NUMMER 3 JAARGANG 2013 Hydro! is een uitgave van hydroscope en verschijnt 2 keer per jaar
Drinkwatertappunten verplicht bij evenementen Constructieve Samenwerking tussen Kuijpers en Hydroscope Trots op het resultaat van thermisch beheer
Download de gratis legionella-app in de App Store
Nieuwe detectiemethode voor legionellabacteriĂŤn
Leegstand?
Voorwoord Deze keer
geen nieuwe huisstijl,
maar wel een nieuw gezicht Deze keer geen nieuwe huisstijl, maar wel een nieuw gezicht. Wel bekend voor de meesten, maar niet in de hoedanigheid zoals u me voortaan in de HYDRO! zult aantreffen. Hiernaast stel ik mezelf kort aan u voor. Waar we erg trots op zijn, is onze nieuwe app. U kunt deze downloaden, zodat u altijd de meest recente informatie aangaande legionellapreventie bij de hand heeft. Meer hierover ook verderop in deze HYDRO! Daarnaast informeren wij u over wat te doen als u te maken krijgt met leegstand van uw gebouw, hoe u waterveiligheid tijdens evenementen regelt en welke resultaten er behaald worden/zijn bij thermisch beheer en hoe dat kan worden verwerkt in Watertotaalbeheer. Ook komt er zoals u van ons gewend bent een klant aan het woord. Deze keer vertelt een installateur hoe hij de samenwerking met Hydroscope ervaren heeft en er in de samenwerking voor beide partijen een win-winsituatie ontstaat. Tot slot wil ik uw aandacht vragen voor het artikel over een nieuwe detectiemethode voor legionellabacteriën. Binnen één uur kan het legionellamonster worden geanalyseerd, weet u hoeveel levende legionellabacteriën in het water zitten
Inhoud 02
Voorwoord
03
Leegstand?
03
Even voorstellen
04
Kuijpers en Hydroscope
06
Legionella- en waterveiligheid bij evenementen
Geen nieuwe huisstijl, maar wel een nieuw gezicht
Leegstand of laten verweren?
Kevin Kanters, bedrijfsleider bij Hydroscope
Beheren
Een constructieve samenwerking
Drinkwatertappunten verplicht bij evenementen
07
of laten verweren?
Als uw pand leeg komt te staan, staat u er waarschijnlijk niet bij stil wat
gebruik is. Vaak wordt er ook geklaagd over stankoverlast door
Legionella-app
er allemaal kapot kan gaan. Zonder beheer daalt de vastgoedwaarde,
droogstaande rioolbuizen.
Download de gratis legionella-app in de App Store
blijft waterschade vaak onopgemerkt, kunnen stankproblemen ontstaan en laten schimmel en ongedierte hun sporen achter. Revitaliseren is een
Samenwerken
oplossing, maar kan het niet slimmer?
Wolter & Dros, Aquador en Hydroscope hebben de handen ineen
08
Thermisch beheer
Van alles tegengekomen
beoordeeld en er wordt bepaald wat de beste strategie is. Gedacht
10
Ontwikkeling nieuwe detectietechniek
Michael van Gool (Wolter & Dros) is in de praktijk al het nodige
moet worden aan tijdelijk strippen, conserveren, beheren of niks doen.
tegengekomen. Plafondplaten die doorhangen, aanslag op de
Gekeken wordt van drinkwaterinstallatie tot klimaatbeheersing en
Samenwerking met Innosieve Diagnostics
bestrating en gevels, lekkages en niet meer schoon te krijgen
van gevelreiniging tot brandpreventie. Naar wens kunnen de partijen
toiletpotten. Niet alleen bij volledige leegstand is het een probleem,
gezamenlijk de monitoring, aanpassingen en het beheer op zich nemen.
geslagen. Samen hebben ze een checklist gemaakt. Het pand wordt
Trots op resultaat
NUMMER 3 JAARGANG 2013 Hydro! is een uitgave van Hydroscope en verscHijnt 2 keer per jaar
12
Nieuwsfeiten en Colofon
dRiNkwAtERtAppUNtEN verplicHt bij evenementen SAMENwERkiNG kuijpers en Hydroscope tRotS op hEt RESUltAAt van tHermiscH beHeer
DownloaD De gratis legionella app in De app store
NiEUwE dEtEctiEMEthodE vooR lEGioNEllAbActERiëN
en beschikt u over de foto’s. Deze methode is tot stand gekomen door een samenwerkingsverband met Innosieve Diagnostics. Kortom, ik hoop u ook deze keer weer voldoende stof tot lezen mee te geven, zodat u weer wat beter weet wat we u kunnen bieden en wat voor u de mogelijkheden zijn om uw installatie veilig te krijgen en te houden.
Kevin Kanters
ook bij deelleegstand wordt hinder ondervonden. Doordat de drinkwaterinstallatie niet gebruikt wordt, kan bijvoorbeeld
Voordelen
bacteriegroei ontstaan en kunnen terugstroombeveiligingen defect
Door het beheer over te laten aan gerenommeerde partijen wordt verval
raken. Dit kan leiden tot achteruitgang van de drinkwaterkwaliteit
voorkomen. Mogelijke schades worden eerder opgemerkt en het pand
in de gehele installatie. Dus ook het gedeelte dat nog wel in
behoudt meer zijn waarde.
Even voorstellen:
Kevin Kanters, bedrijfsleider Hydroscope Graag wil ik me aan u voorstellen. In het verleden schreef onze
Sinds 2004 voer ik werkzaamheden uit voor Hydroscope. Ik heb een
directeur Lars Kuipéri het voorwoord, maar vanaf heden heb ik dit
mooie uitdaging van Lars Kuipéri meegekregen. Naast het optimaliseren
stokje van hem overgenomen. Sinds eind vorig jaar ben ik bedrijfsleider
van de bedrijfsvoering zal Hydroscope zich gaan verbreden en hopen
bij Hydroscope. Ik ben afkomstig van moederbedrijf Brabant Water
we u in de toekomst waardevolle nieuwe diensten te kunnen leveren.
waar ik mij bezighield met marketing en productontwikkeling. Voor velen ben ik al een bekend gezicht.
02 HYDRO!
HYDRO!
03
Kuijpers en Hydroscope Benni Schrurs, adviseur Hydroscope, heeft nauw contact met de heren
Inzoomen ter voorkoming van toekomstige problemen
Frank Engelen en Henk van Lier van Kuijpers. Frank en Henk ontmoeten
Benni Schrurs van Hydroscope vertelt: “Wij zoomen in op alle
elkaar op de locatie aan de Suytkade 2 en zijn in gesprek over de
installatieonderdelen tijdens de bouw. Wij kijken vooruit en hebben lering
voortgang van de werkzaamheden en de samenwerking op de bouw.
getrokken uit de ervaringen van honderden locatiebezoeken. Wij zoeken oplossingen die voor technisch dienstverlener Kuijpers en de beheerder
Geen restpunten bij oplevering
goed zijn”. Frank Engelen valt hem bij: “Bouwen doe je in één jaar, maar
Frank Engelen is als projectleider eindverantwoordelijk voor het project.
onderhouden doe je gedurende 50 jaar. De aanwezigheid van Hydroscope
Doel van de samenwerking met Hydroscope is dat Kuijpers bij oplevering
tijdens de bouw voorkomt dat er leidingdelen niet worden waargenomen
een goede installatie heeft gemaakt, die jarenlang zonder problemen
die bij de oplevering zijn weggewerkt. Vaak zijn het deze leidingen die
in bedrijf blijft. Dit wil zeggen dat alles bij oplevering af is, goed is
tijdens het onderhoud van een gebouw tot problemen leiden”.
aangelegd en dat er geen beschadigingen zijn. Ieder z’n expertise
“
Frank Engelen, projectleider bij Kuijpers
Hydroscope is, als onafhankelijk adviesbureau, partner van Kuijpers.
De insteek van Kuijpers is dat we het in één keer goed willen doen.
”
Adviseurs zijn opgeleid en kennen de installatievoorschriften en wetgeving goed. De vertaalslag naar het toepassen van de theorie in de praktijk is een sterke eigenschap van elke adviseur. ‘Als Hydroscope willen we voorop blijven lopen als kennisinstituut binnen onze tak van
Frank Engelen schakelt de kennis van Hydroscope al jaren en altijd
sport. Deelname aan diverse ISO en NEN werkgroepen ondersteunt
in een vroeg stadium in. ‘De insteek van Kuijpers is dat we het in
deze doelstelling.’ Hydroscope verzorgt daarnaast trainingen voor
één keer goed willen doen. Als de voorlopige ontwerptekeningen
installateurs en training on the job, dus ook in specifieke gebouwen.
van de leidingen door ons zijn opgesteld, dan stuur ik ze meteen door naar Hydroscope. Zo ontvangt Kuijpers al in de ontwerpfase de eerste advisering tot optimalisatie van de nog te installeren drinkwaterinstallatie. Het eindresultaat is de oplevering met een kloppend beheersplan voor de klant, en een drinkwaterinstallatie die voldoet aan het Drinkwaterbesluit.‘ Frank Engelen is blij met Hydroscope
Constructieve
samenwerking
tussen Kuijpers en Hydroscope In de nieuwbouwwijk Suytkade in Helmond verrijst een nieuw vrijetijdscentrum: ‘Fitland XL Helmond Suytkade’. Het behelst een multifunctioneel sport-, wellness- en vrijetijdscomplex. Inwoners uit Helmond en omliggende kernen gaan gebruikmaken van dit aantrekkelijke concept. Kuijpers verzorgt het installatiewerk en werkt voor de aanleg van een veilige en duurzame drinkwaterinstallatie samen met Hydroscope.
04 HYDRO!
als partner en ziet de samenwerking ‘als constructief partnership’.
“
Benni Schrurs, adviseur bij Hydroscope
Hydroscope wil voorop blijven lopen als kennisinstituut binnen onze tak van sport.
”
Kuijpers wil bij de beste in het bouwproces behoren. De expertises Tekeningen moeten goed zijn
en doelstellingen van Kuijpers en Hydroscope sluiten daarom in de
Hydroscope-adviseur Benni verduidelijkt dat Kuijpers op de locatie van
samenwerking naadloos op elkaar aan. Door de brede expertise die
het nieuwe vrijetijdscentrum niet alleen drinkwaterinstallaties aanlegt.
Kuijpers bezit, is de specifieke drinkwaterkennis van Hydroscope nodig.
Ook proceswaterinstallaties en uitgebreide werktuigbouwkundige
De aanhoudende veranderingen in regels en wetgeving zijn voor
installaties. ‘Dat klopt, Kuijpers doet het gehele werktuigbouwkundige
Kuijpers niet bij te houden. Ondanks dat leidt Kuijpers de monteurs op
gedeelte: de cv-installatie, gekoeldwaterinstallatie, luchtbehandeling,
het gebied van drinkwaterinstallaties op. Henk van Lier vult aan: “Er is
sanitair met afwatering, gasinstallatie en de parkeergarageventilatie.’
ieder halfjaar wel iets wat veranderd. Juist deze bewustwording is bij de
Henk van Lier voegt hier de voorbereidingen voor de bronnen ten
monteurs belangrijk. Uiteindelijk zijn zij het die de regels en voorschriften
behoeve van de warmte- en koudeopslag aan toe. Henk van Lier
in de praktijk moeten toepassen.” Daarom hebben alle monteurs een
zorgt er, als projectuitvoerder bij Kuijpers, voor dat het leidingwerk
door Hydroscope verzorgde in-companycursus bij Kuijpers gehad. ‘Zo
volgens de tekeningen wordt geïnstalleerd. Ook draagt hij de
maken we de mensen bewust en een bijkomend voordeel is dat er
eindverantwoordelijkheid voor de uitvoering door de 25 mensen die nu
meteen meer interesse ontstaat.’
op de bouw werkzaam zijn. ‘Iedereen moet vooruit kunnen en veilig kunnen werken. En het liefst ook nog op het juiste tempo en in de
Voorbereid op duurzame toekomst
juiste volgorde. ‘Als de tekeningen goed zijn, kunnen wij tijdens de
Het enorme vrijetijdscomplex in Helmond zal binnenkort met een
daadwerkelijke bouw goed plannen en door met de werkzaamheden.’
loopbrug verbonden worden met de naastgelegen Groene Campus.
Beide heren van Kuijpers zijn ronduit tevreden over de samenwerking
Enkele honderden studenten zullen in de toekomst een leer- en
met Hydroscope. Samenwerken met een specialist zorgt ervoor dat
werkomgeving krijgen in één van de Fitland XL-productgroepen. Ook
eventuele installatiefouten vooraf gezien worden en niet achteraf
voor de vrijetijdsbesteding kunnen zij dan terecht in de verschillende
hersteld hoeven worden.
voorzieningen van het complex.
HYDRO!
05
waterveiligheid bij Evenementen
Besluit Publieke Gezondheid Uit hoofdstuk 2, artikel 2 van het Besluit Publieke Gezondheid valt af te leiden dat gemeenten bij een evenement moeten nagaan of er sprake is van waterverneveling. Zo ja, dan moet de gemeente vooraf controleren of er een legionellarisicoanalyse is uitgevoerd en of er tijdens het evenement beheersmaatregelen worden uitgevoerd. Nul-situatie legionella: monsterneming aangeleverd water en vernevelend tappunt. Nul-situatie waterkwaliteit: monsterneming aangeleverd water en consumptietappunt.
In Nederland zijn er steeds meer evenementen waar gebruik wordt gemaakt van uitgebreide drinkwatersystemen. Kunt u hier veilig gebruik van maken en worden deze installaties gekeurd? Het ontbreekt in Nederland aan toezicht op de richtlijnen die hier wel degelijk voor aanwezig zijn. Wellicht dat de vergunningverlener, veelal de gemeente, hier niet bij stilstaat. Zij zou deze verantwoording op zich moeten nemen als toezichthouder tijdens een evenement en als vergunningverlener.
Legionella
Waterveiligheid
Legionellaveiligheid komt in beeld als er water in vernevelde vorm uit
Waterveiligheid komt na legionellapreventie steeds vaker onder de
een installatie komt. Denk hierbij aan mobiele douche-units, decoratieve
aandacht. U heeft er immers niets aan dat op de tweede dag van een
waterpartijen en, steeds vaker, een verkoelende mist- of regeninstallatie.
evenement veel van de bezoekers met diarree thuis moeten blijven. Werk
De legionellaveiligheid is in deze situatie niet alleen afhankelijk van het
met veel schone drinkwaterleidingen en houdt deze duidelijk herkenbaar
water dat ter plaatse geleverd wordt. Ook het water op de plaatsen waar
en gescheiden van uw rioolaansluitingen. Gebruik drinkwaterleidingen bij
het systeem vóór het evenement is gebruikt heeft hier invloed op.
voorkeur eenmalig en sla de rioolwaterleidingen niet boven de nieuwe
Het beheer en de opslag van de installatie zijn van invloed op de
drinkwaterleidingen op. Zomaar enkele voorbeelden die in het verleden
waterkwaliteit tijdens het evenement dat u bezoekt. Het vaststellen van een
tot vervelende situaties hebben geleid. Ook hier geldt dat het vaststellen
nul-situatie voordat een evenement begint is dan ook een serieuze zaak.
van een nul-situatie voordat een evenement begint een serieuze zaak is.
Download de gratis
legionella-app in de App Store Legionella- en waterveiligheid bij Evenementen
“drinkwatertappunten verplicht bij evenementen” 06 HYDRO!
Alle belangrijke informatie over legionella heeft u met de legionellaapp bij de hand. De app voor de iPhone is gratis te downloaden via de App Store van Apple. Deze app is speciaal ontwikkeld voor vastgoedbeheerders, facilitair managers, technisch beheerders en installateurs. Ze bevat alle belangrijke informatie over de wet- en regelgeving. De nodige achtergrondinformatie over de legionella-bacterie is terug te vinden, zoals de leefomstandigheden en het gevaar voor de volksgezondheid. De app laat ook de mogelijkheden zien van alternatieve technieken. Er is een lijst te raadplegen met gevaarlijke toestellen en bijbehorende toestelbeveiliging. Alle contactgegevens van onze adviseurs zijn in de app te raadplegen.
HYDRO!
07
thermisch beheer
Legionellapreventie in Nederland is gestart met thermisch beheer als uitgangspunt. Het nieuwe Drinkwaterbesluit biedt ruimte voor fysisch, fotochemisch en elektrochemisch beheer als alternatief. De adviseurs van Hydroscope komen bij veel bedrijven en Hydroscope is BRL6010 instellingen. Overal heeft u als klant vragen gesteld over gecertificeerd en UV-lampen, filters of ionisatieapparatuur. Is thermisch beheer mag dit daarom voor nog wel de juiste keuze?
“
u doen. Tijdens eerste bezoek
g % din 23 schrij r e v mo nor lla % 77 gione e l n gee
9% 65%alig m een
26 %
”
ig kk ne d r ha
inc ide nte el
Na opvolging advies
Hydroscope geeft advies op zo’n 3.500 locaties. Ons advies richt zich op het voorkomen van bacteriegroei door te voldoen aan de installatieeisen, voldoende verversing en het voorkomen van ongewenste opwarming of afkoeling. Van alle locaties die u samen met Hydroscope beheert, is daarna in 9% van gevallen nog sprake van regelmatig terugkerende normoverschrijdingen legionella. Thermisch beheer is dus in de meeste gevallen effectief in het voorkomen van legionellagroei. Veruit het grootste deel van de normoverschrijdingen is van het type Legionella non-pneumoplila in aantallen tussen 100 en 1.000 kve/l.
Trots op het resultaat van thermisch beheer 08 HYDRO!
Duidelijk is dat hier in Nederland geen legionellose door veroorzaakt is bij mensen met een “normaal tot sterk afgenomen” afweersysteem. Hydroscope raadt u aan om gezamenlijk met de overheid het gezondheidsrisico in te schatten alvorens u aanvullende investeringen doet. Er zijn situaties waar thermisch beheer niet afdoende is of teveel inspanning vergt. In die situaties kunnen alternatieve technieken een oplossing bieden. Elke techniek heeft z’n eigen toepassingsbereik,
Thermisch beheer heeft een aantal grote voordelen:
voor- en nadelen. Bij uw keuze voor de juiste techniek spelen veel
• Geen verhoogde frequentie monsterneming
factoren een rol, zoals kosten, kwaliteit van het inkomende water,
• Geen extra onderhoudskosten
temperatuur, effectiviteit, beheerslast en certificering. U kunt Hydroscope
• Regelmatige aandacht voor de drink- en warmtapwaterinstallatie
wel vragen u hierin onafhankelijk te adviseren. Hydroscope is immers
• Optimalisatie van energieverbruik van de warmtapwaterinstallatie
BRL6010 gecertificeerd en mag dit daarom voor u doen.
• Beheer zoals uw toezichthouder dit het liefst ziet
HYDRO!
09
Legionellafoto
legionellagroei in uw drinkwaterleidingen? Heeft u regelmatig legionellagroei in uw drinkwaterleidingen? Een foto zegt soms meer dan duizend woorden. Hoe meer u weet over uw legionellabacteriën en hun leefomstandigheden, des te gerichter u ze kunt bestrijden. Zijn de legionellabacteriën vitaal? Bevinden ze zich alleen of klonteren ze samen? Zijn ze samengeknepen of staafvormig? Hoe staat het met de totale microflora in mijn water? Dit zijn vragen die wij met een eenvoudige legionellafoto beter kunnen beantwoorden. Dus: legionella? Neem een foto.
Legionellafoto met Sieve-ID
‘Help ons met het valideren van de legionellafoto’
Samen met Innosieve Diagnostics heeft Hydroscope een nieuwe
Wilt u ook een legionella foto? Hydroscope kan deze kosteloos
detectietechniek ontwikkeld. Wij nemen een monster van uw
en geheel vrijblijvend leveren. We zijn immers voor onze validatie
drinkwater. Het water wordt door een membraan geleid, waarbij
op zoek naar watermonsters. Wij nemen voor u één monster dat
de bacteriën op de zeef achterblijven. Aan de bacteriën wordt een
we in het laboratorium analyseren. Eén werkdag later krijgt u van
legionellaspecifieke kleurstof en vitaliteitskleurstof toegevoegd.
ons de uitslag en de foto’s. Verder houden we u uiteraard op de
Met een geautomatiseerde microscoop worden vervolgens twee
hoogte van de ontwikkelingen in het onderzoek.
type foto’s gemaakt van: • de levende en dode legionellabacteriën; • alle levende micro-organismen. De foto’s worden softwarematig over elkaar heen gelegd, zodat de levende legionellabacteriën automatisch geteld kunnen worden. Binnen één uur is het monster geanalyseerd, weet u hoeveel levende legionellabacteriën in het water zitten en beschikt u over de foto’s. legionellafoto Inmiddels zijn al honderden monsters genomen en vergeleken met de conventionele kweekmethode. De resultaten zijn goed. Er is een goede correlatie te zien tussen beide methoden qua aanwezigheid van legionella. We hebben echter nog te weinig monsters geanalyseerd om van een gevalideerde methode te kunnen spreken. Daarom zijn we op zoek naar drinkwaterinstallaties waar regelmatig normoverschrijdingen van legionella voorkomen, of installaties waar meer inzicht gewenst is in de waterkwaliteit.
10 HYDRO!
HYDRO!
11
Nieuwsfeiten Informatieblad legionellapreventie
Colofon
NUMMER 3 JAARGANG 2013 Hydro! is een uitgave van hydroscope en verschijnt 2 keer per jaar
Drinkwatertappunten verplicht bij evenementen
HYDRO! verschijnt twee keer per jaar
Samenwerking Kuijpers en Hydroscope Trots op het resultaat van thermisch beheer
ISSO en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu hebben een nieuw informatieblad uitgegeven “Wet- en regelgeving legionellapreventie in
Wilt u reageren?
drink- en warmtapwater”.
U kunt uw reactie sturen naar:
Hydroscope en Innosieve op BNR Nieuwsradio Op 28 februari 2013 was op de radio te horen hoe Hydroscope en
Hydroscope BV
Download de gratis legionella app in de App Store
Nieuwe detectiemethode voor legionellabacteriën
Postbus 3238 4800 DE BREDA Of mail naar info@hydroscope.nl
Innosieve de revolutionaire detectietechniek voor legionella uitvoerden. Redactie:
Accreditatie
Sylvia Kradolfer, Kevin Kanters, Henk Peelen, Bianca van Meerten en Anne Waas
Hydroscope is als één van de eerste adviesbureaus geaccrediteerd (L554) voor het nemen van legionellamonsters conform NEN 6265.
Nummer: Nummer 3, jaargang 2013
Infectiepreventie en water
Oplage: 2.800 stuks
De werkgroep Infectiepreventie heeft voor ziekenhuizen, verpleeghuizen,
Fotografie: Wim Roefs Fotografie/Arie Graus
tandartspraktijken, jeugdgezondheidszorg e.d. richtlijnen opgesteld voor
Ontwerp: Scheepens reclame adviseurs
infectiepreventie. Drinkwaterhygiëne is in veel van deze richtlijnen een
Drukwerk: Printadvise
onderwerp. Hydroscope is goed op de hoogte van de WIP-richtlijnen en kan u hierover nader adviseren. Voor meer informatie kunt u terecht op
HYDROSCOPE
de website van de werkgroep Infectiepreventie.
Hydroscope is Nederlands grootste adviesbureau op het gebied van
Legionellapreventie op scholen
waterkwaliteit en -veiligheid binnen gebouwen. Ons adviespakket is uitgegroeid van legionellapreventie tot breed advies over drink-, proces-
De normen “Gymnastieklokaal - kleed- en doucheruimte” en “Schoolge-
en bluswater. We geven persoonlijk, onafhankelijk en resultaatgericht
bouw - sanitaire voorzieningen” in de Arbocatalogus-VO zijn recentelijk
advies dat zich vertaalt in hoge klanttevredenheid en loyaliteit.
aangepast. Ze beschrijven welke praktische maatregelen genomen moeten worden om legionellagroei te voorkomen. De normen schrijven voor dat scholen moeten voldoen aan hun zorgplicht teneinde deugdelijk drinkwater beschikbaar te stellen. Onze adviseurs kunnen u helpen met het uitvoeren van bovenstaande maatregelen. Meer informatie kunt u terugvinden op www.arbocatalogus-vo.nl.