HydroVisie Nummer 1 / Jaargang 1 / Najaar 2008 by Hydroscope

NUMMER 1 / HYDROVISIE

Will Scheffer Legionelladeskundige:

De hele watersector heeft de afgelopen jaren keihard gewerkt En verder: Interview met Mari Verhagen Tweederde minder besmettingen Interview met Woonstichting Union

JAARGANG

1 / 2

VERSCHIJNT

NAJAAR

2008

KEER PER JAAR

S TAT I S T I E K E N INHOUD

V O O R W O O R D

HydroVisie, voor en door de klant Met gepaste trots presenteer ik u de eerste uitgave

Statistieken

van HydroVisie. HydroVisie is het nieuwe infoblad van HydroScope, dat voor én door u tot stand komt.

Interview Mari Verhagen, werkzaam bij Harry Immens

Een nieuwe naam die hoort bij een vertrouwd bedrijf. Sinds 2001 is HydroScope uw partner in water en kunt u bij HydroScope terecht voor al uw vragen over waterkwaliteit en waterveiligheid. Om u niet alleen persoonlijk te woord te staan, maar u ook tijdig te informeren over wijzigingen in de wetgeving, nieuwe ontwikkelingen enzovoort,

Interview met André Gorissen en Peter van Santen van Woonstichting Union

hebben wij HydroVisie in het leven geroepen. Deze kunt u twee keer per jaar op de mat verwachten.

Will Scheffer, legionelladeskundige

De klant is koning, dat geldt voor HydroScope en zeker ook voor HydroVisie. Als klant mag u aangeven welke informatie u graag terug wilt zien in HydroVisie.

HydroScope algemeen + Colofon

Omdat het persoonlijk contact met de klant bij ons hoog in het vaandel staat, wil ik u persoonlijk

3 4 6 8 12

oproepen ons te voorzien van informatie en uw ideeën met ons te delen, zodat wij twee keer per jaar een informatief blad kunnen uitbrengen dat geschreven is door en voor de klant.

Tweederde minder besmettingen door vier-stappenplan Jaarlijks bezoekt HydroScope meer dan 3.000 klanten en nemen onze adviseurs zo’n 15.000 legionellamonsters. Zo hebben ben we een goed inzicht in de besmettingskans op legionella. Van de bijna 200 nieuwe klanten die HydroScope

een besmetting geconstateerd. Tweederde minder

in 2007 heeft bezocht, bleek 23% besmet. Dit komt

besmettingen dus. Het aantal leidingwaterinstallaties

redelijk overeen met constateringen van de VROM-

met legionellabacteriën neemt in Nederland niet

inspectie. Over de jaren 2005 en 2006 heeft 18,5%

duidelijk af. Daardoor is nog geen effect vast te

van de prioritaire instellingen melding gemaakt

stellen van het beleid ter

van normoverschrijding. Dat blijkt uit de Evaluatie

preventie van legionella

Legionellapreventie – Waterleidingwet, RIVM, 2007.

in leidingwaterinstallaties. Ook dat blijkt uit

Het vier-stappenplan

HydroScope hanteert met haar vier-stappenplan

de genoemde Evaluatie

al jaren een unieke aanpak. Ons advies wordt pas

Legionellapreventie.

Stap 1: Risicoanalyse

waardevol wanneer het opgevolgd wordt. Met

HydroScope laat niet-

Onze adviseurs controleren of groei van legio-

het vier-stappenplan waarborgen we een goede

temin zien dat een

nellabacteriën in uw installatie mogelijkk is iis. s.

opvolging en erkennen we deze door een Legionella

afname van het

In deze eerste editie treft u niet alleen informatie over wetswijzigingen

Veiligheidsverklaring af te geven. Dat deze aanpak

aantal besmettings-

Stap 2: Beheersplan

aan. Ook delen collega-ondernemers hun ervaringen met u.

werkt, is bewezen. Voor 2007 was, zoals eerder op-

gevallen wel kan

De risicopunten worden uitgewerkt tot een een ee

gemerkt, nog 23% besmet. In 2007 is bij de klanten

binnen de huidige

uitvoerbaar plan om uw installatie aan te passen, pa assen e ,

met de verklaring slechts in 8% van de gevallen

weten regelgeving.

te beheren en controleren.

Zo ziet u al direct in dit eerste nummer dat wij graag klanten aan het woord laten om zo hun ervaringen met collega’s te kunnen delen.

Stap 3: Periodieke controle Percentage per doelgroep die in 2005 en/of 2006 een normoverschrijding heeft gemeld aan de VROM-inspectie

Ik hoop dat u HydroVisie met veel plezier

H d S b kijkt periodiek i di k uw installatie, i t ll ti HydroScope bekijkt neemt watermonsters, laat deze analyseren

zult lezen en dat u uitkijkt naar de volgende editie, die medio maart

40%

en vergelijkt de bevindingen met de informatie uit eerdere controles. Ook temperatuurmetingen

2009 zal verschijnen. 30%

en controles op functionaliteit behoren tot het proces.

Lars Kuipéri, Directeur

20%

Stap 4: Legionella Veiligheidsverklaring

10%

Als uit de controles blijkt dat uw installatie in orde is en u het proces beheerst, ontvangt u een

2 - HydroVisie

rg in

st e

lli

em ba de n Zw

Ho te ls As ju ie st lzo iti e ël ke e in rsc ric en ht tr in a ge + n

en ha v Ja ch t

Legionella Veiligheidsverklaring. Niet alleen uzelf, maar iederéén kan zien dat u veilig en gezond water belangrijk vindt!

HydroVisie - 3

S TAT I S T I E K E N INHOUD

V O O R W O O R D

HydroVisie, voor en door de klant Met gepaste trots presenteer ik u de eerste uitgave

Statistieken

van HydroVisie. HydroVisie is het nieuwe infoblad van HydroScope, dat voor én door u tot stand komt.

Interview Mari Verhagen, werkzaam bij Harry Immens

Interview met André Gorissen en Peter van Santen van Woonstichting Union

hebben wij HydroVisie in het leven geroepen. Deze kunt u twee keer per jaar op de mat verwachten.

Will Scheffer, legionelladeskundige

De klant is koning, dat geldt voor HydroScope en zeker ook voor HydroVisie. Als klant mag u aangeven welke informatie u graag terug wilt zien in HydroVisie.

HydroScope algemeen + Colofon

Omdat het persoonlijk contact met de klant bij ons hoog in het vaandel staat, wil ik u persoonlijk

3 4 6 8 12

oproepen ons te voorzien van informatie en uw ideeën met ons te delen, zodat wij twee keer per jaar een informatief blad kunnen uitbrengen dat geschreven is door en voor de klant.

een besmetting geconstateerd. Tweederde minder

in 2007 heeft bezocht, bleek 23% besmet. Dit komt

besmettingen dus. Het aantal leidingwaterinstallaties

redelijk overeen met constateringen van de VROM-

met legionellabacteriën neemt in Nederland niet

inspectie. Over de jaren 2005 en 2006 heeft 18,5%

duidelijk af. Daardoor is nog geen effect vast te

van de prioritaire instellingen melding gemaakt

stellen van het beleid ter

van normoverschrijding. Dat blijkt uit de Evaluatie

preventie van legionella

Legionellapreventie – Waterleidingwet, RIVM, 2007.

in leidingwaterinstallaties. Ook dat blijkt uit

Het vier-stappenplan

HydroScope hanteert met haar vier-stappenplan

de genoemde Evaluatie

al jaren een unieke aanpak. Ons advies wordt pas

Legionellapreventie.

Stap 1: Risicoanalyse

waardevol wanneer het opgevolgd wordt. Met

HydroScope laat niet-

Onze adviseurs controleren of groei van legio-

het vier-stappenplan waarborgen we een goede

temin zien dat een

nellabacteriën in uw installatie mogelijkk is iis. s.

opvolging en erkennen we deze door een Legionella

afname van het

In deze eerste editie treft u niet alleen informatie over wetswijzigingen

Veiligheidsverklaring af te geven. Dat deze aanpak

aantal besmettings-

Stap 2: Beheersplan

aan. Ook delen collega-ondernemers hun ervaringen met u.

werkt, is bewezen. Voor 2007 was, zoals eerder op-

gevallen wel kan

De risicopunten worden uitgewerkt tot een een ee

gemerkt, nog 23% besmet. In 2007 is bij de klanten

binnen de huidige

uitvoerbaar plan om uw installatie aan te passen, pa assen e ,

met de verklaring slechts in 8% van de gevallen

weten regelgeving.

te beheren en controleren.

Zo ziet u al direct in dit eerste nummer dat wij graag klanten aan het woord laten om zo hun ervaringen met collega’s te kunnen delen.

Stap 3: Periodieke controle Percentage per doelgroep die in 2005 en/of 2006 een normoverschrijding heeft gemeld aan de VROM-inspectie

Ik hoop dat u HydroVisie met veel plezier

H d S b kijkt periodiek i di k uw installatie, i t ll ti HydroScope bekijkt neemt watermonsters, laat deze analyseren

zult lezen en dat u uitkijkt naar de volgende editie, die medio maart

40%

en vergelijkt de bevindingen met de informatie uit eerdere controles. Ook temperatuurmetingen

2009 zal verschijnen. 30%

en controles op functionaliteit behoren tot het proces.

Lars Kuipéri, Directeur

20%

Stap 4: Legionella Veiligheidsverklaring

10%

Als uit de controles blijkt dat uw installatie in orde is en u het proces beheerst, ontvangt u een

2 - HydroVisie

n Zo

rg in

st e

lli

em ba de Zw

Ho te ls As ju ie st lzo iti e ël ke e in rsc ric en ht tr in a ge + n

s en ha v Ja ch t

ng s

Legionella Veiligheidsverklaring. Niet alleen uzelf, maar iederéén kan zien dat u veilig en gezond water belangrijk vindt!

HydroVisie - 3

MARI VERHAGEN VAN HARRY IMMENS EN HANS VERHAGEN VAN HYDROSCOPE

een installatie moet voldoen. Daar zijn een risicoanalyse en

over op de monteurs. Onze monteurs hebben behoefte aan meer

beheersplan bijgekomen. We proberen HydroScope zoveel

informatie. Zowel over legionellapreventie als over hoe installaties

mogelijk vanaf het begin in het traject te betrekken. In het

veilig aan te sluiten. Wellicht kan HydroScope presentaties of work-

verleden kwam HydroScope vaak pas bij een installateur als

shops geven aan monteurs.’

de installatie klaar was. Nu proberen we HydroScope steeds vroeger te betrekken in het traject.’

Wat betekent HydroScope voor Harry Immens op het gebied van legionellapreventie?

Uit een evaluatie van VROM* uit 2007 blijkt dat het aantal

‘HydroScope is voor ons een externe adviseur in wie wij een groot

leidingwaterinstallaties met legionellabacteriën niet afneemt.

vertrouwen hebben. Bij bepaalde projecten hadden we eerder

Bij een betere naleving van de Waterleidingwet zouden naar

om raad moeten vragen, zodat bepaalde herstelwerkzaamheden

verwachting wel minder legionellabacteriën in de leiding-

voorkomen hadden kunnen worden. We hebben een aantal dingen

waterinstallatie voorkomen. Dat kan als installateurs

moeten veranderen die niet nodig waren.’

consequent leidingwaterinstallaties aanleggen volgens de voorschriften en de eigenaren preventiemaatregelen tegen

Hoe belangrijk is legionellapreventie voor Harry Immens?

‘Door tijdige inschakeling van HydroScope hadden veel herstelwerkzaamheden voorkomen kunnen worden’

legionella treffen. Dit gebeurt nu nog te weinig, aldus de

‘Legionellapreventie is voor ons erg belangrijk en niet meer

onderzoekers. Bent u het eens met de onderzoekers?

weg te denken uit de installatiewereld. Vooral met het ontwerp

‘Ja, ik denk zeker dat installaties niet altijd volgens de voorschriften

van de installatie wordt gekeken of deze voldoet aan de eisen

zijn aangelegd. Ook bij Harry Immens is dit in het verleden gebeurd,

die HydroScope hierin stelt. In het ontwerp wordt hier steeds

maar wij denken dat wij dit hebben ondervangen door HydroScope

meer aandacht aan besteedt en we raken hiermee steeds

tijdig in te schakelen om controles uit te oefenen. Vaak is het zo

meer vertrouwd.’

Wordt er bij Harry Immens voldoende aandacht aan

kan verbeteren, is de naamsbekendheid. Daarom vinden wij een

Harry Immens 9000 Installaties BV is in 1965 opgericht en groeide al spoedig uit tot een middelgroot installatiebedrijf. Momenteel zijn er zo’n 75 mensen werkzaam, van wie 40 direct. Met haar medewerkers verzorgt Harry Immens 9000 de aanleg en het onderhoud van installaties voor klimaatbeheersing, sanitairtechnische installaties en gebouwbeheersystemen.

opleidingen voor installateurs besteed?

nieuwsmagazine een goed initiatief!’

Mari Verhagen is vanaf 1969 werkzaam bij Harry

kleppen erg actueel. Wij zouden graag op de hoogte

Immens. Hij is begonnen als tekenaar. Momenteel

blijven van dit soort actualiteiten.’

dat ze inderdaad mankementen vinden. Omdat ze dat doen terwijl wij werken, kunnen wij de mankementen meteen verhelpen.

Op welke punten zou HydroScope zich kunnen verbeteren?

Zeker wanneer een gebouw in de opleveringsfase is; dan gaat

‘Een punt waarop HydroScope zich zou kunnen verbeteren, is

dat meestal gelijktijdig. Nogmaals: een tijdige inschakeling van

communicatie en informatievoorziening. Zoals ik al eerder aangaf,

HydroScope is dus erg belangrijk.’

zouden we graag wat meer willen weten over weten regelgeving en actuele ontwikkelingen. Een ander punt dat HydroScope nog

‘Bij Harry Immens zijn drie mensen werkzaam die een cursus legionellabeheersing hebben gevolgd. Zij brengen hun ervaringen

*bron: www.vrom.nl

is hij werkvoorbereider/projectleider. Mari vertelt ons over zijn werk, over legionellapreventie en de

Hoe lang werkt Harry Immens al samen met

samenwerking met HydroScope.

HydroScope en hoe is deze samenwerking tot stand gekomen?

Wat vinden jullie van het initiatief van HydroScope

‘Sinds de oprichting van HydroScope in 2001 werken

om een nieuwsmagazine uit te brengen?

wij al samen met het bedrijf. De samenwerking is

‘Wij vinden een nieuwsmagazine een goed initiatief,

tot stand gekomen doordat er een risicoanalyse en

omdat we van HydroScope als organisatie nog niet

beheersplan moest

veel weten. We kennen de adviseurs Hans en John,

komen bij een klant.

maar de samenstelling van het bedrijf enzovoort, is

Voorheen hadden we

ons nog niet echt bekend. Zaken die we graag terug

hier nog nooit mee te

zouden willen zien in het magazine zijn wets-

maken gehad. Door

wijzigingen. Ze volgen elkaar snel op en worden

de adviseur wordt een

de laatste paar jaar pas aan de orde gesteld.

bestek gemaakt en

De inspectie heeft ieder jaar een paar speerpunten.

daarin worden de eisen

Momenteel is bijvoorbeeld de controle van keer-

omschreven waaraan

4 - HydroVisie

Legionellapreventie is voor ons erg belangrijk en is niet meer weg te denken uit de installatiewereld

HydroVisie - 5 3

MARI VERHAGEN VAN HARRY IMMENS EN HANS VERHAGEN VAN HYDROSCOPE

een installatie moet voldoen. Daar zijn een risicoanalyse en

over op de monteurs. Onze monteurs hebben behoefte aan meer

beheersplan bijgekomen. We proberen HydroScope zoveel

informatie. Zowel over legionellapreventie als over hoe installaties

mogelijk vanaf het begin in het traject te betrekken. In het

veilig aan te sluiten. Wellicht kan HydroScope presentaties of work-

verleden kwam HydroScope vaak pas bij een installateur als

shops geven aan monteurs.’

de installatie klaar was. Nu proberen we HydroScope steeds vroeger te betrekken in het traject.’

Wat betekent HydroScope voor Harry Immens op het gebied van legionellapreventie?

Uit een evaluatie van VROM* uit 2007 blijkt dat het aantal

‘HydroScope is voor ons een externe adviseur in wie wij een groot

leidingwaterinstallaties met legionellabacteriën niet afneemt.

vertrouwen hebben. Bij bepaalde projecten hadden we eerder

Bij een betere naleving van de Waterleidingwet zouden naar

om raad moeten vragen, zodat bepaalde herstelwerkzaamheden

verwachting wel minder legionellabacteriën in de leiding-

voorkomen hadden kunnen worden. We hebben een aantal dingen

waterinstallatie voorkomen. Dat kan als installateurs

moeten veranderen die niet nodig waren.’

consequent leidingwaterinstallaties aanleggen volgens de voorschriften en de eigenaren preventiemaatregelen tegen

Hoe belangrijk is legionellapreventie voor Harry Immens?

‘Door tijdige inschakeling van HydroScope hadden veel herstelwerkzaamheden voorkomen kunnen worden’

legionella treffen. Dit gebeurt nu nog te weinig, aldus de

‘Legionellapreventie is voor ons erg belangrijk en niet meer

onderzoekers. Bent u het eens met de onderzoekers?

weg te denken uit de installatiewereld. Vooral met het ontwerp

‘Ja, ik denk zeker dat installaties niet altijd volgens de voorschriften

van de installatie wordt gekeken of deze voldoet aan de eisen

zijn aangelegd. Ook bij Harry Immens is dit in het verleden gebeurd,

die HydroScope hierin stelt. In het ontwerp wordt hier steeds

maar wij denken dat wij dit hebben ondervangen door HydroScope

meer aandacht aan besteedt en we raken hiermee steeds

tijdig in te schakelen om controles uit te oefenen. Vaak is het zo

meer vertrouwd.’

Wordt er bij Harry Immens voldoende aandacht aan

kan verbeteren, is de naamsbekendheid. Daarom vinden wij een

opleidingen voor installateurs besteed?

nieuwsmagazine een goed initiatief!’

Mari Verhagen is vanaf 1969 werkzaam bij Harry

kleppen erg actueel. Wij zouden graag op de hoogte

Immens. Hij is begonnen als tekenaar. Momenteel

blijven van dit soort actualiteiten.’

dat ze inderdaad mankementen vinden. Omdat ze dat doen terwijl wij werken, kunnen wij de mankementen meteen verhelpen.

Op welke punten zou HydroScope zich kunnen verbeteren?

Zeker wanneer een gebouw in de opleveringsfase is; dan gaat

‘Een punt waarop HydroScope zich zou kunnen verbeteren, is

dat meestal gelijktijdig. Nogmaals: een tijdige inschakeling van

communicatie en informatievoorziening. Zoals ik al eerder aangaf,

HydroScope is dus erg belangrijk.’

zouden we graag wat meer willen weten over weten regelgeving en actuele ontwikkelingen. Een ander punt dat HydroScope nog

‘Bij Harry Immens zijn drie mensen werkzaam die een cursus legionellabeheersing hebben gevolgd. Zij brengen hun ervaringen

*bron: www.vrom.nl

is hij werkvoorbereider/projectleider. Mari vertelt ons over zijn werk, over legionellapreventie en de

Hoe lang werkt Harry Immens al samen met

samenwerking met HydroScope.

HydroScope en hoe is deze samenwerking tot stand gekomen?

Wat vinden jullie van het initiatief van HydroScope

‘Sinds de oprichting van HydroScope in 2001 werken

om een nieuwsmagazine uit te brengen?

wij al samen met het bedrijf. De samenwerking is

‘Wij vinden een nieuwsmagazine een goed initiatief,

tot stand gekomen doordat er een risicoanalyse en

omdat we van HydroScope als organisatie nog niet

beheersplan moest

veel weten. We kennen de adviseurs Hans en John,

komen bij een klant.

maar de samenstelling van het bedrijf enzovoort, is

Voorheen hadden we

ons nog niet echt bekend. Zaken die we graag terug

hier nog nooit mee te

zouden willen zien in het magazine zijn wets-

maken gehad. Door

wijzigingen. Ze volgen elkaar snel op en worden

de adviseur wordt een

de laatste paar jaar pas aan de orde gesteld.

bestek gemaakt en

De inspectie heeft ieder jaar een paar speerpunten.

daarin worden de eisen

Momenteel is bijvoorbeeld de controle van keer-

omschreven waaraan

4 - HydroVisie

Legionellapreventie is voor ons erg belangrijk en is niet meer weg te denken uit de installatiewereld

HydroVisie - 5 3

W O N I N G B O U W V E R E N I G I N G

U N I O N

zaal, buitenschoolse opvang en een bibliotheek.

op een prettige en persoonlijke manier dingen

Daarnaast is er ruimte voor sociaal-cultureel werk,

duidelijk en hij is voor ons het eerste aanspreekpunt.

waarin ook diverse cursussen gegeven worden, en

De betrokkenheid van Arie bij Union is zowel

multifunctionele ruimte ‘De Til’, van de gemeente

zakelijk als persoonlijk. We werken samen aan

Korendijk. In het oorspronkelijke woongedeelte is

een gezamenlijk doel.’

een hospice ondergebracht, waar terminale patiënten worden begeleid in hun laatste levensfase. Met legionella hadden we nog weinig te maken gehad, totdat er problemen kwamen met de installatie van Dorpzigt. We zijn toen bij Arie Graus van HydroScope terechtgekomen. Hij heeft enkele monsters genomen en er werden daadwerkelijk besmettingen geconstateerd. Vervolgens zijn er veel beheersmaatregelen getroffen en we hebben veel aanpassingen gedaan in de installatie. De besmetting was het

De samenwerking tussen Union en HydroScope André Gorissen is projectleider Nieuwbouw & Herstructureringsprojecten bij de afdeling projectontwikkeling van Union. Hij is ruim 29 jaar

Union is een woningcorporatie die circa 5.200 woningen, garages en bedrijfspanden verhuurt in de gemeenten Oud-Beijerland, Korendijk (Nieuw-Beijerland, Zuid-Beijerland, Piershil, Goudswaard) en Cromstrijen (Numansdorp en Klaaswaal). Bij het bedrijf zijn 60 mensen werkzaam. Ongeveer 5 jaar geleden is Union ontstaan uit een fusie van 3 woningcorporaties: Woonstichting Volksbelang, Woningstichting Cromstrijen en Woningstichting Korendijk.

bedrijf. Zijn collega

André Gorissen is projectleider Nieuwbouw &

Peter van Santen is

Herstructureringsprojecten bij de afdeling project-

contractentoezicht-

ontwikkeling van Union. Hij is ruim 29 jaar werk-

Hij is er ruim 30 jaar

omslagpunt voor ons. Het was de eerste keer dat we te maken hadden met een prioritaire instelling. Voor deze periode verhuurden we alleen woningen.

Wordt er veel waarde gehecht aan

Met een artikel over de zorgplicht en door de besmet-

de adviezen van HydroScope?

tingen in Dorpzigt heeft Arie ons wakker geschud.’

‘Jazeker, we willen bij Union zo weinig mogelijk risico

COLOFON

lopen’, zegt Peter. ‘De deskundige adviezen van Arie Wat typeert de samenwerking met HydroScope?

zijn voor ons dan ook erg waardevol. We wisten

‘HydroScope is voor ons Arie Graus’, aldus André.

voorheen weinig van legionella. Zoals al eerder

‘Het bedrijf achter hem kennen we niet. Arie maakt

gezegd, hadden we er weinig mee te maken. Nu

kunnen we in de ontwerpfase al zaken voorkomen,

waar we anders na de oplevering tegenaan zouden kunnen lopen. Een uurtje in de week zijn we nu ongeveer kwijt aan beheer. Maar daardoor wordt een hoop narigheid voorkomen. We staan steeds vaker stil bij de beleving van de eindgebruiker. Gezondheid en veiligheid van de gebruikers gaat boven alles.’

werkzaam bij het

houder bij Union.

We verwachten in dit nieuwsmagazine, onder andere, meer te weten te komen over weten regelgeving en we zouden die informatie graag naar de praktijk vertaald zien

zaam bij het bedrijf. Zijn collega Peter van Santen is contractentoezichthouder bij Union. Hij is er ruim 30

werkzaam. Voorheen

jaar werkzaam. Voorheen bekleedde hij de functie

bekleedde hij de func-

van boekhouder. Union en HydroScope werken nu

tie van boekhouder.

ongeveer 2,5 jaar samen. Peter en André vertellen

We willen bij Union zo weinig mogelijk risico lopen. De deskundige adviezen van Arie zijn voor ons dan ook erg waardevol

Op welke punten zou HydroScope zich nog kunnen verbeteren? Peter: ‘We vinden het moeilijk om direct een punt te noemen, maar wat wij erg belangrijk vinden, is projectoverdracht. Wanneer een adviseur bijvoorbeeld voor een lange periode wegvalt, dan vinden wij het belangrijk dat werk goed overgedragen wordt.’

over hun werk, over de samenwerking met HydroDorpzigt te Zuid-Beijerland. De landbouwschuur van

Wat vinden jullie ervan dat HydroScope een

de boerderij is omgevormd tot een multifunctioneel

nieuwsmagazine gaat uitbrengen?

Hoe is de samenwerking met HydroScope tot

centrum met een kleinschalig woonproject met zes

André: ‘Wij waarderen het initiatief. We verwachten

stand gekomen?

zorgplaatsen en een gezamenlijke woonkamer. Ook

in dit nieuwsmagazine, onder andere, meer te weten

‘Een aantal jaren geleden kocht Union een monu-

is hier het consultatiebureau van Careyn gevestigd.

te komen over weten regelgeving. En we zouden

mentale boerderij’, vertelt Peter. ‘Dat was boerderij

Er bevindt zich een kinderdagverblijf, peuterspeel-

die informatie graag naar de praktijk vertaald zien.’

Scope en over legionellapreventie bij Union.

6 - HydroVisie

HydroVisie - 7

W O N I N G B O U W V E R E N I G I N G

U N I O N

zaal, buitenschoolse opvang en een bibliotheek.

op een prettige en persoonlijke manier dingen

Daarnaast is er ruimte voor sociaal-cultureel werk,

duidelijk en hij is voor ons het eerste aanspreekpunt.

waarin ook diverse cursussen gegeven worden, en

De betrokkenheid van Arie bij Union is zowel

multifunctionele ruimte ‘De Til’, van de gemeente

zakelijk als persoonlijk. We werken samen aan

Korendijk. In het oorspronkelijke woongedeelte is

een gezamenlijk doel.’

De samenwerking tussen Union en HydroScope André Gorissen is projectleider Nieuwbouw & Herstructureringsprojecten bij de afdeling projectontwikkeling van Union. Hij is ruim 29 jaar

bedrijf. Zijn collega

André Gorissen is projectleider Nieuwbouw &

Peter van Santen is

Herstructureringsprojecten bij de afdeling project-

contractentoezicht-

ontwikkeling van Union. Hij is ruim 29 jaar werk-

Hij is er ruim 30 jaar

omslagpunt voor ons. Het was de eerste keer dat we te maken hadden met een prioritaire instelling. Voor deze periode verhuurden we alleen woningen.

Wordt er veel waarde gehecht aan

Met een artikel over de zorgplicht en door de besmet-

de adviezen van HydroScope?

tingen in Dorpzigt heeft Arie ons wakker geschud.’

‘Jazeker, we willen bij Union zo weinig mogelijk risico

COLOFON

lopen’, zegt Peter. ‘De deskundige adviezen van Arie Wat typeert de samenwerking met HydroScope?

zijn voor ons dan ook erg waardevol. We wisten

‘HydroScope is voor ons Arie Graus’, aldus André.

voorheen weinig van legionella. Zoals al eerder

‘Het bedrijf achter hem kennen we niet. Arie maakt

gezegd, hadden we er weinig mee te maken. Nu

kunnen we in de ontwerpfase al zaken voorkomen,

werkzaam bij het

houder bij Union.

We verwachten in dit nieuwsmagazine, onder andere, meer te weten te komen over weten regelgeving en we zouden die informatie graag naar de praktijk vertaald zien

zaam bij het bedrijf. Zijn collega Peter van Santen is contractentoezichthouder bij Union. Hij is er ruim 30

werkzaam. Voorheen

jaar werkzaam. Voorheen bekleedde hij de functie

bekleedde hij de func-

van boekhouder. Union en HydroScope werken nu

tie van boekhouder.

ongeveer 2,5 jaar samen. Peter en André vertellen

We willen bij Union zo weinig mogelijk risico lopen. De deskundige adviezen van Arie zijn voor ons dan ook erg waardevol

over hun werk, over de samenwerking met HydroDorpzigt te Zuid-Beijerland. De landbouwschuur van

Wat vinden jullie ervan dat HydroScope een

de boerderij is omgevormd tot een multifunctioneel

nieuwsmagazine gaat uitbrengen?

Hoe is de samenwerking met HydroScope tot

centrum met een kleinschalig woonproject met zes

André: ‘Wij waarderen het initiatief. We verwachten

stand gekomen?

zorgplaatsen en een gezamenlijke woonkamer. Ook

in dit nieuwsmagazine, onder andere, meer te weten

‘Een aantal jaren geleden kocht Union een monu-

is hier het consultatiebureau van Careyn gevestigd.

te komen over weten regelgeving. En we zouden

mentale boerderij’, vertelt Peter. ‘Dat was boerderij

Er bevindt zich een kinderdagverblijf, peuterspeel-

die informatie graag naar de praktijk vertaald zien.’

Scope en over legionellapreventie bij Union.

6 - HydroVisie

HydroVisie - 7

WILL SCHEFFER, LEGIONELLADESKUNDIGE:

‘Met de hele watersector hebben we de afgelopen jaren keihard gewerkt’ Een gesprek met legionelladeskundige Will Scheffer

dat ik in dienst zat, had ik tijd over. In die tijd heb ik veel

kwamen er al snel vragen los bij mensen. Vragen

geschreven over mijn vak. Ik heb toen geprobeerd een

als: hoe had dit kunnen gebeuren? Ook bij ons als

artikel te maken en op te sturen naar een vaktijdschrift.

brancheorganisatie rezen dergelijke vragen. Dat je

Dit sloeg gelijk aan. Mijn eerste artikel werd op 8 mei

je aan bepaalde regels moest houden, was altijd al

1970 gepubliceerd. Ik heb ongeveer 1.500 artikelen

wel bekend, maar niemand in de hele watersector

geschreven.’

heeft zich ooit gerealiseerd wat de impact van een dergelijke epidemie is. We werden wakker geschud.

U zult volgend jaar met vervroegd pensioen gaan.

De toenmalige minister van VROM, Jan Pronk, heeft

Hoe zal uw vertrek worden opgevangen?

toen gezorgd dat er een noodwet kwam. Deze is

‘Er komt een vervanger, maar helaas is deze er nog

later bekend geworden als de Tijdelijke Regeling

niet. Zelf heb ik anderhalf jaar geleden al concrete

Legionellapreventie. Achteraf gezien is het heel knap

plannen voorgelegd over de overname. Ik wilde graag

geweest hoe alle organisaties binnen de watersector

de nieuwe medewerker een jaar de tijd geven om op

de krachten hebben gebundeld om te komen tot een

te bouwen, waardoor ik zou kunnen afbouwen. Door

wetgeving en een handleiding voor die wetgeving.

allerlei omstandigheden zijn die plannen uitgesteld.

Partijen als VROM, KIWA, de waterleidingbedrijven, het

Als het allemaal meezit, begint de beoogde kandidaat

Ministerie van Volksgezondheid, TNO, UNETO-VNI en

op 1 december. Als het die persoon gaat worden, heb

ISSO hebben met elkaar echt keihard gewerkt om zo

ik erg veel vertrouwen in een vloeiende overname.

snel mogelijk tot invulling te komen van die wetgeving

Het belangrijkste is dat er continuering van mijn taken

en de bijhorende handleiding. Tot vandaag is het nog

kan plaatsvinden.’

steeds zo: binnen de watersector weten de partijen elkaar goed te vinden.’ ‘In 2000 werd de tijdelijke

Will Scheffer is beleidsmedewerker bij UNETO-VNI en is verantwoordelijk voor de sanitaire techniek.

UNETO-VNI is de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. Legionelladeskundige Will Scheffer is beleidsmedewerker bij UNETO-VNI. In dit interview vertelt hij over zijn carrière, over zijn werkzaamheden en over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van weten regelgeving in de installatiebranche.

deelgebieden: de aanvoer van water, de sanitaire faciliteiten en de afvoer van water.

regeling van kracht’, vervolgt Will na een denkpauze.

veel veranderd. Hoe hebt u dit ervaren?

‘In die handleiding kwamen een aantal zaken te staan

‘In het voorjaar 1999, toen we werden geconfronteerd

die voor de installatiesector toch weer nieuw waren.

met de grootste legionella-epidemie ter wereld,

De grote lijnen waren wel bekend, maar we werden gedwongen gedetailleerder te gaan kijken. Het hele

begrip van een risicoanalyse maken en beheersplan

De sanitaire techniek kent een drietal

COLOFON

Sinds het jaar 2000 is er op het gebied van legionella

Kunt u wat vertellen over uw werkzaamheden

verantwoordelijk voor de hele ontwerpafdeling en cal-

opstellen was volkomen nieuw. Het heeft een enorme

bij UNETO-VNI?

culatie. Toen ik 29 was, ben ik directeur geworden van

impuls gegeven aan het vakgebied. Als installatie-

‘Als beleidsmedewerker bij UNETO-VNI ben ik ver-

het bedrijf. In 1995 heb ik de overstap gemaakt naar de

branche UNETO-VNI hebben we toentertijd de

antwoordelijk voor de sanitaire techniek. De sanitaire

brancheorganisatie. Niet uit onvrede, maar omdat ik het

mogelijkheid gekregen om veel te investeren in

techniek kent een drietal deelgebieden: de aanvoer

werken aan de ontwikkeling van het vakgebied ontzet-

nieuwe kennis. Als je de afgelopen tien jaar bekijkt, is

van water, de sanitaire faciliteiten en de afvoer van

tend interessant vond. Met leidinggeven van een bedrijf

er op het gebied van kennis veel tot stand gekomen.

water. Mijn taak als beleidsmedewerker is zorgen dat

ben je vooral bezig met managementtaken en kun je je

Zelfs dit jaar is weer een recordjaar aan nieuwe

de normen, voorschriften en richtlijnen die voor deze

minder op je vakgebied concentreren.

publicaties die op het gebied van legionella beschik-

vakgebieden worden gemaakt, zo goed mogelijk aansluiten bij de beleving van onze leden.’ Bent u hier al lang werkzaam en kunt u wat vertellen over uw carrière? ‘UNETO-VNI is voortgekomen uit een fusie van UNETO en VNI in 2002. VNI was de brancheorganisatie voor klimaat- en sanitairinstallateurs. UNETO voor de elektra-installateurs. Ik werk zelf bij VNI

baar komen. Toch is er ook een klein moment van

Niemand in de hele watersector heeft zich ooit gerealiseerd wat de impact van een dergelijke epidemie is. We werden wakker geschud

sinds 1995. Als zestienjarige ben ik begonnen in een

frustratie opgetreden. Wij dachten dat we veel op papier hadden staan en dat men die kennis ook wel tot zich zou nemen, totdat we te maken kregen met een aantal rapporten van het RIVM. Daar is gekeken naar de resultaten van de wetgeving en hoe het in de praktijk gaat met betrekking tot legionellapreventie en het zorgen voor veilige installaties. Die rapporten zagen er niet best uit. Uit in 2005 uitgevoerde controles bleek dat het merendeel van de installaties

loodgietersbedrijf als leerling-tekenaar. Ik kon daar vrij

Dat vond ik jammer. Vooral door zelfstudie heb ik me

niet voldeed. Nou mag je dat zeker niet allemaal

snel carrière maken. Toen ik 19/20 jaar was, was ik al

op mijn vakgebied weten te ontwikkelen. In de periode

toeschrijven aan de installatiebedrijven. Heel veel heeft ook te maken met de bestaande installaties die

8 - HydroVisie

HydroVisie - 9

WILL SCHEFFER, LEGIONELLADESKUNDIGE:

‘Met de hele watersector hebben we de afgelopen jaren keihard gewerkt’ Een gesprek met legionelladeskundige Will Scheffer

dat ik in dienst zat, had ik tijd over. In die tijd heb ik veel

kwamen er al snel vragen los bij mensen. Vragen

geschreven over mijn vak. Ik heb toen geprobeerd een

als: hoe had dit kunnen gebeuren? Ook bij ons als

artikel te maken en op te sturen naar een vaktijdschrift.

brancheorganisatie rezen dergelijke vragen. Dat je

Dit sloeg gelijk aan. Mijn eerste artikel werd op 8 mei

je aan bepaalde regels moest houden, was altijd al

1970 gepubliceerd. Ik heb ongeveer 1.500 artikelen

wel bekend, maar niemand in de hele watersector

geschreven.’

heeft zich ooit gerealiseerd wat de impact van een dergelijke epidemie is. We werden wakker geschud.

U zult volgend jaar met vervroegd pensioen gaan.

De toenmalige minister van VROM, Jan Pronk, heeft

Hoe zal uw vertrek worden opgevangen?

toen gezorgd dat er een noodwet kwam. Deze is

‘Er komt een vervanger, maar helaas is deze er nog

later bekend geworden als de Tijdelijke Regeling

niet. Zelf heb ik anderhalf jaar geleden al concrete

Legionellapreventie. Achteraf gezien is het heel knap

plannen voorgelegd over de overname. Ik wilde graag

geweest hoe alle organisaties binnen de watersector

de nieuwe medewerker een jaar de tijd geven om op

de krachten hebben gebundeld om te komen tot een

te bouwen, waardoor ik zou kunnen afbouwen. Door

wetgeving en een handleiding voor die wetgeving.

allerlei omstandigheden zijn die plannen uitgesteld.

Partijen als VROM, KIWA, de waterleidingbedrijven, het

Als het allemaal meezit, begint de beoogde kandidaat

Ministerie van Volksgezondheid, TNO, UNETO-VNI en

op 1 december. Als het die persoon gaat worden, heb

ISSO hebben met elkaar echt keihard gewerkt om zo

ik erg veel vertrouwen in een vloeiende overname.

snel mogelijk tot invulling te komen van die wetgeving

Het belangrijkste is dat er continuering van mijn taken

en de bijhorende handleiding. Tot vandaag is het nog

kan plaatsvinden.’

steeds zo: binnen de watersector weten de partijen elkaar goed te vinden.’ ‘In 2000 werd de tijdelijke

Will Scheffer is beleidsmedewerker bij UNETO-VNI en is verantwoordelijk voor de sanitaire techniek.

deelgebieden: de aanvoer van water, de sanitaire faciliteiten en de afvoer van water.

regeling van kracht’, vervolgt Will na een denkpauze.

veel veranderd. Hoe hebt u dit ervaren?

‘In die handleiding kwamen een aantal zaken te staan

‘In het voorjaar 1999, toen we werden geconfronteerd

die voor de installatiesector toch weer nieuw waren.

met de grootste legionella-epidemie ter wereld,

De grote lijnen waren wel bekend, maar we werden gedwongen gedetailleerder te gaan kijken. Het hele

begrip van een risicoanalyse maken en beheersplan

De sanitaire techniek kent een drietal

COLOFON

Sinds het jaar 2000 is er op het gebied van legionella

Kunt u wat vertellen over uw werkzaamheden

verantwoordelijk voor de hele ontwerpafdeling en cal-

opstellen was volkomen nieuw. Het heeft een enorme

bij UNETO-VNI?

culatie. Toen ik 29 was, ben ik directeur geworden van

impuls gegeven aan het vakgebied. Als installatie-

‘Als beleidsmedewerker bij UNETO-VNI ben ik ver-

het bedrijf. In 1995 heb ik de overstap gemaakt naar de

branche UNETO-VNI hebben we toentertijd de

antwoordelijk voor de sanitaire techniek. De sanitaire

brancheorganisatie. Niet uit onvrede, maar omdat ik het

mogelijkheid gekregen om veel te investeren in

techniek kent een drietal deelgebieden: de aanvoer

werken aan de ontwikkeling van het vakgebied ontzet-

nieuwe kennis. Als je de afgelopen tien jaar bekijkt, is

van water, de sanitaire faciliteiten en de afvoer van

tend interessant vond. Met leidinggeven van een bedrijf

er op het gebied van kennis veel tot stand gekomen.

water. Mijn taak als beleidsmedewerker is zorgen dat

ben je vooral bezig met managementtaken en kun je je

Zelfs dit jaar is weer een recordjaar aan nieuwe

de normen, voorschriften en richtlijnen die voor deze

minder op je vakgebied concentreren.

publicaties die op het gebied van legionella beschik-

baar komen. Toch is er ook een klein moment van

Niemand in de hele watersector heeft zich ooit gerealiseerd wat de impact van een dergelijke epidemie is. We werden wakker geschud

sinds 1995. Als zestienjarige ben ik begonnen in een

loodgietersbedrijf als leerling-tekenaar. Ik kon daar vrij

Dat vond ik jammer. Vooral door zelfstudie heb ik me

niet voldeed. Nou mag je dat zeker niet allemaal

snel carrière maken. Toen ik 19/20 jaar was, was ik al

op mijn vakgebied weten te ontwikkelen. In de periode

toeschrijven aan de installatiebedrijven. Heel veel heeft ook te maken met de bestaande installaties die

8 - HydroVisie

HydroVisie - 9

slecht beheerd worden. Het zijn dus eigenaren van installaties

Richt het actieplan zich alleen op monteurs en installateurs?

dit door onze inspanningen komt, maar ongeacht de

zijn. En die wederzijdse steun is hard nodig, vanwege

die daar in eerste instantie op aangesproken moeten worden.

‘Nee, we hebben ook te maken met adviseurs in legionellapreventie.

oorzaak: het aantal legionella-uitbraken loopt terug.

de terugtrekkende beweging van het waterleidingbe-

Maar, toegegeven, ook de nieuwe installaties bleken lang niet

Zij hebben ook een opleidingsmogelijkheid. Er zijn drie instituten:

Dat is goed nieuws. Een ramp als in 1999 mag niet

drijf, die zo’n twintig jaar geleden werd ingezet.

altijd in orde te zijn. Dat vonden wij toch erg jammer. Tege-

Kenteq, KIWA en de Stichting Wateropleidingen die cursussen geven

nogmaals gebeuren. Legionella is iets dat altijd dreigt

Een beweging, overigens, die ik altijd heb betreurd.

lijkertijd realiseerden wij ons dat de rapporten, die pas medio

voor het uitvoeren van een risicoanalyse, het opstellen van een

en daar moet op gehamerd worden.’

Ik ben altijd een voorstander geweest van de contro-

2007 beschikbaar kwamen, om een onderzoek gingen uit

beheersplan en het maken van een logboek. Omdat er ontzettend

2005. We concludeerden dat we op papier veel hadden bereikt,

veel gewijzigd is in weten regelgeving zijn deze cursussen gescreend

Wat vindt u van onafhankelijke adviesbureaus als

ook blij dat in het Waterleidingbesluit de controletaak

maar dat dit blijkbaar nog niet in de praktijk tot uiting was

door onafhankelijke deskundigen. Er bleken bij diverse cursussen

HydroScope?

van de waterleidingbedrijven is opgenomen.’

gekomen. Daarom hebben we een actieplan gemaakt:

aanpassingen nodig en die zijn inmiddels dan ook doorgevoerd. Wij

‘Zolang adviesbureaus zich alleen op het terrein

het Actieplan Veilige Leidingwaterinstallaties.’

ontwikkelen overigens ook een cursus in samenwerking met Stichting

bevinden om te adviseren, kan er nog wel eens een

Wat is het hoogtepunt in uw carrière geweest, terug-

lerende taak van de waterleidingbedrijven. Ik ben dan

Wateropleiding. Een cursus met examen voor het beheer en onder-

heel goede samenwerking tot stand komen. Ik besef

kijkend op al die jaren?

Het Actieplan Veilige Leidingwaterinstallaties?

houd van een collectieve leidingwaterinstallatie. Deze is gekoppeld

dat er installatiebedrijven zijn die moeite hadden al

‘Er zijn meerdere hoogtepunten waar ik trots op ben.

‘De installatiesector, UNETO-VNI, personenvereniging TVVL en ISSO

aan een nieuwe publicatie: ISSO 55.5. Deze moest eerst ontwikkeld

die processen en ontwikkelingen te volgen én dat zij

Ik heb een aantal mooie prijzen mogen ontvangen.

werken samen aan een Actieplan Veilige Leidingwaterinstallaties.

worden. De ontwikkeling is door TVVL en UNETO-VNI gefaciliteerd.

de nodige steun konden krijgen bij de adviesbureaus.

Mijn eerste, mooie prijs was de gouden TVVL-penning

Ze zijn van start gegaan in augustus 2007. In december 2008 moet

ISSO was er uiteraard ook bij betrokken. De ISSO-publicatie 55.5 is nu

het plan voltooid zijn. Het bestaat uit verschillende activiteiten.

in concept gereed. Eind deze maand hopen we dat de Raad van Bege-

De eerste activiteit was het ontwikkelen van het zogeheten

leiding van ISSO kan instemmen met het concept 55.5. Hetzelfde geldt

Kleintje Legionellapreventie: een handzaam boekje voor monteurs.

voor publicatie 55.4 die over alternatieve preventietechnieken gaat. De

De kennis bleef vaak in de bovenlagen van de installatiebedrijven

ontwikkeling daarvan hebben we parallel laten lopen aan de totstand-

hangen. We hebben geleerd dat je nog zulke goede kennisdocumen-

koming van de KIWA Beoordelingsrichtlijnen voor de apparaten van

ten en afspraken kunt hebben, maar 1 klein foutje op de werkvloer

alternatieve technieken.’

kan alles veranderen. Daarom hebben we ons toegelegd op het

in 1999. Deze prijs wordt eens in de vijf jaar uitgereikt

We hebben geleerd dat je nog zulke goede kennisdocumenten en afspraken kunt hebben, maar één klein foutje op de werkvloer kan alles veranderen

aan iemand die zich op een bijzondere manier heeft onderscheiden op het gebied van wetenschap en techniek binnen de installatiesector. Ook heb ik de Legionella Award ontvangen. Deze is tot op heden nog maar twee keer uitgereikt. Ik heb deze in december 2006 mogen ontvangen. Heel bijzonder aan deze prijs is dat deze wordt uitgereikt door de Stichting Veteranenziek-

maken van een zakboekje. Het boekje is toegankelijk voor installateur

Verder nog activiteiten omtrent het actieplan?

en monteur. Met financiële hulp van Het Opleidings- en ontwikke-

‘De laatste activiteit waar nog heel hard aan gewerkt wordt, is een IS-

lingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf is ervoor gezorgd

SO-SBR publicatie. SBR is het kennisinstituut voor de bouwsector. ISSO

In eerste instantie ben ik wat argwanend geweest

een jaarlijkse prijs die een stichting ter bevordering

dat elk erkend installatiebedrijf een Kleintje Legionellapreventie

heeft van ons de opdracht gekregen om samen met SBR integrale

tegenover adviesbureaus. Later hebben we gezegd:

van wetenschap en techniek uitreikt aan iemand uit de

kreeg. Het is belangrijk dat iedere monteur zo’n zakboekje krijgt.

oplossingen op papier te zetten zodat ongewenste opwarming van

we pakken het anders aan. Nu ben ik van mening dat

installatiesector. Die prijzen zijn erg bijzonder voor mij.

Ik schat dat er zo’n 15000 exemplaren verkocht zijn.’

drinkwater voorkomen wordt. Integraal, daarmee bedoelen we: vanuit

adviesbureaus en installatiebedrijven elkaar tot steun

Ze zijn blijken van waardering voor je werk.’

te, dus door de slachtoffers zelf. Ruim een jaar geleden werd ik nogmaals verrast. Toen kreeg ik de BJ Max-prijs,

de bouwkundige kant, vanuit de verwarmingstechniek én vanuit de Is het succes van ‘Kleintje Legionella’ al merkbaar?

waterleidingtechniek. Want wij kunnen dat probleem alleen onmogelijk

‘We kunnen dat nu nog niet meten. Wat we wel kunnen meten is

oplossen. Dat kunnen alleen alle betrokkenen samen. Slechts dan zijn

hoeveel mensen dit boekje hebben. Het boekje moet echter ook

we in staat om installaties te realiseren waarin ongewenste opwar-

gelezen worden. Daarom zijn instructiebijeenkomsten ontwikkeld.

ming niet of slechts beperkt zal voorkomen. Hieraan wordt momenteel

Dat zijn landelijke instructiebijeenkomsten waarin Kleintje Legio-

nog heel hard gewerkt. Zo hebben we een pakket van allemaal nieuwe

nellapreventie is toegelicht, samen met de relevante Waterwerk-

publicaties. Dat moet dan allemaal dit jaar klaar zijn, want het actiepro-

bladen 1.4G en 3.8, met alle beheers- en onderhoudsaspecten en

gramma loopt december 2008 af.’

de beveiligingstoestellen. Deze instructiebijeenkomsten worden afgesloten met een soort CITO-toets. De bijeenkomsten lopen goed,

Bent u tevreden over het verloop van het actieplan tot dusver?

maar kunnen beter. Er zijn tienduizenden monteurs, maar het aantal

‘Over de resultaten ben ik erg tevreden. Er is keihard gewerkt en ook

deelnemers tot op heden is 600 à 700. Dat vinden we tegenvallen.

ISSO verdient een compliment. Ook TVVL, de mensen in werkgroepen,

In principe zijn de bijeenkomsten voor 1 jaar gepland. Daarna is het

diverse rapporteurs, hebben jaarrond keihard gewerkt. Ik ben over het

de bedoeling dat ze geëvalueerd worden en dat de eindresultaten

totale resultaat heel enthousiast. Het belangrijkst is dat we over een

beschikbaar gesteld worden aan reguliere opleidingsinstituten.

paar jaar kunnen zeggen: het is allemaal onder controle; legionella is

De bedoeling is dat er een permanente opleiding komt die installa-

beheersbaar. We zien gelukkig het aantal meldingen in de registratie

teurs kunnen volgen. Dat is tevens een onderdeel van het actieplan.’

van legionella teruglopen. Ik kan en ik mag helemaal niet zeggen dat

10 - HydroVisie

HydroVisie - 11