FD Landbouwbijlage april 2016

Vrijdag 29 april 2016

“Of de pootaardappelen nu in de koeling zitten of in de grond, qua temperatuur maakt het niets uit. Loof vormen doen ze toch niet. Het enige voordeel is dat het werk maar vast gedaan is.”

Tineke de Vries, voorzitter LTO Noord sectie akkerbouw in Fryslân

Landbouw

Pagina 31

L

DE NIEUWE GENERATIE MULTIFUNCTIONELE IONENWISSELAARS Laagste kosten per m3 water Accepteert u de risico’s nog?

● in één handeling verwijderen

Steeds meer veehouders accepteren de risico’s niet meer.

van ijzer, mangaan en schadelijke

Uit de jarenlange praktijkervaring van Remon is gebleken

gassen

dat onbelucht (zuurstofarm)bronwater met een lage

● spoelwater slechts 0.6%

hardheid een verminderde wateropname veroorzaakt. Dit

● instelbare hardheid (kalkgehalte)

heeft direct negatief effect op de prestaties van uw dieren,

● 12 jaar garantie

zonder dat u dit in de gaten hebt…

● onderhoudsvriendelijk ● 50 tot 70% minder zoutverbruik

Met de nieuwe generatie ionenwisselaars van Remon

door droogzoutbedtechniek

is dit absoluut verleden tijd. Zorg daarom ook dat uw gezuiverde bronwater gezond en lekker van smaak is door

Online monitoring van:

toevoeging van zuurstof, verwijdering van schadelijke

● waterverbruik

gassen en het behoud van essentiële magnesium- en

● zoutverbruik

kalkmineralen (hardheid van minimaal 4 ⁰D).

● melding bij storingen

ZOUT € 186 per 1000 kg

● melding bij laag zoutniveau ● aantal cilinders in bedrijf

VRIJBLIJVEND MEER INFORMATIE

0594 64 80 80 info@remon.com www.remon.com

BEOORDE ELD MET EEN

logistiek

keteninnovatie

8

+

bedrijfseconomie

voedingsindustrie

bedrijfsprocessen

agrarische sector

9, 16, 23 en 30 november & 7 en 14 december 2016

LEERGANG BEDRIJFSKUNDE VOOR DE AGRIBUSINESS ▶ Thema's als bedrijfseconomie, keteninnovatie en logistiek worden gecombineerd met food- en agrikennis ▶ U leert te denken in ketens die leiden tot een betere bedrijfsvoering ▶ Inspelen op veranderende marktkansen, nieuwe trends en ontwikkelingen

'Wat ik als zeer positief heb ervaren is de koppeling tussen theorie en praktijk" Directeur bij BioCore BV

Schrijf u in via www.boerderij.nl/academy

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

31

Gewassen Akkerbouw op achterstand door koud en nat voorjaar Het inzaaien van de zomergranen en het poten van de aardappelen loopt achter op schema. De uien en het bietenzaad zitten in de grond. De wintergranen doen het door de zachte winter goed.

Simon Talsma

M

et enkele weken vertraging is in Fryslân nu bijna alle bietenzaad gezaaid.

Volgens cijfers van de Suiker Unie was half april nog maar een derde van de percelen op de noordelijke klei met bietenzaad ingezaaid. Vorig jaar om deze tijd was dat de helft.

Landelijk zat dit werk half april wel op schema, na een tragere start sinds half maart. Half april waren de boeren landelijk op twee derde van de percelen klaar. Nu ligt het landelijk gemiddelde bijna op 100 procent al ligt de inzaai in de Noordoostpolder ver achter. Half april zat daar nog maar een vijfde deel in de grond.

De verschillen zijn volgens moederbedrijf Cosun vooral te wijten aan de plaatselijk grote hoeveelheden regen in de afgelopen maand. Inmiddels maken telers zich, in verband met de vertraagde start van het bietenseizoen, volgens het concern zorgen over de verwachte opbrengst.

Tineke de Vries, voorzitter van LTO Noord van de sectie akkerbouw in de provincie Fryslân, ziet echter nog geen redenen voor de boeren om zich zorgen te maken. ,,Vorig jaar zat het zaad er eerder in, maar deed het in verband met het droge koude voorjaar ook niet veel. Nu zijn we wat later, maar er is alle tijd om de achterstand in te halen.”

In de gemeente Dongeradeel moet nog wel het een en ander ingezaaid worden. ,,Het is daar veel natter geweest. Boeren moeten in die regio geduldig wachten tot het wat is opgedroogd. Wanneer ze te snel willen, verpest je de grond.” Berend Terluin, teeltbegeleider bij graanhandel Pars in Sint Jacobiparochie, gaat ervan uit dat er door de achterstand bij de inzaai en de verwachte lagere tempera-

Of de aardappelen in de koeling zitten of in de grond, qua temperatuur maakt het niets uit

turen dit jaar minder opbrengst is.

Ook het kennisinstituut voor de suikerbietenteelt IRS gaat uit van een lagere suikerbietenopbrengst.

IRS waarschuwt de telers van suikerbieten voor schade door slakken en emelten. Bij voortdurende natheid richten slakken meer schade

aan bij de net opkomende suikerbietenplantjes. Ook zijn er al meldingen van schade door emelten, de larven van de langpootmuggen.

Pootaardappelen In Fryslân is er volgens De Vries van LTO een groot verschil bij de voort-

Tulpenvelden komen net in bloei in de omgeving van Oosterbierum. Wanneer het weer droog is, controleren de akkerbouwers de velden op zoek naar zieke en afwijkende tulpen om die te verwijderen uit de bedden. Op de foto boven is het akkerbouwbedrijf van de familie De Jong in Sint Annaparochie bezig met het poten van de aardappelen. Dit werk loopt door de natheid en kou achterstand op. Foto’s: Marchje Andringa

gang van het aardappelpoten in het westen en oosten van de provincie. ,,In het oosten is er nog amper gepoot. Richting Groningen is het een stuk natter, daar zijn in de afgelopen weken zware buien geweest. In het westelijk deel van Fryslân zit een groot deel al in de grond.”

door het koude weer geen loof vormen maar wel nieuwe knollen. Ze blijven dus ondergronds.” Door de afwezigheid van loof kunnen de knollen echter geen nieuwe voedingsstoffen vormen en opslaan en de energie gaat daardoor zitten in het vormen van meerdere kleinere knolletjes. ,,Een boer heeft daar niets aan.”

Nu zijn we wat later, maar er is alle tijd om de achterstand in te halen

Granen Het zaaien van de zomergranen is nog niet overal achter de rug volgens Terluin, al heeft De Vries de indruk dat een groot deel is gezaaid. Over de verwachte opbrengsten is nu nog niet veel te zeggen. Terluin gaat ervan uit dat de opbrengsten dit jaar wat lager zullen zijn. De eerste plantjes komen intussen boven de grond.

De wintergranen zijn volgens De Vries de afgelopen maanden goed doorgekomen. Veel vorst is er niet geweest waar de in het najaar ingezaaide granen last van gehad zouden kunnen hebben. ,,Hooguit zijn er door de regen enkele percelen verzopen, maar in het algemeen staan ze er knap voor.”

Door de kou van de afgelopen weken merkt Terluin op dat er plaatselijk wel sprake is van mangaan- en magnesiumgebrek bij de wintergranen. Wanneer de temperaturen weer wat hoger worden zal dat naar verwachting weer bijtrekken.

Veel voorsprong in de groei zal dat niet opleveren, verwacht ze. ,,Of ze nu in de koeling zitten of in de grond, qua temperatuur maakt het niets uit.

Loof vormen doen ze toch niet. Het enige voordeel is dat het werk maar vast gedaan is.”

De nachtvorsten en de hagel van de afgelopen week hebben volgens De Vries dan ook niet veel vat op de knollen. ,,Loof is er nog niet, dat kan dus ook niet beschadigd raken.” De net opkomende bietenplanten kunnen daar echter wel last van hebben, net als de granen.

Er zijn aardappelrassen die door de akkerbouwers met opzet nog niet zijn gepoot bij dit koude weer. Dit met het oog op het ontstaan van onderzeeërs zoals De Vries en Terluin het noemen. ,,Dat zijn knollen die

Maïs Voor het zaaien van maïs zijn de omstandigheden volgens Terluin nog niet geschikt. ,,Normaliter is het nu de tijd om dit gewas te zaaien, de temperatuur van de bovenlaag van de bodem is nu echter te laag. In diepere lagen is het te nat. De omstandigheden moeten eerst beter worden.”

GA NAAR ONZE WEBSHOP

T: 085 - 487 46 04 | info@engeldot.nl | www.engeldot.nl Jeroen Koskamp

Jan van Wijhe Jelle Booi

Ronnie van den Ham

T: 0512 - 54 41 01 | info@mezutec.nl | www.mezutec.nl

Uw partners in waterbehandeling & pompen en leidingsystemen!

Vrijwillige kavelruil kan boeren winst opleveren

Vrijwillige kavelruil kan boeren in Fryslân veel gewin opleveren: meer grond dichtbij het erf, minder kilometers rijden over smalle weggetjes met zwaar landbouwmateriaal. Het is daarom erg goed dat de provincie Fryslân kavelruil stimuleert in het project Kavelruil foar Fryslân, vindt voorzitter Geart Kooistra van LTO Fryslân. Hij roept daarom zijn achterban op om te kijken of kavelruil ook voor hen een mogelijkheid is.

Al vier generaties lang heeft de familie Bijma een melkveebedrijf aan de Izermieden in Augustinusga. Waar hun overgrootvader in 1900 begon met slechts één melkkoe, is het bedrijf in de loop der jaren uitgebreid tot een melkveehouderij waar vijf gezinnen van leven. De familie had grond in een natuurgebied. Dit is met de provincie Fryslân geruild: de familie kreeg grond dichterbij de pleats en de provincie kreeg de grond in het natuurgebied ervoor terug. Een kavelruil tot tevredenheid van iedereen. De belangrijkste tip volgens boer Hendrik Bijma: ,,Ien fan de belangrykste dingen is dat je inoar wat gunne en dat je dingen loslitte kinne dy ’t jo graach wolle. Ik tink dat je dan al mei al it measte berikke.’’ Volgens broer Sjoerd is het ook belangrijk om doorzettinsgvermogen te hebben. ,,Kavelruil is in proses wêr’t in protte tiid oer hinne giet. Mar wy binne tige grutsk op it einresultaat.’’

Ook de buren Gerben Bouma Wubbo de Jong in Gorredijk ruilden van grond. De Jong kreeg in het voorjaar van 2016 de mogelijkheid om grond van een achterbuurman te kopen. Om het één geheel te maken, moest hij over het erf van buurman Bouma. Dat werd door de buurmannen snel geregeld: De Jong kreeg een stuk grond waardoor hij van de twee erven één geheel kon maken. Buurman Bouma kreeg daarvoor in de plaats een stukje grond dichtbij zijn boerderij. De deal was in een paar minuten gesloten. ,,Dat moat altyd wêze’’, vonden de buren.

Wat voor hen het belangrijkste motief is? ,,Us foardiel is foaral elkoar helpe’’, geven beide buurmannen aan. De provincie Fryslân werkte graag mee, omdat zij een voordeel voor de verkeersveiligheid zag. Door de grondruil hoefden de boeren niet meer met het grote materiaal over de weg. De transactie werd gesloten bij de notaris. Er werden verder weinig woorden aan vuil gemaakt, aldus de buurmannen. ,,In kopke kofje, letter noch in bierke. Klear.’’

Beide voorbeelden zijn te vinden op de kavelruil-site van de provincie Fryslân: www. fryslan.nl/kavelruil. Ze laten zien dat kavelruil vaak een verstandige zet is, zegt Kooistra. ,,De boeren hawwe der finansjeel belang bij. Dat moat ek; it binne ûndernimmers. Mar it is ek goed foar de ferkearsfeiligens wannear’t de machines net mear oer de d yk ride.’’

Kooistra is blij met de regeling van de provincie, waarbij er onder meer gebruik kan worden gemaakt van een neutrale kavelruil-coördinator. Deze persoon zorgt ervoor dat beide partijen goed tot hun recht komen en achteraf geen spijt krijgen van hun beslissingen.

Voor de provincie Fryslân is de vrijwillige kavelruil ook belangrijk. ,,In de loop van de afgelopen jaren zijn er veel veranderingen geweest in de landbouwpercelen’’, aldus een woordvoerder. ,,Doordat een deel van de landbouwbedrijven stopt en andere uitbreiden, vinden in het buitengebied voortdurend grondtransacties plaats. De aangekochte gronden liggen vaak niet op de ideale plaats, waardoor de verkaveling verslechtert. Kavelruil is een doeltreffend instrument om daar verandering in te brengen.’’ Daarnaast vindt de provincie het ook belangrijk dat de ideeën voor de kavelruilen van onderop ontstaan. De boeren zien zelf het probleem, bedenken een idee voor herverkaveling en krijgen daar subsidie voor van de provincie. Dat is een heel andere aanpak dan in het verleden waarbij de verkaveling door de ruilverkavelingscommissies werd bepaald. Draagvlak is bepalend voor succes.

Subsidie De provincie stelt kavelruilsubsidies beschikbaar omdat zij een goede landbouwstructuur bijna net zo belangrijk vindt als de agrariërs zelf. Ten eerste levert het een gezonde landbouwsector op en ten tweede neemt de verkeersveiligheid toe wanneer er minder landbouwverkeer op de wegen is. Ook voor inrichting van kavels is subsidie beschikbaar. Zodra de kavelruil is goedgekeurd en de beschikking is afgegeven, kunnen boeren op de toegedeelde percelen kavelinrichtingssubsidie aanvragen.

Daarnaast is de provincie bezig om Europese middelen voor kavelruil binnen te halen voor de periode 2017-2022. Er is goede hoop dat dit gaat lukken. Voor de komende jaren is er daarom ruimte om meer verkavelingsplannen op te pakken.

Om de weidevogelkerngebieden in Fryslân zo optimaal mogelijk te kunnen inrichten en beheren stimuleert de provincie ook kavelruil ten behoeve van weidevogels. Zo kunnen percelen van boeren die niet meedoen aan weidevogelbeheer geruild worden met percelen van agrariërs die wel meedoen. Jaarlijks kan ongeveer 200 hectare grond voor dit doel worden geruild.

IJzersterke bescherming tegen Phytophthora

IJzersterke bescherming, door: • flexibele dosering voor lage, normale en hoge infectiedruk • optimale bladbescherming voor gezonde groei en maximale oogst • allerbeste knolbescherming.

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

35

De Molkerij Streven naar gesloten kringloop op het melkveebedrijf Melkveebedrijf Sinnige in Damwâld verkoopt sinds kort producten in de eigen boerderijwinkel De Molkerij. Insteek is dat in- en verkoop van voer en producten zoveel mogelijk op regionale schaal plaatsvindt. Het vlees komt onder meer op het bord in stadscafé Artisante in Dokkum.

Simon Talsma

V

oor Hessel Jan Sinnige (26) in Damwâld stond het al van jongs af vast. Wanneer hij het bedrijf zou overnemen, moest dat zoveel mogelijk met een gesloten kringloop, met aankoop van vooral regionaal geproduceerd voer en met de nadruk op een efficiente bedrijfsvoering. ,,En dat alles transparant. Burgers moeten het bedrijf als het ware door een glasplaat kunnen bekijken. Dan krijg je waardering voor je manier van werken.

We merken dat iedere keer weer. We leggen uit waarom we bepaalde beslissingen nemen en hebben nog nooit onbegrip meegemaakt. Tegenstand komt vaak omdat mensen niet het hele verhaal kennen.”

Kort nadat hij een paar jaar geleden de boerderij van zijn ouders

Na de opdeling van het familiebedrijf kocht Sinnige 25 hectare land bij. Daarmee kwam de totale oppervlakte op 72 hectare. ,,Er waren hier 120 koeien en ik wilde grondgebonden werken. Het bedrijf moet in balans zijn met alles wat er binnen komt en wat er van het erf gaat.”

In 2013 - toen er nog een goede prijs voor melk werd betaald - volgde weer een uitbreiding. Sinnige kon 1,1 miljoen liter gaan produceren met 160 melkkoeien. ,,We hebben toen geen land maar wel quotum gekocht, om het bedrijf goed op de rit te krijgen.” Om alle werk uit te kunnen voeren zijn er dagelijks meerdere mensen op het bedrijf aan de Kooilaan werkzaam.

De jonge veehouder heeft veel geinvesteerd in efficiëntie. Hij heeft een medewerker volledig verantwoordelijk gesteld voor het veemanagement. ,,Door extra goed op ze te passen, belonen de dieren ons.”

Het veemanagement is volgens de ondernemers van groot belang voor de efficiëntie. ,,Daarbij gaat het niet alleen om de voeding. We letten ook scherp op de gezondheid.”

Rust bij afkalven Vooral in de periode van het afkalven is het belangrijk om extra aandacht aan de koeien te schenken. Tot ongeveer twee maanden voor de geboorte van een kalf wordt de koe droog gezet en niet meer gemolken. ,,Twee tot drie weken voor de uitgerekende datum komt het dier in de afkalfruimte met stro. Wij zien dit als zwangerschapsverlof. De koe moet alle rust krijgen en geen stress ervaren om zich goed te kunnen voorbereiden. Dan kan het kalf goed draaien. Mede door het creëren van deze rustperiode hoeven we amper te assisteren bij de geboorte.”

Na het afkalven komen de dieren in een aparte opstartgroep en wordt op basis van (bloed)onderzoeken extra intensief gecontroleerd op, bijvoorbeeld, de bloedsuikerspiegel. ,,Is er iets mis, dan kunnen we direct bijsturen. Door in de eerste vijftig dagen extra aandacht te schenken, ontstaan er daarna amper problemen.”

Het gebruik van antibiotica wordt tot een minimum beperkt. ,,Alleen in uiterste gevallen.”

Samenwerking Vol passie vertellen Sinnige en De Beer over de samenwerking die ze zijn aangegaan met andere ondernemers. Zo wordt mest van de boerde-

rij gebruikt door akkerbouwer Klaas Rienks in Waaxens en worden luzerne en voeraardappelen van Rienks’ bedrijf als veevoer gebruikt op het bedrijf in Damwâld. ,,Het telen van luzerne levert de akkerbouwer een betere bodemstructuur op. Ook voor ons is het gunstig. Luzerne neemt relatief veel mineralen uit de bodem op, omdat de lange wortels tot lagen reiken waar andere gewassen niet bij

Het bedrijf moet in balans zijn met alles wat er binnen komt en wat er weer van het erf gaat

kunnen. Dat levert hoogwaardig voer op.”

Sinds kort werken de ondernemers samen met stadscafé Artisante in Dokkum. ,,Het restaurant serveert vlees van onze koeien. Geregeld willen mensen weten waar het vlees vandaan komt. Dat kunnen ze hier dan bekijken. We zitten in de achtertuin van Dokkum.”

Het vlees wordt ook in de eigen boerderijwinkel aan de Kooilaan verkocht. Die is op vrijdag en zaterdag geopend. ,,Het vlees wordt verpakt door Klaverweide Vlees, een bedrijf hier uit de regio”, legt Baukje de Beer uit. ,,Mensen die lekker hebben gegeten bij Artisante en daarna bij ons vlees kopen, kunnen het betreffende recept erbij krijgen. Zo verwachten we dat we elkaar versterken en gaan we steeds verder naar een lokale kringloop.”

In de winkel wordt ook melk van het eigen bedrijf verkocht en onder meer eieren van de biologische pluimveehouderij van Riemer Dijkstra in Hiaure. ,,Het assortiment wordt nog uitgebreid”, zegt De Beer. ,,We gaan in ieder geval ook eigen honing verkopen.”

De honing moet komen uit bijenkasten die langs de eigen percelen met luzerne staan. ,,We maaien de stroken niet en ook worden wilde bloemen ingezaaid in randen van percelen en stroken naast rijpaden.

De bijen profiteren daarvan en wij hopelijk ook. Klanten die hier komen, zijn toch ook op zoek naar wat beleving.”

De koe moet alle rust krijgen en geen stress om zich goed voor te kunnen bereiden

overnam, trok zijn vriendin Baukje de Beer (26) bij hem in. Sinds kort heeft het stel een winkel aan huis.

De boerderijwinkel zorgt voor een extra bron van inkomsten, maar veel belangrijker is de functie die deze heeft: burgers meer betrekken bij de bedrijfsvoering.

Vier jaar geleden kreeg Sinnige de verantwoordelijkheid over de boerderij. Zijn vader, met wie hij nog in maatschap zit, is als gevolg van andere interesses niet meer werkzaam op de boerderij. Vader Sinnige runde een bedrijf met zijn broer en dat is in april 2012 gesplitst. ,,Mijn broer en zus hadden niet de ambitie om boer te worden. Ik ben hier gaan wonen en snel daarna Baukje ook.”

Hessel Jan Sinnige en Baukje de Beer op hun melkveehouderijbedrijf in Damwâld. In het afgelopen jaar hebben ze een boerderijwinkel geopend bij het bedrijf. De producten worden ook gebruikt in gerechten van stadscafé Artisante in Dokkum. Foto: Marcel van Kammen

Tjepko Jansen, zelfstandig verzekeringsadviseur voor agrarische sector:

Agrariërs willen klankbord voor verzekeringen Agrariërs willen graag persoonlijk contact als het over hun verzekeringen gaat. Zelfstandig adviseur Tjepko Jansen: ‘Juist nu de inkomsten van met name melkveehouders onder druk staan, is een klankbord belangrijk.’

Verzekeren is in de kern niets anders dan: de continuïteit van je bedrijf waarborgen. Maar welke keuzes maak je daarin precies? En hoeveel mag dat kosten in een tijd dat de inkomsten van melkveehouders ernstig onder druk staan door een lage melkprijs?

Juist voor dat soort vragen is het plezierig om te kunnen overleggen met een verzekeringsadviseur, zegt Tjepko Jansen uit Mantgum.

Na vele jaren gewerkt te hebben bij onder meer de Friesland Bank en de Rabobank Noordwest Friesland als Agrarisch Specialist Verzekeren, begon hij vorig najaar als zelfstandig verzekeringsadviseur voor met name agrarische ondernemers. ‘Ik geloof in de meerwaarde van persoonlijk contact. Even kunnen bellen is voor een agrariër een stuk plezieriger dan een digitaal loket waar je alles zelf moet regelen.’

preventiemaatregelen? Zijn er mogelijkheden iets met het eigen risico te doen, zonder de continuïteit van je bedrijf op het spel te zetten?’

Dat de behoefte aan persoonlijk contact er ook echt is, blijkt wel uit het feit dat Jansen met zijn bedrijf een veelbelovende start heeft gemaakt het afgelopen halfjaar: veel agrariërs met wie hij de afgelopen jaren een band had opgebouwd wilden hem niet kwijt als adviseur. ‘Dat ik als boerenzoon de taal van agrariërs spreek, scheelt daarbij vast’, zegt hij met een lach.

Service Jansen adviseert klanten over schadeverzekeringen en verzekeringen voor onder andere verzuim en arbeidsongeschiktheid. Voor pensioenverzekeringen en levensverzekeringen verwijst hij door. Jansen is weliswaar zelfstandig adviseur, maar heeft een full

service bureau achter zich: FGD Diensten, gevestigd in Leeuwarden. FGD Diensten heeft een volmacht bij diverse verzekeraars. Dat betekent dat het kantoor de verzekeringsaanvragen zelf kan behandelen, accepteren en verwerken. Ook een schade wordt volledig door FGD zelf behandeld en afgewikkeld.

Lagere premie ‘Juistnudeinkomstenvanmetnamemelkveehouders onder druk staan, is een klankbord belangrijk. Door de lage melkprijs is het voor een melkveehouder extra belangrijk om te kijken naar de verzekeringspremies die je betaalt. Kun je die naar beneden krijgen met bijvoorbeeld extra

Balthasar Bekkerwei 70 | Leeuwarden 06 21 14 43 76 | www.tjepkojansen.nl

AUTOMATISEREN MET LELY

UITNODIGING OPEN DAG Zaterdag 14 mei 2016 Melkveehouderij Captein aan het Surein 9 te Exmorra Aanvang: 10.00 uur

Einde: 17.00 uur

De stal voldoet aan de MDV maatlat, het is een emissie-arme stal met optimaal koe comfort en een Duurzaamheidsvloer D-1.

Melkwinning met een 22-stands Swing-Over van Dairymaster.

<( =->& 4-"( ("."&"& ?@ 4??( !"#$ '" A-"="&6 9E HE /E

*" A?" B'CC' D"&'(CC# 5?"F"BG-'B' ?G C,'?@C'-B"(-&F IJ !"#$ %"&'"( K"BDL-A' ?4"( ." &?.-F" #?AC#" A&?JL?J M& ,-'F"K("-." A"&&-B 4C& !"#$0G(?.,D'"&

NCC( L"' C##"(K"#C&F(->AB'6 1E

*" @""B' K"'(?,JKC(" @"."J"(A"( .-" , =-DL @CC( A,&' 4??(B'"##"&

innovators in agriculture !"#$ %"&'"( ) *" +,-&."( /01 ) 2111 *% 3""("&4""& ) 5"#6 789/ 0 :/ 9: ;;

38

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

Bibliotheek Zaden ruilen voor het bevorderen iii Waar multinationals steeds meer de zadenmarkt voor groenten bepalen zijn twee ondernemers in Joure tegendraads.

Met een zadenbibliotheek maken ze tuinders enthousiast voor lokale rassen: in het voorjaar dus bonen halen en in de herfst een deel van de oogst terugbrengen.

Simon Talsma

A

an de rand van park Heremastate hebben Janet Pasveer en Tine Sietsma sinds september in een modelwoning een onderkomen gevonden voor hun zadenbibliotheek. Iedere vrijdagochtend zijn ze aanwezig in de woning waarin verschillende ideeën voor duurzaam wonen te zien zijn. ,,Het is een project van de gemeente De Fryske Marren. Mensen kunnen deze modelwoning bekijken en zien wat ze aan woningen kunnen veranderen, bijvoorbeeld op het gebied van energie. Tot juni kunnen wij een deel van de week hier zitten met onze zadenbibliotheek en natuurlijk om eventueel bezoekers te woord te staan over de modelwoning”, zegt Pasveer.

Pasveer en Sietsma willen met hun bedrijf Roeach mensen enthousiast maken om eigen voedsel te verbouwen. ,,We willen het tuinieren en koken weer dichter bij de mensen brengen. Er komt ook meer interesse om zelf voedsel te verbouwen, merken we. Grotere groepen willen niet meer zo afhankelijk zijn van de massaproductie. Daarvoor is er wel ken-

nis nodig, kennis die in veel gevallen bij oudere mensen nog aanwezig is, zoals over de bestrijding van ziekten maar ook kennis om planten goed uit zaad te laten opgroeien.”

Om die kennis beter te verspreiden organiseert Roeach voor (potentiële) moestuiniers verschillende cursussen. ,,En al ruim een jaar hebben we nu dus een zadenbibliotheek”, zegt de onderneemster trots. ,,Het werkt net als bij een bibliotheek waar je boeken leent. Je wordt lid, leent iets en brengt het later weer terug. Bij ons betekent dit dat je in het voorjaar zaad ophaalt, het in je eigen tuin gebruikt en dat je in het najaar een deel van de totale opbrengst terugbrengt.”

Volgens Pasveer is de zadenbibliotheek in Joure de eerste in het Noorden, de eerste staat in Rotterdam. Het initiatief is in België ontstaan. ,,Wij willen zaad vrij toegankelijk maken en zijn daar nu ruim een jaar mee bezig. Nu bepalen de multinationals wat we allemaal hier eten. Zij hebben de patenten en de rechten op zaden die door akkerbouwers worden gebruikt. Zaden zijn echter deel van de natuur, iedereen zou ze vrij moeten kunnen gebruiken”, zegt de Jouster stellig.

De zadenbibliotheek wil graag zaden in het assortiment hebben van de vele gewassen die geschikt zijn voor moestuinen. ,,We willen lokale rassen hebben, rassen die aangepast zijn aan de omstandigheden hier.” Als voorbeeld noemt Pasveer een plaatselijke moestuinier die al decennia lang zijn eigen wâldbeantsjes teelt en jaarlijks de beste bonen selecteert om volgend jaar weer te zaaien. ,,Deze bonen groeien hier goed doordat ze door eigen selectie zijn aangepast aan de plaatselijke omstandigheden.

Dat betekent ook dat de wâldbeantsjes die deze man heeft ontwikkeld er anders uitzien dan de bonen die elders in de provincie worden geteeld.

Wij proberen deze verschillende soorten hier in de bibliotheek te krijgen. Niet om ze te verzamelen, maar juist om ze uit te delen, terug te krijgen en daardoor levend te houden.”

Door de zaden en bonen van de verschillende rassen op meerdere plekken in de provincie te laten

Er wordt alleen nog maar naar de datum van de uiterste houdbaarheid gekeken

groeien en tuiniers daar mee te laten selecteren, ontstaan er sterkere rassen, is de gedachte. ,,En juist dat is belangrijk voor de toekomst. De hobbytuiniers, wij noemen ze semiprofessionals, kunnen een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van de variëteiten. We willen een groep mensen om ons heen verzamelen die zich met dit werk bezighoudt. De omstandigheden op aarde veranderen. Door zaden en bonen in een genenbank te houden passen ze zich niet aan aan de omstandigheden. Je moet nieuwe bonen in de grond blijven stoppen om ze zich aan te laten passen aan een veranderende omgeving”, legt Pasveer uit.

Geïnteresseerde tuiniers die mee willen werken aan het in stand houden van de bibliotheek en gebruik willen maken van de zaden, hebben dus iedere vrijdagochtend de mogelijkheid daartoe in de zadenbibliotheek. ,,Iedereen kan lid worden, het kost niets. En je hoeft hier ook niet alleen te komen voor zaden of bonen.

Wanneer je vragen hebt, kun je langs komen en dan kijken we of we daarop een antwoord hebben.”

Intussen zijn er al ongeveer zeventig mensen lid. Zij krijgen maandelijks een nieuwsbrief met informatie, zaaitips en trucs en uitnodigingen voor bijeenkomsten. De zadenbibliotheek zit ook op facebook. ,,Die berichten worden ook met veel interesse bekeken.”

Trend Pasveer merkt dat het een trend is dat mensen weer meer hun eigen voedsel willen verbouwen. ,,Verschillende televisieprogramma’s besteden er aandacht aan en op sociale media is er veel belangstelling voor het telen van je eigen groente en fruit. In tuincentra komt er ook steeds meer aanbod qua planten en ze bieden mogelijkheden aan met houten bouwpakketten voor een klein moestuintje.

We zien het bij ons op het volkstuincomplex. De belangstelling neemt toe en steeds vaker zijn er wachtlijsten bij volkstuinverenigingen.”

De onderneemster wordt geregeld geconfronteerd met de opmerking ‘ik zou het wel graag willen, maar...’. ,,Mensen zien nogal eens beperkingen, terwijl die in veel gevallen vaak opgelost kunnen worden. Zo is ruimtegebrek een punt. Je hoeft niet eens een grote oppervlakte te hebben. Op een vierkante meter kun je al heel veel”, zegt ze. ,,Geïnteresseerden lopen aan tegen een gebrek aan kennis.

Wij bieden daar cursussen voor aan.”

Mensen die zich inschrijven voor de cursussen hebben in veel gevallen een mbo-opleiding of hoger. Volgens Pasveer leidt dat met de mensen die soms al tientallen jaren moestuinieren tot een mooie combinatie. ,,Je ziet dat wetenschappelijke kennis mixt met de historische ervaring.

Een voorbeeld is dat de oudere generaties wel weten dat bepaalde gewassen door ze bij elkaar te zetten, een positieve invloed hebben op elkaar.

Nu wordt dat onderbouwd met de kennis van nu. We kunnen zo weerbaarder planten telen en werken aan nog betere groeiomstandigheden.”

De cursusleiders proberen de deelnemers van hun groepen wat meer verantwoordelijkheid bij te brengen voor de wereld en de natuur. ,,In de afgelopen decennia zijn we verder van de natuur af komen te staan. We kopen allerlei voedsel in de winkel en weten niet meer hoe het groeit en geproduceerd wordt. De gevolgen

Janet Pasveer (op de foto tussen een wwwwww

daarvan worden steeds duidelijker.

Door de intensivering en de onwetendheid wordt de bodem verder uitgeput, weidevogels zijn er veel minder en veel mensen hebben geen idee meer wat ze eten. We zien een grotere belangstelling om weer terug te gaan naar de natuur, maar dat kan en moet nog veel beter. Wanneer iemand zich afvraagt of je iets wel of niet nog kunt eten, wordt er alleen nog maar naar de datum van de uiterste houdbaarheid gekeken. Er wordt niet meer bij stilgestaan welke bestanddelen er in zitten en hoe ze worden geproduceerd.”

Pasveer merkt dat vooral de twintigers en dertigers voorzichtig aan meer willen weten over hoe voedsel wordt geproduceerd en waar het vandaan komt. ,,We geven met ons bedrijf Roeach al verschillende jaren cursussen en we merken dat deze leeftijdscategorie nu ook meedoet.

Ze nemen de cursusstof op en nemen de ervaring mee naar huis van de oudere generaties die erbij zitten.”

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

39

iivan het moestuinieren

wwwwwwdeel van de collectie) is met Tine Sietsma initiatiefnemer van de zadenbibliotheek in Joure. Een selectie van de zaden en bonen is te zien op de pagina linksonder. Foto’s: Marchje Andringa

In de afgelopen drie jaar hebben ongeveer 150 mensen een cursus van Roeach gevolgd. De meesten zijn in de vijftig of zestig.

De naam van het bedrijf, Roeach, komt uit het Hebreeuws. ,,Het is een onzichtbare kracht die iets in beweging zet. Wij willen de mensen ook in beweging brengen. Dit woord geeft aan wat wij willen bereiken.”

Samenwerking De eigenaren van Roeach hebben het bedrijf vier jaar geleden opgezet. De twee hebben een totaal verschillende achtergrond en vullen elkaar, volgens Pasveer, mede daardoor prima aan. ,,Van huis uit ben ik verpleegkundige. Vooral de zorg voor de ander, de medemens, heeft me altijd aangesproken. In de afgelopen jaren is de cultuur in de gezondheidszorg echter zo veranderd dat ik me daar niet meer thuis in voel. Altijd haastig en op de klok moeten kijken. Ik ben er dan ook uitgestapt.”

Na jaren in de zorg te hebben ge-

We willen zaden in de bibliotheek.

Niet om ze te verzamelen, maar juist om ze uit te delen en terug te krijgen

werkt, volgde er voor Pasveer een periode in de kinderopvang. ,,Ik heb daar geleerd om een bedrijf te runnen. Met onze onderneming kan ik de ervaringen uit mijn vorige functies mooi combineren: het omgaan met verschillende soorten mensen

en het leiden van een bedrijf.”

Sietsma is opleidingsadviseur en heeft onder meer bij Talant gewerkt. ,,Zij heeft ervaring in het ontwikkelen van lesprogramma’s, iets waar we in ons bedrijf ook veel mee te maken hebben. Zij verzorgt dan ook voor een groot deel de opzet van de verschillende cursussen.”

Cursusaanbod Er zijn meerdere niveaus binnen het cursusaanbod. ,,Zo hebben we een basiscursus Heerlijk moestuinieren.

Mensen die hieraan meedoen krijgen vier keer tweeënhalf uur theorie. Dat gebeurt op een interactieve manier.

Een deel van de stof bieden wij aan, maar er is ook veel gelegenheid om nieuwe kennis toe te voegen door het gesprek aan te gaan met elkaar. Deelnemers hebben veelal ervaring die ze inbrengen. Daarnaast zijn er nog twee praktijkdagen van elk vijf uren.” Groepen bestaan normaliter uit ongeveer acht tot tien personen.

Kosten van een dergelijke cursus zijn

150 euro, inclusief koffie en thee en soep tijdens de praktijkdagen.

Het bedrijf biedt daarnaast workshops aan. Die duren meestal ongeveer vijf uur: voor de helft theorie en voor de helft praktijk. ,,Er worden ook bedrijfsbezoeken afgelegd. Een voorbeeld is een bezoek aan het centrum It Griene Nêst in Sumar. Dat is een kenniscentrum voor landbouwgewassen en oude dierenrassen.”

Assortiment Hoewel het initiatief van de zadenbibliotheek nog maar relatief kort geleden is begonnen hebben Pasveer en Sietsma intussen al een redelijk groot assortiment voorhanden. ,,Zo hebben we pompoenen, tuinbonen, bietjes, venkel, tomaat en paprika. Maar ook pepers, kool en maïs. Allemaal gewassen die hier al heel traditioneel zijn en vaak betreft het streekrassen.”

De twee willen zich echter niet beperken tot alleen de streekrassen. ,,We hebben ook interesse voor za-

den uit andere werelddelen. Zaden van gewassen uit dezelfde klimaatzone die hier ook goed kunnen groeien.” Om daaraan te komen bezoeken de initiatiefnemers van de zadenbibliotheek geregeld ruilbeurzen. ,,En ook van onze leden komt er aanbod.”

Iedereen kan op vrijdagochtenden binnenkomen bij de zadenbibliotheek. ,,En ook iedereen kan zaden lenen. Aan de hand van het gesprek kijken we of we met een leek of een ervaren moestuinier te maken hebben. Is dat niet het geval, dan geven we natuurlijk tips en trucs mee.

Mensen krijgen de zaden en bonen mee wanneer ze lid worden. Aan het einde van het groeiseizoen krijgen ze een mail van ons met de oproep om zaden en bonen weer terug te brengen. En dat hoeft dan niet alleen van de uitgeleende zaden en bonen te zijn. We breiden graag onze collectie uit. Dus wie wat heeft, kan dat langsbrengen. Graag zelfs.” www.roeach.com

DOSSIER:

BEMESTING Rinze Joustra begon ruim vijf jaar geleden met het doorontwikkelen van de processen en samenstellingen in AgriMestMix. De gedachte dat er voldoende lucht in de bodem moet zitten zorgde ervoor dat hij alle afzonderlijke delen in de mest ging onderzoeken. Conclusie: aerobe micro-processen in de bodem bevorderen de beworteling.

Mede daardoor heeft het product een aantoonbaar betere stikstofwerking en een blijvend positief effect op de hoeveelheid energie die beschikbaar is voor het bodemleven, zo stelt Joustra.

AGRIMESTMIX VAN RINAGRO:

“Mestvloeistof voor blijvende stimulans bodemleven”

MESTPROCES BINNENSTE BUITEN GEKEERD Het onderzoek naar de ideale samenstelling voor de AgriMestMix kreeg een plotselinge wending toen de vloeibare variant werd uitgetest.

Joustra: “Dat was min of meer bij toeval en er werd ook zeer sceptisch op gereageerd. Het totale mestproces wordt er 180 graden anders van. AgriMestMix richt zich juist op de aerobe kant. Hiermee wordt de natuur op de meest natuurlijke manier nagebootst. Bij bemesting gericht op het anaerobe-deel blijft de organisch gebonden stikstof lang in de mest en heeft gemiddeld een half jaar nodig voor mineralisatie.

Als die mest op het land komt dan moeten de mineralen nog in bodem worden omgezet. AgriMestMix haalt de werking naar voren. Het product is dusdanig samengesteld dat het in symbiose werkt met de beworteling van planten. Hierdoor krijg je niet alleen een gezondere plant, maar ook een hogere gewasopbrengst. Dit kan zelfs oplopen tot tien procent.”

monium stikstof. “Ammonium stikstof komt gelijkmatiger beschikbaar voor het gewas. Hierdoor heeft het een hogere bemestingswaarde. De aerobe micro-organismen in de mest helpen om fosfaatvrij te maken en hebben minder geur- en ammoniakemissie. Varkens-, rundvee- en pluimvee(drijf)mest, die behandeld is met ons product, is hierdoor uitstekend geschikt voor alle akkerbouwteelten.”

HOGERE BEMESTINGSWAARDE AgriMestMix is een natuurlijk mineralenmengsel. Het stimuleert de groei van aerobe bacteriën die organisch gebonden stikstof omzetten in am-

PROEVEN Voordat het product op de markt werd gebracht deed Joustra diverse proeven met de AgriMestMix. Al snel werd duidelijk dat de huidige

Rinze Joustra: “Agrimestmix werkt productie verhogend en kostenbesparend.” samenstelling de oorspronkelijke bodemsituatie het dichtst benadert. “Het heeft direct effect. Veel percelen hebben jarenlang te lijden gehad van slechte drijfmest of overmatig gebruik van kunstmest. De consequenties hiervan zijn inmiddels bekend: mineralenverliezen, onbalans in bodemvruchtbaarheid, veel zuurstof en energieverlies en last but not least: lagere kwaliteit van het geteelde product. Behandeld drijfmest hertstelt het bodemleven in de bouwvoor van akkerbouwers.

Doordat de stikstofbinding effectiever is, en behouden blijft, is er ook nog eens een aanzienlijke vermindering van de kunstmestgift mogelijk.”

De eerste proeven met het RinAgroproduct werden gedaan bij melkveebedrijven, maar al snel kwam er interesse vanuit de akkerbouw.

“Gemengde bedrijven met melkvee en akkerbouw zagen vrijwel direct in dat de AgriMestMix ook voordelen heeft op hun akkers. Deze gebruikers zijn inmiddels echte ambassadeurs van het product geworden.”

Eén van die ambassadeurs is Harm Terpstra uit het Friese Peins: “Percelen die over meerdere jaren

AKKERBOUWER TERPSTRA: “RULLE BODEMSTRUCTUUR IS BETER VOOR DE BEWORTELING”

tijdens een natte herfst verreden zijn, hebben sneller hun bodemstructuur weer op orde. Toen ik vroeger onbehandelde drijfmest gebruikte kwam twee jaar na het omploegen het oude grasland gewoon weer naar boven. Met de behandelde drijfmest wordt de graszode nu direct omgezet door het actieve bodemleven. Er ontstaat een rulle bodemstructuur met als gevolg een betere beworteling van mijn gewassen”. Het akkerbouwbedrijf van Terpstra heeft 80 hectare zeeklei (van 25 tot 30 procent afslibbaar) in bewerking en is sterk gericht op de pootaardappelteelt.

Joustra vult Terpstra aan: “Voor akkerbouwers heeft deze werkwijze tal van voordelen. Er gaan geen kostbare mineralen verloren vanwege het geleidelijk vrijkomen van stikstof uit de mest. Hierdoor heeft het gewas een uitgebalanceerde groeicurve, is hij minder ziektegevoelig en sterker.”

KOSTEN EN BATEN De mest van RinAgro kan zowel tijdens de opslag in de silo worden behandeld als net voor het uitrijden van de mest. De dosering is gebaseerd op het principe van “twee liter per hectare”. De kosten voor een hectare zijn volgens Joustra ongeveer 40 euro. “Dit verdient zich op verschillende manieren terug: allereerst natuurlijk de verbeterde drijfmest dankzij het op gang brengen van biochemische processen in de bodem en behoud van stikstof.

Daarnaast zorgt de ontstane stikstof

voor een sterke beworteling en bevordering van de groei. Vanwege een lagere ziektedruk zien we bij de gebruikers van het middel een sterke daling van bestrijdingsmiddelen. Tot slot is er minder kunstmest nodig en dat is met het huidige mestplafond geen overbodige luxe.

Ook voor vaste mest of compost is een product ontwikkeld.”

DIRECT ZICHTBAAR RESULTAAT Joustra lijkt met zijn AgriMestMix het ‘Ei van Columbus’ te hebben ontdekt, maar zijn er dan helemaal geen nadelen? “Ik kan geen nadelen verzinnen”, aldus Joustra. “Er is niet voor niets veel interesse in het product. Ook vanuit landen als Denemarken en Canada stromen de bestelling binnen.” Joustra heeft wel een verklaring voor het plotselinge succes van dit RinAgro-product: “Het is een relatief goedkope toepassing, toegankelijk voor vrijwel elke akkerbouwer; groot of klein. En het levert direct zichtbaar resultaat op. Akkerbouwers kunnen door dit product te gebruiken geld verdienen.

Door behandelde mest aan te voeren of door in hun mestopslag de mest te behandelen. De mest is homogener, voorspelbaar en dus meer geld waard. Samengevat werkt het middel productie verhogend, kostenbesparend en kan het zelfs zorgen voor meer financiële armslag.”

MEER INFORMATIE? Bedrijfsnaam Tel. +31(0)12 - 34 56 789 www.internetverwijzing.nl

Rendabel boeren door innovatieve verantwoorde diervoederingredienten als soyaschroot beperken. Speerstra Feed Ingredients heeft een drietal producten die hiervoor succesvol worden aangewend:

Het bedrijf Speerstra Feed Ingredients BV uit Lemmer bestaat dit jaar 20 jaar. Vanaf het begin is men actief met innovatieve additieven en diervoedergrondstoffen. Speerstra verkoopt de producten voornamelijk via de mengvoederindustrie in Nederland en diverse andere Europese landen. Vrijwel iedere veehouder in de Benelux gebruikt -vaak zonder dat men er weet van heeftéén of meerder producten uit het Speerstra assortiment.

De Kernbegrippen in deze onderneming zijn : Gezond vee , Optimale vertering, Goede Opbrengst.

-Protispar :een product op basis van kruiden ; het zorgt voor een langzamere afbraak van eiwit in de pens. Hierdoor is bij gelijk blijvende productie een besparing van zeker een halve kilo soyaschroot in het rantsoen mogelijk.

Gezonde Dieren De basis voor een rendabele veehouderij is een gezonde veestapel daarover is iedereen het eens.

Door gerichte toepassing van wetenschappelijk onderzochte additieven kunnen we de penswerking en /of darmgezondheid van de veestapel zodanig ondersteunen dat de dieren langer in goede gezondheid kunnen deelnemen aan het productieproces.

Diamond VXP Gistcultuur is zo’n bewezen effectief additief. Het is ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Diamond V Mills. Dit familiebedrijf, met meer dan 350 werknemers, heeft inmiddels bijna 75 jaar ervaring in de ontwikkeling van gefermenteerde producten voor diervoeders. Ruim 70% van de melkveehouders in de USA gebruikt dagelijks deze gefermenteerde gist om de daarmee de vertering en de melkproductie te optimaliseren. Daarnaast wordt het product ook wereldwijd meer en meer gebruikt. Sinds een aantal jaren is er op wetenschappelijk niveau ook meer bekend over de positieve werking van Diamond VXP op het totale immuunsysteem van zowel herkauwers, varkens als kippen.

Beperking Grondstofgebruik Door precisie voeding kan de nederlandse melkveehouderij het gebruik van dure eiwitbronnen zo-

-NitroShure: Met dit product in het rantsoen kan de koe zèlf meer microbieel eiwit maken; dit eiwit vormt de basis voor goede melkproductie. Ook hier kan men een besparing van een halve kilo Soya realiseren.

-AminoShure Methionine en Lysine, : gecoate aminozuren zullen in de toekomst-net als bij de varkens-en pluimveehouderij- meer worden toegepast in de melkveehouderij.

Hierdoor kan men gerichter voeren wat uiteindelijk leidt tot efficiënter voergebruik en minder “zinloos” stikstof verlies.

Het doel is dat we er samen uit halen wat er in zit zònder roofbouw te plegen op de boer ,het dier of het milieu. Door voortschrijdend inzicht op het gebied van precisie voeding komt men voerend en boerend in balans. www. speerstra.com

Diamond V

®

is a cow’s best friend Economisch-wetenschappelijk onderzoek toont aan:

Dìt is uw beste investering in vertering ◆ ◆

Hogere voerefficiëntie (met name ruwvoervertering) Gezondere koeien (met name pensgezondheid)

Uw saldo: hogere netto opbrengst per koe Bijkomende voordelen: ◆ Gunstig effect op kringloopwijzer ◆ Minder verlies als gevolg van hittestress Informeer bij uw voerleverancier naar de voordelen van Diamond V of bezoek onze website www.speerstra.com

T +31 (0)514 569 001 | E mail@speerstra.com | I www.speerstra.com

42

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

Lokale producten Succes van De Streekboer overtreft verwachtingen Na de start eind vorig jaar van het concept De Streekboer waarbij boeren hun eigen producten gezamenlijk aan de man brengen, breidt het aantal verzamelpunten uit. Wie weten wil hoe de producten geteeld worden, kan dat bij het afhalen vragen aan de boer. Die is erbij.

Hinne Bokma

L

okaal en duurzaam geproduceerde producten op een eenvoudige manier bij de consumenten brengen, dát is het concept van De Streekboer. Consumenten worden steeds kritischer en ze willen weten waar en hoe de producten geteeld of gemaakt worden. Op de verzamelpunten van De Streekboer zijn de boeren zelf aanwezig om de vragen van de consumenten te beantwoorden. Het succes van De Streekboer overtreft de verwachting van initiatiefnemer Janco Heida uit Nieuwehorne.

Op donderdag 21 april opende De Streekboer een verzamelpunt in Heerenveen. In de kas van woningcorporatie Accolade aan de Van Kleffenstraat in Heerenveen kunnen mensen iedere donderdagmiddag tussen vijf en zeven uur hun via de website bestelde producten afhalen. De start was veelbelovend. Zo’n honderd mensen hadden producten besteld, die ze donderdagmiddag kwamen afhalen. Er zijn tot nu toe 27 boeren en producenten aangesloten.

In Heerenveen gaat het om het tweede verzamelpunt van De Streek-

boer in Fryslân. Het moeten er uiteindelijk vier worden. Begin oktober 2015 begon de organisatie een verzamelpunt in de Blokhuispoort in Leeuwarden, in de laatste week van mei volgt Sneek en in een later stadium is Drachten aan de beurt. Uiteindelijke doel is om in de drie noordelijke provincies tien verzamelpunten in te richten.

Het idee van de rechtstreekse handel tussen boeren en consumenten is afkomstig van Janco Heida (25). In 2014 bezocht hij enkele boeren in de omgeving van zijn woonplaats Nieuwehorne. Hij zag toen met eigen ogen dat ze prachtige producten telen, maar hoorde tegelijkertijd ook de verhalen van de moeizame afzet.

Met Sandra Ronde uit Pietersbierum en Thijs Riem Vis uit Jubbega werkte hij het plan om de boeren te laten samenwerken bij het afzetten van hun producten verder uit.

Bezorgdienst Het begon met een eenvoudige bezorgdienst. Op de fiets werden de bestelde producten op zaterdag bij de mensen thuis afgeleverd. Janko had rond zijn woonplaats zo’n 35 adressen. Maar al vrij snel ontstond het idee om boeren en consumenten met elkaar in contact te brengen op een

plaats waar de lokale producten worden verzameld.

Op 2 juli 2015 opende de Streekboer een verzamelpunt aan de Schoterlandseweg in Nieuwehorne. Het ging eerst om een experiment, maar al vrij snel werd het de initiatiefnemers duidelijk dat de test geslaagd was en dat nagedacht kon worden over een vervolg. Inmiddels is de vestiging in Nieuwehorne geen verzamelpunt meer. In de nieuwe opzet gaat het daar om een zogenoemde afhaalplaats, waar de bestelde producten in kratjes klaar staan om meegenomen te worden. Andere afhaalplaatsen in de regio Heerenveen zijn Joure en Akkrum.

Het systeem is eenvoudig. Via de website van De Streekboer kunnen mensen een bestelling plaatsen bij een van de boeren in de regio. De bestelde producten kunnen ze later op een vast tijdstip afhalen op een streekmarkt. De bestelling kan tot twee dagen voor de markt op de website worden geplaatst. De producten zijn over het algemeen iets duurder dan in de supermarkt. De boer krijgt

Mensen weten wat ze krijgen en het brengt de boeren dichter bij de afnemers

daarmee een eerlijke prijs voor de verkochte producten, zo geven de initiatiefnemers aan.

Supermarkt Het idee van De Streekboer past in de trend dat mensen steeds meer met voedsel bezig zijn. ,,Minsken wolle alles witte fan de produkten. Hoe wurde se makke en hoe wurde se ferwurke”, aldus Heida. ,,Dat komt fuort út in seker wantrouwen yn de rjochting fan de grutte fiedselyndustry”, zo geeft de initiatiefnemer aan. ,,Yn de supermerk is sa goed as neat oer de ôfkomst fan de produkten te finen.”

Consumenten hebben er behoefte aan om vragen te kunnen stellen aan de voedselproducenten, zegt hij. De gesprekken gaan niet alleen over voedsel, maar ook over het verpakkingsmateriaal. ,,Hoe kinne we de ferpakking sa duorsum mooglik meitsje. Mar ek binne der fragen oer it fergriemen fan itensresten. Wat oer datum is wurdt fuortsmiten. Hieltiten mear minsken wolle dat der minder iten fuortsmiten wurdt”, vertelt Heida.

De bedoeling is om het assortiment geleidelijk uit te breiden. Naast groente en fruit, vlees, zuivel en eieren, diverse soorten jam en wijn is er ook speciaal gebakken brood en bier verkrijgbaar. Voor de bakkersproducten wordt samengewerkt met molenaar Cees Noteboom van korenmolen ’t Lam in Woudsend en verschillende bakkers. Voor De Streekboer in Leeuwarden worden de speciale broden gebakken bij bakkerij Tromp. Speciale bieren worden geleverd door Bierbrouwerij Us Heit uit Bolsward.

Het doel van De Streekboer is dat zoveel mogelijk mensen producten van lokale boeren afnemen. De organisatie wil bijdragen aan een gezondere samenleving voor mens en milieu. ,,Wy keapje neat yn. It is rjocht-

Medeoprichter van het concept van De Streek donderdag opende De Streekboer een verzam producten. Foto’s: Marchje Andringa (hierboven

streekse hannel. It iennige wat wy freegje fan de boeren binne organisaasjekosten. Dat is in bepaald persintage fan de priis fan de produkten”, vertelt Heida.

Natuurtuin Een van de vaste leveranciers van verse en biologisch geteelde producten is de Natuurtuin ’t Hummelhûs in Oudehorne. Daar beheren Dick Noteboom en Willem Teun Tel samen een tuin van zo’n vijfduizend vierkante meter, waar ze ongeveer 140 verschillende soorten groenten verbouwen.

Allemaal onbespoten. De tuin staat bekend vanwege de bijzondere soorten groenten, zoals albino bietjes, Friese woudbonen en Kollumer zoete erwt. Natuurtuin ’t Hummelhûs levert daarnaast onder andere verschillende soorten sla, tien soorten courgette, elf soorten pompoen en zes soorten wortel.

Ook staan er in de tuin vijfhonderd fruitstruiken. ,,We maken jaarlijks duizend potten jam”, zo vertelt Noteboom. Een vaste afnemer is Hotel Tjaarda in Oranjewoud, waar drie soorten jam op de menukaart staan.

Noteboom was tot voor enkele jaren terug werkzaam in de horeca. Hij werkte zich op van jongste bediende in Hotel Tjaarda tot assistent-directeur in het Oranjehotel in Leeuwarden. ,,Maar mijn hobby was de natuurtuin en ik heb nu van mijn hobby mijn werk kunnen maken.”

Natuurtuin ’t Hummelhûs ontvangt klanten in de eigen boerderijwinkel en staat van mei tot oktober iedere laatste zaterdag van de maand op de streekmarkt in Oldeberkoop.

Sinds vorig jaar is De Streekboer een

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

43

Streekboer Janco Heida (foto hierboven). Dick Noteboom van de Natuurtuin ’t Hummelhûs in Oudehorne is een van de vaste leveranciers binnen het concept (foto linksonder). Vorige week verzamelpunt in Heerenveen in de kas van woningcorporatie Accolade aan de Van Kleffenstraat (rechtsonder). Boer Bartele Holtrop uit Rotstergaast staat achter de stand met zijn eigen hierboven en links) en Simon Bleeker (rechtsonder)

van de vaste afnemers van de natuurtuin. De producten, die de mensen bij Noteboom en Tel bestellen, worden op de afhaaldag van de Streekmarkt geoogst. ,,De producten zijn dus

Het begon met een eenvoudige bezorgdienst, op de fiets werden bestelde producten afgeleverd

vers.” Noteboom ziet De Streekboer als een samenspel van producent en consument. ,,De mensen weten wat ze krijgen en het brengt de boeren dichter bij de afnemers. Vragen kunnen worden beantwoord. En we kunnen de mensen laten proeven van de jam.”

Ieder verzamelpunt heeft een eigen coördinator. In Sneek wordt dat Bram Strubbe uit Wommels. Hij houdt de website bij, onderhoudt het contact met de deelnemende boeren en zorgt ervoor dat iedere zaterdagmorgen het afhaalpunt in Lokaal 55 aan de Oude Oppenhuizerweg open is. Bij De Streekboer in Sneek kunnen de klanten bij twintig boeren

producten bestellen. Dat worden er vast meer. Naast de reguliere producten is in Sneek ook exclusieve champagne verkrijgbaar. Het wordt op de markt gebracht door Wijn- en Cul-

tuurhoeve Thabor uit Tirns.

Strubbe heeft enige ervaring met het verhandelen van streekproducten. Voor de Stichting Stadslandbouw Sneek verzorgde hij de ver-

koop van landbouwproducten van boeren uit de streek. Strubbe haalde de producten bij de boeren op en bracht ze naar drie afhaalpunten in Sneek. Met de komst van De Streek-

boer heeft de Stichting Stadslandbouw besloten de verkoop via de webshop te beëindigen. www.destreekboer.nl

Verbeter de diergezondheid en dierprestaties met de producten van Speerstra Feed Ingredients!

Gefermenteerde gist, ter verhoging van de voerefficiëntie en diergezondheid Speerstra BypassFat

Pensbestendig gefractioneerd vet, voor verhoging van melkvet en melkproductie Pensbestendige choline, voor een soepele transistieperiode en betere vruchtbaarheid Langzaam vrijkomend ureum, voor een hogere productie microbieel eiwit Combinatie van etherische oliën, voor een betere eiwitbenutting en daarmee eiwitbesparing op rantsoen

speerstra.com Speerstra Feed Ingredients BV | Postbus 160 | 8530 AD Lemmer | T +31 (0)514 569 001 | F +31 (0)514 569 002 | E mail@speerstra.com

Energie is een belangrijke kostenpost in de melkveehouderij.

Met een energiezuinig melkkoelsysteem van Mueller kunnen melkveehouders het energieverbruik op hun bedrijven behoorlijk verminderen.

Bijvoorbeeld met de Mueller Scroll en E-Star® koelmachine (allebei TNO getest) en Fre-Heater®. Wilt u weten hoeveel u kunt besparen?

Onze adviseurs bekijken graag met u hoe we de energierekening omlaag kunnen krijgen.

Haal het beste uit uw koelsysteem Om het beste uit het koelsysteem te halen en nóg energiezuiniger te koelen, kunt u zelf ook maatregelen nemen. Bijvoorbeeld door regelmatig de koelmachine schoon te spoelen. Of door de koelmachine af te schermen, zodat hij alleen nog maar frisse lucht van buiten aanzuigt. Op onze website staan instructiefilmpjes waarin we uitleggen hoe u dit kunt doen.

De melktank De Mueller melkkoeltank vormt de basis van ons productenpakket en onderscheidt zich in kwaliteit, afwerking en koeleigenschappen.

De tanks worden geproduceerd in Nederland en zijn leverbaar in horizontale en verticale types.

Service Voor een onverhoopte storing, het uitvoeren van een onderhoudsbeurt en het kundig installeren van het melkkoelsysteem staat onze serviceorganisatie klaar. Hiermee zijn veehouders altijd verzekerd van optimale opslag en koeling van de melk op hun bedrijf en is continuïteit in de bedrijfsvoering gewaarborgd.

Mueller: •

Wereldwijd melkkoelspecialist: leverancier in meer dan 50 landen

•

Ruim 75 jaar expertise en ervaring

•

Extra duurzaam: Mueller Scroll en E-star® koelmachine en FreHeater®

•

Landelijk 24-uurs servicenetwerk, ruim 50 monteurs

•

Aantrekkelijk inruilprogramma voor gebruikte tanks

•

Mogelijkheid tot huren melkkoeltank

•

Nederlands vakmanschap

•

Innovatief en ambitieus!

Werk mee aan een optimale weidevogelstand

Doe iets zinnigs Onderzoek het beste moment voor het scheiden van melkkoe en kalf

Open Dagen Dairy Campus Datum: 26, 27 & 28 mei 2016 Tijd: 9.30 - 15.30 uur Adres: Boksumerdyk 11 | 9084 AA | Leeuwarden (afslag 24, Zwette V) Deze drie dagen staat alles in het teken van de toekomst van de zuivelketen, ‘Dairy is the future’.

Iedereen is van harte welkom om deze unieke plek te komen bezoeken, de nieuwe stallen in te gaan, de onderzoeksfaciliteiten te bekijken en in gesprek te gaan met standhouders, onderwijsinstellingen en onderzoekers.

Onderzoek hoe kruidenrijk grasland van invloed is op de gezondheid van de koe en de biodiversiteit van het land

Wat is er te zien, te beleven en te leren: Grassendemo | Beweidingssystemen | Mestplein | Voedingstal | Kalveropfok Duurzame huisvesting | Biodiversiteit | Kringloopwijzer | Milieustal | Duurzame fokkerij en nog veel meer.

Van Hall Larenstein is een internationale groene kennisinstelling, waar we met passie en kunde hbo-onderwijs verzorgen, ondersteund door toegepast onderzoek binnen diverse lectoraten. We leiden proactieve professionals op, die op een verantwoorde en ondernemende wijze een positieve bijdrage leveren aan een duurzame samenleving!

Meer weten? Kijk op:

www.hvhl.nl

Volg een hbo-opleiding bij Van Hall Larenstein.

Op zaterdag ligt de nadruk op het ruiken, proeven en beleven van de ‘smaakmakers van de zuivel’.

Ook benieuwd?

Kom naar de open dagen en beleef deze inspirerende ontmoetinsplek!

Kijk voor meer informatie op www.openingdairycampus.nl

Boksumerdyk 11 | 9084 AA Leeuwarden | www.openingdairycampus.nl Dairy Campus is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR Livestock Research, Hogeschool Van Hall Larenstein, Nordwin College, Dairy Training Centre, LTO Nederland, Friesland Campina, gemeente Leeuwarden, provincie Fryslân en Rijksuniversiteit Groningen/ Campus Fryslân. En wordt mede gefinancierd door het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), Ruimtelijk Economisch Programma.

Uw aardappel verdient een Lapack A-box!

LAPACK B.V. met vestigingen in Gorredijk, Musselkanaal, Foxhol, Bredelar(D) en Aalter(B) heeft de jarenlange kennis en ervaring in de agrarische sector benut om een nieuwe aardappelbewaarkist te ontwikkelen. Dit heeft geresulteerd in de A-box met geprofileerde hoekstijl waarvan de constructie garant staat voor optimale beluchting van de aardappelen tijdens droog- en koel proces.

Wat maakt deze kist zo uniek?!

• 200 x steviger dan een gebruikelijke bewaarkist (volgens FEM analyse).

• Vervaardigd uit hoogwaardig vuren- en larixhout met geprofileerde hoekstijl.

• Geschikt voor zuig-en langblaassystemen.

• Ventilatiespleten zitten op exact dezelfde hoogte.

• Dit zorgt ervoor dat de koude lucht ook daadwerkelijk door alle kisten gaat.

• Geen lekluchtverlies. • Bij het tegenelkaar aan plaatsen van de kisten zorgt de geprofileerde • • hoekstijl (met afdichtstrook van 25 mm) voor het afdichten van de kieren.

• Energie zuiniger. • Door het voorkomen van leklucht, bespaart u aanzienlijk op uw • • energiekosten gedurende het bewaarproces.

• Optimale bescherming door gladde hoekafwerking. Kans op beschadiging (bij in- • en uitrij • den)aan de buitenkant vrijwel nihil.

De bewaarkisten zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen en uitvoeringen en worden al enkele jaren, tot volle tevredenheid, bij verschillende klanten van ons in binnen- en buitenland gebruikt. .

• Sloopwerken • Asbestsanering • Dakbedekking • Zonnepanelen

Vanaf 2024 zijn asbestdaken en asbestgolfplaten verboden.

Tijd dus om nu na te gaan denken over een volledige renovatie van uw daken. Daarbij kunt u gelijk kosten gaan besparen door te investeren in zonnepanelen. Man&Mach helpt u hierbij. Met asbestsanering, het plaatsen van nieuwe dakbedekking en de installatie van zonnepanelen. Alles in één ervaren hand. Wel zo efficiënt en goedkoop.

Ook voor al uw sloopwerkzaamheden kunt u bij ons terecht!

Ook een 2 Tons uitvoering behoort tot de mogelijkheden.

Voor meer informatie: sales@lapack.nl / www.A-box.nl

AANBIEDINGEN beleef de lente

5 meind ge.0o0 -p17e.00 uur 10

LONDON Verstelbare gasveer stoel Van 169,-

voor € 139,-

LOIRE 5-delige tuinset HAWAII zweefparasol Zowel horizontaal als verticaal verstelbaar.

300cm & 350cm rond of 250x250cm & 300x300cm vierkant inclusief granieten voet! vanaf € 249,-

4x retro armstoel + zitkussens 1x teak tafel rond 117cm Van 1445,- voor € 1229,-

BALI Zweeflounger

MONTERIA 5-delige loungeset ALMERIA 6-delige lounge/diningset Zweef ligbed met verstelbare parasol

2x loungestoel + 2x voetenbank 1x sidetable.

Van 1866,- voor € 1399,-

Buitenmaat: 275 x 275cm hoge rugleuning voor extra comfort inclusief 2 zitkrukjeVan 2399,voor € 1999,-

De grootste collectie tuin- & loungemeubelen van Friesland Planetenlaan 2 • 8938 AL Leeuwarden • Tel. 058 - 215 07 73 • info@mazz.nl • www.mazz.nl

Van 249,-

voor € 199,-

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

47

Grasland Meer biodiversiteit nodig bij nieuwe bemestingsregels Grasland met alleen Engels raaigras laat kansen onbenut. Dat zegt Jos Deckers van veredelingsbedrijf DSV zaden. De huidige bemestingsnormen vragen een weide met een diversiteit aan planten die efficiënter omgaan met meststoffen.

Simon Talsma

V

eel melkveehouders hebben in de afgelopen jaren hun weilanden voornamelijk ingezaaid met Engels raaigras, soms in combinatie met enkele andere grassoorten. De grassen moesten vooral smakelijk zijn en veel opbrengst kunnen produceren. Maximalisatie was het credo en met extra bemesting kon er nog meer van de percelen worden gehaald. Biodiversiteit van planten was er niet bij en dat had ook zijn impact op het dierenleven, stelt sales-directeur Jos Deckers van zaadveredelingsbedrijf DSV uit het Limburgse Ven-Zelderheide. Het bedrijf is onderdeel van een Duitse onderneming, bestaat sinds 1948 en heeft ongeveer vijftig mensen in dienst. ,,Grassen zijn belangrijk, ook voor ons bedrijf”, stelt de directeur, ,,maar ook andere plantensoorten. Klavers en groenbemesters, planten die de bodem en het bodemleven sterk kunnen verbeteren, zijn steeds meer in opkomst.”

De onderneming is actief met het ontwikkelen van grassen voor de melkveehouderij en grassen voor sportvelden, recreatieterreinen en golfbanen. ,,Grassen die we voor de koeien ontwikkelen moeten voldoen aan heel andere criteria dan de grassen die we veredelen om te gebruiken

nu het melkquotum er vorig jaar af is gegaan en er meer koeien in Nederland zijn die te vreten moeten hebben.

Dat betekent dat er nog meer gras moet komen van een hectare.”

Handicap voor de boeren daarbij is dat er niet meer bemest mag worden uit milieuoverwegingen. Met de huidige mestwet en het nieuwe systeem van fosfaatrechten komt er een nieuw plafond aan de bemesting. ,,De bemesting is beperkt, de vraag naar gras is groter en het areaal wordt landelijk steeds kleiner. Het is aan ons dus om grassen te ontwikkelen die nog efficienter produceren.”

Een andere uitdaging waar het bedrijf zich voor gesteld ziet is het ontwikkelen van sterkere grassen. ,,Het klimaat verandert, grassen moeten nog beter bestand zijn tegen langdurige droogte maar ook tegen fikse hoosbuien.”

De nieuwe generaties grassen moeten niet alleen efficiënter omgaan met het aanbod aan nutriënten, legt de directeur uit, ze moeten ook nog eens efficiënter kunnen worden gebruikt door de koe. ,,We zoeken naar grassen

die nog beter verteerbaar zijn. Ze moeten ook het voer niet te snel door het darmkanaal laten gaan en snel weer uitschijten. Grassen moeten voldoende materiaal aan celwanden hebben.

Het voer gaat dan minder snel door de magen van de koe heen en de pensbacteriën kunnen beter hun werk doen.

De koe heeft dan meer tijd om de voedingsstoffen uit het gras op te nemen.”

Stikstofknolletjes Grassen hebben voor hun groei veel stikstof nodig. Stikstof is nodig voor de vorming van eiwit en wanneer de bemestingsnormen lager worden, zal er ook minder beschikbaar zijn voor het gras. ,,Om daaraan tegemoet te komen adviseren wij om bij het inzaaien van grasland mengsels te gebruiken met klavers. Klavers zijn vlinderbloemigen en nemen stikstof uit de lucht op. Ze slaan dit op in knolletjes in de grond en geven dat dan weer af aan de bodem. Op die manier is er voor het gras extra stikstof beschikbaar.”

Door graszaadmengsels te gebruiken met Engels raaigras, eventueel timothee voor de smaak en klavers neemt niet alleen de biodiversiteit bovengronds toe (van planten), maar ook de biodiversiteit in de bodem, stelt Deckers. ,,Ook ondergronds heeft het effect. Door bijvoorbeeld klavers te laten groeien neemt de hoeveelheid bodemorganismen toe.

Er is ook een positief effect op de hoeveelheid wormen. Die dieren zijn van groot belang voor de omzetting van organisch materiaal naar opneembare nutriënten.”

Een ander groot voordeel is volgens de directeur dat ze veel gangetjes graven in de bodem. ,,En dat is vooral gunstig wanneer er een flinke regenbui overkomt. Door al die gangetjes in de bodem wordt het water sneller en beter afgevoerd naar diepere lagen en kunnen de wortels van de planten het water beter opnemen, net als de nutriënten uit de mest. Mede daardoor is de uitspoeling van deze meststoffen ook minder.”

Het maken van een geschikt mengsel van gras en klaver vraagt echter wel meer kennis dan gewoon de zaden in bepaalde verhoudingen bij elkaar te gooien. ,,Je moet wel rassen van de ver-

Grassen voor weilanden moeten voldoen aan heel andere criteria dan grassen voor sportvelden schillende planten mengen die elkaar niet na een korte tijd verdringen. Klaver moet niet de overhand krijgen, en dat geldt ook voor de grassen. Beide gewassen hebben we dan ook geselecteerd op persistentie, dat betekent dat er is gekeken naar de overlevingssterkte.”

DSV adviseert de witte klavers vooral te gebruiken in grasland voor

beweiding. Deze soort is beter bestand tegen vertrapping. De rode klavers worden vooral gebruikt in grasland dat wordt gebruikt om te maaien. Deze soort is persistenter voor die toepassing.

De klavers die het bedrijf gebruikt komen voor een belangrijk deel uit Zwitserland. ,,We zoeken naar soorten die langer meegaan dan de traditionele klavers. In Zwitserland werken melkveehouders al veel langer met klavers in weiden. Boeren gebruiken hun grond daar minder intensief en bemesten hun land dan ook minder.

De klavers zijn daar aan aangepast.

Dat is een totaal andere situatie dan in Nederland waar de grassen zijn aangepast aan een intensieve bemesting. Nu dit aan banden wordt gelegd, zijn de Zwitserse klavers geschikt om in graszaadmengsels te gebruiken.”

Naast grassen en klavers worden ook andere plantensoorten toegevoegd. Voorbeelden daarvan zijn smalle weegbree en cichorei. ,,De smalle weegbree heeft een sterke penwortel en kan bij bodemverdichtingen door bijvoorbeeld hevige neerslag de grond open houden. Het is voor de koeien een smakelijk kruid en neemt verschillende mineralen op die andere planten minder goed opnemen. Het heeft daarbij een positieve invloed op de luchtwegen. Van cichorei is bekend dat het door de diepgaande wortel noodzakelijke mineralen uit diepere lagen kan opnemen waar andere planten dat moeilijker kunnen. Zo heeft iedere plant weer eigen eigenschappen die goed zijn voor de koe.” www.dsv-zaden.nl

Klaver moet niet de overhand krijgen, en dat geldt ook voor de grassen

voor de andere doelgroepen. Belangrijkste verschil is dat de koeiengrassen snel moeten kunnen groeien. Grassen die we ontwikkelen voor de andere doelgroepen moeten juist langzaam groeien. Beheerders willen niet te vaak hoeven maaien.” Er zijn ook enkele belangrijke overeenkomsten, geeft de directeur aan. ,,Beide moeten ze efficiënt kunnen omgaan met de bemesting en goed tegen veranderende weersomstandigheden kunnen.”

Meer vraag Bij de ontwikkeling van grassen voor de veehouderij, wordt er geselecteerd op grassen die nog meer opbrengst kunnen halen met minder bemesting. ,,Er is veel vraag naar ruwvoer, vooral

Klavers worden met de steeds strenger wordende bemestingsnormen vaker gebruikt bij graszaadmengsels voor het opnieuw inzaaien van weilanden. Ze halen stikstof uit de lucht en slaan dat op in de bodem. Grassen gebruiken dit dan weer voor de aanmaak van eiwitten. Foto: Shutterstock

Loon & Grondverzetbedrijf

Van Balen Boekhoudburo maakt het verschil

Een goede boekhouder kost u geen geld, maar levert u geld op! Dat is de filosofie van “Van Balen Boekhoudburo BV” te Jellum. Een full-service boekhoudkantoor, met een grote ervaring op het gebied van bedrijfsadministratie en belastingwetgeving.

Van Balen Boekhoudburo BV maakt het verschil omdat wij garant staan voor: • Korte lijnen; • Persoonlijke- en klantvriendelijke benadering; • Steeds dezelfde contactpersoon; • Kort telefonisch advies behoort tot onze service en kost daarom niets.

• Rapportbespreking behoort tot de standaard werkzaamheden en wordt niet extra in rekening gebracht.

Kortom uw belang = ons belang!

Onze diensten • Jaarcijfers • Loonadministratie • Belastingaangifte • Fiscale- en juridische adviezen • Mestboekhouding • Ondernemersplan • Bedrijfsoverdrachten • Studiegroepen • Cursussen

Van Balen Boekhoudburo BV Hegedyk 16 9026 BB Jellum Tel. +31(0)58 251 9296 info@vanbalenboekhoudburo.nl

www.vanbalenboekhoudburo.nl

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

Veenema Olie, Chemie en Energie

Uw DAK is ons VAK De vakman voor nieuwbouw, vernieuwen en onderhoud van

RIETEN DAKEN

Als 100% familiebedrijf weten we wat er bij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van Texaco brandstoffen, smeermiddelen, chemie en gassen doen we daarom net dat beetje meer. En als exploitanten bevoorrader van Texaco Tankstations lopen we daarom net dat stapje harder.

Tevens • isoleren van daken • vernieuwen van dakpannen • leggen van asbestvrije golfplaten

Non-stop Veenema

Door onze 80-jarige ervaring kunnen wij u over DAKCONSTRUCTIE, ISOLATIE en BRANDBEVEILIGING van advies dienen.

Bel vrijblijvend voor advies en offertes:

P. T. Roosma Franeker, Tel. 0517-392268 P. Roosma Makkum, Tel. 0515-233021 S. Roosma Oudemirdum, Tel. 0514-571996

Fax 0515-232317 E-mail: info@roosma.nl www.roosma.nl

T (0515) 42 01 51 |

veenemaolie.nl

DE RUBBER SPECIALIST VOOR RUNDVEE & JONGVEE

Door onze jarenlange ervaring op het gebied van agrarisch onroerend goed kunnen wij u van dienst zijn bij: • Aan- en verkoop van landbouwbedrijven Maak vrijbli jvend • Aan- en verkoop van productierechten eens een afs praak.

• Advisering en begeleiding bij onteigening • Taxaties t.b.v. overdracht, successie, financiering e.d.

• Emigratiebegeleiding van agrarische ondernemers naar buitenland

Telefoon 0512 – 530422, fax 0512 – 526004

De Lange West 110, 9201 CH Drachten Postbus 609, 9200 AP Drachten

KOEMATRASSEN

JONGVEE MATRASSEN

MELKSTALRUBBER

ECORASTER

WATERBEDDEN

LOOPPADRUBBER

KUILPLAATRUBBER

SLIJTSTRIPS

Tel. 00-31-224 - 571 468 | info@bosrubber.nl | www.bosrubber.nl

www.vdbosmechanisatie.nl Dukdalf 7, 9206 BE Drachten - tel. (0512) 513662

www.veenstrabakkeveen.nl Mandewyk 1-A, 9243 JW Bakkeveen - tel. (0516) 541741 Onze dealers in Friesland: JHG Agritotaal Grou J. Hilverda 06 - 10614505 Comfort Koe Wjelsryp R. Andringa 06 - 83201121 Blaauw Mechanisatie Oosterwolde H. Duin 06 - 22904010 Hollema Bouw Surhuisterveen G. Land 06 - 13553154

SPINDER

DAT

STALT

BETER!

DATUM & OPENINGSTIJDEN: Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag

14 december 2016 15 december 2016 16 december 2016 17 december 2016

13:00 uur – 22:00 uur 13:00 uur – 22:00 uur 10:00 uur – 18:00 uur 10:00 uur – 18:00 uur

Voedingsstof voor een rijke oogst

Noord-Nederland kleurt de komende maanden boerenbontrood. In de aanloop naar de 21e editie van de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs in december dit jaar, zal de iconische boerenbontrode zakdoek als een voorbode van de beurs op de meest onverwachte plaatsen opduiken.

"Iedereen gaat de zakdoek tegenkomen", lacht Tjettje Miedema, beursmanager van WTC Expo in Leeuwarden.

"En niet alleen in Friesland, maar in alle drie noordelijke provincies, inclusief de kop van Noord-Holland, Flevoland en Overijssel. We hebben recent al een eerste informatiebijeenkomst gehad voor potentiële deelnemers aan de beurs van december, en die hebben na afloop allemaal een rode zakdoek meegekregen. Mét natuurlijk een knoop erin, zodat ze de datum van de beurs -14 tot en met 17 december- niet vergeten."

De editie van de Noord-Nederlandse Landbouwbeurs van 2014 in de vier beurshallen van WTC Expo trok maar liefst krap 25.000 bezoekers en kende 248 standhouders. "Het gaat goed met de agrarische sector, dus we verwachten voor 2016 een nóg beter resultaat", aldus Douwina Yntema, projectmanager WTC Expo. "Er zijn al een flink aantal aanmeldingen binnen en personen en bedrijven kunnen zich via de website aanmelden. De beurs wordt ook nu weer logisch en overzichtelijk ingedeeld in een viertal segmenten, waarin alle disciplines van de landbouw worden ondergebracht."

Thema van de beurs dit jaar is 'Voedingsstoffen voor een rijke oogst'. Tjettje: "Dat kun je letterlijk nemen, maar ook figuurlijk: een bezoek aan de beurs is óók een rijke voedingsstof. Het is dé gelegenheid om op een ongedwongen en gezellige wijze in één keer weer up to date te komen met de nieuwste ontwikkelingen in de sector. En net

als in 2014 kunnen de standhouders meedingen naar de Gouden Hef, een prijs voor de meeste originele en innovatieve vinding. Een sportieve competitie, waarvoor kandidaten zelfs wachten met het naar buiten brengen van een vinding tot het moment van de beurs!"

De Noord-Nederlandse Landbouwbeurs is op afstand de grootste beurs in haar soort van het noorden. Douwina: "Er wordt al jaren een vergelijkbare beurs gehouden in Assen, maar we hebben de afspraak dat we ze om en om organiseren. Niet tegelijk of kort op elkaar. Dat maakt het voor de bezoeker des te interessanter, omdat ze dan zeker weten dat er ook écht iets nieuws te zien is. Over de volle breedte van de sector, van een nieuw concept voor een ligbox tot duurzaam ondernemen."

Noord-Nederlandse Landbouwbeurs 14 t/m 17 december 2016

www.wtclandbouw.nl

Eet verstandig, eet met kunstmest www.ocinitrogen.com

Wat hebt u gegeten gisteravond? Hollandse pot, Italiaanse pasta, Indiase curry of een smakelijke hamburger? Vraagt u zich wel eens af waar dat eten vandaan komt?

Al dat lekkere en gezonde voedsel komt van de boer met behulp van vruchtbare grond, groeizame zaden en voldoende water. Wereldwijd is het de uitdaging van miljoenen boeren om voor ons dagelijks voedsel te zorgen. En dat kan niet zonder kunstmest.

Meer voedsel, minder landbouwgrond In 1960 moesten in Nederland 11 miljoen monden gevoed worden. Anno 2015 zijn dat er bijna 17 miljoen. Tegelijkertijd hebben weilanden en landbouwgrond plaatsgemaakt voor woonwijken, bedrijventerreinen en natuur.

Onze boeren moeten steeds zorgvuldiger met de beschikbare grond omgaan. En gelukkig kunnen ze dat. Dankzij efficiënte landbouw-

methodes en kunstmest wordt er meer graan, meer groenten, meer vlees en meer fruit geproduceerd op minder grond. Met verstandig kunstmestgebruik is Nederland een voorbeeld voor de wereld geworden.

Gezond en lekker Kunstmest is een welkome en noodzakelijke aanvulling op het gebruik van organische mest.

”KUNSTMEST IS EEN WELKOME EN NOODZAKELIJKE AANVULLING OP HET GEBRUIK VAN ORGANISCHE MEST.“

Via efficiënte landbouwmethodes en kunstmest lukt het boeren om de grond vruchtbaar en gezond te houden. Kunstmest zorgt voor een effectieve opname van mineralen door de plant. Zo worden voor u de verse boontjes, die lekkere salade en die malse runderlapjes geproduceerd.

Meer weten over het nut en de noodzaak van het gebruik van kunstmest?

Kijk op www.ocinitrogen.com > Eet verstandig

Eet smakelijk!

52

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

Zuivelrijck Begonnen met cupjes biologische iii Hij bouwde jarenlang in binnen- en buitenland een mooie carrière op bij zuivelbedrijf FrieslandCampina. Toch lokte het avontuur om een eigen bedrijf op te zetten. De horeca neemt intussen biologische melkproducten van Zuivelrijck af, het bedrijf van René van der Veen.

Simon Talsma

V

oor René van der Veen (44) uit Rotstergaast gloorden er prachtige mogelijkheden om hogerop te komen binnen zuivelcoöperatie FrieslandCampina. Bij een van de voorlopers van het zuivelbedrijf kwam Van der Veen in dienst. ,,Ik kwam eerst te werken bij de afdeling voor fusies en overnames op het hoofdkantoor van Coberco in Zutphen en werd in een van mijn volgende functies verantwoordelijk voor de verkoop van de zogenaamde dagverse producten aan een van de landelijke supermarktketens. Daarna volgde de fusie van het bedrijf met Friesland Foods en volgde er een carrièrestap naar Ede voor de marketing van Friesche Vlag”, schetst de Rotstergaaster. ,,Vervolgens werd ik regiomanager van kindervoeding in Zuidoost-Azië en daarna marketingmanager van de exportafdeling. Het was een mooie periode.”

Toch was dit niet het leven dat Van der Veen wilde leiden. ,,Ik heb mijn contract opgezegd en ben een eigen bedrijf begonnen. Wel in de zuivel, maar dan voor het ontwikkelen en verkopen van medische voeding zoals voor diabetespatiënten.

Bij FrieslandCampina had ik heel veel verantwoordelijkheid, dat sprak me wel aan. Maar het ondernemersbloed kruipt waar het niet gaan kan. In 2005 ben ik begonnen met het verkopen van producten aan doktoren en ziekenhuizen. Later heb ik dat merk verkocht aan Ausnutria Hyproca.”

Zes jaar geleden is de onderne-

mer begonnen met Zuivelrijck. ,,Voor mijn eerdere werk was ik veel actief op de binnen- en buitenlandse markten en zag daar allerlei producten voorbij komen. Maar geen biologische koffiemelk in cupjes terwijl daar volgens mij wel behoefte aan was. Dat was het begin van mijn huidige bedrijf.”

Alle cups op Schiphol komen bij ons vandaan, al vier jaar lang leveren we daar

Voor de productie van dergelijke cups zocht hij contact met de productieafdeling van Friesche Vlag.

Mede door zijn contacten binnen dit bedrijf leek dat de ondernemer een goede ingang. ,,Zij zagen er echter niets in en wilden dit niet op zich nemen. Daarna ben ik naar DMK gegaan, een Duits zuivelbedrijf waar ik dit product met een eigen team van deskundigen op kleine schaal heb ontwikkeld.”

De ontwikkeling van de cupjes met biologische koffiemelk bleek echter nog niet zo eenvoudig. ,,In traditionele koffiemelk zit een E-

nummer om het langer houdbaar te maken. Bij biologische melk is er geen sprake van dat we een dergelijke toevoeging erbij zouden doen.

We hebben dus in het productieproces aanpassingen doorgevoerd en hebben de houdbaarheid wat moeten verlagen van negen naar zes maanden. Daarbij is produceren voor een cupje een heel ander proces dan voor een flesje. Om je product in een cupje langer te kunnen bewaren zijn er procestechnologisch aanpassingen nodig. Om dat allemaal te ontwikkelen is de nodige kennis vereist. Mensen die ik nog ken uit mijn vorige werk, hebben mij daarbij ondersteund. Ook nu nog roep ik hun hulp in, indien nodig.”

Opstart De handel kwam in de beginjaren echter niet direct flink op gang. ,,Biologisch en duurzaamheid waren in die jaren nog veel minder hip.

Biologische suiker was er al wel maar cupjes niet. De verkopen gingen in het begin ook niet zo snel.”

Van der Veen ging in de beginjaren bij heel veel horecagelegenheden, ketens en groothandels langs om zijn waren te kunnen verhandelen. ,,Niemand kende dit, en velen waren wel geïnteresseerd. Er waren aan het begin al partijen die de cupjes onder eigen merk wilden hebben. Daar zijn we niet aan begonnen.”

Voor de zuivelproducent waren supermarkten geen optie. ,,Ik wilde niet de snelle wegen opgaan maar wilde me concentreren op de horecamarkt.”

Het provinciehuis in Gelderland was een van de eerste grote klanten voor Zuivelrijck. ,,Ze waren gelijk al heel enthousiast en stelden meteen de vraag of ik er ook suikerzakjes bij had. Vandaar dat we dat ook in het assortiment hebben opgenomen, biologische en fairtrade suiker.”

In de loop der jaren ging het assortiment gestaag uitbreiden. ,,Van cupje zijn we ook naar een flesje van 500 gram gegaan en daarna kwamen er ook andere producten, vooral weer voor de horecamarkt en instellingen.”

Na vragen van brasseries en andere horecazaken zijn er melkproducten ontwikkeld voor onder andere cappuccino. ,,Er was al wel halfvolle

René van der Veen van Zuivelrijck in Rotstergaast. Producten die hij laat wwwwww Intussen zijn er grotere verpakkingen, biologische suiker, melk voor de wwwwwiw

biologische melk voorhanden, vooral in biologische winkels, en volle melk die in de horeca veel in de cappuccino werd gebruikt. Deze volle biologische melk had net als de reguliere melk in de schappen 3,5 procent vet. Wij hebben een biologische melk op de markt gebracht met 3,8 procent vet. Dat is veel geschikter om te gebruiken, je krijgt daarmee beter schuim op je cappuccino en het is veel lekkerder.”

Reden dat volle melk in veel gevallen niet meer dan 3,5 procent vet heeft, is volgens Van der Veen de prijs. ,,Vet is een duur ingrediënt.

Zuivelbedrijven rekenen de melk van de melkveehouders ook niet voor niets af op het vetgehalte.” Volgens de ondernemer is het dan ook logisch dat zuivelfabrikanten op de gestelde minimale grens gaan zitten van 3,5 procent vet in de volle melk die in de supermarkt terechtkomt. ,,Maar wij laten er bewust meer vet in zitten. In de melk die door de koeien wordt geproduceerd zit normaliter ongeveer 4,5 procent vet, wij laten er 3,8 procent in zitten.”

Zuivelrijck is vorig jaar ook met kleine verpakkingen biohoning op

de markt gekomen. Geen zuivelproduct, maar het past in de ogen van de ondernemer prima bij het assortiment. ,,We richten ons op de hete dranken in de horeca. We zijn begonnen met de koffie. De biohoningsticks zijn voor bij de muntthee.

Deze theesoort is steeds meer in opkomst en mensen drinken dat graag met honing erin. Kleine verpakkingen met reguliere honing waren er al wel, die met biologische honing tot vorig jaar nog niet.”

Binnen het zuivelassortiment heeft het bedrijf recentelijk ook chocolademelk op de markt gebracht. ,,Ook dat werd door de collega’s al wel gemaakt, maar wij leveren nu biologisch en fairtrade. En dan niet met 2,7 procent vet zoals gebruikelijk is, maar met 3,4 procent vet en ook iets meer cacao.” De melk wordt net als de andere producten van Zuivelrijck vooral geleverd aan de horeca. ,,Om koud of heet te drinken en het wordt ook gebruikt voor cappuccino, de zogenaamde chococinno.”

Groei Het bedrijf is in de afgelopen jaren flink gegroeid, stelt de eigenaar. Cij-

Landbouw

Vrijdag 29 april 2016

53

iiikoffiemelk in de horeca producten liggen intussen ook bij verschillende overheden en instellingen zoals het UMCG.” De onderneming richt zich nu vooral op de binnenlandse markt. ,,We concentreren ons op Nederland, vandaar ook dat we een Nederlandse naam voor het bedrijf hebben gekozen. Voorzichtig aan gaat het bedrijf al de grenzen over. ,,Een grote koffieleverancier in België is intussen klant bij ons. Op termijn willen we meer naar het buitenland. De eerste aanvragen uit China zijn er al. Tot nu toe hebben we daar nog niets gedaan. Dat hangt vooral samen met de aanvullende eisen die dat land aan biologische producten stelt.”

Zuivelrijck richt zich bewust nog niet op het grote publiek door producten te leveren aan de Nederlandse supermarkten. ,,Deze markt is een versmarkt. Cupjes koffiemelk gaan niet in grote hoeveelheden in

Biologisch en duurzaamheid waren in die jaren nog veel minder hip

wwwwwwontwikkelen en produceren zijn te vinden in steeds meer horecagelegenheden. Het begon met cupjes biologische koffiemelk. wwwwwiwcappuccino en chocolademelk bijgekomen. Alle producten zijn biologisch geproduceerd (foto linksonder). Foto’s: Marchje Andringa

fers wil hij liever niet noemen uit concurrentieoverwegingen. Intussen worden alle landelijke groothandels beleverd, laat hij weten. ,,Groot-

handels als de Hanos, Sligro en DeliXL zijn klant van ons, maar ook de regionale groothandels en verschillende koffieleveranciers. Het gaat

om een mix van kleinere horecaklanten en heel grote ketens.”

Intussen is ook Schiphol een belangrijke afnemer van de producten

van Zuivelrijck. ,,Alle cups op de luchthaven komen bij ons vandaan, al vier jaar lang leveren we daar”, zegt de ondernemer trots. ,,Onze

de supermarkt. Mensen kopen vooral flesjes en supermarkten willen die het liefst verkopen onder hun eigen merk of van hun reguliere leveranciers. Voorlopig steken we daar onze energie niet in. Wellicht dat we met onze chocolademelk wel in die markt springen. Biologische en fairtrade volle chocolademelk is in de supermarkten nog niet te verkrijgen. Misschien liggen daar mogelijkheden en kan een ieder dan ook thuis proeven wat wij in huis hebben.” www.zuivelrijck.nl

Productie

Meer biologische boeren, vraag groeit echter sterker De productie van biologisch voedsel is al jarenlang stijgende. De vraag neemt echter meer toe, vooral op het gebied van zuivelproducten. Daardoor wordt er steeds meer ingevoerd vanuit het buitenland. Ook leverancier Zuivelrijck is voor een deel afhankelijk van buitenlandse melk, al wil eigenaar René van der Veen op termijn met het oog op duurzaamheid graag het aandeel van Nederlandse melk vergroten. Ook bij biologisch fruit is Nederland een importland, blijkt uit gegevens van de brancheorganisatie Bionext.

Er dreigt een tekort aan betaalbare biologische grondstoffen,

zo meldde de organisatie eerder dit jaar. In de afgelopen vijf jaar is de consumptie van biologisch voedsel in Nederland met bijna 50 procent gestegen. De oppervlakte aan grond die wordt gebruikt voor de biologische landbouw groeide in die periode met ruim 10 procent, het aantal bedrijven met enkele procenten.

Volgens cijfers van de brancheorganisatie van eind vorig jaar groeien op bijna 57.000 hectare landbouwgrond in Nederland biologische gewassen. Dat is ongeveer 3 procent van het totaal aan landbouwgrond.

Bijna 2400 hectare is in omschakeling en wordt binnen twee jaar biologisch. Landelijk

zijn er zestienhonderd biologische boeren.

Flevoland is de provincie met het grootste areaal aan biologische landbouwgrond, zowel in absolute als in relatieve zin. Met bijna negenduizend hectare gaat het om 10,3 procent van het areaal. Dat in Flevoland relatief veel biologische grond is, is volgens Bionext het gevolg van provinciale stimuleringsmaatregelen. In grootte is Gelderland de tweede provincie met ruim zevenduizend hectare (3,2 procent van het totaal in die provincie). Fryslân is derde met ruim zesduizend hectare (3,0 procent).

Vorig jaar was bijna 2400 hecta-

re grond uit de reguliere landbouw in omschakeling naar biologisch. In absolute zin was Fryslân binnen Nederland de provincie met de meeste grond in omschakeling (460 hectare).

Op de tweede plek staat NoordBrabant met 297 hectare. Flevoland staat op de derde plaats. In die provincie was in het afgelopen jaar 284 hectare in omschakeling.

In het eerste kwartaal van 2016 hebben 108 nieuwe boerenbedrijven zich geregistreerd bij certificerings- en controle-instantie Skal. Zij willen de overstap maken naar biologische landbouw. Dit is een hoog aantal, vergeleken met de 136 aan-

meldingen van heel 2015.

De stijging is volgens Bionext vooral te verklaren door de sterke toename van het aantal melkveehouders dat overstapt. In het eerste kwartaal hebben al zestig melkveehouders zich geregistreerd bij Skal voor omschakeling. Dit is meer dan in heel 2015, toen dit aantal 49 bedroeg.

In heel Europa groeit de verkoop van biologische producten. Denemarken is koploper; daar heeft biologisch al een aandeel van 7,6 procent van de retailmarkt. In Nederland is dit 3,7 procent. Biologisch is daarmee in ons land al jaren het snelst groeiende segment in de supermarkten.

Gezonde luchtwegen + betere eetlust =

een robuust kalf • Ondersteunt een gezonde functie van de luchtwegen • Wekt krachtig de eet- en drinklust op • Verbetert weerstand en vitaliteit • Kosten ca. € 0,55/kalf/week*

Bekijk de gespecialiseerde verkooppunten op onze website *Gebaseerd op de verkoopadviesprijs BronchActive 2016

www.ecostyle.nl/veehouderij

Nieuwbouw, renovatie, onderhoud, reparaties en keuringen van

mestopslagsystemen Pas Mestopslagsystemen is al meer dan 30 jaar dé specialist. Van bouwaanvraag tot eindproduct.

Wij leveren: • Emaille silo’s • Betonnen silo’s: prefab elementen, en ter plaatse gestort • Thermoplast silo’s • Kunststof silo’s • Mestbassins • Mestzakken • PVC spankappen • Drijfdekken en linings • Keuringen alle soorten mestopslag

De Giek 31, 9206 AS Drachten Tel. (0512) 582058 Internet: www.pastanks.nl E-mail: info@pastanks.nl

Kent u uw kritieke melkprijs?

Laat het door ons in beeld brengen

Efficiënt en duurzaam inkuilen, silo-elementen 2 mtr hoog voor slechts € 54,85 per m²!

Dubbele sleufsilowand afgewerkt met schuine punten incl. om de 2,5 meter een waterdoorvoer Ø125, afwatering naar 1 zijkant!

Accountants met boerenverstand Kijk op www.kromhout.com, bel (0513) 468 468 of mail gorredijk@kromhout.com voor een vrijblijvende afspraak.

Bouw nu het beste solide sleufsilo systeem met nagenoeg géén inkuilvoorwaarden!

Profiteer nu in combinatie met ons betaalbare gepatenteerde Kornet Cover Solutions Afdekkleed van onze speciale aanbieding voor optimaal laagsgewijs “lasagne” inkuilen!

Wij bieden 20 jaar fabrieksgarantie op ons sleufsilo systeem en wij garanderen probleemloos inkuilen tot 25% drogestofpercentage!

Voor nadere informatie, bel: 0514-601990 of kijk op onze website

www.kornetbeton.nl Uw melkproductie verhogen? Bekijk onze nieuwe website

www.melkproductiekoe.nl

Een zakelijke lening aanvragen.

Wanneer het u uitkomt.

Met onze online diensten kunt u meer dan u denkt Heeft u een zakelijke financiering nodig om bijvoorbeeld uw investering te financieren? Via Rabobank.nl/financieren kunt u uw aanvraag eenvoudig voorbereiden. Zo weet u sneller wat uw mogelijkheden zijn.

Ga naar Rabobank.nl/financieren.

Een aandeel in elkaar