﺮ ﺧﻮښ و ﭼﯥ ﺧﺒﺮې د ﭘﺮدﻳﻮ‬ ‫ﻫﻴﻮادو د ﺗﺮ ﺳﻴﻮرې ﻻﻧﺪې دﻛﯧﺪو ﭘﺮ ځﺎى ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﻮر ﻛﯥ ﻛﻮو‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻫﻢ ﭘﻪ ﭘﻮره ازادۍ او ﺧﻮښۍ ﺳﺮه ‪.‬‬

‫‪194‬‬

‫ﻧﻪ ﻳﻮازې د ښﺎﻏﻠﻲ ﺣﺎﻣﺪﻛﺮزي ﺻﻴﺐ ﺳﺮه ﺑﻠﻜﯥ د ﻫﻐﻪ د ټﻮل ټﻴﻢ ﺳﺮه زﻣﻮﻧږ ﻧﺎﺳﺘﻪ ﭘﺎﺳﺘﻪ او ﺧﺒﺮې اﺗﺮې‬

‫ﺑﻠﻜﻞ د اﻓﻐﺎﻧﻲ دود او دﺳﺘﻮر ﺳﺮه ﺳﻤﯥ د ورورۍ ﭘﻪ ﻓﻀﺎ ﻛﯥ ﺗﺮ ﺳﺮه ﻛﯧﺪې او دې ﺗﻪ ﻣﻮﻻر ﺟﻮړوﻟﻪ‬ ‫ﭼﯥ څﻪ ډول ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ دﻏﻪ ﻣﻴﺜﺎق د ټﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﻣﻨﻠﻮاو ﭘﻠﻲ ﻛﻮﻟﻮ وړ و ګﺮځﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬اوس ﭼﯥ د ﺧﺒﺮو ﻟﻮﻣړي ﭘړاو ﭘﺎى ﺗﻪ ورﺳﻴﺪ د دې وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ څﻪ ﻛﯧږي ﺧﺒﺮې او ﻛﻪ ﺟﻨګ؟‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻣﻨځﻲ ﺧﺒﺮو ﺑﺎﻧﺪې ﻣﻮﻧږ ډﻳﺮ څﻪ ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻰ ﺷﻮ‪ ،‬ﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ﻫڅﻪ ﻛﻮو ﺗﺮ څﻮ ټﻮﻟﯥ‬

‫اﻓﻐﺎﻧﻲ ﭘﺮګﻨۍ د ﻫﻤﺪې ﻣﻴﺜﺎق ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺳﺮه را و ﻧښﻠﻮو ﺗﺮ څﻮ د ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ د وﻟﻜﯥ ﻧﻪ د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره‬ ‫د ﻳﻮه واﺣﺪ‪ ،‬را ﻧﻐښﺘﻲ او ﻳﻮه ﻣﻮټﻲ ﻣﻠﺖ ﭘﻪ څﻴﺮ ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړو ‪.‬‬

‫ﻫﻤﺪا راز ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﻫﻢ د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو او د ﻳﻮه ﻣﻨﻞ ﺷﻮي ﻣﻬﺎل وﻳﺶ ﻟﻪ ﻻرې د ﻫﻴﻮاده د وﺗﻠﻮ ﻻر ور‬

‫وښﻮول ﺷﻲ‪ ،‬اوس ﺧﻮ ټﻮل ﻛﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن دي او ﻛﻪ ﻛﻮرﻧﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻪ دې اﻧﺪ دي ﭼﯥ ﺟﻨګ د ﺣﻞ ﻻره ﻧﻪ ده ‪،‬‬

‫ﻏﻮره ده ﭼﯥ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﻻرې ﺣﻞ ﺷﻲ ﻧﻮ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﺑﻬﺮﻧﻴﺎن دﯦﺘﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻪ ﺷﻲ ﻧﻮ ﺑﻴﺎ ﺑﻪ د‬ ‫ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﯥ را وﻻړ ﺷﻮى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺮﯦﻜړه ﻛﻮي ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ډول ﺧﭙﻠﻮ ﭘﺮوګﺮاﻣﻮﻧﻮ ﺗﻪ دوام‬

‫ورﻛﻮي او ﻛﻪ ﺑﻞ څﻪ ﭘﺮﯦﻜړه ﻛﻮي ؟‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د ﻋﺎﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﻏﺒﺮګﻮن او ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ورﺗګ څﻨګﻪ وو؟‬

‫ﻛﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻣﺎ ﭘﻪ دې اړه ﻣﺨﺘﻪ ﺧﭙﻞ ﺧﺒﺮه ﻛړې ﺧﻮ ﺑﻴﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ وواﻳﻢ ﭼﯥ د ﻋﺎﻣﻮ اﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎو‪،‬‬ ‫ﻣﺨﻮرو‪ ،‬ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﺎﻧﻮ ‪.....‬ټﻮﻟﻮ ډﻳﺮ ښﻪ ﻏﺒﺮګﻮن درﻟﻮد او دﺣﺰب د ﻫﻴﺌﺖ دﻏﻪ ﻛﺎر ﻳﯥ ﻧﻴﻚ‬

‫ﺷګﻮن ګﺎڼﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻪ ﻫﻤﺪا اوس ﻫﻢ د ﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﻟﻴﻜﻮﻧﻪ را اﺳﺘﻮي او ﭘﻪ ﻛﯥ ﻏﻮښﺘﻨﻪ‬

‫ﻛﻮي ﭼﯥ دا ﭘﺮوﺳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺨﺘﻪ وﻻړه ﺷﻲ ﺗﺮ څﻮ د ﻣﻠﺖ د را ﻏﻮﻧډﯦﺪو او د ﺳﻮﻟﯥ د ﺗﺮ ﻻﺳﻪ ﻛﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره د‬

‫ﺣﻞ ﻳﻮه ﻻر ه ﭘﻴﺪا ﺷﻲ ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺗﺎﺳﻮ ﺧﭙﻠﻪ د ﻳﻮ ﻟﻴﻜﻮال او ژورﻧﺎﻟﺴﺖ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺧﺒﺮې رﺳﻨﻴﻮ ﻏﺒﺮګﻮن او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د‬

‫ﻫﻴﺌﺖ ﺧﺒﺮې او ﺷﺘﻮن ﭘﻪ ﻫﻜﻠﻪ څﻨګﻪ وو؟‬

‫زﻣﻮﻧږ ددې ټﻮل ﺳﻔﺮ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﭘﺮوﺳﯥ ددې ﺧﺒﺮو اﺗﺮو ﭘﻪ وﺧﺖ ﻛﯥ ټﻮﻟﯥ اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺧﺒﺮې او اﻧځﻮرﻳﺰې‬

‫رﺳﻨۍ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﺗﻔﻜﯧﻜﻪ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه اوږه ﭘﻪ اوږه ﻣﺨﺘﻪ ﺗﻠﻠﯥ‪ ،‬ﻫﺮې ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯥ ﺷﺒﻜﯥ او ﻫﺮې‬

‫ورځﭙﺎڼﯥ او ﺧﺒﺮې ﺳﺮﭼﯧﻨﯥ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺗﻮګﻪ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه اړﻳﻜﯥ ﻧﻴﻮﻟﯥ او ﺧﭙﻠﻮ ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ او ﻛﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ‬ ‫ﻳﯥ ﺗﺎزه ﺣﺎﻻت ور رﺳﻮل ‪ .‬داﺳﯥ ﺷﭙﯥ ﻫﻢ راﻏﻠﯥ ﭼﯥ د ﻫﻴﻮاد وﺗﻠﯥ دوه درﯦﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺷﺒﻜﻮ څﻮ‬

‫ﺳﺎﻋﺘﻪ ﭘﻪ ﭘﺮﻟﭙﺴﯥ ﺗﻮګﻪ زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه ﻣﺮﻛﯥ او ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎوده ﺑﺤﺜﻮﻧﻪ درﻟﻮدل ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ده ﭼﯥ ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﻛﯥ ﺑﻪ د ﻣﻨﻔﻲ اﻧﺪوﻧﻮ ﺧﺎوﻧﺪان ﻫﻢ وو ﺧﻮ ډﻳﺮه ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې دا وه ﭼﯥ ډﻳﺮه ﻛﻮ ﻳﯥ‬

‫د ﻫﻤﺪې ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻪ دوام ﺑﺎﻧﺪې ټﻴﻨګﺎر ﻛﺎوه ‪ .‬زه ﭘﺨﭙﻠﻪ د ﻫﻴﻮاد د ټﻮﻟﻮ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯧﻲ‪ ،‬اﻧځﻮرﻳﺰو او ﭼﺎﭘﻲ‬

‫رﺳﻨﻴﻮ څﺨﻪ ډﻳﺮ زﻳﺎت ﺧﻮښ او ﻣﻤﻨﻮن ﻳﻢ ﭼﯥ ددې ﭘﺮوﺳﯥ ﭘﻪ ﭘﺮ ﻣﺦ ﺑﻮﻟﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه اوږه‬

‫ورﻛړې وه ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬د ﺧﭙﻞ ﺳﻔﺮ ﭘﻪ وﺧﺖ د ﻛﻮﻣﻮ ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻣﺨﺎﻣﺦ ﺷﻮى؟‬

‫د ﻫﻴڅ ډول ﺳﺘﻮﻧﺰو ﺳﺮه ﻧﻪ ﻳﻮ ﻣﺦ ﺷﻮي‪ ،‬ډﻳﺮ ښﻪ ښﻪ راﻏﻼﺳﺖ را ﺗﻪ وﻳﻞ ﺷﻮى‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﯧﺮې ﻣﻮ ﭼﯥ ﺗﻤﺎس‬

‫ﻧﻴﻮﻟﯥ ﭘﻪ ﭘﺮاﺧﻪ ﺗﻨﺪي را ﺗﻪ ځﻮاب را ﻛړل ﺷﻮى‪ ،‬د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﭘﻪ ګډون ﻣﻮ ﭼﯥ د ﻫﺮ ﭼﺎ ﺳﺮه د‬ ‫ﻛﺘﻠﻮ ﻏﻮښﺘﻨﻪ ﻛړى ﺳﻤﺪﺳﺘﻲ ﺗﺮ ﺳﺮه ﺷﻮې‪ ،‬ﭘﻪ ﭘﻮره ﻋﺰت او وﻗﺎر ﺳﺮه ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ درﻧښﺖ ﻛړى اوﭘﻪ ﭘﻮره‬

‫‪195‬‬

‫وﻗﺎر ﺳﺮه ﻳﯥ زﻣﻮﻧږ ﭘﺎﻟﻨﻪ ﻛړې‪ ،‬ددې ﻋﻠﺖ دا و ﭼﯥ ﻧﻪ ﻣﻮﻧږ ﭘﺮدي وو او ﻧﻪ ﻫﻐﻮى‪ ،‬ټﻮل د ﻳﻮه وﻟﺲ‬

‫زاﻣﻦ‪ ،‬د ﻳﻮې ﺧﺎورې اوﺳﻴﺪوﻧﻜﻲ او د ﻳﻮه ﻓﻜﺮ اوﻋﻘﻴﺪې ﺧﺎوﻧﺪان ‪ .‬ﺗﺮ څﻨګ ﻳﯥ ﻣﻮﻧږ دﺧﭙﻞ ځﺎن ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره دڅﻪ ﻏﻮښﺘﻠﻮ او ﺳﻮال ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻪ وو ورﻏﻠﻲ ﺑﻠﻜﯥ ﭘﻪ ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې د را ﻳﻮځﺎى ﻛﯧﺪو ﻏږ ﻣﻮ‬ ‫ﻛړى و ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس زﻣﻮﻧږ ﻏږ ﻫﻐﻮى ﺧﭙﻞ ﻏږ ګﺎڼﻪ او د ﻫﻐﯥ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻳﯥ ﻛﺎوه ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﭘﻪ ځﺎﻧګړي ډول ﻣﻮ د ښﺎﻏﻠﻮ (ﻓﻬﻴﻢ ﻗﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ او رﺑﺎﻧﻲ) ﺳﺮه ﻣﺠﻠﺴﻮﻧﻪ څﻨګﻪ وو اﻳﺎ‬

‫ﭘﺨﻮاﻧﻲ زﺧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎزه ﺷﻮل ﻛﻪ ﻫﺮ څﻪ ﻫﻴﺮ ﺷﻮي او ﺧﺒﺮې د اوس وﺧﺖ د ﻏﻮښﺘﻨﻮ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ وې؟‬

‫د ﻫﻐﻮى ﺳﺮه ﻏﻮﻧډې او ﻣﺠﻠﺴﻮﻧﻪ د ﺗﺎزه ﺣﺎﻻﺗﻮ او د اوﺳﻨۍ ﻏﻤﻴﺰې د ﭘﺎى ﺗﻪ د رﺳﻴﺪو دﺣﻞ ﭘﻪ ﻻرو او‬ ‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﭘﻪ وړاﻧﺪې ﺷﻮو ﻃﺮﺣﻮ ﺑﺎﻧﺪې وو ‪ .‬ﻫﻐﻮى ﻫﻢ اوس د ﻧﺠﺎت ﭘﻪ ﻻرې ﭘﺴﯥ ګﺮځﻲ‬

‫‪ ،‬او د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭘﻪ څﻴﺮ د ﻳﻮه ځﻮاﻛﻤﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ ګﻮﻧﺪ د ﻣﻼﺗړ ﭘﻪ ﻟټﻪ ﻛﯥ وو‪ .‬ﻣﻮﻧږ ﻧﻪ‬

‫ﻏﻮاړو او ﻧﻪ ﻣﻮ ﻏﻮښﺘﻞ ﭘﺨﻮاﻧﻲ زﺧﻤﻮﻧﻪ را ﺗﺎزه ﻛړو ﺑﻠﻜﯥ اوس ﺧﻮ د دﻏﻮ ﻧﻮو زﺧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻠﻬﻢ ﻛﻮﻟﻮ ﺗﻪ‬ ‫اړﺗﻴﺎ ده او زﻣﻮﻧږ ټﻮﻟﯥ ﺧﺒﺮې ﭘﻪ ﻫﻤﺪې اړﺗﻴﺎو ﺑﺎﻧﺪې را ټﻮﻟﯥ وې ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺗﺎﺳﻮ ښﺎﻏﻠﻮ )ﻓﻬﻴﻢ ﻗﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ او رﺑﺎﻧﻲ (و اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ ﺗﻪ اوس ﻫﻢ د ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻪ‬

‫ګﻮرى ﻛﻪ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ او ﻧﻮرو د ﻻس اﻟﻪ ﻳﯥ ﺑﻮﻟﻰ؟‬

‫ﻟﻪ ﻣﻮﻧږه ﺳﺮه ﻳﻮ ﻫﺪف و او د ﻫﻤﺪې ﻟﻪ ﭘﺎره ﻣﻮ ددوى ﺳﺮه ﻟﻴﺪﻧﯥ ﻛﺘﻨﯥ ﻛﻮﻟﯥ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮﻧږ وﺗﻮاﻧﻴږو دا ټﻮﻟﯥ‬ ‫ﭘﺨﻮاﻧۍ ﺟﻬﺎدي څﻴﺮې د وﻟﺲ د ﻧﻮرور ﭘﺮګﻨﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ځﺎى ﭘﻪ ﻫﻤﺪاﺳﯥ ﻳﻮه ﻣﻴﺜﺎق ﻛﯥ ﺳﺮه را و ﻧﻐﺎړو‬

‫ﻧﻮ دا ﺑﻪ زﻣﻮﻧږ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻟﻮى ﺑﺮى وي ‪ .‬اوس ﺧﻮ ﺣﺎﻻت داﺳﯥ دي ﭼﯥ ﻫﻴڅﻮك ﭘﻪ ځﺎن ﺑﺎﻧﺪې د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ‬

‫د ﻧﻮﻛﺮۍ داغ ﻧﻪ ﭘﺮﯦږدي ‪ ،‬او زﻣﻮﻧږ ارزو او ﻫﻴﻠﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺪا ده ﭼﯥ ﺗﻴﺮ ﭘﻪ ﺗﻴﺮه‪ ،‬ﺧﻮ راځﺊ ﭼﯥ د وﻟﺲ د‬

‫ﻧﺠﺎت او ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺮه ﻻس ﻳﻮ ﻛړو ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬وﻟﯥ ﺟﻨګ او ﺟګړې ﻳﻮازې د ﭘښﺘﻨﻮ ﭘﻪ ﺳﻴﻤﻮ او د ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ او ﻛﻮرﻧﻴﻮ ﻗﻮاو ﺳﺮه ﺟﻨګﻴﺪوﻧﻜﻰ ﻗﻮت‬

‫ﻫﻢ ﭘښﺘﺎﻧﻪ او د ﺟګړو ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻫﻢ ﭘښﺘﺎﻧﻪ دي‪ .‬ﺗﺎﺳﻮ ﭘﻪ دې ﻫﻜﻠﻪ د دﻋﻮت ﻟﻮﺳﺘﻮﻧﻜﻮ ﺗﻪ څﻪ وﻳﻠﻰ ﺷﻰ؟‬

‫دا ﺧﻮ ډﻳﺮه ﺳﺘﺮ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ده او ډﻳﺮ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ځﻮاب ﻏﻮاړي‪ ،‬ﭼﯥ ﻛﯧﺪى ﺷﻲ زه ﻳﯥ د ﻳﻮې ځﺎﻧګړې ﺷﻨﻨﯥ‬

‫ﭘﻪ څﻴﺮ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ در وﻟﯧږم ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﻟﻨډه ﺗﻮګﻪ دا ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛړم ﭼﯥ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ د ﻧﻨﻪ او ﻫﻢ د ﺳﻴﻤﯥ‬

‫ګﺎوﻧډي ﻫﻴﻮادوﻧﻪ ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﭘښﺘﺎﻧﻪ د ﻳﻮه ﺳﺘﺮ او ځﻮاﻛﻤﻦ ﻗﻮم ﭘﻪ څﻴﺮ ﺳﺮ را ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړي‪ ،‬داﻧګﻠﻴﺴﺎﻧﻮ‬

‫ﻟﻪ وﺧﺘﻪ راﻫﻴﺴﻲ ﻳﯥ د ﻗﺒﺎﻳﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ دا وﻟﺲ د ښﻮوﻧﯥ او روزﻧﯥ او ټﻮﻟﻮ ورځﻨﻴﻮ ﺳﻬﻮﻟﺘﻮﻧﻮ‬ ‫او اﺳﺎﻧﺘﻴﺎو څﺨﻪ ﺑﯥ ﺑﺮﺧﯥ ﻛړي‪ ،‬د ډﻳﻮرﻧډ د ﻧﺎوﻟﯥ ﻟﻴﻜﯥ دواړو ﺧﻮاو ﺗﻪ وﻟﺴﻮﻧﻪ د دواړو ﺧﻮاو د‬

‫ﺣﻜﺎﻣﻮ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﺤﻤﻴﻖ ﺷﻮي او ځﭙﻞ ﺷﻮي ‪ ،‬ﻳﻮ د ﺑﻞ ﭘﻪ ﺧﻼف ﻳﯥ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛړي ‪ ،‬ﻫﻤﺪا راز زﻣﻮﻧږ‬ ‫ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرو ګﺎوﻧډﻳﻮ د ژﺑﯥ او ﻣﺬﻫﺐ ﭘﻪ ﻧﻮم ددې ﻗﻮم د ﺗﺮور وﻟﻮ ﻫﻮډ ﻛړى ‪...... ،‬‬ ‫دﻋﻮت‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﻮ د ﺳﻔﺮ ﻟګښﺖ د ﭼﺎ ﭘﺮ ﻏﺎړه وو؟\‬

‫ډﻳﺮه ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﭘﻮښﺘﻨﻪ ده‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛړم ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ درې ﻛﺴﺎن‪ ،‬دوه ﻟﻪ اروﭘﺎ څﺨﻪ او ﻳﻮ ﻟﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫څﺨﻪ ﭘﻪ دې ﺳﻔﺮ ﻛﯥ ﻣﻠګﺮي و‪ ،‬ﺧﻮ ﻫﺮ ﭼﺎ د ﺧﭙﻞ ﺗګ راﺗګ ټﻜټ ﭘﺮ ﺧﭙﻠﻪ ﻏﺎړه درﻟﻮد‪ .‬ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ‬

‫ﻫﻢ ﻣﻮﻧږ ﻏﻮښﺘﻞ د ﻳﻮه دوﺳﺖ ﭘﻪ ﻛﻮر ﻛﯥ ځﺎى ﭘﻪ ځﺎى ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د اﻟﻮﺗﻜﯥ څﺨﻪ را ﺑﻴﺮون ﺷﻮ ﻧﻮ‬

‫وﭘﻮﻫﻴﺪو ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ د ﺟﻤﻬﻮري رﻳﺎﺳﺖ رﺳﻤﻲ ﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ ﻳﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﻣﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ دا څﻮ‬ ‫ﺷﭙﯥ ﻣﻴﻠﻤﺴﺘﻴﺎ ﺗﻴﺮه ﻛړې ده ‪ .‬او ﺑﻴﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ټﻜټ ﭼﯥ ﺗﻠﻠﻲ و راﻏﻠﻲ ﻳﻮ ‪ .‬ﭘﻪ دې ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛړم‬

‫‪196‬‬

‫ﭼﯥ زﻣﻮﻧږ ﻣﺼﺎرف دوﻣﺮه وو ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﻳﯥ ﺑﺎر ﭘﺮ ﻏﺎړه اﺧﺴﺘﻠﻲ ﺷﻮ ‪ .‬د ﺑﻠﻪ اړﺧﻪ ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻲ و او‬

‫ﻫﻠﺘﻪ ﻛﻪ ددوﻟﺖ ﻣﻴﻠﻤﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ وى ﻧﻮ دوﻣﺮه دوﺳﺘﺎن او ﺧﭙﻠﻮان ﭘﻴﺪا ﻛﯧﺪل ﭼﯥ ﺷﭙﯥ ﻣﻮ ورﺳﺮه ﻛړې وى‬ ‫‪ .‬ځﻜﻪ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د ﻫﺮ څﻪ ﻧﻪ زﻳﺎت د وﻟﺲ د ﺳﻮﻟﯥ ﭘﻴﻐﺎم ارزښﺖ درﻟﻮد اوددې ﻛﺎر د ﺗﺮﺳﺮه ﻛﻮﻟﻮ ﻫﻮډ ﻣﻮ‬ ‫درﻟﻮد‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﻈﺮ د ﻫﯧﻮاد راﺗﻠﻮﻧﻜﯥ څﻨګﻪ وﻳﻨﻰ ﺣﺎﻻت د رڼﺎ ﺧﻮاﺗﻪ روان دى ﻛﻪ د ﺗﺮوګﻤﻴﻮ‬

‫ﺧﻮاﺗﻪ؟‬

‫ﭘﻪ دې اړه وړاﻧﺪ وﻳﻨﻪ ﺳﺘﻮﻧﺰﻣﻨﻪ ده ‪ .‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﭼﯥ ﻣﻠﺖ ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ ﻧﻪ ﺷﻲ‪ ،‬او د ﭘﺮدﻳﻮ د واﻛﻤﻨۍ ﻧﻪ د ځﺎن د‬ ‫ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﺧﭙﻞ ځﻮاك اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻪ ﻛړي ‪ ،‬ﺗﺮ ﻫﻐﯥ ﺑﻪ د ﺧﻴﺮ ﻫﻴﻠﻪ ډﻳﺮه ﻛﻤﻪ وي ‪ .‬ځﻜﻪ اﺷﻐﺎل دﺧﭙﻠﻪ‬

‫ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه د ﻓﺴﺎد ټﻮل ﻋﻮاﻣﻞ ﻟﺮي‪ ،‬ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻧﻪ ﻏﻮاړي ﻣﻠﺖ د ﭘﻮﻫﯥ او ﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻣﻌﻴﺎر ﺗﻪ و رﺳﻴږي ‪.‬‬

‫ﻟﻜﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﯥ ﻣﺨﺘﻪ ووﻳﻞ زﻣﻮﻧږ ﺑﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ ﻫﻤﺪا اوس د ﻓﺴﺎد اواﺧﺘﻨﺎق ﺳﺘﺮ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﻫﻤﺪا‬ ‫ﺑﻬﺮﻧۍ واﻛﻤﻨﻲ او ﭘﻮځﻲ ﺷﺘﻮن دى‪ 80 ،‬ﺳﻠﻤﻪ دوى ﭘﻪ ﻓﺴﺎد ﻛﯥ ﻛﻜړ دي ‪ .‬د ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺮﭼﯧﻨﻮ ﺑﯥ درﻳﻐﻪ‬

‫وﻳﺶ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﺧﭙﻠﻮاﻛﻲ د ﭘﺮدﻳﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﻮ ﻛﯥ ﭘﺎﺗﻪ ﻛﯧﺪل‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﺳﺮه ورځﻨﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ ،‬د ‪ 80000‬ﻧﻪ د‬

‫زﻳﺎﺗﻮ ﺧﻠﻜﻮ وژل‪ ،‬ﺑﯥ ﭘﺎﺳﭙﻮرﺗﻪ او ﺑﯥ ﺧﺒﺮه ﻫﻴﻮاد ﺗﻪ را ﻧﻨﻮﺗﻞ‪ ،‬د ﻫﻴﻮاد ﻗﻴﺎدت د ﻧﻈﺮه ﻏﻮرځﻮل ‪ ......‬دا‬ ‫ټﻮل ﻫﻐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دي ﭼﯥ اﺷﻐﺎﻟګﺮو ﻟﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه راوړي ‪ .‬دوى داﺳﯥ ﻧﻈﺎم را ﻣﺨﺘﻪ ﻛړى ﭼﯥ دددوى ﭘﻪ‬

‫ﺷﺘﻮن ﻛﯥ ﺑﻪ ﻫﻴﻮاد ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ دﺧﭙﻠﻮاﻛۍ ﻟﻮري ﺗﻪ ﻗﺪم ﻛﯧﻨږدي‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﭘﻮځ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ ﭘﻮﻟﯧﺲ ‪ ،‬زﻣﻮﻧږ‬

‫ﻣﺎﻣﻮرﻳﻦ ‪...... ،‬ټﻮل ددوى ﭘﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻌﺎش او ورﻛړې ﺑﺎﻧﺪې روږدي ﻛﯧږي او دوى ﻏﻮاړي ﭼﯥ دا د‬ ‫ﺗﺮﯦﺎﻛﻮ د ﻧﺸﯥ ﭘﻪ څﻴﺮ دوام وﻛړي ‪ ....‬دا ډﻳﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻪ ﻛﺎر دى ‪ .‬ﭘﻪ دې اﺳﺎس اوس ﻫﻢ وﺧﺖ ﻻ ﺗﻴﺮ ﻧﻪ دى ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻪ وﻟﺲ ﻏږ وﺷﻲ ‪ ،‬ﺑﻴﺮﺗﻪ را ﺑﻴﺪاره ﺷﻲ او ﻛﻪ ﻧﻪ زﻣﻮﻧږ ځﻮان ﻧﺴﻞ ﻛﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﭘﻪ دې ﭼټﻠﺘﻴﺎ ﻛﯥ ور‬ ‫ﭘﺮﯦﻮت ﺑﻴﺎ ﺑﻪ ﻳﯥ را وﻳﺴﺴﺘﻞ ګﺮان وي‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ اﻧﺪ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺘﻮﻧﺰه د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﻻرې ﺣﻞ ﻛﯧﺪاى ﺷﻲ ﻛﻪ ﭘﻮځﻲ ﺣﻞ ﺑﺎﻳﺪ ورﺗﻪ وﻣﻮﻧﺪل‬

‫ﺷﻲ؟‬

‫ﻣﻮﻧږ ﺧﻮ د ﺧﺒﺮو ﻟﻪ ﻻرې د دې ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺳﻔﺮ وﻛړ ﺗﺮ څﻮ د اړوﻧﺪ اړﺧﻮﻧﻮ ﺳﺮه ﻳﻮې‬

‫ﭘﺎﻳﻠﯥ ﺗﻪ ورﺳﻴږو‪ ،‬ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺎﻧﺪې وﻟﻜﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻲ ځﻮاﻛﻮﻧﻪ ﻫﻢ دا ﻣﻨﻲ ﭼﯥ دا ﻣﺴﺌﻠﻪ د ﺟﻨګ ﻟﻪ‬ ‫ﻻرې ﻧﻪ ﺣﻞ ﻛﯧږي او ﺑﺎﻳﺪ د ﺧﺒﺮو د ﻣﻴﺰ ﻟﻪ ﻻرې ددې ﻏﻤﻴﺰې د ﺣﻞ ﻻر وﻣﻮﻧﺪل ﺷﻲ ‪ .‬ﻣﻮﻧږ د ﺣﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره‬

‫ډﻳﺮه څﺮګﻨﺪه ﻃﺮﺣﻪ وړاﻧﺪې ﻛړې اوس ﻧﻮ دا ﭘﻪ ﺑﻬﺮﻧﻴﺎﻧﻮ وﻟﻜﻪ ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻮرې اړه ﻟﺮي ﭼﯥ ﻛﻮﻣﻪ ﻻر‬

‫ﺧﭙﻠﻮي د ﺧﺒﺮو اﺗﺮو او ﻳﺎ د ﺟﻨګ ‪ .‬ﺧﻮ ﭘﻪ ﺟﻨګ ﻛﯥ ﻫﻴڅ ګټﻮﻧﻜﻰ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﺑﺎﻳﻠﻮﻧﻜﻰ ﻳﯥ اﻓﻐﺎن‬

‫وﻟﺲ دى ﭼﯥ ﻫﺮه ورځ ﺑﯥ درﻳﻐﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ورﻛﻮي ‪.‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬ﻣﺨﻜﯥ ﻟﻪ دې ﻧﻪ ﭼﯥ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﻛﻮزه ﺷﻲ څﻪ ﻣﻮ اﺣﺴﺎﺳﻮل او ﺑﻴﺮﺗﻪ د وﺗﻠﻮ ﭘﺮ وﺧﺖ ﻣﻮ‬

‫اﺣﺴﺎس څﻨګﻪ وو؟‬

‫ډﻳﺮ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې اﺣﺴﺎس ﻣﯥ درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﮋدې ‪ 16‬ﻛﺎل وروﺳﺘﻪ ﻳﻮ ځﻞ ﺑﻴﺎ د ﻟﻮﻣړي ځﻞ ﻟﻪ ﭘﺎره د ارﻳﺎﻧﺎ‬ ‫اﻓﻐﺎن ﻫﻮاﻳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ ﻛﯥ د ﺗﺮﻛﯧﯥ د اﺳﺘﻨﺒﻮل ﻟﻪ ښﺎره ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻪ ﺗﻠﻠﻢ ‪ .‬ﺑﺎور وﻛړئ ﭼﯥ ﻫﺴﯥ‬

‫ﻫﻐﻪ اﻟﻮﺗﻜﻪ راﺑﺎﻧﺪې ښﻪ ﻟګﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺧﻮ ﻳﯥ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﻛﺎر ﻛﻮوﻧﻜﻮ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ او دري ژﺑﻪ اﻋﻼﻧﻮﻧﻪ وﻛړل ﻧﻮ‬

‫د ﻫﻐﻪ وﺧﺖ اﺣﺴﺎس ﻧﻪ ﺷﻢ ﺑﻴﺎﻧﻮﻟﻰ‪ ،‬او ﻛﻠﻪ ﭼﯥ ﺳﻬﺎر وﺧﺘﻲ د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧﺎورې ﺗﻪ ور ﻧﻨﻮﺗﻠﻪ ﻧﻮ د‬

‫‪197‬‬

‫ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د ﺧﺎورې ﭘﻪ ﻛﺘﻮ ﻣﯥ زړه ﻫﻢ ﺧﻮښ و او ﻫﻢ ﻏﻮرزﻳﺪه ځﻜﻪ ﻣﺎﺗﻪ دا ﻧﻪ وه څﺮګﻨﺪه ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﭘﻪ‬

‫ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ ﻛﯥ ﺑﻪ را ﺳﺮه څﻪ ډول ﭼﻠﻨﺪ ﻛﯧږي ‪ .‬ﻣﻮﻧږ څﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻮ ﺗﻪ وﻳﻠﻲ و ﭼﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ډګﺮ ﺗﻪ راﺷﻲ‬

‫او ﻣﻮﻧږ واﺧﻠﻲ ﺧﻮ زﻣﻮﻧږ ﺗﻪ د ﭘﺨﻮاﻧﻴﻮ درﻳځﻮﻧﻮ ﭘﻪ اﺳﺎس دا څﺮګﻨﺪه ﻧﻪ وه ﭼﯥ اﻣﻨﻴﺘﻲ څﺎﻧګﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ‬

‫ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻨﻮ ﭘﻪ ﻻس ﻛﯥ دي زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه څﻪ ډول ﭼﻠﻨﺪ ﻛﻮي ‪ .‬ﺧﻮ ﻛﻠﻪ ﭼﯥ د اﻟﻮﺗﻜﯥ څﺨﻪ‬

‫ﺑﻴﺮون را وﺗﻠﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﻮ د ﻣﺤﺘﺮم ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮزي ﻳﻮ ارﺷﺪ ﺳﻼﻛﺎر وزﻳﺮ وﻻړ ﻣﻨﺘﻈﺮ وﻛﻮت ‪ ،‬او ﻫﻐﻪ ﻫﻢ‬ ‫زﻣﻮﻧږ ﺳﺮه د روﻏﺒړ وروﺳﺘﻪ د ﺧﭙﻠﻪ ځﺎﻧﻪ ﺳﺮه واﺧﺴﺘﻮ اوﭘﻪ دﻳﺮ ﻋﺰت ﺳﺮه ﻳﯥ د ﺧﭙﻞ ﻫﺴﺘﻮګﻨځﻲ ﭘﻮرې‬ ‫ورﺳﻮﻟﻮ ‪.‬‬

‫ﺧﻮ ﻫﻠﺘﻪ ﻣﯥ د ﭘﺮدﻳﺘﻮب اﺣﺴﺎس وﻛړ ﭼﯥ ﺑﻴﺮﺗﻪ د ﻛﺎﺑﻞ څﺨﻪ د ﻫﻤﺪې ارﻳﺎﻧﺎ د اﻟﻮﺗﻜﯥ ﭘﻪ واﺳﻄﻪ‬

‫اﺳﺘﻨﺒﻮل ﺗﻪ را ﺳﺘﻮن ﺷﻮم ‪ .‬ﺧﭙﻞ وﻃﻦ ﺧﭙﻞ وﻃﻦ ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻴﻨﻪ ﺧﭙﻠﻪ ﻣﻴﻨﻪ او ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺎوره ﺧﭙﻠﻪ ﺧﺎوره ده‬

‫‪....‬ﻫﻤﺪا اﻟﻔﺎظ ﻣﯥ ﭘﻪ ژﺑﻪ و او ﺗﺮ ډﻳﺮه ﭘﻮرې ﻣﯥ ﺗﻜﺮارول ‪ .‬اﷲ دې ﻳﯥ د اﻓﻐﺎن وﻳﺎړﻟﻲ ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻫﺪ او ﻣﻮﻣﻦ‬

‫وﻟﺲ ﻟﻪ ﭘﺎره د ﺳﻮﻟﯥ او اﻣﻦ زاﻧګﻮ و ګﺮځﻮي ‪...‬‬

‫دﻋﻮت‪ :‬دﻋﻮت ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻛﯥ دى ﻛﻪ ﻏﻮاړى ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻐﺎم اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺗﻪ ورﺳﻮى ﻳﺎ ﻫﻐﻪ څﻪ ﭼﯥ د ﺧﺒﺮو‬

‫ﭘﻪ ﻣﻬﺎل ﻛﺎﺑﻞ ﻛﯥ ﺗﺎﺳﻮ ﺗﻪ د وﻳﻠﻮ زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻪ وي ﺑﺮاﺑﺮه ﺷﻮې دﻋﻮت ﺧﭙﻞ وګڼﻰ او د دﻋﻮت د وﻳﺒﭙﺎڼﯥ ﻟﻪ ﻻرې‬

‫ﺧﭙﻞ ﭘﻴﻐﺎم ورورﺳﻮۍ‪.‬‬

‫د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺠﻨﻴﺮ ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻛﺘﺎب ) ﭘټﯥ ﺗﻮﻃﺌﯥ ‪ (...‬ﻛﯥ څﻮﻣﺮه ښﻪ ﻟﻴﻜﻠﻲ‬

‫دي ﭼﯥ »اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻮ ﺑﯥ ﺑﺎوره‪ ،‬ﻣﻐﺮﺿﻪ او ﺑﯥ ﻣﺮوﺗﻪ دوﺳﺖ دى‪ ،‬او د اﺳﻼم او ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻮ ﺳﺮه ﻧﻪ ﭘﺨﻼ‬

‫ﻛﯧﺪوﻧﻜﻰ دښﻤﻦ‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻪ دوﺳﺘۍ ﺑﺎﻧﺪې ﺑﺎور ﻛﻮي ﻧﻮ ﻳﺎ ﺧﻮ ډﻳﺮ ﺑﯥ ﻋﻘﻠﻪ دي او ﻳﺎ ﻳﯥ د‬

‫اﻳﻤﺎن ﻳﻮه ﻛﻮﭼﻨۍ ذره ﻫﻢ ﭘﻪ وﺟﻮد ﻛﯥ ﻧﻪ ﺷﺘﻪ ‪ .‬اﻣﺮﻳﻜﺎ دوﺳﺖ او ﻣﻠګﺮى ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﯥ ﻣﺰدو ﺧﻮښﻮي‪،‬‬

‫داﺳﯥ ﻣﺰدور ﭼﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﺎﻧﻮ د ګټﻮ د ﺧﻮﻧﺪي ﺳﺎﺗﻠﻮ ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ د ﺧﭙﻞ ځﺎن او ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻗﺮﺑﺎﻧۍ ﺗﻪ ﭼﻤﺘﻮ‬ ‫وي ‪«.‬‬

‫د ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺳﻴﺎﺳﻲ او ﻣﺪﻧﻲ ټﻮﻟﻨﻮ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ د وﺧﺖ او ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻪ ګټﻪ ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړئ‪ ،‬د ﭘﺮدﻳﻮ ﻟﻪ ﺗﺴﻠﻂ او‬

‫وﻟﻜﯥ ﻧﻪ د ځﺎن د ﺧﻼﺻﻮن ﻟﻪ ﭘﺎره ﺳﺮه ﻳﻮ ﻣﻮټﻰ ﺷﺊ‪ ،‬ﺧﭙﻠﯥ وﻟﺴﻲ او ﻣﺸﺮاﻧﻮ ﺟﺮګﻮ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ ﻛﻪ‬ ‫ﻏﻮاړئ ﭘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﯥ وﻳﺎړﻟﻲ و ګڼﻞ ﺷﺊ د ﻣﻠﺖ د ﺧﻼﺻﻮن اوﻧﺠﺎت ﭘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻣﻴﺜﺎق ﺑﺎﻧﺪې د ﻳﻮ‬ ‫ﻣﻮټﻲ ﻛﯧﺪو ﻻره ﺧﭙﻠﻪ ﻛړئ‪ ،‬د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد ﻣﺸﺮ ﺗﺎﺑﻪ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ ﻛﻪ ﭼﯧﺮې ﻏﻮاړئ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻮ ﺳﭙﻴﻦ ﻛړى‬

‫او د اﺣﻤﺪﺷﺎه اﺑﺪاﻟﻲ او ﻣﻴﺮوﻳﺲ ﻧﻴﻜﻪ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻪ ﻛﯥ و ګڼﻞ ﺷﺊ دا ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻓﺮﺻﺖ ﭼﯥ اوس اﷲ ﺗﺎﺳﯥ ﺗﻪ‬

‫درﻛړې ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻣﻪ ورﻛﻮئ‪ ،‬ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ دﺧﭙﻠﻮ ﻣﺠﺎﻫﺪو او ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻮ ﺗﺮ څﻨګ د ﺧﭙﻠﯥ‬

‫ازادۍ او وﻳﺎړ ﺗﺎرﻳﺦ را ﺗﺎزه ﻛړئ‪ ،‬ﺧﭙﻠﻮ د ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﺟﻬﺎد ﻟﻴﻜﻮ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺧﭙﻞ ﻋﺰم ﻛﯥ ﻏښﺘﻠﻲ‬

‫اوﺳﺊ ﺑﺮﻳﺎوې ﺑﻪ ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻗﺪﻣﻮﻧﻪ ښﻜﻠﻮي او ﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ځﻮاﻛﻮﻧﻮ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺗﻪ را ﻧﻨﻮﺗﻞ اﺳﺎن‬ ‫دي ﺧﻮ وﺗﻞ ﺗﺮې ګﺮان ‪ .‬ﻧﻮ ﭘﻪ دې اﺳﺎس ﭘﺨﻮا ﻟﻪ دې ﭼﯥ ډﻳﺮ درﺑﺎﻧﺪې ﻧﺎوﺧﺘﻪ ﺷﻲ ﺑﺎﻳﺪ دﺧﭙﻠﻮ وﺗﻠﻮ ﻟﻪ‬

‫ﭘﺎره ﻣﻬﺎل وﻳﺶ و ټﺎﻛﺊ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﺷﻐﺎل څﺨﻪ ﻻس واﺧﻠﺊ ‪ ،‬ﭘﺮﯦږدئ ﭼﯥ اﻓﻐﺎن وﻟﺲ ﺧﭙﻞ ﺑﺮﺧﻪ‬

‫ﻟﻴﻚ ﭘﻪ ﺧﭙﻠﻪ وټﺎﻛﻲ ‪ .‬ﺧﭙﻠﻮ ځﻮاﻧﺎﻧﻮ ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ د ﺧﭙﻠﻮ ﺳﻮﻟﻪ اﻳﺰو ﻻرﯦﻮﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻻرې د ﺑﻴﺮوﻧۍ‬ ‫واﻛﻤﻨۍ د ﺧﺘﻤﻴﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﻗﺪم ﭘﻮرﺗﻪ ﻛړئ او ﺧﭙﻠﻮ ﺧﻮﻳﻨﺪو ﺗﻪ واﻳﻮ ﭼﯥ ﻫﺮه ﻳﻮه د ﻣﻴﻮﻧﺪ د ﻣﻼﻟﯥ ﭘﻪ‬ ‫څﻴﺮ و ګﺮځﻲ او د ﺧﭙﻞ ﻫﻴﻮاد د اﺳﺘﻘﻼل ﻟﻪ ﭘﺎره ډګﺮ ﺗﻪ را وداﻧګﻲ ‪.‬‬

‫‪198‬‬

‫دﻋﻮت ‪:‬دا ﭼﯥ د دﻋﻮت ﻣﻴﻠﻤﻪ ﺷﻮى او زﻣﻮږ ټﻮﻟﻮ ﭘﻮښﺘﻨﻮ ﺗﻪ ﻣﻮ ﭘﻪ ورﻳﻨﻪ ټﻨډه ځﻮاﺑﻮﻧﻪ ووﻳﻞ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﻧﻪ‬

‫ﻣﻨﻨﻪ ﻛﻮم‪.‬‬

‫ﺳﺘﺎﺳﯥ ﻧﻪ ډﻳﺮه ﻣﻨﻨﻪ ﭼﯥ ﻣﻮﻧږ ﺗﻪ ﻣﻮ وﺧﺖ را ﻛړ ﺗﺮ څﻮ ﺧﭙﻠﯥ څﺮګﻨﺪوﻧﯥ ﭘﻪ ﭘﻮره ډاډ ﺳﺮه ﺳﺘﺎﺳﯥ د‬

‫ﻫﻤﺪې وزﻳﻨﯥ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﯥ ﻟﻪ ﻻرې ﺧﭙﻞ وﻟﺲ ﺗﻪ ورﺳﻮم ‪ .‬اﷲ ﻣﻮ ﺑﺮﻳﻤﻨﺪ او وﻳﺎړﻟﻲ ﻟﺮه ‪.‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺎرق ﺑﺰګﺮ‪ ،‬ددﻋﻮت دﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎڼﯥ ﻣﺴﺆل‬

‫اﺧﺬځﺎﻳﻮﻧﻪ ‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫)دﺑﺒﺮك ځﺪراڼ ﻟﻴﻜﻨﻪ ﺑﻴﻨﻮا او دﻋﻮت ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻰ(‬

‫‪ .2‬اﻧګﻠﺴﺘﺎن ﻟﻪ ټﺎﺋﻤﺰ ورځﭙﺎڼﯥ(‬

‫‪ .3‬دﻏﺎزى ﺟﺎن ﭘښﺘﻮن ﭘﻪ ﻧﻮم ﻟﻴﻚ (‬

‫‪ .4‬ﻣﻌﻤﺎر اﻧﺠﻨﻴﺮ دې ﭼﯥ دﻓﺮاﻧﺴﯥ دښﺎرواﻟۍ ﻟﻪ اړﺧﻪ ﻳﯥ دښﻪ ﻣﻌﻤﺎرۍ ﺟﺎﻳﺰه ﻫﻢ اﺧﺴﺘﯥ ده (‬ ‫‪.5‬‬

‫) د ﺣﻀﺮت ﺻﻴﺐ ﺻﺒﻐﺖ اﷲ ﻣﺠﺪدي زوې او د ﺳﻮﻟﯥ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺴﺆﻟﻴﺖ ﭘﻪ ﻏﺎړه ﻟﺮي(‬

‫‪.7‬‬

‫)اﺗﻤﺮ اوس د ﺧﭙﻠﯥ دﻧﺪې څﺨﻪ ګﻮښﻪ ﺷﻮې دې (‬

‫‪.6‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫‪.9‬‬

‫)ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﺧﭙﺮوﻧﯥ‬

‫)اﺻﺎﻟﺖ ﻳﺎر ﺷﻬﺎدت ورځﭙﺎڼﻪ (‬

‫)ﺑﻴﻨﻮا دډاﻛﺘﺮ ﻧﺜﺎراﺣﻤﺪ ژﺑﺎړه (‬

‫‪) .10‬ﭘټﻰ ﺗﻮﻃﺌﻲ ﺑﺮﺑﻨډى څﻴﺮې دﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬ ‫‪) .11‬ﭘټﻰ ﺗﻮﻃﺌﻲ ﺑﺮﺑﻨډى څﻴﺮې دﻣﺤﺘﺮم ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬ ‫‪ ) .12‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻋﻼﻣﻴﻪ ‪(.‬‬

‫‪ .13‬ﻳﻮﻟﺴﻢ ﺳﭙﺘﻤﺒﺮ ﻣﻘﺎﻟﯥ ( )»د اﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮي ﺟﻤﻬﻮر رﺋﻴﺲ ﺑﺎرك اوﺑﺎﻣﺎ او د دﻳﻤﻮﻛﺮات ﮔﻮﻧډ ﻏړوﺗﻪ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د اﻣﻴﺮ ﻣﺤﺘﺮم‬ ‫ﺣﻜﻤﺘﻴﺎر ﭘﺮاﻧﺴﺘﻰ ﻟﻴﻚ ‪«(GMT) Thursday, 27.11.2008, 09:10pm 2008/11/10‬‬

‫‪) .14‬ددﻋﻮت د ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﯥ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ (‪.‬‬ ‫‪) .15‬ﻳﻮﻟﺴﻢ ﺳﭙﺘﻤﺒﺮ ﻣﻘﺎﻟﯥ (‬

‫‪) .16‬ددﻋﻮت د وﻳﭙﺎڼﯥ ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﯥ ﺳﺮه (‬ ‫‪Mujaddedi’s wikipidia) .17‬‬

‫‪) .18‬ﻫﻤﺪا ‪(Mujaddedi’s wikipidia‬‬ ‫‪) .19‬ﻣﺤﻤﺪﻋﺎرف ﻧﻮرزي(‬

‫‪ ) .20‬اﻧﺠﻨﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻈﻴﻢ اﺑﺮوﻣﻨﺪ(‬

‫‪) .21‬دﺳﻮﻟﯥ او ازادۍ دﻛﻤﻴﺴﻴﻮن اﻋﻼﻣﻴﻪ (‬

‫‪ ) .22‬دژﻏﻮرﻧﯥ د ﻣﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎق ‪ 15‬ﻓﻘﺮه ې ﭘﻼن(‬ ‫‪ .23‬ددې ﻣﺴﻮدې ﻣﺘﻦ ﻣﺨﺘﻪ ﺗﻴﺮ ﺷﻮې ‪( .‬‬

‫‪) .24‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﺮﯦﺰم ‪177‬ﻣﻪ ګڼﻪ ( ) داﻓﻐﺎن ﭘﻴﭙﺮ ﻧﻪ اﻗﺘﺒﺎس(‪.‬‬ ‫‪) .25‬دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د وﻳﭗ ﭘﺎڼﯥ اﻻﻣﺎره اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ (‪.‬‬ ‫‪) .26‬دﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ د وﻳﭗ ﭘﺎڼﯥ اﻻﻣﺎره اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ (‪.‬‬

‫‪) .27‬ﻣﻼﺿﻌﻴﻒ ‪ ،‬ﭘﻪ اﺳﻼم اﺑﺎد ﻛﯥ د ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻮ دﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻔﻴﺮ(‬

‫‪ ) .28‬دﺳﻮﻟﯥ ﻻر او ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬د ډاﻛټﺮﻋﺜﻤﺎن روﺳﺘﺎر ﺗﺮه ﻛﯥ ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬ ‫‪) .29‬دډاﻛټﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬دﻋﻮت دﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼّﯥ(‬

‫‪) .30‬داﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻟﻴﻚ‪ ،‬ډاﻛټﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ‪ ،‬د اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻮ څﺨﻪ (‬ ‫‪ .31‬دﻏﻪ وګړي د ډاﻛټﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻧﻮرزي ﭘﻪ ﻣﺸﺮۍ ﻻﻧﺪې ﻛﺎر ﻛﻮي (‬

‫‪) .32‬د ﺳﻨﺎﺗﻮر اﻣﻴﻦ زې ډﻟﻪ (‬ ‫‪ ) .33‬ﭘښﺘﻮ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﯥ (‬

‫‪) .34‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ رﺳﻤﻲ ارګﺎن‪ ،‬دﺷﻬﺎدت ورځﭙﺎڼﻪ(‬

‫‪ ) .35‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ رﺳﻤﻲ ارګﺎن‪ ،‬دﺷﻬﺎدت ورځﭙﺎڼﻪ (‬

‫‪199‬‬

‫‪ ) .36‬داﻻﻣﺎره د ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﻰ څﺨﻪ (‬

‫‪ )« .37‬دﻣﺸﻮرﺗﻰ ﺟﺮګﯥ ﺧﭙﻮر ﻛړل ﺷﻮې ﭘﺮﯦﻜړه ﻟﻴﻚ ‪ :‬ﻟﺮوﺑﺮ ﺑﺮﻳښﻨﺎﭘﺎڼﻪ‬

‫‪ ) .38‬دﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﷲ ذاﻛﺮي ﭘﻪ ﻣﺸﺮۍ د اﺗﺤﺎدﻋﻠﻤﺎء اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﻋﻼﻣﻴﻪ (‬ ‫‪ .39‬دﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺸﺮاﺗﻲ ارګﺎن‪ ،‬د ﺷﻬﺎدت ورځﭙﺎڼﻪ (‬ ‫‪) .40‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ رﺳﻨۍ(‬

‫‪) .41‬دﻫﻴﻮاد ﺗﻜړه ژورﻧﺎﻟﻴﺴﺖ او ﻟﻴﻜﻮال‪ ،‬ﺣﻨﺎن ﺣﺒﻴﺐ زﻳﯥ ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬ ‫‪ ) .42‬داﻓﻐﺎن ﺷﻨﻮﻧﻜﯥ ﻣﺤﻤﺪﻧﻈﻴﻢ ﺳﻤﻮن ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬

‫‪) .43‬د ډاﻛټﺮﻧﺒﯥ ﻣﺼﺪاق ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬ددﻋﻮت ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﻪ (‬

‫‪) .44‬د ډاﻛټﺮ ﻋﺜﻤﺎن روﺳﺘﺎر ﺗﺮﻛﯥ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬دﻋﻮت ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ (‬ ‫‪ .45‬د ﻧﺜﺎراﺣﻤﺪ ﺻﻤﺪ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ :‬ﻋﻮت ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ(‬ ‫‪) .46‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ رﺳﻨۍ (‬

‫‪ ) .47‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬ددﻋﻮت ﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ (‬

‫‪) .48‬ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ټﺎﻳﻤﺰ او دﺗﺎﻧﺪ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻮ څﺨﻪ (‬

‫‪ ) .49‬ﻫﯧﺮﻟډرټﻼﻧډ وﻳﺒﭙﺎڼﻪ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﯥ (‬

‫‪ ) .50‬د ﺟﻮﻻى ﭘﻨځﻤﻪ ﻟﻪ ﻟﻨﺪﻧﻪ ﺧﭙﺮﯦﺪوﻧﻜﯥ ورځﭙﺎڼﯥ »ټﺎﻳﻤﺰ« ﺳﺮه ﻣﺮﻛﻪ (‬ ‫‪ ) .51‬ډاﻛټﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ﺷﻨﻨﻪ‪ ،‬ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻮ ﻛﯥ (‬ ‫‪) .52‬دﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻰ ﻟﻴﻜﻮل اﺣﻤﺪر ﺷﻴﺪ ﺷﻨﻨﻪ (‬

‫‪ ) .53‬ډاﻛټﺮ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬داﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮﻳﯧښﻨﺎ ﭘﺎڼﻮ څﺨﻪ(‬ ‫‪ ) .54‬د ﻧﺠﺎت د ﺟﺮګﯥ اﻋﻼﻣﻴﻪ (‬

‫‪ .55‬دﻧﻮﻣﻴﺎﻟﻰ ﻟﻴﻜﻮال ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﭙﻮن ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺎﻧﺪ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﻰ څﺨﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ ‪(.‬‬

‫‪ » .56‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻫﻴڅﻜﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ دى ﻓﺘﺢ ﺷﻮى«‬

‫‪ ) .57‬دﻣﻚ ﻛﻠﻴﺘﭽﯥ ورځﭙﺎڼﻰ دﻣﺘﻴﻮﺳﻜﻮﻓﻴﻞ )‪ (Mathew Schofie- d‬ﭘﻪ ﻗﻠﻢ ﺷﻨﻨﻪ (‬

‫‪) .58‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﯧﭙﺘﺎن وﻻدﻳﻤﻴﺮ وﺷﻴﻮټﺴﻴﻮ(‬

‫‪) .59‬روﺳﻲ ﻋﺴﻜﺮ ﭼﯥ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ ﺟﻨګﻴﺪﻟﻲ و(‬

‫‪) .60‬داﻟﻴﻜﺰاﻧډر ﻛﻮﻧﻮواﻟﻮف‪ ،‬وﻳﻨﺎوې (‬

‫‪ ) .61‬اﻟﻴﻜﺰاﻧډر ګﻮﻟټﺲ (‬ ‫‪ ) .62‬اﻟﻴﻜﺰاﻧډر ګﻮﻟټﺲ (‬

‫‪ .63‬ﻛﯧﭙﺘﺎن وﺷﻲ وټﺴﻴﻮ(‬

‫‪) .64‬ﺑﻴﻨﻮا ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﻪ (‬

‫‪) .65‬د ﺳﻲ اې اې د ﭘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﺸﺮ وډوارډ دﻛﺘﺎب څﺨﻪ (‬ ‫‪) .66‬اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ او ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺧﭙﺮﻧﻴﺰې(‬

‫‪)) .67‬ﻛﺎﻧﺎډاﻳﯥ ﻣﺸﻬﻮرې ورځﭙﺎڼﻰ ټﻮرﻧټﻮﺳﻦ (‬

‫‪ ) .68‬ټﻮرﻧټﻮﺳټﺎر د ﺗﻮﻣﺎس واﻟﻜﻢ ﻳﻮ ﻟﻴﻜﻨﻪ‪ ،‬دﻓﺒﺮوري ‪16‬ﻣﻪ(‬ ‫‪ ) .69‬ﭘټﺮﻳﻚ ﺳﻴﯧﻼ ‪ Patrick Sea- e‬ﺷﻨﻨﻪ(‬ ‫‪ ) .70‬ﭘټﺮﻳﻚ ﺳﻴﯧﻼ ‪ Patrick Sea- e‬ﺷﻨﻨﻪ(‬ ‫‪ .71‬ټﻮﻟﯥ اﻓﻐﺎﻧﻲ اوﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ رﺳﻨۍ(‬

‫‪ )) .72‬دﻣﺘﺮو اﻛﺴﭙﺮس ورځﭙﺎڼﻪ(‬

‫‪) .73‬دﺑﻨﻴﻮا څﺨﻪ ﭘﻪ ﻣﻨﻨﻪ د ﭘﻮﻫﻨﻤﻞ ﺣﺎﺟﻰ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻮزادى ژﺑﺎړه(‪.‬‬ ‫‪ ) .74‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪ .‬رو وﻳﺐ ﭘﺎڼﻪ دﻛﻮﻫــــــــﺎټ ﺑﺪرﺧﻴﻞ ژﺑﺎړه(‬ ‫‪) .75‬د ‪ CBS‬ﺗﻠﻮﻳﺰوﻧﻰ ﺷﺒﻜﻪ (‬ ‫‪) .76‬ﺧﺒﺮې رﺳﻨۍ(‬

‫‪(Stop the war website .77‬‬

‫‪) .78‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ او ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺧﭙﺮوﻧﯥ (‬

‫‪ ) .79‬ﻧﺜﺎراﺣﻤﺪ ﺻﻤﺪ ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬

‫‪ .80‬داﻓﻐﺎن ﻛﺎرﭘﻮﻫﺎﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري داﻣﺮﻳﻜﯥ وﻟﺴﻤﺸﺮ اوﺑﺎﻣﺎ ﭘﻪ ﻧﻮم ﭘﺮاﻧﺴﺘﯥ ﻟﻴﻚ‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎﭘﺎڼﻰ(‬ ‫‪ .81‬د )‪ (A- terNet‬دﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﺷﺒﻜﯥ څﺨﻪ(‬ ‫‪) .82‬دﺷﻬﺎرت ورځﭙﺎڼﻪ د ﺣﻘﻤﻞ ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬ ‫‪) .83‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ورځﭙﺎڼﻪ(‬

‫‪ :). .84‬اﻳﺮش ټﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬دﻣﻴﺮوﻳﺲ ﺟﻼﻟﺰى ژﺑﺎړه(‬ ‫‪ .85‬ﺗﺎﻧﺪ ‪ 16‬ﺟﻮﻻې(‬

‫‪200‬‬

‫‪(agony of occupation is pub- ished by CHRIS NINEHAM and JANE SHA- - ICE .86‬‬ ‫‪ ) .87‬اﻳﺴﻨﺎ د اﻟﻘﺪس اﻟﻌﺮﺑﻰ ﭘﻪ ﺣﻮاﻟﻪ (‬

‫‪ ) .88‬واﺷﻨګټﻦ ﭘﻮﺳﺖ ورځﭙﺎڼﻪ د ﻣﻴﺮوﻳﺲ ﺟﻼﻟﺰى ژﺑﺎړه (‬

‫‪) .89‬دﺷﻬﺎدت ورځﭙﺎڼﻪ‬

‫‪ ) .90‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ‪ ،‬د ﻣﻴﺮوﻳﺲ ﺟﻼﻟﺰى ژﺑﺎړه (‬ ‫‪) .91‬د‪ Jitendra Joshi‬ﻟﻴﻜﻨﻪ (‬

‫‪) .92‬ث‪،‬ﻧﻮرزې‪ ،‬ﻟﺮوﺑﺮ ﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﻪ(‬

‫‪) .93‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ دﺟﻼﻟﺰي ژﺑﺎړه (‬

‫‪) .94‬دټﻮرﻧټﻮﺳﻦ ورځﭙﺎڼّﻪ‪ ،‬دﻧﺜﺎر اﺣﻤﺪ ﺻﻤﺪ ژﺑﺎړه ‪(.‬‬ ‫‪) .95‬ﻓﻀﻞ اﷲ رﺷﺘﻴﻦ دﻋﻮت(‬

‫‪(http://news.bbc.co.uk/2/hi/midd- e_easst .96‬‬

‫‪www.jamestown.org .97‬‬ ‫‪) .98‬دﺷﻬﺎدت د ورځﭙﺎڼﻰ دﻣﻠګﺮو ﻣﻠﺘﻮ دﺑﺮﻳښﻨﺎﻳﯥ ﭘﺎڼﻰ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ (‬ ‫‪) .99‬اﻓﻐﺎﻧﻲ ﺑﺮﻳښﻨﺎ ﭘﺎڼﯥ(‬

‫‪).100‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯥ رﺳﻨۍ (‬

‫‪.101‬دګﻮرﺑﺎﭼﻮف اﻧټﺮﻳﻮ(‬

‫‪)..102‬د ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻰ ﻛﺎرﭘﻮه اﺣﻤﺪرﺷﻴﺪ وﻳﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت(‬

‫‪ ).103‬واﺷﻨګﺘﻦ ﭘﻮﺳﺖ ‪ ،‬دﻣﻴﺮوﻳﺲ ﺟﻼﻟﺰې ژﺑﺎړه (‬ ‫‪).104‬دﺧﭙﺮوﻧﻮ ﺳﺮه د ﻣﻼﺿﻌﻴﻒ ﻣﺮﻛﻪ (‬

‫‪).105‬ﻧﻴﻮزوﻳﻚ‪ ،‬اوﻧﻮرې اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ رﺳﻨۍ‪» ،‬ﻣﻼﺑﺮادر اوس ازاد ﺷﻮې دې‪(«.‬‬

‫‪).106‬ﻧﻴﻮزوﻳﻚ ﻣﺠﻠﻪ‪ ،‬دﻫﺎرى ژﺑﺎړه (‬ ‫‪).107‬ﺗﺎﻧﺪ د اګﺴﺖ ‪26‬ﻣﻪ (‬

‫‪.108‬‬

‫)د اې ﺑﯥ ﺳﻲ ﻧﻴﻮز ﺧﺒﺮ (‬

‫د اﺳﺘﺎد ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﻧﻮرې ﭘښﺘﻮ ژﺑﺎړي‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎت ‪).‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ګﻮﻫﺮ اﻟﺮﺣﻤﻦ»رح« ( )ﭼﺎپ ﺷﻮى(‬ ‫‪ .2‬اﺳﻼﻣﻲ رﻳﺎﺳﺖ ‪ ).‬ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺑﻮاﻻﻋﻠﻲ ﻣﻮدودي »رح«()د ﭼﺎپ ﻻﻧﺪې(‬ ‫‪ .3‬ﺧﻼﻓﺖ او ﻣﻠﻮﻛﻴﺖ ‪ ). .‬ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺑﻮاﻻﻋﻠﻲ ﻣﻮدودي »رح«()ﭼﺎپ ﺷﻮى(‬ ‫‪ .4‬ﭘﺮده ‪ ). .‬ﻣﻮﻻﻧﺎ اﺑﻮاﻻﻋﻠﻲ ﻣﻮدودي »رح«()ﭼﺎپ ﺷﻮى(‬ ‫‪ .5‬د ﺣﺪﻳﺜﻮ د اﻧﻜﺎر ﻧﻪ د ﻗﺮان ﺗﺮ اﻧﻜﺎره ﭘﻮرې ‪) .‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم رﺳﺘﻤﻲ »رح«()ﭼﺎپ ﺷﻮى(‬ ‫‪ .6‬دﻧﺒﻮت ﭘﺎئ‪) .‬ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم رﺳﺘﻤﻲ »رح«()ﭼﺎپ ﺷﻮې دې (‬ ‫‪ .7‬دﺻﻼح اﻟﺪﻳﻦ ﻳﻮﺑﻲ رﻳښﺘﻨﯥ ﭘﻴښﯥ )داﻳﻤﺎن ﭘﻠﻮروﻧﻜﻮ داﺳﺘﺎن ( ) اﻟﺘﻤﺶ ( ) ﭼﺎپ ﺷﻮې دى(‬ ‫‪ .8‬د رﺳﻮل اﷲ )ص( د اﻧﻘﻼب ﺣﻜﻤﺖ ‪).‬ﺳﻴﺪ اﺳﻌﺪ ګﻴﻼﻧﻲ »رح«()ﭼﺎپ ﺷﻮى(‬

‫‪201‬‬

‫‪ .9‬ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ ﻧﻮرې ﻛﻮﭼﻨۍ رﺳﺎﻟﯥ )ﭘﻪ اردو او ﭘښﺘﻮژﺑﻮ( ﭼﯥ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳﯥ زﻣﺎ ﭘﻪ ﻟﻴﻜﻨﻮ ﻛﯥ ﻛﺘﻼئ‬ ‫ﺷﺊ‪.‬‬ ‫‪ .10‬د ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻳﻠﺪرم ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻧﺎول ‪ ).‬ﭼﺎپ ﺷﻮې دې (‬ ‫‪ .11‬دﺳﻠﻄﺎن ﻋﻼو اﻟﺪﻳﻦ ﺧﻠﺠﻴﻲ ﭘﻪ زړه ﭘﻮرې ﻧﺎول ‪).‬ﭼﺎپ ﺷﻮې دې (‬ ‫‪ .12‬دﺷﻴﺮﺷﺎه ﺳﻮرې ﻣﺸﻬﻮر ﻧﺎول ) ﻫﻤﺪا اوس د ﭼﺎپ ﻻﻧﺪې دې (‬ ‫‪ .13‬ﻻﺳﻮﻧﺪوﻧﻪ او وﺛﻴﻘﯥ‪ :‬د رﺳﻮل اﷲ ص ﻟﻪ وﺧﺘﻪ ﺗﺮ راﺷﺪﻳﻨﻮﺧﻠﻔﺎؤ ﭘﻮرې )ﺗﺮﭼﺎپ ﻻﻧﺪې دې(‬ ‫‪ .14‬ﭘﻪ ﻫﻴﻮاد ﻛﯥ د ﺳﻮﻟﯥ دﭘﺎﻳښﺖ ﭘﻪ اړه زﻣﻮﻧږ آﻧﺪ )ﻫﻤﺪا اوس دﻛﺎر ﻻﻧﺪې دې (‬ ‫‪ .15‬ﻣﻮﻧږ اوﺗﻮﺣﻴﺪ)ﻫﻤﺪا اوس د ﭼﺎپ ﻻﻧﺪې دې (‬ ‫‪ .16‬زﻳﺎت ﺷﻤﻴﺮ ﭘښﺘﻮ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ او داﻧګﻠﻴﺴﯥ او د اردو ژﺑﻮ څﺨﻪ ژﺑﺎړل ﺷﻮې او ﻫﻢ ﭘﻪ اﻧګﻠﻴﺴﻲ ژﺑﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯥ ﺷﻨﻨﯥ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﯥ او ﻟﻴﻜﻨﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘښﺘﻮ او ﻧګﻠﻴﺴﻲ ژﺑﻮ ورځﭙﺎڼﻮ او ﻳﻮ ﺷﻤﻴﺮ اوﻧﻴﺰو او‬ ‫ﻣﻴﺎﺷﺘﻨﻴﺰو ﻛﯥ ﺧﭙﺎره ﺷﻮې دي‪ ).‬ﭘﻪ ﺧﻮاﺷﻴﻨۍ ﺳﺮه ﭼﯥ رﻳﻜﺎرډ ﻳﯥ ﻟﻪ ژﺑﺎړن ﺳﺮه ﻧﺸﺘﻪ ‪(.‬‬

‫دﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪﭘﻪ اړه‬ ‫د وﻳﻜﻴﭙﯧډﻳﺎ ﻟﺨﻮا‬

‫‪202‬‬

‫ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ )‪ 20‬د ﺟﻮن ‪ (1952‬د ﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﻳﺖ ﻳﻮ ﺗﻜړه ژورﻧﺎﻟﺴﺖ‪،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺎرﭘﻮه‪ ،‬ﻟﻴﻜﻮال او‬

‫ژﺑﺎړوﻧﻜﻰ دى‪ .‬ﻫﻐﻪ ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ دﻧﻨﻪ او د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻪ دﺑﺎﻧﺪې ﭘﻪ اﻓﻐﺎﻧﻲ رﺳﻨﻴﻮ ﻛﯥ ﻣﻨﻈﻤﯥ ﻟﻴﻜﻨﯥ‬ ‫ﻫﻢ ﺧﭙﺮې ﻛړي او د ﻧﻮرو ژﺑﻮ ﻧﻪ ﻳﯥ ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﻛﺘﺎﺑﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﭘښﺘﻮ ژﺑﯥ ﺗﻪ ژﺑﺎړﻟﻲ دي‪.‬‬

‫د ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﭘﺨﻮاﻧﻰ ﺗﺨﻠﺺ ﻣﻮﻟﻮي زاده ؤ ﭼﯥ د ﺟﻬﺎد ﭘﻪ وﺧﺘﻮﻧﻮ ﻛﯥ ﻳﯥ ﺳﻌﻴﺪ ﻏﻮره ﻛړى‪ .‬ﻫﻐﻪ د‬

‫ﻣﻮﻟﻮي ګﻞ رﺣﻤﻦ دﻳﻮﺑﻨﺪي زوى دى‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړى د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻧﻨګﺮﻫﺎر وﻻﻳﺖ د روداﺗﻮ د وﻟﺴﻮاﻟۍ ﭘﻪ‬

‫ﺷﺎرﺳﻮل ﻛﻠﻲ ﻛﯥ زﯦږﯦﺪﻟﻰ دى‪ .‬د ﻧﻮﻣﻮړي ﭘﻼر ﻣﻮﻟﻮي ګﻞ رﺣﻤﻦ دﻳﻮﺑﻨﺪي د ﺧﭙﻞ وﺧﺖ ﻳﻮ ﻟﻮى ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ښﻪ‬

‫ﻟﻴﻜﻮال او ﺷﺎﻋﺮ ؤ‪.‬‬

‫ﺧﭙﻠﯥ ﻟﻮﻣړﻧۍ زده ﻛړې ﻳﯥ د روداﺗﻮ د وﻟﺴﻮاﻟۍ د اﺣﺪاد ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻲ او ﻣﻨځﻨﻲ ښﻮوﻧځﻲ ﻛﯥ ﺳﺮ ﺗﻪ رﺳﻮﻟﻲ‬

‫ﺑﻴﺎ د ﻧﻨګﺮﻫﺎر ﻟﻴﺴﯥ ﻧﻪ ﻳﯥ د ‪ 12‬ټﻮﻟګﻲ ﺑﺮﻳﻠﻴﻚ اﺧﻴﺴﺘﻰ‪ .‬د ﻟﻮړو زده ﻛړو ﭘﻴﻞ ﻳﯥ د ﻛﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻛﯥ د‬

‫ﺳﺎﻳﻨﺲ ﻓﺎﻛﻮﻟﺘﯥ د ﻛﻴﻤﻴﺎ او ﺷﻤﯧﺮﭘﻮﻫﻨﯥ ﭘﻪ څﺎﻧګﻪ ﻛﯥ ﻛړى ﭼﯥ ﭘﻪ ‪ 1975‬ز‪ .‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﻟﻪ ﻫﻤﺪﻏﯥ ﭘﻮﻫﻨځﻲ ﻧﻪ‬

‫ﺑﺮﻳﺎﻟﻰ راوﺗﻠﻰ‪ .‬ﺗﺮ دې وروﺳﺘﻪ ﭘﻪ ‪ 1984‬ز‪ .‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻟﻨﺪن ﭘﻪ ﺳټﻲ ﻳﻮﻧﯧﻮرﺳټﻲ )د ﻟﻨﺪن د ښﺎر ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن(‬ ‫ﻛﯥ د ژورﻧﺎﻟﻴﺰم ‪ 8‬اوﻧﻴﺰه ﻛﻮرس ﺑﺸﭙړ ﻛړى ﭼﯥ ﭘﻪ دې څﺎﻧګﻪ ﻛﯥ ﻳﯥ د ﻣﺎﺳټﺮۍ ﺗﺮ ﻛﭽﯥ ﻛﻮرﺳﻮﻧﻪ ﻟﻮﺳﺘﻲ‬

‫دي‪ .‬ﭘﻪ ‪ 2008‬ز‪ .‬ﻛﺎل ﻛﯥ ﭘﻪ ﻧﺎروې ﻛﯥ د اوﺳﻠﻮ ﭘﻪ ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻛﯥ د ټﻮﻟﻨﻴﺰو ﭘﻮﻫﻨﻮ د ﭘﻮﻫﻨځﻲ څﺨﻪ د ﺳﻴﺎﺳﻲ او‬

‫ټﻮﻟﻨﻴﺰ اﻗﺘﺼﺎد دوﻫﻢ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﻛړى او دم ﻣﻬﺎل ﭘﻪ ﻫﻤﺪې څﺎﻧګﻪ ﻛﯥ ﺧﭙﻞ د ﻣﺎﺳټﺮۍ د ﺑﺮﻳﻠﻴﻚ ﭘﻪ‬ ‫ﻻس ﺗﻪ راوړﻟﻮ ﺑﻮﺧﺖ دى‪.‬‬

‫‪ .1‬د ﻧﻨګﺮﻫﺎد د وﻻﻳﺖ د روداﺗﻮد وﻟﺴﻮاﻟۍ د اﺣﺪاد ﭘﻪ ﻟﻴﺴﻪ ﻛﯥ د ﻛﻴﻤﻴﺎ اورﻳﺎﺿﯥ اﺳﺘﺎد‪.‬‬ ‫‪ .2‬دﻟﻴږد ﭘﻪ دﻳﺎر ﻛﯥ ﭘﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻛﯥ د روﺳﻲ ﭘﻮځ د ﻳﺮﻏﻞ ﭘﺮ ﺧﻼف د ﻧړﯦﻮاﻟﻮ رﺳﻨﻴﻮ ﺳﺮه د اړﻳﻜﻮ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮل‪.‬‬

‫‪ .3‬د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ او ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﻮ )‪ (Press and information‬د دﻓﺘﺮ ﻋﻤﻮﻣﯥ ﻣﺸﺮ‪.‬‬ ‫‪ .4‬د ﻫﺠﺮت د اردو ژﺑﯥ ﻣﺠﻠﻲ ﺑﻨﺴټ اﻳښﻮوﻧﻜﯥ او ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺪﻳﺮ‪.‬‬ ‫‪ .5‬د اﻓﻐﺎن ﺧﺒﺮې اژاﻧﺲ )‪ (Afghan News Agency ANA‬ﺑﻨﺴټ اﻳښﻮوﻧﻜﯥ او ﻋﻤﻮﻣﯥ ﻣﺸﺮ‬ ‫‪ .6‬د اوه ګﻮﻧﻲ ﻳﻮواﻟﻲ )داﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻨﻮ داﺳﻼﻣﻲ اﺗﺤﺎد( وﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .7‬د روزﻧﻴﺰه او ټﻮﻟﻨﻴﺰه ﻣﺆﺳﺴﻮ او ﭘﻪ ځﺎﻧګړې ﺗﻮګﻪ د ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻨﻮ د ﻛﻮﭼﻨﻴﺎﻧﻮ د ﻓﻌﺎﻟﻮ ﺳﺮه ﻳﻮ ﻓﻌﺎﻟﻪ‬ ‫وﻧډه اﺧﺴﺘﻮﻧﻜﯥ‪.‬‬

‫‪ .8‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ د اﺟﺮاﺋﻴﻪ ﺷﻮرا ﻏړى ‪ ،‬د دې ګﻮﻧﺪ د ﻓﺮﻫﻨګﻲ ﻛﻤﻴټﯥ ﻣﺸﺮ او د ﻫﻤﺪې‬ ‫ګﻮﻧﺪ وﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .9‬د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن د ﻋﻈﻤﯥ ﺻﺪارت د ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻮ ﻋﻤﻮﻣﯥ رﺋﻴﺲ او د ﺻﺪراﻋﻈﻢ وﻳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .10‬د اﻃﻼﻋﺎﺗﻮ او ﻛﻠﺘﻮر د وزارت د ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن رﺋﻴﺲ او د دﻏﻪ وزارت ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ وزﻳﺮ‪ .‬او اوس‬ ‫‪ .11‬ﭘﻪ اروﭘﺎ ﻛﯥ د ﺣﺰب اﺳﻼﻣﻲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن دﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎﻟﻴﺴﻴﻮ ﻣﻤﺜﻞ او د ﺳﻮﻟﯥ د ﺟﺮګګۍ ﻏړې‪.‬‬

‫‪203‬‬

‫ځﺎﻧګړي وړﺗﻮﺑﻮﻧﻪ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﻴﺪ د ﻟﻨﺪن ﭘﻪ )‪ (Kingsway-Princeton college‬ﻛﺎﻟﺞ ﻛﯥ د اﻧګﻠﻴﺴﻲ ژﺑﻪ زده ﻛړې ﻫﻤﺪا‬

‫راز ﭘﻪ ‪ 1991‬ز‪ .‬ﻛﺎل ﻛﯥ د اﻣﺮﻳﻜﺎ د ﻧﺒﺮاﺳﻜﺎ د ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن د ﺳﻜﺎﻟﺮﺷﭗ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ د اﻧګﻠﻴﺴﯥ ژﺑﯥ د زده ﻛړې‬

‫ﻛﻮرﺳﻮﻧﻪ ﺑﺸﭙړ ﻛړي‪ .‬ﻫﻐﻪ د ﺧﭙﻠﯥ ﻣﻮرﻧۍ ژﺑﯥ ﺗﺮ څﻨګ ﭘﻪ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻋﺮﺑﻲ‪ ،‬اردو‪ ،‬اﻧګﺮﯦﺰي او ﻧﺎروﯦﮋي ژﺑﻮ‬

‫ښﻪ ﭘﻮﻫﯧږي او ﺧﭙﻠﯥ ﻟﻴﻜﻨﯥ ﻫﻢ ﭘﺮې ﻛﻮﻻى ﺷﻲ‪.‬‬

‫‪.‬‬