17 minute read
DE GRIJZE GOLF
De verwachting is dat in 2040 één op de vier Nederlanders 65-plusser is. Gaan die achter de geraniums zitten? Tuurlijk niet. ‘Die dansfeesten voor oude mensen zijn echt gezapig.’
Advertisement
Sil Groen (66) werkt in de kinderopvang en als garderobemedewerker bij ClubNL.
‘In de sportschool waar ik drie keer per week sport, hebben ze me gevraagd om weer boksles te komen geven. Hartstikke leuk, maar wel pas als ik over drie maanden met pensioen ben. Nu werk ik nog in de kinderopvang. En in het weekend sta ik in ClubNL, in de garderobe en als toiletjuffrouw. Zo is ieder weekend een beetje uitgaan; ik krijg wat mee van de muziek en soms komt iemand een dansje met me doen. Met mijn vriend ga ik vaker naar het Bimhuis, naar jazz en blues, uit eten of naar het theater. We zijn net een jaar samen, maar we kennen elkaar al vijftig jaar. En we blijven latten hoor; ik zou beslist niet meer willen samenwonen. Laatst zijn we nog samen naar een concert van zanger Henk Poort gegaan. Er is genoeg te doen voor ouderen in de stad. Als ze er maar een beetje op letten dat ze een mix van leeftijden binnen laten, dat is voor iedereen leuker. Ik woon al 37 jaar in Zeeburg, in een flatje op vier-hoog. Hier zijn mijn kinderen opgegroeid; nu zijn hun kamers de logeerkamers van de kleindochters. Als die komen logeren, gaan we bijvoorbeeld naar het Anne Frank Huis. Ik heb ook nog keyboardles en ik zing bij Go Go Gospel. Ik heb het druk zat.’
Meer eenzaamheid, minder arbeidskrachten, pensioenen die onbetaalbaar worden, een nog krappere woningmarkt: is Amsterdam wel opgewassen tegen de golf ouderen die op ons afkomt?
tekst Yasmine Esser foto’s Marjolein van Damme
Vroeger kreeg je meer status als je ouder en wijzer werd, tegenwoordig vinden we het een belediging om met ‘u’ aangesproken te worden. Dus roepen we maar wat hard dat we ons veel jonger voelen dan we daadwerkelijk zijn. En wordt het steeds normaler om vanaf je 25ste te smeren met anti-rimpelcrème of zelfs preventief botox te gebruiken. Ouder worden werd niet altijd vervelend gevonden. Hoe men tegen ouderen aankeek, veranderde in de jaren 60, door de opkomst van de jeugdcultuur. Voor die tijd kwam respect met de jaren, maar inmiddels draait alles om nieuw, fris, hip, jong en dynamisch. Ouderen worden door jongeren aangesproken met ‘Ok boomer’. Want de generatie die geboren is tussen 1945 en 1960 is vaak behoudend, niet woke en niet klimaatbewust. Toch? ‘Oud staat tegenwoordig synoniem voor aftakelen, verval, dor hout en ellende. Terwijl ouder worden juist iets is wat iedereen meemaakt’, zegt Micaela Bartels, initiatiefnemer van het koffietafelboek PR:OUD, dat in maart verschijnt. In het boek staan foto’s van veertig bekende en minder bekende Nederlanders op leeftijd, gefotografeerd door Sevilay Maria van Dorst. ‘We willen laten zien dat je ook mooi bent zonder gladde huid. We laten de schoonheid, veerkracht, wijsheid en eigenwijsheid van ouderen zien. Het beeld dat we hebben van ouderen, maar ook hoe zij zichzelf zien mag veranderen. Op leeftijd zijn moet weer iets zijn waar we trots op zijn, in plaats van dat we ons ertegen verzetten.’ Toekomststrateeg Mabel Nummerdor denkt dat Bartels de tijd mee heeft. ‘Hoe we denken over ouderen gaat weer veranderen. Net zoals er een emancipatie gaande is op het gebied van gender en afkomst, worden we ook op het gebied van leeftijd inclusiever.’
ALLEMACHTIG TACHTIG
Dat mag ook wel, want het aantal ouderen groeit. Enerzijds doordat we langer leven, anderzijds door de geboortegolven na de oorlog. Hierdoor stijgt het aandeel 65-plussers in Nederland naar verwachting van 20 procent nu naar 25 procent rond 2040, becijferde het CBS. En het aantal 80-plussers verdubbelt de komende twintig jaar waarschijnlijk: van 0,9 miljoen naar 1,7 miljoen in 2043. Daarna loopt het zelfs op naar 2,1 miljoen rond 2054. In Amsterdam steeg de gemiddelde leeftijd van 34,6 jaar in 1959 naar 37,9 jaar nu. Het aandeel 65-plussers is hier met 13 procent nog altijd kleiner dan in de rest van Nederland (20 procent), maar dat geldt voor alle grote steden. Het aantal 65-plussers in Amsterdam zal de komende jaren waarschijnlijk groeien,
>
Als ik slecht ter ‘ been word, weet ik niet of ik hier nog durf te fietsen’
Wies Verbeek (58) is healthy aging-journalist en auteur van platform en boek BLOW – afkorting van: ’n Beetje leuk ouder worden.
‘Ik vind het niet erg om ouder te worden, maar het moet wel leuk blijven. Toen ik 50 werd dacht ik: ik kom nog maar net kijken, ik moet wel zorgen dat ik alles kan blijven doen wat ik nu doe. Toen ben ik me gaan verdiepen in gezond en fit ouder worden en daar schrijf ik over voor tijdschriften als Nouveau, Radar+, Margriet en Libelle. Daarnaast blog en vlog ik voor mijn platform BLOW. Voor mijn werk spreek ik dus veel met experts op dit gebied en ik heb al hun tips gebundeld in een boek, dat sinds oktober in de winkels ligt. Ik woon in de Spiegelbuurt, midden in het centrum. Dat is heerlijk, maar ik vind het verkeer wel een ding. Ik ben zelf ook niet de veiligste fietser, maar ik moet voor m’n gevoel echt oppassen om niet aangereden te worden. Als ik later slecht te been word, weet ik niet of ik nog wel durf. Veel vrienden wonen ook in Amsterdam. We gaan vaak bij elkaar eten of samen naar een restaurant, we spelen boerenbridge in een café, met mijn vriend ga ik soms naar een concert en met vriendinnen ga ik naar het theater. Het valt me altijd op dat het publiek daar wat ouder is, terwijl de acteurs of cabaretiers zo jong zijn. Echt uitgaan, dansen, doe ik niet vaak meer. Je hebt 40UP, van die dansfeesten voor oude mensen, maar dat is zo gezapig. Eens in de zoveel tijd ga ik naar Manifesto in Paradiso en festival Valtifest. Je moet als 45plusser echt weten waar je naartoe moet. Wat ik écht leuk zou vinden zijn middagfeestjes, en dan lekker op tijd je bed in. Zoals tijdens ADE, maar dan voor jong én oud.’
ONDER ÉÉN DAK
Ouderen wonen steeds langer zelfstandig. Soms levert dat problemen op, bijvoorbeeld als er geen naasten zijn die voor hen kunnen zorgen, of de trap niet meer opkunnen. Deze nieuwe woonvormen bieden uitkomst:
KANGOEROEWONING
Een kangoeroewoning is een familiehuis. Dat huis bestaat eigenlijk uit twee zelfstandige woningen met een eigen voordeur. De woningen zijn met elkaar verbonden door een trap of een tussendeur. Zo kun je met meerdere generaties in één huis wonen; handig als er mantelzorg nodig is. Doordat je nog steeds een eigen gedeelte hebt, behoud je ook je privacy. In Amsterdam zijn er nog weinig kangoeroewoningen. De kangoeroewoningen die er zijn, zijn veelal van particulieren die hun huis op eigen houtje (hebben laten) verbouwen.
ROZENEILAND
In het Dr. Sarphatihuis aan de Roetersstraat staat de eerste lhbtiq-woning voor ouderen: Rozeneiland. Het Dr. Sarphatihuis is een woonvoorziening voor de oudere inwoners van Amsterdam, voor alle lagen van de bevolking. In 2016 opende Rozeneiland er haar deuren, zodat lhbtiq-ouderen samen kunnen wonen op een manier die bij hen past. Zo zijn er ‘roze activiteiten’, waarbij bewoners en medewerkers seksuele diversiteit bespreekbaar maken.
KNARRENHOF
De woonhofjes van vroeger ken je waarschijnlijk nog wel, zoals bijvoorbeeld het Begijnhof in het centrum. Die hofjes hadden een gezamenlijke tuin of binnenplaats en mensen keken er wat meer naar elkaar om. Tegenwoordig keren de hofjes terug, als woonvorm waar jonge en oudere mensen samen kunnen wonen. Dat betekent: oppas voor de kleintjes en mantelzorg voor de ouderen. Ook kan het zijn dat de bewoners samen activiteiten doen. De bekendste vorm van zo’n modern hofje is de Knarrenhof. Er bestaan plannen om zo’n hof ook in Amsterdam op te richten (knarrenhof.nl/amsterdam), de dichtstbijzijnde zijn vooralsnog in Lisse, Hilversum en Heemskerk.
denkt Theo van Tilburg, hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit. ‘De 50-plussers die hier nu wonen, zullen waarschijnlijk blijven en dus hier oud worden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ouderen niet geneigd zijn om te verhuizen.’ Millennials en gen-Z’ers geven de boomers en generatie X’ers (geboren tussen 1965 en 1980) vaak de schuld van de problemen op de huizenmarkt. Zij konden huizen kopen toen die nog betaalbaar waren, waardoor er nu amper geschikte woningen zijn voor jonge mensen. Daarbij blijven zij vaak in hun (grote) huis wonen na een scheiding, of als de kinderen al lang en breed uit huis zijn.
AL DIE STEILE TRAPPEN
Natuurlijk is dat een beetje kort door de bocht. Veel ouderen zouden – op den duur – best anders willen wonen, gelijkvloers bijvoorbeeld, in plaats van in een vooroorlogse woning die niet aanpasbaar is. ‘Veel huizen in Amsterdam hebben trappen die zo steil zijn dat ze voor elke leeftijd levensgevaarlijk zijn, en voor ouderen helemaal’, zegt Van Tilburg. ‘Maar er zijn voor ouderen niet zo veel verhuismogelijkheden. Wat vroeger een bejaardentehuis was, bestaat nauwelijks meer. Qua koopwoningen komen er gelukkig steeds meer nieuwbouwappartementen met een lift. Maar er is een groot tekort aan geschikte sociale huurwoningen voor ouderen, en er zijn ook weinig aangepaste woningen. Dus dat is een uitdaging waar we mee te maken gaan krijgen.’ Een ander probleem als Amsterdammers steeds ouder worden: de zorg. Hoe ouder we worden, hoe meer zorg we nodig hebben. Terwijl er steeds minder mensen werken in de zorg. ‘Die problemen zien we nu al, maar zullen alleen maar groter worden – en in Amsterdam zeker’, zegt hoogleraar Van Tilburg. ‘Er komen vooral hoogopgeleide, jonge mensen naar de stad, mensen die niet in de zorg werken. Tegelijkertijd kunnen die mensen die dat wel doen – verpleegkundigen, mensen die in de thuiszorg werken – hier niet meer blijven wonen, omdat ze zich dat met hun salaris niet kunnen veroorloven.’
MEER OMKIJKEN
Nieuwe, gemengde woonvormen zouden een onderdeel van de oplossing kunnen zijn, stelt Van Tilburg. Kangoeroewoningen bijvoorbeeld, dat zijn huizen waar meerdere families en meerdere generaties onder één dak wonen. Of een Knarrenhof, een soort woongroep met ouderen én jongeren die elkaar helpen (zie kader: ‘Onder één dak’). ‘Het mooie daaraan is dat mensen meer naar elkaar omkijken en een deel mantelzorg overnemen van naasten. Maar dit soort woningen zijn er bijna niet in Nederland en zijn in Amsterdam, door de hoge grondprijzen, moeilijk te realiseren.’ Jammer, want ook op sociaal vlak zouden gemengde woonvormen een oplossing kunnen zijn. ‘In zo'n gezamenlijke woonvorm kom je makkelijker met elkaar in contact, waardoor er minder eenzaamheid is. Veel ouderen wonen
WE WERKEN DÓÓR
Terwijl sommige mensen reikhalzend uitkijken naar hun pensioen, hebben anderen helemaal geen zin om hun werkende leven achter zich te laten. Veel mensen voelen zich door hun werk betekenisvol en maatschappelijk betrokken. Bovendien loont het financieel ook om langer door te blijven werken (al heeft het geen invloed op de AOW). Het aantal 70-plussers dat blijft werken groeit daarom al jaren, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Veel van hen blijven gewoon in dienst bij het bedrijf waar ze al werkten. Is dat geen optie? Dan zijn er uitzendbureaus als Amsterdam65plus of ErvarenJaren, die gespecialiseerd zijn in werk voor mensen die al een flinke bak (werk)ervaring hebben. En anders kan een eigen onderneming starten ook altijd nog. Colonel Sanders bedacht KFC ook pas toen hij al 62 was en toch wat extra geld nodig had voor zijn pensioen.
Michalda Bendanon (52) is garderobemedewerker, mantelzorger en werkt voor de daklozenopvang.
‘
Dan denk ik: hoeveel ellende ‘Iedere donderdag tot en met zaterdag sta ik kan een mens hebben?’in de garderobe van een loungebar, tot vier of vijf uur ’s morgens. Dan heb ik tot woensdag nodig om bij te komen, en op donderdag sta ik er weer. Iets ouder zijn heeft daar zo z’n voordelen, het dwingt respect af. Tegen mij blijven mensen altijd vriendelijk. Op de andere dagen werk ik voor de daklozenopvang, de vluchtelingenopvang, zorg ik voor mijn ouders en doe ik vrijwilligerswerk in Zuidoost, vooral op het gebied van empowerment. O, en ik doe af en toe de catering, garderobe of toiletten op evenementen en feesten met mijn bedrijf Michalda Cares. Ik heb ook nog een eigen stichting, daar wil ik me in 2023 meer op gaan richten. Ik heb een relatie; mijn vriend bewaart de rust, ik ben van de chaos. Natuurlijk merk ik best dat ik geen 25 meer ben, maar stilzitten doe ik niet hoor. Ik zeg altijd: als ik straks tussen zes planken lig, heb ik tijd zat om uit te rusten. Ik wil alles een keer gedaan hebben! Ik woon in Zuidoost, in een groot appartement met vijf kamers. Tja, ik had ooit vier kinderen thuis wonen. Echte vrienden heb ik niet veel, wel twee echte vriendinnen die ik al 44 jaar ken, en ik heb een groot sociaal netwerk. Mijn kinderen zeggen dat met mij over straat gaan vermoeiend is, want ik ken iederéén!’
LAATSTE BUIGING
Optreden op je 82ste? Cabaretier Hans Dorrestijn doet het nog één keer. In ’t Houdt een keer op, zijn laatste programma trakteert de onbetwiste meester van de droefenis zijn publiek op een mix van kleine en grote rampspoed: de aftakeling, het verlies van vrienden en collega’s, digitale vervreemding, de stijgende temperaturen en het menselijk teveel. Over oud worden in een veranderende wereld.
2 februari, Schouwburg Amstelveen
‘Jong blijf je door veel te roken en vet te eten’
Einar (Hein) Ploegman (71), gepensioneerd.
‘Ik heb een teringhekel aan oude mensen. Ze zeiken alleen maar. Ik heb één vriend van 81, Gerrit, die ken ik al 50 jaar. En Daan en Raf zijn m’n jonge maatjes. Op donderdag zien we elkaar in Café Thuys, mijn stamkroeg. Dan is het alleen maar geouwehoer en bloedgezellig. Ik woon daar om de hoek, aan de Admiraal de Ruijter, in mijn appartementje op een-hoog. Alleen, maar dat bevalt me eigenlijk niet zo nu ik ouder word. Ik zou best een vriendinnetje willen. Ik heb getinderd, maar da’s niks voor mij. Overdag help ik een paar mensen in de buurt. Bij de autogarage doe ik ’s ochtends de deur open en zet ik koffie, en ’s middags ga ik nog even buurten. En voor een bakker op de Ten Katemarkt breng ik brood bij twee adressen langs. Jong blijf je door met jonge mensen om te gaan. En door weinig te drinken, veel te roken en veel te eten. En geen halfvol hoor, alles volvet. En voor het slapengaan rook ik altijd een wietje. Dan lig ik zo te knorren.’
alleen en het contact met de buurt is minimaal. We moeten de sociale problemen die komen kijken bij ouder worden niet onderschatten.’ Net als Bartels pleit Nummerdor ervoor dat we anders gaan kijken naar ouderen. ‘Er is nog zo veel leeftijdsdiscriminatie; ze tellen niet echt meer mee, lijkt het. We moeten daarom stoppen met ouderen zien als mensen die met een rollator bij de tram staan te wachten. Veel ouderen zijn heel actief en zijn net zo goed werknemer, ondernemer, cultuur- of horecabezoeker.’ Ook hoogleraar sociologie Theo van Tilburg vindt dat we ons beeld van ouderen wat mogen bijstellen. ‘De oudere van nu is niet meer de oudere van toen de AOW werd ingevoerd in 1957. Toen haalde slechts 8 procent van de mensen de pensioenleeftijd, inmiddels is het een uitzondering als je het níet haalt. Als je nu 65 of 67 bent, ben je waarschijnlijk nog vrij fit en ben je prima in staat je eigen boontjes te doppen. Zeggen dat er een ‘tornado van vergrijzing’ aankomt is daarom veel te negatief. De ouderdom begint tegenwoordig veel later.’
SENIORENFEESTJES
Maar is er voor fitte ouderen wel genoeg te doen in de stad? Vroeger stonden zij tot het ochtendgloren in mystische nachtclub de RoXY en ook nu houden ze nog best van een feestje. Moeten er meer evenementen voor hen komen? ‘Dat is een verkeerde manier om ernaar te kijken’, zegt toekomststrateeg Mabel Nummerdor. ‘We zijn een beetje doorgeschoten in doelgroepdenken. De boomers en gen-X’ers willen helemaal niet in een leeftijdshokje gestopt worden. Ze willen niet naar seniorenfeestjes. De ideale stad voor boomers en gen-X’ers is een stad waar iedereen welkom is en zich senang voelt, ongeacht leeftijd.’ Micaela Bartels, die zelf 51 is, ziet dat al veranderen. ‘Natuurlijk krijg ik tijdens het uitgaan ook weleens de opmerking dat het zo leuk is dat ik dit ‘nog doe op mijn leeftijd’. Maar bij festivals is het bijvoorbeeld al veel normaler dat er mensen van 18 tot 60 zijn. Dat doet ook iets met de sfeer, dat zie je bijvoorbeeld ook op bruiloften waar alle generaties samen dansen. De sfeer is dan heel uitbundig.’
>
DATEN NA JE 50STE
Volgens toekomststrateeeg Mabel Nummerdor zijn ouderen steeds vaker alleenstaand. Ook gaan mensen vaker na hun pensioen nog scheiden, omdat ze tot de conclusie komen dat ze tóch niet de rest van hun leven samen willen blijven. Sommigen blijven liever alleen, want dan hoef je geen rekening met iemand te houden. Maar er zijn ook volop datingmogelijkheden voor 50-plussers. Bijvoorbeeld in de vorm van een speeddate, dat kan regelmatig bij Bartack in West, of online via 50plusmatch.nl of ourtime.nl.
CADEAU
BIJ ABONNEMENT
O My Bag Cardholder
t.w.v. €25
Wie heeft er nog plek voor een dikke portemonnee? Ruimte voor een paar pasjes, dat is genoeg. De O My Bag Cardholder is een praktische portemonnee voor maximaal drie pasjes, gemaakt van Camel Hunter-ecoleer. Over tijd wordt het leer donkerder en gaat het leven, het wordt alleen maar mooier. De messing druksluiting geeft een edgy, vintage look. Perfect voor de minimalisten onder ons!
Support trade, not aid. Deze woorden, die Paulien Wesselink tijdens haar studie hoorde, vormden de basis voor haar tassenmerk O My Bag. Sinds 2011 is de missie van het bedrijf even eenvoudig als ambitieus: mooie tassen maken, geproduceerd met respect voor mens en milieu. En dat geldt niet alleen voor O My Bag zelf. Het label werkt alleen samen met partners die dezelfde principes hanteren. De productie vindt plaats in Kolkata, India, waar lokale producenten en hun gezinnen eerlijk betaald worden en toegang tot de wereldmarkt krijgen. omybag.nl
GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG DE O MY BAG CARDHOLDER.
Deze actie loopt t/m 27 februari. Op=op.
mail & win!
Ga naar iamsterdam.nl/acties
TAALCURSUS TAALHUIS AMSTERDAM
2x taalcursus t.w.v. max €300 Vuoi imparare l’italiano? Türkçe öğrenmek ister misin? – Taalhuis Amsterdam neemt je mee naar de talen van de Middellandse Zee, in hartje Amsterdam (of online). Kies voor een cursus Frans, Spaans, Grieks, Turks of Italiaans of verdiep je in het Arabisch, Hebreeuws of Farsi. Er zijn ook lessen Nederlands voor anderstaligen. De docenten zijn native speakers, de groepjes zijn klein en de lessen zijn gericht op conversatie. Deze winactie geldt voor een cursus die in april of mei 2023 begint.
5x een Betjeman & Barton proefpakket t.w.v. €19,95 Aan de Jan Evertsenstraat kun je als liefhebber van lekker eten en drinken je hart ophalen. Naast Fort Negen, Kaaszaak Caseus, Trattoria Faam en Grapedistrict vind je daar nu ook de theewinkel van Betjeman & Barton. Hier kun je terecht voor honderd soorten (losse) thee van Betjeman&Barton, koffie van Brandmeesters, chocolade en bonbons (ook vegan!), koekjes, siropen en leuke cadeautjes. Proeven? Dat kan met het Favourites-proefpakket, met de favoriete theesoorten van klanten.
Deze actie loopt t/m 27 februari
