DRUK DRUK DRUK

Broodbakken, een pilateslijf kweken en een nieuwe taal leren: twintigers en dertigers zijn nonstop bezig met zelfverbetering, twintigers en dertigers zijn nonstop bezig met zelfverbetering, lijkt wel. En dan moet er óók nog gewerkt en gestapt worden... lijkt wel. En dan moet er óók nog gewerkt en gestapt worden...

Even helemaal niksdoen – zelfs dáárvoor volg je tegenwoordig een cursus (School of Life). Bovendien worden niet alleen onze agenda’s, maar ook de stad steeds drukker. Is dat houdbaar? ‘Rust is het nieuwe goud.’

tekst Anne Dirks

STILTE, ALSJEBLIEFT!

Asterdammers, dagjesmensen, internationale toeristen, expats, forenzen, studenten: allemaal nemen ze hun ruimte in de stad in. Ze willen hier verblijven en werken, maar ook feesten, sporten, verbouwen en eten. En dat zorgt voor drukte, en vooral: lawaai. Bewoners van in elk geval 184.074 huizen in Amsterdam hebben daar last van; langs bijna alle grote doorgaanswegen komt het geluidsniveau boven de 65 dB(a). Dat is meer dan de EU-richtlijn Omgevingslawaai, die ernstige hinder vaststelt bij een omgevingsgeluid van boven de 55 dB(a); ongeveer het niveau van een koffi emachine. Maar ook onder dat niveau kan geluid al als hinderlijk worden ervaren; een voortdurende stroom aan hoorbare prikkels (van de tram, dagjesmensen of Martin Garrix die weer eens een feestje organiseert) kan zorgen voor slaapverstoring, stress en vermoeidheid, blijkt uit onderzoek van de World Health Organisation. Bij langdurige overlast is er bovendien een risico op hoge bloeddruk, hartklachten en hartaanvallen. ‘Geluid is belangrijk, maar niet het hele verhaal’, vult

stadspsycholoog Sander van der Ham aan. ‘Als het gaat om rust, wordt het eigenlijk altijd vertaald in geluid. Logisch, want in de binnenstad is het geluidsniveau enorm toegenomen, met name door verkeer. Maar het gelijkstellen van rust en de afwezigheid van geluid betekent ook dat je gaat denken in normen. Onder de vijftig decibel noemen we ‘rustig’, terwijl álle zintuigen meespelen bij het ervaren van rust.’ AANDACHTSECONOMIE Amsterdammers ervaren meer stress dan andere Nederlanders, blijkt uit de laatste Gezondheidsmonitor, een enquête-onderzoek dat elke vier jaar wordt uitgevoerd onder een half miljoen Nederlanders. Landelijk heeft 17,7 procent van de volwassenen erg veel last van stress: mannen (14,9 procent) iets minder vaak organiseert) kan zorgen voor slaapver- dan vrouwen (20,4 procent). In Amsterstoring, stress en dam is dat 19 procent van de mannen vermoeidheid, blijkt versus 26 van de vrouwen. En dat is niet uit onderzoek van gek, vertelt Shada Shirazi (35), medede World Health Or- oprichter van De Advieswinkel in Oost, ganisation. Bij lang- een vrijwilligersorganisatie die Amsterdurige overlast is er dammers gratis en anoniem gesprekken bovendien een risico aanbiedt met psychologiestudenten. op hoge bloeddruk, ‘Ik zie zeker meer stressklachten. Maar ik hartklachten en hart- zie ook dat de studenten die de afgelopen aanvallen. ‘Geluid is acht jaar bij ons hebben gesolliciteerd, belangrijk, maar niet heel veel ballen moeten hooghouden. Twee het hele verhaal’, vult masters, een stageplek, vrijwilligerswerk,

‘ZET VOORAL NIET METEEN EEN PODCAST AAN ALS JE DOOR EEN PARK LOOPT’

5X

DE LUWTE IN

Huis Te Vraag is een verstopte begraafplaats aan de Rijnsburgstraat, aan de rand van Zuid. Het leek er even op dat de eeuwenoude locatie moest wijken voor nieuwe snelfi ets- en wandelpaden, maar dankzij de inzet van de buurt blijft Huis Te Vraag ‘doodgewoon hoe het is’. Hier kun je rustig wandelen, op een bankje zitten en uitgebreid niksen zonder gestoord te worden; de stad lijkt mijlenver weg. huistevraag.nl

Subbacultcha organiseert samen met de Oude Kerk in Amsterdam een serie stilteconcerten in de monumentale kerk aan het Oudekerksplein. Voor het eerste concert (3 juni) is muzikant en geluidskunstenaar Lucrecia Dalt uitgenodigd. In de wereld van de experimentele muziek en ambient is zij vooral bekend om haar stemexperimenten en sound design. In de Oude Kerk laat ze je kennismaken met een buitenaardse klankwereld, geïnspireerd door de ruimte zelf. oudekerk.nl

Schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra richtte samen met Najat Kaddour De Nacht-Wacht op, een onderzoek naar de waarde van de nacht en het donker in de stad. Omdat we, naar eigen zeggen, ‘zo bang zijn geworden voor het donker. Terwijl duisternis ons ook zo veel te bieden heeft: vertraging, ruimte, rust.’ Tijdens de voorstelling op 24 juni wandelt Van Heemstra samen met acteur Chiron Holwijn door het piepkleine natuurgebied Klarenbeek, in de buurt van station Holendrecht. frascatitheater.nl

Literair en cultureel centrum Huis de Pinto zit aan de drukke Sint Antoniesbreestraat, midden in de stad. Eenmaal binnen merk je daar niets meer van. Helemaal achterin, in de achterzaal, kun je gratis gewoon even zitten en naar het beschilderde balkon kijken. huisdepinto.nl

De steiger van de Hermitage is een perfect voorbeeld van een luwteplek. Op de grote houten steiger aan de Amstel kun je perfect een boekje lezen, naar de voorbijvarende bootjes kijken, staren naar de Magere Brug of in de zon lummelen terwijl achter je het verkeer doorraast.

MAARTEN NOW

GERT JAN VAN ROOIJ

CAROL G. OVAERT

een bestuursfunctie en werkervaring: niet gek dat je dan al opgebrand afstudeert.’ Tegenover dat harde werken staat alles wat de stad te bieden heeft in de avonduren en het weekend. ‘Dat harde werken moet gecompenseerd worden. Dus je hebt die grote prestatiedruk en het constant jezelf vergelijken met anderen enerzijds, en dan de vreselijk grote afleiding anderzijds.’ DE MAAKBARE MENS Zo blijft er weinig tijd over voor uitrusten. Je concentratie wordt 24/7 verstoord door appjes, Instagram-notificaties, vernieuwde feeds, werkmails, tweets en andere indringers. Werken kan overal en altijd, maar moet dus ook overal en altijd. En als je niet werkt, verrijk je jezelf met een cursus Mandarijn, laat je je afbeulen tijdens een HIIT-workout of probeer je je eigen festivallegging te maken tijdens een naaicursus. Als je wilt, kun je om twee uur ’s nachts Thais bestellen, naar vier verschillende festivals op één dag én om zes uur ’s ochtends een sportschool binnenrollen. Oftewel: het leven van de Amsterdammer, en dan met name van de Gen-Z’s en millennials, raast elke minuut door. Niet voor niets worden de ‘zoomers’, de Generatie Z – geboren tussen pakweg 1996 en 2015 – ook wel de ADHD-generatie genoemd, naar de stoornis die een combinatie is van altijd druk doen en een gebrek aan focus. Kregen hun voorgangers, de millenials, nog te horen dat ze alles konden worden wat ze maar wilden; voor de zoomers is dat letterlijk zo. Giampiero (31), een web editor, zegt het zo: ‘Ik las over het oude ideaal van de Renaissanceman: multidisciplinaire wetenschappers en praktisch onderzoekers, maar tegelijk ook kunstenaar, schrijver – van alle markten thuis dus. Dat leek mij ook nastrevenswaardig. Ik kan morgen een muurtje leren metselen als ik wil; kwestie van op YouTube kijken, naar de Praxis rijden en je kunt aan de slag. Maar nu merk ik dat ik in zeven sloten tegelijk loop en vind ik het moeilijk om focus te houden. Hoe bepaal je wat je wilt en wat je bent, als alles kan?’ Shada Shirazi herkent die nieuwe ‘vibe’: ‘Heel veel sporten, heel gezond eten, elk weekend uit en leuke dingen doen én een

‘Mensen gaan aan zichzelf voorbij in een race naar optimalisatie’

fulltimebaan. Dat is uitputtend. Ik heb het idee dat mensen tegenwoordig aan zichzelf voorbijgaan in een race naar optimalisatie: er goed uit zien, fit zijn, gezond eten en niks willen missen. Hoe lang houd je dat vol?’ Niets mis dus met af en toe verplicht ‘uit’ staan, denkt Shirazi. ‘Goede zelfzorg is belangrijk, af en toe even naar binnen keren. Dat klinkt zweverig, maar als je merkt dat je onrustig bent, is het goed met iemand te praten en zo je gedachten te ordenen, vijf minuten te mediteren of alleen al even te letten op je ademhaling. En probeer de prikkels om je heen te verminderen. Zet dus vooral niet meteen een luisterboek of podcast op je oren als je door een park loopt.’

‘ALS IK RUST NODIG HEB, GA IK STRUINEN’

Thomas van Dijk (36) is open-data consultant.

‘Ik probeer elke dag even te mediteren. Meestal gewoon thuis, maar soms ook bij een meditatiehuis in de Pijp. En als ik rust nodig heb, ga ik lopend de stad in, in plaats van met de fi ets. En dan mee in het toeristentempo. Juist in het centrum komt dat van pas: daar ga je van stervensdrukke grachten naar in je eentje langs het water lopen, twee straten verderop. Niet per se ergens heen hoeven, maar gewoon struinen.’

– dertiger, kunstenaar en universiteits– dertiger, kunstenaar en universiteitsdocent in millennialstad Oakland – hoe docent in millennialstad Oakland – hoe ze graag naar een rozentuin ging in de ze graag naar een rozentuin ging in de buurt om doodgewoon op een bankje te buurt om doodgewoon op een bankje te zitten. Haar boek is een pleidooi voor zitten. Haar boek is een pleidooi voor niksen, voor ‘het recht op niksdoen in niksen, voor ‘het recht op niksdoen in het tijdperk van alles’. In de rozentuin het tijdperk van alles’. In de rozentuin zag ze mensen wandelen, een boek zag ze mensen wandelen, een boek lezen of de aarde schoffelen. De tuin is lezen of de aarde schoffelen. De tuin is economisch gezien weinig waard; hij is economisch gezien weinig waard; hij is vrij toegankelijk, er is geen winkel en vrij toegankelijk, er is geen winkel en geen plek voor reclame-uitingen. geen plek voor reclame-uitingen.

Amsterdammers ervaren meer stress dan andere Nederlanders, blijkt uit onderzoek

‘DE HORTUS IS MIJN ACHTERTUIN, DAT HELPT’

Roos Wijnen (37) is fi lmmaker en woont op de Wallen.

‘Een van de allerfi jnste en rustgevendste dingen vind ik ’s ochtends over de Nieuwmarkt wandelen, rond half negen. Als alle kroegen net opengaan, de meeste mensen al naar hun werk zijn en de toeristen nog niet wakker zijn. Dan voelt de stad weer van ons, de Amsterdammers. Ik ben me er heel bewust van dat ik midden in de stad woon, de drukte start letterlijk voor de deur. Ik moet dus heel gericht de rust opzoeken. Door lange wandelingen door de stad te maken met m’n telefoon op stil bijvoorbeeld, en af en toe een avond niets in te plannen. Een lidmaatschap van de Hortus helpt ook: dat is mijn achtertuintje, waar ik gewoon even op een bankje kan zitten, een kop koffi e drinken of door de tuin dwalen.’

‘IK ZEG BIJNA ALTIJD ‘JA’ ALS ER IETS VAN ME WORDT GEVRAAGD’

Nathifa Elshot (37) is werkzaam in de kinderopvang en runt daarnaast een kinderboekenwinkel. Ze woont in Zuidoost.

‘Ik zeg vaak ‘ja’ als er dingen van me gevraagd worden. Ik ben druk met van alles: werk, de winkel, hobby’s, sociale dingen. Soms wil je daarom gewoon heel even met jezelf zijn: alleen maar in- en uitademen en geen prikkels van buitenaf hebben. Ik probeer dat elke dag te doen. Anderen noemen het mediteren of doen aan yoga, maar ik wil gewoon even naar mijn gedachtes luisteren. Dat kan thuis, in bed of op de bank: even zitten zonder telefoon, met de televisie uit. Of ik loop mijn grote achtertuin in; de Bijlmerweide. Vaak besluit ik na werk daar een rondje te lopen of op een bankje te zitten en om me heen te kijken.’

Niemand wordt er rijk van, en dus zijn dit soort plekken er steeds minder. De rozentuin uit het boek was bijna verdwenen in de jaren zeventig, maar ook in Amsterdam zijn dit soort stille hoekjes steeds schaarser. ‘Rustplekken of luwteplekken’ noemt stadspsycholoog Van der Ham die oases in de stad. Plaatsen die niet direct een duidelijke functie hebben en daardoor de perfecte gelegenheid bieden om te lummelen. ‘De steden verdichten. Er komen steeds meer mensen bij, er wordt hoger gebouwd, de publieke ruimte wordt steeds minder groot. Alle vergeten plekjes worden doorontwikkeld, want in die al kleiner wordende publieke ruimte zijn we ook steeds meer gaan organiseren. We willen zo veel mogelijk reuring creëren zodat mensen er graag komen, want het moet leuk blijven én iets opleveren. Resultaat is dat er steeds meer rustplekken verdwijnen.’ Sááie plekken dus, waar weinig gebeurt – en dat is precies de bedoeling. Hier kun je niet-productief zijn, rondlopen, in de zon zitten, je kinderen op een lieveheersbeestje wijzen of gewoon even stil zijn. Van der Ham: ‘De stress neemt toe onder stedelingen, dus het is des te belangrijker dat er plekken zijn om bewust te ontspannen zonder dat je naar een meditatiecursus moet, of een yogaklasje of een hutje op de hei.’ RELAXEN OP RECEPT Voor die echte, ongedwongen rust moet je steeds verder fietsen, Of je portemonnee pakken. Want ze zijn er wel, die rustplekken in de binnenstad, maar dan alleen nog voor de happy few. Wie in het centrum wil ontspannen, kan naar de Akasha Spa in de kelder van het Conservatorium Hotel (prijs op aanvraag), de spa van het W Hotel, gevestigd in de oude kluis van het bankgebouw (vanaf 175 euro), naar het SOHO House (alleen op uitnodiging) of naar de Floatspa op de Herengracht om prikkelvrij in een donker, warm zwembadje te liggen (een uur vanaf 50 euro). ‘Rust is het nieuwe goud’, stelt Van der Ham. ‘Het is een luxeproduct. Mensen met geld kunnen het zich veroorloven om op een plek te wonen waar het rustig is, of naar plekken te gaan om die rust op te

zoeken: rustfaciliteiten. En dat is precies mijn zorg: dat we de ruimte die er nog is, steeds drukker gaan maken. Straks kun je niet meer uit je stressbubbel stappen tenzij je geld meeneemt.’ rijk van, en dus zijn DIE DRUKKE STAD, HÈ dit soort plekken er Net als de rozentuin van Jenny Odell hebben veel van deze luwteplekken in Amsterdam geen economische waarde. ‘En juist de economische agenda is bij veel gemeentes heel sterk, ook in Amsterdam. Het past bij deze tijd en het politieke systeem waar we in zitten.’ Dat stukje plantsoen kan namelijk ook zestien huishoudens huisvesten, en daarbij: ‘had je maar niet in de stad moeten gaan wonen’. Met het verdwijnen van die lege stukken stad, vergeten parkjes en banken op gekke plekken loopt ook de stilte gevaar. ‘Tegelijkertijd,’ zegt Van der Ham, ‘wordt het gesprek over een gezonde leefomgeving steeds meer gevoerd, in de wijken, maar ook bij de gemeente.’

weinig gebeurt – en dat is precies de bedoeling. Hier kun je niet-productief zijn, rondlopen, in de zon zitten, je kinderen op een lieveheersbeestje wijzen of gewoon even stil zijn. Van der Ham: ‘De stress neemt gevestigd in de oude kluis van het bankgebouw (vanaf 175 euro), naar het SOHO House (alleen op uitnodiging) of naar de Floatspa op de Herengracht om prikkelvrij in een donker, warm zwembadje te liggen (een uur vanaf 50 euro). ‘Rust is het nieuwe goud’, stelt Van der Ham. ‘Het is een luxeproduct. Mensen met geld kunnen het zich veroorloven om op een plek te wonen waar het rustig is, of naar plekken te gaan om die rust op te leefomgeving steeds meer gevoerd, in de wijken, maar ook bij de gemeente.’

CADEAU

BIJ ABONNEMENT

Amsterdam in 10.000 stappen Amsterdam in 10.000 stappen

t.w.v. €19 50 t.w.v. €1950

In Amsterdam loop je door de geschiedenis. Maar hoe goed kennen we die geschiedenis? Hannah Bakx In Amsterdam loop je door de geschiedenis. Maar en Roos Hamelink nemen de wandelaar in Amsterdam hoe goed kennen we die geschiedenis? Hannah Bakx in 10.000 stappen mee langs de geschiedenis van de en Roos Hamelink nemen de wandelaar in Amsterdam stadswijken. Waar komt de naam Volewijck vandaan? in 10.000 stappen mee langs de geschiedenis van de Vond je vroeger in De Pijp ook al op elke hoek een stadswijken. Waar komt de naam Volewijck vandaan? restaurant? Hoe reageerden krakers in Oud-West op Vond je vroeger in De Pijp ook al op elke hoek een de woningnood van de jaren tachtig? Van nul tot nu, restaurant? Hoe reageerden krakers in Oud-West op van oost naar west en van noord naar zuid: Hannah de woningnood van de jaren tachtig? Van nul tot nu, Bakx en Roos Hamelink gidsen je in hun sprankelende van oost naar west en van noord naar zuid: Hannah boek door heel Amsterdam Bakx en Roos Hamelink gidsen je in hun sprankelende boek door heel Amsterdam

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN HET BOEK AMSTERDAM IN 10.000 STAPPEN. EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG

Deze actie loopt t/m 27 juni. Op=op. HET BOEK AMSTERDAM IN 10.000 STAPPEN. Deze actie loopt t/m 27 juni. Op=op.

mail & win!mail & win!

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/ACTIESGA NAAR IAMSTERDAM.NL/ACTIES

DWALEN DOOR AMSTERDAM DWALEN DOOR AMSTERDAM

5x twee tickets voor Dwalen door 5x twee tickets voor Dwalen door Amsterdam in het Stadsarchief t.w.v. €15,-Amsterdam in het Stadsarchief t.w.v. €15 Ontdek het Amsterdam van 200 jaar Ontdek het Amsterdam van 200 jaar geleden met de tekeningen van Gerrit geleden met de tekeningen van Gerrit Lamberts (1776-1850), een van de Lamberts (1776-1850), een van de bekendste onbekende tekenaars van bekendste onbekende tekenaars van Amsterdam. De tentoonstelling Dwalen Amsterdam. De tentoonstelling Dwalen door Amsterdam. Tekeningen van Gerrit door Amsterdam. Tekeningen van Gerrit Lamberts 1800-1850 is een ontdekkings-Lamberts 1800-1850 is een ontdekkingsreis door de stad, waar mensen werken, reis door de stad, waar mensen werken, spelen en wandelen. Er is een audiotour, spelen en wandelen. Er is een audiotour, je kunt bladeren door portfolio’s met je kunt bladeren door portfolio’s met reproducties van Lambert’s werk, of na reproducties van Lambert’s werk, of na een bezoek aan de tentoonstelling een bezoek aan de tentoonstelling eropuit trekken met een gids. De teneropuit trekken met een gids. De tentoonstelling is te zien tot en met 31 juli. toonstelling is te zien tot en met 31 juli. Deze actie loopt t/m 27 juni Deze actie loopt t/m 27 juni COBRA MUSEUM COBRA MUSEUM

5x twee entreetickets voor Cobra Museum 5x twee entreetickets voor Cobra voor Moderne Kunst t.w.v. €37 Museum voor Moderne Kunst t.w.v. €37,Nu te zien in het Cobra Museum is Nu te zien in het Cobra Museum is de tentoonstelling Korda: Cuba, Che, de tentoonstelling Korda: Cuba, Che, Glamour. Alberto Díaz Gutiérrez, beter Glamour. Alberto Díaz Gutiérrez, beter bekend als Korda, is fotograaf van bekend als Korda, is fotograaf van onder andere de iconische foto van onder andere de iconische foto van Che Guevara. Of word verrast door Che Guevara. Of word verrast door Het andere verhaal. Kunst uit het Het andere verhaal. Kunst uit het Marokkaanse modernisme, samen-Marokkaanse modernisme, samengesteld door gastconservator Abdelgesteld door gastconservator Abdelkader Benali (meer op pagina 18). Ook kader Benali (meer op pagina 18). Ook is te zien hoe de Cobra-kunstenaars is te zien hoe de Cobra-kunstenaars geïnspireerd zijn door hun reizen naar geïnspireerd zijn door hun reizen naar Noord-Afrika. Er is altijd wat te beleven Noord-Afrika. Er is altijd wat te beleven in het Cobra Museum. in het Cobra Museum. Deze actie loopt t/m 27 juni Deze actie loopt t/m 27 juni