БАЦÆУÆН
«Ахикарыаргъауы»исадæймаджыхъуыдыæмæ зондырагондæрравзæрдтæйиуЙææндæвдадис бирæадæмытаурæгътыфæрцы,уыцынымæцы Хъуыраны,ЗæрондæмæНогФæдзæхстыты
Тревейы(Германи)цымозаикæссардтой,уым дунейызондджынтыæхсæнæвдыстæрцыдАхикары фæлгонцМæнæйæхуызджынаргъау
Ацыхабарыдатæуыдхъæлдзæгныхасытемæ АхуыргæндтæйææппынфæстагныффыстойФыццаг æнусы,куысбæлвырдкодтойрæдыдфыццаг хабарæй,кæцыссардтойарамейагпапируснæ эрæйыагъоммæ500азыСлоныхæлддзæгтыæхсæн Аргъау,бæрæгу,æмæуаивадонæмæисторинæу Æцæгæйта,чиныгкæсæгæнйæбонуйемæбазонгæ уæвын«Аравиагæхсæвты»æфтауцджынсыфтæй Уыйудиссаджыфыст,æмæйæрадзырд,кæцы йедзагуархайдæй,интригæйææмæнарæглидзæнæй, йæхъусдарыфæстагмæÆрхъуыдыйы сæрибардзинадуфыссæджызынаргъдæрисбон.
Фыстдихкæныцыппархайыл:(1)Радзырд;2) Ахуырад(диссаджыӔмбисӕндтырад);3)Египетмæ балц;4)Æмбисондтæкæнææмбисæндтæ(кæцытæй Ахикаркæронмæахæццæкæныйæрæдыд фыдыфсымæрыфыртыахуырад).
1-АГСÆР
АссирийыстырвизирАхикарæнис60усы,фæлæ йынлæппунæуыдзæн.Уымæгæсгæйæ фыдыфсымæрыхъомылкæны.Уыййææххæст кæнызондæмæзонындзинæдтæйфылдæрдзулæмæ донæй
1ЗондджынХайкъарыхабар,паддзахСеннахиримы визир,æмæЗондджынХайкъарыхойыфыртНаданы тыххæй
2АссирийыӕмӕНиневийыпаддзахСархадумы фыртСеннахиримырӕстӕджыуыдивизир, зондджынлӕг,йӕномХайкар+,ӕмӕуыд паддзахСеннахиримывизир+
3Уымæнуыдисхорз,амондæмæбирæмулк,уыдис дæсны,зондджын,философ,зонындзинæдтæй, хъуыдытæйæмæхицауиуæгадæй,æмæйынæрхаста ссæдзсылгоймаджы,æмæдзыалкæмæндæрсарæзта мæсыг
4Фæлæйынсывæллоннæуыдиуыцы сылгоймæгтæй,кæцытæгæнæнисæмæуоййæ бындар
5Ӕмӕуыйтыххӕйтынгхъыгкодта,ӕмӕиубон ӕрӕмбырдкодтастъалыдӕсныты,ахуыргӕндты ӕмӕкӕлӕнгӕнджытыӕмӕсынбамбарынкодта,цы уавӕрыис,уыйӕмӕйынӕнӕзӕнӕгкӕйу,уый
6Ӕмӕйынуыдонзагътой:„Ацу,хуыцӕуттӕн
7Иосифынкуыдзагътой,афтӕбакодтаӕмӕ нывӕндтӕӕрхастамӕнгхуыцӕуттӕн+,лӕгъстӕ сынкодтаӕмӕсынлӕгъстӕкодта+
8ФæлæйынуыдониуныхасдæрнæрадтойÆмæ ацыдхъыгæмææнкъардæй,йæзæрдæйырыстæй ацыд
9ӔмӕфӕстӕмӕӕрыздӕхтИунӕгСтырХуыцаумӕ ӕмӕбаууӕндыд,йӕзӕрдӕйысудзгӕйӕЙын лӕгъстӕкодта:„ОИунӕгСтырХуыцау,арвӕмӕ зӕххСфӕлдисӕг,ӕппӕтсфӕлдисӕг!
10Курæгдæкæнын,раттмынлæппу,цæмæймын йæныфсуа,цæмæймæдзæбæхдзинадырæстæджы уа,мæцæстытæмынæрæхгæнаæмæмæбаныгæна» 11Уæдæмфехъуыстхъæлæс:„Фыццаджыдæрдæ зæрдæнывæфтыддзуæрттæмкуыæрхастаисæмæ сыннывæндтæкуыхастай,уæдцæрæнбонты æнæзæнæгуыдзынæ
12ФӕлӕдӕхойыфыртНаданыакӕнӕмӕйӕ дӕхицӕнхъӕбулскӕн,дӕахуырӕмӕдӕхорз хъомыладынбацамон,ӕмӕдӕкуыамӕлай,уӕддӕ баныгӕндзӕн».
13Ӕмӕуыйфӕстӕракуырдтайӕхойыфырт Наданы+,гыццылдзидзидарӕгчиуыди,уый+. Æмæйæрадтаастхъомылгæнæгмæ,цæмæййæ дзидзидаройæмæйæхъомылкæной.
14Схъомылӕйкодтойхӕрзадхӕринӕгтӕй, фӕлмӕнахуырӕй,ӕфсӕйнагдарӕсӕй,сырхӕмӕ сырхдарӕсӕй.Æмææрбадтæфсæйнагдивантыл.
15ӔмӕНаданкуысыстырӕмӕбӕрзондкедры хуызӕнкуыцыд,уӕдынахуыркодтахорзӕгъдау, фыссын,наукӕӕмӕфилософи.
16БирӕбонтыфӕстӕпаддзахСеннахиримӕркаст Хайкармӕӕмӕфедта,тынгкӕйбазӕронд,ӕмӕйын загъта.
17О,мæкадджынхæлар,дæсны,æууæнкджын, зондджын,губернатор,мæсекретарь,мæвизир,мæ канцлерæмæдиректор;æцæгæйдæр,дытынг базæронддææмæазтæйуæззаудæ;æмæдæацæуын ацыдунейæхъуамæуахæстæг
18Зӕгъ-мамын,дӕуфӕстӕмынбынаткӕмӕн уыдзӕн»ÆмæйынХайкъарзагъта:«Омæбуц хицау,дæсæрæнустæмцæрæд!Мæхойыфырт Наданис,Мæхъæбулæйфæкодтон
19Ӕзӕйсхъомылкодтонӕмӕйынмӕзондӕмӕ мӕзонындзинӕдтӕбацамыдтон“
20Ӕмӕйынпаддзахзагъта:„Хайкъар!æрбакæнæй мæразмæ,цæмæййæфенон,æмæйæкæдæмбæлон ссарон,уæдæйдæбынатыæрæвæр;æмæды ацæудзынæдæфæндагыл,цæмæйæрулæфайæмæ дæцардыиннæхайадджынæнцойадæйацæрай» 21УæдХайкъарацыдæмæНаданæнйæхойы
ÆмæмынæмæмæфыдСархадумæнкуыдлæггад кодтай,афтæмындæлæппудæрлæггадкæнæдæмæ мынмæхæстæ,мæхъуагдзинæдтææмæмæ хъуыддæгтææххæсткæнæд,цæмæййынкадкæнон æмæйæдæутыххæйтыхджынкæнон»
23ӔмӕХайкарпаддзахӕнбакуывтаӕмӕйын загъта:„Мӕбуцхицау,паддзах,дӕсӕрӕнустӕм цӕрӕгуӕд!Æздæуæйкурын,цæмæймæлæппу Наданæнфæразонуайæмæйынйæрæдыдтытæ ныббарай,цæмæйдынкуыдæмбæлы,афтæлæггад кæна»
24Уӕдынпаддзахардбахордта,йӕуарзонадӕмӕй йӕкӕйсӕвӕрдзӕн,йе’мбӕлтты’хсӕнтайӕ тыхджындӕркӕйуыдзӕн,стӕййӕфарсмӕкӕй уыдзӕнӕппӕткадӕмӕкад+Æмæйынйæкъухтæ ныхъхъæбыскодтаæмæйынхæрзбонзагъта 25ӔмӕНаданыбацахста+йемæйæхойыфырт æрбадынкодтаæмæйææхсæвæй-бонæйахуыр кодта,цалынмæйæдзулæмæдонæйфылдæрзонд æмæзонындзинæдтæйнæбафснайдта,уæдмæ
2-АГСÆР
Рагонзаманты"МæгуырРичардыальманах".
Адæймаджыуагахастыæнæмæлгæфæдзæхстытæ æхцайы,сылгоймæгты,дарæсы,хъуыддаджы, хæлæрттытыххæй.Уӕлдайцымыдисагдӕр ӕмбисӕндтӕсты12,17,23,37,45,47стихты.Абар 63стихабоныцинизмӕйиуӕй-иутимӕ.
1Афтӕйӕахуыркодта:„О,мӕхъӕбул!хъусмæ ныхасæмæмæуынаффæмæгæсгæархайæмæцы дзурын,уыйдæзæрдылдар.
2Омӕфырт!ныхаскуыфехъусай,уæдæйдæ зæрдæйыамæлæд,æмæйæиннæмæнмараргомкæн, цæмæйдынудæгассудзинмасуаæмæдындевзаг мабасудзаæмæдындæбуармарисса,æмæды æфхæрдæрцæуай,æмæХуыцауыразæфсæрмы кæнайæмæлæг
3Омӕфырт!кæдистыхабарфехъуыстай,уæдæй мапарахаткæн;æмæкæдистыфедтай,уæдæйма зæгъ
4Омӕфырт!хъусæгæндæдзырддзæугæдзинад æнцонæйравдис,æмæдзуаппраттынылматагъд
кæн
5Омӕфырт!истыкуыфехъусай,уæдæймасусæг
кæн
10Омӕфырт!миндалыбæласыхуызæнмау, уымæнæмææппæтбæлæстыраздæттысыфтæртæ, се’ппæтыфæстæтахæрæндыргътæ,фæлæ тутабæласыхуызæн,кæцыæппæтбæлæстыраз дæттыхæрæндыргътæ,се’ппæтыфæстæта сыфтæртæ
11Омӕфырт!дæсæрдæлæмææркъулкæн,дæ хъæлæсфæлмæндæркæн,æгъдауджыну,æмæраст фæндагылцæу,æдылымауÆмæхудгæйæдæ хъæлæсмахъæркæн,уымæнæмæхæдзархъæрæй куыарæзтæрцыдаид,уæдхæрæгалыбондæрбирæ хæдзæрттæсарæзтаид;æмæхуымгæнæнтыхы фæрцыкуыуаид,уæдхуымгæнæнтеуатæнсæ уæхсчытыбынæйникуыистæрцыдаид
12Омфырт!зондджынлæгимæдуртæисын хуыздæру,хъыглæгимæарахънуазынæй 13Омӕфырт!дæсæнныккæнрæстагадæмы ингæнтыл,æмæмануазæнæзонд,æгададæмимæ 14Омӕфырт!Хуыцауæйчитæрсыæмæуыдон хуызæнчиу,ахæмзондджынадæймæгтылхæсту, æмææнæзондадæммæмахæстæгкæн,цæмæййæ хуызæнмасуайæмæйынйæфæндæгтæмасахуыр кæнай.
15Омӕфырт!æмбалкæнææмбалкуыссарай,уæд æйбафæлвар,стæйдзыæмбалæмææмбалскæн; æмæдзыæнæфæлварæнæймараппæл;æмæзонд кæмæнæфагкæны,ахæмадæймагимæдæныхасма хал.
16Омӕфырт!цалынмæдæкъахылкъахыдарæс баззайа,уæдмæйемæсындзытылацæу,æмæдæ фыртæн,дæхæдзарæнæмæдæсывæллæттæн фæндагскæн,æмæдæнауæнæфæцудгæскæн, цалынмæденджызылæмæйæуылæнтылнæацæуа, уæдмææмæйæбоннæуфервæзын.
17Омӕфырт!хъæздыглæгкалмкуыбахæра,уæд фæзæгъынц:«Уыййæзондæй»,мæгуырлæгтайæ куыбахæра,уæдтаадæмфæзæгъынц: «Йе’ххормагæй»
18Омӕфырт!уыйрайгондудææрвылбонон дзулæйæмæдæмулкæй,æмææндæртыцыис,уымæ мабæллы
19Омӕфырт!æнæзондæнхæстæгмау,йемæ къæбæрмахæр,дæсыхæгтыбæллæхтылмацинкæн Кæддындезнагфыдбылызкæны,уæдын хорздзинадравдис
20Омӕфырт!Хуыцауæйчитæрсы,уымæйтæрс æмæйынкадкæн
21Омӕфырт!æнæзондлæгахауыæмæ фæкъуылымпывæййы,зондджынлæгта,кæд фæкъуылымпыуа,уæддæрнæфæлæууы,æмæкуы ахауа,уæддæртагъдсысты,рынчынкуыуа,уæдта йæцардæнйæбонуйæхиæрæвæрынФæлæ æнæзонд,æдылылæгмæтацыхауы,йæнизæнхос нæй
22Омӕфырт!кæддæмæрбацæуа,дæхицæй дæлдæрчиу,ахæмадæймаг,уæдйæразмæрацу
6Омӕфырт!æхгæдæфсæнмафеуæгъдкæнут,ма йæралыгкæнут,æмææхгæдæфсæнмаæхгæнут 7Омӕфырт!мабæллæддагрæсугъддзинадмæ, уымæнæмæуыйæрмынæгвæййыæмæахицæн вæййы,фæлæкадджынмысынадахæссыæнустæм 8Омӕфырт!æнæзондсылгоймагдæйæныхасæй мафæсайæд,цæмæймаамæлайæппæты æвирхъаудæрмæлæтæй,æмæдæхызыæрцахса, цалынмæкъæппæджынæбахауай,уæдмæ 9Омӕфырт!мабæлл,йæудыæгадæмææдылычи у,ахæмсылгоймагмæ,кæцыуæлгъагæмææдылы Дæхъыгдынкуыуа,кæнæйындæкъухыцыис, уыййынкуыраттай,æмæдæтæригъæдмæкуы æркæна,æмæдæмХуыцаусмæстыуа
æмæлæуу,æмæдынйæбонкуынæуабафидын, уæддынйæХицаубафиддзæн
23Омӕфырт!махъыгкæндæфыртыныццæвын, уымæнæмæдæфыртыныццæвынуцæхæрадоны æфсирыхуызæн,æмæчыссæйыдзыхбастæй,æмæ сырдтыбастæйæмæдуарыæхгæдæй
24Омӕфырт!дæфыртыфыдбылызæйбауром,æмæ йынæгъдауамон,цалынмæдæныхмæнæрацæуа æмæдæадæмыæхсæнæгадкæна,æмæуынгтыæмæ æмбырдтыдæсæрæрæвæрæмæйæфыдбылызты фыдбылызытыххæйæфхæрдæрцæуа 25Омӕфырт!балхæндæхицæнроггал,йæкъæхтæ кæмæнис,ахæмхæрæг,стырсыкъатæкæмæнис, ахæмгал,хинæйдзагадæймагимæмахæларкæн, хылгæнæгцагъарæмæдавæгцагъармабалхæн, цыфæндыхъуыддагæндæруыдонæнуыдон фесæфдзысты
26Омӕфырт!дæныййарджытæдæмаæлгъыст кæнæнт,æмæсæХицауæнæхсызгонуæд;уымæн æмæдзырдæуыд:«Йæфыдкæнæйæмадычи ницæмæдары,уыйамæлæдмæлæтæй(æздзурын тæригъæдымæлæтæй),æмæйæныййарджытæнкад чикæны,уыййæбонтææмæйæцардфæдаргъдæр кæндзæнæмæфендзæнæппæтхорздзинæдтæдæр»."
27Омӕфырт!фæндагылæнæхæцæнгæрзтæймацу, уымæнæмæнæзоныс,знагдылкæдæмбæлдзæн, цæмæййæмцæттæуай.
28Омӕфырт!æнæсыфтæртæчинæзайы,ахæм æнæфснайдбæласыхуызæнмау,фæлæйæ сыфтæртææмæйæкъалиутæйæмбæрзтбæласы хуызæну;уымæнæмæнæдæрус,нæдæр сывæллæттæкæмæннæй,уыйдунейыæгадуæмæ йæсесæфтуынынц,æнæсыфтæрæмææнæдыргъ бæласыхуызæн.
29Омӕфырт!уфæндаджыбылдыргъджынбæласы хуызæн,кæцыйыдыргътæбахæрынццæуджытæ иууылдæр,æдзæрæгбыдырысырдтæтайæаууоны æрулæфынцæмæйынйæсыфтæртæхæрынц
30Омӕфырт!йæфæндагæйæмæйе’мбæлттæйчи фæцудыдта,уыцыфысдæруæйыгæнхæринаг свæййы
31Омӕфырт!мазæгъ:«Мæхицаууæдылы,æзта зондджын»,æмæмадзурæнæзондæмææдылы ныхас,цæмæйдæуыймаæгадкæна
32Омӕфырт!маууыцыцагъартæй,кæцытæнсæ хицæуттæзæгъынц:«Ацумахæй»,фæлæу,кæцытæн зæгъынц:«Бацуæмæнæмæрбацу»
33Омӕфырт!дæцагъарæнйе’мбалæнйæразыма хъæлдзæгкæн,уымæнæмæдынæзоныс,кæцыдын уыдзæнæппынфæстагахсджиагдæр
34Омӕфырт!матæрсдæХицауæй,кæцыдæ сфæлдыста,уымæнæмæдынæнæдзургæйæбаззайа
35Омӕфырт!дæныхасрæсугъдкæнæмæдевзаг адджынкæн;æмæде'мбалæндæкъахылмабауадз, цæмæйæндæррæстæгдæриуылманыллæууа
36Омӕфырт!зондджынлæджызондыныхасæй куыныццæвай,уæдуыййæриуыæмбæхсдзæн æфсæрмыйыæнкъарæнау;фæлææнæзонд
адæймаджылæдзæгæйкуыныццæвай,уæдуый нæдæрбамбардзæн,нæдæрфехъусдзæн 37Омӕфырт!зондджынлæджыдæ хъуагдзинæдтæмгæсгæкуыарвитай,уæдынбирæ бардзырдтæмакæн,уымæнæмæдындæхъуыддаг куыдфæнды,афтæбакæндзæн:æдылыйыкуы арвитай,уæдынмабафæдзæхс,фæлæдæхæдæгацу æмæдæхъуыддагбакæн,уымæнæмæкæд бафæдзæхсын,цыдæфæнды,уыйнæбакæндзæн Кæддæхъуыддагмæарвитой,уæдæйтагъдсæххæст кæнынмæтагъдкæн
38Омӕфырт!дæхицæйтыхджындæрлæгæнзнаг маскæн,уымæнæмæдындæбарæнрайсдзæн,йæ мастдæуæйрайсдзæн
39Омӕфырт!бафæлвардæфыртыæмæдæ лæггадгæнæджы,цалынмæсындæмулкнæ бафæдзæхсай,уæдмæ,цæмæйсæмафесафой; уымæнæмææххæсткъухкæмæис,уыйхонынц зондджын,кæдæдылыæмææнæзонду,уæддæр, дзæгъæлкъухкæмæис,уыйтамæгуыр,æнæзонд, кæдзондджынтыæлдару,уæддæр.
40Омӕфырт!Æзбахордтонколоцинт,æмæ аныхъуырдтоналоэ,æмæмæгуырдзинадæмæ æнæхъæндзинадæйкарздæрницыссардтон.
41Омӕфырт!дæфыртыахуыркæнæфтиагæмæ æххормагдзинадыл,цæмæййæхæдзарыхъуыддæгтæ хорзæххæсткæна.
42Омӕфырт!зондджынадæмыæвзагмаамонут æнæзондæн,уымæнæмæйынуыйуæззаууыдзæн.
43Омӕфырт!дæуавæрде’мбалæнмаравдис, цæмæйдæуыймаæгадкæна.
44Омӕфырт!зæрдæйыкуырмдзинадузындæр цæстытыкуырмдзинадæй,уымæнæмæцæстыты куырмдзинадæнйæбонучысылгайфæндараст кæнын,фæлæзæрдæйыкуырмдзинадфæндараст нæу,æмæныууадзырастфæндаг,æмæацæуы къæйныхфæндагылфæндаг.
45Омӕфырт!адæймагйæкъахæйкуы фæкъуылымпыуа,уыйхуыздæру,йе’взагæйкуы фæкъуылымпыуа,уымæй
46Омӕфырт!хæстæгæмбалхуыздæру,дардчиис, уыцыхуыздæрæфсымæрæй
47О,мӕфырт!рæсугъддзинадæрбайсæфы,ахуыр таахæссы,æмæдунеæрмынæгвæййыæмæ дзæгъæлывæййы,фæлæхорзномнæдæрдзæгъæлы вæййы,нæдæрдзæгъæлы
48Омӕфырт!æнцойкæмæннæй,уыцыадæймагæн йæмæлæтйæцардæйхуыздæруыд;æмæкæуыны хъæрхуыздæрузарæджыхъæрæй;уымæнæмæмаст æмæкæуын,кæдсæмХуыцауæйтæрсынц,уæд зарынæмæциныхъæрæйхуыздæрсты
49О,мӕхъӕбул!дæкъухыæрчъиагхуыздæру,дæ
сызгъæринæмææвзистæй;уымæнæмæсызгъæрин æмææвзистстыæмбæхстæмææмбæрзтзæххы,æмæ нæзынынц;фæлæхъуымацбазартыбаззайыæмæйæ фенæнвæййы,æмæйæчидары,уымæну рæсугъддзинад
50Омӕфырт!гыццыламондхуыздæру ныппырхгондамондæй
51Омӕфырт!удæгассагхуыздæрумард мæгуырæй
52Омӕфырт!растчикӕны,уыцымӕгуырлӕг хуыздӕру,тӕригъӕдтымардчиу,уыцыхъӕздыг лӕгӕй
53Омӕфырт!дæзæрдæйыныхасдар,æмæдын уыдзæнбирæ,æмæдæхихъахъхъæн,дæхæлары сусæгдзинадкуыраргомкæнай,уæд 54О,мӕфырт!цалынмæдæзæрдæйæуынаффæнæ райсай,уæдмæдæдзыхæйиуныхасдæрмарацæуæд Æмæмалæууадæймæгтыæхсæнбыцæукæнгæйæ, уымæнæмææвзæрныхасæйæрцæуыбыцæу,æмæ быцæуæйæрцæуыхæст,æмæхæстæйæрцæуыхæст, æмæдытыхæйæвдисæнуыдзынæ;фæлæуырдыгæй алидзæмæдæхибаулæф
55Омӕфырт!дæхицæйтыхджындæрадæймаджы ныхмæмалæуу,фæлæдæхицæнссар фæразондзинад,фæразондзинадæмæрæстаг уагахаст,уымæнæмæуымæйхуыздæрницыис.
56Омӕфырт!дæфыццагхæларæйдæсæфтмадар, уымæнæмæдыккагнæахæсдзæн.
57Омӕфырт!мæгуырмæйæхъизæмæртты бабæрæгкæн,æмæйæкойкæнСултаныраз,æмæйæ домбайдзыхæйфервæзынкæн,дæзæрдиагкуыст бакæн.
58О,мӕфырт!мацинкæндæзнаджымæлæтыл, уымæнæмæчысылрæстæджыфæстæдыуыдзынæ йæсыхаг,æмæдæчихынджылæгкæны,уымæнкад кæнысæмæкадкæнысæмæйемæразвæлгъауарфæ кæныс.
59О,мӕфырт!уæлæрвтыдонæнцадкуылæууид, сауцæргæстаурскуысуа,миррæтамыдауадджын куысуа,уæдæнæзондлæгтææмææдылытæ бамбариккойæмæзондджынсуыдаиккой
60О,мӕфырт!кæддæфæндызондджынуæвын, уæдде’взагбауроммæнгæй,дæкъухдавынæй,дæ цæстытæфыдбылызмæкæсынæйбауром;уæддæ схондзыстызондджын
61О,мӕфырт!зондджынлæгдæлæдзæгæй ныццæвæд,æдылытадæадджынæртæхтæйма байсæрæдДææрыгонæйусæрныллæгæмæдæ зæрондыбонтыкадджынуыдзынæ
62Омӕфырт!адӕймагйӕтыхыбонтыныхмӕма лӕууы,стӕйцӕугӕдондӕрйӕдонивылдтыты бонты
63О,мӕфырт!усычындзæхсæвыматагъдкæн, уымæнæмæхорзкуырауайа,уæдзæгъдзæн:„Мæ буцхицау,мæнæнæрцæттæкæн“;æмæкæдæвзæр рауайа,уæдаргъкæндзæн,йæаххосагчиуыд, уымæн
64О,мӕфырт!йæдарæсырæсугъдчиу,уыййæ ныхасæйдæрафтæу;æмæйæдарæсыæгадчиу, уыййæныхасæйдæрафтæу
65О,мӕфырт!кæддавдсарæзтай,уæдæйсултанæн фехъусынкæн,æмæйындзыхайратт,цæмæйдзы фервæзай,уымæнæмææндæрамастæн бафæраздзынæ
66О,мӕфырт!йæкъухрайгондæмæдзагкæмæну, уымæнæмбалскæн,йæкъухæхгæдæмææххормаг кæмæну,уымæнæмбалмаскæн
67Исцыппархъуыддаджы,кæцытæйнæдæр паддзахæн,нæдæрйефсадæнсæбоннæуæдас уæвын:визирыæфхæрд,æмææвзæрхицауад,æмæ фæндоныфехалæн,æмæдæлбарадæймагыл æгъатырдзинад;æмæцыппархъуыддаджы,кæцытæн æмбæхстнæй:зондджын,æдылы,хъæздыгæмæ мæгуыр»
Ахикарацæуыпаддзахадонхъуыддæгтыактивон хайадистæйЙæмулкрадтайæмæнгард фыдыфсымæрыфыртæнМæнæдиссаджыхабар, куыдæнæбузныгæнæфсармрауайымæнгæвдисæг. Ахикарыæрцахсынытыххæйæрхъуыдыджын фыдвæндынрахастоймæлæтытæрхон.Æвæццæгæн, Ахикарыкæрон.
1АфтæзагътаХайкъар,æмæйæхойыфырт Наданæнуыцыфæдзæхстытææмææмбисæндтæкуы фæцис,уæдахъуыдыкодта,сеппæтдæркæй дардзæн,æмæйæнæзыдта,уыйбæстыйынфæллад, æгаддзинадæмæхынджылæгкæйæвдыста.
2УыйфæстæХайкъарйæхæдзарыæнцадбадтæмæ Наданæнрадтайæмулкиууылдæр,цагъартæ, лæггадгæнæгсылгоймæгтæ,бæхтæ,фосæмææндæр цыдæриддæруыдæмæцыæфтиæгтæрайста,уыдон; æмæфæдзæхстæмæтобæкæныныбарбаззад Наданыкъухы
3ÆмæХайкъарйæхæдзарыæнцадбадти,æмæ рæстæгæй-рæстæгмæХайкъарцыдæмæпаддзахæн кадкодта,стæййæхæдзармææрыздæхт
4Наданкуыбамбæрста,йæхикъухыкæйис æфхæрæнæмææфхæрæнтых,уæдæгадкодта Хайкъарыбынатæмæдзыхынджылæгкодта,æмæ йæкуыфæзынд,уæдæйаххосджынкæнын райдыдта,зæгъгæ,мæфыдыфсымæрХайкъарйæ уацарыис,æмæнырницызоны»
5Ӕмӕрайдыдтацагъартыӕмӕлӕггадгӕнджыты цӕгъдын,бӕхтӕӕмӕтеуатӕуӕйкӕнынӕмӕйӕ фыдыфсымӕрХайкъарӕнцыдӕриддӕруыд,уымӕй
6Хайкъаркуыфедта,йӕлӕггадгӕнджытӕндӕр
йынйæмулкæн,йæхæдзарæн,йæмулкæнничи хицауиуæгкæндзæн»
8ӔмӕНаданыкъухйӕфыдыфсымӕрХайкъарӕй ӕмӕйе’ппӕтмулкӕйдӕрсиста,ӕмӕуыцырӕстӕг нӕдӕрмидӕмӕбацыд,нӕдӕррахызт,нӕдӕрын саламрадта
9УæдХайкъарæрфæсмонкодта,йæхойыфырт Наданимæцыфыдæбонкодта,ууылæмæдарддæр дæртынгхъыгкодта
10Наданæнуыдискæстæрæфсымæр,Бенузардан, æмæйæХайкъарйæхимæрайстаНаданыбæсты, æмæйæхъомылкодтаæмæйынкадкодтаæппæты стырдæркадæйӔмӕйынрадта,цыдӕриддӕрӕм уыди,уыйӕмӕйӕйӕхӕдзарыхицауӕйсӕвӕрдта 11Наданцы’рцыд,уыйкуыбамбæрста,уæдæй æрцахстахæлæгæмæхæлæг,æмæйæчифарста, уыдонæйалкæмæндæрхъасткæнынрайдыдта,йæ фыдыфсымæрХайкъарæйхынджылæгкодта:«Мæ фыдыфсымæрмæйæхæдзарæйратардта,æмæмæ ме’фсымæрымæхицæйхуыздæрравдыста,фæлæ мынИунæгСтырХуыцаутыхкуыратта,уæдылæз æрцæудзæнæнамонддзинад,æмæйæамæлдзысты»
12ӔмӕНаданхъуыдыкодта,цавӕрцӕлхдурын ӕрхъуыдыкӕндзӕн,ууыл.Æмæцасдæррæстæджы фæстæНаданйæхъуыдыйыæрæвнæлдтаæмæ ныффыстафыстæгАнхусмæ,ЗондджынШахы фыртмæ,Персыпаддзахмæ,афтæ:
13«Фарн,æнæниздзинад,хъаруæмæкадАссирийы æмæНиневийыпаддзахСеннахиримæй,йæвизирæй æмæйæписырХайкъарæйдын,остырпаддзах! Мæнæмæдæуæхсæнуаæхца.
14Ӕмӕдӕмацыфыстӕгкуыбахӕццӕуа,уӕд тагъдНисриныдӕлвӕзмӕ,Ассиримӕӕмӕ Ниневимӕкуыацӕуай,уӕддынпаддзахад ратдзынӕнӕнӕхӕстӕйӕмӕӕнӕхӕстонскондӕй».
15Хайкъарыномылманыффыстаӕндӕрфыстӕг Египетыпаддзахфараонмӕ+.Фарнуæдмæн æмæде’хсæн,тыхджынпаддзах!
16Ацыфыстӕгдӕмкуыӕрцӕуа,уӕддыкуы ацӕуайӕмӕАссиримӕӕмӕНиневимӕНисрины дӕлвӕзмӕкуыацӕуай,уӕддынпаддзахад ратдзынӕнӕнӕхӕстӕмӕӕнӕхӕстӕй»
17ӔмӕНаданыфыстуыдийӕфыдыфсымӕр Хайкъарыфыстау
18Уыйфæстæдыууæфыстæджыæрфæлдæхтаæмæ сæйæфыдыфсымæрХайкъарымыхуырæй ныффидаркодта;уыдонуæддæруыдыстыпаддзахы галуаны
19Уыйфæстæацыдæмæныффыстафыстæг паддзахæййæфыдыфсымæрХайкъармæ:«Фарн æмææнæниздзинадмæвизирæн,мæсекретарьæн, мæканцлерæн,Хайкъарæн»
20ОХайкъар,ацыфыстæгдæмкуыбахæццæуа, уæдæрæмбырдкæн,демæчиис,уыцыæфсæддонты се’ппæтыдæр,æмæсæуæлæдарæсæйæмæ нымæцæйæххæстуæнт,æмæсæмæнмææрбахæсс фæндзæмбонНисриныфæзы 21Ӕмӕмӕуымкуыфенай,дӕхимӕкуыд ӕрбацӕуы,уый,уӕд-иутагъдкӕнӕмӕ-иумӕ
ныхмӕӕфсадзмӕлынкӕн,мемӕхӕцынмӕчи хъавы,уыцызнаджыхуызӕн,уымӕнӕмӕмемӕис
22Уыйфӕстӕуыцыгӕххӕттылмыхуырсӕвӕрдта ӕмӕйӕпаддзахылӕггадгӕнджытӕйиуыруаджы Хайкъармӕарвыста+Æмæрайстаиннæфыстæг, кæцыныффыста,æмæйæпаддзахыразæрæвæрдта, бакастынæмæйынравдыстамыхуыр
23Паддзахкуыфехъуыста,фыстæджыцыфыстуыд, уый,уæдтынгдисыбафтыд,æмæтынгсмæсты, æмæзагъта:„О,æзравдыстонмæзонд!цысарæзтон Хайкъарæн,æмæмынацыфыстæджытæмезнæгтæм ныффыста?Уыйумӕхӕрзиуӕг,цыпайдайын сарӕзтон,уыйтыххӕй?»
24ӔмӕйынНаданзагъта:„Мамасткӕн,опаддзах! мамæстыкæн,фæлæацæуæмНисриныбыдырмæ æмæфенæм,æцæгуæвинæуыцыхабар»
25ФӕндзӕмбонНадансыстад,йемӕпаддзахы, йе’фсӕддонтимӕӕмӕвизиримӕацыдысты ӕдзӕрӕгбыдырмӕ,НисриныдӕлвӕзмӕӔмӕ паддзахбакастӕмӕмӕнӕ!Хайкъарæмææфсад æрлæууыдысты.
26Хайкаркуыфедта,паддзахуымкæйис,уæд æрбацыдæмææфсадæнбацамыдта,цæмæйхæсты хуызæнацæуойæмæпаддзахыныхмæхæцой, фыстæджыкуыдфыстуыд,афтæ,æмæйæнæзыдта, Наданцавæрдзыхъхъскъахта,уыйтыххæйуый.
27ПаддзахХайкъарымитæкуыфедта,уæдтыхст, тасæмæдисыбафтыд,æмæтынгсмæсты.
28ӔмӕйынНаданзагъта:„Уыныс,мӕбуцхицау, паддзах!цысарæзтаацыæнамонд?фæлæдыма смæстыуæмæмахъыгкæн,махъыгкæн,фæлæацу дæхæдзармææмæдæпаддзахбадæнылæрбад,æмæ дынæзæрбакæндзынæнХайкъарыбастæйæмæ рæхыстæйæхгæдæй,æмæдындезнаджыæнæ фыдæбонæйратарддзынæн».
29Ӕмӕпаддзахйӕпаддзахбадӕнмӕӕрбаздӕхт+, Хайкъарытыххӕйкуысмӕсты,уӕдӕмӕйын ницыуалсарӕзта+ÆмæНаданбацыдХайкъармæ æмæйынзагъта:«Уæллах,мæфыдыфсымæр! Паддзахдылæцæгæйдæрцинкæныстырцинæй æмæдынбузныгзæгъы,цыдынбафæдзæхста,уый кæйсарæзтай,уыйтыххæй 30Ӕмӕмӕнырдӕумӕарвыста,цӕмӕй ӕфсӕддонтысӕхӕстӕмгӕсгӕарвитайӕмӕйӕм дӕхӕдӕгӕрбацӕуай,дӕкъухтӕдӕфӕстӕбастӕй
уæдынйæразызæххылæркуывтаæмæпаддзахæн йæзæрдæбауарзтатыхæмææнусонцард
33Уæдпаддзахзагъта:«ОХайкъар,мæсекретарь, мæхъуыддæгтыхицау,мæканцлер,мæпаддзахады хицау,зæгъмын,цыфыдбылыздынсарæзтон,æмæ мынацыæгадхъуыддагæйбафæдзæхстай»
34Уæдынравдыстойфыстæджытæйæфыстæйæмæ йæмыхуыримæÆмæХайкъаруыйкуыауыдта,уæд йæуæнгтæныззылдыстыæмæйе’взагуайтагъдбаст æрцыд,æмæтасæйиуныхасзæгъындæрнал фæрæзта;фæлæйæсæрзæхмææруагътаæмæ æнæдзургæуыд
35Паддзахуыйкуыфедта,уӕдбамбӕрста, хъуыддагйӕхицӕйкӕйу,ӕмӕуайтагъдсыстад ӕмӕсынбафӕдзӕхста,цӕмӕйХайкъары амардтаиккойӕмӕйынйӕриукардӕй ныццавтаиккойгорӕтыӕддейӕ
36УæдНаданныхъхъæркодтаæмæзагъта:«О Хайкъар,осауцæсгом!цыпайдадынисдæ хъуыдытæйкæнæдæтыхæйпаддзахæнацы хъуыддагаразынæн?»
37АфтæзæгъыкадæггæнæгÆмæкардхæссæджы номуыдиАбуСамикӔмӕйынпаддзахзагъта:„О кардхӕссӕг!сыст,ацæу,йæхæдзарыдуармæ Хайкъарыриуныссæрфæмæйынйæсæрйæбуарæй сæдææлхъывдадыæддæдæрныппар».
38УӕдХайкъарпаддзахыразйӕзонгуытыл ӕрлӕууыдӕмӕйынзагъта:„Мӕбуцхицау,паддзах ӕнустӕмцӕрӕд!æмæмæамарынкуыфæнда,уæд дæфæндонсæххæстуæд;æмæзонын,æзаххосджын кæйнæдæн,фæлæфыдгæнæгхъуамæйæфыдмитæн дзуаппдæтта;уæддæр,мæбуцхицау,паддзах! Курындææмæдæхæлардзинадæй,барратт кардæйдзагæн,цæмæймæбуарраттамæцагъартæн, цæмæймæбаныгæной,æмæдæцагъаруадæ нывонд».
39Паддзахсыстадӕмӕкардхӕцӕгӕнбафӕдзӕхста, цыйӕфӕнды,уыййынбакӕн
40Æмæуайтагъдйæлæггадгæнджытæн бафæдзæхста,цæмæйæрцахсойХайкъарыæмæ кардхæссæджыæмæйемæацæуойбæгънæгæй, цæмæййæамарой
41ÆмæХайкарбæлвырдкуыбазыдта,амарынкæй хъæуы,уый,уæдйæусмæарвыстаæмæйынзагъта: «Рацуæмæмæмæрбацæуæд,æмæдемæуамин æрыгончызджы,æмæсылскæнморæхуыздарæс æфсæйнаг,цæмæймылмæмæлæтыразмæкæуой
42Фынгӕрцӕттӕкӕнкардхӕссӕгӕнӕмӕйӕ лӕггадгӕнджытӕн+Ӕмӕсынбирӕсӕнныккӕн, цӕмӕйнуазой»
43Уыйсарӕзта,цыдӕриддӕрынбафӕдзӕхста,уый Æмæуыдитынгзондджын,æрхъуыдыджынæмæ æрхъуыдыджынÆмæуыйбаиукодтаæппæтгæнæн уæздандзинадæмæахуыр
44Паддзахыæфсадæмæкардæхсæгкуы æрбацыдысты,уæдссардтойфынгæвæрд,сæнæмæ хæрзадхæринæгтæ,æмæхæрынæмæнуæзт райдыдтой,цалынмæнæбафсæстыстыæмæ банызтой,уæдмæ
45УæдХайкъаркардæхсæджыæфсадæйхицæнæй акодтаæмæйынзагъта:«О,АбуСамик,нæзоныс, паддзахСархадум,Сеннахиримыфыд,дæамарынмæ куыхъавыд,уæддææзæрцахстонæмæдæиуран æмбæхстон,цалынмæпаддзахымастныссабыри 'мæдæкуырдта?
46Ӕздӕйӕразмӕкуыбакодтон,уӕддылцин кодта,ӕмӕдынцыхорздзинадсарӕзтон,уыйдӕ зӕрдылдар
47Ӕзӕйзонын,паддзахмылкӕйфӕсмонкӕндзӕн +,ӕмӕмынмӕамарынытыххӕйтынгсмӕсты уыдзӕн+
48Уымӕнӕмӕӕзаххосджыннӕдӕн,ӕмӕмӕйӕ галуаныйӕразыкуы’рлӕууынкӕнай,уӕддын стырамондуыдзӕнӕмӕбазондзынӕ,мӕхойы фыртНаданмӕкӕйфӕсайдтаӕмӕмынацыӕвзӕр хъуыддагкӕйсарӕзта,ӕмӕпаддзахæрфæсмон кæндзæн,мæнкæйамардта,ууыл;æмæмыннырмæ хæдзарыцæхæрадоныиснæуу,æмæйæничизоны 49Бамбӕхсмӕдзы,мӕусызонындзинӕдтӕй+ Ӕмӕмынахӕстоныис,амарыныаккагчиу,ахӕм цагъар
50Ракæнутæйæмæйылмæдарæсскæнут,æмæ лæггадгæнджытæнбафæдзæхсут,куыбанызтой,уæд æйамарын.Уыдоннæбазондзысты,кæймарынц, уый.
51Ӕмӕйынйӕсӕрйӕбуарӕйсӕдӕӕлмӕрины дарддӕраппарӕмӕйынйӕмардмӕцагъартӕнратт, цӕмӕййӕбаныгӕной+.Æмæмемææрæмбырд кæндзынæстырхæзна.
52Æмæуæдкардæйдзагбакодта,Хайкъарынкуыд бафæдзæхста,афтæ,æмæпаддзахмæбацыдæмæ йынзагъта:«Дæсæрæнустæмцæрæд!»
53УæдынХайкъарыусалыкъуыридæрæмбæхсæн бынатыæруагъта,цыйынфагуыд,уый,æмæйæ йæхæдæгйеддæмæничизыдта.
54Æмæхабаралырандæрхъуыстгондæмæ фæлхатгондæмæапарахат,зондджынХайкъаркуыд амардтойæмæкуыдамард,уыйтыххæй,æмæйыл уыцыгорæтыадæмиууылдæрхъыгкодтой
55Ӕмӕныккуыдтаиккойӕмӕзагътой:«Хайкъар! æмæдæахуырæмæдæуæздандзинадытыххæй! Куыдхъыгдæуæйæмæдæзонындзинæдтæй!Дæ хуызæнкæмисссарæн?æмæкæмисахæм зондджын,ахæмахуыргонд,ахæмдæсны хицауиуæггæнæг,дæухуызæн,æмæдындæбынат байдзагкæна?»
56ФæлæпаддзахæрфæсмонкодтаХайкъары тыххæй,æмæйынйææрфæсмонницыпайдауыд
57УæдфæдзырдтаНаданмææмæйынзагъта:«Ацу æмæдæхæлæрттыдæхимæакæнæмæдæ фыдыфсымæрХайкъарæнхъыгæмæкæуынскæн, æгъдаумæгæсгæйылхъарæгкæн,йæномынкад кæнгæйæ»
58ФӕлӕНадан,ӕнӕзонд,ӕнӕзондӕмӕдурзӕрдӕ +,йӕфыдыфсымӕрыхӕдзармӕкуыбацыд,уӕд нӕдӕркуыдта,нӕдӕрхъыгкодта,нӕдӕрхъынцъым кодта,фӕлӕӕмбырдкодтаӕнӕзӕрдӕхудтӕмӕ
ӕнӕгъдауадӕмыӕмӕбавнӕлдтахӕрынӕмӕ нуазынмӕ+
59ÆмæНаданрайдыдтаæрцахсынХайкъары лæггадгæнджытыæмæцагъарты,сбастасæ, æфхæрдтасææмæсæкарзæйныццавта
60Ӕмӕйӕфыдыфсымӕрыусы,йӕхилӕппуйы хуызӕнӕйчисхъомылкодта,уыйнӕнымадта, фӕлӕйӕфӕндыд,цӕмӕййемӕтӕригъӕды бахаудаид
61ФæлæХайкъарæмбæхсæныныццавта,æмæ фехъуыстайæцагъартææмæйæсыхæгтыкæуын, æмæкадкодтаИунæгУæлдæрХуыцауæн, ТæригъæддагХуыцауæн,бузныгкодта,æмæ æдзухдæркуывтаæмæлæгъстæкодтаУæлдæр Хуыцауæн
62Æмæкардæхсæгрæстæгæй-рæстæгмææрбацыд Хайкъармæ,цалынмæуыйæмбæхсæныастæууыд, уæдмæ,æмæйæмХайкъаæрбацыдæмæйæм лæгъстæкодтаÆмæйæрæвдыдтаæмæйынйæ фервæзынракуырдта
63Æмææндæрбæстæтыкуыфехъусынкодтой, ЗондджынХайкъарыкæйамардтой,уæдпаддзæхтæ иууылдæрхъыгкодтойæмææгадкодтойпаддзах Сеннахиримы,æмæхъынцъымкодтойæмбисæндтæ лыггæнæгХайкъарытыххæй.
4-АГСÆР
«Сфинксыæмбисæндтæ».Ахикарылæцæгæйдæрцы æрцыд.Йææрыздæхт.
1Мысырыпаддзахкуысбæлвырдкодта,Хайкъары амарынкæйæрцыд,уый,уæдуайтагъдсыстадæмæ паддзахСеннахириммæфыстæгныффыста,йæ зæрдылынæрлæууынкодта,«цыфарн, æнæниздзинад,хъаруæмæкаддæуæнуæлдай тынгдæркурæм,уыйтыххæй».мæуарзонæфсымæр, паддзахСеннахирим.
2Мæнфæндыдарвæмæзæххы’хсæнмæсыг саразын,æмæмæфæнды,цæмæймындæхицæй æрвитайзондджын,æрхъуыдыджынлæджы,цæмæй мынæйсаразой,æмæмындзуаппраттамæ фарстатæн,æмæмынуахъалонтӕӕмӕАссирийы таможнӕйыфиддонтӕӕртӕазыдӕргъы»
3Стӕйгӕххӕттылмыхуырсӕвӕрдтаӕмӕйӕ Сеннахириммӕарвыста
4Уыййæрайстаæмæйæбакастæмæйæрадтайæ хъахъхъæнджытæнæмæйæпаддзахадыæлдæрттæн, æмæуыдондисыбафтыдыстыæмææфсæрмы кодтой,æмæуыйтынгсмæсты,куыдхъуамæархайа, ууыл
5Уыйфӕстӕӕрӕмбырдкодтазӕрондлӕгты, ахуыргӕндты,зондджынты,философты,дӕсныты, стъалыдӕснытыӕмӕ,йӕбӕстӕйычиуыд,уыдоны се’ппӕтыдӕр,бакастсынфыстӕгӕмӕсынзагъта: „СымахӕйчифӕндыацуЕгипетыпаддзах фараонмӕӕмӕйынйӕфарстатӕндзуаппратт?»
6Ӕмӕйынзагътой:„Нӕбуцхицау,паддзах!зон, дæпаддзахадыацыфарстытимæзонгæничиис,дæ визирæмæсекретарьХайкъарыйеддæмæ
7Махтауыцыхъуыддаджынӕарӕхстджыннӕ
кæна»
8УӕдпаддзахфӕдзырдтаНаданмӕӕмӕйынзагъта: „Акӕсацыфыстӕгмӕӕмӕбамбар,цыдзыис,уый“ ÆмæйæНаданкуыбакаст,уæдзагъта:«Омæбуц хицау!чиуйæбонарвæмæзæххы’хсæнмæсыг саразын?»
9ПаддзахНаданыныхаскуыфехъуыста,уæдтынг фæхъыгкодта,æмæйæпаддзахбадæнæйæрхауд æмææрбадтæртæхы,æмæрайдыдтакæуынæмæ хъынцъымкæнынХайкъарытыххæй
10Загътой:„О,мӕмаст!О,Хайкъар, сусæгдзинæдтææмææмбисæндтæчизыдта!хъыг дæндæутыххæй,оХайкъар!О,мæбæстæйы ахуыргæнæгæмæмæпаддзахадыхицау,кæм ссардзынæндæхуызæн?ОХайкъар,омæбæстæйы ахуыргæнæг,кæдæмдæутыххæйздæхон?хъыгдын уон!куыддæфесæфтон!æмæхъуыстонæдылы, æнæзондлæппуйыныхасмæ,æнæзонд,æнæдин, æнæлæгдзинад.
11О!æмæтаногæйАхмæхицæн!чидынратдзæн иухатт,кæнæмынфехъусынкæндзæн,Хайкъар удæгаскæйу,уыйтыххæй?æмæйынраттинмæ паддзахадыæмбис.
12Уыймынкæцæйу?О,Хайкъар!цæмæйдæфенон æрмæстдæриухатт,цæмæйдæмкæсонæмæдæм æхсызгонæйæххæсткæнон.
13О!О,мæмастдæутыххæйæнустæм!ОХайкъар, куыддæамардтон!æмæдæхъуыддаджынæ фæлæууыдтæн,цалынмæхъуыддаджыкæроннæ федтон,уæдмæ.
14Ӕмӕпаддзахӕхсӕвӕй-бонӕйкуыдта.Ныр кардхæссæгкуыфедтападдзахымастæмæйæмаст Хайкъарытыххæй,уæдæмйæзæрдæфæфæлмæн,, æмæйæмбацыдæмæйынзагъта:
15„О,мӕбуцхицау!дæлæггадгæнджытæн бафæдзæхс,цæмæймынмæсæрныссæрфой»Уæд ынпаддзахзагъта:Уæллæйдын,АбуСамик,цы аххосджындæ?
16Фатхӕцӕгынзагъта:„О,мӕхицау!алыцагъар, йæхицауыныхасыныхмæчиархайы,уый амардæуы,æзтадæбардзырдныхмæархайдтон» 17УӕдынпаддзахзагътаУæллæйдын,Абу Самикъ,цыхъуыддаджысарæзтаймæфæдзæхсты ныхмæ?
18Фатхӕцӕгынзагъта:„О,мӕбуцхицау!дымын бафæдзæхстай,цæмæйамаронХайкъары,æмæйæ зыдтон,дыйæтыххæйкæйфæсмонкæндзынæ,æмæ йæмæвзæркæйæрцыд,æмæйææзиуран бамбæхстон,æмæйынйæцагъартæйиуыамардтон, æмæнырæдасæйисцистернæ,æмæмынкуы бафæдзæхсай,уæдæйдæмæркæндзынæн» 19ПаддзахынзагътаУæллæйдын,АбуСамикъ! дымæхынджылæгкодтайæмææздæндæхицау»
20Ӕмӕйынкардхӕцӕгзагъта:„Нӕ,фӕлӕдӕсӕры цардӕйсомыкӕнӕм,омӕбуцхицау!Хайкъару æдасæмæудæгас
21Паддзахуыцыныхæстæкуыфехъуыста,уæд йæхиуылæууæндыд,йæсæрæрбаленккодта,йæ цинæййæхиæруагъта,æмæсынбафæдзæхста, цæмæйæрбакæнойХайкъары
22Ӕмӕкардхӕцӕгӕнзагъта:„Оӕууӕнкджын цагъар!кæддæныхасрасту,уæддæхъæздыгдæр кæндзынæнæмæдындæкадде’ппæтхæлæрттæй дæрбæрзонддæркæндзынæн»
23Æмæкардхæссæгцинæйцыд,цалынмæ Хайкъарыхæдзармæнæбахæццæ,уæдмæÆмæ байгомкодтаæмбæхсæныдуар,æрхызтиæмæбадгæ баййæфтаХайкъары,Хуыцауæнтабукæнгæйæ, бузныгдзыкæнгæйæ
24Æмæйæмныхъхъæркодта:«ОХайкъар,æз хæссынстырдæрциндзинад,амондæмæ æхцондзинад!»
25ÆмæйынХайкъарзагъта:«Цыхабардæ,Абу Самик?»Ӕмӕйынрадзырдтафараоныхабар райдианӕйкӕронмӕСтæййæакодтаæмæ паддзахмæбацыд
26Паддзахӕмкуыбакаст,уӕдфедта,йӕ сӕрыхъуынтӕхъӕддагсырдтыхуызӕндаргъкӕй фесты,йӕныхтӕцӕргӕсыдзӕнтаукӕйфесты,йӕ буарсыджытӕйчъизикӕйу+.йæцæсгомыхуыз аивтаæмææрбайсæфтæмæныруыдæртæхы хуызæн.
27Паддзахӕйкуыауыдта,уӕдынфӕхъыгкодта, уайтагъдсыстад,ныхъхъӕбысынкодта, ныхъхъӕбысынкодта,ныккуыдтайылӕмӕзагъта: „ТабуХуыцауӕн!чидææркодтамæнмæ».
28Уӕдынйӕзӕрдӕбафидаркодта+.Æмæйынйæ уæлæдарæсралыгкодта,æмæйæкардæйдзагæнйæ уæлæскодта,æмæйынтынгфæлмæнзæрдæуыди, стырхъæздыгдзинæдтæйынрадта,æмæХайкъары æнцойадскодта
29УӕдХайкъарпаддзахӕнзагъта:„Мӕбуцхицау, ӕнустӕмцӕрӕд!Уыдонуæнтдунейысывæллæтты митæÆзæрæвæрдтонпальмæбæлас,цæмæййыл æнцойкæнон,æмæуыййæхиæруагътаæмæмæ ныппæрста
30Фӕлӕ,омӕХицау!æздæразыкуыфæзындтæн, уæддæмаæфхæрæд!Æмæйынпаддзахзагъта: АрфæгондуæдХуыцау,кæцыдынравдыста фæлмæнзæрдæдзинад,кæйбазыдтадæфыдракæнд, æмæдæфервæзынкодтаæмæдæфервæзынкодта марынæй
31Фæлæхъармваннæмæацу,дæсæрныссæрф,дæ ныхтæлыгкæн,дæдарæсраивæмæцыппорбоны дæргъыдæхиирхæфс,цæмæйдæхицæнхорздзинад аразай,дæуавæрæмæдæцæсгомфæхуыздæруа гæнæнисæмæдæмæрыздæха
32Уæдпаддзахйæзынаргъдарæсралыгкодтаæмæ йæХайкъарылскодта,Хайкъарбузныгзагъта Хуыцауæнæмæпаддзахæнйæсæрныллæгакодта, æмæйæхæдзармæацыдцинæйдзагæмæ
33Йемӕцинкодтоййӕхӕдзарыадӕмдӕр,
5-АГСÆР
«Æмбисæндтæ»-йыдамгъææвдыстцæуыАхикарæн ЛæппутæцæргæстылФыццаг"хæдтæхæгыл"балц ЕгипетмæАхикар,зондджынадæймагуæвгæйæ,ис юморыæнкъарæнтæдæр(27стих)
1Иосифбакодта,паддзахынкуыдбафӕдзӕхста, афтӕӕмӕцыппорбоныӕнцадбадт
2Уыйфӕстӕйӕхиуылскодтайӕрӕсугъддӕрдарӕс ӕмӕбӕхылацыдпаддзахмӕ,йӕцагъартӕйӕ фӕстӕӕмӕйӕразӕй,цинкодтаӕмӕцинкодта 3ФӕлӕйӕхойыфыртНадан,цы’рцыд,уыйкуы бамбӕрста,уӕдтасӕмӕтасбацыд+,ӕмӕцы акодтаид,уыйналзыдта+
4Хайкъаруыйкуыфедта,уӕдпаддзахыразмӕ бацыдӕмӕйынсаламрадта,уыйтайынсаламрадта ӕмӕйӕйӕфарсмӕӕрбадынкодтаӕмӕйынзагъта: О,мæуарзонХайкъар!æркæсацыфыстæджытæм, кæцытæнынæрбарвыстаЕгипетыпаддзах,куы фехъуыста,дæамардтой,уыйфæстæ.
5Уыдоннӕсмӕстыкодтойӕмӕнылфӕуӕлахиз сты,ӕмӕнӕбӕстӕйыадӕмӕйбирӕтӕалыгъдысты Египетмӕ,Египетыпаддзахнынцыхъалонтӕ домдта,уыдонӕйтӕрсгӕйӕ+.
6УæдХайкъаррайстафыстæгæмæйæбакастæмæ йынйæмидисбамбæрста.
7Уыйфӕстӕзагътападдзахӕн.„Масмӕстыу,мӕ буцхицау!ÆзацæудзынæнЕгипетмæ,æмæ фараонæндзуаппытæратдзынæн,равдисдзынæнын ацыфыстæг,хъалонтытыххæййындзуапп ратдзынæн,æмæ,чиалыгъд,уыдонысе’ппæтыдæр фæстæмæарвитдзынæн;æмæдындезнæгты æфсæрмыкæндзынæнУæлдæрХуыцауыæххуысæй æмæдæпаддзахадыамондæн» 8ПаддзахХайкъарæйуыцыныхаскуыфехъуыста, уæдтынгцинкодта,йæзæрдæныккæрзыдтаæмæ йынйæхорзæхравдыста 9ӔмӕХайкарпаддзахӕнзагъта:«Цыппорбоны мынратт,цӕмӕйацыфарстаахъуыдыкӕнонӕмӕ йӕаиуварскӕнон»Æмæпаддзахуыйбаррадта 10ÆмæХайкъарйæхæдзармæацыд,æмæ цуанæттæнбафæдзæхста,цæмæййындыууæ цæргæсыæрцахсой,æмæсæуыдонæрцахстойæмæ йæмсææрбахастой,æмæйынбæндæнтæ уæйгæнджытæнбафæдзæхста,цæмæййындыууæ хъæбæрхорæйуæйкæной,алчидæрдзыдыууæмин
уæлæмæатæхæнт,дæсæлхъывдадыдæрддзæгмæ, цалынмæахуырнæфæуойæмæахуыргондыл;æмæ схызтыстыбæндæныдæргъæй,цалынмæарвмæнæ бахæццæсты,уæдмæ;лæппутæсæуæхсчытыл лæугæйæСтæйсæйæхимææрбакодта
12ÆмæХайкъаркуыфедта,йæфæндонкæй сæххæст,уæдлæппутæнбафæдзæхста,цæмæйсæ уæлæмæкуыахæссой,уæдхъæркæной:
13„Ӕрхӕссутнынӕлыгӕмӕдур,цӕмӕйпаддзах фараонӕнфидарсаразӕм,уымӕнӕмӕдзӕгъӕлы стӕм“
14ÆмæХайкъарникуыфæцисæахуыркæнынæмæ сæахуыркæнын,цалынмæуыдоннæбаххæсыдысты æппæтыхуыздæрдæсныдзинадмæ 15Уыйфӕстӕсӕныууагътападдзахмӕӕмӕйын загъта:„Омӕбуцхицау!куыстдæфæндонмæгæсгæ фæциСыстмемæ,цæмæйдынравдисондиссаг»
16УæдпаддзахсыстадæмææрбадтХайкъаримæ æмæацыдуæрæхранмææмæарвыстацæргæстæ æмæлæппутыæрбакæнынмæ,æмæсæХайкъа бабастаæмæсæуæлдæфмæрауагътабæндæнты дæргъмæ,æмæуыдонхъæркæнынрайдыдтойуый сæахуыркодтаСтæйсæйæхимææрбакодтаæмæ сæсæбынæттыæрæвæрдта.
17Паддзахæмæйемæчиуыд,уыдондисы бафтыдысты,æмæпаддзахХайкъарæнйæцæстыты æхсæнныхъхъæбыскодтаæмæйынзагъта: «Фарнæйацæу,мæуарзон!О,мæпаддзахады сæрыстырдзинад!Египетмӕацӕуынӕмӕфараоны фарстатӕндзуаппраттынӕмӕйылИунӕгСтыр Хуыцауытыхӕйфӕуӕлахизуӕвын».
18Уыйфӕстӕйынхӕрзбонзагъта,йе’фсӕдтимӕ, йе’фсӕдтимӕ,лӕппутимӕӕмӕцӕргӕсытимӕацыд Египетыцӕрӕнбынӕттӕм+.æмæкуыбахæццæ, уæдпаддзахыбæстæйы’рдæмфæзылд.
19Египетыадӕмкуыбазыдтой,Сеннахиримйӕ сусӕгуынаффӕгӕнӕгӕйкӕйарвыста,цӕмӕй фараонимӕныхаскодтаидӕмӕйындзуаппрадтаид, уӕдуыцыхабарфехъусынкодтойпаддзах фараонмӕ,ӕмӕуыййӕсусӕгуынаффӕгӕнджыты арвыста,цӕмӕййӕйӕразмӕӕрбакодтаиккой
20Иосифбацыдфараонмӕӕмӕйынбакуывта, паддзӕхтӕнкуыдӕмбӕлы,афтӕ+ 21Иосифынзагъта:„Омӕбуцхицау,паддзах! ПаддзахСеннахиримдынарфӕкӕныбирӕ фарнимӕ,хъаруйӕӕмӕкадӕй
22Ӕмӕмӕ,йӕцагъартӕйдӕн,арвыста,цӕмӕйдын дӕфарстатӕндзуаппраттонӕмӕдӕцыдӕриддӕр фӕнды,уыйсӕххӕсткӕнон,уымӕнӕмӕды арвыстаймӕбуцхицаупаддзахӕйахӕмадӕймаджы агурынмӕ,ӕмӕдынмӕсыджы’хсӕнмӕсыг сараздзӕнарвæмæзæхх 23ИунӕгСтырХуыцауыӕххуысӕйӕмӕдӕ кадджынхорзӕхӕйӕмӕмӕбуцхицаупаддзахы хъаруйӕдынсараздзынӕн,куыддӕфӕнды,афтӕ+ 24Фӕлӕ,омӕбуцхицау,паддзах!цызагътайдзы Египетыхъалонтытыххæйæртæазыдæргъыныр
26Фараонуыцыныхӕстӕкуыфехъуыста,уӕддисы бафтыдӕмӕбамбӕрстайе’взагкуыдсӕрибарӕмӕ куыдаивдзырдта,ууыл
27Ӕмӕйынпаддзахфараонзагъта:„Адӕймаг!дæ номкуыду?»Уыййынзагъта:«Дӕлӕггадгӕнӕгу Авикъам,ӕзтадӕнпаддзахСеннахиримы мӕлдзыгтӕй»
28Ӕмӕйынфараонзагъта:„Дӕбуцхицаудӕуӕй кадджындӕрничиуыд,ӕмӕмынгыццылмӕлдзыг рарвыста,цӕмӕймындзуаппраттаӕмӕмемӕ ныхаскӕна?“
29ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕбуцхицау, паддзах!ÆзфæндыУæлдæрХуыцауæй,цæмæй æххæсткæнон,цыдæфæнды,уый,уымæнæмæ Хуыцаулæмæгътимæис,цæмæйтыхджынты æфсæрмыкæна».
30Уӕдфараонбардзырдрадта,цӕмӕйАвикъамӕн цӕрӕнбынатбацӕттӕкодтаиккой,хӕринаг,нозт ӕмӕ,цыдӕриддӕрӕйхъуыд,уыййынрадтаиккой +.
31Куыфæцис,уæдæртæбоныфæстæфараон йæхиуылскодтасырхæмæсырхдарæсæмææрбадт йæпаддзахбадæныл,йæпаддзахбадæныæппæт æлдартææмæхицæуттæлæууыдыстысæкъухтæ æрæвæрдæй,сæкъæхтæкæрæдзимææнгомæмæсæ сæртææркъулкодтой.
32ӔмӕфараонарвыстаАвикъамыӕрбакӕнынмӕ, ӕмӕйӕмкуыбацыд,уӕдынйӕразыныллӕг акуывтаӕмӕйынйӕразызӕххӕнныхъхъӕбыс кодта.
33Ӕмӕйынпаддзахфараонзагъта:„ОАвикъам,ӕз кӕйхуызӕндӕн?æмæмæпаддзахадыæлдæрттæ, кæйхуызæнсты?»
34ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,мӕбуцхицау, хӕстӕг,дыдӕдзуарБелыхуызӕн,ӕмӕдӕ паддзахадыӕлдартӕстыйӕлӕггадгӕнджыты хуызӕн»
35Йесойынзагъта:„Ацуӕмӕрайсомардӕм ӕрбаздӕх“УæдæХайкъарацыд,паддзахфараонын куыдбафæдзæхста,афтæ
36ДыккагбонХайкарбацыдфараонмӕ,бакуывта ӕмӕпаддзахыразӕрлӕууыд+Ӕмӕфараоныл уыдисырхдарӕс,ӕлдартӕтаурсдарӕсы 37Ӕмӕйынфараонзагъта:«О,Авикъам,ӕзкӕй хуызӕндӕн?æмæмæпаддзахадыæлдæрттæ,кæй хуызæнсты?»
38ӔмӕйынАвикъамзагъта:„Омӕбуцхицау!ды дæхурыхуызæн,дæлæггадгæнджытæтастыйæ
39Уæдфараонбафæдзæхстайæгалуанæнсыгъдæг
æмæсынбафæдзæхста,цæмæйæрбахæссой ХайкъарыÆмæбацыдæмæйæразыæрбадт 40Ӕмӕйынфараонзагъта:„ОАвикъам,ӕзкӕй хуызӕндӕн?æмæмæуæздæттæ,кæйхуызæнсты?»
41ӔмӕйынАвикъамзагъта:„О,мӕбуцхицау!ды дæмæйыхуызæн,дææлдæрттæтастыпланетæтæ æмæстъалытыхуызæнФараонынзагъта:«Ацу ӕмӕрайсомамуыдзынӕ»
42Уæдфараонйæлæггадгæнджытæнбафæдзæхста алыгъуызондарæсскæнын,фараонтайæуæлæсырх бархатдарæсæмæйæпаддзахбадæнылæрбадтæмæ сынбафæдзæхста,цæмæйАвикъамыæрбакæной Æмæбацыдæмæйæразыныллæгакуывта
43Ӕмӕзагъта:„ОАвикъам,ӕзкӕйхуызӕндӕн? æмæме’фсæдтæ,кæйхуызæнсты?»Ӕмӕзагъта:„О, мӕбуцхицау!дыдæапрелымæйыхуызæн,æмæ де’фсæдтæстыйæдидинæгтыхуызæн»
44Паддзахуыйкуыфехъуыста,уӕдтынгбацин кодтаӕмӕзагъта:„ОАвикъам!фыццагхаттмæ абæрæгкодтайдзуарБелимæ,мææлдæрттыта йæлæггадгæнджытимæ.
45Дыккагхатттамӕабарстайхуримӕ,мӕуӕздан адӕмытахурытынтимӕ+
46Æртыккагхатттамæабарстаймæйимæ,мæ уæздæттытапланетæтææмæстъалытимæ.
47Цыппæрæмхатттамæабарстайапрелымæйимæ, мææлдæрттытайæдидинджытимæ.Фæлæныр,о Абикъам!зӕгъ-мамын,дебуцхицау,паддзах Сеннахирим,уыйкӕмӕу?»æмæйææлдæрттæ,кæй хуызæнсты?»
48ÆмæХайкъархъæрæйныхъхъæркодтаæмæ загъта:«Мæбуцхицаупаддзахыкойкæнынæмæды дæпаддзахбадæнылбадтæ».Фæлæслæуу,æмæдын зæгъон,мæбуцхицаупаддзахкæйхуызæнуæмæ йææлдæрттæкæйхуызæнсты».
49Фараондисыбафтыдта,куыдсæрибарæйдзырдта æмæкуыдныфсджынæйдзуапплæвæрдта,ууыл.
Уæдфараонйæпаддзахбадæнæйсыстадæмæ æрлæууыдХайкъарыразæмæйынзагъта:«Зæгъ мынныр,цæмæйбазонон,дæхицаупаддзахæмæйæ æлдæрттæкæйхуызæнсты»
50ӔмӕйынХайкъарзагъта:«Мӕхицауууӕларвон Хуыцау,йӕуӕзданлӕгтӕстыарвӕрттывдӕмӕ ӕрвнӕрд,ӕмӕйӕкуыфӕнда,уӕддымгӕтӕ ныууарыӕмӕкъӕвдауары»
51Æмæбардзырддæттыæрвнæрдæн,æмææрттивы æмæуары,æмæхурыæрцахсы,æмæйæрухснæ дæтты,мæйæмæстъалытæ,æмæзилгæналкæнынц
52Ӕмӕбардзырддӕттытыхдымгӕйӕн,ӕмӕуый дымгӕкӕны,къӕвдауары,ӕмӕапрелыныццӕвы ӕмӕйынйӕдидинӕгтӕӕмӕйӕхӕдзӕрттӕ ныппырхкӕны»
53Фараонуыцыныхӕстӕкуыфехъуыста,уӕдтынг бамбӕрста,тынгсмӕстыӕмӕйынзагъта:„Адӕймаг! зæгъмынæцæгдзинад,æмæмынфехъусынкæн,чи дææцæгæйдæр
54ÆмæйынзагътаæцæгдзинадÆздæнписыр Хайкар,паддзахСеннахиримысусæг
уынаффæгæнджытæйстырдæр,æздæнйæвизир
56ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,афтӕуыди,фӕлӕ табуХуыцауӕн,чизоны,цыисӕмбӕхст,уымӕн ӕмӕмӕбуцхицаупаддзахбардзырдрадта,цӕмӕй мӕамардтаиккой,ӕмӕмынбаууӕндыдӕгъатыр адӕмыныхасыл,фӕлӕйынХицауфервӕзынкодта æз,æмæамондджыну,йæзæрдæЙылчидары,уый» 57ӔмӕфараонХайкарӕнзагъта:«Ацуӕмӕрайсом амӕрцӕуӕмӕмынзӕгъ,мӕуӕздантӕйӕмӕмӕ паддзахадыӕмӕмӕбӕстӕйыадӕмӕйкӕйникуы фехъуыстон,ахӕмныхас»
6-АГСÆР
ХъæлдзæгдзинадæнтысыАхикардзуаппдæтты фараоныалыфарстæндæр.Цæргæсыллæппутæсты боныкульминациЗонд,кæцыафтæарæхнæвæййы рагонФыстыты,æргомгондцæуы34-45стихты
1ÆмæХайкъарбацыдйæхæдзармææмæныффыста фыстæг,афтæ:
2АссирийыпаддзахСеннахиримӕй.Ниневита Египетыпаддзахфараонӕн.
3„Фарндынуӕд,ме’фсымӕр!æмæдынцы фехъусынкæнæм,уыйу,æмææфсымæрхъæуыйе фсымæры,æмæкæрæдзийыпаддзæхтæ,æмæмæ ныфсис,дымынæфстаукæйратдзынæ900таланты сызгъæрин,уымæнæмæмæхъæуыхæринагæн æфсæддонтæйиуæй-иутæ,цæмæйсылæйбахардз кæнон.Æмæдынæйчысылфæстæдæр æрвитдзынæн».
4Уыйфӕстӕгӕххӕттӕрфӕлдӕхтаӕмӕйӕдыккаг бонрадтафараонмӕ.
5Йесоуыйкуыфедта,уӕддисыбафтыдӕмӕйын загъта:„Ацыӕвзагылӕзникуыникӕмӕй фехъуыстон“
6УæдынХайкарзагъта:«Æцæгæйдæр,уыйухæс, кæцыдыхæсджындæмæбуцхицаупаддзахæй»
7Ӕмӕфараонуыцыхъуыддагылсразыӕмӕзагъта: «ОХайкар,дӕухуызӕнсты,паддзӕхтӕн рӕстзӕрдӕйӕчилӕггадкӕны,уыдон 8АрфæгондуæдХуыцау,кæцыдæскодтаæххæст зондæйæмæдæсрæсугъдкодтафилософийææмæ зонындзинæдтæй
9Æмæныр,оХайкъар,баззаддæуæйцыкурæм,уый, æмæйæарвæмæзæххыæхсæнмæсыджыхуызæн саразай»
10УæдХайкъарзагъта:«Хъусынукоммæкæсын» Æздынсараздзынæнмæсыгдæфæндонмæгæсгæ æмæдæравзæрстмæгæсгæ;фæлæ,мæбуцхицау,æз нынцæттæкæнынæфсæйнаг,дур,æлыгæмæкусæг адæм,æмæмынисдæсныаразджытæ,кæцытæдын сараздзысты,куыддæфæнды,афтæ» 11Ӕмӕйынпаддзахӕппӕтуыдӕттӕдӕрбацӕттӕ кодта,ӕмӕацыдыстыуӕрӕхбынатмӕ;æмæйæм
бацыдыстыХайкъарæмæйæлæппутæ,æмæйемæ акодтацæргæстææмæфæсивæды;æмæпаддзахæмæ йææлдæрттæиууылдæрацыдыстыæмææнæхъæн горæтæрæмбырдсты,цæмæйфеной,Хайкъарцы бакæндзæн,уый
12УæдХайкъарцæргæстæрауагътакъутæртæй, фæсивæдысæуæхсчытылабаста,бæндæнтæ цæргæстæнсæкъæхтæмабастаæмæсæуæлдæфмæ ауагътаÆмæатахтыстыуæлæмæ,цалынмæарв æмæзæххыæхсæнбаззадысты,уæдмæ
13Ӕмӕлӕппутӕхъӕркӕнынрайдыдтой: „Ӕрхӕссуткъӕбӕртӕ,ӕрхӕссутӕлыг,цӕмӕй саразӕмпаддзахымӕсыг,уымӕнӕмӕдзӕгъӕлы лӕууӕм!“
14Адæмдисыбафтыдысты,дисыбафтыдысты Æмæдисыбафтыдыстыпаддзахæмæйææлдæрттæ 15ӔмӕХайкъарӕмӕйӕлӕггадгӕнджытӕ кусджытыцӕгъдынрайдыдтой,ӕмӕпаддзахы ӕфсӕдтылхъӕркодтой,зӕгъгӕ,дӕсныкусджытӕн сӕцыфӕнды,уыйӕрбахӕссӕмӕсӕсӕкуыстӕйма хъыгдар.
16Ӕмӕйынпаддзахзагъта:„Дысӕрныллӕгдӕчи ахæсдзæнахæмдæрддзæгмæисты?»
17ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕбуцхицау! уæлдæфымæсыгкуыдсаразæм?æмæмæбардуаг паддзахамкуыуаид,уæдиубонмæцалдæр мæсыджысарæзтаид».
18Фараонынзагъта:„Ацу,Хайкар,дӕхӕдзармӕ ӕмӕбаулӕф,уымӕнӕмӕмӕсыгаразын ныууагътам,райсомтамӕмӕрбацу“.
19УӕдХайкарйӕхӕдзармӕацыдӕмӕдыккагбон фараонмӕӕрбацыд.Æмæфараонзагъта:«О Хайкъар,цыхабарисдæхицауыбæхытыххæй? уымæнæмæАссириæмæНиневийызæххылкуы вæййы,æмæйыннæгалтæйæхъæлæскуы фехъусынц,уæдсæлæппынтæныууадзынц».
20Хайкаруыцыныхаскуыфехъуыста,уæдацыд æмæрайстасаг,бабастайææмæйæтыхджынæй ныццавта,цалынмæйæегипетæгтæнæфехъуыстой, уæдмæ,æмæацыдыстыæмæпаддзахæнфехъусын кодтой
21ФараонарвыстаХайкармӕӕрбакӕнынмӕӕмӕ йынзагъта:«ОХайкъар,уыцыӕнӕдзургӕсырды цӕмӕнцӕгъдысӕмӕцӕмӕнцӕгъдыс?»
22ӔмӕйынХайкъарзагъта:«Мӕбуцхицау, паддзах!æцæгæйдæр,уыймынсарæзтаæгадмитæ, æмæйæаккагуацыныццæвынæмæныццæвын, уымæнæмæмынмæхицаупаддзахСеннахирим радтахорзæфсæндзых,æмæйынуыдтыхджын æцæгхъæлæсæмæзыдтабонæмææхсæвысахаттæ 23Æмæуыцыæхсæвсагсыстад,йæсæрын ныссагътаæмæацыд,æмæйæуыцымитæйæз æфхæрдтон»
24Ӕмӕйынфараонзагъта:«ОХайкар,ӕзӕппӕт уыдӕттӕйуынын,дыкӕйбазӕронддӕӕмӕдӕ лӕггадгӕнӕгкӕйдӕ,уымӕнӕмӕЕгипетӕмӕ Ниневийы’хсӕнисссӕдзастпарасанджы,ӕмӕ куыдацыдӕмӕацыӕхсӕвкуыдныццавтадæ
лæппынтæкуыæппары,уæд?ӕмӕбӕхыхъӕлӕс Египетмӕкуыдхъуыстаид?»
26Фараонуыйкуыфехъуыста,уӕдбамбӕрста, Хайкарынйӕфарстатӕндзуаппкӕйрадта
27Фараонзагъта:«ОХайкар,мæнфæнды,цæмæй мынденджызыхуырæйбæндæнтæсаразай»
28ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,мӕбуцхицау, паддзах!
29УæдХайкъарацыдхæдзарыфæстагфарсмææмæ денджызыæнæфснайдбылгæрондзыхъхъытæ ныссагъта,йæкъухмæрайстаиукъуххуыр, денджызыхуыр,æмæхуркуыскаст,уæд дзыхъхъытæмбацыд,æмæдзыхъхъытæмбацыд хуырхурыбын,цалынмæцымабæндæнтыхуызæн æфснайднæсси,уыйау
30ÆмæХайкъарзагъта:«Дæлæггадгæнджытæн бафæдзæхс,цæмæйрайсойацыбæндæнтæ,æмæдæ куыбафæнда,уæддынæзахæмбæндæнтææрцæттæ кæндзынæн»
31Фараонзагъта:«О,Хайкар,амнынисæфснайæн дур,æмæныппырх,æмæмæфæнды,цæмæййæ ныффидаркæнай».
32УæдæмХайкъарæркастæмæссардтаæндæрдур.
33Ӕмӕфараонӕнзагъта:„О,мӕбуцхицау!Æздæн æцæгæлон:æмæмæмхуыйæнкусæнгарзнæй.
34Фæлæмæфæнды,цæмæйдæиузæрдион къахыдарæсгæнджытæнбафæдзæхсай,цæмæйацы дурæйæхсæнтæлыгкæной,цæмæйæзуыцы æфснайæндурæрцæттæкæнон».
35Уӕдфараонӕмӕйе’ппӕтхицӕуттӕдӕр худтысты+.Ӕмӕзагъта:«АрфӕгондуӕдИунӕг СтырХуыцау,уыцызондӕмӕзонындзинӕдтӕдын чирадта,уый».
36Фараонкуыфедта,Хайкарылкæйфæуæлахиз æмæйынйæдзуаппытæкæйрадта,уæдуайтагъд ныццинкодтаæмæсынбафæдзæхста,цæмæййын æртæазыхъалонæрæмбырдкæнойæмæсæ Хайкъармææрбахæссой
37Ӕмӕйынйӕуӕлӕдарӕсралыгкодтаӕмӕсӕ Хайкъарыл,йе’фсӕддонтылӕмӕйӕ лӕггадгӕнджытылскодта+,стӕййынйӕ фӕндаджыхӕрдзтӕрадта+
38Ӕмӕйынзагъта:„Ацуфарнимӕ,ойӕхицауы хъаруӕмӕйӕдохтыртысӕрыстырдзинад!дæ
40Фараонсыстадӕмӕарвыстахъусынгӕнджыты, цӕмӕйЕгипетыуынгтыфехъусынкодтаиккой, цӕмӕйАссирийыӕмӕНиневийыадӕмӕйиудӕр мауалбаззайаЕгипетызӕххыл,фӕлӕХайкъаримӕ ацӕуой+
41УӕдХайкарацыдӕмӕпаддзахфараонӕн хӕрзӕбонзагътаӕмӕацыдАссирийызӕххӕмӕ Ниневиагурынмӕæмæйæмуыдцасдæрхæзнатæ æмæбирæмулк
42ПаддзахСеннахириммӕкуыфехъуыстойхабар, Хайкарӕрцӕуы,зӕгъгӕ,уӕдйӕразмӕрацыдӕмӕ йылтынгбацинкодта,тынгцинкодта,ныхъхъӕбыс ынкодта,ныхъхъӕбысынкодтаӕмӕйынзагъта: „Ӕгасцу!мефсымæрХайкъар,мæпаддзахадытых æмæмæпаддзахадысæрыстырдзинад 43Курмæнæй,цыдæфæнды,кæддæмæ паддзахадыæмæмæисбонæнйе’рдæгфæнда, уæддæр»
44УӕдынХайкъарзагъта:«О,мӕбуцхицау, паддзах,ӕнустӕмцӕр!Дӕхорзӕхравдис,мӕбуц хицау,паддзах!мæбæстыАбуСамикъæн,уымæн æмæмæцардуыдХуыцауыæмæйæхикъухты»
45УӕдпаддзахСеннахиримзагъта:„Кадджындын уӕд,мӕуарзонХайкар!ÆзскæндзынæнАбу Самикыстанцæмæсусæгуынаффæгæнджытæйæмæ мæуарзондæртæйбæрзонддæр.
46Паддзахӕйфӕрсынрайдыдта,фараонимӕ фыццагхатткуы’рцыд,уӕдӕйфараонмӕкуыацыд, уӕдӕйфараонмӕкуыдцӕры,ӕмӕйынйӕалы фарстайӕндӕрдзуаппкуыдрадта,хъалонтӕйын куыдиста,стӕййынцыфидыдтой,уыйдарæсæмæ лæвæрттæй.
47ПаддзахСеннахиримтынгбацинкодтаӕмӕ Хайкарӕнзагъта:«Ацыхъалонӕйдӕцыхъӕуы, уыйрайс,уымӕнӕмӕдынӕппӕтдӕрдӕкъухыис». 48ÆмæХайкъарзагъта:«Паддзахæнустæмцæрæд! Æзницыбæллын,æрмæстдæрмæбардуагпаддзахы æдасдзинадæмæйæстырдзинадыдарддæрдзинад
49Омӕбуцхицау!цыбакæнонхъæздыгдзинад æмæйæхуызæттæй?фæлæмынкæдхорздзинад равдисай,уæдмынраттмæхойыфыртНаданы, цæмæййынæзбафидон,цымынсарæзта,уый тыххæй,æмæмынйæтуграттæмæмææнæаххосæй нымай»
50ӔмӕйынпаддзахСеннахиримзагъта:«Айсӕй, дӕуӕнӕйрадтон»ÆмæХайкъарНаданы,йæхойы фырты,æрцахстайæкъухтææфсæйнагрæхыстæй æмæйæакодтайæцæрæнуатмæ,йæкъæхтылын уæззаурæхысæрæвæрдтаæмæйææнгомæфсæнæй бабаста,афтæмæййæкуысбаста,уæдæйныппæрста талынгуатмæ,æнцойгæнæнбынатыфарсмæ,æмæ йæхъахъхъæнæгæйснысанкодтаНавухалы,цæмæй йыналыхаттдæррадтаиддзулæмæгыццылдонбон 7-АГСÆР
Ахикарыæмбисæндтæ,кæцытыуыййæ фыдыфсымæрыфыртыахуыркæронмæахæццæ кæныДиссаджыæмбисондтæАхикарлæппуйы
хонынывæфтыднæмттæйАмфæцисАхикары хабар
зондджынæййындзырдта: 2„ОНадан,мӕлӕппу!Æздынсарæзтонæппæт хорзæмæхæларзæрдææмæмынуыйтыххæй бафыстайæгадæмææвзæрæмæмарындзинадæй 3„О,мӕфырт!æмбисæндтыафтæфæзæгъынц:Йæ хъусæйчинæхъусы,уыййæриуыæфсæнттæй хъусынкæндзысты»
4ӔмӕНаданзагъта:«Цӕмӕнмӕммӕстыкӕныс?» 5ÆмæйынХайкъарзагъта:«Уымæнæмæдææз схъомылкодтон,ахуырдæкодтон,радтондынкад æмæкадæмæдæстыркодтон,æмæдæсхъомыл кодтонхуыздæрхъомыладæй,æмæдææрбадын кодтонмæбынаты,цæмæйдысуаймæбындар дунейы,æмæмындыамардтайæмæмынмæзианæй бафыстай
6ФæлæХицаузыдта,æзæнæрасткæйæрцыдтæн, æмæмæфервæзынкодта,дымынцытовартæ æрæвæрдтай,уыдонæй,уымæнæмæХицаудзæбæх кæныныппырхгондзæрдæтææмæхъыгдары хæлæггæнæгæмæсæрыстырадæмы.
7О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,æфсæйнагылкуы ныццæвы,уæдæйчиныццæвы,ахæмскорпионау. 8О,мӕлӕппу!дыдæ,æнæзондæнйæуидæгтæчи хордта,уыцыæхсæрдзæныхуызæн,æмæмæмабон æфтауы,райсомтамæуидæгтыæмбæхсынц».
9О,мӕлӕппу!дыуыдтæ,йе’мбалзымæджыуазал рæстæджыбæгънæгæйчифедта,уымæн;æмæйыл уазалдонрайстаæмæйæныккодта.
10О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,дурчирайстаæмæ йæуæларвмæчиныппæрста,цæмæйдзыйæХицауы дуртæйныццæва,ахæмадæймаг.Æмæдурнæ ныццавта,æмæфагбæрзонднæхæццæкодта,фæлæ аххосæмæтæригъæдыаххосагсси.
11О,мӕлӕппу!куымæкадкодтаисæмæмынкад кодтаисæмæмынмæныхæстæмкуыбайхъуыстаис, уæдуыдаисмæбындарæмæпаддзахиуæгкодтаис мæпаддзахадтыл
12Омӕфырт!зон,сагкæнæхъуджыкъæдзилдæс æлхъывдадыдæргъæнкуыуаид,уæдбæхыаргъмæ нæбахæццæуыдзæн,кæдæмææфсæйнагхуызæн уаид,уæддæр 13О,мӕлӕппу!Æзафтææнхъæлдтон,æмæды уыдзынæмæмæлæтыбындар;дытамæамарынмæ хъавыдтæдæхæлæгдзинадæмæдæ æнæфсармдзинадæйФæлæмæХицауфервæзын кодтадæхиндзинадæй 14Омӕфырт!дымынуыдтæ,æхсæрдзæнылцы къæппæгæвæрдуыд,уыйхуызæн,æмææрбацыд
16Зæрватыккзагъта:«Æмæуыйдæдзыхыцыис?»
Загътакъæппæг:«Уыйудзулæмæхæринæгтæ, кæцытææзхæссынæппæтæххормагæмæ мæгуыртæн,кæцытæмæмæрбацæуынц»
17Уæйыгзагъта:«Уæдæмæбонурацæуынæмæ бахæрын,уымæнæмææххормагдæн?»Æмæйын къæппæгзагъта:«Рацуразмæ»Æмææрчъиаг æрбацыд,цæмæййæбахæра
18Фæлæкъæппæгæрбагæппкодтаæмæуæйыджы йæриуæйæрцахста
19Æмææрчъиагдзуаппрадтакъæппæгæн:«Кæд уыйудæдзулæххормагæн,уæддынХуыцаунæ райсдзæндæхæрзгæнæгæмæдæхорзхъуыддæгтæ
20Æмæкæдафтæукомдарынæмæдæкуывдтытæ, уæддынХуыцаунæрайсдзæннæдæрдæком,нæдæр дæкуывд,æмæХуыцаунæсæххæсткæндзæн,цы дынхорзу,уый»
21О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,хæрæгимæчи хæларкодта,ахæмдомбай,æмæхæрæгцасдæр рæстæгцыддомбайыраз;æмæиубондомбай хæрæгылæрбагæппкодтаæмæйæбахордта.
22О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,мæнæуыкæрдæджы хуызæн,уымæнæмæницыпайдау,фæлæмæнæу хæлыæмæйæныццæвы.
23О,мӕлӕппу!дыуыдтæ,дæсмæнæуымæнæучи байтыдта,ахæмадæймаджыхуызæн,æмæ хуымгæрдæныафонкуыæрцыд,уæдсыстадæмæйæ æркæрдта,æрæмбырдæйкодта,æрæмбырдæйкодта, æмæйæкæронмæфæфыдæбонкодта,æмæдзы рауаддæсбарæнтæ,æмæйынйæхицаузагъта:«О, æдзæллаг!..дынæсырæзтææмæнæфæкъаддæрдæ».
24О,мӕлӕппу!дымæнæнуыдтæ,хызмæцы æрчъиагбаппæрстой,уыйхуызæн,æмæйæхи фервæзынкæныннæбафæрæзта,фæлææрчъитæм фæдзырдта,цæмæйсæйемæхызмæбаппара.
25Омӕфырт!дымынуыдтæ,уазалчиуыдæмæ дурынгæнæджыхæдзармæйæхибахъармкæнынмæ чибацыд,уыцысагау
26Куысхъарм,уæдсæмхъæркæнынбайдыдта, æмæйæфæтардтойæмæйæныццавтой,цæмæйсæ маныццæва
27Омӕфырт!дымынуыдтæ,хæрзхъæдадæмимæ тæвдваннæмæчибацыд,æмæтæвдваннæйæкуы рацыд,уæддзычъизидзыхъхъауыдтаæмæдзы ныггуыппкодта
28Омӕфырт!дымынуыдтæ,нывондмæфæндагыл йе’мбæлттимæчибаиу,æмæйæхифервæзынкæнын йæбончинæбаци,уыцыкуыдзыхуызæн
29О,мӕлӕппу!йæцуанæйцысагнæхæры,уый свæййымæлдзыгæнхæринаг
30Омӕфырт!къух,кæцынæкусыæмæнæхуым кæны,æмæ(кæцы)уæнæфсисæмæхинæйдзаг,йæ уæхскæйныссæрфдзысты
31Омӕфырт!рухскæмнæзыны,уыцыцæстæй æрцахсдзыстыæмæйæралыгкæндзысты
32О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,йæкъалиутæ кæмæнлыгкодтой,ахæмбæласыхуызæн,æмæсын уыйзагъта:«Мæнæйистыуæкъухтыкуынæуаид, уæдмæныккæнынуæбоннæбауыдаид»
33О,мӕлӕппу!дыдæ,цысагæнзагътой:«Ныууадз
34Ӕмӕзагъта:«Мӕфыдӕмӕмӕмады дӕсныдзинадрохнӕкӕнын»
35Омӕфырт!дыуыдтæ,цæугæдоныастæу сындзджынкъутæрылчибадт,ахæмкалмыхуызæн, æмæсæиуæрчъиагфедтаæмæзагъта:«Фыдбылыз фыдбылызыл,æмæуыдонæйфыддæрчиу,уыйсæ дыууæйыдæрæркæнæд»
36Æмæкалмзагътауæйыгæн:«Цæрæнбонтыцы уæрыччытæ,сæгътææмæфыстæбахордтай,уыдон сæфыдæлтæмæмæсæныййарджытæмраздахдзынæ æвинæ?»
37Уæйыгзагъта:«Нæ»Æмæйынкалмзагъта: «Мæнмæгæсгæ,дыдæмæфæстæмахæйæвзæрдæр» 38О,мӕлӕппу!Æздынхæрзадхæринæгтæй бафсæстон,дытамæхусдзулæйнæбафсæдтай 39О,мӕлӕппу!Æздынрадтонсæкæрджындон нуазынæмæхорзсироп,æмæмындоннуазынæннæ радтайсуадонæй
40О,мӕлӕппу!Æздæахуыркодтонæмæдæ схъомылкодтон,дытамынскъахтайæмбæхсæн бынатæмæмæбамбæхстай.
41О,мæлæппу!Æздæсхъомылкодтонхуыздæр хъомыладæйæмæдæсахуыркодтонбæрзондкедры хуызæн;æмæмæдыæрзылдтайæмæмææркъул кодтай.
42О,мӕлӕппу!мæзæрдæдардтон,дымын сараздзынæфидаргондмæсыг,цæмæйдзы æмбæхсонмезнæгтæй,æмæмындысдæзæххы арфыныгæдыхуызæн;фæлæмынХицау фæтæригъæдкодтаæмæмæфервæзынкодтадæ хиндзинадæй.
43О,мæлæппу!Æздынхорзæйракуырдтон,æмæ мынæвзæрдзинадæмææнæуынондзинадæй бафæдзæхстай,æмæдыннырдæцæстытæралыг кæнын,сагæнхæринагдынскæнын,де’взагдын ралыгкæнын,кардыкомæйдындæсæрралыг кæнын;æмæдынбафиддææлгъагмитæн»
44ÆмæНаданйæфыдыфсымæрХайкъарæйуыцы ныхаскуыфехъуыста,уæдзагъта:«О,мæ фыдыфсымæр!дæзонындзинæдтæмгæсгæмын бакæнæмæмынмæтæригъæдтæныххатыркæн, уымæнæмæмæхуызæнтæригъæдчисарæзта,дæу хуызæнчихатыркæны?
45Айсмæ,омæфыдыфсымæр!Нырæздæхæдзары лæггадкæндзынæн,дæбæхтæдынæфснайдзынæн, дæфосыæфсиртææфснайдзынæн,дæфыстæ хиздзынæн,уымæнæмææздæнфыдгæнæг,дыта рæстаг:æздæнаххосджын,дытахатыргæнæг» 46ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕлӕппу!дыдæ, доныбылæнæдыргъчиуыд,уыцыбæласыхуызæн, йæхицауæйныккæнынмæхъавыд,æмæйынуый загъта:«Акæнмææндæрранмæ,æмæкæддыргънæ хæссын,уæдмæныккæн»
47Æмæйынйæхицаузагъта:«Дыдоныбылкуынæ хæссай,уæддыргъкуыдхæсдзынæ,æндæрранкуы уай?»
48О,мæлæппу!цæргæсызæрондхуыздæру къæрныхыæвзонгæй
49О,мæлæппу!загътойуæйыгæн:«Фысæйдæхи дарддар,сæрыгдæмабахъыгдара»Æмæуæйыг загъта:«Фысыæхсырыкъæбæртæмæцæстытæн хорзсты»
50Омæлæппу!уæйыджыскъоламæбакодтой, цæмæйкæсынсахуыруаæмæйынзагътой:«ЗæгъА, Б»Уыйзагъта:«Уæрыккæмæкуыдзмæ дзæнгæрæджы»
51Омæлæппу!хæрæджыфынгылæрæвæрдтой æмæахауд,æмæйæхисыджытыæрзилынбайдыдта æмæдзыиузагъта,йæхиæрзилынкæнæд,уымæн æмæйæудыхъæду,нæаивдзæн
52Омæлæппу!фидаргондæрцыдахæмныхас: «Кæддынлæппурайгуыра,уæдæйхондæфырт, æмæкæдлæппухъомылкæнай,уæдæйхондæ цагъар».
53Омæлæппу!хорздзинадчиаразы,уыйхорзыл сæмбæлдзæн;æмææвзæрдзинадчиаразы,уый æмбæлдзæнæвзæрдзинадыл,уымæнæмæХицау адæймагæнйæхъуыддæгтæмгæсгæдзуаппдæтты.
54Омæлæппу!ацыныхæстæйуæлдаймадынцы зæгъон?уымæнæмæХицаузоны,цыисæмбæхст, æмæзонысусæгдзинæдтææмæсусæгдзинæдтæ.
55Уыйдынбафиддзæнæмæтæрхонкæндзæнмæн æмæдæуæн,æмæдынбафиддзæндææдзæрæг бынатмæгæсгæ».
56ÆмæНаданйæфыдыфсымæрХайкъарæйуыцы ныхаскуыфехъуыста,уæдуайтагъдныззылдæмæ ссиæнæфснайдæхсæрыхуызæн.
57Ӕмӕйӕуӕнгтӕ,йӕкъӕхтӕ,йӕкъӕхтӕӕмӕйӕ фарсныссӕстой,ӕмӕйӕгуыбынаскъуыд,йӕ гуыбынтӕныппырхсты,ӕмӕамардӕмӕамард+.
58Йæфæстагкæронуыдсæфт,æмæацыд зындонмæ.Уымæнæмæйе’фсымæрæндзыхъхъчи скъахы,уыйдзыбахаудзæн;æмæдзыкъæппæгтæчи æвæры,уыйдæрдзыбахаудзæн
59Афтææрцыдæмæ(цы)ссардтамХайкъары аргъауытыххæй,æмæтабуХуыцауæнæнустæм Амменæмæфарн
60АцыхроникæфæцисХуыцауыæххуысæй, бæрзондæйуæд!Оммен,Оммен,Оммен