33
Vrijdag 19 september 2014
“De promotie van het gebied is de afgelopen jaren al opgevoerd. Maar het is constant zoeken naar nieuwe mogelijkheden om ons werk en de schoonheid van dit gebied uit te dragen” Attje Meekma, aankomend voorzitter van Noardlike Fryske Wâlden
Landbouw
Pagina 52
MASTERCLASS LD DEE R O BEO T EEN ME
8
Krijn Poppe: Trends in het agrarisch bedrijf
Henk Kievit: De ondernemende positie van het agrarisch bedrijf
Dennis Vink: Financial Analytics & Leadership
BEDRIJFSVOERING IN AGRARISCH BEDRIJF Bert Kersten: Operationeel management
Roberto Flören: Ondernemen in het familiebedrijf: balanceren tussen familie, bedrijf en emotie
Ruud Huirne: Agrarisch ondernemerschap en financiering
Herbert Rijken: De markt van ondernemingsfinanciering
8 oktober en 5 november 2014 De masterclass Bedrijfsvoering in agrarisch bedrijf leert u vanuit een geheel andere blik naar uw onderneming te kijken. Door het behandelen van diverse bedrijfskundige en financiële thema’s wordt u uit uw comfortzone getrokken en uitgedaagd om kritisch naar uw ondernemerschap te kijken. Laat u inspireren op de Boerderij Academy door hoogleraren van Nyenrode en krijg nieuwe inzichten op het gebied van ondernemerschap en organisatie. Ga naar www.boerderij.nl/home/academy voor meer informatie en aanmelding.
Blink uit in topondernemerschap!
DE 20E EDITIE VAN DE NOORD NEDERLANDSE LANDBOUWBEURS ZET EEN SUCCESVOLLE TRADITIE VOORT
Slim boeren in vooruit zien! Van 10 tot en met 13 december 2014 is het tijd voor de grootste tweejaarlijkse landbouwvakbeurs in NoordNederland. Het WTC Expo staat vier dagen lang in het teken van techniek, innovatie en inspiratie in de agrosector. De akkerbouw, tuinbouw, groentetechniek en veeteelt is en blijft een belangrijke peiler van onze economie. En gaat niet of nauwelijks gebukt onder de recessie van de afgelopen jaren. Waar het in beursland hier en daar stroef loopt, isWTC Expo bijzonder tevreden over het enorme enthousiasme dat de markt toont voor deze vakbeurs. Zelfverzekerd Op de komende Noord-Nederlandse Landbouwbeurs laten naar verwachting circa 300 agrarische bedrijven uit binnen- en buitenland zichzelf zien aan zo’n 22.000 bezoekers. Dat fabrikanten en dealers deze beurs belangrijk vinden, blijkt uit het feit dat al 1 jaar van te voren een groot deel van het beschikbare beursoppervlak was gereserveerd. Daaronder partijen als LMB D. Kuipers, Dam Beton, DSD Stalinrichting, Bouwbedrijf Lont, FrieslandCampina Nutrifeed en Hoogland BV. De Landbouwbeurs in Leeuwarden is het toneel van alle innovaties op het gebied van landbouwmachines en -werktuigen, duurzame landbouwproductie, plant- en diervoeding, schaalvergroting, productiestijging en goed ondernemerschap. Het eind van het jaar is een uitstekende beursperiode. Samen met de zelfverzekerde stemming in de agrarische markt zorgt dit voor veel vertrouwen in de komende NoordNederlandse Landbouwbeurs. Beleving De komende Noord-Nederlandse Landbouwbeurs staat echt bol van unieke vakmomenten, interessante lezingen, aansprekende stimuleringsprijzen, dagelijkse gratis seminars, diverse netwerkbijeenkomsten, spectaculaire agrarische veilingen van jong gebruikte landbouwmachines. WTC Expo verenigt hiermee ‘vakbeurs’ en ‘beleving’. Maar naast ‘beleving’biedt de beurs ook beweging: er gebeurt
iets met de mensen. Dat blijkt uit de hoge waardering van bezoekers aan de vorige editie. Nieuwe thema’s De 20e editie van de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs breidt haar programma verder uit. Zo brengt het thema Agri Food het landleven dichter bij de consument. Producenten, verwerkers en aanbieders van voedsel tonen zowel de primaire producten als de verwerking hiervan. Kennisoverdracht staat hier centraal, evenals het promoten van NoordNederland als voedselproducent. Ook kunnen bedrijven die met gewasbescherming te maken hebben op de beurs voor het eerst hun licentie spuittechnieken verlengen. Gewasbescherming 2.0 in samenwerking met DLV Plant Tijdens de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs biedt DLV Plant u de gelegen-heid om uw spuitlicentie te verlengen. Dit geldt voor alle bedrijven die met ge-wasbescherming te maken hebben zoals bedrijven in de akkerbouw, groente-bouw en bollenkwekers. Thema Agri Food Nieuw dit jaar is het thema Agri Food, met als doel het landleven dichter bij de consument te brengen. Met de producten, verwerkers en aanbieders van voed-sel zullen zowel de primaire producten als hun verwerking worden getoond. Hierbij wordt de kennis overgedragen en laten we zien wat Noord-Nederland allemaal te bieden heeft op het gebied van voedsel. Kennisarena’s Tijdens de beursdagen zal er op de beursvloer een kennisarena aanwezig zijn. Momenteel zijn wij bezig om in deze arena een afwisselend en interessant pro-gramma neer te zetten. Met onder andere sessies over de bemesting van aard-appelen, de ontwikkeling van eendenkroos, voorlichting van diverse opleidin-gen en het T-rijbewijs. Ook worden er workshops gegeven over het bewustzijn van voedsel. Het productieproces wordt hierbij in beeld gebracht. Maar ook het gebruik van GPS systemen wordt in de arena toegelicht. Bent u geïnteresseerd in het geven van een workshop of kent u iemand die hier erg geschikt voor is? Wij vernemen graag van u wat uw ideeën hierbij zijn. Troostwijk Veilingen In samenwerking met Troostwijk Veilingen organiseert het WTC Expo een agra-rische online veiling. De kijkdagen van deze veiling zullen plaatsvinden tijdens Noord-Nederlandse Landbouwbeurs 2014. De gehele Keltenhal zal in het teken staan van jong gebruikte machines. Social Media Actualiteiten over de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs vindt u volop op So-cial Media. Volg ons op Twitter en Facebook (@WTCLandbouw). En blijf op de hoogte van de laatste nieuwtjes.
Van 10 tot en met 13 december 2014 is het weer tijd voor de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs in het WTC Expo te Leeuwarden. DIT MAG U NIET MISSEN! ! "#$%&'()*% $+#,'* *%-'.#+* %. '.,%+%**#.,% &%/'.$%. 01%+ 2#, 3% *%4,0+ 5%/'$6073,8 ! 90:. ;<= #$+#+'*46% 5%3+'(1%. 7', 5'..%.> %. 57',%.&#.38 ! ?%+.'%723 @+0$+#--# $%+'46, 0@ '..01#,'% %. '.*@'+#,'% '. 3% #$+#+'*46% *%4,0+8 ! "77+/##-6%'3*@&%'. -%, #4,7%&% ,6%-#:* 01%+ -##,*46#@@%&'() verantwoord ondernemen. ! "#$%&'()*% &'1% 3%-0.*,+#,'%* 1#. 3% .'%72*,% 2%+),7'$%. %. ,%46.'%)%.8 ! ?%'&'.$ 1#. (0.$ $%5+7'),% &#.35072-#46'.%*8 ! A,'-7&%+'.$*@+'(* ;=BC 100+ '..01#,'% 0@ 6%, $%5'%3 1#. ,%46.0&0$'% %. #$+'8 DATUM & OPENINGSTIJDEN: D0%.*3#$ 10 december 10:00 – 22:00 uur "0.3%+3#$ 11 december 10:00 – 22:00 uur ?+'(3#$ 12 december 10:00 – 18:00 uur 9#,%+3#$ 13 december 10:00 – 18:00 uur
ALS EERSTE OP DE HOOGTE ZIJN VAN HET LAATSTE NIEUWS? VOLG ONS OP: !"#$%&&'(#&)*+,-."/0%&12 @WTCLandbouw MEDIAPARTNER 2014:
10 T/M 13 DECEMBER 2014 WTC EXPO LEEUWARDEN www.wtclandbouw.nl
36
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
Groothandel Onmisbare schakel in streekproducten Groothandel Baron-Jansma in Haule verkoopt al meer dan vijfentwintig jaar ambachtelijke, duurzame en eerlijke streekproducten met oog voor kwaliteit. ,,We zitten hier midden tussen de boeren, precies daar waar het product vandaan komt. Duurzame landbouw zit in mijn hart.” Klaas Jan van Dellen
M
eine Jansma begon simpel: met het uitventen van kippeneieren die bij zijn vader van het boerenbedrijf kwamen. Hij kwam in 1976 van de technische school en kocht een bakfiets waarmee hij klanten uit nabijgelegen plaatsen als Leek, Marum en
Kornhorn bediende van verse scharreleieren. Toen hij in 1980 trouwde kocht hij een pluimveebedrijf in Haule met meer dan zevenduizend kippen. Ineens ging het snel met de verkoop: naast de gewone consument voorzag Jansma ook steeds meer bedrijven en restaurants van verse scharreleieren. Het bedienen van de detailhandel bleek een gouden zet. In 1985 kwam
De consument wil tegenwoordig weten waar een product vandaan komt en waar het gemaakt wordt
Een overzicht van het assortiment van Groothandel Baron-Jansma in Haule.
Jansma toevallig in contact met een boer in Haule die te veel melk produceerde. Het idee was om deze melk deels te verwerken tot karnemelk en dat Jansma het product aan de man ging brengen. Jansma ging met zijn goede vriend Tjeerd Baron een samenwerking aan: de merknaam Baron-Jansma was een feit. ,,Het was een mooie tijd”, zegt Jansma. ,,Tjeerd Baron was verantwoordelijk voor de reclame en ver-
pakking van de karnemelk: heel mooie flessen met een officieel logo. Ik zorgde voor de distributie en verkoop. In die tijd leverden we onze karnemelk aan bijna alle melkboeren in de wijde omgeving, tot aan Bolsward aan toe”, vertelt hij. ,,We waren bezeten van techniek: het perfectioneren van ons product. De karnemelk was dan ook van hoge kwaliteit.” Het bedrijf groeide naar veertien medewerkers.
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
37
Meine en Annie Jansma tussen de producten van hun groothandel. Foto’s: Klaas Jan van Dellen
In 1995 kwam er een abrupt einde aan de verkoop van karnemelk: de boer die verantwoordelijk was voor de productie emigreerde naar Canada. ,,Dat was een zware tijd”, herinnert hij zich. ,,Als een belangrijke schakel wegvalt dan houdt het simpelweg op. We gingen bijna failliet, want ineens kon ik niet meer vijftigduizend liter karnemelk leveren aan mijn klanten.” Het bedrijf ging van veertien naar drie medewerkers, een flinke klap. Tjeerd Baron besloot zich te specialiseren in een ander vak en werd timmerman. Voor Jansma brak een tijd van bezinning aan. ,,We besloten een radicale koerswijziging door te voeren”, zegt hij. ,,Ik dacht: hoe kunnen we ervoor zorgen dat we weer voldoende omzet maken. Toen hebben we besloten om het assortiment uit te breiden met ambachtelijke streekproducten. Met heel kleine stapjes zijn we er weer bovenop gekomen”, vertelt hij trots. Eerlijk Jansma heeft zijn bedrijf nu weer helemaal op de rit. Er werken achttien mensen, en met negen koelauto’s levert hij zijn producten in bijna heel Nederland. Al is het assortiment flink uitgebreid, de kern van het bedrijf blijft hetzelfde: de schakel tussen landbouw en detailhandel. ,,We halen een product op bij de producent en venten het vervolgens uit naar winkels en restaurants”,
zegt Jansma. ,,Het gaat om verschillende producten: kazen, zuivel, eieren, vleeswaren. Meestal worden de producten op kleine schaal geproduceerd, soms door hobbyboeren of kleine bedrijven. Voor hen is het ondoenlijk om zowel de distri-
Als consument word je dikwijls bedonderd. Wij gaan voor het echte en eerlijke product
butie als de verkoop te doen, daarom nemen wij de taak van distributeur op ons”, legt hij uit. Onder zijn klanten zitten steeds meer restaurants en winkels. Een eerlijk product is volgens hem onontbeerlijk in het hedendaagse assortiment. ,,De consument wil tegenwoordig weten waar een product
vandaan komt en waar het gemaakt wordt. We merken dat er best veel wantrouwen is jegens grote ketens, zoals Unilever”, merkt hij op. Als voorbeeld noemt Jansma de ambachtelijke frambozenvla die hij verkoopt. ,,In deze vla proef en zie ik echte frambozen, maar als ik een dergelijk toetje in een grote supermarkt koop en het etiket bekijk, zie ik enkel de bekende smaakstoffen. Daar zit geen enkele framboos in. Als consument word je dikwijls bedonderd. Wij gaan voor het echte en eerlijke ambachtelijke product.” Poerbêst In 2010 heeft het bedrijf Baron-Jansma zich aangesloten bij het initiatief Poerbêst Fryslân, waar ondernemers zich verenigen en sterk maken voor ambachtelijke en eerlijke streekproducten. ,,Door samen reclame te maken, hopen we bepaalde streekproducten sterker in de markt te kunnen zetten”, legt Jansma uit. ,,Deze producten worden voorzien van het Poerbêst-logo, een soort van familienaam voor echte Friese producten. Inmiddels hebben ongeveer tien producenten van ambachtelijke streekproducten zich aangesloten bij dit initiatief. De producten die ze maken zijn verkrijgbaar bij dertig verkooppunten, waaronder enkele grote winkelketens, zoals C1000.” Jansma hoopt dat de producten binnenkort bij meer grote winkels te koop zullen zijn.
Toch schuilt daarin ook een probleem. Jansma legt uit: ,,Wij leveren nu ook producten aan grotere winkelketens en supermarkten, zoals Jumbo. Het probleem is dat producenten van de meeste ambachtelijke streekproducten niet aan de vraag
Wij leven in de wereld van onze kinderen. Uit persoonlijke overweging wil ik de wereld iets beter kunnen maken
van deze grote winkelketens kunnen voldoen. Dat gat proberen we op te vullen met andere streekproducten, maar dat lukt niet altijd.” Daarom probeert Jansma de ambachtelijke producent wel eens over te halen de productie op te schroeven. ,,Maar de meesten hebben die intentie niet, en dat kan ik ook wel be-
grijpen want dan moet er geïnvesteerd worden. Ambachtelijke producten hebben een bepaalde charme, maar daarin ligt dikwijls ook de beperking.” Duurzaam Jansma heeft de vraag en aanbod in de streekproductenmarkt in vijfentwintig jaar sterk zien veranderen. Een ambachtelijk product dat op duurzame wijze is gemaakt heeft volgens Jansma de toekomst. Zijn bedrijf ontwikkelt zich daarom ook nog steeds. Hij hoopt dat de onderneming in de familie blijft. Zijn zoon volgt inmiddels een opleiding in de detailhandel. ,,We zitten hier midden tussen de boeren, precies daar waar het product vandaan komt”, stelt hij. ,,De duurzame landbouw zit in mijn hart. Toen in 1985 de ramp van Tsjernobyl plaatsvond heb ik zelf een windmolen gekocht, want ik wilde in staat zijn om op duurzame wijze stroom op te kunnen wekken en niet afhankelijk te hoeven zijn van kernenergie. Ik ben ook al jaren maatschappelijk betrokken bij stichting Dorcas, en raadslid voor de ChristenUnie in de gemeente Ooststellingwerf. Ik zeg altijd: wij leven in de wereld van onze kinderen. Uit persoonlijke overweging wil ik de wereld iets beter kunnen maken met duurzame producten, ook mijn windmolen is daar een mooi voorbeeld van.”
www.jansmahaule.nl
foar axiaalrollen en oare rubber ûnderdielen
www.ferucom.nl
Nu ook Officieel Dunlop Dealer Rechtstreeks uit fabriek; • Alanta Waterbed • Dunlomat • Dunlosheet www.bosrubber.nl • Tel. 0224-571468 Handelsweg 3 • Schagerbrug
tel: 058 257 2390
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
39
BoerenGilde ziet melk produceren als nieuwe topsport De koeien naar buiten zodra er gras is, meer ruimte voor weidevogels, minder afhankelijk zijn van grondstoffen van buiten het bedrijf en gezonde en natuurlijke melkproducten op de markt brengen. Het BoerenGilde, een groep veehouders uit de omgeving van Idzega, wilmeer oog voor mens, dier en natuur. Hinne Bokma
S
inds begin vorige week ligt het eerste product van het BoerenGilde in de winkelschappen. Het gaat om het zuiveldrankje Tjolk, dat in diverse fruitsmaken verkrijgbaar is. In de jaren zeventig werd Tjolk door de zuivelcooperatie Coberco, nu een onderdeel van FrieslandCampina, op de markt gebracht. Begin jaren negentig is het uit de winkels verdwenen. In samenwerking met zuivelondernemer Niek Nielen van Galatrade uit Amsterdam wordt nu een poging ondernomen Tjolk nieuw leven in te blazen. Het BoerenGilde is opgericht in februari van dit jaar. Oprichters waren de veehouders Jelle Zeilstra uit Gaastmeer, Klaas Oevering uit Idzega, Jelle Osinga uit Oudega en Sjirk Reijenga uit Idzega. Mede-oprichter is Catharinus Wierda uit Oudemirdum, die als specialist duurzame zuivel als advi-
seur van de boeren optreedt. ,,We stean foar âlde wearden yn in nije tiid”, zo zeggen voorzitter Zeilstra en adviseur Wierda. Het gaat de leden van het gilde niet alleen om groter en meer. Bij de start van het BoerenGilde hebben zij de afspraken vastgelegd in een Gildebrief. Ze geven in de brief aan dat de keuze om gildeboer te zijn niet vrijblijvend is. De boeren streven een natuurlijke en robuuste bedrijfsvoering na. Ze produceren duurzaam, willen toewerken naar oudere en gezonde koeien met natuurlijke weerstand en veel mogelijkheden voor natuurlijk gedrag. Daarnaast willen de gildeleden zorg dragen voor biodiversiteit en moeten weidevogels zich thuis voelen in hun landerijen, zodat de vogelstand verder kan groeien. De boeren willen minimaal afhankelijk zijn van grondstoffen van buiten het bedrijf. Dat betekent groene stroom, voer uit de regio en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen uitbannen. ,,Unôfhinkli-
kens en selstannigens steane by ús foarop”, aldus Zeilstra. Het uiteindelijke doel is dat door beweiding, gezonde koeien en het gebruik van kruidenrijk grasland gezonde en natuurlijke melk wordt geproduceerd. Belangrijk is ook dat de aangesloten gildeleden de boerenkennis vergroten. In een meester-gezel-relatie leren de boeren van elkaar. Die relatie tussen meester en gezel speelt in het BoerenGilde een heel belangrijke rol. Bij het ene thema is de een meester, de ander gezel en bij een ander thema kan dat andersom zijn. Er zijn bedrijfsbezoeken, de bedrijfsresultaten worden besproken en er zijn gezamenlijke leerbijeenkomsten. Transparantie is daarbij van groot belang, zo betoogt Wierda. Prijs Volgens de adviseur van het BoerenGilde is het de bedoeling om kwaliteitsmelk voor een goede prijs af te zetten. De boeren willen zich onderscheiden door oude boerenwaarden nieuw leven in te blazen. De boeren willen de waarden van het oude boerenambacht vasthouden. Daarbij speelt de grootte van het bedrijf geen rol. Ook een boer met driehonderd koeien zou zich kunnen aansluiten. ,,Wy binne net tsjin skaalfergrutting. Skaalfergrutting en ekstensivearring kinne wol tegearre gean. Belangryk foar ús is dat der net yntensyf buorke wurdt. It is de keunst dat de boer himsels sa goed mooglik rêde kin mei sa min mooglik helpmiddels fan bûten it bedriuw”, aldus Wierda. ,,Sûne kij en romte foar de fûgels. Yntensyf buorkje docht skea oan dy beskikbere romte.”
Jelle Zeilstra en Catharinus Wierda van het BoerenGilde. Foto: Simon Bleeker
Het gaat om een eerlijke herkomst en productie van voedsel. De boeren staan sympathiek tegenover agrarisch natuurbeheer. De leden van BoerenGilde zijn lid van de Skriezekrite Idzegea, die versterking van de gruttopopulatie nastreeft. Klaas Oevering is lid van de initiatiefgroep van de Skriezekrite. Op natuurland is sprake van een productiedaling van ongeveer twintig procent. Als compensatie geeft de overheid subsidie, maar die is volgens Gildevoorzitter Zeilstra nog onvoldoende. ,,Mooglik jout de ôfset fia it BoerenGilde no wol dy plus.” Het BoerenGilde is nu nog klein van opzet. De plannen zijn echter ambitieus. Zeilstra en Wierda geven aan dat het gilde de komende vier jaar kan groeien naar minimaal honderd aangesloten melkveehouders. De ambitie is om groepsgewijs, in groepen van maximaal 25 boeren, door te groeien. Die groei wordt bepaald door de vraag uit de markt. Daarvoor is het nodig om de meerwaarde van ‘natuurlijke duurzame melk’ te onderzoeken.
It is de keunst dat de boer himsels sa goed mooglik rêde kin mei sa min mooglik helpmiddels
De vier boeren leveren nu hun melk aan NoorderlandMelk in Groningen. Deze zuivelcoöperatie, die de melk ontvangt van ruim honderd boeren uit het Noorden, biedt de mogelijkheid ook kleine hoeveelheden melk gescheiden te verwerken. Aapjes Het eerste product van het Boerengilde is dus het zuiveldrankje Tjolk. Ondernemer Niek Nielen van het Amsterdamse bedrijf Galatrade brengt Tjolk op de markt. Het drankje ligt nu al in de schappen van de supermarkten van Jumbo. Plus volgt in oktober en Nielen is nog in gesprek met supermarktketen Albert Heijn. De kleurrijke aapjes staan nog steeds op de verpakking. Daarmee hoopt Nielen in te spelen op de nostalgische gevoelens bij ouders, die het product nog kennen uit hun jeugd. Nielen is overigens niet de eerste die een poging doet om Tjolk opnieuw in de markt te zetten. In 2010 mislukte een poging, omdat het drankje vroegtijdig zou bederven. Voorzitter Zeilstra van het BoerenGilde en adviseur Wierda zijn enthousiast over de herintroductie van Tjolk. Het gezonde en duurzame zuiveldrankje past in het beeld van het BoerenGilde. ,,Dit is it begjin”, geeft Zeilstra aan. Het smaakt naar meer. Het BoerenGilde wil niet alleen oude producten nieuw leven inblazen, maar ziet ook mogelijkheden om nieuwe artikelen in de markt weg te zetten. ,,Mar it moat wat tafoegje oan it besteande assortimint yn de winkels.”
Sjoerd en Arjan. Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit.
Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.
Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen
Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen! Ga naar www.boekhoutvankromhout.com
EM Silage Meer melk uit ruwvoer
Het EM Agriton Systeem voor een duurzame land- en tuinbouw !
Agriton is leverancier van bodemverbeterende producten aan de agrarische sector. De producten zijn erop gericht om de chemische, fysische en biologische aspecten van de bodem te verbeteren, omdat deze drie processen onafscheidelijk met elkaar samenwerken aan bodemvruchtbaarheid. EM AGRITON BV !"#$%&'())' *+,* - ./0* 12 3""(45"#4$ T$#6 7+89*: ;/ /* *8 - <)= 7+89*: ;/ >9 ?? @,A)B#C B%D"E)F(B'"%6%# - G%'$(%$'C 5556)F(B'"%6H"A
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
41
Zoeken naar een betere veehouderij én een beter milieu Het is een grote uitdaging waar de nieuwe lector Duurzame Melkveehouderij aan Hogeschool VHL (Van Hall Larenstein) Wiepk Voskamp-Harkema zich mee bezig wil houden. Het verbeteren van het economisch rendement, milieu, welzijn en gezondheid van het melkvee, het klimaat én de biodiversiteit. Op vele terreinen is, vaak tegelijkertijd, nog veel te winnen. Simon Talsma
M
et het einde van de melkquotering vanaf volgend jaar, de groei van de wereldbevolking en daarmee een groeiende vraag naar zuivel zijn de perspectieven voor de melkveehouderij in Nederland positief, stelt de nieuwe lector aan Hogeschool VHL Wiepk Voskamp-Harkema. ,,Er zijn groeikansen voor de sector, maar die zijn pas mogelijk wanneer de maatschappij je hiervoor ook de ruimte geeft. Het gaat om een balans op het gebied van duurzaamheid. Duurzaamheid in people, planet en profit. Dus op sociaal gebied moet alles in evenwicht zijn, dus de omgang met de mensen om je heen, maar net zo goed op het gebied van ecologie, het milieu, én de economie. De boer moet ook wat kunnen verdienen aan zijn arbeid.” Voskamp is dit nieuwe studiejaar begonnen als lector Duurzame Melkveehouderij aan Hogeschool VHL. ,,Het gaat er om dat we de huidige ge-
neratie van voedsel kunnen voorzien, maar ook in de behoefte van de volgende generaties op velerlei terreinen. Dus niet alleen op het gebied van voedsel. In mijn lectoraat wil ik daar ook de aandacht op vestigen. Op economisch gebied kunnen groeien op een manier waarbij de maatschappij je de ruimte geeft.” Om dit te kunnen bewerkstelligen werkt ze ook samen met Kees Lokhorst, de nieuwe lector Smart Dairy Farming. ,,Het blijkt namelijk dat er vaak vooruitgang is te boeken in de combinatie ecologie met economie. Efficiënter omgaan met voedingsstoffen, met meststoffen en je bedrijf levert voordeel op voor het milieu én voor de portemonnee.” Als voorbeeld noemt Voskamp de levensduur van de koeien op het bedrijf. ,,Wanneer je de gemiddelde levensduur van een koe op een bedrijf kunt verhogen door de onderliggende factoren te verbeteren zoals vermindering van poot- en uierproblemen en verbetering van de vruchtbaarheid, levert je dat ook financieel meer op. Het betekent ook dat je de
kosten die je moet maken voor de opfok van de dieren, dus de periode van kalf tot melkgevend dier, kunt uitsmeren over een langere productieperiode. Bijkomend voordeel is vaak ook dat de uitstoot van bijvoorbeeld methaan en CO2 per geproduceerde liter melk naar beneden gebracht kan worden.” Praktijk De uitdaging is echter om dit in praktijk te brengen. ,,En dat is nog niet zo gemakkelijk. Er is heel veel bekend uit onderzoek en er zijn melkveehouders die precies weten aan welke knoppen ze bij wijze van spreken moeten draaien om dierwelzijn, het milieu én de inhoud van de eigen beurs te verhogen. Het is een kwestie van het veranderen van het management al geeft dat bij dezelfde maatregelen op de verschillende bedrijven niet altijd hetzelfde resultaat. Ook bedrijfsspecifieke factoren als de genetica van de koeien speelt een rol.” De nieuwe lector beseft dat het verbinden van onderzoek, onderwijs en de praktijk nog een hele klus zal worden. ,,Het betekent heel veel contacten leggen tussen de verschillende partijen en er zo voor te zorgen dat er meer informatie naar de veehouder komt. Het gaat om het maken van de vertaalslagen en het opzetten van projecten waar de praktijk echt wat aan heeft.” Waar volgens Voskamp nog veel te bereiken is, is bijvoorbeeld op het gebied van graslandbeheer en -opbrengst. ,,Een belangrijk item voor veel mensen is het buiten laten weiden van het melkvee. Dat heeft natuurlijk praktische consequenties voor het weidevogelbeheer. Maar ook voor de garanties die je kunt geven richting de zuivelcoöperaties en de opbrengst van melk en gras. Wan-
neer de boer precies weet wat de consequenties zijn van zijn weidebeleid is er nog heel veel vooruitgang te boeken. Want hoe bijvoorbeeld meer en beter gras van de percelen te halen? In Nieuw Zeeland is daar heel veel kennis over, zoals stripbeweiding waarbij de koeien iedere dag een verse strook gras voorgeschoteld krijgen. Hier heeft het nog niet alle aandacht gekregen en is de kennis bij veel boeren nog vaak beperkt. Daar is dus vooruitgang te boeken.” Op dit moment wordt op de Dairy Campus in Goutum al onderzoek gedaan naar verschillende beweidingsvormen in de Nederlandse situatie. Voskamp is als lector nauw verbonden met de Dairy Campus. Ze beseft dat een andere wijze van beweiding meer werk kan opleveren. ,,Dat kan knelpunten opleveren, maar door deze te benoemen en te
Vaak is er vooruitgang te boeken in de combinatie ecologie met economie
onderzoeken kunnen we ook oplossingen bedenken waarbij boer, koe, weidevogel en maatschappij gebaat is.” Informeren ,,Toch zullen er altijd tegenstrijdige effecten ontstaan bij bepaalde maatregelen waarbij economie en ecologie niet allebei positief worden beïnvloed. Het gaat er om dat je als boer in gesprek blijft met de maatschappij en daar kan nog wel het een en ander aan verbeterd worden. De maatschappelijke betrokkenheid kun je niet meer negeren. Je bedrijf alleen op economisch terrein verder ontwikkelen houd je op termijn niet vol.” Voor de landbouw als geheel ligt hier een belangrijke taak, zegt de lector. ,,Er is vanuit de maatschappij amper verbinding met de landbouw, er is zelfs vaak sprake van een negatief beeld. Je moet als boer laten zien waar je mee bezig bent, allereerst met de voedselwinning. En daarnaast zijn er nog zoveel functies waar hij zich mee bezig houdt. De branche heeft veel meer te bieden dan alleen melk. Laat dat ook zien en leg uit waarom je bepaalde beslissingen neemt. Zoals het voorbeeld van een boer die de gehele week niet zijn land kan bemesten omdat het veel te nat is. Pas op zaterdag is er de mogelijkheid en dan kan het heel goed zijn dat de buurman, die juist dan buiten is, denkt: ‘waarom had dat niet eerder gekund?’. Door op tijd je omgeving te informeren over je keuzes, heb je een voorsprong. Niet achteraf of defensief. De landbouw moet veel meer offensief te werk gaan. Wil je bijvoorbeeld uitbreiden dan zul je als boer je omgeving moeten laten zien waarom, zonder de maatschappelijke acceptatie lukt dat niet.”
Lector Duurzame Veehouderij aan Van Hall Larenstein Wiepk Voskamp-Harkema: ,,Het gaat er om dat we de huidige generatie van voedsel kunnen voorzien, maar ook in de behoefte van de volgende generaties op velerlei terreinen." Foto: Marchje Andringa
"#$%&'()*+,#-.-/0#/ 1#2(3%&'()*+,#-.-/0#/ 4#-,-03#-.5%&2-/-/0#/ 46789"4 Zwettestraat 8 8912 AH Leeuwarden Telefoon: 06 142 553 66 Website: www.agrilog.nl Email: info@agrilog.nl
Nieuwbouw of renovatie? DSD Stalinrichting kenmerkt zich door diervriendelijkheid, arbeidsbesparing en duurzaamheid. Wij doén wat we zeggen en kunnen dankzij onze locaties in Dokkum en Drachten snel en flexibel anticiperen op uw wensen. Snel, concurrerend, direct, zonder communicatieruis. Bouwen? Bel DSD! • Ligboxafscheidingen • Ligboxbedekkingen • Voerhekken/Afscheidingshekken • Drinkwater • Mestsystemen • Ventilatie • Stalverlichting Fortuinweg 4 - 8 • 9101 PE DOKKUM Tel. 0519 228 100 • info@dsd-stalinrichting.nl • www.dsd-stalinrichting.nl
Door onze jarenlange ervaring op het gebied van agrarisch onroerend goed kunnen wij u van dienst zijn bij:
• JARENLANGE ERVARING IN AANLEG EN ONDERHOUD • VOOR BEDRIJVEN EN PARTICULIEREN • VRAAG PRIJSOPGAVE VOOR UW ERF, WEG OF TERREIN • AANLEG VAN BUITENMANEGES • UW ADRES VOOR VULZAND, MANNEGEZAND
★ ★ ★ ★ ★
Aan- en verkoop van landbouwbedrijven Aan- en verkoop van productierechten Advisering en begeleiding bij onteigening Taxaties t.b.v. overdracht, successie, financiering e.d. Emigratiebegeleiding van agrarische ondernemers naar buitenland
Uw DAK is ons VAK De vakman voor nieuwbouw, vernieuwen en onderhoud van
RIETEN DAKEN Tevens • isoleren van daken • vernieuwen van dakpannen • leggen van asbestvrije golfplaten ★ Door onze 80-jarige ervaring kunnen wij u over DAKCONSTRUCTIE, ISOLATIE en BRANDBEVEILIGING van advies dienen.
Maak vrijblijvend eens een afspraak.
• TUINGROND, GRIND EN RODE MIJNSTEEN www.deruiterzandengrind.nl
Burg. Wuiteweg 58, 9203 KM Drachten Postbus 609, 9200 AP Drachten Telefoon 0512 – 530422, fax 0512 – 526004
Overijselsestraatweg 18 - 9008 TS Reduzum Tel.: 0566-602340 - mobiel 06-53433933 Fax: 0566-602630
Bel vrijblijvend voor advies en offertes: P. T. Roosma Franeker P. Roosma Makkum S. Roosma Oudemirdum
E-mail: info@roosma.nl; www.roosma.nl
Tel. 0517-392268 Tel. 0515-233021 Tel. 0514-571996 Fax 0515-232317
Uw adviseur/makelaar voor landelijk gelegen onroerend goed • aan- en verkoop landbouwbedrijven, landerijen, woonboerderijen, productiemiddelen
• taxaties bij aan- en verkoop, bedrijfsovername, bedrijfsbeëndiging
• advies bij onteigeningszaken
• planschade
JOUWERT DE VRIES A G R A R I S C H E
M A K E L A A R D I J
Wurgedyk 15 • 9051 LE Stiens tel. (058) 257 41 32 • E-mail: info@jouwertdevries.nl www.jouwertdevries.nl
BETAALBARE, INNOVATIEVE AFDEKSYSTEMEN! “Kijkt verder dan cijfers” • • • • •
Financiële administraties, Belastingaangiften, Loonadministraties, Mestbeleid, Pacht, Gecombineerde opgaven, Toeslagrechten, Bedrijfsoverdrachten- en verplaatsingen, Subsidieaanvragen, Aan- en verkoop van bedrijf
Gespecialiseerd in agrarisch Van der Woude Adviesbureau, administratie- en belastingadviseurs, verzorgen alle administratie en belastingzaken voor agrarische bedrijven, Midden- en Klein Bedrijf en particulieren.
> Portaalsysteem > Railsysteem > Haspelsysteem > Afdekkleden en -slangen Scholterlandseweg 26, 8414 LW Nieuwehorne Telefoon: 0513 541930 Email: info@vanderwoudeadviesbureau.nl Internet: www.vanderwoudeadviesbureau.nl
afdekinnovatie NOAB-lid Nederlandse Orde van Administratie en Belastingdeskundigen
In- en uitkuilen was nog nooit zo simpel
Moskoureed 11 • Swichum • info@agridek.nl Tel. verkoop 06 121 480 76 of 06 525 029 14 Tel. organisatie en realisatie: 06 134 550 14
www.agridek.nl
44
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
Groeizaam weer Akkerbouwers halen grote oogst binn Groeizaam weer was het dit akkerbouwseizoen met hoge opbrengsten. De prijzen liggen mede daardoor iets lager maar akkerbouwers zijn in het algemeen tevreden. Het graan is binnen, de aardappelen voor het grootste deel en de bietenoogst is net begonnen. Simon Talsma
A
kkerbouwers verwachten dit jaar een grote opbrengst bij de belangrijkste gewassen aardappelen, graan en suikerbieten. Mogelijk worden er zelfs records gebroken, stellen deskundigen in de branche. Vooral bij consumptieaardappelen wordt er een zeer grote oogst verwacht stelt de organisatie van telers in Noordwest-Europa NEPG. In Nederland, België, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zal de oogst volgens de prognoses uitkomen op 27 miljoen ton. Dat is 12 procent meer dan een jaar eerder. De grotere oogst is vooral een gevolg van een groter areaal (plus 3,1 procent). Ook de opbrengsten per hectare zijn hoger. Volgens prognoses wordt er gemiddeld ruim 49 ton aardappelen van een hectare gehaald (plus 8,7 procent vergeleken met vorig jaar). In de afgelopen vijf jaar kwam er gemiddeld 46,2 ton van een hectare. Ook de oogst van pootaardappelen, vooral geteeld door de Friese boeren, verloopt voorspoedig vertelt akkerbouwwoordvoerder Upt Hiddema van landbouworganisatie LTO Noord. ,,Ongeveer twee derde van de poot-
aardappelen zijn binnen al zijn er ook dit jaar weer regionale verschillen afhankelijk van de buien in het afgelopen seizoen.” Er zijn plekken waar de akkerbouwers de aardappelen nog even in de grond laten zitten. Dat is vooral een gevolg van de droogte van de grond. ,,Bij droge grond kunnen de kluiten zorgen voor beschadigingen bij het rooien.
Boeren wachten dan liever even tot er een buitje is gevallen. Er zijn ook arealen waar de nieuwe knollen nog verder moeten afrijpen. Ook daar wachten boeren met de oogst.” Bij pootaardappelen wordt een redelijk gemiddelde oogst verwacht. Naar verwachting liggen de opbrengsten redelijk in lijn met die van de afgelopen vijf jaar. Wat volgens Hiddema, zelf akkerbouwer in Holwerd, opvalt is dat er dit jaar meer aardappelen in de kleinere maten zijn dan vorig jaar. Vorig jaar waren de omstandigheden tijdens de fase van de vorming van nieuwe knollen, de zogenaamde knolzetting, verre van optimaal. Dat betekende toen minder knollen met als consequentie dat die per stuk meer gewicht hadden. ,,Dit jaar waren de omstandigheden beter, op tijd een bui en goede temperaturen. Er zijn dit jaar dan ook meer kleinere knollen.” Dat is ook een wens van de afne-
mers, die hebben liever meer kleinere knollen. Met meer kleinere pootaardappelen is er in het algemeen een grotere oogst te verwachten in het volgende seizoen dan met minder knollen die groter zijn. Kwaliteit Uit de bemonstering van de nieuwe oogst blijkt dat het aantal aardappelen met bacterie- en virusziekten op het niveau van de afgelopen jaren ligt. De NAK (de Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen) maakte deze week bekend dat dit jaar tot nu toe 7,9 procent van de pootaardappelen in klasse is verlaagd. In 2012 en 2013 ging het om respectievelijk 7,4 en 7,6 procent. De keuringsdienst loopt met de controles dit jaar voor op schema met een derde van de te onderzoeken knollen. Totaal zijn er 1,3 miljoen binnengekomen, dat zijn 259.000 meer ten
opzichte van vorig jaar op dit moment. Het aandeel aardappelen met schurft zal dit jaar naar verwachting hoger uitvallen dan in de afgelopen jaren. Oorzaak is de droogte tijdens de knolzetting. ,,Je hebt dan meer kans op schurft”, legt Hiddema uit. ,,Deze aardappelen moet je tijdens het sorteren van de oogst in de winterperiode er uit halen en gaan in het veevoer. Dat betekent een lagere financiële opbrengst en meer werk.” Dat het verlagingspercentage van de arealen pootaardappelen redelijk in lijn ligt met de afgelopen jaren, is niet verwonderlijk. Onder meer de NAK en De Pootaardappelacademie, een samenwerkingsverband van verschillende instituten om kennis te verspreiden, hebben veel tijd gestoken in voorlichting over maatregelen die boeren moeten nemen. ,,En dat betaalt zich uit. Ziekten zoals erwinia kunnen zich daardoor niet uitbreiden”, zegt de LTO-woordvoerder.
De aardappelen met schurft moet je in de winter tijdens het sorteren er uit halen, die gaan in het veevoer Over de prijzen valt nu in de eindsprint van de oogst nog niet zoveel te voorspellen. Komende maand begint pas de handel in pootaardappelen voor de export naar landen rond de evenaar. In de maanden die volgen wordt geëxporteerd naar landen die noordelijker liggen.
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
45
De oogst van graan (boven), bieten (linksonder) en aardappelen (onder). De gewassen zijn tot nu toe bij prachtig weer binnengehaald. Foto’s: ANP, Mirjam Bekius en Marchje Andringa
nnen Consumptieaardappelen worden nu al wel tegen lagere prijzen verhandeld. Dat zal indirect ook effecten hebben op de prijzen van pootaardappelen. Wanneer de producenten van consumptieaardappelen minder ontvangen voor het door hen geleverde product, zijn ze ook minder snel bereid hoge prijzen voor pootaardappelen te betalen die het opvolgende jaar weer voor nieuwe consumptieaardappelen moeten zorgen. De contractprijzen voor consumptieaardappelen liggen nu rond de tien cent per kilo. Het overgrote deel van de nieuwe oogst wordt op voorhand al
verhandeld via contracten. Een klein deel wordt verkocht op de vrije markt. ,,En daar zijn de prijzen heel laag, rond de twee cent per kilo. Daarvoor kun je ze niet produceren”, legt Hiddema uit. ,,Met twee cent per kilo en ongeveer vijftig ton aardappelen per hectare kom je uit op duizend euro. De kostprijs ligt per hectare tussen de drieduizend en vierduizend euro. Dat betekent dat je op de vrije markt er drieduizend euro op achteruit gaat.” Suikerbieten De bietencampagne is vorige week dinsdag begonnen. Dat is tien dagen
eerder dan vorig jaar. De campagne voor de verwerking van de suikerbieten is dit jaar door de suikerfabrieken in Groningen en Dinteloord (NoordBrabant) eerder opgestart in verband met de grotere verwachte oogst. ,,Bij de aanvoer zien we nu al bieten die qua grootte andere jaren pas in oktober of november geoogst worden. Het suikergehalte op de eerste dag was al 16,3 procent”, meldt Cosun, moederbedrijf van Suiker Unie. ,,Een heel hoog percentage”, luidt het oordeel van de akkerbouwwoordvoerder van LTO Noord. Ook het aantal kilo’s is naar verwachting hoog
doordat er veel zonlicht is geweest, dat betekent extra kilo’s. ,,Nu al moet je rekening houden met tachtig ton bieten per hectare. En dat loopt alleen nog maar op met de bieten die nu nog op het land staan. In november moet je denken aan tien tot vijftien ton extra per hectare zolang de bieten maar geen last hebben van ziektes en groen blad hebben.” Suiker Unie verwacht dit jaar uit te komen op totaal 6,5 miljoen ton te verwerken bieten. Vorig jaar verwerkte het bedrijf ruim 5,7 miljoen ton product. Consequentie van de grote oogst is dat er volgend jaar min-
der suikerbieten mogen worden geteeld in verband met quota. Door de goede oogstomstandigheden is er volgens Cosun niet veel verontreiniging (tarra). Het percentage lag bij de aanlevering van de eerste bieten op 5. Vorig jaar was dat bij de start 11 procent. Met de grote oogst verwacht de sector dit jaar niet weer topprijzen zoals vorig jaar. ,,De prijzen liggen dit jaar lager, maar daarmee is er absoluut geen sprake van een slecht jaar. Voor 2016 zijn de prognoses trouwens ook niet slecht. Er is wereldwijd veel vraag naar suiker, niet alleen als zoetstof maar ook steeds vaker voor gebruik in de bioraffinage en in plastics.” Graan Net als bij aardappelen en suikerbieten is de opbrengst van graan dit jaar ook groot. De oogst komt dit jaar ruwweg uit op tien ton per hectare. In de zomermaanden is het gewas bij fraai zomerweer gedorst. Drooginstallaties, en de daarmee gepaard gaande kosten, waren dan ook veel minder nodig dan in voorgaande jaren. Ook het bijproduct stro is onder optimale omstandigheden in juli en augustus binnengehaald. Intussen wordt op de eerste percelen akkerbouwland alweer het eerste graan gezaaid voor volgend jaar. Dit wintergraan komt op land waar nu net de aardappelen of suikerbieten vanaf zijn gekomen. ,,Dit gewas heeft daarmee een voorsprong op granen die volgend jaar in het voorjaar worden gezaaid al zijn er natuurlijk de nodige risico’s bij een invallende winter”, erkent Hiddema. ,,Te vroeg zaaien in de herfst heeft ook zijn nadelen. Het best is rond eind september. Zaai je veel eerder, dan ga je met een te weelderig gewas de winter in. Planten staan dan dicht bij elkaar en zijn dan ziektegevoeliger.”
Het beste voor al uw werk! OOK KLAAR VOOR DE NIEUWE REGELGEVING? KIWA GEKEURDE DUBBELWANDIGE TANK MET ANTIDIEFSTAL SLOT EN DESKUNDIG (MILIEU) ADVIES COMPLEET GELEVERD MESSCHERP GEPRIJSD
WWW.VEENEMAOLIE.NL 0515-420151
Solcamastraat 21 9262 ND Sumar Tel. 0511-521491 gsm 06-51099723 www.jansmedes.nl
STAN
DNU
MME R
203
!"#$$%&'()* +*,-%.*%'/0 ,"/ .* )%'/0&--1&"/.+-$2
Maak ook kennis met de voordelen van AgriMestMix速 AgriMestMix速 is een natuurlijk mineralenmengsel ter verbetering van de kwaliteit van drijfmest. Door toevoeging van het middel wordt de stikstof namelijk beter in de mest behouden en komt het gelijkmatiger vrij tijdens het groeiseizoen. Bovendien tonen onderzoeken aan dat de bodemvruchtbaarheid verbetert en het bodemleven wordt gestimuleerd, met meer opbrengst als resultaat. Lees er meer over op www.rinagro.nl.
30%'4*5#4'67 !" ##$ %&'()*+ ,-$.
/#01 23435676869 :::1&!$-;&'1$0 smar t farming
B$. 2$3*. 2-*;8-7/:7%0$$;1 8*1 ?*%+&8'3
Tractorrijbewijs 2015
Een goede boekhouder kost u geen geld, maar levert u geld op! Dat is de filosofie van “Van Balen Boekhoudburo BV” te Jellum. Een full-service boekhoudkantoor, met een grote ervaring op het gebied van bedrijfsadministratie en belastingwetgeving. Van Balen Boekhoudburo BV maakt het verschil omdat wij garant staan voor: " $%&'( )*+/(/0 " 1(&2%%/)*+3(4 (/ 3)5/'6&*(/7()*+3( 8(/57(&*/90 " :'((72 7(;()<7( =%/'5='>(&2%%/0 " $%&' '()(<%/*2=? 576*(2 8(?%%&' '%' %/;( 2(&6*=( (/ 3%2' 755&%@ /*('2A " C5>>%&'8(2>&(3*/9 8(?%%&' '%' 7( 2'5/755&7 F(&3;55@?(7(/ (/ F%&7' niet extra in rekening gebracht.
Uitgebreide info;
www.rijschool-argus.nl info@rijschool-argus.nl
Kortom uw belang = ons belang!
Ook voor andere rijbewijzen.
Onze diensten #$$%&'()*%+ ,--.$/0'.'+1%$1'* 2*3$+1'.4$$.4')1* 5'+&$3*6 *. (7%'/'+&8* adviezen 9*+1:-*;8-7/'.4 <./*%.*0*%+>3$. 2*/%'()+-?*%/%$&81*. @17/'*4%-*>*. A7%+7++*.
Van Balen Boekhoudburo BV Hegedyk 16 9026 BB Jellum Tel. +31(0)58 251 9296 info@vanbalenboekhoudburo.nl
www.vanbalenboekhoudburo.nl
Herold, krachtig tegen onkruiden in wintergranen in het najaar!
Herold SC ®
• Prima werking tegen grassen en breedbladigen • Sterkste middel tegen duist Duist
Windhalm
Straatgras
Raaigras
• Voorkomt onkruidconcurrentie vanaf de zaai van de wintergranen • Past prima binnen resistentiemanagement • Gebruiksvriendelijke melkachtige formulering en lage dosering per ha
Ereprijs
Akkerviooltje
Dovenetel
Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig.
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
49
Jaap Visser: ,,De melkproductie is nu, met nog maar drie veehouderijen in dit gebied, precies hetzelfde als eerder met veertig bedrijven.” Foto: Klaas Jan van Dellen
Speciale brokjes maken voor ieder melkveebedrijf Het is een echt familiebedrijf: Visser Fourage in Engwierum. Al vier generaties lang worden veevoer en artikelen aan veehouders, akkerbouwers en hobbyboeren verkocht. Klaas Jan van Dellen
H
et bedrijf is in 1928 begonnen met een korenmolen in het nabijgelegen dorp Ee. ,,We komen uit een echte molenaarsfamilie”, zegt Jaap Visser, eigenaar van het foeragebedrijf. ,,Toen het bedrijf in 1928 begon, was er alleen een windmolen waar boeren uit de omgeving hun graan konden brengen om het tot veevoer te laten vermalen. Pas later, eind jaren veertig, is een dieselmoter geplaatst. Dat zorgde voor een efficiëntere manier van werken. Later deed ook mengvoer zijn intrede”, vertelt Visser. In 1962 brandt de windmolen in Ee af. Er komt nieuwbouw in hetzelfde dorp. In 1970 wordt een bedrijf in Engwierum overgenomen en daar is Visser Fourage nog altijd gevestigd. In die tijd loopt de productie van gemalen mengvoer terug, omdat veel veevoer in geperste brokvorm wordt
geproduceerd en afgenomen: een nieuwe trend waarbij ook bulkvoer z’n intrede doet. Visser heeft veel veranderingen in zijn vakgebied meegemaakt. Momenteel werken er acht mensen bij het bedrijf, dat met twee vrachtwagens zelf veevoer ophaalt en naar de boeren vervoert. ,,Vroeger, in de jaren vijftig, was ons werkgebied veel kleiner”, zegt Visser. ,,Er was minder handel en de bedrijven waren veel kleinschaliger. Er zaten in de jaren zestig meer dan veertig veehouderijen in Engwierum en omgeving. De melkproductie is nu, met nog maar drie veehouderijen in het gebied, precies hetzelfde als toen. Dat geeft aan hoe snel de schaalvergroting is gegaan”, vertelt hij. Na de jaren zeventig heeft het bedrijf zich ook veel meer toegelegd op de verkoop van andere producten, om boeren in de omgeving een breder assortiment te kunnen bieden. ,,Daarnaast zijn advies op het gebied van veevoer en sectorspecifieke ei-
genschappen zoals wet- en regelgeving, huisvesting en efficiëntie onze speerpunten geworden”, legt Visser uit. Als voorbeeld geeft hij de analyse van ruwvoer, dat in laboratoria is onderzocht. Aan de hand van de uitslag en de kenmerken van een specifiek voer kan Visser een passend product adviseren of zelf maken. ,,Omdat de sector vaak en vooral snel verandert, laten we ons dikwijls bijscholen. Je moet natuurlijk wel bijblijven.” Veiligheidssysteem Het bedrijf Visser Fourage rust ruwweg op vier pijlers: de verkoop van diervoeders, de verkoop van meststoffen, de verkoop van granen en de verkoop van agrarische producten. Bij dat laatste valt te denken aan de verkoop van landbouwfolie, stalstrooisels, afrasteringartikelen en werkkleding. Om zowel boeren als burgers te kunnen bedienen heeft Visser een winkel in Engwierum. Sommigen denken dan aan een moderne Welkoop, maar dat is het volgens de eigenaar beslist niet. ,,We zitten er eigenlijk een beetje tussenin. Wij verkopen bijvoorbeeld geen levende have of wandelschoenen. Wel profileren wij onszelf steeds meer naar de kleine hobbyboer en gewone consument, want we willen wel iedereen kunnen bedienen”, legt hij uit. ,,We onderhouden een nauw contact met onze klant en leveranciers. Zo weten we precies wat de vraag en het aanbod op de markt is.”
Visser houdt de ontwikkelingen in zijn vakgebied intensief bij, ook de veiligheid van bijvoorbeeld veevoer heeft een hoge prioriteit. Omdat Visser zijn grondstoffen uit heel Europa importeert, legt hij de lat hoog. ,,Daarvoor hebben we een veiligheidssysteem dat GMP heet”, zegt hij. ,,Dat is een verticale ketenbewaking, waarbij de veiligheid van een product door een groot aantal processen wordt gewaarborgd. Daarnaast is tracking & tracing een belangrijk onderdeel van het veiligheidssysteem. Zo is er precies te achterhalen waar een bepaald product vandaan komt. Mocht er, bijvoorbeeld op het gebied van voedselveiligheid, ergens iets verkeerd gaan dan is de bron altijd te achterhalen.” Visser vindt transparantie belangrijk. Daarom fingeert hij elk jaar een probleemsituatie om het veiligheids-
Efficiënter werken zal belangrijk worden. Er komt steeds meer schaalvergroting onder boeren
systeem te testen. Een klant of leverancier wijst hem dan zogenaamd op een foutief product, waarna Visser het veiligheidssysteem in werking stelt. ,,Het is een soort brandoefening zoals bedrijven dat vaak doen. Toekomst Visser ziet de toekomst zonnig in. Het bedrijf heeft onlangs een grote verbouwing afgerond, waarbij er een extra loods is opgeleverd. Die ruimte is hard nodig. ,,Als ik het vergelijk met het uitrijden van veevoer zaten we vroeger op zo’n zeven ton per vracht. Nu gaat dat al richting de vierendertig ton, een aanmerkelijk verschil”, vertelt hij. ,,Ik denk ook dat efficiënter werken steeds belangrijker zal worden. Er komt steeds meer schaalvergroting onder boeren, waarbij er ook meer volume nodig is. We hebben nog steeds een drive om een klant tevreden te stellen met de levering van het juiste veevoer en het geven van goed advies”, zegt hij. ,,Het onderhouden van een goede relatie met de klant is belangrijk. Daarnaast spreekt het werken zo dicht bij de basis mij persoonlijk erg aan. Als je bezig bent met de processen die in de natuur plaatsvinden sta je soms versteld hoe geweldig de schepping in elkaar steekt. Daar moet wel een heel knappe architect achter zitten.”
www.visserfourage.nl
l n . x o ijligb
Deelnemer chouw! Agrarische S
> EfficiĂŤnt > Milieuvriendelijk > Kostenbesparend
Vr . w w w
Hoge waterkosten??? Wij bieden de oplossing!
t goed e o m 't
dus
ins a t r u C n o c s A nl teler. info@
wa
UW KETENPARTNER www.a-warefood.com
Specialist in het rijpen, versnijden, verpakken, opslaan en transporteren van kaas en andere verse foodproducten. En vanaf 2015 gaan we zelf kaas maken!
Wurde jo útmolken troch de belestingtsjinst? Belje mei ús hoe t it oars kin!
Deskundig, betrouwbaar en betrokken jaarrekeningen Þscale adviezen loonadministratie belastingaangiften bedrijfseconomische adviezen bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen subsidies
De Dierenbescherming komt op voor dieren in nood. Geef tijdens de jaarlijkse collecteweek van zondag 28 september tot en met zaterdag 4 oktober en help zo de dieren!
Wi Wismastate 9 Postbus Pos bus 52 5 89 8900 AB Leeuwarden
GEEF GUL AAN DE COLLECTANT
T (0888) 18 18 18 F (0888) 18 18 00 E info@deelstrajansen.nl www.deelstrajansen.nl
!""# $ %&"#'()&*)+,)'&-./
52
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
Nieuwe voorzitter Wisseling van de wacht bij koepel Acht jaar gaf Douwe Hoogland leiding aan de koepel van zes agrarische natuurverenigingen de Noardlike Fryske Wâlden, eind dit jaar draagt hij de voorzittershamer over aan Attje Meekma. De Europese voorloperrol die de vereniging heeft opgebouwd wil ze verder uitbreiden. Simon Talsma
T
ijd om het rustiger aan te doen heeft de 62-jarige Hoogland (62) na het einde van zijn voorzitterschap niet. ,,Volgens de staturen moet de voorzitter na twee periodes van vier jaar plaatsmaken voor een ander. Het kost mij moeite om het los te laten. Het is prachtig dat je dit werk voor dit gebied kunt doen. Maar er zijn ook andere uitdagingen, zoals mijn lidmaatschap van Provinciale Staten en mijn werk als preses voor de plaatselijke kerk.” Voor Attje Meekma (51) breekt ook een nieuwe periode aan nu ze de voorzittershamer mag overnemen. ,,In de afgelopen jaren heb ik heel veel bestuurswerk gedaan in de landbouw, ben voorzitter geweest van de CDA-fractie in Dantumadiel en ben nu nog voorzitter van een van de zes natuurverenigingen die lid zijn van de Noardlike Fryske Wâlden, de VALD in Dantumadiel.” Hoe zijn jullie betrokken geraakt bij de agrarische natuurverenigingen in dit gebied? Het is immers toch een bepaalde manier van boeren, je houdt niet alleen rekening met de economische bedrijfsvoering. Hoogland: ,,Ik ben jarenlang biologisch boer geweest, dan zit je sowieso buiten het normale marktgebeuren. Dat betekent ook dat je veel meer doet dan alleen maar boeren, je gaat ook voor het agrarisch natuurbeheer. Op het bedrijf werkten we veel samen met Staatsbosbeheer en deden we aan weidevogelbeheer in de Wynserpolder. Bestuurlijk was ik al langer actief binnen het natuurbeheer maar voorzitter worden van deze vereniging kwam toch vrij plotseling na het overlijden van mijn voorganger Geale Atsma en een periode onder het interim-voorzitterschap van Nico van Eijden. Ik ben begonnen bij een van de zes verenigingen, Wâld en Finnen, zat in de oprichtingsfase en was ook betrokken bij BoerenNatuur, de koepel van agrarische natuurverenigingen in Noord-Nederland. Daarnaast was ik onder meer bestuurlijk actief bij LTO Tytsjerksteradiel.” Meekma: ,,Als boer moet je niet alleen naar de harde bedrijfsvoering kijken maar ook naar de natuur waar je mee werkt. De maatschappij vraagt dat ook steeds meer. Je moet niet met de rug naar de samenleving staan maar met de samenleving boeren. Het is een van mijn passies om daar wat mee te doen. Op het eigen melkveebedrijf in Sibrandahûs maar ook in verschillende bestuurlijke functies. Eerst bij de plaatselijke CBTB en later bij de FLTO (nu LTO
Noord). Daarna kwam de gemeentelijke politiek met twaalf jaar in de fractie van het CDA. Tot de verkiezingen van afgelopen voorjaar was ik fractievoorzitter. Ik weet dus wat het voorzitterschap inhoudt, ik heb een agrarische achtergrond en ik weet hoe de politiek werkt. Het zijn belangrijke vaardigheden voor deze functie.” Het is een functie die in de afgelopen jaren flink moet zijn veranderd met de groei van de vereniging. Hoogland: ,,In de afgelopen acht jaar is de vereniging flink gegroeid en worden we steeds meer gezien als belangrijke gesprekspartner waar partijen niet omheen kunnen. Dat is echter niet van een leien dakje gegaan. Er lag een gebiedsconvenant met deze regio en dertig punten die moesten worden ontwikkeld. Allemaal heel verschillende onderwerpen, van landschapsbeheer, tot waterkwaliteit en recreatie en toerisme. Allemaal punten om in tien jaar uit te werken. En daarnaast moest er een netwerk worden opgebouwd met verschillende overheden. Gemeenten, provincies, landelijk en incidenteel ook op Europees gebied. Dat vraagt veel tijd en energie. Daar ben je per week meerdere dagen druk mee.” ,,In de afgelopen jaren is er ook veel samengewerkt met onderzoeksinstellingen. Een interessante tijd. Met de universiteit in Wageningen en met het bureau Altenburg &
Je moet niet met de rug naar de samenleving staan maar met de samenleving boeren
Huidig voorzitter Douwe Hoogland van de agrarische natuurvereniging Noardlike Fryske Wâlden (NFW) en
Wymenga in Feanwâlden zijn onderzoeken opgezet. Er is onder meer naar gekeken in hoeverre er successen zijn te boeken zonder ambtelijke invloed. Met zelfsturing is er vooruitgang geboekt op het gebied van milieu-emissie, natuurbehoud en ook op financieel terrein. De resultaten van deze pilots, waarbij de overheid afspraken over natuur- en landschapsbeheer maakt
met een collectief, in plaats van met individuele boeren, komen terug in het nieuwe gemeenschappelijke landbouwbeleid. Dat betekent geen vrijbrief om maar van alles te kunnen doen. Je moet wel kwaliteit leveren, daar word je ook op afgerekend.” Meekma: ,,Het nieuwe subsidiebeleid vanaf 2016 is gestoeld op de mate van aanwezigheid van biodi-
versiteit. Er wordt bij de gebiedsaanvraag, waar ook de NFW met andere gebiedsorganisaties momenteel aan werkt, gekeken naar de habitatrichtlijn met de rodelijstsoorten. Die moet je in je gebied hebben. Maar deze omgeving - door de overheid de droge dooradering genoemd - heeft zoveel meer te bieden dan alleen een paar soorten. Het kenmerkende coulisse-
landschap met elzensingels, dykswâlen en pingo’s is van grote cultuurhistorische waarde. En vele netniet-rode-lijstsoorten liften ook in dit landschap mee.” Hoogland: ,,De ondergroeiende flora in de Noardlike Fryske Wâlden is ook bijzonder. Dat hebben we met het onderzoek met onze partners Altenburg & Wymenga en Landschapsbeheer Friesland aangetoond.”
Landbouw
Vrijdag 19 september 2014
53
agrarische natuurvereniging ook gesproken over een lijn op het gebied van groene en blauwe diensten die boeren collectief kunnen aanbieden en uitvoeren.” Al met al een hele klus dus voor de nieuwe voorzitter. Meekma: ,,Zeker, het is de eerste grote uitdaging voor mij om bij de gebiedsaanvraag voor het nieuwe agrarische natuurbeheer alle partners op een lijn te krijgen, en dat bij de provincie neer te leggen. We moeten met de boeren in deze regio een meerwaarde aan dit gebied geven voor dieren, landschap én voor burgers en boeren. De burger moet dit kunnen zien, maar er moet voor de boer ook een redelijke vergoeding tegenover staan.” ,,Nu zijn er in het gebied flinke veranderingen gaande door de aanleg van de Centrale As. Een zeer groot project dat invloed heeft op ons werken in het gebied. Dat betekent heel veel vragen. Wij zijn voor de boeren gesprekspartner waarbij we er zorg voor willen dragen dat de eigenheid van de regio behouden blijft. Dat is een flinke klus.” Een andere belangrijke opdracht voor voorzitter Meekma is de uitbreiding van de promotie van het gebied. Hoogland: ,,Je kunt denken aan het beter vermarkten van de melk uit deze bijzondere streek. Niet dat we direct zitten te denken aan een speciale productenlijn, maar binnen de totale melkstroom gaat het wel om een substantiële hoeveelheid. Wanneer boeren in dit gebied, maar ook in andere delen van het land, steeds meer laten zien hoe ze bezig zijn met de omgeving en natuurbeheer, moet deze boodschap ook richting de consument. Je moet in de discussies over welzijn en aandacht voor de natuur voorop lopen. We zijn met dit gegeven aan een belangrijk proces begonnen met FrieslandCampina, de Rabobank en het Wereld Natuur Fonds.” Meekma: ,,De promotie van het gebied is in de afgelopen jaren al opgevoerd. Kijk maar naar het evenement Brommels in het najaar bij de
Het is constant zoeken naar nieuwe mogelijkheden om ons werk en de schoonheid van dit gebied uit te dragen
zijn opvolger Attje Meekma in het kenmerkende landschap van de NFW. Foto: Marchje Andringa
Samenwerken in een collectief is daarbij dus van een groot belang. Het aantal deelnemende boeren moet nog meer omhoog? Hoogland: ,,Voor het maximale succes moeten er zoveel mogelijk boeren meedoen. We zitten hier in een cultuurhistorisch opzicht zeer belangrijk gebied. Tussen de 850 en 900 boeren uit deze regio zijn lid van een van onze verenigingen. Dat
komt neer op 80 tot 85 procent van het totaal. Wanneer meer mensen mee doen kunnen we nog meer bereiken. Niet alleen op het gebied van kringlopen, de bodem, energie, milieu en de natuur maar ook op de omgeving en zeker op financieel gebied. Want ook dat is een belangrijk aspect wat niet uit het oog verloren mag én moet worden. Het moet wel renderen.”
Daar ligt dus toch nog wel een uitdaging? Hoogland: ,,Jazeker, maar ook op het gebied van uniformering van gemeentelijk beleid. Het blijkt nogal eens dat de verschillende gemeenten in deze regio verschillend aankijken tegen bijvoorbeeld het onderhouden van het landschap. Zo gaat de ene gemeente soms heel anders om met kapvergunningen dan de andere. Die verschillen zijn vooral een gevolg van
de verschillende raden in de betreffende gemeenten. En na gemeentelijke verkiezingen kan de vlag er soms weer heel anders bijhangen.” ,,Hoe taai ook, het duurt soms lang voor er één bepaalde lijn is in de Wâlden, er wordt wel vooruitgang geboekt. Vooral nu de gemeenten in het noordoosten van de provincie samenwerken in ANNO-verband. In de Agenda Netwerk NoordOost wordt
oogst van de bramen, of de opmars van Wâldfrucht, de lijn met lokale etenswaren, de fietsroutekaart die NFW ontwikkelde met Staatsbosbeheer of de informatieborden over weidevogelbeheer bij de weilanden van deelnemende boeren. Zo is het constant zoeken naar nieuwe mogelijkheden om ons werk en de schoonheid van dit gebied uit te dragen.”
ʻBouwen aan de Toekomstʼ
dinsdag - woensdag - donderdag
16 t/m 18 december 2014 TT Hall Assen Vakevenement voor de complete agrarische sector in Noordoost-Nederland
AgroExpo Assen is er voor de complete agrarische sector in Noordoost-Nederland. Met het thema ‘Bouwen aan de toekomst’, ligt het accent van deze vakbeurs op het realiseren van hogere saldo’s.
Ontmoet uw huidige en nieuwe toeleveranciers op AgroExpo Assen. Alles wat interessant is voor de (melk)veehouderij en akkerbouw komt aan bod. U zult er alleen geen trekkers en werktuigen zien.
Besparen, uitbreiden, nieuwe technieken, duurzaam produceren; begrippen met het oog op de toekomst. Wat past bij uw bedrijf? Op de beursvloer van AgroExpo ziet u tal van innovatieve producten en diensten die u als boer kunnen helpen bij het realiseren van meer groei, winst en continuïteit.
Waar en wanneer Dinsdag 16 t/m donderdag 18 december van 13.00 tot 22.00 uur in de TT Hall Assen. Route: A28 richting Assen - afrit 32.
24-UURS SLANGENSERVICE 06 - 51069054 DEZE WEBSITE IS IN AANBOUW!
www.agroexpo.nl Expo Management Twentepoort Oost 48 7609 RG Almelo
T (0546) 546 820 F (0546) 546 821
E info@expo-management.nl I www.expo-management.nl
Nieuwbouw, renovatie, onderhoud, reparaties en keuringen van
mestopslagsystemen Pas Mestopslagsystemen is al meer dan 30 jaar dé specialist. Van bouwaanvraag tot eindproduct. Wij leveren: • Emaille silo’s • Betonnen silo’s: prefab elementen, en ter plaatse gestort • Thermoplast silo’s • Kunststof silo’s • Mestbassins • Mestzakken • PVC spankappen • Drijfdekken en linings • Keuringen alle soorten mestopslag
De Giek 31, 9206 AS Drachten Tel. (0512) 582058 Internet: www.pastanks.nl E-mail: info@pastanks.nl
• Asbestsanering • Dakbedekking • Zonnepanelen
We tillen er zwaar aan....
Investeren in zonnepanelen? Man&Mach levert en monteert complete zonnestroominstallaties
HEFTRUCKS V E R KO O P & V E R H UU R
• Advies op maat • Zorgvuldig geselecteerde producten • Compleet pakket asbestsanering, dakbedekking en zonnepanelen • Kennis en ervaring dakwerkzaamheden & zonne-energie • Kwaliteit en service
CH MAN&MA regelt alles voor u!
WWW. THEM MEN .NL
ZEEDIJK 12, FERWER T - INFO@THEM MEN.NL
www.manenmach.nl Bedum 050 301 35 13
Beilen 0593 72 11 00
Drachten 0512 54 44 45
Obdam 0226 75 09 60
info@manenmach.nl
team GIANT Noord Mandewyk 1A 9243 JW Bakkeveen tel.: 0516-541741 fax.: 0516-541743 internet: www.giantknikladernoord.nl e-mail: info@giantnoord.nl
www.giantknikladernoord.nl Verkoop: Gerrit Snel
06-18631310 gerrit@giantnoord.nl
VIND ONS ONLINE: www.facebook.com/giantwheelloaders
"-#( '. )/01*!*#% -#$2 3#(
! !##$ %# &'((#( )*((#(+
"'2 ,#&' ,#(3#' 43'#52'# /6#2 6 7''$ 4!# 6 4'#/20 ! #!!$%! &'()*')!( +!,!-% . #'))!-/0) !( $(!- 1/' +'&2&'()3(-3 .$ '-$ . 4'% #!!+ 4/-% 5/((!( 6'( (2+#''-7 6'( 1!+822,% . .4 5'$-/#/!% ,!422( #!% !!( 5''+ 6+.))!( 25 6! )(253 92 ,!+!,!-63
! #!!$ %&'() $'*'('#+ ,- $!.,.!#/0#(
!"#$ &'#()#(