POTATO SHED HOUSE By Julius Tamaniau
DOOR REMKO NERINCKX
2IVB
OPDR.: WOONBOUWPROJECT
2
1. INLEIDING
P.4
2. ANALYSE 2.1 Projectfiche
P.5
2.2 Ruimtelijke context en invloed op het ontwerp
P.6 - 7
2.3 Bespreking organigram
P.8 - 11
2.4 Vormelijke aspecten
P.12 - 13
2.5 Ruimtelijke aspecten
P.14 - 15
2.6 Plekwaarde
P.16 - 17
2.7 Structuur en constructiewijze
P.18
3.
SITUERING IN HET OEUVRE VAN DE ONT WERPER
P.19
4.
P.20
SITUERING IN DE ARCHITECTUURHISTORISCHE EN -THEORETISCHE CONTEXT
5.
PERSOONLIJKE BESPREKING
P.21
6. BRONVERMELDING
P.22
3
INLEIDING In dit verslag over de ‘Potato Shed House’ onderzoekt men van begin tot einde hoe Julius Tamaniau en zijn team dit project tot stand kregen. Men analyseerd op basis van feiten, gaat na waar de architect zijn inspiratie haalde en hoe het pand in elkaar steekt. Er worden aspecten aangehaald zoals welk gevoel de kleuren en vormen oproepen, welk gevoel je krijgt bij het interieur enzovoort. Daarnaast kijkt men hoe dit project past in het oeuvre van de ontwerpermet en tot slot een persoonlijke bespreking waar ik, Remko Nerinckx bespreek wat ik uit deze opdracht en dit project heb geleerd.
4
ANALYSE: PROJECTFICHE
Naam van het project: Potato shed house Gebouwtype: Woning Locatie: Amsterdam, Nederland Bouwjaar: 2019 Architect: Julius Taminiau Architects (architectenbureau) Fabrikant: Nemetschek, Nobel wood Technische aspecten: Bruno Coden Designteam: Julius Taminiau, Stefani Vozila, Tom Martin, Claire Besset Omschrijving: Het project ‘Potato shed house’ is de renovatie van een oude koeienstal tot een woning. 5
RUIMTELIJKE CONTEXT EN INVLOED OP HET WONEN De site van het project ‘Potato shed house’ is te vinden in Amersfoort, een stad ongeveer 50 km ten zuidoosten van Amsterdam in Nederland. Het pand ligt op een afgelegen boerderij op het platteland nabij een boomgaard. Het is een zeer rustige buurt met amper of geen passage en er werd lange tijd in armoede geleefd. Een journalist van Archello beschrijft het project als een monument van armoede.
6
Oorspronkelijk functioneerde de site als een boerderij, er waren 6 gebouwen gevestigd: een oude boerderijwoning met daarnaast een koeienschuur, een paardenstal en nog enkele bijgebouwen. De koeienstal werd heropgebouwd nadat ze in de tweede wereldoorlog gebombardeerd werd (zie p.18). Het was daarom het meest recente gebouw en werd dus door de ontwerpers gekozen om tot een woning te renoveren. De gelegenheid bood zich dan ook aan om een deel van de hiërarchie in het ensemble te herstellen door het dak te laten zakken naar de oorspronkelijke hoogte. Voor de bouw van het nieuwe project gingen Julius Taminiau en zijn designteam op zoek naar inspiratie bij de omliggende gebouwen, waarbij ze vooral op houten schuren stootten. Bij het onderzoeken naar de juiste vormen en materialisering voor het recent gebouwde pand heeft men de oude schuur in een modern jasje gestoken. Men wou een subtiele en moderne uitstraling die versmold in de omgeven. Ondanks deze link naar de omliggende houten schuren werd het project volgens de moderne normen en wetgeving gebouwd en geïsoleerd. 7
BESPREKING ORGANIGRAM De schuur is zo ingedeeld dat er drie mogelijke ingangen zijn, twee van de drie ingangen bestonden al, éen bouwde men bij om de functionaliteit van het pand te bevorderen. De eerste ingang bevindt zich aan de noordelijke kant, de tweede ingang is langs de zuidelijke kant en de derde ingang bevindt zich aan de westelijke kant van het pand. Bij het binnenkomen langs de noordelijke ingang kom je in een grote hal waar er o.a. ruimte voorzien wordt voor de stockage van fietsen en dergelijke. Wanneer je in de hal bent kan je rechtdoor om naar de keuken te gaan en je kan naar rechts om naar de vestiaire te gaan. Aan de vestiaire zijn er twee doorgangen, éen richting de werkruimte en éen richting de kleine badkamer. De connectie hal-vestiaire-badkamer zorgt voor een makkelijke verbinding, zodat men na een werkdag snel kleren kan wegleggen en men zich meteen kan opfrissen. Bij het nemen van de zuidelijke ingang kom je rechtstreeks binnen in de leefruimte met links met een extra eetruimte die aansluiting biedt tot de trap en rechts een zitruimte. Aan de rechterkant is de zitruimte verbonden met de eetruimte die op haar beurt verbonden is met de keuken. Deze 3 situaties zorgen voor een beperkte circulatie en de gebruikte ruimte zo efficiënt mogelijk gebruikt kan worden. Als je de westelijk ingang neemt kom je terecht in een kleine hal met een rechtstreekse toegang tot de trap alsook een toilet met kleine vestiaire, links is er een doorgang naar de werkruimte en rechts kom je de extra eetruimte binnen.
8
NIVEAU +0 99
NIVEAU +1 10
Boven op het eerste verdiep heb je twee slaapkamers. De eerste slaapkamer bevindt zich langs de noordelijke kant van het pand en is een grote ruimte met bureau. Centraal gelegen gebruikt men een Jack and Jill badkamer systeem, ĂŠen met toilet en douche en een andere met een bad, die beide badkamers zijn gelinkt aan de twee slaapkamers . Langs de zuidelijke kant heb je dan de grote slaapkamer met een bijkomende lounge.
11 11
VORMELIJKE ASPECTEN In vergelijking met haar omgeving heeft het pand een gelijkaardig volume als de omliggende gebouwen, dit komt doordat de architecten het plafond verlaagden om een evenwicht te vormen met de omgeven panden. De schuur heeft een oppervlakte van om en bij de 200m2. De vorm van de buitenkant van het pand wordt gereflecteerd naar de binnenkant toe. Dit is vooral te zien op het eerste verdiep waar je het plafond naar elkaar ziet toekomen in een spitsvorm. In de wanden heeft men openingen toegevoegd waarover men daarna de houten structuur heeft laten doorlopen waardoor langs de buitenkant grote vlakken zichtbaar worden en het nog de schil lijkt te hebben van de oude schuur. Deze inspiratie haalde het team uit de gesloten gevels van omliggende schuren. Als je van een afstand kijkt naar het pand kan je zo de basisvormen herkennen in de grote vlakken. Ondanks het feit dat de balkenstructuur de openingen overlapt kan je nog steeds de ramen en deuren apart geopend worden. Doordat men over de meeste openingen de structuur heeft laten doorlopen krijgt het pand een massief aspect en lijkt het een gesloten gebouw.
12
Bij het interieur kiest men op het gelijkvloers voor vlakke witte egale muren met lange sterke lijnen die vooral in keuken-eetruimte-zitruimte worden doorgetrokken. Eens men binnen staat valt het pas op hoeveel openingen er echt aanwezig zijn, waardoor de vormen langs de binnenkant groter lijken. De houten balkstructuur zorgt voor een buffer naar buiten toe. De twee grote openingen geven een uitgebreid zicht op de site in contrast met de naar binnen gerichte sfeer van de oude boerderij. Door de beperkte variĂŤteit aan materialen en eenvoudige vormen heerst er een rustige en tijdloze sfeer. De ruimtes die het minste worden gebruikt heeft men zo klein mogelijk gehouden, zoals vestiaires en badkamers. Op het eerste verdiep houdt men ook alles in verband met vormgeving eenvoudig, de lijnen zijn eenvoudig en strak, niets wordt complex gemaakt. De gangen boven hield men smal en hoog. Wat het meubilair betreft wordt in het interieur gespeeld met zware massieve en lichte meubels. Door lichte bij zware structuren te zetten komt er evenwicht. 13
RUIMTELIJKE ASPECTEN Op vlak van grootte is het pand in evenwicht met de omliggende panden. De verticaliteit in de balkenstructuur laat het hoog lijken en geeft een krachtig beeld. Het dak werd ook bekleed met deze balken waardoor er een ritmiek ontstaat. Het bekrachtigt ook structuur om de sculpturale kwaliteiten te versterken. Het hout werd ruw gezaagd en behandeld met suikerrietproducten en te drogen gelegd op aluminium staven. Daarna werd het gehakt om de textuur van het droogproces te bewaren. De eenvoudige maar toch complexe vlakken langs de buitenkant laten het architecturaal sterk lijken en vormen een geheel. De krachtige lijnen van de contouren van het gebouw geeft het een strakke uitstraling en laat het stevig in zijn schoenen staan. Omdat het pand deze eenvoudige lijnen heeft is het een streling voor het oog en heb je in een fractie van een seconde door waarover het gaat.
14
Binnenin het pand worden de grote ramen pas echt duidelijk en zorgen ze door de balkenstructuur voor een filter van het licht en de lucht, de detaillering van de verlijming van de ramen laat het geheel nog meer samenvloeien. In de zomer kan de noordelijke deur worden opengezet zonder de balkenstructuur te openen wat zorgt voor ventilatie doorheen het pand, bovendien laat het ongewenste dieren buiten. In het interieur wordt de houten balkenstructuur achterwegen gelaten maar blijft eenvoud wel centraal staan, dit doet men door de materiaalkeuze te beperken. Als we kijken naar de meubels en details die er gebruikt worden zien we vooral donkerbruine kleuren terugkomen en wordt er gespeeld met massieve en skeletstructuren. Daardoor creĂŤren ze een mooi evenwicht en behoudt men nog steeds de lichte sfeer. De ruimtes boven zijn zeer ruim. Door het weglaten van de wanden en de lengte van de krachtlijnen lijken de slaapkamers net iets groter.
15
PLEKWAARDE De gebouwen op de site zijn zo verdeeld dat het geheel een gecontroleerd, rustgevend en overzichtelijk gevoel uitstraalt en het contrast met het omliggende gras laat de schuur er echt uitspringen. De authenticiteit van het gebouw ligt in de soberheid en de eenvoud. Julius Taminiau en zijn designteam wouden geen kabels en buizen die uit het dak kwamen en ze kozen ervoor de eenvoudige look te bewaren. De hoge lijnen en de verticaliteit in de balkenstructuur laat het hoog lijken en geeft een krachtig beeld weer. Doordat de structuur de ramen overlapt kan je niet naar binnen kijken waardoor men nieuwsgierig wordt naar wat er binnenin gebeurt. In de houten structuur lijkt men ook twee kleuren te zien, dit komt door de lichtinval op het dak. De houtkleur wordt gelinkt met de kleur van de bakstenen wanden en met het dak van stro op het dichtstbijzijnde pand wat het doet samensmelten met zijn omgeving. Het hout is ook zo gekozen dat het een beschutting biedt, alsook de juiste kleur ruwheid heeft.
16
In het interieur van pand worden de grote ramen echt duidelijk en zorgen ze voor connectie met de site. Wanneer men alles open zet lijken de wanden als het ware te verdwijnen en komt het gevoel van de oude stal weer naar boven. Het aantal gekozen materialen beperkt men waardoor er een tijdloos interieur wordt gecreĂŤerd. De witte wanden geven een rustige sfeer en de accentkleuren van de meubels laten het ruwe naar boven komen. Het designteam laat de details samenvloeien en kiest zorgvuldig zijn kleuren, overal legt men subtiel een link. Bijvoorbeeld bij het groene gordijn komt de kleur weer in het schilderij, wat op zijn beurt kleurtinten weergeeft die in de tafel en bloempot weerkomen. Al die kleine details samen geven het pand een compleet gevoel, niets is niet op zijn plek. Boven worden de ruimtes dan weer minder blootgesteld aan de omgeving en kiest men meer voor een intieme en ingetogen sfeer. De kamers zijn vrij saai en er is weinig natuurlijk licht dat naar binnen komt. De materiaalkeuze blijft wel dezelfde. Alleen boven verwerkt men de plafonds in een lichte houtkleur.
17
STRUCTUUR EN CONSTRUCTIEWIJZE De structuur van de ‘Potato shed house’ is afkomstig van de oude koeienstal. Het pand werd volledig opnieuw gebouwd nadat het in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd werd. Men koos de koeienstal omdat de structuur en constructie ervan het meest recent was. De schuur werd desondanks helemaal opnieuw gebouwd buiten een paar wanden, de structuur en de funderingen.
18
SITUERING IN HET OEUVRE VAN DE ONT WERPER Julius Taminiau is een eenvoudige man en dit weerspiegelt hij ook in zijn ontwerpen. Steeds staat efficiëntie en eenvoud centraal. Als je het portfolio van Taminiau bekijkt zie je dat er een aantal dingen terugkeren in zijn projecten, zoals het gebruik van natuur en materialen. Zo kiest hij bijvoorbeeld in Potato Shed, Rhythm House, Tatami Home, Tiny Home For Tall Guy en Breathing House steeds voor witte wanden aangekleed met licht gekleurde houten vloeren en accenten van groen en natuurlijk licht. Als je dan Rhythm House en Potato Shed House naast elkaar zet zie je dat de verticale balkenstructuur opnieuw wordt toegepast. Daarnaast gebruikt hij veel grote vlakken wat een ruimte echt opentrekt. Hierin herken je regelmatig de basisvormen wat de eenvoud weer benadrukt. Wat nog terugkomt is dat hij het graag low-budget houdt, zo gaat hij voor renovaties en implementeert hij gebruikte materialen in zijn ontwerp. Ook zie je dat de context waarin hij werkt altijd zichtbaar is in zijn project. Zoals hij zegt in een interview over zijn Breathing house bij Diversare en over Potato shed in Dezeen, “ ik bewaar graag de charmes en de karakteristieken van het bestaande pand”. Met dit in zijn achterhoofd weet Taminiau steeds een strak en modern ontwerp neer te zetten dat toch de charmes en het vorige leven van het pand uitstralen. Door deze twee te combineren creëert hij dialoog en harmonie. In veel van zijn ontwerpen zie je ook de binnen-buiten-relatie een rol spelen. Hij laat van buitenaf weinig mogelijkheid toe om in het pand te kijken. Omgekeerd is het een ander verhaal. Hij positioneert de ramen zo dat ze een uitkijk bieden als men een functie in het gebouw gebruikt en een ruim beeld van de omgeving krijgt. Bij Rhythm House en Potato Barn verwisselt hij dan van principe, met als vaststelling dat deze ook meer een publieke functie uitoefenen door het gebruiken van grootte ramen.
19
SITUERING IN DE ARCHITECTUURHISTORISCHE EN -THEORETISCHE CONTEXT Taminiau beschrijft zijn eerste bezoek aan de site alsof hij binnenstapte in Vincent Van Gogh’s ‘The Potato Eaters’ uit 1885. Dit beeld werd de leidraad door heel het project. Hij beschrijft de site als een ensemble, een geheel, een plaatje dat klopt. Geïnspireerd door het landschap en de lokale volkstaal stapte hij door het gebied om het landschap te observeren. Tijdens zijn observatie nam hij notities van o.a. sculpturale volumes, gesneuvelde heuvels, gesloten gevels en hun grote openingen voor landbouwmachines en eenvoudige materialen zoals het ruwe hout dat hij later verwerkt in de gevel. Al deze elementen werden omgezet tot het huidige project. Hoe hij en zijn team uitkwamen op welke materialen ze wilden gebruiken? Op een hete zonnige namiddag wanneer ze de site kwamen bezichtigen dronken ze een glas thee in een hoekje van de oude hut. In het hoekje waar ze zaten lieten de spleten tussen de houtstructuur een schaduwspel over de vloer golven, dit gepaard met een lichte bries. Dit was het eureka moment voor het team en ze gebruikten de houte structuur als een inspiratie voor de Potato Shed.
20
PERSOONLIJKE BESPREKING De manier waarop Julius Tamaniau het project ‘Potato Shed House’ heeft aangepakt heeft mij veel bijgeleerd op vlak van de ruimtelijke context en hoe je de geschiedenis van een site kan verwerken in een ontwerp en over de manier waarop hij het vertaalde naar iets hedendaags. Ook na het bestuderen van zijn andere ontwerpen liet hij allerlei kwaliteiten zien. Bijvoorbeeld hoe je met de bestaande objecten van een pand accenten kan leggen terwijl ze laat contrasteren met iets hedendaags. De manier waarop hij het geheel (zowel pand als site) van een ruimte (zoals tatami’s als basis voor verdeling in Tatami Home), tot keuze van materialen allemaal aan de site en geschiedenis linkt. Hoe hij speelt met massieve en skeletstructuren bij de keuze van zijn meubels en wat een mooi evenwicht je hiermee kan bereiken. Hij gaat er zo veel dieper op in en zoekt verder dan ik persoonlijk zou kunnen denken dat een architect tewerk zou gaan. Hij liet mij ook zien hoe je met hetzelfde materiaal verschillende sferen en beelden kan creëren door bijvoorbeeld gebruik te maken van lichtinval. Hoe mooi je hout kan gebruiken en kan laten contrasteren met of opgaan in de natuur. Hoe klein je de ruimtes kan verdelen die je het minste gebruikt om de rest van het pand groot te doen lijken, ook al werk je met een kleine oppervlakte. Kort samengevat laat Tamaniau zien dat je de sfeer, geschiedenis en omgeving moet omarmen en gebruiken in het voordeel van een nieuwe (hedendaagse) bestemming van een gebouw. Alleen zo kom je tot een sterk inspirerend, architectureel en samenhangend ontwerp.
21
BRONVERMELDING https://www.archdaily.com/925075/potato-shed-house-julius-taminiau-architects https://www.dezeen.com/2018/03/27/julius-taminiau-houseboat-floating-architecture-interiors-tatami-amsterdam-netherlands/ https://www.dezeen.com/2018/05/11/julius-taminiau-architecture-shipping-containers-startup-offices-amsterdam-netherlands/ https://juliustaminiau.nl/selected-work/ https://www.wallpaper.com/architecture/julius-taminiau-potato-shed-house-netherlands https://www.thisispaper.com/mag/potato-shed-house-julius-taminiau-architects https://archello.com/project/potato-shed-house https://divisare.com/projects/430112-julius-taminiau-architects-norbert-wunderling-breathing-house
22