MOKAPO YA 1 + 1 Bandeko, Bayuda oyo bazali na Yerusaleme mpe na mokili ya Yudea, bazali kosɛnga bandeko, Bayuda oyo bazali na Ezipito mobimba, bázala nzoto kolɔngɔnɔ mpe kimya. 2 Nzambe azala na ngolu epai ya bino, mpe bomikundola boyokani bwa ye boye asalaki elongo na Abalayama, Yisaka, mpe Yakobo, basali ba ye ba sembo; + 3 Mpe pesa bino nyonso motema ya kosalela ye, mpe kosala mokano na ye, na mpiko malamu mpe na makanisi ya bolingi; 4 Mpe bófungola mitema na bino na kati ya mobeko mpe mitindo na ye, mpe tindela bino kimia; + 5 Mpe yoka mabondeli na yo, mpe bózala na bomoko elongo na bino, mpe botika bino soko moke te na ntango ya mpasi. 6 Mpe sikawa tozali awa kosambela mpo ya bino. 7 Ntango nini Demetrio ayangelaki, na mbula nkama na ntuku nsambo na libwa, biso Bayuda tokomelaki bino na mpasi makasi oyo ekwelaki biso na bambula wana, uta ntango oyo Yasona ná etuluku na ye batombokaki longwa na mokili mosantu mpe bokonzi. + 8 Mpe batumbaki lopango, mpe basopaki makila ya moto oyo asali likambo te. topesaki mpe bambeka mpe farini ya malamu, mpe topelisaki miinda, mpe totyaki mampa. 9 Mpe sikawa botala ete bobatelaka elambo ya bahema na sanza ya Casleu. + 10 Na mbula nkama na ntuku mwambe na mwambe, bato oyo bazalaki na Yerusaleme mpe na Yudea, mpe na likita ya bankulutu mpe na Yuda, batindaki mbote mpe kolɔngɔnɔ ya nzoto epai ya Aristobulu, nkolo ya mokonzi Ptoléme, oyo azalaki na libota ya banganga-nzambe bapakolami, mpe na Bayuda oyo bazalaki na Ezipito; 11 Lokola Nzambe abikisi biso na makama minene, tozali kopesa ye matɔndi mingi, lokola tozalaki na etumba na mokonzi. 12 Mpo abenganaki baoyo bazalaki kobunda na kati ya engumba mosantu. + 13 Mpo ntango mokambi akómaki na Perse, mpe basoda elongo na ye oyo bamonanaki ete bakoki kolonga te, babomamaki na tempelo ya Nanea na bokosi ya banganganzambe ya Nanea. 14 Mpo Antiochus, lokola alingi kobala ye, ayaki na esika wana, ná baninga na ye oyo bazalaki elongo na ye, mpo na kozwa mbongo na nkombo ya libala ya libala. + 15 Ntango banganga-nzambe ya Nanea babimaki, mpe ye akoti na etuluku moke na boussole ya tempelo, bakangaki tempelo ntango kaka Antiochus akoti. + 16 Mpe bafungolaki ekuke moko ya nkuku ya nsamba, babwakaki mabanga lokola nkake, mpe babɛtaki kapitɛni, bakataki yango biteni, babɛtaki mitó na bango mpe babwakaki yango epai ya bato oyo bazalaki na libándá. 17 Nzambe na biso apambolama na makambo nyonso, oyo akabi bato oyo bazangi Nzambe. 18 Yango wana lokola tozali sikawa na mokano ya kobatela bopetoli bwa tempelo o mokolo mwa tuku mibale na mitano mwa sanza Casleu, tomonaki ete esengeli kondimisa bino mpo ya yango, ete bino mpe bokoka kobatela yango, lokola elambo ya bahema, mpe ya moto, oyo epesamaki biso ntango Neemias apesaki mbeka, nsima na yango atongaki tempelo mpe etumbelo.
+ 19 Mpo ntango bakɔti na biso bamemaki bango na Perse, banganga-nzambe oyo bazalaki kosambela na ntango wana, bazwaki mɔtɔ ya etumbelo na nkuku, mpe babombaki yango na esika moko ya libulu ya libulu oyo ezangi mai, epai babombaki yango malamu, na boye ete esika yango eyebanaki te bato nyonso. 20 Nzokande nsima ya bambula mingi, ntango esepelisaki Nzambe, Neemias, atindaki uta na mokonzi ya Perse, atindaki bana ya banganga-nzambe wana oyo babombaki yango na mɔtɔ ; 21 Bongo atindaki bango ete bábenda yango, mpe bámema yango; mpe ntango bambeka batiamamaki likolo, Neemias atindaki banganga-nzambe basopa nkoni mpe biloko bitiamaki likolo na yango elongo na mai. + 22 Ntango likambo yango esalemaki, + mpe ntango ekómaki ete moi ezalaki kongɛnga, oyo ebombamaki liboso na lipata, mɔtɔ monene epeli, mpe moto na moto akamwaki. 23 Mpe banganga-nzambe basalaki losambo moko ntango mbeka ezalaki kosila, nalobi, banganga-nzambe, mpe basusu banso, Yonatane kobanda, mpe basusu bayanolaki na yango, lokola Neemias asalaki. 24 Mpe losambo ezalaki nsima ya lolenge eye; Ee Nkolo, Nkolo Nzambe, Mozalisi ya biloko nyonso, oyo ozali na bobangi mpe na makasi, mpe moyengebene, mpe na motema mawa, mpe Mokonzi se moko mpe na ngolu. + 25 + Mopesi kaka moko ya biloko nyonso, + se moko ya sembo, ya nguya nyonso mpe ya seko, + yo oyo obikisi Yisraele na mpasi nyonso, + mpe oponi batata + mpe osantisaki bango. + 26 Yambá mbeka mpo na bato na yo mobimba Yisraele, + mpe batelá eteni na yo moko mpe bulisa yango. 27 Sangisa baoyo bapalangani uta na biso, bóbikisa baoyo bazali kosalela o ntei ya bapakano, tala baoyo batyolami mpe bayinami, mpe tika bapakano bayeba ete ozali Nzambe na biso. + 28 Pesá baoyo bazali konyokola biso etumbu, + mpe bósala biso mabe na lolendo. 29 Lona lisusu bato na yo na esika mosantu na yo, lokola Moize alobaki. + 30 Mpe banganga-nzambe bazalaki koyemba nzembo mpo na kopesa matɔndi. 31 Nzokande ntango mbeka esilaki, Neemia apesaki mitindo ete mai oyo etikalaki esopama likolo ya mabanga minene. + 32 Ntango yango esalemaki, mɔtɔ epeli, kasi pole oyo ezalaki kongɛnga longwa na etumbelo esilaki. + 33 Bongo ntango likambo yango eyebanaki, bayebisaki mokonzi ya Perse ete na esika oyo banganga-nzambe oyo bakambamaki babombaki mɔtɔ, mai ebimaki, mpe Neemia apɛtolaki na yango bambeka. + 34 Bongo mokonzi, akangaki esika yango, akómisaki yango mosantu, nsima ya kosambisa likambo yango. 35 Mpe mokonzi azwaki makabo mingi, mpe apesaki yango na baoyo ye alingaki kosepelisa. 36 Mpe Neemia abengaki likambo liye Naftare, eye ezali mingi lokola koloba, bopetoli: kasi bato mingi babengaka yango Nefi.
MOKAPO YA 2 1 Emonani lisusu na makomi, ete Yeremy profeta apesaki mitindo na baoyo bamemaki bango ete bálongola mɔtɔ, ndenge emonisami: 2 Mpe boniboni ete profeta, epesaki bango mobeko, atindaki bango ete babosana te mitindo mya Nkolo, mpe ete basala libunga te o makanisi ma bango, ntango bamono bilili bya palata mpe wolo, elongo na bikeko bya bango. 3 Mpe elongo na maloba mosusu ya boye alendisaki bango, ete mobeko molongwa te uta na mitema mya bango. 4 Ekomamaki lisusu kati na mokanda wana kaka, ete profeta, lokola akebisamaki na Nzambe, atindaki hema mpe sanduku ete ekende elongo na ye, ntango azalaki kobima na ngomba, epai Moize amataki, mpe amonaki libula ya Nzambe. + 5 Mpe ntango Yeremi akómaki kuna, akutaki libulu moko ya mabulu, epai atyaki hema, + sanduku, + mpe etumbelo ya mpaka ya malasi, + mpe bongo akangaki ekuke. 6 Mpe bamosusu kati na baoyo balandaki ye bayaki kotya elembo na nzela, kasi bazwaki yango te. 7 Tango Yeremy asosolaki yango, apesaki bango foti, alobi: "Mpo na esika wana, ekoyebana te tii tango Nzambe akosangisa bato na ye lisusu esika moko pe akoyamba bango na motema mawa." 8 Bongo Nkolo akolakisa bango makambo maye, mpe nkembo ya Nkolo ekobima, mpe lipata lokola, lokola elakisamaki na nse ya Mose, mpe lokola ntango Salomo azalaki na mposa ete esika yango ekoka kosantisama na lokumu. + 9 Esakolamaki mpe ete, lokola azalaki na bwanya, apesaki mbeka ya komipesa, + mpe ya kosilisa tempelo. + 10 Mpe lokola ntango Moize abondelaki Yehova, mɔtɔ ekita uta na likoló mpe ezikisaki bambeka: + bongo Salomo abondelaki mpe mɔtɔ ekita uta na likoló mpe ezikisaki makabo ya kotumba. + 11 Mpe Moize alobaki ete: “Lokola likabo ya lisumu esengelaki kolya te, + esilaki.” 12 Bongo Salomo abatelaki mikolo mwambe wana. 13 Makambo wana mpe elobamaki na mikanda mpe bandimbola ya Neemias; mpe boniboni abandisaki bibliothèque asangisaki elongo misala mya bakonzi, mpe baprofeta, mpe mya Davidi, mpe mikanda mya bakonzi etali makabo masantu. + 14 Ndenge moko mpe Yuda ayanganisaki biloko nyonso oyo ebungaki mpo na etumba oyo tozalaki na yango, + mpe etikali elongo na biso. 15 Yango wana soko bozali na mposa ya yango, tinda basusu mpo na komema bango epai ya bino. 16 Tango wana tozali pene ya kosepela na bopetoli, tokomi epai ya bino, mpe bokosala malamu, soko bobateli mikolo yango. 17 Tozali lisusu kolikia ete Nzambe, oyo abikisaki bato na ye banso, mpe apesaki bango banso libula, bokonzi, bonganganzambe, mpe esika mosantu. 18 Lokola alakaki na kati ya Mibeko, akoyokela biso mawa, mpe akosangisa biso uta na mokili nyonso na nse ya lola, na esika ya bulɛɛ, mpo abikisi biso na mikakatano minene, mpe apetoli esika yango. + 19 Na oyo etali Yuda Makabe + ná bandeko na ye mpe kopɛtola tempelo monene + mpe kobulisa etumbelo.
20 Mpe bitumba na Antiochus Epiphane mpe Eupator mwana na ye. 21 Mpe bilembo bimonanaki biye biuti na lola epai ya baoyo bazalaki komitambwisa na lokumu na bango mpo na Lingomba ya Bayuda. 22 Mpe ezongisaki lisusu tempelo eye eyebanaki na mokili mobimba, mpe esikolaki engumba, mpe esimbaki mibeko miye mizalaki kokita, Nkolo amonisaki bango ngolu na boboto nyonso. 23 Makambo oyo nyonso, nalobi, lokola esakolami na Yasona ya Sirène na mikanda mitano, tokomeka kosala mokuse na volimi moko. 24 Mpo na kotalela motango oyo ezangi nsuka, mpe mpasi oyo bamoni ete balingi kotala na kati ya masolo ya lisolo, mpo na ndenge na ndenge ya likambo. + 25 Tokebi ete bato oyo balingi kotánga básepela, + mpe bato oyo balingi komikundola makambo bázala na bolɛmbu, + mpe bato nyonso oyo ekɔti na mabɔkɔ na bango bázwa litomba. 26 Yango wana epai ya biso, baye tokamati likolo lya biso mosala moye mwa mpasi mwa bosukisi, ezalaki pete te, kasi likambo lya motoki mpe bokengeli; 27 Lokola ezali pete te mpo na ye oyo abongisaka elambo, mpe alukaka bolamu ya basusu: nzokande mpo na kosepelisa bato mingi tokozwa na esengo bampasi minene oyo; 28 Kotika na mokomi lolenge ya sikisiki ya kosimba makambo nyonso, mpe kosala mosala makasi mpo na kolanda mibeko ya mokuse. + 29 Mpo lokola motongi monene ya ndako ya sika asengeli kobatela ndako mobimba; kasi ye oyo azwi mokumba ya kotya yango, mpe kopakola langi, asengeli koluka biloko oyo ebongi mpo na kokembisa yango. 30 Kotelema na makambo nyonso, mpe kotala makambo na ndenge ya monene, mpe kozala na mposa ya koyeba makambo mingi, ezali ya mokomi ya liboso ya lisolo. 31 Nzokande, kosalela maloba mokuse, mpe kokima mosala mingi ya mosala, esengeli kopesama na moto oyo akosala bokuse. 32 Awa nde tokobanda lisolo: bobele kobakisa mingi boye na oyo elobami, ete ezali likambo ya bozoba kosala maloba ya ebandeli molai, mpe kozala mokuse na lisolo yango moko. MOKAPO YA 3 1 Nzokande ntango mboka mosantu efandaki na kimia mobimba, mpe mibeko mibatelamaki malamu mpenza, na ntina ya bonzambe ya Onias, nganga-nzambe monene, mpe koyina na ye mpo na mabe; 2 Esalemaki ete kutu bakonzi bangomei bakumisaki esika, mpe bakimisaki tempelo na makabo ma bango malamu; 3 Na boye ete Séleucus ya Azia na mbongo oyo ye moko azwaki, amemaki mbongo nyonso oyo esengelaki mpo na mosala ya bambeka. + 4 Kasi Simona moko ya libota ya Benyamina, oyo akómaki guvɛrnɛrɛ ya tempelo, akweaki na nganga-nzambe monene mpo na mobulu na engumba. + 5 Mpe ntango akokaki te kolonga Onias, apesaki ye epai ya Apollone mwana ya Thrasea, oyo azalaki na ntango wana guvɛrnɛrɛ ya Selosiri mpe ya Fenise. + 6 Mpe ayebisaki ye ete ebombelo ya mosolo na Yelusaleme etondi na motuya ya mbongo oyo ezangi nsuka,
boye ebele ya bomengo na bango, oyo etali te litatoli ya bambeka, ezalaki ya kotangama te, mpe ete ekoki kosalema mpo na komema nyonso na oyo ya mokonzi loboko. + 7 Nzokande ntango Apoloni ayaki epai ya mokonzi, mpe alakisaki ye mbongo oyo bayebisaki ye, mokonzi aponaki Héliodore mobateli na ye ya mosolo, mpe atindaki ye na motindo moko mpo na komemela ye mbongo oyo elobelamaki liboso. 8 Bongo mbala moko Héliodorus abandaki mobembo na ye; na nse ya langi ya kokende kotala bingumba ya Celosyria mpe ya Phenise, kasi ya solo mpo na kokokisa mokano ya mokonzi. 9 Mpe ekomaki ye o Yelusaleme, mpe ayambamaki na bonkonde na nganga monene ya engumba, ayebisaki ye mayele nini mapesamaki na mbongo, mpe asakolaki mpo na nini ayaki, mpe atunaki soko makambo maye mazalaki solo. 10 Bongo nganga-nzambe monene ayebisaki ye ete ezali na mbongo ya ndenge wana oyo ebombami mpo na kosunga basi bakufelá mibali mpe baboti. + 11 Mpe ete ndambo na yango ezalaki ya Hirkanusi mwana ya Tobiasi, moto moko ya lokumu monene, + kasi te lokola Simona oyo moto mabe ayebisaki makambo ya mabe. 12 Mpe ete ekokaki mpenza te ete mabe ya boye esalema epai ya bango, baye bapesaki yango na bosantu bwa esika, mpe na nkembo mpe bosantu bwa tempelo oyo ekoki kobukana te, ekumisami likolo lya mokili mobimba. + 13 Nzokande Héliodore, + mpo na etinda oyo mokonzi apesaki ye, alobaki ete: “Esengeli kokɔtisa yango na ebombelo ya mosolo ya mokonzi.” 14 Bongo na mokolo oyo ye aponaki, akoti mpo na kolongolisa likambo oyo. “ + 16 Bongo moto nyonso oyo atalaki nganga-nzambe monene na elongi, alingaki kozokisa motema na ye, mpo elongi na ye mpe kobongwana ya langi na ye ezalaki kosakola mpasi ya kati ya makanisi na ye. 17 Mpo moto yango azingaki mpenza na bobangi mpe na nsomo ya nzoto, ete emonanaki epai ya baoyo batalaki ye, mawa nini azalaki na yango sikawa na motema na ye. + 18 Basusu bakimaki mbangu na bandako na bango mpo na kosɛnga libondeli ya bato nyonso, + mpamba te esika yango ezalaki lokola koya na kotyola. 19 Mpe basi, balati bilamba ya saki na nse ya ntolo na bango, bazalaki mingi na babalabala, mpe bangɔndɔ oyo babombaki na kati bazalaki kokima, bamosusu na baporte, mpe bamosusu na bifelo, mpe bamosusu bazalaki kotala na maninisa. 20 Mpe bato nyonso, basimbaki mabɔkɔ na bango epai ya likoló, babondelaki. + 21 Bongo elingaki kozala mawa na moto soki amonaki ndenge ebele ya bato ya ndenge nyonso bazali kokwea mpe kobanga nganga-nzambe monene azali na mpasi ya ndenge wana. 22 Nsima babelelaki Nkolo Mozwi-ya-Nguya-Nyonso mpo na kobatela makambo mapesamaki na bondimi na libateli mpe ya solo mpo na baye basalaki yango. 23 Nzokande, Héliodorus abomaki likambo oyo epesamaki. + 24 Nzokande ntango azalaki kuna, epai ya bakɛngɛli na ye epai ya ebombelo ya mosolo, Nkolo ya bilimo, mpe Mokonzi ya nguya nyonso, asalaki emonaneli monene, na boye ete bato nyonso oyo bakanisaki ete bakokɔta elongo
na ye bakamwaki na nguya ya Nzambe. mpe balɛmbaki nzoto, mpe babangaki makasi. 25 Mpo ezalaki komonana epai ya bango mpunda moko na mokumbi mpunda moko ya nsomo likolo na ye, mpe ekembisamaki na ezipeli moko ya kitoko mpenza, mpe akimaki na nkanda makasi, mpe abɛtaki Héliodorus na makolo na ye ya liboso, mpe emonanaki lokola ete ye oyo afandaki likolo ya mpunda azalaki na nsinga mobimba ya wolo. + 26 Lisusu bilenge mibali mibale mosusu babimaki liboso na ye, oyo bayebani mingi na makasi, na kitoko mpe na bilamba kitoko, batɛlɛmaki pembeni na ye na ngámbo nyonso mibale; mpe abɛtaki ye ntango nyonso, mpe abɛtaki ye bampota mingi. 27 Mpe Héliodorus akweyaki na mbalakaka na mabele, mpe molili makasi ezingamaki, kasi bato oyo bazalaki elongo na ye bakamataki ye mpe batyaki ye na kati ya bosoto. 28 Boye ye, oyo kala mingi te ayaki na engbunduka monene mpe elongo na bakɛngɛli na ye nyonso na kati ya ebombelo ya mosolo oyo elobelami, bamemaki libanda, kozangaka makoki ya komisunga na bibundeli na ye: mpe polele bandimaki nguya ya Nzambe. + 29 Mpo na lobɔkɔ ya Nzambe abwakama na nse, + mpe alalaki kozanga elikia nyonso ya bomoi. 30 Kasi basanzolaki Nkolo, oyo akumisaki esika na ye moko na ndenge ya likamwisi: mpo na tempelo; oyo mwa liboso etondaki na bobangi mpe mpasi, ntango Nkolo Mozwi-ya-Nguya-Nyonso abimaki, atondaki na esengo mpe esengo. 31 Bongo mbala moko baninga mosusu ya Héliodorus babondelaki Onias, ete abenga Oyo-Aleki-Likoló mpo na kopesa ye bomoi na ye, oyo alalaki pene ya kotika molimo. + 32 Bongo nganga-nzambe monene, lokola akanisaki ete mokonzi akanisa te ete Bayuda basalelaki Héliodore, apesaki mbeka mpo na kolɔngɔnɔ ya nzoto ya moto yango. + 33 Nzokande ntango nganga-nzambe monene azalaki kozipa masumu, bilenge mibali wana balati bilamba yango moko babimaki mpe batɛlɛmaki pembeni ya Héliodore mpe balobaki ete: “Pesá nganga-nzambe monene Onias matɔndi mingi, + mpamba te Nkolo apesi yo bomoi mpo na ye. 34 Mpe komonaka ete obɛtamaki uta na lola, sakola epai ya bato banso nguya ya nguya ya Nzambe. Mpe esili koloba maloba maye, babimaki lisusu te. 35 Bongo Héliodorus, nsima ya kopesa mbeka epai ya Nkolo, mpe kosala bilaka minene epai ya moto oyo abikisaki bomoi na ye, mpe kopesa Onias mbote, azongaki elongo na mampinga na ye epai ya mokonzi. 36 Bongo atatolaki bato nyonso misala ya Nzambe monene, oyo amonaki na miso na ye. 37 Mpe ntango mokonzi Héliodore, oyo akoki kozala moto oyo abongi mpo na kotindama lisusu na Yerusaleme, alobaki ete: 38 Soki ozali na monguna to motɛki, tinda ye kuna, mpe okoyamba ye na fimbo malamu, soko akimi na bomoi na ye: mpo na esika wana, na ntembe te; ezali na nguya moko ya Nzambe ya sipesiale. 39 Mpo moto oyo afandi na lola azali na liso na ye na esika wana, mpe azali kobatela yango; mpe abetaka mpe abebisaka baye bayaka kozokisa yango. 40 Mpe makambo matali Heliodorus, mpe bobateli boboto bwa mosolo, makweyaki na lolenge eye.
MOKAPO YA 4 1 Simo oyo sikawa, oyo tolobelaki liboso, lokola azalaki motɛki wa mbongo, mpe ya mboka na ye, apamelaki Onias, lokola soko abangisi Héliodorus, mpe azalaki mosali ya mabe maye. 2 Boye azalaki na mpiko ya kobenga ye motɛki, oyo abongaki na engumba, mpe apesaki ekolo na ye moko, mpe azalaki na molende mingi mpo na mibeko. + 3 Nzokande ntango koyina na bango ekómaki makasi, + mpe bato babomaki bato na etuluku moko ya Simona. 4 Onias amonaki likama ya kowelana wana, mpe ete Apollone, lokola azalaki guvɛrnɛrɛ ya Selosiri mpe ya Fenise, asilikaki makasi, mpe abakisaki mabe ya Simona. 5 Akendaki epai ya mokonzi, mpo na kofunda bato ya mboka na ye te, kasi mpo na koluka bolamu ya bato nyonso, ezala na miso ya bato nyonso to ya bato nyonso. 6 Mpo amonoki ete ekokaki te ete bokolo bokoba kimia, mpe Simo atika bozoba bwa ye, longola se soko mokonzi atalaki yango. + 7 Nzokande nsima ya liwa ya Seleucus, ntango Antiochus, oyo abengamaki Epiphane, azwaki bokonzi, Yasona ndeko ya Onias asalaki mosala na nkuku mpo azala nganga-nzambe monene. + 8 Apesaki mokonzi elaka na nzela ya libondeli ya palata talanta nkama misato na ntuku mwambe (360), mpe na mosolo mosusu talanta ntuku mwambe (80). 9 Longola yango, alakaki ete akopesa lisusu nkama moko na ntuku mitano, soko akoki kozala na ndingisa ya kotelemisa ye esika mpo na kosala ngalasisi, mpe mpo na koteya bilenge na mitindo ya bapakano, mpe kokoma bango ya Yelusaleme na nzela ya nkombo ya bato ya Antiokia. 10 Ntango mokonzi apesaki nzela, mpe azwaki bokonzi na lobɔkɔ na ye, amemaki mbala moko ekólo na ye moko na momeseno ya Bagreke. 11 Mpe mabaku ya bokonzi oyo epesamaki na boboto monene na Bayuda na nzela ya Yoane tata ya Eupoléme, oyo akendaki ambassadeur na Loma mpo na boninga mpe lisalisi, alongolaki; mpe kobwaka baguvɛrnema oyo ezalaki engebene na Mibeko, abimisaki mimeseno ya sika oyo eyokani te na Mibeko. 12 Mpo atongaki na esengo esika ya kosala ngalasisi na nse ya linɔ́ngi, mpe amemaki bilenge mibali na nse ya botosi na ye, mpe alataki bango shario. 13 Sikawa boye ezalaki bosanda ya mimeseno ya Bagreke, mpe bokoli ya bizaleli ya bapakano, na nzela ya bosoto koleka ya Yasona, moto wana ya mawa oyo azangi Nzambe, mpe nganga-nzambe monene te; 14 Ete banganga-nzambe bazalaki na mpiko te ya kosala lisusu na etumbelo, kasi kotiola tempelo, mpe koboya bambeka, bakendeki mbangu mpo na kosangana na likabo oyo epekisami na esika ya ngalasisi, nsima ya lisano ya Discus kobenga bango; + 15 Bazali kotyela lokumu ya batata na bango te, kasi bazali kosepela na nkembo ya Bagreke koleka nyonso. 16 Na ntina na yango, mpasi monene eyelaki bango: mpo bazalaki na bango banguna mpe bazongisi mabe na bango, oyo balandaki momeseno na bango na molende, mpe baoyo bazalaki na mposa ya kozala lokola bango na makambo nyonso. 17 Pamba té ezali likambo ya pete te kosala mabe na mibeko ya Nzambe.
18 Nzokande, ntango masano oyo bazalaki kosalela mbula nyonso ya kondima ezalaki kosalema na Tilo, mokonzi azalaki wana. 19 Yasona oyo azangi ngolu atindaki bamemi-nsango ya ntina uta na Yelusaleme, baye bazalaki Ba-Antiokia, mpo na komema drachme nkama misato ya palata mpo na mbeka ya Hercule, oyo ata bamemi na yango bakanisaki ete ebongi te kopesa na mbeka, mpo ete ebongaki te, kasi esengelaki kozala ebombami mpo na bifundeli mosusu. 20 Mbongo oyo na nsima, na oyo etali motindi, etiamaki mpo na mbeka ya Hercule; kasi na ntina ya bamemi na yango, esalelamaki mpo na kosala ba gallies. + 21 Nzokande, ntango Apollone mwana ya Menestesi atindamaki na Ezipito mpo na kotya mokonzi Ptoléme Filométore na bokonzi, Antiochus asosolaki ete asimbaki makambo na ye malamu te, amipesaki mpo na libateli na ye moko : 1 . 22 Yasona mpe bato ya engumba bayambaki ye na lokumu, mpe bamemaki ye na mwinda ya mwinda mpe na makelele makasi. 23 Mbula misato na nsima, Yasona atindaki Menelaus, ndeko ya Simona oyo tolobeli liboso, mpo na komema mbongo yango epai ya mokonzi, mpe kotya ye na makanisi na makambo mosusu oyo esengeli. + 24 Kasi amemami na miso ya mokonzi, ntango akumisaki ye mpo na komonana ya nkembo ya nguya na ye, azwaki bonganganzambe mpo na ye moko, apesaki likabo koleka Yason na talanta nkama misato ya palata. 25 Bongo ayaki na etinda ya mokonzi, amemaki eloko moko te oyo ebongi na bonganga-nzambe monene, kasi azalaki na nkanda ya mokonzi moko ya motema mabe, mpe nkanda ya nyama moko ya mobulu. + 26 Bongo Yasona, oyo abebisaki ndeko na ye moko, mpe akweisamaki na moto mosusu, asengelaki kokima na mboka ya Baamona. + 27 Bongo Menelaus azwaki bokonzi, kasi mpo na mbongo oyo alakaki na mokonzi, azwaki ebongiseli ya malamu te mpo na yango, atako Sostrate mokonzi ya ndako-nzambe asɛngaki yango. 28 Mpo ete bosangisi mimeseno ezalaki ya ye. Yango wana babengamaki bango mibale liboso ya mokonzi. 29 Nzokande Menelause atikaki ndeko na ye Lisimake na esika na ye na bonganganzambe; mpe Sostratus alongwaki na Crates, oyo azalaki guvɛrnɛrɛ ya Basipre. + 30 Ntango makambo yango ezalaki kosalema, bato ya Talase ná Malosi batomboki, mpamba te bapesaki makango ya mokonzi, oyo babengi Antiochus. + 31 Bongo mokonzi ayaki mbangumbangu mpo na kokitisa makambo, + mpe atikaki Andronique, moto moko oyo azali na bokonzi, mpo na kozala mosungi na ye. 32 Nzokande Menelause, akanisaki ete azwi ntango ya malamu, ayibi bambɛki mosusu ya wolo na tempelo, mpe apesaki mosusu na yango na Andronique, mpe mosusu atɛkaki yango na Tilo mpe na bingumba ya zingazinga. 33 Onias ayebaki likambo ya solo, apamelaki ye, mpe amilongolaki na esika mosantu na Dafne, oyo ezali pembeni ya Antiokia. 34 Yango wana, Menelausi, akabolaki Andronique, abondelaki ye ete azwa Onias na maboko na ye; oyo andimisamaki mpo na yango, mpe koyaka epai ya Onias na bokosi, apesaki ye loboko la ye ya mobali na ndai; mpe ata akanisaki ye, kasi andimisaki ye abima na esika mosantu: oyo akangaki ye mbala moko kozanga kotala bosembo.
+ 35 Mpo na yango kaka Bayuda té, kasi bato mingi ya bikólo mosusu, basilikaki makasi, mpe bayokaki mawa mingi mpo na koboma moto yango na ndenge ya sembo te. + 36 Mpe ntango mokonzi azongaki na bisika oyo ezali zingazinga ya Silisia, Bayuda oyo bazalaki na engumba yango, + mpe Bagreke mosusu oyo bayinaki likambo yango, bamilelaki mpo ete Onias abomamaki mpamba te. 37 Yango wana Antiochus ayokaki mawa na motema, mpe ayoki mawa, mpe alelaki, mpo na bizaleli ya malamu mpe ya bopɔlɔ ya moto oyo akufaki. 38 Mpe epelisami na nkanda, mbala moko alongolaki Andronique motane na ye, mpe apasolaki bilamba na ye, mpe akambaki ye na engumba mobimba o esika wana mpenza, wapi asalaki bozangi Nzambe na Onias, kuna abomaki mobomi oyo alakelama mabe. Boye Nkolo apesaki ye mbano na etumbu na ye, lokola esengelaki. 39 Sikawa ntango mabonza mingi masalamaki o engumba na ndingisa ya Menelausi, mpe mbuma na yango epalanganaki na mboka mopaya, ebele ya bato basanganaki elongo na Lisimakusi, bambɛki mingi ya wolo esilaki komema. 40 Yango wana bato mpamba bazalaki kotelema, mpe kotondisama na nkanda, Lisimakusi apesaki bibundeli penepene na bato nkoto misato, mpe abandaki yambo kopesa mobulu; Auranus moko kozalaka mokambi, moto oyo aleki mosika na mibu, mpe moke te na bozoba. 41 Na nsima, bamonoki komekama ya Lisimako, bamosusu kati na bango bakangaki mabanga, bamosusu bakangaki mabanga, basusu bakangaki maboko ya mputulu, oyo elandaki penepene, babwakaki bango nyonso esika moko likolo ya Lisimako, mpe baoyo batambolaki likolo na yango. 42 Boye mingi kati na bango bazokisaki, mpe bamosusu babetaki na mabele, mpe bango banso babomaki bango na makasi mpo na kokima. 43 Yango wana, na makambo wana, bafundaki Menelaus. + 44 Nzokande, ntango mokonzi akómaki na Tulo, bato misato oyo batindamaki na lisangá ya bazuzi batandaki likambo yango liboso na ye. 45 Kasi Menelaus, lokola azwaki etumbu sikoyo, alakaki Ptolemee mwana ya Dorimene ete akopesa ye mbongo mingi, soki alingi kokitisa mokonzi kimya epai na ye. + 46 Bongo Ptolemee amemaki mokonzi pembeni na kati ya ndako moko ya kolala, lokola elingi kozwa mopɛpɛ, + akómaki na makanisi mosusu. 47 Na boye ete alongolaki Menelaus na bifundeli, oyo atako azalaki ntina ya mabe manso: mpe babola wana, oyo, soko bayebisaki ntina ya bango, iyo, liboso ya Bascithiens, balingaki kosambisama ete bazali na ngambo te, bango azwaki etumbu ya liwa . 48 Boye bango baye balandaki likambo mpo ya engumba, mpe mpo ya bato, mpe mpo ya bambɛki busantu, nokinoki bazwaki etumbu ya kozanga bosembo. + 49 Yango wana kutu bato ya Tulo, baninganaki na koyina mosala wana ya mabe, basalaki ete bákunda bango na lokumu. 50 Mpe boye na nzela ya lokoso ya bango baye bazalaki na nguya Menelaus atikalaka kaka na bokonzi, kokolaka na mabe, mpe kozalaka motɛki monene epai ya bana-mboka.
MOKAPO YA 5 1 Pene na tango wana, Antiochus abongisaki mobembo na ye ya mibale na Ezipito. 2 Mpe nsima esalemaki, ete na kati ya engumba mobimba, mpo ya ntaka ya penepene ya mikolo ntuku minei, bamonoki batambwisi mpunda kopota mbangu na mopepe, na elamba ya wolo, mpe na mandoki na makonzi, lokola etuluku ya basoda, + 3 Mpe mampinga ya bato oyo batambolaka na mpunda na molɔngɔ, bazalaki kokutana mpe kopota mbangu moko na mosusu, na koningana ya nguba, mpe ebele ya bapike, mpe kobenda mipanga, mpe kobwaka mbeli, mpe kongɛnga ya biloko ya kokembisa ya wolo, mpe bansinga ya ndenge nyonso. 4 Yango wana moto na moto abondelaki ete emonaneli wana ebongwana na bolamu. 5 Sikawa ebimaki nsango ya lokuta, lokola nde Antiochus akufaki, Yasona akangaki ata bato nkóto moko, mpe na mbalakaka asalaki etumba na engumba; mpe baoyo bazalaki na bifelo bazongisami nsima, mpe engumba ezwamaki na nsuka, Menelausi akimaki na ndako monene. 6 Kasi Yasona abomaki bana-mboka na ye moko kozanga mawa, kokanisaka te ete kozwa mokolo ya bango ya ekolo na ye moko ekozala mokolo moko ya esengo te mpo na ye; kasi kokanisaka ete bazalaki banguna na ye, mpe bato ya mboka na ye te, oyo alongaki. 7 Nzokande mpo ya nyonso eye azwaki bokonzi te, kasi na nsuka azwaki nsoni mpo ya mbano ya bokosi bwa ye, mpe akimaki lisusu o mboka ya Baamona. + 8 Na nsuka bongo azwaki bozongi ya esengo te, afundamaki liboso ya Areta mokonzi ya Baarabe, akimaki mboka na engumba, alandaki bato nyonso, ayinamaki lokola motiki mibeko, mpe azalaki na nsɔni lokola monguna ya polele mboka na ye mpe bato ya mboka na ye, babwakaki ye na Ezipito. + 9 Boye ye oyo abenganaki bato mingi na mboka na bango akufaki na mboka mopaya, akendaki epai ya Balacedemonia, mpe akanisaki kuna mpo na kozwa lisalisi mpo na bandeko na ye. 10 Mpe ye oyo abenganaki bato mingi oyo bakundamaki te, azalaki na moto moko te ya kolela mpo na ye, to mpe matanga ya lokumu ata moke te, to lilita moko te elongo na batata na ye. + 11 Nzokande, ntango likambo oyo esalemaki ekómaki na motuka ya mokonzi, akanisaki ete Yudea batomboki, mpe alongwe na Ezipito na nkanda makasi, azwaki engumba yango na makasi ya bibundeli. 12 Mpe atindaki bato ba ye ba etumba ete bayokela bango mawa te baye bakutanaki, mpe baboma baye bamataki likolo lya bandako. 13 Boye ezalaki koboma bilenge mpe mikóló, kolongola mibali, basi, mpe bana, koboma bangɔndɔ mpe bana mike. 14 Mpe babebisamaki o kati ya ntaka ya mikolo misato mobimba nkoto ntuku ntuku minei (400,000) bato nkóto ntuku minei (40 000) babomamaki o etumba; mpe batɛkamaki moke te koleka oyo babomamaki. 15 Nzokande asepelaki te na likambo oyo, kasi akanisaki kokende na tempelo ya bosantu koleka ya mokili mobimba; Menelaus, motɛki wana na mibeko, mpe na mboka na ye moko, kozalaka motambwisi na ye: 16 Mpe akamataki bambɛki mosantu na mabɔkɔ ya mbindo, mpe na mabɔkɔ ya mbindo kobendaka biloko oyo bakonzi
mosusu babungisaki mpo na kobakisama mpe nkembo mpe lokumu ya esika yango, apesaki yango. 17 Mpe lolendo boye ezalaki Antiochus o makanisi, ete akanisaki te ete Nkolo asilikaki mpo ya mwa ntango mpo ya masumu ma bango bafandaki o engumba, mpe yango wana liso lya ye lizalaki te likolo lya esika. 18 Mpo soko bazingamaki kala te na masumu mingi, moto oyo, noki lokola ayaki, azwaki mbala moko fimbo, mpe azongisamaki nsima uta na lolendo na ye, lokola Héliodore azalaki, oyo Seleucus mokonzi atindaki mpo na kotala bokumbi mosolo. 19 Nzokande Nzambe aponaki bato te mpo ya esika, kasi esika mosika mpo na bato. 20 Mpe yango wana esika yangomei, eye ezalaki kosangana elongo na bango na mpasi oyo ekomelaki ekolo, esololaki na nsima na matomba oyo etindamaki uta na Nkolo: mpe lokola esundolamaki na nkanda ya Mozwi-yaNguya-Nyonso, boye lisusu, Nkolo monene lokola eyokani, etɛlɛmaki na nkembo nyonso. + 21 Bongo ntango Antiochus abimisaki talanta nkóto moko na nkama mwambe na tempelo, alongwaki na lolendo nyonso na Antiokia, mpe na lolendo na ye mpo na kosala ete mabele ezala na masuwa mpe mbu eleka na makolo: lolendo ya makanisi na ye ezalaki bongo. + 22 Mpe atikaki baguvɛrnɛrɛ mpo na kotungisa ekólo: na Yerusaleme, Filipe, + mpo na mboka na ye moto ya Frigie, + mpe mpo na bizaleli ya mobulu koleka oyo atyaki ye kuna. 23 Mpe na Garizime, Andronique; mpe longola yango, Menelaus, oyo mabe koleka bato nyonso mosusu amemaki lobɔkɔ ya kilo likoló ya bana-mboka, azalaki na makanisi mabe mpo na bato ya mboka na ye Bayuda. + 24 Atindaki mpe mokonzi wana ya nsɔni, Apollonius, elongo na limpinga ya bato nkóto ntuku mibale na mibale (20 000), mpe apesaki ye mitindo ete aboma baoyo nyonso bazalaki na mbula na bango ya malamu koleka, mpe atɛka basi mpe bilenge. + 25 Ye ayaki na Yerusaleme, + mpe asalaki lokola azali na kimya, + atikaki tii na mokolo mosantu ya sabata, + ntango azwaki Bayuda mpo na kobatela mokolo mosantu, + apesaki bato na ye mitindo ete bámipesa bibundeli. 26 Mpe boye abomaki bango banso bakendaki mpo ya kokumisa sabata, mpe kopota mbangu na engumba na bibundeli abomaki ebele enene. + 27 Kasi Yuda Makabe elongo na bato mosusu libwa, to pene na yango, amilongolaki na esobe, mpe afandaki na bangomba na ndenge ya banyama, elongo na etuluku na ye, oyo bazalaki kolya matiti ntango nyonso, noki te básangana na mbindo yango. MOKAPO YA 6 1 Nsima na yango, mokonzi atindaki mobange moko ya Athènes mpo na kotinda Bayuda bálongwa na mibeko ya bankɔkɔ na bango, mpe bázala na bomoi na kolanda mibeko ya Nzambe te. 2 Mpe kobebisa lisusu tempelo ya Yelusaleme, mpe kobenga yango tempelo ya Jupiter Olympius; mpe ete o Garizim, ya Jupiter Mobateli ya bapaya, lokola bazalaki na mposa oyo bafandaki na esika yango. + 3 Kokɔta ya mabe oyo ezalaki mpasi mpe mpasi mpo na bato.
4 Mpo tempelo etondaki na mobulu mpe bosepeli na Bapaganu, baye bazalaki kosala masano elongo na basi ya ndumba, mpe bazalaki na boyokani na basi na kati ya zingazinga ya bisika bisantu, mpe longola se yango bamemaki makambo maye mapesamaki na mibeko te. 5 Etumbelo mpe etondaki na biloko ya mbindo, oyo mobeko epekisi. + 6 Epesamaki mpe ndingisa te mpo na moto kotosa mikolo ya sabata to kokila bilei ya kala, to komilobela ata moke te ete azali Moyuda. 7 Mpe o mokolo mwa mbotama ya mokonzi sanza na sanza bazalaki komema bango na bokasi ya bololo mpo ya kolia mbeka; mpe ntango kokila bilei ya Bacchus ebatelamaki, Bayuda batindamaki na makasi mpo na kokende na mobembo epai ya Bacchus, komema mbuma ya nzete ya nzete ya nzete. + 8 Lisusu, mobeko moko ebimaki na bingumba oyo ezali pembenipembeni ya bapakano, + na likanisi ya Ptolémée, mpo na kotɛmɛla Bayuda, + ete bátosa makambo ndenge wana mpe básangana na bambeka na bango. 9 Mpe oyo alingi te kokokana na bizaleli bya Bapaganu, akobomama. Bongo moto moko akokaki komona mpasi oyo ezali lelo. 10 Mpo bamemaki basi mibale, oyo bakataki bana na bango ngenga; + mpe ntango bakambaki bango polele zingazinga ya engumba, bana mike bakangisaki mabɛ́lɛ na bango, babwakaki bango na nse na mitó longwa na efelo. “ 12 Sikawa nabondeli baye batangi buku eye, ete balemba te mpo ya makama maye, kasi ete basambisa bitumbu wana mpo ya bobebisami te, kasi mpo ya etumbu ya ekolo na biso. 13 Mpo ezali elembo ya bolamu bwa ye bonene, ntango basali mabe bazwaka mpasi ntango molai te, kasi mbala moko bapesameli etumbu. “ 15 Noki te, lokola akómaki na lisumu monene, na nsima azongisa mabe na biso. 16 Mpe yango wana atiki mawa na ye ata moke te epai na biso: mpe ata apesi etumbu na mpasi, kasi atiki bato ba ye soko moke te. 17 Kasi tika ete oyo tolobaki ezala mpo ya bokebisi epai ya biso. Mpe sikawa tokoya na bosakoli ya likambo na mwa maloba. + 18 Eleazare, moko ya bakomeli minene, mobange, mpe na elongi ya kitoko, asengelaki kofungola monɔkɔ na ye mpe kolya mosuni ya ngulu. 19 Kasi ye, aponaki kokufa na nkembo, na esika ya kozala na bomoi na bosoto ya bosoto boye, abwaki yango nsoi mpe ayaki na bolingi na ye moko na mpasi. 20 Lokola esengelaki koya, baoyo bazali na ekateli ya kotɛmɛla makambo ya ndenge wana, oyo epesami nzela te mpo na komeka bolingo ya bomoi. 21 Kasi baoyo bazalaki na mokumba ya elambo wana ya mabe, mpo na boyebi ya kala oyo bazalaki na yango na moto yango, bamemaki ye pembeni, babondelaki ye ete amema mosuni ya bilei na ye moko, oyo epesamaki nzela mpo na ye asalela, mpe asala lokola nde baliaki mosuni oyo ezwamaki na mbeka oyo mokonzi atindaki; + 22 Mpo na kosaláká bongo abikisama na liwa, + mpe mpo na boninga ya kala elongo na bango. 23 Kasi abandaki kotala na mayele, mpe lokola ekomaki mibu ya ye, mpe bolamu bwa mibu mya ye ya kala, mpe
lokumu ya motó na ye ya mpɛmbɛ, oyo eyaki, mpe mateya na ye ya bosembo koleka uta na mwana moke, to koloba malamu mobeko mosantu mosalemaki mpe epesami na Nzambe: yango wana ayanolaki na ndenge wana, mpe alingi mbala moko kotinda ye na lilita. 24 Mpo ekomi mibu na biso te, elobaki ye, na lolenge moko te mpo ya komimonisa, na yango bilenge mingi bakokaki kokanisa ete Eleazare, kozalaka mibu ntuku minei na zomi, akendaki sikawa na lingomba moko ya bapaya; 25 Mpe boye bango na nzela ya bokosi bwa ngai, mpe balingi kozala na bomoi mwa ntango moke mpe mwa ntango molai, basengeli kokosama na ngai, mpe nazwi bosoto na bobange bwa ngai, mpe nakomisi yango ya nsomo. + 26 Mpo na ntango oyo, nakobikisama na etumbu ya bato. 27 Yango wana sikawa, nakobongola bomoi oyo na mobali, nakomilakisa moto oyo mibu na ngai esengi. 28 Mpe tika ndakisa moko ya ntina na baoyo bazali bilenge mpo na kokufa na bolingi mpe na mpiko mpo na mibeko ya lokumu mpe ya bule. Mpe esili koloba maloba maye, na mbala moko akei na minyoko. 29 Baoyo bamemaki ye na kobongola bolingi malamu, bamemaki ye mwa moke liboso na koyina, mpo ete maloba maye malobamaki mabandaki, lokola bakanisaki, uta na makanisi ya kozanga elikya. + 30 Kasi ntango akómaki pene ya kokufa na bampota, amilelaki mpe alobaki ete: “Emonani epai ya Nkolo, oyo azali na boyebi ya bulɛɛ, ete atako nakokaki kosikolama na liwa, nazali sikoyo koyika mpiko na mpasi makasi na nzoto na ndenge babɛtaki ngai.” : kasi na molimo nasepeli malamu na konyokwama na makambo maye, mpo nazali kobanga ye. 31 Mpe boye moto oyo akufaki, kotikaka liwa lya ye mpo ya ndakisa ya mpiko ya lokumu, mpe bokundoli bwa bolamu, kaka te epai ya bilenge mibali, kasi epai ya ekolo ya ye mobimba. MOKAPO YA 7 1 Esalemaki lisusu, ete bandeko mibali sambo elongo na mama wa bango bakangamaki, mpe batindimaki na mokonzi na kotelemela mobeko mpo ya komeka mosuni ya ngulu, mpe banyokwamaki na fimbo mpe fimbo. 2 Kasi moko na baoyo balobaki liboso alobi boye: "Olingi kosenga to koyekola nini epai na biso?" tozali pene ya kokufa, na esika ya kobuka mibeko ya batata na biso. + 3 Bongo mokonzi asilikaki makasi, apesaki mitindo ete bátya mɔtɔ na bambɛki mpe bambɛki. + 4 Nzokande, apesaki mɔtɔ, apesaki mitindo ete bákata lolemo ya moto oyo azalaki koloba liboso, + mpe bákata biteni ya nsuka ya nzoto na ye, bandeko na ye mosusu mpe mama na ye bazalaki kotala. + 5 Nzokande, ntango akómaki ebɔsɔnɔ na binama na ye nyonso, + apesaki mitindo ete lokola azalaki naino na bomoi, bámema ye na mɔtɔ mpe bátumba ye na kati ya mbɛki mosusu elongo na mama mpo na kokufa mobali, koloba boye: 6 Nkolo Nzambe azali kotala biso, mpe na bosolo azali kobɔndisa biso, lokola Moize na loyembo na ye, oyo atatolaki na bilongi na bango, asakolaki: "Mpe akobɔndisama na basaleli na ye."
+ 7 Bongo ntango oyo ya liboso akufaki nsima ya motángo oyo, bamemaki oyo ya mibale mpo na kosala ye nzete ya kotyola, mpe ntango balongolaki loposo ya motó na ye na nsuki, batunaki ye ete: “Olingi kolya liboso ete bápesa yo etumbu na boumeli ya ntango mobimba.” enama nyonso ya nzoto na yo? 8 Kasi ye ayanolaki na monoko na ye moko, pe alobi: Te. 9 Mpe ntango akómaki na nsuka ya kopema, alobaki ete: “Ozali lokola nkanda makasi, olongoli biso na bomoi oyo, + kasi Mokonzi ya mokili akosekwisa biso, oyo tokufi mpo na mibeko na ye, mpo na bomoi ya seko.” 10 Nsima na ye, moto ya misato akómaki kosɛka: mpe ntango basɛngaki ye, abimisaki lolemo na ye, mpe nokinoki, asembolaki mabɔkɔ na ye na ndenge ya mobali. 11 Mpe alobaki na mpiko ete: “Baoyo nazalaki na yango uta na likoló; mpe mpo ya mibeko mya ye natyoli bango; mpe uta na ye nazali kolikia koyamba bango lisusu. + 12 Na boye ete mokonzi ná bato oyo bazalaki elongo na ye, bakamwaki na mpiko ya elenge mobali yango, + mpamba te atalelaki mpasi ata moke te. 13 Nzokande ntango moto oyo akufaki mpe, banyokolaki mpe babukaki ya minei ndenge moko. + 14 Bongo ntango akómaki pene ya kokufa alobaki boye: “Ezali malamu, soki bato babomi yo, tózela elikya oyo euti epai ya Nzambe mpo na kosekwisama na ye. 15 Na nsima, bamemaki mpe ya mitano, mpe bapasukaki ye. 16 Bongo atalaki mokonzi pe alobaki: "Ozali na nguya likolo ya bato, ozali kobeba, ozali kosala oyo olingi; nzokande bokanisa te ete ekolo ya biso esundolami na Nzambe; 17 Kasi vanda mwa ntango, mpe tala nguya ya ye enene, boniboni akonyokola yo mpe nkona ya yo. 18 Nsima na ye mpe bamemaki moto ya motoba, oyo alingaki kokufa, alobaki ete: “Bókosama mpamba te. 19 Kasi, okanisa te, oyo ozali kokanga loboko mpo na kobunda na Nzambe, ete okobima kozanga etumbu. 20 Kasi mama yango azalaki na kokamwa koleka nyonso, mpe abongi na bokundoli ya lokumu: mpo ntango amonaki bana na ye nsambo ya mibali babomamaki na ntaka ya mokolo moko, abotaki yango na mpiko malamu, mpo na elikya oyo azalaki na yango na Nkolo. 21 Iyo, alendisaki moko na moko wa bango o monoko mwa yemei, atondisamaki na milimo ya mpiko; mpe kolamusaka makanisi na ye ya mwasi na libumu ya mobali, alobaki na bango: + 22 Nakoki koyebisa te ndenge nini bokɔtaki na libumu na ngai, + mpo napesaki bino mpema te mpe bomoi te, + mpe ngai nde nasalaki binama ya moto na moto te; 23 Kasi na ntembe te Mozalisi wa mokili, oyo asalaki nkola ya moto, mpe azwaki ebandeli ya makambo manso, akopesa lisusu na ngolu na ye moko mpema mpe bomoi, lokola bozali sikawa kotala binomei te mpo ya mibeko na ye’. bolamu. 24 Sikawa Antiochus, amikanisaki ete atyolami, mpe akanisaki ete ezali maloba ya kofinga, ntango mwana ya nsuka azalaki naino na bomoi, alendisaki ye kaka te na maloba, kasi andimisaki ye lisusu na ndai, ete akosala ye mozwi mpe moto ya esengo moto, soki alingaki kotika mibeko mya batata ba ye; mpe ete lisusu akozwa ye mpo ya moninga wa ye, mpe akotia motema na ye na makambo.
25 Kasi ntango elenge mobali alingaki ata moke te koyoka ye, mokonzi abengaki mama wa ye, mpe alendisaki ye ete akopesa elenge mobali toli mpo na kobikisa bomoi bwa ye. 26 Mpe elendisaki ye na maloba mingi, alakaki ye ete akopesa mwana wa ye toli. 27 Kasi mwasi amifukamaki liboso na ye, koseka mokonzi ya motema mabe mpo na kotyola, alobaki na monoko ya mboka na ye na lolenge oyo; O mwana mobali wa ngai, yokela ngai mawa oyo abotaki yo sanza libwa o libumu lya ngai, mpe apesaki yo mibu misato ya boye, mpe aleisaki yo, mpe amemaki yo kino na mbula eye, mpe ayikaki mpiko na mpasi ya mateya. 28 Nabondeli yo, mwana mobali wa ngai, tala likolo mpe mabele, mpe manso mazali kati na yango, mpe kanisa ete Nzambe asalaki bango na biloko biye bizalaki te; mpe bongo bato basalemaki ndenge moko. 29 Kobanga monyokoli oyo te, kasi, lokola obongi na bandeko ba yo, zwa liwa lya yo ete nakoka koyamba yo lisusu na ngolu elongo na bandeko ba yo. 30 Tango azalaki nanu koloba maloba oyo, elenge mobali alobi: "Bozali kozela nani?" Nakotosa etinda ya mokonzi te, kasi nakotosa etinda ya mobeko oyo epesamaki na batata na biso na nzela ya Moize. 31 Mpe yo, oyo ozalaki mokomi wa bobebe inso likolo lya Baebele, okokima maboko ma Nzambe te. 32 Pamba té tozali konyokwama po na masumu na biso. 33 Mpe ata Nkolo wa bomoi akosilikela biso mwa ntango moke mpo ya etumbu mpe bosembolami bwa biso, nzokande akozala na bomoko lisusu elongo na basali ba ye. + 34 Kasi yo, O moto oyo azangi Nzambe, + mpe ya bato mosusu nyonso ya mabe mpenza, otombolama te na ntina te, + mpe otombolama te na bilikya ya kozanga koyeba, + otombolaka lobɔkɔ na yo liboso ya basaleli ya Nzambe. 35 Mpo ete okimaki naino te bosambisi bwa Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, oyo azali komona makambo manso. 36 Pamba té bandeko na biso, baoyo sikawa bayokaki mpasi ya mwa ntango moke, bakufi na nse ya kondimana ya Nzambe ya bomoi ya seko. 37 Kasi ngai, lokola bandeko ba ngai, napesaka nzoto mpe bomoi bwa ngai mpo ya mibeko mya batata ba biso, kobondelaka Nzambe ete azala noki na ngolu epai ya ekolo ya biso; mpe ete yo na minyoko mpe malɔzi okoki koyambola, ete ye moko azali Nzambe; 38 Mpe ete kati na ngai mpe bandeko ba ngai nkanda ya Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, eye emememi na bosembo likolo lya ekolo ya biso, ekoka kosila. + 39 Koleka mokonzi’ lokola azalaki na nkanda makasi, apesaki ye mabe koleka bato nyonso mosusu, mpe azwaki yango na mawa ete batyolaki ye. + 40 Bongo moto oyo akufaki kozanga mbindo, + mpe atyelaki Nkolo motema na ye mobimba. 41 Na nsuka, nsima ya bana mibali, mama akufaki. 42 Tika ete eye ekoki sikawa mpo ya koloba na ntina ya bafɛti ya losambo ya bikeko, mpe minyoko ya kolekisa ndelo. MOKAPO YA 8 1 Bongo Yudasi Makabe ná bato oyo bazalaki elongo na ye, bakendaki na nkuku na bamboka, mpe babengaki bandeko na bango, mpe bazwaki bato nyonso oyo bazalaki kokoba
na losambo ya Bayuda, mpe bayanganisaki bato soki nkóto motoba. 2 Mpe babelelaki Nkolo, ete atala bato baye banyatamaki na nse na banso; mpe lisusu mawa tempelo oyo ebebisami na bato bazangi Nzambe; 3 Mpe ete akoyokela mboka mawa, ebebisami makasi, mpe elengelami mpo ya kosalama kutu elongo na mabele; mpe yoka makila oyo ezalaki kobelela epai na ye. 4 Mpe bomikundola bobomi bwa nkuna bwa bana mike bazangi mbeba, mpe bofingi bosalami na nkombo ya ye; mpe ete akolakisa boyini bwa ye na bato ba nkuna. + 5 Nzokande, ntango Makabe azalaki na etuluku na ye, + bapakano bakokaki kotɛmɛla ye te. 6 Yango wana ayaki na kozanga koyeba, mpe atumbaki bingumba mpe bingumba, mpe azwaki na maboko na ye bisika bitondi mingi, mpe alongaki mpe akimaki motango moke te ya banguna na ye. + 7 Kasi asalelaki mpenza butu mpo na komeka ndenge wana na nkuku, na boye ete mbuma ya bosantu na ye epalanganaki bisika nyonso. 8 Bongo ntango Filipe amonaki ete moto oyo azali kokóma mingi moke mpe moke, mpe ete makambo mazali kokola elongo na ye lisusu mingi, akomelaki Ptoléme, mokambi ya Selosiri mpe ya Fenise, mpo na kopesa lisalisi mingi mpo na makambo ya mokonzi. + 9 Bongo mbala moko aponaki Nikanore mwana ya Patroclus, moko ya baninga na ye ya ntina mingi, atindaki ye na bato nkóto ntuku mibale te na bikólo nyonso oyo ezalaki na nse na ye, mpo na kolongola nkola mobimba ya Bayuda; mpe elongo na ye asanganaki mpe Gorgias kapiteni, oyo na makambo ma etumba azalaki na mayele mingi. + 10 Bongo Nikanore azwaki mokumba ya kozwa mbongo mingi na Bayuda oyo bakangami, + mpo na kofuta mpako ya talanta nkóto mibale, oyo mokonzi asengelaki kofuta Baloma. 11 Yango wana mbala moko atindaki o bingumba o libongo lya mbu, kosakolaka botekisi bwa Bayuda bakangami, mpe alakaki ete basengeli kozala na nzoto ntuku ntuku na zomi na talanta moko, kozelaka te bozongisi mabe boye bokolanda likolo lya ye uta na Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso. 12 Nzokande, ntango bamemelaki Yuda nsango ya koya ya Nikanore, mpe ayebisaki baoyo bazalaki elongo na ye ete limpinga ezali pene. + 13 Bato oyo bazalaki kobanga mpe bazalaki kotyela bosembo ya Nzambe motema te, bakimaki mpe bamipesaki. 14 Basusu batekaki biloko binso bitikalaki, mpe babondelaki Nkolo abikisa bango, batekamaki na moto mabe Nikanore yambo bakutana elongo. 15 Mpe soko te mpo ya bolamu bwa bangomei, nzokande mpo ya mayokani asalaki elongo na batata ba bango, mpe mpo ya nkombo ya ye mosantu mpe ya nkembo, oyo na yango babiangemaki. 16 Bongo Makabe abengaki bato ba ye elongo na motango mwa bato nkóto motoba, mpe alendisaki bango ete bábɛtama na nsɔmɔ ya banguna te, mpe bábanga te ebele monene ya bapakano, oyo bayaki kobunda na bango na ndenge ya mabe; kasi mpo na kobunda na mobali, . 17 Mpe kotiya liboso lya miso lya bango mbeba eye basalaki na ndenge ya mabe na esika esantu, mpe botamboli bwa mboka na motema mabe, oyo basalaki
maseki, mpe lisusu bolongolami bwa boyangeli bwa bankoko ba bango; 18 Mpo bango, alobaki, batye motema na bibundeli mpe mpiko na bango; kasi elikia na biso ezali na Mozwi-yaNguya-Nyonso oyo na mbala moko akoki kobwaka na nse bango mibale baye bazali kobundisa biso, mpe lisusu mokili mobimba. 19 Lisusu, azongelaki bango lisalisi nini bankɔkɔ na bango bazwaki, mpe ndenge babikisamaki, ntango bakufaki na nse ya Senakeribe nkóto nkama na ntuku na ntuku mitano (145 000). + 20 Mpe ayebisaki bango etumba oyo bazalaki na yango na Babilone elongo na Bagalatia, ndenge bayaki kaka bato nkóto mwambe na bango nyonso mpo na mosala yango, elongo na bato nkóto minei ya Masedonia, mpe ete bato ya Masedonia babulunganaki, bato nkóto mwambe babomaki bato nkóto nkama na ntuku mibale (120 000). na ntina ya lisalisi oyo bazalaki na yango uta na lola, mpe bongo bazwaki bopunzi bonene. 21 Boye esilisaki bango mpiko na maloba maye, mpe komilengela mpo ya kokufa mpo ya mobeko mpe mboka, akabolaki limpinga lya ye na biteni minei; 22 Mpe asanganaki elongo na bandeko ba ye moko, bakambi ya etuluku moko na moko, mpo na Simon, mpe Yosefe, mpe Yonatane, kopesaka moko na moko mibali nkama zomi na mitano. 23 Lisusu aponaki Eleazare mpo na kotanga mokanda mosantu. ye moko azali kokamba etuluku ya liboso, . 24 Mpe na lisalisi lya Mozwi-ya-Nguya-Nyonso babomaki likolo lya banguna ba bango nkoto libwa, mpe bazokisaki mpe bazokisaki eteni monene ya mampinga ma Nikanore, mpe bongo bakitisaki banso na kokima; 25 Mpe bakamataki mbongo na bango oyo eyaki kosomba bango, mpe balandaki bango mosika. 26 Mpo ezalaki mokolo moko yambo ya sabata, mpe yango wana balingaki kolanda bango lisusu te. 27 Bongo esangisaki bibundeli bya bango elongo, mpe bapunzaki bayini ba bango, bamipesaki penepene na sabata, kopesaka masanzoli mpe matondi mingi koleka epai ya Nkolo, oyo abatelaki bango kino mokolo mona, eye ezalaki ebandeli ya ngolu kotanga likolo lya bango. + 28 Mpe nsima ya sabata, ntango bapesaki ndambo ya biloko oyo bapunzaki epai ya bato oyo bazwaki bibɔsɔnɔ, mpe basi oyo bakufelá mibali, mpe bitike, bakabolaki biloko oyo etikalaki epai na bango mpe basali na bango. 29 Esalemaki boye, mpe basalaki libondeli ya bato banso, babondelaki Nkolo ya ngolu ete ayokana na basaleli na ye libela. 30 Lisusu na baye bazalaki elongo na Timote mpe Bakide, baye babundaki na bango, babomaki koleka nkoto ntuku mibale, mpe na pete mpenza bazwaki bisika ya likolo mpe ya makasi, mpe bakabolaki o ntei ya bangombe biloko mingi ya bopunzami, mpe bakomisaki bitamboli, bitike, basi bakufela mibali, iyo, mpe mibange mpe, bakokani na bopunzi elongo na bango moko. 31 Mpe esangisaki bibundeli bya bango elongo, babombi bango banso na bokebi o bisika bibongi, mpe batikali ba bopunzami bamemaki o Yelusaleme. + 32 Babomaki mpe Philarche, moto mabe wana, oyo azalaki elongo na Timote, mpe asilikisaki Bayuda na ndenge mingi. 33 Lisusu o ntango eye basalaki elambo mpo ya elonga o mboka ya bango batumbaki Kalisishene, oyo apelisaki
moto likolo lya bikuke bisantu, oyo akimaki o kati ya ndako moko ya moke; mpe boye azwaki mbano moko mpo ya nkuna ya ye. + 34 Mpo na Nikanore oyo azalaki na motema mabe mpenza, oyo amemaki bato ya mombongo nkóto moko mpo na kosomba Bayuda. 35 Azalaki na nzela ya lisalisi ya Nkolo akitisamaki na bango, oyo apesaki motuya moke mpo na bango; mpe alataki bilamba na ye ya nkembo, mpe abimisaki etuluku na ye, ayaki lokola mosali oyo akimaki na katikati ya mboka epai ya Antiokia na nsɔni mingi mpenza, mpo ete limpinga na ye ebebisamaki. 36 Boye ye, oyo azwaki likolo na ye mpo na kosala malamu epai ya Baloma mpako ya bango na nzela ya bakangami na Yelusaleme, ayebisaki na mboka mopaya, ete Bayuda bazalaki na Nzambe mpo na kobunda mpo na bango, mpe yango wana bakokaki kozoka te, mpo balandaki mibeko miye apesaki bango. MOKAPO YA 9 1 Na ntango wana, Antiochus abimaki na nsɔni na mboka ya Perse + 2 Mpo akɔtaki na engumba oyo babengi Persepolis, mpe akendaki koyiba tempelo mpe kokanga engumba; likolo lya yango ebele ya bato oyo bazalaki kokima mbangu mpo na komibatela na mandoki ma bango batiaki bango na kokima; mpe boye esalemaki, ete Antiochus kokima bafandi azongaki na nsoni. 3 Nzokande, ntango akómaki na Ekebatane, nsango ekómelaki Nikanore ná Timote. 4 Na nsima, kovimba na nkanda. akanisaki kozongisa mabe na Bayuda nsɔni oyo basalaki ye na baoyo basalaki ye akima. Yango wana apesaki mitindo na mokumbi likalo na ye ete atambola kozanga kotika, mpe atinda mobembo, lisambisi ya Nzambe ezali kolanda ye sikoyo. Mpo ete alobaki na lolendo na lolenge oyo: ‘Akoya na Yelusaleme mpe akokómisa yango esika ya kokundama ya Bayuda. 5 Kasi Nkolo Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, Nzambe wa Isreal, abɛtaki ye na bolɔzi oyo ekoki kobikisama te mpe oyo emonanaka te: to ntango kaka alobaki maloba oyo, mpasi ya misɔpɔ oyo ezalaki na nkisi te eyaki likoló na ye, mpe minyoko ya mpasi ya biteni ya kati; 6 Mpe yango ezali sembo mpenza: mpo ete anyokolaki misɔpɔ ya bato mosusu na minyoko mingi mpe ya kokamwa. 7 Nzokande ata moke te atikaki komikumisa na ye, kasi atondaki kaka na lolendo, kopemaka moto na nkanda na ye na Bayuda, mpe atindaki kosala mobembo mbangu: kasi esalemaki ete akweyaki uta na likalo na ye, amemamaki na mobulu ; na boye ete lokola akweyaki makasi, binama nyonso ya nzoto na ye eyokaki mpasi mingi. 8 Mpe boye ye oyo mwa moke liboso akanisaki ete akoki kotinda mbonge ya mbu, (na lolendo boye azalaki koleka ezalela ya moto) mpe komeka bangomba milai na balansi, abwakami sikawa na mabele, mpe amemamaki na mokumbi mpunda , kolakisa epai ya banso nguya ya Nzambe oyo emonisami. + 9 Na boye ete banyoka ebimaki na nzoto ya moto mabe oyo, mpe ntango azalaki na bomoi na mawa mpe na mpasi, mosuni na ye ekweaki, mpe bosoto ya nsolo na ye ezalaki kosala makɛlɛlɛ mpo na limpinga na ye nyonso.
10 Mpe moto, oyo akanisaki mwa liboso ete akokaki kokoma epai ya minzoto ya lola, moto moko te akokaki koyika mpiko mpo ya komema nsolo na ye oyo ekoki kokanga motema te. 11 Yango wana, lokola anyokwamaki, abandaki kotika lolendo ya ye enene, mpe koya na boyebi ya yemei na fimbo ya Nzambe, mpasi na ye ekobakisama ngonga nyonso. 12 Mpe ntango ye moko akokaki te kokanga nsolo na ye moko, alobaki maloba maye: “Ebongi kotosa Nzambe, mpe ete moto oyo azali na kufa asengeli komikanisa na lolendo te soki azali Nzambe.” 13 Moto mabe oyo alapaki ndai lisusu epai ya Nkolo, oyo sikawa alingaki koyokela ye mawa te, kolobaka boye: + 14 Mpo ete engumba mosantu (oyo azalaki kokende mbangumbangu mpo na kotya yango elongo na mabele, mpe kokómisa yango esika ya kokundama ya bato nyonso,) akopesa bonsomi. + 15 Mpe na oyo etali Bayuda, oyo amonisaki ete babongi te mpo na kokundama, kasi mpo na kobwakama libanda elongo na bana na bango mpo na kolyama na bandɛkɛ mpe banyama ya zamba, akokómisa bango nyonso ndenge moko na bana-mboka ya Athènes. + 16 Mpe tempelo mosantu, oyo apunzaki liboso, azalaki kokembisa na makabo ya malamu, mpe kozongisa bambɛki nyonso ya bulɛɛ na ebele mosusu, mpe na mosolo na ye moko akofuta misolo ya bambeka. 17 Iyo, mpe ete lisusu akokoma Moyuda moko yemei, mpe akoleka na mokili mobimba eye efandaki, mpe akosakola nguya ya Nzambe. 18 Kasi mpo na nyonso wana, bampasi na ye elingaki kosila te: mpo esambiselo ya sembo ya Nzambe ekómelaki ye. 19 Antiochus, mokonzi mpe guvɛrnɛrɛ, epai ya Bayuda ya malamu, bana-mboka na ye, alingi esengo mingi, kolɔngɔnɔ ya nzoto mpe bolamu. 20 Soko bino ná bana na bino bozali malamu, mpe makambo na bino mazali na bosepeli na bino, nazali kopesa Nzambe matɔndi mingi mpenza, nazali na elikya na ngai na likoló. + 21 Mpo na ngai, nazalaki na bolɛmbu, soki te, nalingaki komikundola na boboto lokumu na yo mpe bolingi na yo ya malamu oyo ezongaki na Perse, mpe nazwaki maladi moko ya makasi, namonaki ete esengeli nabatela libateli ya bato nyonso. + 22 Kozanga kotyela nzoto na ngai motema te, kasi nazali na elikya monene ya kokima maladi oyo. + 23 Kasi soki tokanisi ete ata tata na ngai, na ntango wana akambaki limpinga moko na mikili oyo etombwaná. aponaki mokitani, . + 24 Na nsuka ete, soki likambo moko ekweyi na ndenge oyo eyokani te na ndenge oyo bakanisaki, to soki nsango moko ya mawa epesameli bango, bato ya mboka, lokola bayebi nani likambo yango etikalaki, bakotungisama te. 25 Lisusu, kotalaka boniboni ete bakonzi baye bazali ba ndelo mpe bazalani na bokonzi bwa ngai bazelaka mabaku, mpe bazelaka nini ekozala likambo. Naponi mwana na ngai Antiochus mokonzi, oyo mbala mingi napesaki ye mpe napesaki ye longonya epai ya mingi kati na bino, ntango namataki na bitúká ya likoló; oyo nakomeli ye boye: 26 Yango wana nabondeli mpe nasengi bino bomikundola matomba maye nasalaki epai ya bino na ndenge ya monene,
mpe na ntina mingi, mpe ete moto na moto akozala kaka sembo epai ya ngai mpe mwana mobali wa ngai. + 27 Mpo nandimi mpenza ete ye akososola makanisi na ngai, akotika bamposa na bino na boboto mpe na boboto. 28 Boye mobomi mpe mofingi anyokwamaki makasi, lokola abondelaki bato mosusu, bongo akufaki liwa ya mawa na mboka mopaya na bangomba. + 29 Mpe Filipe, oyo akolaki elongo na ye, amemaki nzoto na ye, + mpe na kobanga mwana ya Antiochus akendaki na Ezipito epai ya Ptoléme Filometor. MOKAPO YA 10 1 Nzokande Makabe ná bato na ye, Nkolo azalaki kotambwisa bango, bazongelaki tempelo mpe engumba. 2 Kasi bitumbelo biye bapakano batongaki o balabala ya polele, mpe lisusu bandakonzambe, babukaki. 3 Mpe esilaki kopetola tempelo, basalaki etumbelo mosusu, mpe babɛtaki mabanga, balongolaki mɔtɔ na yango, mpe bapesaki mbeka nsima ya mbula mibale, mpe batyaki mpaka ya malasi, mpe miinda, mpe mampa ya kolakisa. 4 Ntango yango esalemaki, bakweaki na nse, mpe babondelaki Nkolo ete bakoka koya lisusu na mpasi ya boye te; kasi soko basalaki lisumu lisusu epai ya ye, ete yemei akopesa bango etumbu na ngolu, mpe ete bakoka te kopesama epai ya bikolo ya kofinga mpe ya mobulu. + 5 Sikawa na mokolo moko oyo bapaya babebisaki tempelo, kaka mokolo wana epɛtolamaki lisusu, kutu mokolo ya ntuku mibale na mitano ya sanza yango moko, oyo ezali Casleu. 6 Mpe babatelaki mikolo mwambe na esengo, lokola na elambo ya bahema, komikundolaka ete kala mingi te basalaki feti ya bahema, ntango bazalaki koyengayenga na bangomba mpe mabulu lokola banyama. + 7 Yango wana bamemaki bitape, bitape kitoko, mpe banzete ya mbila, mpe bayemba nzembo epai ya ye oyo apesaki bango elonga malamu mpo na kopetola esika na ye. + 8 Batyaki mpe na mobeko mpe mobeko moko: “Mbula na mbula, ekólo mobimba ya Bayuda bábatela mikolo yango.” 9 Mpe oyo ezalaki nsuka ya Antiochus, abengamaki Epiphane. 10 Sikawa tokosakola misala mya Antiochus Eupator, oyo azalaki mwana ya moto mabe oyo, kosangisaka na mokuse makama ya bitumba. + 11 Bongo ntango akómaki na motole, atyaki Lisia moko oyo atambwisaka makambo ya bokonzi na ye, + mpe atyaki ye guvɛrnɛrɛ na ye monene ya Selosiri mpe ya Fenise. 12 Mpo Ptolémée, oyo abengamaki Makron, aponaki na esika ya kosala bosembo epai ya Bayuda mpo ya mabe oyo esalemaki epai na bango, asalaki makasi mpo na kokoba kozala na kimia elongo na bango. 13 Yango wana afundamaki na baninga ba mokonzi liboso ya Eupator, mpe abengaki motɛki na liloba nyonso mpo ete alongwaki na Sipre, ete Filometor apesaki ye, mpe akendaki epai ya Antiochus Epiphane, mpe amonoki ete azalaki na esika ya lokumu te, alɛmbaki mpenza nzoto , ete amipesaki ngɛngɛ mpe akufaki. + 14 Nzokande, ntango Gorgias azalaki guvɛrnɛrɛ ya bibwele, azwaki basoda mpe aleisaki Bayuda ntango nyonso etumba.
15 Mpe na yango Ba-Idume, lokola bazwaki na maboko ma bango bisika biye bizali mingi koleka, babatelaki Bayuda, mpe bayambaki baye babenganamaki uta na Yelusaleme, bakendaki penepene mpo na koleisa etumba. + 16 Bongo bato oyo bazalaki elongo na Makabe babondelaki mpe abondelaki Nzambe ete azala mosungi na bango; mpe boye bakimaki na mobulu likolo lya bisika ya makasi ya Baidume, . + 17 Mpe babundisaki bango makasi, balongaki bisika ya kokangama, mpe babomaki bato nyonso oyo bazalaki kobunda na efelo, mpe babomaki bato nyonso oyo bakweaki na mabɔkɔ na bango, mpe babomaki bato nkóto ntuku mibale te. 18 Mpe lokola bato mosusu, oyo bazalaki na nse ya nkóto libwa te, bakimaki elongo na bandako mibale ya makasi mpenza, bazalaki na biloko ndenge na ndenge oyo ebongi mpo na kosimba kozingama, 19 Makabe atikaki Simona ná Yozefe, ná Zakei mpe bato oyo bazalaki elongo na ye, oyo bakokaki kozinga bango, mpe akendaki na bisika oyo bazalaki na mposa ya lisalisi na ye mingi. + 20 Nzokande bato oyo bazalaki elongo na Simona, bamemaki bango na lokoso, bandimisamaki mpo na mbongo na nzela ya bato mosusu oyo bazalaki na ndako monene, mpe bazwaki badrakeme nkóto ntuku nsambo (70 000) mpe batikaki bamosusu kati na bango bákima. 21 Kasi ntango bayebisaki Makabe nini esalemaki, abengaki baguverneurs ya bato elongo, mpe afundaki bato wana, ete batekaki bandeko na bango mpo na mbongo, mpe bapesaki banguna na bango bonsomi mpo na kobunda na bango. + 22 Bongo abomaki baoyo bamonanaki lokola batɛki, mpe na mbala moko azwaki bandako minene mibale. + 23 Mpe lokola alongaki malamu na bibundeli na ye na makambo nyonso oyo azwaki na lobɔkɔ, abomaki bato koleka nkóto ntuku mibale (20 000) na bisika yango mibale. + 24 Nzokande Timote, oyo Bayuda balongaki liboso, ntango ayanganisaki ebele monene ya mampinga ya bapaya, mpe bampunda oyo eutaki na Azia mwa moke te, ayaki lokola nde akokanga Bayuda na makasi ya bibundeli. + 25 Nzokande ntango Yesu apusanaki penepene, bato oyo bazalaki elongo na Makabe bamibalukaki mpo na kobondela Nzambe, mpe basopaki mabele na mitó na bango, mpe bakangaki loketo na bango na elamba ya saki. 26 Mpe akweyaki o nse o nse ya etumbelo, mpe abondelaki ye azala na mawa epai ya bango, mpe azala monguna wa banguna ba bango, mpe monguna wa banguna ba bango, lokola mobeko mozali kosakola. + 27 Bongo nsima ya libondeli, bakamataki bibundeli na bango mpe bakendaki mosika na engumba. 28 Lokola moi ebimaki sika, basangisaki bango mibale esika moko; eteni moko kozalaka elongo na bolamu bwa bango ekimelo na bango lisusu epai ya Nkolo mpo ya elaka ya elonga mpe elonga ya bango: ngambo mosusu kosalaka nkanda na bango mokambi ya etumba ya bango + 29 Nzokande ntango etumba ekómaki makasi, mibali mitano ya kitoko oyo batambolaki na bampunda, babimaki epai ya banguna, oyo batambolaki na bampunda, + mpe mibale kati na bango bakambaki Bayuda. + 30 Mpe bakangaki Makabe o ntei na bango, mpe bazipaki ye bibundeli na ngámbo nyonso, mpe abatelaki ye, kasi babɛtaki banguna baflɛ́mɛ mpe nkake.
+ 31 Mpe babomamaki na bato nkóto ntuku mibale na nkama mitano, mpe bato nkama motoba oyo batambolaka na mpunda. + 32 Mpo na Timote ye moko, akimaki na esika moko ya makasi mpenza, oyo babengi Gawra, epai Kereasi azalaki guvɛrnɛrɛ. + 33 Kasi bato oyo bazalaki elongo na Makabe bazingaki ndako makasi + na mpiko mikolo minei. 34 Mpe baye bazalaki o kati, kotiaka bokasi bwa esika, bafingi mpenza, mpe balobaki maloba ma nkuna. + 35 Nzokande na mokolo ya mitano na ebandeli, bilenge mibali ntuku mibale (20) ya etuluku ya Makabe, na nkanda makasi mpo na maloba ya kofinga, babundisaki efelo lokola mobali, mpe na mpiko makasi babomaki bato nyonso oyo bakutanaki na bango. + 36 Basusu mpe bazalaki komata nsima na bango, ntango bazalaki kotungisama na bato oyo bazalaki na kati, batumbaki bandako milai, mpe mɔtɔ oyo ezalaki kopelisa mɔtɔ ezikisaki bato ya kofinga na bomoi; mpe basusu babukaki bikuke, mpe, lokola bayambaki na kati ya mampinga mosusu, bazwaki engumba. + 37 Mpe abomaki Timote, oyo abombamaki na libulu moko boye, mpe Kerease ndeko na ye, elongo na Apollophane. + 38 Ntango yango esalemaki, bakumisaki Yehova na nzembo mpe na matɔndi, + oyo asalaki makambo minene mpenza mpo na Yisraele, + mpe apesaki bango elonga. MOKAPO YA 11 1 Nsima ya ntango molai te, Lisiya mobateli mpe ndeko na ye ya mokonzi, oyo azalaki mpe kotambwisa makambo, asepelaki mingi te mpo na makambo oyo esalemaki. 2 Mpe ntango ayanganisaki bato soko nkóto ntuku ntuku minei (40 000) elongo na bato nyonso oyo batambolaka na mpunda, ayaki kobundisa Bayuda, mpe akanisaki kokómisa engumba yango esika ya kofanda ya bapakano. + 3 Mpe mpo na kozwa litomba na tempelo, lokola na bandako-nzambe mosusu ya bapakano, + mpe mpo na kotɛka bonganga-nzambe monene mbula na mbula. 4 Ata moke te kokanisa nguya ya Nzambe kasi amikundolaki elongo na bankóto zomi ya basoda na ye ya makolo, mpe bankóto ya basoda na ye ya mpunda, mpe bangando na ye ntuku minei. + 5 Bongo akómaki na Yudea, mpe apusanaki pene na Betesura, oyo ezalaki mboka moko ya makasi, kasi mosika na Yerusaleme na ntaka ya kilomɛtrɛ soki mitano, mpe azingaki yango makasi. + 6 Nzokande ntango bato oyo bazalaki elongo na Makabe bayokaki ete azingaki bisika oyo etongamaki, bango mpe bato nyonso babondelaki Yehova ete atinda anzelu moko ya malamu mpo na kobikisa Yisraele. + 7 Bongo Makabe ye moko liboso ya nyonso azwaki bibundeli mpe alendisaki mosusu ete bámitya na likama elongo na ye mpo na kosalisa bandeko na bango. 8 Mpe ntango bazalaki na Yerusaleme, moto moko na mpunda abimaki liboso na bango na bilamba ya mpɛmbɛ, azalaki koningana na bibundeli na ye ya wolo. + 9 Bongo bakumisaki Nzambe ya motema mawa bango nyonso elongo, mpe bazwaki motema, na boye ete bamibongisaki kaka te mpo na kobunda na bato, kasi na banyama mingi ya motema mabe, mpe kotɔbɔla bifelo ya ebende.
+ 10 Bongo batambolaki liboso na bibundeli na bango, bazalaki na mosungi oyo autaki na likoló + 11 Mpe bapesaki banguna na bango etinda lokola bankɔsi, babomaki bato nkóto zomi na moko oyo batambolaka na makolo, mpe bato nkama zomi na motoba oyo batambolaka na mpunda, mpe bakimaki basusu nyonso. 12 Mingi kati na bango bazokaki mpe bakimaki bolumbu; mpe Lisiya yemei akimaki na nsoni, mpe bongo akimaki. 13 Ye, lokola azalaki moto ya bososoli, abwakaki elongo na ye moko bobungisi nyonso, mpe kokanisaka ete Baebre bakoki kolonga te, mpo Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso asalisaki bango, atindaki epai na bango. 14 Mpe andimisaki bango mpo na kondima makambo manso mabongi, mpe alakaki ete akondimisa mokonzi ete asengeli kozala moninga epai ya bango. + 15 Bongo Makabe andimaki makambo nyonso oyo Lisia azalaki na mposa na yango, mpe akebaki mpo na bolamu ya bato nyonso. mpe nyonso oyo Makabe akomelaki Lisia na ntina ya Bayuda, mokonzi apesaki yango. 16 Pamba té, mikanda oyo ekomamaki epai ya Bayuda uta na Lisia, mpo na boye: Lisiya atindeli bato ya Bayuda mbote. 17 Yoane ná Abisalome, oyo batindamaki epai na bino, bapesaki ngai mokanda ya kosɛnga oyo bakomaki, mpe basɛngaki ngai bákokisa makambo oyo ezali na kati. 18 Yango wana makambo nyonso oyo esengelaki koyebisa mokonzi, nayebisi yango, mpe ye apesi mingi nyonso oyo ekoki kozala. 19 Mpe soko bongo bokomibatela sembo na bozali, nsima ya sikawa mpe nakomeka kozala nzela ya bolamu bwa bino. + 20 Kasi na makambo mosusu, napesi mitindo epai ya bato oyo mpe mosusu oyo euti epai na ngai, básolola na bino. 21 Bozali malamu. Mbula nkama na mwambe na ntuku minei, mokolo ya ntuku minei na minei ya sanza Dioscorinthius. 22 Nzokande mokanda ya mokonzi ezalaki na maloba oyo: Mokonzi Antiochus atindeli ndeko na ye Lisiasi mbote. 23 Lokola tata na biso abongolami epai ya banzambe, mokano na biso ezali ete baoyo bazali na bokonzi na biso báfanda na kimya, mpo moto na moto asala makambo na ye. 24 Tososoli lisusu ete Bayuda balingaki kondima tata wa biso te, mpo ete bamemama na momeseno ya Bapaganu, kasi balingaki kobatela lolenge ya bomoi na bango moko bazali kofanda nsima ya mibeko na bango moko. 25 Yango wana makanisi ma biso mazali, ete ekolo eye ekozala na bopemi, mpe tozwi mokano mwa kozongisa bango tempelo ya bango, ete bakoka kozala na bomoi engebene na mimeseno mya bankoko ba bango. 26 Okosala malamu bongo kotinda epai ya bango, mpe kopesa bango kimia, ete ntango bandimisami na makanisi ma biso, bakoka kozala na libondisi malamu, mpe ntango inso kokende na esengo na makambo ma bangomei. 27 Mpe mokanda mwa mokonzi epai ya ekolo ya Bayuda ezalaki boye: Mokonzi Antiochus atindi mbote na Likita, mpe Bayuda basusu. 28 Soko bozali malamu, tozali na mposa na biso; tozali mpe na nzoto kolɔngɔnɔ. 29 Menelaus ayebisaki biso ete mposa na bino ezalaki ya kozonga na ndako, mpe kolanda makambo na bino moko.
30 Yango wana baoyo bakokende bakozala na etamboli ya malamu kino mokolo ya ntuku misato ya Xanthicus na bokengi. 31 Mpe Bayuda bakosalela lolenge ya bangomei ya bilei mpe mibeko, lokola liboso; mpe moko te kati na bango lolenge moko te ya banzela akobebisama mpo ya makambo masalami na bozangi boyebi. + 32 Natindi mpe Menelaus mpo abɔndisa bino. 33 Bozali malamu. Na mbula nkama na ntuku minei na mwambe, mpe na mokolo ya zomi na mitano ya sanza Xanthicus. 34 Baloma batindelaki bango lisusu mokanda oyo ezalaki na maloba oyo: Quintus Memmius na Titus Manlius, ba ambassadeurs ya Baloma, batindi mbote na bato ya Bayuda. + 35 Oyo ndeko ya Mokonzi Lisiya apesi, biso mpe tosepeli na yango. + 36 Nzokande, mpo na makambo oyo ye amoni ete elobami epai ya mokonzi, nsima ya kopesa yo toli, tinda moto moko mbala moko, + mpo tósakola ndenge ebongi na bino. 37 Yango wana, tinda bamosusu na lombangu, po tóyeba makanisi na bino nini. 38 Mbote ya bopemi. Mbula oyo nkama na mwambe na ntuku minei, mokolo ya zomi na mitano ya sanza Xanthicus. MOKAPO YA 12 1 Tango mayokani maye masalamaki, Lisiya akendaki epai ya mokonzi, mpe Bayuda bazalaki na mosala ya bilanga na bango. + 2 Kasi na baguvɛrnɛrɛ ya bisika mingi, Timote ná Apollone mwana ya Genne, ná Hieronyme ná Demofone, mpe pembeni na bango Nikanore guvɛrnɛrɛ ya Sipre, bandimaki te ete bázala kimya mpe báfanda na kimya. + 3 Bato ya Yopa mpe basalaki mosala ya kobanga Nzambe motindo wana: babondelaki Bayuda oyo bafandaki na kati na bango ete bákende elongo na basi mpe bana na bango na masuwa oyo babongisaki, + lokola nde balingi kosala bango mpasi te. + 4 Bango bandimaki yango na kolanda mobeko ya bato nyonso ya engumba, + lokola bazalaki na mposa ya kofanda na kimya, + mpe bazalaki kokanisa eloko moko te. 5 Ntango Yudasi ayokaki nsɔmɔ oyo esalemaki epai ya bato ya mboka na ye, atindaki bato oyo bazalaki elongo na ye bábongisa bango. 6 Mpe kobelelaka Nzambe Mosambisi wa sembo, ayaki kobunda na babomi baye ba bandeko ba ye, mpe atumbaki esika ya libateli na butu, mpe apelisaki masuwa na moto, mpe baoyo bakimaki kuna abomaki. + 7 Mpe ntango engumba ekangamaki, azongaki nsima, lokola nde akozonga mpo na kolongola bato nyonso ya engumba Yope. 8 Nzokande, ntango ayokaki ete Bayame bakanisaki kosala ndenge moko na Bayuda oyo bafandaki na kati na bango. + 9 Ayaki mpe na butu likoló ya Bajame, mpe apelisaki mɔtɔ na esika ya libateli mpe na basoda ya mai, boye pole ya mɔtɔ emonanaki na Yerusaleme na ntaka ya kilomɛtrɛ nkama mibale na ntuku minei. 10 Nzokande, ntango balongwaki longwa kuna na ntaka ya kilomɛtrɛ libwa na mobembo na bango epai ya Timote, bato nkóto mitano te oyo bazalaki kotambola na makolo
mpe basoda nkama mitano ya mpunda ya Baarabe bamataki na ye. 11 Yango wana ezalaki etumba moko ya mpasi mpenza; kasi ngambo ya Yudasi na lisalisi ya Nzambe elongaki; na boye ete ba Nomades ya Arabie, lokola balongaki, babondelaki Yudasi kimia, balakaki ete bakopesa ye bangɔmbɛ, mpe bakosepelisa ye ndenge mosusu. 12 Bongo Yudasi, akanisaki solo ete bakozwa litomba na makambo mingi, apesaki bango kimya. 13 Akendaki lisusu kosala pont mpo na kokende na engumba moko ya makasi, oyo ezingamaki na bifelo, mpe bato ya bikolo ndenge na ndenge bafandaki; mpe nkombo na yango ezalaki Caspis. + 14 Kasi bato oyo bazalaki na kati na yango batyaki motema na makasi ya bifelo mpe na bilei, na boye ete bazalaki komitambwisa na ndenge ya mabe epai ya bato oyo bazalaki elongo na Yudasi, kofinga mpe kofinga, mpe kobimisa maloba oyo esengelaki koloba te. 15 Yango wana Yudasi elongo na lisanga na ye, kobelelaka Nkolo monene ya mokili, oyo azangi bampate-mobali to mituka ya etumba abwakaki Yeriko na ntango ya Yosua, babundisaki bifelo ya makasi. 16 Mpe bakangaki engumba na bolingi bwa Nzambe, mpe basalaki bobomi oyo ekoki kolobama te, mpenza ete laki moko ya bonene ya kilo mibale penepene na kosangana na yango, etondisamaki mobimba, emonanaki kopota mbangu na makila. + 17 Bongo balongwaki longwa kuna na ntaka ya kilomɛtrɛ nkama nsambo na ntuku mitano (750), mpe bakómaki na Karaka epai ya Bayuda oyo babengaka Tubieni. + 18 Kasi mpo na Timote, bakutaki ye na bisika yango te, + mpamba te liboso atinda eloko moko, alongwaki kuna, atikaki basoda moko ya makasi mpenza na esika moko boye. + 19 Nzokande Dositheus ná Sosipatere, baoyo bazalaki na bakapiteni ya Makabe, babimaki mpe babomaki bato oyo Timote atikaki na ndako makasi, koleka bato nkóto zomi. + 20 Mpe Makabe atambwisi mampinga na ye na bituluku, mpe atyaki bango likoló ya mampinga, mpe akendaki kobundisa Timote, oyo azalaki na bato nkóto nkama na ntuku mibale (120 000) oyo bazalaki na makolo, mpe basoda ya mpunda nkóto nkóto mibale na nkama mitano. 21 Nzokande ntango Timote ayebaki boyebi ya koya ya Yudasi, atindaki basi mpe bana mpe biloko mosusu na ndako makasi oyo babengi Carnion: mpo ete mboka ezalaki mpasi mpo na kozinga yango, mpe ezalaki mpasi mpo na koya epai na yango, mpo na bokatikati ya bisika nyonso . + 22 Nzokande ntango Yudasi etuluku na ye ya liboso ekómaki komonana, banguna babɛtaki ye na bobangi mpe na nsɔmɔ mpo na komonana ya moto oyo azali komona makambo nyonso, bakimaki mpenza, moko akimaki mbangu na nzela oyo, mosusu na nzela wana, na boye ete mbala mingi bazalaki kozokisa bango ya bato na bango moko, mpe bazokisamaki na nsɔngɛ ya mipanga na bango moko. + 23 Yudasi mpe azalaki na molende mpenza mpo na kolanda bango, abomaki bato mabe wana ya mawa, oyo abomaki bato soki nkóto ntuku misato (30 000). + 24 Lisusu, Timote ye moko akweyaki na mabɔkɔ ya Dositheus ná Sosipatere, + baoyo abondelaki bango na mayele mingi mpo bátika ye akende elongo na bomoi na ye, + mpo azalaki na baboti mingi ya Bayuda mpe bandeko ya
bamosusu kati na bango, oyo, soki batyaki yango ye tii na liwa, esengeli te kotalelama. 25 Bongo endimisaki bango na maloba mingi ete akozongisa bango kozanga kozoka, engebene na boyokani, batikaki ye akende mpo ya kobikisa bandeko ba bango. 26 Bongo Makabe atambolaki tii na Carnione, mpe na tempelo ya Atargati, mpe kuna abomaki bato nkóto ntuku mibale na mitano. + 27 Mpe nsima ya kokima mpe koboma bango, Yudasi alongolaki mampinga epai ya Efrane, engumba moko ya makasi, epai Lisia azalaki kofanda, mpe ebele monene ya bikólo ndenge na ndenge, mpe bilenge mibali ya makasi babatelaki bifelo mpe babatelaki bango na makasi ezalaki mpe kopesama monene ya mituka mpe ya baflɛ́mɛ. + 28 Nzokande ntango Yudasi ná etuluku na ye babelelaki Nzambe Mozwi-ya-Nguya-Nyonso, oyo na nguya na ye azali kobuka makasi ya banguna na ye, balongaki engumba, mpe babomaki bato nkóto ntuku mibale na mitano kati na bato oyo bazalaki na kati. + 29 Balongwaki kuna, bakendaki na Sitopolis, oyo ezali na ntaka ya kilomɛtrɛ nkama motoba longwa na Yerusaleme. + 30 Kasi ntango Bayuda oyo bafandaki kuna batatolaki ete bato ya Sitopoli bazalaki kosalela bango makambo na bolingo, mpe bazalaki kobondela bango na boboto na ntango ya mpasi na bango; + 31 Bapesaki bango matɔndi, mpe bazalaki kosɛnga ete bázala na boninga na bango, + mpe bongo bakómaki na Yerusaleme, fɛti ya bapɔsɔ ezalaki kobɛlɛma. 32 Mpe nsima ya elambo, oyo ebengamaki Pantekote, bakendaki kobundisa Gorgia, guvɛrnɛrɛ ya Idumea. + 33 Ye abimaki elongo na bato nkóto misato ya makolo mpe bato nkama minei oyo batambolaka na mpunda. 34 Mpe esalemaki ete o etumba na bango elongo mwa ndambo ya Bayuda babomamaki. 35 Na ntango wana Dositheus, moko ya etuluku ya Bacenor, oyo azalaki na mpunda, mpe moto moko ya makasi, azalaki naino likoló ya Gorgias, mpe asimbi kazaka na ye abendaki ye na makasi; mpe ntango alingaki kokanga moto wana alakelama mabe na bomoi, mokumbi mpunda moko ya Thracia koyaka likolo na ye abetamaki na lipeka na ye, boye Gorgias akimaki epai ya Marisa. + 36 Nzokande ntango bato oyo bazalaki elongo na Gorgias babundaki ntango molai, mpe balɛmbi, Yuda abengaki Nkolo, ete amimonisa lokola mosungi na bango mpe mokambi ya etumba. 37 Mpe na yango abandaki na monoko na ye moko, mpe ayemba nzembo na mongongo makasi, mpe apumbwaki na kozanga koyeba likolo ya bato ya Gorgias, akimaki bango. + 38 Bongo Yudasi ayanganisaki mampinga na ye, + mpe akómaki na engumba Odolame, + Mpe mokolo ya nsambo ekómaki, bamipetolaki lokola momeseno, mpe babatelaki sabata na esika yango. + 39 Mpe na mokolo oyo elandaki, lokola ebandaki, Yudasi ná etuluku na ye bayaki mpo na kozwa bibembe ya bato oyo babomamaki, mpe kokunda bango elongo na bandeko na bango na malita ya bankɔkɔ na bango. + 40 Nzokande, na nse ya bilamba ya moto nyonso oyo abomamaki, bamonaki biloko oyo bibulisami mpo na bikeko ya Bajama, oyo mibeko epekisami na Bayuda. Bongo moto na moto amonaki ete eye ezalaki ntina oyo babomamaki.
+ 41 Bongo bato nyonso bazalaki kosanzola Nkolo, Mosambisi ya sembo, oyo afungolaki biloko oyo ebombamaki. 42 Bamipesaki na losambo, mpe babondelaki ye ete lisumu esalamaki ekoki kolongolama mobimba libanda lya bokundoli. Longola yango, Yudasi wana ya lokumu alendisaki bato bámibatela na masumu, mpamba te bamonaki liboso ya miso na bango makambo oyo esalemaki mpo na masumu ya baoyo babomamaki. + 43 Mpe asilisaki liyangani na kati ya lisangá mobimba na motuya ya drakme nkóto mibale ya palata, atindaki yango na Yerusaleme mpo na kopesa likabo ya lisumu, mpe asalaki yango malamu mpenza mpe na bosembo, + mpo akanisaki lisekwa. + 44 Mpo soko azalaki na elikya te ete bato oyo babomamaki básekwa, mbɛlɛ esengelaki kobondela mpo na bakufi. 45 Mpe lisusu na ete asosolaki ete ezalaki boboto bonene ebombamaki mpo ya baye bakufaki na bonzambe, ezalaki likanisi moko mosantu mpe malamu. Na yango, asalaki boyokani mpo na bakufi, mpo bábikisama na masumu. MOKAPO YA 13 1 Na mbula nkama na ntuku minei na libwa, bayebisaki Yuda ete: Antiochus Eupator azali koya na nguya monene na Yudea. 2 Mpe elongo na ye Lisiya mobateli na ye, mpe mokonzi ya makambo na ye, azalaki na moko na moko na bango nguya ya Bagreke ya bato ya makolo, nkóto nkama moko na zomi, mpe basoda ya mpunda nkóto mitano na nkama misato, mpe bangando ntuku mibale na mibale na makalo nkama misato oyo ezalaki na bibundeli ba crochets na ba crochets. 3 Menelausi mpe asanganaki na bango, mpe na bokosi monene alendisaki Antiochus, mpo na kobatela mboka te, kasi mpo ete akanisaki ete akómi guvɛrnɛrɛ. 4 Kasi Mokonzi wa bakonzi atombolaki makanisi ya Antiochus na moto ya mawa oyo, mpe Lisiasi ayebisaki mokonzi ete moto oyo azalaki ntina ya bobe inso, boye mokonzi atindaki ete ameme ye o Berea, mpe aboma ye, lokola lolenge ezali na esika wana. 5 Sikawa ezalaki na esika wana linɔ́ngi moko ya mapeko ntuku mitano ya bosanda, etondi na mputulu, mpe ezalaki na esaleli moko ya zingazinga, oyo na ngambo nyonso ekangamaki na nse na mputulu. 6 Mpe onso oyo azwaki etumbu ya mbeka, to asalaki mbeba yoko mosusu ya mpasi, kuna bato banso babwakaki ye o liwa. 7 Liwa ya boye esalemaki ete moto mabe akufa, azalaki na bokundi ata moke te na mabele; mpe yango na bosembo mingi: + 8 Mpo lokola asalaki masumu mingi epai ya etumbelo, oyo mɔtɔ mpe mputulu na yango ezalaki mosantu, azwaki liwa na ye na mputulu ya mɔtɔ. + 9 Sikawa mokonzi ayaki na makanisi ya mobulu mpe ya lolendo mpo na kosala Bayuda mabe mingi koleka oyo esalemaki na ntango ya tata na ye. 10 Ntango Yuda asosolaki makambo yango, atindaki ebele ya bato bábelela Nkolo butu na moi, ete soki na ntango mosusu, akosalisa bango mpe sikoyo, mpo bálongola bango na mobeko na bango, na mboka na bango. mpe uta na tempelo mosantu:
11 Mpe ete akotika te bato, baye kutu sikawa bazwaki bobele mwa bopemi, mpo ya kotosa bikolo ya kofinga. 12 Bongo ntango bango banso basalaki boye elongo, mpe babondelaki Nkolo wa ngolu na kolela mpe kokila bilei, mpe kolala na mabele mikolo misato, Yuda, alendisaki bango, apesaki mitindo ete bazala na bopemi. + 13 Mpe Yudasi, lokola akabolaki elongo na bankulutu, azwaki mokano, liboso ete limpinga ya mokonzi ekota na Yudea, mpe ezwa engumba, mpo na kokende mpe komeka likambo yango na etumba na lisalisi ya Nkolo. 14 Bongo ntango apesaki banso na Mozalisi wa mokili, mpe alendisaki basoda ba ye babunda na bobali, kutu kino na liwa, mpo ya mibeko, tempelo, engumba, mboka, mpe bato banso, atyaki kaa penepene na Modin: 15 Mpe apesaki baoyo bazalaki zingazinga na ye liloba ya kokɛngɛla ete: “Elonga euti na Nzambe; elongo na bilenge mibali ya mpiko mingi mpe ya malamu mingi akoti na hema ya mokonzi na butu, mpe abomaki na kaa mibali soko nkoto minei, mpe mokonzi ya ngando, elongo na bango nyonso bazalaki likolo na ye. 16 Mpe na nsuka batondisaki kaa na bobangi mpe mobulu, mpe balongwaki na elonga malamu. 17 Yango esalemaki na bopemi ya mokolo, mpo ete bobateli ya Nkolo esalisaki ye mpenza. + 18 Nzokande, ntango mokonzi amekaki bobali ya Bayuda, + akendaki kokamata bisika yango na kolanda mibeko. 19 Mpe atambolaki epai ya Betsura, oyo ezalaki esika makasi ya Bayuda. 20 Mpo Yudasi apesaki bato oyo bazalaki na kati na yango makambo oyo esengelaki. 21 Kasi Rodocus, oyo azalaki na kati ya mampinga ya Bayuda, ayebisaki banguna basekele; yango wana balukaki ye, mpe ezwaki ye, batiaki ye o boloko. + 22 Mokonzi asalisaki bango na Betesume mbala ya mibale, apesaki lobɔkɔ na ye, akangaki oyo ya bango, alongwaki, abundaki na Yudasi, alongaki ye; 23 Bayokaki ete Filipe, oyo atikalaki na makambo ya Antiokia, agumbamaki makasi, abulungani, abondelaki Bayuda, amitosaki, mpe alapaki ndai na makambo nyonso oyo ekokani, andimaki na bango, mpe apesaki mbeka, akumisaki tempelo, mpe asalelaki bango na boboto esika yango, . 24 Mpe andimaki malamu na Makabe, akómisaki ye guvɛrnɛrɛ monene banda na Ptolémée tii na Bagerhenie; 25 Bayaki na Ptolémée: bato kuna bayokaki mawa mpo na mayokani; + mpo babɛtaki mopɛpɛ makasi, mpamba te balingaki kokómisa mayokani na bango mpamba. 26 Lisiasi amataki na kiti ya bosambisi, alobaki makambo nyonso oyo ekoki kozala mpo na kobundisa likambo, andimisaki, akitisaki motema, asalisaki bango mpasi mingi, azongaki na Antiokia. Na bongo ekendaki kosimba koya mpe kolongwa ya mokonzi. MOKAPO YA 14 1 Nsima ya mbula misato, Yuda ayebisaki ete Demetrio mwana ya Seleucus akoti na esika ya libateli ya Tripole na nguya monene mpe na basoda ya mai. 2 Azwaki mboka, mpe abomaki Antiochus, mpe Lisiya mobateli na ye. 3 Nzokande Alsime moko, oyo azalaki nganga-nzambe monene, mpe amipesaki mbindo na nko na ntango ya
kosangana na bango na Bapaganu, amonaka ete akokaki ata moke te komibikisa, to akokaki lisusu te kokende na etumbelo ya bule. 4 Ayaki epai ya Mokonzi Demetrio na mbula ya nkama na moko na ntuku mitano, apesaki ye motole ya wolo, mpe nzete ya mbila, mpe lisusu ya bitape oyo ezalaki kosalelama na lolendo na tempelo. 5 Nzokande, azwaki libaku ya kokende liboso na mosala na ye ya bozoba, mpe abengamaki na toli na Demetrio, mpe atunaki ndenge nini Bayuda batelemaki na mpasi, mpe nini balingaki, ayanolaki yango. + 6 Bayuda oyo abengaki Baasida, oyo kapitɛni na bango ezali Yuda Makabe, baleisaka bitumba mpe batomboki, mpe bakotika te ete basusu bázala na kimya. 7 Yango wana ngai, lokola nalongolami lokumu ya bankɔkɔ na ngai, nalingi koloba bonganga-nzambe monene, nakómi sikoyo awa. + 8 Ya liboso, solo mpo na komibanzabanza ya lokuta oyo nazali na yango mpo na makambo matali mokonzi; mpe ya mibale, ata mpo na yango nazali na mokano ya bolamu ya bato ya mboka na ngai moko: mpo ete ekolo na biso nyonso ezali na mpasi moke te na nzela ya kosala na bango oyo tolobeli te liboso. 9 Yango wana, O mokonzi, komonaka koyeba makambo maye manso, keba mpo ya mboka, mpe ekolo ya biso, eye efinama na ngambo nyonso, engebene na ngolu eye olakisi mbala moko epai ya banso. 10 Mpo ntango nyonso oyo Yudasi azali na bomoi, ekoki kosalema te ete bato bázala kimya. + 11 Balobaki yango noki te mpo na ye, kasi baninga mosusu ya mokonzi, lokola batɛmɛlaki Yudasi na nko, bapesaki Demetrio mpaka ya malasi mingi koleka. 12 Mpe mbala moko abengaki Nikanore, oyo azalaki mokonzi ya bangando, mpe akómisaki ye guvɛrnɛrɛ ya Yudea, atindaki ye. + 13 Apesaki ye mitindo ete aboma Yudasi mpe apalanganisa bato oyo bazalaki elongo na ye, + mpe akómisa Alsime nganga-nzambe monene ya tempelo monene. + 14 Bongo bapakano, oyo bakimaki na Yudea na Yuda, bayaki na Nikanore na bitonga, mpe bakanisaki ete Bayuda mabe mpe bampasi ezali bolamu na bango. 15 Sikawa ntango Bayuda bayokaki boyei bwa Nikanore, mpe ete bapakano bazalaki kotelemela bango, babwakaki mabele likolo lya mitó ya bango, mpe basalaki libondeli epai ya ye oyo atelemisaki bato ba ye libela, mpe oyo asalisaka ntango inso eteni ya ye na emoniseli ya bozali bwa ye . 16 Bongo na etinda ya kapiteni, balongwaki mbala moko uta kuna, mpe bapusanaki penepene na bango na mboka Dessau. 17 Nzokande Simona, ndeko ya Yudasi, asanganaki na etumba na Nikanore, kasi atungisamaki mwa moke na nzela ya kimia ya mbalakaka ya banguna na ye. 18 Nzokande, Nikanore, ayokaki bobali ya baoyo bazalaki elongo na Yudasi, mpe mpiko oyo bazalaki na yango mpo na kobunda mpo na mboka na bango, azwaki mpiko te mpo na komeka likambo yango na mopanga. 19 Yango wana atindaki Posidonius, ná Teodote, mpe Matatia, mpo na kosala kimya. 20 Bongo ntango bazwaki toli ya ntango molai likolo lya yango, mpe kapiteni ayebisaki ebele ya bato, mpe
emonanaki ete bango banso bazalaki na makanisi moko, bandimaki mayokani; 21 Mpe bapesaki mokolo moko ya kokutana bango moko, mpe ntango mokolo ekómaki, mpe batɛlɛmisaki moko na bango bitunga. 22 Ludasi atyaki bato ya bibundeli oyo bamibongisaki na bisika ya malamu, noki te mwa bokosi esalema na mbalakaka na banguna: bongo basalaki likita ya kimia. 23 Nzokande Nikanore afandaki na Yelusaleme, mpe asalaki mabe te, kasi atindaki bato oyo bayaki koya epai na ye. + 24 Mpe alingaki te ete Yuda azala na miso na ye, mpo alingaka moto yango na motema na ye 25 Abondelaki ye mpe ete azwa mwasi mpe abota bana, bongo abalaki, akómaki kimya mpe azwaki eteni ya bomoi oyo. 26 Kasi Alsime, asosolaki bolingo oyo ezalaki kati na bango, mpe atalaki mayokani oyo esalemaki, ayaki epai ya Demetrio, mpe ayebisaki ye ete Nikanore asimbamaki malamu te epai ya ezalela; mpo ete atindaki Yudasi, motɛki na bokonzi na ye, mpo azala mokitani ya mokonzi. 27 Bongo mokonzi na nkanda makasi, mpe asilikaki na bifundeli ya moto oyo aleki mabe, akomelaki Nikanore, mpo na komonisa ete asepelaki mingi na mayokani yango, mpe apesaki ye mitindo ete atinda Makabe na bolɔkɔ nokinoki na Antiokia. 28 Ekomaki na mayoki ya Nikanore, abulunganisamaki mingi na yemei, mpe azwaki yango na mawa ete alongola mabongisi maye bayokanaki, moto yango azalaki na mbeba te. + 29 Kasi lokola likambo moko te ezalaki kotɛmɛla mokonzi, atalaki ntango na ye mpo na kokokisa likambo yango na kolanda mibeko. 30 Nzokande, emonoki Makabesi ete Nikano abandaki kozala na motema mabe epai ya ye, mpe ete abondelaki ye na nkanda mingi koleka ndenge amesanaki, kososolaka ete bizaleli ya ailo boye eyaki na bolamu te, asangisaki elongo mwa bato ba ye te, mpe amilongolaki uta na Nicanor. + 31 Nzokande mosusu, lokola ayebaki ete apekisamaki mingi na mibeko ya Yudasi, akɔtaki na tempelo monene mpe mosantu, mpe apesaki mitindo na banganga-nzambe oyo bazalaki kopesa bambeka na bango ya momeseno ete bábikisa ye moto yango. 32 Mpe ntango balapaki ndai ete bakokaki te koyeba wapi moto oyo azalaki koluka. + 33 Asembolaki lobɔkɔ na ye ya mobali epai ya tempelo, + mpe alapaki ndai boye: “Soki bokobikisa ngai Yuda lokola mokangami te, nakotya tempelo oyo ya Nzambe ata na mabele, mpe nakobuka etumbelo. mpe kotonga tempelo moko ya lokumu mpo na Bacchus. 34 Nsima ya maloba wana, alongwaki. Bongo banganganzambe batombolaki maboko na bango epai ya likolo, mpe babondelaki ye oyo azalaki ntango nyonso mobateli ya ekolo na bango, kolobaka boye; 35 Yo, O Nkolo wa biloko binso, oyo ozali na mposa ya eloko te, osepelaki ete tempelo ya bofandi na yo ezala o ntei ya biso; 36 Yango wana sikawa, O Nkolo mosantu wa bosantu inso, batela ndako eye ntango inso na bosoto te, eye epetolamaki kala mingi te, mpe timisa monoko nyonso ya sembo te. 37 Sikawa afundamaki epai ya Nikanore moko Razisi, moko wa bankulutu ba Yelusaleme, molingami wa bato ya
mboka na ye, mpe moto moko ya lokumu malamu mpenza, oyo mpo na boboto na ye abengamaki tata wa Bayuda. + 38 Mpo na ntango ya kala, ntango bamisanganaki te na Bapakano, afundamaki na Lingomba ya Bayuda, mpe na mpiko nyonso atyaki nzoto mpe bomoi na ye na likama na bokasi nyonso mpo na lingomba ya Bayuda. + 39 Bongo Nikanore, lokola alingi kosakola koyina oyo abomelaki Bayuda, atindaki bato ya etumba koleka nkama mitano mpo na kokanga ye. 40 Pamba té akanisaki na kokamba ye po asala Bayuda mabe mingi. 41 Sikawa ntango ebele elingaki kokamata linɔ́ngi, mpe kobukana na mobulu o ekuke ya libanda, mpe etindaki ete moto emema mpo na kotumba yango, lokola amilengela mpo na kozwama na ngambo nyonso akweyaki likolo ya mopanga na ye; + 42 Aponaki kokufa lokola mobali, na esika ya koya na maboko ya bato mabe, kotungisama na ndenge mosusu koleka mbotama na ye ya lokumu. + 43 Kasi lokola azangaki mpasi na ye na lombangu, ebele ya bato mpe bazalaki kopumbwapumbwa na kati ya baporte, akimaki mbangu na mpiko kino na efelo, mpe amibwakaki na nse na mobali na kati ya bato ya minene koleka. 44 Nzokande bazongiselaki noki, mpe esika moko esalamaki, akweyaki na katikati ya esika ya mpamba. 45 Nzokande, ntango ezalaki naino mpema kati na ye, lokola apeli na nkanda, atɛlɛmaki; mpe ata makila na ye esopanaki lokola mabulu ya mai, mpe bampota na ye ezalaki makasi, nzokande akimaki mbangu na katikati ya ebele ya bato; mpe atɛlɛmi likoló ya libanga moko ya nse, . 46 Ntango lokola makila na ye esilaki mpenza sikawa, alongolaki misuni ya ye, mpe azwaki yango na maboko ma ye mibale, abwakaki yango likolo ya ebele ya bato, mpe kobelelaka Nkolo wa bomoi mpe molimo mpo na kozongisa ye baoyo lisusu, akufaki boye. MOKAPO YA 15 1 Kasi Nikanore, ayokaki ete Yudasi ná bato na ye bazali na bisika ya makasi oyo ezali pembenipembeni ya Samaria, azwaki ekateli ya kobundisa bango na mokolo ya sabata kozanga likama. + 2 Nzokande Bayuda oyo batindamaki na makasi mpo na kokende elongo na ye balobaki ete: “Obebisa na motema mabe mpe na ndenge ya nsɔmɔ boye te, kasi pesá lokumu na mokolo yango, oyo ye oyo azali komona makambo nyonso, akumisi na bosantu koleka mikolo nyonso mosusu.” 3 Bongo moto ya mawa oyo azangi boboto mingi asengaki, soki ezali na Moto ya Nguya na lola, oyo apesaki mitindo ete mokolo ya sabata ebatelama. 4 Mpe ntango balobaki ete: “Ezali na likoló Nkolo moko ya bomoi mpe ya nguya, oyo apesaki mitindo ete bábatela mokolo ya nsambo. + 5 Bongo mosusu alobaki ete: “Ngai mpe nazali na nguya na mabele, + mpe nazali kopesa mitindo ete bázwa bibundeli mpe básala mosala ya mokonzi.” Nzokande azwaki te ete mokano na ye mabe esalema. + 6 Bongo Nikanore na lolendo mpe na lolendo mingi, azwaki ekateli ya kotya monima ya bato nyonso mpo na kolonga Yudasi mpe bato oyo bazalaki elongo na ye. 7 Kasi Makabe azalaki na elikya ya solo ete Nkolo akosalisa ye.
8 Yango wana alendisaki bato ba ye kobanga te koya ya bapakano kotelemela bango, kasi komikundola lisalisi liye o ntango ya kala bazwaki uta na lola, mpe sikawa kozela elonga mpe lisalisi, eye ekoya epai ya bango uta na Mozwi-ya-Nguya-Nyonso. 9 Mpe boye kobondisaka bango libanda lya mobeko mpe baprofeta, mpe na kotiaka bango na makanisi ma bitumba biye balongaki liboso, asalaki bango esengo mingi koleka. 10 Mpe elamusaki makanisi na bango, apesaki bango etinda ya bango, kolakisa bango na yango lokuta ya bapakano, mpe bobukami bwa ndai. 11 Boye apesaki moko na moko na bango bibundeli, mingi te na libateli ya nguba mpe makula, kasi na maloba ya malamu mpe ya malamu mwa moke te kosepela bango. 12 Mpe eye ezalaki bomoni bwa ye: Ete Onias, oyo azalaki nganga-nzambe monene, moto ya bizaleli malamu mpe moto malamu, ya komemya na masolo, ya boboto na ezalela, koloba malamu lisusu, mpe kosala ngalasisi uta na mwana na makambo manso ma bolamu, kotombolaka maboko ma ye abondelaki mpo na nzoto mobimba ya Bayuda. 13 Yango esalemaki, ndenge moko mpe moto moko abimaki na nsuki mpɛmbɛ, mpe na nkembo mingi, oyo azalaki na nkembo ya kokamwa mpe ya malamu mpenza. + 14 Bongo Onias ayanolaki ete: “Oyo azali molingami ya bandeko, oyo abondelaka mingi mpo na bato mpe mpo na engumba mosantu, elingi koloba Yilimia mosakoli ya Nzambe.” + 15 Na yango, Yilimia asembolaki lobɔkɔ na ye ya mobali, apesaki Yuda mopanga moko ya wolo, + mpe ntango apesaki yango alobaki boye. 16 Zwá mopanga mosantu oyo, likabo ya Nzambe, oyo okozokisa banguna na yango. 17 Boye lokola ebɔndisama malamu na maloba ma Yuda, maye mazalaki malamu mpenza, mpe makoki kolamusa bango na mpiko, mpe kolendisa mitema mya bilenge mibali, bazwaki mokano ya kotia kaa te, kasi na mpiko ya kotia likolo lya bango, mpe na mobali mpo na komeka likambo yango na matata, mpamba te engumba mpe esika mosantu mpe tempelo ezalaki na likama. 18 Pamba té, bobangi oyo bazalaki kopesa basi na bango pe bana na bango, bandeko na bango pe bato na bango, ezalaki ata moke te epai na bango. 19 Lisusu, baoyo bazalaki na engumba, bamibanzabanzaki ata moke te, mpo bazalaki kotungisama mpo na bitumba oyo ezalaki kobima na mboka mopaya. 20 Mpe sikawa, ntango lokola banso batalaki nini esengeli kozala bomekoli, mpe banguna basilaki koya penepene, mpe limpinga litiamaki na molongo, mpe nyama etiamaki na lolenge lolamu, mpe bakumbi mpunda batiamaki na mapapu, 21 Makabe amonoki boyei bwa ebele, mpe mabongisi ma ndenge na ndenge ma bibundeli, mpe nkanda ya nyama, asembolaki maboko ma ye epai ya lola, mpe abengaki Nkolo oyo asalaka makamwisi, koyebaka ete elonga ekoya na mandoki te, kasi kutu lokola emonani malamu mpo na ye, apesaka yango na baoyo babongi. 22 Yango wana o losambo na ye alobaki nsima ya lolenge oyo; Ee Nkolo, otindaki anzelu na yo na ntango ya Ezekiya mokonzi ya Yudea, mpe obomaki na limpinga ya Senakeribe nkóto nkama moko na ntuku ntuku na mitano (145 000).
23 Yango wana sikawa lisusu, O Nkolo wa lola, tinda anzelumolamu liboso lya biso mpo ya bobangi mpe bobangi epai ya bango; 24 Mpe na bokasi bwa loboko la yo babetama na nsomo, baye bayaka kobundisa bato ba yo basantu mpo ya kofinga. Mpe asukisaki boye. + 25 Bongo Nikanore ná bato oyo bazalaki elongo na ye bayaki liboso na bakelelo mpe banzembo. + 26 Kasi Yudasi ná etuluku na ye bakutanaki na banguna na kobenga mpe na libondeli. + 27 Bongo bazalaki kobunda na mabɔkɔ na bango mpe kobondelaka Nzambe na mitema na bango, babomaki bato nkóto ntuku misato na mitano (35 000). 28 Sikawa ntango etumba esilaki, kozongaka lisusu na esengo, bayebaki ete Nikanore alalaki akufi na nsinga na ye. + 29 Na nsima, bazalaki koganga makasi mpe makɛlɛlɛ, mpe bazalaki kosanzola Mozwi-ya-Nguya-Nyonso na monɔkɔ na bango. + 30 Mpe Yudasi, oyo azalaki ntango nyonso mobateli monene ya bana-mboka na nzoto mpe na makanisi, mpe oyo akobaki bolingo na ye epai ya bato ya mboka na ye bomoi na ye mobimba, atindaki kolongola motó ya Nikanore, mpe lobɔkɔ na ye na lipeka na ye, mpe komema bango na Yelusaleme . + 31 Bongo ntango azalaki wana, mpe abengaki bato ya ekólo na ye esika moko mpe atyaki banganga-nzambe liboso ya etumbelo, atindaki bábenga bato ya ndako molai. 32 Mpe alakisaki bango motó ya mbindo ya Nikanore, mpe lobɔkɔ ya mofingi wana, oyo na komikumisa na lolendo atambolaki na tempelo esantu ya Mozwi-ya-NguyaNyonso. 33 Mpe esilaki kokata monoko mwa Nikanore oyo azangi Nzambe, atindaki ete bapesa yango na biteni epai ya bandeke, mpe bakangisa mbano ya bozoba bwa ye liboso lya tempelo. + 34 Bongo moto na moto akumisaki Nkolo ya nkembo epai ya likoló, mpe alobaki ete: “Apambola moto oyo abatelaki esika na ye mbindo te.” 35 Akakisaki lisusu motó ya Nikanore likoló ya ndako molai, elembo moko ya polele mpe ya polele epai ya lisalisi nyonso ya Nkolo. + 36 Mpe batindaki bato nyonso na mobeko moko ata moke te ete bátika mokolo yango eleka na lokumu te, kasi bákumisa mokolo ya zomi na misato ya sanza ya zomi na mibale, oyo na monɔkɔ ya Siri babengaka yango Adar, mokolo moko liboso ya mokolo ya Mardocheus. + 37 Nikanore esalemaki boye: + mpe banda ntango wana, Baebre bakómaki na bokonzi na bango. Mpe awa nakosala nsuka. 38 Mpe soko nasalaki malamu, mpe lokola ebongi na lisolo, ezali oyo nazalaki na mposa na yango: kasi soko na bokese mpe na bosoto, ezali oyo nakokaki kokokisa. 39 Pamba té lokola ezali mpasi komela vinyo to mai kaka; mpe lokola vinyo esangisami na mai esepelisaka, mpe esepelisaka elengi: bobele bongo maloba oyo ebongisami malamu esepelisaka matoi ya baoyo batangi lisolo. Mpe awa ekozala nsuka.