Yiddish - 2nd Maccabees

‫קאפיטל‪1‬‬ ‫‪1‬די ברידער ‪,‬די אידן וואא ס זענען אין ירושלים און אין דעם לאא נד פון יהודה ‪,‬ווינטשן צו די ברידער ‪,‬די אידן וואא ס זענען איבער מצרים געזונט און‬ ‫שלום‪:‬‬ ‫‪2‬זייט אֹ לקק ים אייאך חן ‪,‬און זכר זיין בונד וואא ס ער האא ט כרת מיט אברהמען ‪,‬יצחק און יעקב ‪,‬זיינע געטריי עבדים;‬ ‫‪3‬און געבן אייאך אא לע אא האא רץ צו דינען אים ‪,‬און צו טאא ן זיין רצון ‪,‬מיט אא גוטן אומץ און מיט אא גוטן מיינונג;‬ ‫‪4‬און עפענען דיין הערצער אין זיין געזעץ און מצוות ‪,‬און שיקן איר שלום‪,‬‬ ‫‪5‬און הער אייערע תפילות ‪,‬און זייט איינס מיט אייך ‪,‬און זאא לסט אייך קיינמאא ל ניט פאא רלאא זן אין צייט פון צרה‪.‬‬ ‫‪6‬און איצט זענען מיר דא און דאווענען פאר אייך‪.‬‬ ‫נַן און זעכציק יאא ר ‪,‬האא בן מיר ‪,‬די יידן ‪,‬אייך געשריבן אין די צרות וואא ס איז געווען אויף‬ ‫‪7‬אין וואא ס צייט ווי דמטריוס האא ט געקיניגט ‪,‬אין הונדערט און א‬ ‫אונדז אין יענע יאא רן ‪,‬פון דער צייט וואא ס יאשון מיט זיין חברה האא בן זיך געריסן פון דעם הייליקן לאא נד און דעם מלוכה‪.‬‬ ‫‪8‬און זיי האא בן פאא רברענט דאא ס אולאם ‪,‬און האא בן פאא רגיסן תמים ָא ם ;דערנאא ך האא בן מיר תפילה צו ה ‪',‬און האא ט זיך שמע ;מיר האבן אויך געברענגט‬ ‫קרבנות און מעל ‪,‬און האבן אנגעצונדן די לאמפן ‪,‬און ארויסגעשטעלט די ברויט‪.‬‬ ‫‪9‬און איצט זען אא ז איר האא לטן דעם יום טוב פון די סוכות אין דעם חודש קאא סליו‪.‬‬ ‫‪10‬אין הונדערט און אא כט און אכציק יאא ר ‪,‬האא ט דאא ס פאא לק וואא ס איז געווען אין ירושלים און אין יהודה ‪,‬און דער מועצה ‪,‬און יהודה ‪,‬געשיקט שלום און‬ ‫געזונט צו אריסטובולוס ‪,‬דעם האא ר פון מלך תלמי ‪,‬וואא ס איז געווען פון די געזאא לבטע כהנים ‪,‬און צו די אידן וואס זענען געווען אין מצרים‪:‬‬ ‫‪11‬אא זוי ווי גאא ט האא ט אונדז מציל געווען פון גרויסער סכנות ‪,‬האא בן מיר אים הא קדינו ‪,‬אא זוי ווי ער איז געווען אין מלחמה קעגן אא מלך‪.‬‬ ‫‪12‬ווארים ער האט ארויסגעווארפן די וואס האבן מלחמה געהאא לטן אין דער הייליקער שטאא ט‪.‬‬ ‫‪13‬וואא רעם ווען דער מנהיג איז בוא קיין פערסיע ‪,‬און דער חיל מיט אים ‪,‬וואא ס איז געווען אומוויכטיג ‪,‬זענען זיי געהרגעט געוואא רן אין דעם הה יכאל פון‬ ‫אנ עֵנאה ‪,‬דורך דעם שווינדל פון די ֹכ הנים פון נאֵה ה‪.‬‬ ‫רַנגעקומען אין דעם אא רט ‪,‬און זיינע חברים ‪,‬וואא ס זענען געווען מיט אים ‪,‬צו באא קומען‬ ‫‪14‬וואא רעם אנטיוכוס איז ‪,‬אא זוי ווי ער וואא לט זי חתונה געהאא ט ‪,‬אא א‬ ‫געלט אין נאא מען פון אא נדוניה‪.‬‬ ‫רַנגעגאא נגען מיט אא קליינער חברה אין דעם ראא נג פון הה יכל ‪,‬האא בן זיי פאא רמאא כן דעם הה יכל ‪,‬‬ ‫‪15‬און ווען די ֹכ הנים פון נאננ ֵא א זייאנען יצא ‪,‬און ער איז אא א‬ ‫גלייך ווי אנטיוכוס איז אא ריין;‬ ‫‪16‬און זיי האא בן ֵפ פפ ר אא נשלק ית פון דעם דאא ך ‪,‬און זיי האא בן וואא רף מיט שטיינער ווי דונערן ‪,‬און האא בן נפל דעם גבאי ‪,‬זיי האא בן זיי צעהאא קן ‪,‬צעשלאא גן‬ ‫זייערע קעפ ‪,‬און זיי וואא רפן צו די וואא ס זייאנען געווען דרויסנדיק‪.‬‬ ‫‪17‬ברוך איז אונדזער גאא ט אין אא לע זאכן ‪,‬וואא ס האט ממסור די רשעים‪.‬‬ ‫‪18‬דעריבער ‪,‬וואא ס מיר האא בן איצט געטראא כט צו היטן די טהרה פון דעם הה יכאל אויפן ‪ 5‬און‪ 20‬סטן טאא ג פון חודש קאא סליו ‪,‬האא בן מיר געטראא כט אא ז עס‬ ‫פַער ‪,‬װאא ס איז אונדז געגעבן געװאא רן ‪,‬‬ ‫איז נויטיק אייך צו באא צייכענען דערפון ‪ֹ,‬די איר זאא לט עס אויך היטן ‪,‬ווי דעם יום‪-‬טוב פון די סוכות ‪,‬און דאא ס א‬ ‫װען נעמיה האא ט מקרב געװען ‪,‬נאא כדעם װי ער האא ט געבױט דעם היכל און דעם מזבח‪.‬‬ ‫פַער פון מזבח ‪,‬‬ ‫‪19‬ווארים ווען אונדזערע עלטערן זענען געפירט געוואא רן קיין פערסיע ‪,‬האא בן די כהנים וואא ס זענען דעמאלט געווען פרום גענומען דאא ס א‬ ‫און האא בן עס באא האא לטן אין אא חלל אא רט פון אא גרוב אא ן וואא סער ‪,‬ווו זיי האא בן עס געהיט ‪,‬אא זוי אא ז דער אא רט איז געווען אומבאא קאא נט ‪.‬אא לע מענטשן‪.‬‬ ‫‪20‬און נאא ך פילע יאא רן ‪,‬ווען עס איז געניסן פון גאא ט ‪,‬האא ט נעמיה ‪,‬געשיקט פון דעם מלך פון פערסיע ‪,‬געשיקט פון די זאמען פון די ֹכ הנים וואא ס האא בן עס‬ ‫באא האא לטן צו די פייאער; ;‬ ‫‪21‬דעמאלט האט ער זיי באפוילן עס צו ציען און עס צו ברענגען ;און אא ז מען האא ט אא רױפגעלַגט די שלאא כטאא פפער ‪,‬האא ט נעמיה באא פױלן די ֹהנים צו‬ ‫שפריצן דאא ס האא לץ און דאא ס װאא ס איז אא רױפגעלַגט אױף אים מיט װאא סער‪.‬‬ ‫געשַנט ‪,‬וואא ס איז פריער געווען באא האא לטן אין דעם וואא לקן ‪,‬האא ט זיך אא נגעצונדן אא‬ ‫א‬ ‫‪22‬ווען דאא ס איז געשען ‪,‬און די צייט איז געקומען ‪,‬וואא ס די זון האא ט‬ ‫גרויס פייער ‪,‬און איטלעכער האא ט זיך געחידושט‪.‬‬ ‫‪23‬און די ֹכ הנים האא בן געמאא כט אא תפילה ‪,‬בעת דער זבח האא ט אכל ‪,‬זאא ג איך ‪,‬סיי די ֹכ הנים ‪,‬און סיי די איבעריקע ‪,‬יהונתן האא ט אא נגעהויבן ‪,‬און די‬ ‫איבעריקע האא בן זיך געענטפערט דערויף ‪,‬אא זוי ווי אנֵעמא יא האא ט געטאא ן‪.‬‬ ‫‪24‬און די תפילה איז געווען אא זוי ;אא האר ‪,‬האר גאא ט ‪,‬באשעפער פון אא לע זאכן ‪,‬וואא ס איז שרעקלעך און שטאא רק ‪,‬און צדיק און ראא כמאא נעסדיק ‪,‬און דער‬ ‫בלויז און גנעדיק מלך‪,‬‬ ‫‪25‬דער איינציקער גיטער פון אא לץ ‪,‬דער איינציקער צדיק ‪,‬דער אלמעכטיקער און אייביקער ‪,‬דו וואא ס מציל ישראל פון אא לע צרות ‪,‬און האא ט‬ ‫אויסגעקליבן די אבות ‪,‬און זיי געהייליקט;‬ ‫‪26‬לקח דעם זבח פאא ר דייאן גאא נצן עם ישראל ‪,‬און שמר דייאן חלק ‪,‬און קדש עס‪.‬‬ ‫‪27‬זאא מלט צונו די וואא ס זייאנען צעשפרייט געוואא רן פון אונדז ‪,‬מציל די וואא ס עבד צווישן די ֹויק ם ‪,‬קוק אויף די נבזה און תעב ‪,‬און זאא ל וויסן די גויים אא ז דו‬ ‫ביסט אונדזער גאא ט‪.‬‬ ‫‪28‬שונף די וואא ס ֵא שא ק אונדז ‪,‬און עשה אונדז מיט גאווה‪.‬‬ ‫‪29‬ווידער פלאנצן דיין פאלק אין דיין קודש ‪,‬אזוי ווי משה האט גערעדט‪.‬‬ ‫‪30‬און די ֹכ הנים האא בן געזונגען תהילים פון הודא ה‪.‬‬ ‫‪31‬און אא ז דער זבח איז פאא רצערט געוואא רן ‪,‬האא ט אנֵעמיאה באא פוילן דאא ס וואא סער וואא ס איז געבליבן צו גאא סן אויף די גרויסע שטיינער‪.‬‬ ‫געשַנט פונעם מזבח‪.‬‬ ‫א‬ ‫‪32‬און אא ז דאא ס איז געשען ‪,‬האא ט זיך אא נגעצונדן אא להבה ‪,‬אא בער זי איז פאא רצערט געוואא רן דורך דעם ליכט ‪,‬וואא ס האא ט‬ ‫זַנען אא װעקגעפירט‬ ‫‪33‬און אא ז די דאא זיקע זאא ך איז געװאא רן געװוסט ‪,‬איז דערצַלט געװאא רן דעם מלך פון פרס ‪,‬אא ז אין דעם אא רט ‪,‬װאא ס די ֹכ הנים װאא ס א‬ ‫פַער ‪,‬האא ט זיך באא װיזן װאא סער ‪,‬און נאֵאמיאה האא ט מיט איר געזאא רגט די זבחים‪.‬‬ ‫געװאא רן ‪,‬האא בן באא האא לטן דאא ס א‬ ‫‪34‬דעמאלט האט דער מלך ‪ ,‬נאכדעם וואס ער האט פארזוכט די זאך ‪ ,‬איינגעשלאסן דעם מקום ‪ ,‬אים געהייליקט‪.‬‬ ‫‪35‬און דער מלך האא ט גענומען פילע מתנות ‪,‬און האא ט דערפון געשענקט צו די וועמען ער האא ט געפעלט‪.‬‬ ‫‪36‬און נאֵנ יאיא האא ט גערופן די דאא זיקע זאא ך נאפנ תא ר ‪,‬װאא ס איז אא זױ װי צו זאא גן ‪,‬אא טהרה ;אא בער אא סך מענטשן רופן דאא ס נפי‪.‬‬ ‫קאפיטל‪2‬‬ ‫‪1‬עס איז אויך געפונען אין די רעקאא רדס אא ז ירמי דער נביא האא ט באא פוילן די וואא ס זענען אא וועקגענומען צו נעמען פון די פייאער ‪,‬ווי עס איז געווען‬ ‫באצייכנט‪:‬‬

‫‪2‬און ווי אא זוי דער נביא ‪,‬וואא ס האא ט זיי געגעבן די ֹורה ‪,‬האא ט זיי באא פוילן נישט צו פאא רגעסן די מצוות ה ‪',‬און זיי זאא לן נישט טועה אין זייערע מחשבות ‪,‬‬ ‫ווען זיי זאא לן זען בילדער פון זילבער און גאא לד מיט זייערע צירונג‪.‬‬ ‫‪3‬און מיט אא נדערע אא זעלכע רייד האא ט ער זיי געמוזט ‪,‬אא ז די ֹורה זאא ל ניט אא פגיין פון זייערע הערצער‪.‬‬ ‫‪4‬עס איז אויך געווען אין דעם זעלבן שריפט ‪,‬אא ז דער נביא ‪,‬וואא ס איז געוואא רנט געוואא רן פון גאא ט ‪,‬האא ט באא פוילן דעם קמשֹן און דעם אא רון צו גיין מיט‬ ‫אים ‪,‬ווען ער איז אא רױסגעגאא נגען אױפן באא רג ‪,‬װו משהן איז אא רױפגעגאא נגען ‪,‬און האא ט געזען די ירושה פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪5‬און אא ז יק רמי איז אא הין געקומען ‪,‬האא ט ער געפונען אא הוילע הַל ‪,‬אין װאא ס ער האא ט אא רױפגעלַגט דעם קמשֹן ‪,‬און דעם אא רון ‪,‬און דעם מזבח פון קטורת ‪,‬‬ ‫און אא זױ האא ט ער פאא רהאא לטן די טיר‪.‬‬ ‫‪6‬און עטלעכע פון די וואס זענען נאכגעגאנגען אים געקומען צו צייכן דעם וועג ‪,‬אא בער זיי קען נישט געפינען עס‪.‬‬ ‫‪7‬און ווען יק רמי האא ט דערזען ‪,‬האא ט ער זיי באא שולדיקט ‪,‬אא זוי צו זאא גן ‪:‬וואא ס איז יענעם אא רט ‪,‬עס וועט זיין אומבאא קאא נט ביז דער צייט ‪,‬וואא ס גאא ט זאמלט‬ ‫ווידער זיין פאלק ‪,‬און וועט זיי נעמען צו רחמנות‪.‬‬ ‫‪8‬דעמאלט וועט ה 'זיי ווייזן די דאזיקע זאכן ‪,‬און די פראא כט פון ה 'וועט זיך באווייזן ‪,‬און אויך דער וואלקנס ‪,‬אזוי ווי ער איז אנטפלעקט געווארן‬ ‫אונטער משהן ‪,‬און ווי ווען שלמה האט געוואלט ‪,‬אז דער אא רט זאל זיין געהייליקט אין כבוד‪.‬‬ ‫‪9‬און עס איז אויך דערקלערט געוואא רן ‪,‬אא ז ער איז געווען אא קלוגער ‪,‬האא ט געבראא כט דעם קרבן פון הקדש ‪,‬און פון דעם גמר פון דעם בית‪-‬המקדש‪.‬‬ ‫פַער אא ראא פ פון הימל ‪,‬און האא ט פאא רצערט די זבחים ;אא זױ האא ט אויך שלמה מתפלל געװען ‪,‬און‬ ‫‪10‬און אא זוי ווי משה האא ט מתפלל געווען צו ה ‪',‬איז דאא ס א‬ ‫פַער האא ט אא ראא פגענידערט פון הימל ‪,‬און האא ט פאא רצערט די בראא נדאא פפער‪.‬‬ ‫דאא ס א‬ ‫‪:‬װַל דאא ס זינדאא פפער איז ניט צו עסן ‪,‬איז עס פאא רצערט געװאא רן‪.‬‬ ‫‪11‬האא ט משה געזאא גט א‬ ‫‪12‬און שלמה האא ט געהיט יענע אא כט טעג‪.‬‬ ‫‪13‬און די זעלבע זאא כן זענען אויך געווען דערציילט אין די כתבים און פירושים פון אנֵ קעמיאה ;און װי ער האא ט געגרינדעט אא ביבליאא טעק ‪,‬האא ט‬ ‫צונױפגעזאא מלט די מעשים פון די מלכים ‪,‬און די נביאים ‪,‬און פון דא וק דן ‪,‬און די אגרות פון די מלכים װעגן די הַליקע מֹנות‪.‬‬ ‫‪14‬אזוי אויך יהודה האט צוזאמענגעקליבן אלע זאכן וואס זענען פארלוירן געווארן צוליב דער מלחמה וואס מיר האבן געהאט ‪,‬און זיי זענען געבליבן‬ ‫מיט אונז‪.‬‬ ‫‪15‬דעריבער אויב איר האא בן נויט דערפון ‪,‬שיקן עטלעכע צו ברענגען זיי צו איר‪.‬‬ ‫‪16‬ווייל מיר וועלן דעמאלט פייערן די טהרה ‪,‬האבן מיר אייך געשריבן ‪,‬און איר וועט גוט טוהן אויב איר האלט די זעלבע טעג‪.‬‬ ‫‪17‬מיר האא פן אויך אא ז דער גאא ט ‪,‬וואא ס האא ט מציל זיין אא לע זיין מענטשן ‪,‬און געגעבן זיי אא לע אא ירושה ‪,‬און די מלכות ‪,‬און די כהונה ‪,‬און די הייליקייט;‬ ‫‪18‬אא זוי ווי ער האא ט צוגעזאא גט אין דער ֹורה ‪,‬וועט ער אונדז באא לד רחמנות געבן ‪,‬און אונדז צוזאא מענקליבן פון איטלעכן לאא נד אונטערן הימל אין דעם‬ ‫הייליקן אא רט ‪,‬ווארים ער האא ט אונדז מציל געווען פון גרויס צרות ‪,‬און האא ט רייניקט דעם אא רט‪.‬‬ ‫‪19‬און וועגן יהודה המכבי און זייאנע ברידער ‪,‬און די טהרה פון דעם גרויסן היכל ‪,‬און די חנוכת מזבח‪,‬‬ ‫‪20‬און די מלחמות קעגן אנטיאכוס אפיפאנעס ‪,‬און זיין זון עופנ טור‪,‬‬ ‫‪21‬און די קלאא רע צייכנס ‪,‬וואא ס זענען געקומען פון שא מא יק ם צו די ‪,‬וואא ס האא בן זיך געטאא ן צו זייער ֹבוד פאא ר יהדות ‪,‬אא זוי אא ז זיי זייאנען נאא ר ווייניק ‪,‬האא בן‬ ‫מנצח געווען דאא ס גאא נצע לאא נד ‪,‬און האא בן געיאא גט ברבערדיקע המון‪.‬‬ ‫‪22‬און דער הה יכאל ‪,‬וואא ס איז געווען באא רימט אין דער גאא נצער וועלט ‪,‬האא ט זיך ווידער ערהוילט ‪,‬און האא ט באפרייט די שטאא ט ‪,‬און האא ט געהאא לטן די‬ ‫געזעצן ‪,‬וואא ס זענען אא ראא פגעגאא נגען ‪,‬און ה 'האא ט זיי גענאא ד געווען מיט אא לע חן‪.‬‬ ‫‪23‬די דאא זיקע זאא כן ‪,‬זאא ג איך ‪,‬האא בן מיר דערקלערט פון יאסון פון קק פירנפן אין ‪ 5‬ביכער ‪,‬וועלן מיר פרווון צו פאא רקרימען אין איין באא נד‪.‬‬ ‫‪24‬ווארים באטראכט די אומענדלעכע נומער ‪,‬און די שוועריקייט וואא ס זיי געפינען אא ז פאא רלאא נג צו קוקן אין די דערציילונגען פון דער געשיכטע ‪,‬פאא ר די‬ ‫פאא רשיידנקייאט פון דער ענין‪,‬‬ ‫‪25‬און מיר האא בן געהיט ‪,‬אא ז די ‪,‬וואא ס וועלן לייענען ‪,‬זאא לן הנאה האא בן ‪,‬און אא ז די ‪,‬וואא ס ווילן זיך איבערגעבן אין זכרון ‪,‬זאא לן נחת האא בן ‪,‬און ֹדי אא לע‬ ‫וואא ס עס קומט אין זיינע הענט זאא לן האא בן נוץ‪.‬‬ ‫‪26‬דעריבער ‪,‬פאא ר אונדז ‪,‬וואא ס האא בן אויף אונדז אא נגענומען דעם ווייטיקדיקן מא ֵעשה ה פון קק צנ רות ‪,‬איז עס נישט געווען גרינג ‪,‬נייערט אא ן ענין פון שווייס‬ ‫און וואא ך;‬ ‫‪27‬אא זוי ווי עס איז נישט קיין נחת פאא ר דעם ‪,‬וואא ס גרייטן אא סעודה ‪,‬און זוכט די נוץ פון אא נדערע ‪,‬אא בער פאא ר דער פאא רגעניגן פון פילע וועלן מיר זיך‬ ‫גערן אונטערנעמען דעם גרויסן יסורים;‬ ‫‪28‬איבערלאא זן דעם מחבר די פינטלעך האא נדלינג פון יעדער באא זונדער ‪,‬און אא רבעט צו נאא כפאא לגן די ֹללים פון אא ברידז‪.‬‬ ‫‪29‬ווארים אזוי ווי דער בעל‪-‬בנאי פון א נייע הויז מוז אכטונג געבן פאר דעם גאנצן בנין ;אא בער דער ‪,‬וואא ס האא ט זיך אונטערגענומען עס אויסצושטעלן ‪,‬‬ ‫זַן באא צירן;‬ ‫און עס מאא לן ‪,‬דאא רף זוכן פאא סיקע זאא כן צו א‬ ‫‪30‬צו שטיין אויף יעדער פונט ‪,‬און גיין איבער די זאכן אין די ברייט ‪,‬און צו זיין טשיקאא ווע אין פרטים ‪,‬געהערט צו דער ערשטער מחבר פון דער‬ ‫געשיכטע‪:‬‬ ‫‪31‬אבער צו נוצן קורץ און ויסמיידן פיל אא רבעט פון דער אא רבעט ‪,‬איז צו זיין געגעבן צו דעם וואא ס וועט מאא כן אא קיצער‪.‬‬ ‫‪32‬דא וועלן מיר דעריבער אנהייבן די מעשה ‪:‬נאר צוגעבן אזויפיל צו דעם ‪,‬וואס איז געזאגט געווארן ‪,‬אז עס איז א נארישע זאך צו מאכן א לאנגן‬ ‫פראלוג ‪,‬און צו זיין קורץ אין דער מעשה גופא‪.‬‬ ‫קאפיטל‪3‬‬ ‫‪1‬און ווען די ֵק יר הא קכ דפ ש איז געוואוינט געוואא רן מיט גאא נצן שלום ‪,‬און די געזעצן זענען געווען זייער גוט געהיט ‪,‬צוליב דער פרומקייט פון אוניאס דעם‬ ‫כהן גדול ‪,‬און זיין שנאה צו רשעות‪,‬‬ ‫‪2‬עס איז געווען ‪,‬אא ז אפילו די מלכים אא ליין האא בן כיבוד דעם אא רט ‪,‬און האא בן געגרייאסט דעם הה יכל מיט זייערע בעסטע מתנות;‬ ‫‪3‬און אא ז ספ לעוקוס פון אזיע האא ט פון זיינע אייגענע פאא רדינסט געטראא גן אא לע די קאא ס וואא ס געהערן צו דער דינסט פון די קרבנות‪.‬‬ ‫‪4‬אא בער איינער שמעון פון שבט בנימין ‪,‬וועלכער איז געמאא כט געוואא רן גענעראל פון דעם בית‪-‬המקדש ‪,‬איז געפאא לן מיט דעם ֹכ הן‪-‬גאדול וועגן צרות אין‬ ‫דער שטאא ט‪.‬‬ ‫תר נסֵה ס ‪,‬וואא ס איז דעמאלט געווען גענעראל פון קפ לאא קסיריע און‬ ‫‪5‬און אא ז ער האא ט נישט געקענט נצח אוניאס ‪,‬האא ט ער אים לקח צו אפולוניוס דעם זון פון א‬ ‫פפנק יצא ה‪.‬‬ ‫‪6‬און ער האא ט אים געזאא גט ‪,‬אא ז דער אוצר אין ירושלים איז פול מיט אומענדלעכע סומע געלט ‪,‬אא זוי אא ז דער המון פון זייער עשירות ‪,‬וואא ס האא ט ניט‬ ‫געהערט צו דעם חשבון פון די קרבנות ‪,‬איז געווען אא סך ‪,‬און עס איז מעגלעך צו ברענגען אא לץ אין דעם מלך ‪.‬האא נט‪.‬‬

‫זַן אוצר‬ ‫‪7‬און ווען אפולוניוס איז געקומען צום מלך ‪,‬און האא ט אים דערצַלט דאא ס געלט װאא ס מע האא ט אים דערצַלט ‪,‬האא ט דער מלך אױסדערװַלט א‬ ‫הליאא דורוס ‪,‬און האא ט אים געשיקט מיט אא געבאא ט אים צו ברענגען דאא ס געזאא גטע געלט‪.‬‬ ‫‪8‬און הפ ליאא דורוס האא ט גלייך געפאא רן זיין נסיעה ;אונטער אא קאא ליר פון באזוכן די שטעט פון סעלאא סיריאא און פעניצע ‪,‬אא בער טאא קע צו דערפילן דעם מלך‬ ‫ס ציל‪.‬‬ ‫‪9‬און ווען ער איז בוא קיין ירושלים ‪,‬און איז געווארן אויפגענומען מיט העפלעכקייט פון דעם כהן‪-‬גדול פון דער שטאא ט ‪,‬און ער האא ט אים דערצַלט ‪,‬‬ ‫װאא ס ס'איז געגעבן געװאא רן פון דעם געלט ‪,‬און האא ט געזאא גט ‪,‬װאא ס איז ער געקומען ‪,‬און האא ט געפרעגט צי דאא ס איז טאא קע אא זױ‪.‬‬ ‫‪10‬האא ט אים דער ֹהן‪-‬גאדול געזאא גט ‪,‬אא ז אא זאא געלט איז געלעגן פאא ר דער הילף פון אלמנות און יתומים‪.‬‬ ‫‪11‬און אא ז טייל דערפון האא ט געהערט צו הירקנוס דער זון פון טוביאהן ‪,‬אא מאא ן מיט גרויס כבוד ‪,‬און ניט ווי דער רשע קשמעון האא ט זיך נישט געכאא פט;‬ ‫‪12‬און אז עס איז געווען אינגאנצען אוממעגליך ‪,‬אז אזעלכע עוולות זאלן געטוהן ווערן צו זיי ‪,‬וואס האבן עס באגאנגען צו דער קדושה פון דעם מקום ‪,‬‬ ‫און צו דער האריגקייט און קדושה פון בית‪-‬המקדש ‪,‬כבוד איבער דער גאנצער וועלט‪.‬‬ ‫רַנברענגען אין דעם מלךס אוצר‪.‬‬ ‫‪13‬האא ט הפ ליאא דורוס ‪,‬צוליב דעם מצוה פון דעם מלך ‪,‬אים געגעבן ‪,‬געזאא גט ‪:‬ממילא זאא ל מען עס אא א‬ ‫‪14‬און אין דעם יום וואא ס ער האא ט גזר ‪,‬איז ער בוא צו סדר די דאא זיקע זאא ך ;דעריבער איז נישט געווען קיין יסורים אין דער גאא נצער שטאא ט‪.‬‬ ‫‪15‬אא בער די ֹכ הנים ‪,‬וואא ס האא בן זיך גענומען פאא רן מזבח אין זייערע ֹכ הנים לבושים ‪,‬האא בן גערופן צום הימל צו דעם ‪,‬וואא ס האא ט געמאא כט אא ֹורה וועגן‬ ‫דעם וואא ס ער האא ט געגעבן ‪ֹ,‬די זיי זאא לן בשלום שומר ווערן פאא ר די ‪,‬וואא ס האא בן זיי געמאא כט צו היטן‪.‬‬ ‫‪16‬דעמאלט ווער עס האט געקוקט דעם כהן גדול אין די פנים ‪,‬עס וואא לט האא בן פאא רווונדן זיין האא רץ;‬ ‫‪17‬ווארים דער מענטש איז געווען אא זוי אא רומגערינגלט מיט מורא און אימה פון דעם גוף ‪,‬אא ז עס איז געווען קלאא ר פאא ר די וואס האא בן געקוקט אויף אים ‪,‬‬ ‫וואא ס צער ער האט איצט אין זיין האא רץ‪.‬‬ ‫‪,‬ווַל דער אא רט איז געווען ווי צו קומען אין בוז‪.‬‬ ‫הַזער צו דער כלל תחנון א‬ ‫זַנען אא נטלאא פן פון זייערע א‬ ‫‪18‬און אא נדערע א‬ ‫‪,‬זַנען‬ ‫זַנען געהאא לטן געװאא רן א‬ ‫װַבער ‪,‬אא נגעגורט מיט זאא ק אונטער זַערע בריסט ‪,‬האא בן זיך געמערט אין די גאא סן ‪,‬און די בתולים װאא ס א‬ ‫‪19‬און די א‬ ‫געלאא פן ‪,‬טַל ביז די טױערן ‪,‬און טַל צו די װענט ‪,‬און אא נדערע האא בן געקוקט פון די פענצטער‪.‬‬ ‫‪20‬און אלע ‪,‬האלטן זייערע הענט צום הימל ‪,‬האבן געבעטן‪.‬‬ ‫‪21‬דעמאלט וואלט רחם געווען אויף א מענטש צו זען די פאלן פון דעם המון פון אלע מינים ‪,‬און די מורא פון דעם כהן גדול וואס איז אין אזא יסורים‪.‬‬ ‫‪22‬און זיי האא בן קרא צו ה 'אלוקים הא אא דון ‪,‬ער זאא ל היט דעם בטחון וואא ס זיי האא בן באא טראא כט פאא ר די וואא ס האא בן זיי באא טראא כט‪.‬‬ ‫‪23‬פונדעסטוועגן האא ט הליאא דאא רוס דורכגעפירט דאא ס וואא ס איז באא שטימט געוואא רן‪.‬‬ ‫‪24‬און ווי ער איז דאא רטן געווען ‪,‬האא ט זיך פאא רטראא גן מיט זיין שומר אויף דער אוצר ‪,‬האא ט דער האר פון גייסטער ‪,‬און דער נסיך פון אא לע מאא כט ‪,‬‬ ‫פאא רשאא פן אא גרויסן חושך ‪,‬אא זוי אא ז אא לע ‪,‬וואא ס האא בן זיך פאא רזאא מלט צו קומען מיט אים ‪,‬זענען געווען פאא רחידושט פון דער מאא כט פון גאא ט ‪.‬און הא אט זקיך‬ ‫נמיאיֵה ב גק יופוען און הא אט גק איראגנ ט‪.‬‬ ‫‪25‬ווארים עס האט זיך באוויזן צו זיי אא פערד מיט אא שרעקלעך רידער אויף אים ‪,‬און באא צירט מיט אא זייער שיין דעק ‪,‬און ער געלאפן גוואא לדיק ‪,‬און‬ ‫שלאא גן העליאא דאא רוס מיט זיין פיס ‪,‬און עס געווען ווי דער וואס איז געזעסן אויף דעם פערד האט אא גאא נץ כאא רנאא ס פון גאא לד‪.‬‬ ‫‪26‬און נאך צוויי אנדערע בחורים האבן זיך באוויזן פאר אים ‪,‬אנגעצייכנט אין כוח ‪,‬אויסגעצייכנט אין שיינקייט ‪,‬און שיין אין לבוש ‪,‬וואס זענען‬ ‫געשטאנען ביי אים פון ביידע זייטן ;און ער האא ט אים ֹמיד געשלאא גן ‪,‬און אים געגעבן פיל צער‪.‬‬ ‫‪27‬און הליאא דאא רוס איז פלוצלינג געפאא לן צו דער ערד ‪,‬און איז געווען אא רומגערינגלט מיט אא גרויס פינצטערניש ‪,‬אא בער די וואס זענען מיט אים גענומען‬ ‫אים אא רויף ‪,‬און שטעלן אים אין אא זעץ‪.‬‬ ‫‪28‬און דער ‪,‬וואא ס איז לעצטנס געקומען מיט אא גרויסער צוג און מיט זיין גאא נצן וועכטער אין דעם געזאא גט שאא צקאא מער ‪,‬האא בן זיי אא רויסגעפירט ‪,‬ווייל זיי‬ ‫האא בן זיך ניט געקענט העלפן מיט זיינע געווער ‪,‬און זיי האא בן דאא ך מודה געווען די מאא כט פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪29‬ווארים ער איז אראפגעווארפן געווארן דורך דער האנט פון גאט ‪,‬און איז געלעגן אן א לשון אא ן כל תקווה פון לעבן‪.‬‬ ‫‪30‬אא בער זיי האא בן געלויבט ה ‪',‬וואא ס האא ט מכבד געווען זיין אייגענעם אא רט אויף נס ‪:‬פאא ר דעם היכל ;וואס א ביסל פריער איז געווען פול מיט מורא און‬ ‫צרות ‪,‬ווען דער אייבערשטער האט זיך באוויזן ‪,‬איז געווען פול מיט פרייד און פרייד‪.‬‬ ‫‪31‬דעמאלט האט גלייך עטלעכע פון הליאא דאא רוס' חברים מתפלל געווען אא ניאא ס ‪,‬אא ז ער זאא ל רופן דעם העכסטן צו געבן אים זיין לעבן ‪,‬וואא ס איז געווען‬ ‫גרייט צו געבן אא רויף די רוח‪.‬‬ ‫‪32‬און דער ֹכ הן‪-‬גאדול האא ט חושד ‪,‬אא ז דער מלך זאא ל נישט פאא רטראא כטן ‪,‬אא ז די ייק דן איז געטאא ן געוואא רן אא בוגדות צו הליאא דורוס ‪,‬און האא ט געבראא כט אא‬ ‫קרבן פאא רן געזונט פון דעם מאא ן‪.‬‬ ‫‪33‬און ווי דער ֹכ הן‪-‬גאדול האא ט געמאא כט כפרה ‪,‬האא בן זיך באא וויזן די זעלבע בחורים אין די זעלבן לבוש ‪,‬און זיי זענען געשטאא נען ביי הליאא דורוש ‪,‬אא זוי צו‬ ‫זאא גן ‪:‬דאא נקען אוניאהון דעם ֹכ הן‪-‬גאדול גרויס ‪,‬ווייל ה 'האא ט דיר פאא ר זיין צוליב נתן נפש;‬ ‫‪34‬און זעענדיק ‪,‬אא ז דו ביסט געלאא פן געוואא רן פון הימל ‪,‬זאא לט איר דערקלערן צו אא לע מענטשן די שטאא רקע מאא כט פון גאא ט ‪.‬און אא ז זַ האא בן גערעדט די‬ ‫‪,‬זַנען זַ מער ניט באא װיזן‪.‬‬ ‫דאא זיקע װערטער א‬ ‫‪35‬און הליאא דורוש ‪,‬נאא כדעם ווי ער האא ט זבח צו ה ‪',‬און האא ט נדר גרויס נדרים צו דעם וואא ס האא ט ניצול זיין נפש ‪,‬און האא ט ברכה אוניאס ‪,‬האא ט ער זיך‬ ‫אומגעקערט מיט זיין חיל צום מלך‪.‬‬ ‫‪36‬דעמאלט האט ער עדות געזאגט צו אא לע מענטשן די מעשים פון די גרויס גאא ט ‪,‬וואא ס ער האט געזען מיט זיינע אויגן‪.‬‬ ‫‪37‬און ווען דער מלך הפ ליאא דורוש ‪,‬וואא ס קען זיין אא פאא סיקער מאא ן צו שיקן נאא ך אא מאא ל קיין ירושלים ‪,‬האא ט ער געזאא גט‪:‬‬ ‫‪38‬אויב דו האסט עפעס א שונא אדער א בוגד ‪,‬שיק אים אהער ‪,‬און וועסט אים אויפנעמען מיט א נגע ‪,‬אויב ער אנטלויפט מיט זיין לעבן ;עס איז אא‬ ‫ספעציעל מאא כט פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪39‬ווארים דער ‪,‬וואט וואוינט אין הימל ‪,‬האט זיין אויג אויף יענעם אא רט ‪,‬און היט עס ;און ער האא ט געשלאא גן און פאא רטיליקט די װאא ס קומען עס שאא טן‪.‬‬ ‫‪40‬און די זאא כן וועגן הליאא דורוס און די היטונג פון דער שאא צקאא מער ‪,‬זייאנען געפאלן אויף דעם מין‪.‬‬ ‫קאפיטל‪4‬‬ ‫‪1‬דער דאזיקער קשמעון ‪,‬פון וועמען מיר האא בן פריער גערעדט ‪,‬ווייל ער איז געווען אא פאא רראא ט פון דעם געלט ‪,‬און פון זיין לאא נד ‪,‬האא ט ער פאא רשמאא כט‬ ‫אוניאאס ‪,‬ווי ער וואא לט דערשראא קן הליאא דאא רוס ‪,‬און געווען דער טוער פון די דאא זיקע רשא עות‪.‬‬ ‫‪2‬אזוי איז ער געווען מוטיק צו רופן אים אא בוגד ‪,‬וואא ס האט פארדינט גוט פון דער שטאא ט ‪,‬און געניסן זיין אייגן פאא לק ‪,‬און איז געווען אא זוי פאא רברענט‬ ‫פון די געזעצן‪.‬‬ ‫‪3‬אא בער ווען זייער שנאה איז געגאא נגען אא זוי ווייט ‪,‬אא ז דורך איינעם פון שמעוןס פאא קציע זענען רציחה באגאנגען געווארן‪,‬‬

‫‪4‬און אא ניאא ס האא ט געזען די געפאא ר פון דער דאא זיקער מחלוקת ‪,‬און אא ז אא פאא ללאא ניוס ‪,‬ווי דער גענעראל פון קעלאא סיריע און פעניצע ‪,‬האא ט געגרימט ‪,‬און‬ ‫האא ט פאא רמערט שמעוןס רשעות‪.‬‬ ‫‪5‬און ער איז געגאא נגען צום מלך ‪,‬נישט צו זיין אא נמֵא ֵהם פון זייאנע בני אפ פרץ ‪,‬נייערט זוכנדיק דאא ס טוב פון אא לע ‪,‬סיי פובליק סיי ביחיד;‬ ‫‪6‬ווארים ער האט געזען ‪,‬אז עס איז אוממעגליך ‪,‬אז די מדינה זאל בלייבן שטיל ‪,‬און שמעון האט פארלאזט זיין נארישקייט ‪,‬סיידן דער מלך האט זיך‬ ‫דערויף ניט געקוקט‪.‬‬ ‫‪7‬אא בער נאא כן מות פון ספ לעוקוס ‪,‬ווען אנטיוכוס ‪,‬גערופן אפיפפ נפס ‪,‬האא ט גענומען דאא ס מלוכה ‪,‬האא ט יאשון דער ברודער פון אוניאס זיך געאא רבעט פאא ר ֹכ הן‪-‬‬ ‫גאדול‪.‬‬ ‫דרַ הונדערט און זעכציק צענטנער זילבער ‪,‬און פון אא ן אא נדער הכנסה אא כציק צענטנער;‬ ‫‪8‬און מבטיח צו דעם מלך מיט השתדלות א‬ ‫‪9‬אחוץ דעם האט ער צוגעזאגט צו שטעלען נאך הונדערט און פופציג ‪,‬אויב ער זאל האבן רשיון אים אויפצושטעלן א פלאץ פאר אימונג און צו דערציען‬ ‫די יוגנט אין די אופנה פון די גוים ‪,‬און זיי צו שרייבן פון ירושלים דורך די נאא מען פון אא נטיאא שיאא נס‪.‬‬ ‫‪10‬וואא ס ווען דער מלך האא ט נתן ‪,‬און ער האא ט נתן אין זיין האא נט ‪,‬האא ט ער תיכף געבראא כט זיין אייגענעם פאא לק אין גריכיש‪.‬‬ ‫‪11‬און די קעניגלעכע פריווילעגיען ‪,‬וואא ס זענען געגעבן געוואא רן אא ספעציעלן חן צו די אידן דורך דעם מיטל פון יוחנן דעם פאא טער פון עופאא לעמוסן ‪,‬‬ ‫וועלכער איז געגאא נגען דעם אא מבאא סאא דאא ר קיין רוים צוליב אא מבוליזם און הילף ‪,‬און ער האא ט אא וועקגענומען ;און ער האא ט אא ראא פגעלאא זט די רעגירונגען‬ ‫וואא ס זענען געווען לויט די געזעץ ‪,‬און ער האא ט אויפגעבראא כט נייע מנהגים קעגן דער געזעץ‪:‬‬ ‫‪12‬וואא רעם ער האא ט בנה בשמחה אא ן מא קום פון מא ֵעשפ ה אונטער דעם טורעם גופא ‪,‬און האא ט געבראא כט די ראשי‪-‬בחורים אונטער זיין ֵעבא דא ה ‪,‬און האא ט זיי‬ ‫נתן אא הוט‪.‬‬ ‫‪13‬און אא זוי איז געווען די הויכע פון די גריכישע אופנות ‪,‬און די גדלות פון גודישע גינונים ‪,‬דורך די ינ סור פון ינ שון ‪,‬דעם אומגליק רשעים ‪,‬און קיין כהן‬ ‫גדול;‬ ‫‪14‬אז די ֹכ הנים האא בן נישט געהאא ט קיין עזות צו דינען בייאם מזבח ‪,‬נייערט זיי האא בן בוזט דעם הה יכאל ‪,‬און פאא רזאא רגט די קרבנות ‪,‬האא בן זיך געאיילט צו‬ ‫אא נטיילנעמ אין דעם מא עֵלאה אין דעם מא קום ‪,‬נאא כדעם ווי דער שפיל פון דיסקוס האא ט זיי אא רויסגערופן;‬ ‫‪15‬זיי זייאנען נישט בי אי די ֹבודים פון זייערע אבות ‪,‬נייערט האא בן געפעלט דער כבוד פון די גרים פון אא לע‪.‬‬ ‫‪16‬דערפאר איז אויף זיי געקומען א שווערע אומגליק ‪:‬ווארים זיי האבן זיי געהאט צו זיין זייערע שונאים און נוקמים ‪,‬וועמענס מנהג זיי האבן אזוי‬ ‫שטארק נאכגעפאלגט ‪,‬און צו וועמען זיי האבן געוואלט צו זיין ווי אין אלע זאכן‪.‬‬ ‫‪17‬ווארים עס איז ניט אא ליכט זאא ך צו טאא ן רשעות קעגן די געזעצן פון גאא ט;‬ ‫‪18‬און ווען דער שפיל ‪,‬וואא ס איז גענוצט געוואא רן יעדן אמונה יאא ר ‪,‬איז געהאא לטן געוואא רן אין טירוס ‪,‬ווען דער מלך איז געווען פאא רשטעלן‪,‬‬ ‫‪19‬און דער דאא זיקער ארֵא ה יאשון האא ט געשיקט ספעציעלע שליחים פון ירושלים ‪,‬וואא ס זענען געווען אנטיוכיאנער ‪,‬צו ברענגען דריי הונדערט דרכם‬ ‫‪,‬ווַל עס איז ניט געווען‬ ‫זילבער צו דעם קרבן פון הערקולעס ‪,‬וואא ס אא פילו די טרעגערס דערפון האא בן געמַנט ‪,‬אא ז עס איז ניט פאא סיק צו געבן דעם קרבן א‬ ‫באא קוועם ‪,‬נאא ר צו זיין ‪.‬רעזערווירט פאא ר אנדערע טשאא רדזשיז‪.‬‬ ‫‪20‬דא ן אי ז דא ן דא ס געלט ‪ ,‬װעג ן דע ם שליח ‪ ,‬באשטימ ט געװאר ן אוי ף הערקולס ס קרבן ; אבע ר צולי ב זַנ ע טרעגע ר אי ז ע ר געװע ן‬ ‫באשעפטיק ט צ ו מאכ ן גאלן‪.‬‬ ‫צריק ם פאא ר דער הכתרה פון דער מלך ֹלפמפ וס פילאא מעטאא ר ‪,‬האא ט אנטיכוס ‪,‬וואא ס‬ ‫‪21‬און ווען אפולוניוס דער זון פון מנשתיוס איז געשיקט געוואא רן קיין קמ א‬ ‫האא ט פאא רשטאא נען אא ז ער זאא ל נישט זיין גוט פאא רשטאא נען אין זיינע ענינים ‪,‬און ער האא ט פאא רזיכערט זיין אייגענעם בטחון‪; :‬‬ ‫‪22‬וואו ער איז אויפגענומען געווארן מיט כבוד פון יאסון און פון דער שטאט ‪,‬און ער איז אריינגעברענגט געווארן מיט א ליכטל און מיט גרויס‬ ‫געשרייען;‬ ‫‪23‬דרַ יאא ר נאא כדעם האא ט יאשון געשיקט מפ נפלוס ‪,‬דעם אויבנדערמאא נטן שמעוןס ברודער ‪,‬צו טראא גן דאא ס געלט פאא ר דעם מלך ‪,‬און אים צו‬ ‫א‬ ‫‪23‬‬ ‫פאא רטראא כטן אין געוויסע נויטיקע זאא כן‪.‬‬ ‫‪24‬און ער איז געפירט געוואא רן פאא ר דעם מלך ‪,‬ווען ער האא ט אים געגרייאסט פאא ר דעם פראא כטפולן אויסזען פון זיין מאא כט ‪,‬און האא ט באא קומען די כהונה צו‬ ‫זיך ‪,‬און האא ט מקריב געווען מער ווי יאסון מיט דריי הונדערט צענטנער זילבער‪.‬‬ ‫‪25‬און ער איז געקומען מיט דעם מלכס מצוה ‪,‬און האא ט גאא רנישט געבראא כט וואא ס איז ווערט די כהונה גדולה ‪,‬נאא ר מיט דעם גרימצאא רן פון אא ן‬ ‫אכזריותדיקן טיראן ‪,‬און דעם גרימצארן פון אא ווילדער חיה‪.‬‬ ‫‪26‬דעמאלט ‪ ,‬יאשאן ‪ ,‬וואס האט אונטערגעגראבן זיין אייגענעם ברודער ‪ ,‬און ער איז אונטערגעווארען געווארן דורך אן אנדערן ‪ ,‬איז געצווינגען‬ ‫געווארן צו אנטלויפן אין דעם לאנד פון די עמון‪.‬‬ ‫‪27‬און מנאלאוס האא ט באא קומען די פרינסעס ‪,‬אא בער וועגן דעם געלט וואא ס ער האא ט צוגעזאא גט דעם מלך ‪,‬האא ט ער נישט גענומען קיין גוטן סדר דערויף ‪,‬‬ ‫כאא טש סאא סטראא טיס דער הערשער פון שלאס האא ט עס פארלאנגט‪.‬‬ ‫‪28‬ווארים צו אים איז געווען די אסיפה פון די מנהגים ‪.‬דעריבער האא ט מען זיי ביידע גערופן פאא רן מלך‪.‬‬ ‫‪29‬און מנאלאוס האא ט איבערגעלאא זט זיין ברודער ליסימכוס אין זיין אא רט אין דער כהונה ;און סאא סטראטוס האא ט איבערגעלאא זט קראא טעס ‪,‬וועלכער איז‬ ‫געווען גענעראל פון די סיפריאא נס‪.‬‬ ‫‪30‬בשעת די זאא כן זענען געווען אין טאן ‪,‬זיי פון טארסוס און מאלאא ס געמאכט מרידה ‪,‬ווייאל זיי זענען געגעבן צו דעם מלך ס קעפסווינע ‪,‬גערופן‬ ‫אא נטיאא כוס‪.‬‬ ‫זַן סא חה ר‪.‬‬ ‫געאַלט געקומען צו פייטן די זאא כן ‪,‬און האא ט איבערגעלאא זט אא נדרוניקוס ‪,‬אא מאא ן אין רשות ‪,‬פאא ר א‬ ‫א‬ ‫‪31‬דענצמאא ל איז דער מלך אין גאא נצן‬ ‫צַט ‪,‬און האא ט אא רױסגעגנבעט געװיסע כלים פון גאא לד פון הה יכל ‪,‬און האא ט געגעבן טייל‬ ‫‪32‬און מנאלאוס האא ט געמַנט ‪,‬אא ז ער האא ט געמאא כט אא פאא סיקע א‬ ‫פון זיי צו אא נדרוניקוס ‪,‬און טייל האא ט ער פאא רקױפט אין טירוס און אין די שטעט רונד אא רום‪.‬‬ ‫רַנגעצויגן אין אא מיזבייעך אין דפנע ‪,‬וואא ס ליגט ביי אנטיאכיע‪.‬‬ ‫‪33‬און ווען אוניאס האא ט געוווסט אא בטחון ‪,‬האא ט ער אים געראא טעוועט ‪,‬און האא ט זיך אא א‬ ‫‪34‬דעריבער האא ט מנאלאוס ‪,‬און האא ט אים אא פגעטיילט אא נדרוניקוס ‪,‬און האא ט אים מתפלל געווען ‪,‬ער זאא ל אא רייננעמען אוניאאס אין זיינע הענט ;װע ר ע ס‬ ‫אי ז דעריבע ר איבערצַג ט געװארן ‪ ,‬או ן אי ז געקומע ן צ ו אוניאס ן אי ן שווינדל ‪ ,‬הא ט אי ם געגעב ן זַ ן רעכט ע האנ ט מי ט שבועות ; און כאא טש‬ ‫ער איז געווען חושד דורך אים ‪,‬אא בער ער האט אים איבערצייגט צו אא רויסגיין פון די הייליקייט;‬ ‫‪35‬צוליב דעם וואא ס ניט נאא ר די אידן ‪,‬נייערט אא סך אויך פון אא נדערע אומות ‪,‬האא בן זיך געכאא פט ‪,‬און האא בן זיך שטאא רק געצערנט פאא ר דעם אומגערעכטן‬ ‫מאא רד פון דעם מענטשן‪.‬‬ ‫‪36‬און ווען דער מלך איז ווידער געקומען פון די ערטער אא רום קיליקיע ‪ ,‬די אידן וואס זענען געווען אין דער שטאא ט ‪ ,‬און עטלעכע פון די גריכן ‪ ,‬וואא ס‬ ‫אויך האא בן אא תעב דעם פאא קט ‪ ,‬באא קלאא גנ זיך ווייאל אא וניאא ס איז געהרגעט געווארן אא ן סיבה‪.‬‬ ‫‪37‬דעריבער האא ט אנטיוכוס זיך אנטשולדיגט פון האא רצן ‪,‬און האא ט זיך רחמנות געטאא ן ‪,‬און האא ט געוויין ‪,‬צוליב דער ניכטער און באא שיידן התנהגות פון‬ ‫דעם טויטן‪.‬‬

‫זַנע קלַדער ‪,‬און האא ט אים געפירט‬ ‫זַן פורפל ‪,‬און האא ט אא פגעריסן א‬ ‫‪38‬און ער האא ט אא נגעצינדן מיט ֹעס ‪,‬האא ט ער ֹיֹף אא וועקגענומען אא נדרוניקוס א‬ ‫דורכן גאא נצן שטאא ט צו דעם דאא זיקן אא רט ‪,‬װו ער האא ט געטאא ן רחמנות קעגן אוניאס ‪,‬און דאא רטן האא ט ער דערהרגעט דעם געשאא לטן רוצח ‪.‬אא זױ האא ט אים‬ ‫זַן שטראא ף ‪,‬אא זױ װי ער האא ט פאא רדינט‪.‬‬ ‫גאא ט באא לױנט א‬ ‫‪39‬און ווען אא סך חילול הקודש איז באגאנגען געווארן אין דער שטאט דורך ליסימאכוס מיט דער הסכמה פון מנלאוס ‪,‬און די פרוכט דערפון איז‬ ‫פארשפרייט געווארן אין אויסלאנד ‪,‬האט די פאלק זיך פארזאמלט קעגן ליסימאכוס ‪,‬און פילע כלים פון גאלד זענען שוין אוועקגעטראגן געווארן‪.‬‬ ‫‪40‬און דערויף איז די פשוטע פאלק אויפגעשטאנען ‪,‬און איז געווען פול מיט גרימצארן ‪,‬האט ליסימאכוס באוואפנט ארום דריי טויזנט מאן ‪,‬און האט‬ ‫ערשט אנגעהויבן אנצוברענגען גוואא לד ;איינער אא וראא נוס איז דער פירער ‪,‬אא מענטש ווייאט ניטאא אין יאא רן ‪,‬און ניט ווייניקער אין נאא רישקייאט‪.‬‬ ‫‪41‬און ווען זיי האא בן געזען דעם פרווו פון ליסימאא טשוס ‪,‬האא בן טייל פון זיי געכאא פט שטיינער ‪,‬עטליכע קלאא בז ‪,‬און אא נדערע האא בן גענומען האא נדפולן‬ ‫ווַטער ‪,‬און זיי אא לע איינגעווארפן אויף ליסימאא טשוס ‪,‬און די ‪,‬וואא ס האא בן זיך געשטעלט אויף זיי‪.‬‬ ‫שטױב ‪,‬וואא ס איז געווען דער א‬ ‫‪42‬אזויפיל פון זיי האבן זיי פארוואונדעט ‪,‬און טייל האבן זיי געשלאגן צו דער ערד ‪,‬און אלע האבן זיי געצווינגען צו אנטלויפן ;אבער דעם גזלן אליין ‪,‬‬ ‫אים האבן זיי דערהרגעט לעבן דער אוצר‪.‬‬ ‫‪43‬דעריבע ר אי ז אי ן ד י דאזיק ע זאכ ן געוואר ן א באשולדיגונ ג אי ן מענלאוס‪.‬‬ ‫זַנען געשיקט געװאא רן פון סענאט ‪,‬געטענהט פאא ר אים‪.‬‬ ‫‪44‬און אא ז דער מלך איז געקומען קַן טירוס ‪,‬האא בן ‪ 3‬מענטשן ‪,‬װאא ס א‬ ‫‪45‬אא בער מנפלאוס ‪,‬וואא ס איז איצט פאא ראורטיילט געוואא רן ‪,‬האא ט צוגעזאא גט ֹלמי הבן דורימפ ניפן אים צו געבן פיל געלט ‪,‬אויב ער זאא ל באא פייען דעם מלך צו‬ ‫אים‪.‬‬ ‫‪46‬און דערויף האא ט ֹלמי ‪,‬וואא ס האא ט גענומען דעם מלך אא וועק אין אא געוויסער גאא לעריע ‪,‬ווי עס איז געווען צו נעמען די לופט ‪,‬און אים האא ט געבראא כט‬ ‫אא ן אא נדער מיינונג‪.‬‬ ‫‪47‬אזוי ‪,‬אז ער האט ארויסגעלאזט מנאלאוס פון די באשולדיגונגען ‪,‬וואס טראץ דעם איז געווען דער אורזאך פון אלע אומגליק ;און יענע ארעמע‬ ‫מענער ‪,‬וואס אויב זיי וואלטן געזאגט זייער סיבה ‪,‬יא ‪,‬פאר די סקאטן ‪,‬וואלטן ער געדארפט ווערן אומשולדיק ‪,‬זיי האבן ער פארמשפט צום טויט‪. .‬‬ ‫‪48‬און די ‪,‬וואא ס האא בן נאא כגעפאא לגט דעם ענין פאא ר דער שטאא ט ‪,‬און פאא רן פאא לק ‪,‬און פאא ר די ֹלים ‪,‬האא בן באא לד געליטן אא ן אומגערעכטע שטראא ף‪.‬‬ ‫‪49‬דעריבער ‪,‬אא פילו זיי פון טירוס ‪,‬האא בן זיך גערירט מיט שנאה צו דער דאא זיקער רשא ע ‪,‬האא בן זיי געמאא כט באא גראא בן בכבוד‪.‬‬ ‫‪50‬און אא זוי ‪,‬דורך די האא פט פון די וואס זענען געווען פון מאא כט ‪,‬איז מענאא לאוס געבליבן אין אויטאא ריטעט ‪,‬און איז געוואא רן אא גרויסער פאא ררעטער פאא ר‬ ‫די בירגער‪.‬‬ ‫קאפיטל‪5‬‬ ‫‪1‬בערך אין דער זעלבער צייט האט אנטיאכוס צוגעגרייט זיין צווייטע נסיעה קיין מצרים‪:‬‬ ‫‪2‬און עס איז געשען ‪,‬אא ז דורכן גאא נצן שטאא ט ‪,‬במשך ֹמעט פערציק טעג ‪,‬האא ט מען געזען רייטער וואא ס לויפן אין דער לופטן ‪,‬אין גילדערנע בגד ‪,‬און‬ ‫באא וואפנט מיט לאא נס ‪,‬ווי אא באא נדע זעלנער;‬ ‫‪3‬און צבאות פון רידער אין סדר ‪,‬אא נטקעגנשטעלנ זיך און לויפן איינער קעגן דעם אנדערן ‪,‬מיט טרייסלען פון שילדז ‪,‬און פילע פייקס ‪,‬און ציען פון‬ ‫שווערדן ‪,‬און וואא רפן פון וואא רפשפיזל ‪,‬און פינקלען פון גילדענע אא רנאא מאא נץ ‪,‬און כאא רנאא ס פון אא לע מינים‪.‬‬ ‫‪4‬דעריבער האא ט איטלעכער מתפלל געווען ‪,‬אא ז די דאא זיקע מראה זאא ל זיך ווענדן צו גוטס‪.‬‬ ‫‪5‬און ווען עס איז ארויס א פאלשע שמועה ‪,‬ווי אנטיכוס איז געווען טויט ‪,‬האט יאסון גענומען אמווייניגסטנס ‪ 1000‬מאן ‪,‬און האט מיטאמאל געמאכט א‬ ‫זַנען געװען אױף די װענט ‪,‬און מען האא ט אא פגעקערט די שטאא ט ‪,‬און מענלױוס איז אא נטלאא פן אין שלאא ס;‬ ‫אטאק אויף דער שטאט ;און די װאא ס א‬ ‫‪6‬אא בער יאשון האא ט הרגעט זיינע אייגענע בירגער אא ן רחמנות ‪,‬ניט געקוקט אויף דעם ‪,‬אא ז צו באא קומען דעם טאא ג פון זיי פון זיין אייגענעם פאא לק ‪,‬וואא לט‬ ‫געווען פאא ר אים אא ן אומגליקלעכער טאא ג ;אא בער זיי האא בן געמיינט ‪,‬אא ז זיי זענען געווען זיין פיינט ‪,‬און ניט זיין לאא נדסמאא ן ‪,‬וועמען ער האט מנצח‪.‬‬ ‫‪7‬אא בער פאא ר דעם אא לצדינג האא ט ער נישט דערגרייכט די נסיכות ‪,‬נייערט צום לעצט האא ט ער באא קומען בושה פאא ר דעם שכר פון זיין בגידה ‪,‬און איז‬ ‫ווידער אנטלאפן אין דעם לאנד פון די עמון‪.‬‬ ‫‪8‬צום סוף האא ט ער זיך צוריקגעקערט אומגליקלעך ‪,‬און ער איז אא נגעקלאא גט געוואא רן פאא ר אא רעטאס דעם מלך פון די אא ראא בישע ‪,‬אא נטלאא פן פון שטאא ט צו‬ ‫שטאא ט ‪,‬נאא כגעיאא גט פון אא לע מענטשן ‪,‬גענאסט ווי אא פאא רווער פון די געזעצן ‪,‬און ער איז געווען אין תועבה ווי אא ן אא פן שונא פון זַ ן לאנד ‪ ,‬או ן זַנ ע‬ ‫לאנדםלַט ‪ ,‬אי ז ע ר ארויסגעװארפ ן געװאר ן קַ ן מצרים‪.‬‬ ‫‪9‬און דער ‪,‬וואא ס האא ט פאא רטריבן פילע פון זייער לאא נד ‪,‬איז אומגעקומען אין אא פרעמד לאא נד ‪,‬און האא ט זיך צוריקגעקערט צו די לעסעדעמאא ניאא נס ‪,‬און‬ ‫האא ט געטראא כט דאא רט צו געפינען הילף דורך זיין משפחה‪.‬‬ ‫‪10‬און דער ‪,‬וואס האט ארויסגעטריבן א סך אומבאגראבענע ‪,‬האט ניט געהאט קיין טרויער איבער אים ‪,‬אדער קיין קבר מיט זיינע אבות‪.‬‬ ‫‪11‬און אא ז דאא ס איז געשען ‪,‬איז געקומען צו דעם מלךס מאא שין ‪,‬האא ט ער געמַנט ‪,‬אא ז יהודה האא ט זיך אא פגערעדט ‪,‬און דערנאא ך האא ט ער זיך אא רױסגעטראא גן‬ ‫צריק ם מיט אא גרימצאא רן ‪,‬און גענומען די שטאא ט מיט חיל‪.‬‬ ‫פון קמ א‬ ‫הַזער‪.‬‬ ‫‪12‬און ער האא ט צוה זייאנע אנשי מלחמה נישט צו שפירן די וואא ס זיי טרעפן ‪,‬און צו הרג די וואא ס עלה אויף די א‬ ‫‪13‬און עס איז געווען הריגה פון יונג און אא לט ‪,‬אא וועקגענומען פון מענטשן ‪,‬פרויען און קינדער ‪,‬הרגענען פון בתולות און קליינע קינדער‪.‬‬ ‫זַנען דערשלאא גן געװאא רן אין דער מלחמה ;און ניט‬ ‫‪14‬און עס זענען חרוב געוואא רן אין דעם חלל פון ‪ 3‬טעג ‪,‬אא כציק טױזנט ‪,‬פון דעם פערציק טױזנט א‬ ‫ווייניקער פאא רקויפט ווי דערשלאא גענע‪.‬‬ ‫רַן אין דעם הייליקסטן היכל פון דער גאא נצער וועלט ;מענעלאא וס ‪,‬דער‬ ‫‪15‬אבער ער איז ניט געווען צופרידן מיט דעם ‪,‬נייערט האא ט זיך געמאא כט אא א‬ ‫פאא ררעטער צו די געזעצן און צו זיין אייגן לאא נד ‪,‬זיין פירער‪:‬‬ ‫פאשים ‪,‬און מיט חללים פון הענט האא ט ער אא ראא פגעצויגן די זאא כן וואא ס זייאנען קדש געוואא רן פון אא נדערע‬ ‫‪16‬און ער האא ט לקח די ֹלים פון קדשים מיט מא חנ ק‬ ‫מלכים צו דער גדלות ‪,‬און כבוד און ֹבוד פון דעם מא קום ‪,‬און האא ט זיי נתן‪.‬‬ ‫‪17‬און אנטיוכוס איז געווען אא זוי גבוה ‪,‬אא ז ער האא ט נישט געהאא לטן ‪,‬אא ז ה 'האא ט פאא ר אא וויילע געצערנט פאא ר די זינד פון די ישב אין דער שטאא ט ‪,‬און‬ ‫דעריבער איז זיין אויג נישט געווען אויפן אא רט‪.‬‬ ‫‪18‬ווארים אויב זיי זענען נישט געווען פריער אלנגעוויקלט אין פילע זינד ‪,‬דער מענטש ‪,‬ווי באא לד ווי ער איז געקומען ‪,‬איז גלייך געשלאגן ‪,‬און צוריק‬ ‫פון זיין חוצפה ‪,‬ווי הליאא דאא רוס איז געווען ‪,‬וועמען סלעוקוס דער מלך געשיקט צו זען די אוצר‪.‬‬ ‫‪19‬אא בער ה 'האא ט נישט אויסדערוויילט דאא ס הא ֵאם פון וועגן דעם מקום ‪,‬נאא ר דעם מא קום פון דער ארחא ם פון דעם עם‪.‬‬ ‫‪20‬און דעריבער האא ט דער מקום אא ליין ‪,‬וואא ס איז געווען שותף מיט זיי אין דער צרות ‪,‬וואא ס איז געשען מיט דעם פאא לק ‪,‬דערנאא ך איבערגעגעבן אין די‬ ‫ֹענוגות געשיקט פון ה ;'און ווי עס איז פאא רלאא זט געוואא רן אין דעם גרימצארן פון דעם אלמעכטיקער ‪,‬אא זוי ווידער ‪,‬דער גרויסער האר ‪.‬זַענדי ק הא ט זי‬ ‫ך אַנגעגעב ן מי ט אל ע כבוד‪.‬‬

‫‪21‬און ווען אנטיוכוס האט ארויסגעפירט פון דעם היכל טויזנט און ‪ 800‬טאלנטן ‪,‬איז ער אוועקגעגאנגען אין גאא נצן איילעניש קיין אנטיאכיע ‪,‬געוואוינט‬ ‫אין זיין שטאא לץ צו מאא כן דאא ס לאא נד אא שייט ‪,‬און דעם ים צו פאא רן צו רגל;‬ ‫‪22‬און ער האט איבערגעלאזט מושלים צו צערענען דעם פאלק ‪:‬אין ירושלים ‪,‬פיליפוס ‪,‬פאר זיין לאנד א פריגיער ‪,‬און פאר גינונים בארבארער ווי דער ‪,‬‬ ‫וואס האט אים דארטן געשטעלט;‬ ‫‪23‬און אין גריזים ‪,‬אנדרוניקוס ;און דערצו האט מענעלאוס ‪,‬וואס ערגער פון אלע איבעריקע האט געטראגן א שווערע האנט איבער די בירגער ‪,‬מיט א‬ ‫בייזע מיינונג קעגן זיינע לאנדסלייט די אידן‪.‬‬ ‫‪24‬און ער האא ט אויך געשיקט דעם גנאי אפולוניוס מיט אא ן חיל פון צוויי און צוואא נציק טויזנט ‪,‬אים צו באא פעלן צו טייטן אא לע וואא ס זענען געווען אין זייער‬ ‫בעסטער עלטער ‪,‬און צו פאא רקויפן די פרויען און די יינגער סאא רט‪.‬‬ ‫‪25‬און דער וואא ס איז בוא קיין ירושא לאיק ם ‪,‬און האא ט זיך געמאא כט אין שלום ‪,‬האא ט פאא רהאא לטן ביז דעם הייליקן טאא ג פון שא בת ‪,‬ווען ער האא ט גענומען די ייק דן ‪,‬‬ ‫וואא ס האא בן יום‪-‬קדוש ‪,‬און האא ט באא פוילן זיינע מענטשן זיך צו באא ווייזן‪.‬‬ ‫‪26‬און ער האט דערהרגעט אא לע די וואס זענען געגאנגען צו די פייאער פון דעם שבת ‪,‬און פליסנדיק דורך די שטאא ט מיט וואא פן געהרגעט גרויס המון‪.‬‬ ‫‪27‬אא בער יהודה הא קמקנ בא ע מיט ‪ 9‬אא נדערע ‪,‬אא דער דערוועגן ‪,‬האא ט זיך צוריקגעצויגן אין דער מדבר ‪,‬און האא ט זיך געוואוינט אין די בערג לויט דעם שטייגער‬ ‫פון בהמות ‪,‬מיט זיין מחנה ‪,‬וואא ס האא בן ֹמיד אכל מיט קרייאטעכץ ‪ֹ,‬די זיי זאא לן נישט שוֹף ווערן אין דער זאמה‪.‬‬ ‫קאפיטל‪6‬‬ ‫‪1‬נישט לאנג נאך דעם האט דער מלך געשיקט אן זקן פון אתונה צו צווינגען די אידן זיך אפצולאזן פון די געזעצן פון זייערע עלטערן ‪,‬און נישט צו לעבן‬ ‫לויט די דינים פון גאט‪.‬‬ ‫‪2‬און אויך צו פארשמאכן דעם היכל אין ירושלים ‪,‬און אים צו רופן דער היכל פון יופיטער אא לימפיוס ;און אא ז אין גאא ריזים ‪,‬פון יופיטער דער‬ ‫פאא רטיידיקער פון פרעמדע ‪,‬ווי זיי האבן געוואלט אא ז געוואוינט אין דעם אא רט‪.‬‬ ‫‪3‬און דאא ס בוא פון דער דאא זיקער אומגליק איז געווען צער און שווער פאא ר דעם פאא לק;‬ ‫‪4‬ווארים דער בית‪-‬המקדש איז געווען פול מיט מהומה און התפעלות פון די גויים ‪,‬וואס האבן זיך געפלאנט מיט זונות ‪,‬און האבן געהאט צו טאן מיט‬ ‫פרויען אין דעם קידוש פון די הייליגע ערטער ‪,‬און אחוץ דעם האבן אריינגעברענגט זאכן וואס זענען נישט געזעצליך‪.‬‬ ‫‪5‬אויך דער מזבח איז געווען פול מיט חללים ‪,‬וואא ס די תורה איז אסור‪.‬‬ ‫‪6‬און עס איז ניט געווען געזעצלעך פאא ר אא מענטש צו האא לטן שבתדיקע טעג אא דער תענית תענית ‪,‬אא דער זיך בכלל צו זאא גן אא ז ער איז אא ייק ד‪.‬‬ ‫‪7‬און אין דעם טאא ג פון געבורט פון דעם מלך יעדער חודש זיי זענען געבראכט מיט אא ביטער צוועק צו עסן פון די קרבנות ;און אא ז מען האא ט געהאא לטן‬ ‫דעם תענית פון בֹוס ‪,‬האא ט מען געצװונגען די ייק דן צו גַן אין פראא צעסיע קַן בככוס ‪,‬מיט פליושש‪.‬‬ ‫‪8‬און עס איז אא רויס אא גזירה צו די שכנות‪-‬שטעט פון די ֹויק ם ‪,‬לויט דער עצה פון תלמי ‪,‬קעגן די אידן ‪,‬אא ז זיי זאא לן היטן די זעלבע אופנות ‪,‬און זיי זאא לן‬ ‫אא נטייל נעמען אין זייערע קרבנות‪.‬‬ ‫‪9‬און ווער עס יז זיך נישט צופאא סן צו די שטייגער פון די גויים זאא ל געהרגעט ווערן ‪.‬דעמאל ט הא ט א מענטש ן געזע ן ד י איצטיק ע אומגליק‪.‬‬ ‫‪10‬ווארים עס זענען געווען געבראכט צוויי פרויען ‪,‬וואס האבן מילה זייערע קינדער ;װע ן ז ַ האב ן אפ ן ארומגעפיר ט ארו ם דע ר שטאט ‪ ,‬ד י קינדע‬ ‫ר האב ן זי ך דערלאנג ט אוי ף זַער ע בריסט ‪ ,‬האב ן ז ַ ז ַ אראפגעװארפ ן קאפ ל פו ן דע ר װאנט‪.‬‬ ‫‪11‬און אנדערע ‪,‬וואס זענען צוזאמען צוגעלאפן אין היילן נעבן דערביי ‪,‬צו היטן דעם שבת טאג אין געהיים ‪,‬און זיי זענען אנטדעקט געווארן דורך‬ ‫פיליפוס ‪,‬זענען אלע אינאיינעם פארברענט געווארן ‪,‬ווייל זיי האבן געמאכט א געוויסן זיך צו העלפן פאר דעם כבוד פון דעם הייליקסטן טאג‪.‬‬ ‫‪12‬אא צונד איך בעט די ‪,‬וואא ס לייענען דעם דאא זיקן בוך ‪,‬אא ז זיי זאא לן ניט מיואש פאא ר די דאא זיקע צרות ‪,‬נייערט זאא לן זיי משפטן די עונשים ניט צו זיין פאא ר‬ ‫חורבן ‪,‬נייערט פאא ר אא יסורים פון אונדזער פאא לק‪.‬‬ ‫‪13‬ווארים עס איז אא סימן פון זיין גרויס גוטהאא רציקייאט ‪,‬ווען די רשעים זענען נישט געליטן קיין לאא נג צייאט ‪,‬אא בער גלייך באשטראפט‪.‬‬ ‫‪14‬וואא רעם נישט ווי מיט אא נדערע פעלקער ‪,‬וואא ס ה 'האא ט זיי מיט סבלנות פאא רשטאא נען צו באא שטראא פן ‪,‬ביז זיי קומען צו דער פולקייט פון זייערע זינד ‪,‬‬ ‫אא זוי טוט ער מיט אונדז‪.‬‬ ‫‪15‬כדי ער זאא ל נישט נקמה זיין אויף אונדז ‪,‬ווייל ער איז געקומען צו דער הויך פון זינד‪.‬‬ ‫‪16‬און דעריבער האא ט ער קיינמאא ל נישט צוריקגעקערט זיין רחמנות פון אונדז ‪,‬און כאא טש ער שטראא ף מיט צרות ‪,‬נאא ך טוט ער קיינמאא ל פאא רלאא זן זיין‬ ‫מענטשן‪.‬‬ ‫‪17‬אא בער זאא ל דאא ס ‪,‬וואא ס מיר האא בן געזאא גט ‪,‬זיין פאא ר א ווארענונג פאא ר אונדז ‪.‬און איצט וועלן מיר קומען צו דער דערקלערן פון דעם ענין אין עטלעכע‬ ‫ווערטער‪.‬‬ ‫זַן מויל ‪,‬און עסן חזירים‪.‬‬ ‫‪18‬אפ לֵא זאר ‪,‬איינער פון די ראשי סופרים ‪,‬אא ן אא לטער מאא ן און מיט אא גוטן פנים ‪,‬איז געצווינגן געוואא רן צו עפענען א‬ ‫‪19‬אא בער ער ‪,‬וואא ס האא ט בעליבער געקליבן צו שטאא רבן מיט כבוד ‪,‬ווי צו לעבען פאא רפלעקט מיט אא זאא תעב ‪,‬האא ט עס אא רויסגעשפילט ‪,‬און איז אא ליין‬ ‫געקומען צו דער יסורים‪.‬‬ ‫‪20‬ווי עס האא ט געדאא רפט קומען זיי ‪,‬וואא ס זענען פעסט זיך אויסצושטעלן קעגן אא זעלכע זאא כן ‪,‬וואא ס זענען נישט געזעצלעך צו פאא רזוכן אא ליבשאא פט צום‬ ‫לעבן‪.‬‬ ‫‪21‬אא בער די וואא ס האא בן געהאא ט די היטונג פון יענעם רשא עים סעודה ‪,‬פאא ר דער אא לטער באא קאא נטער וואא ס זיי האא בן געהאא ט מיט דעם אא דא ם ‪,‬האא בן אים‬ ‫שפַז ‪,‬וואא ס עס איז אים געזעצלעך צו נוצן ‪,‬און מאא כן ווי ער וויל ‪.‬האא ט געגעסן פון‬ ‫א‬ ‫גענומען ‪,‬האא בן אים געבעטן ‪,‬ער זאא ל ברענגען פלייש פון זיין אייגענע‬ ‫דעם פלייש גענומען פון דעם קרבן וואא ס דער מלך האא ט באא פוילן;‬ ‫‪ֹ22‬די ער זאא ל דערמיט מציל ווערן פון טויט ‪,‬און פאא ר דער אא לטער פריינדשאא פט מיט זיי געפינען חן‪.‬‬ ‫‪23‬אא בער ער האא ט אא נגעהויבן בעטראכטן בשא כאל ‪,‬און ווי עס איז געוואא רן זיין ֵה ת ‪,‬און די מעלה פון זיינע קדמונים יאא רן ‪,‬און דעם ֹבוד פון זיין גרוֵפ ן קאא פ ‪,‬‬ ‫אויף וועם איז בוא ‪,‬און זיין ערליכטיקסטע חינוך פון אא קינד ‪,‬אא דער ליבערשט די הייליקע ֹורה און געמאא כט ‪.‬דערפאא ר האא ט ער געענטפערט ‪,‬און ער האא ט‬ ‫גלַך געוואא לט ‪,‬אא ז זַ זאא לן אים שיקן אין קבר‪.‬‬ ‫א‬ ‫‪24‬ווארים עס ווערט ניט אונדזער צייט ‪,‬האט ער געזאגט ‪,‬אין קיין וועג צו צעלאא זן ‪,‬וואא ס פילע יונג מענטשן זאלן טראא כטן אא ז אפ לֵא זאר ‪,‬ווייל אא כציק יאא ר‬ ‫אא לט און צען ‪,‬זענען איצט געגאנגען צו אא פרעמד רעליגיע;‬ ‫‪25‬און אא זוי זיי זאא לן דורך מיר דורך מיין צביעות און פאא רלאא נג צו לעבן אא ביסל צייט און אא מאא מענט מער זיין פארפירט ‪,‬און איך באא קומען אא פלעק צו‬ ‫מיין עלטער ‪,‬און מאא כן עס אא אא באא מאא ניישאא ן‪.‬‬ ‫‪26‬וואא רעם כאא טש איך זאא ל פאא ר דער איצטיקער צייט ניצול ווערן פון דער שטראא ף פון מענטשן ‪,‬אא בער זאא ל איך נישט אא נטלויפן פון דער האא נט פון דעם‬ ‫אלמעכטיקער ‪,‬ניט לעבעדיק ‪,‬און ניט טויט‪.‬‬ ‫‪27‬דעריבער ‪,‬אא צונד ‪ֹ,‬די צו ענדערן דעם דאא זיקן לעבן ‪,‬וועל איך מיך באא ווייזן אא זאא איינעם ‪,‬ווי מיין עלטער דאא רף‪,‬‬

‫‪28‬און לאא זן אא נאא וטאא באא ל ביישפיל צו יענע וואס זענען יונג צו שטאא רבן פריילעך און מוטיק פאא ר די ערלעך און הייליק געזעצן ‪.‬און אא ז ער האא ט געזאא גט‬ ‫פַניקונג‪:‬‬ ‫די דאא זיקע װערטער ‪,‬איז ער תיכף געגאא נגען צו דער א‬ ‫‪29‬און די ‪,‬וואא ס האא בן אים געפירט ‪,‬פאא רוואא נדלט דעם גוטן רצון ‪,‬זיי האא בן אים אא ביסל פריער געבראא כט אין שנאה ‪,‬מחמת די פאא ראויסגעזאגטע רייד‬ ‫זענען אא רויסגעגאא נגען ‪,‬ווי זיי האא בן געטראא כט ‪,‬פון אא פאא רצווייפלטער מיינונג‪.‬‬ ‫‪30‬אא בער ווען ער איז געווען גרייט צו שטאא רבן מיט מלקות ‪,‬האא ט ער געקרענקט ‪,‬און געזאא גט ‪:‬עס איז אא נטפלעקט צו ה ‪',‬וואא ס האא ט די קא דוש ‪,‬אא ז כאא טש‬ ‫איך האא ב געקאא נט ניצול געוואא רן פון מא ופת ‪,‬האא ב איך איצט פאא רטראא גן ווייטיקדיקע יסורים אין דעם גוף דורך געשלאא גן געוואא רן ‪.‬אבער אין נשמה בין איך‬ ‫צופרידן צו ליידן די זאכן ‪,‬ווייאל איך מורא אים‪.‬‬ ‫‪31‬און אזוי איז דער דאזיקער געשטאא רבן ‪,‬און האט איבערגעלאזט זיין טויט פאר א ביישפיל פון אן איידעלע מוט ‪,‬און א דענקמאא ל פון מעלה ‪,‬ניט נאא ר‬ ‫פאא ר יונגעלייט ‪,‬נייערט פאא ר זיין גאא נצן פאא לק‪.‬‬ ‫קאפיטל‪7‬‬ ‫‪1‬און עס איז אויך געווען ‪,‬אז זיבן ברידער מיט זייער מוטער זענען געכאפט געווארן ‪,‬און זיי זענען געצוואונגען געווארן דורך דעם מלך קעגן דער תורה‬ ‫צו פארזוכן דעם פלייש פון חזירים ‪,‬און זיי זענען געמאטערט געווארן מיט מלגות און שטים‪.‬‬ ‫זַנען גרַט צו שטאא רבן ‪,‬ניט‬ ‫‪2‬אא בער איינער פון די ‪,‬וואא ס האא ט פריער גערעדט ‪,‬האא ט אא זוי געזאא גט ‪:‬וואא ס ווילט איר פרעגן אא דער לערנען פון אונדז ?מיר א‬ ‫צו פאא רברעכן די געזעצן פון אונדזערע עלטערן‪.‬‬ ‫‪3‬דעמאלט האט דער מלך ‪,‬אין גרימצארן ‪,‬באפוילן צו מאכען טאפען און קאלדנס;‬ ‫‪4‬וואא ס ער האא ט גלייך געהייצט ‪,‬און האא ט באא פוילן אויסצושניידן די צונג פון דעם ‪,‬וואא ס האא ט גערעדט ערשט ‪,‬און אא פשניידן די עקן פון זיין גוף ‪,‬די‬ ‫איבעריקע פון זיינע ברידער און זיין מוטער קוקן אויף‪.‬‬ ‫‪5‬און אא ז ער איז געווען אא זוי שא להם אין אא לע זייאנע אברים ‪,‬האא ט ער באא פוילן אים ‪,‬וואא ס איז נאא ך לעבעדיק ‪,‬ברענגען צו פייאער ‪,‬און זיך געפרעגלט אין דער‬ ‫פאא ן ;אן אנדער מיט דער מוטער צו שטאא רבן מענטשלי ‪,‬אא זוי צו זאא גן‪:‬‬ ‫‪6‬ה 'ה 'האא ט ראה אויף אונדז ‪,‬און אין אמתן האא ט ער נחם אין אונדז ‪,‬אא זוי ווי משה האא ט געזאא גט אין זיין געזאא נג ‪,‬וואא ס האא ט עדות געזאא גט צו זייערע‬ ‫פנימער ‪,‬אא זוי צו זאא גן ‪:‬און ער וועט נחם ווערן אין זיינע קנעכט‪.‬‬ ‫‪7‬און ווען דער ערשטער איז געווען טויט נאא ך דעם נומער ‪,‬זיי געבראכט דעם צווייט צו מאא כן אים אא שפאא ט ;און ווען זיי האא בן געצויגן אא וועק די הויט פון‬ ‫זיין קאא פ מיט די האא ר ‪,‬זיי געבעטן אים ‪:‬ווילסטו עסן ‪,‬איידער דו וועסט ווערן באשטראפט דורך אא לע די האא ר ‪.‬יעדער מיטגליד פון דיין גוף?‬ ‫ווַטערדיקע יסורים ‪,‬אא זוי ווי די ערשטע‪.‬‬ ‫‪8‬אא בער ער האא ט געענטפערט אויף זיין אייגענער לשון ‪,‬און געזאא גט ‪:‬ניין ‪.‬דערפאא ר האא ט ער אויך באא קומען די א‬ ‫‪9‬און ווען ער איז געווען אין דעם לעצטן גזל ‪,‬האא ט ער געזאא גט ‪:‬דו ווי אא גרימצאא רן נעמט אונדז אא רויס פון דעם היינטיקן לעבן ‪,‬אא בער דער מלך פון דער‬ ‫וועלט וועט אונדז אויפשטיין ‪,‬וואא ס זענען געשטאא רבן פאא ר זיינע געזעצן ‪,‬צו אייביק לעבן‪.‬‬ ‫‪10‬נאא ך אים איז דער דריטער געמאא כט געוואא רן אא שפאא ט ‪,‬און ווען מען האא ט אים געבעטן ‪,‬האא ט ער אויסגעשטרעקט זיין צונג ‪,‬און דאא ס איז באא לד ‪,‬און‬ ‫האא ט אא רויסגעהאא לטן זיינע הענט מיט מאא ן‪.‬‬ ‫‪11‬און ער האט געזאגט מיט גבורה ‪,‬די דאא זיקע האא ב איך געהאא ט פון הימל ;און פאא ר זיינע געזעצן איך פאא ראא כט זיי ;און פון אים האא ף איך זיי ווידער צו‬ ‫באא קומען‪.‬‬ ‫‪12‬אא זוי ווי דער מלך און די וואא ס זענען מיט אים האא בן זיך געחידושט פון דעם בחור'ס אומץ ‪,‬דערפאר וואא ס ער האא ט גאא רנישט געקוקט אויף די יסורים‪.‬‬ ‫געפַניקט און געמאא כט דעם‪ 4‬טן אא זוי‪.‬‬ ‫א‬ ‫‪13‬און ווען דער דאא זיקער מאא ן איז אויך געשטאא רבן ‪,‬האא בן זיי‬ ‫‪14‬און ווען ער איז געווען גרייט צו שטאא רבן ‪,‬האא ט ער אא זוי געזאא גט ‪:‬עס איז גוט ‪,‬געהרגעט געוואא רן דורך מענטשן ‪,‬צו זוכן האא פענונג פון גאא ט ‪,‬אא ז ער‬ ‫וועט ווידער אויפשטיין דורך אים;‬ ‫‪15‬און דערנאא ך האא בן זיי געבראא כט אויך דעם‪ 5‬טן ‪ ,‬און זיי האא בן אים פאא רמאא כט‪.‬‬ ‫‪16‬האא ט ער געקוקט צום מלך ‪ ,‬און האא ט געזאא גט ‪ :‬דו האא סט מאא כט איבער מענטשן ‪ ,‬דו ביסט אא משחית ‪ ,‬דו טוסט וואא ס דו ווילסט ; נאא ך ניט טראא כטן אא ז‬ ‫אונדזער פאא לק איז פארלאזן פון גאא ט;‬ ‫‪17‬אא בער פאא רבלייבט אא וויילע ‪,‬און הק ֵהה זיין גרויסער ֹוח ‪,‬ווי ער וועט דיך און דייאן זאא מען פייאניקן‪.‬‬ ‫‪18‬און נאך אים האבן זיי געבראכט דעם זעקסטן ‪,‬וואס איז גרייט צו שטארבען ‪,‬און האט געזאגט ‪:‬זייט ניט פארפירט אן קיין סיבה ‪,‬ווארים מיר ליידן די‬ ‫דאזיקע זאכן פאר זיך אליין ‪,‬ווייל מיר האבן געזינדיקט קעגן אונדזער גאט;‬ ‫‪19‬אא בער נישט דו ‪,‬דו ‪,‬וואא ס נעם אין יאד זיך צו ריב מיט ה ‪',‬אא ז דו וועסט אא נטלויפן אא ן באא שטראא פ‪.‬‬ ‫‪20‬אבער די מוטער איז געווען ווונדערלעך איבער אא לע ‪,‬און ווערט פון כבוד צו זכר אא נדענק ‪:‬פאא ר ווען זי געזען איר זיבן זין געהרגעט אין אא פלאא ץ פון‬ ‫איין טאא ג ‪,‬זי האט עס מיט אא גוטן מוט ‪,‬ווייאל פון די האא פענונג וואא ס זי האט אין ה‪'.‬‬ ‫װַבערישע געדאא נקען מיט אא‬ ‫גַסטות ;און זי האא ט אױפגעװעקט אירע א‬ ‫‪21‬יאא ‪,‬זי האא ט געמאא כט איטלעכער פון זיי אין איר אייגענער לשון ‪,‬אא נגעפילט מיט א‬ ‫מענערישן מאא גן ‪,‬און האא ט צו זַ געזאא גט‪:‬‬ ‫‪22‬איך קען נישט זאא גן ווי איר זענען געקומען אין מיין בטן ;ווייאל איך ניט געגעבן איר אא טעם און ניט לעבן ‪,‬און ניט עס איז געווען וואא ס געשאפן די‬ ‫מיטגלידער פון יעדער איינער פון איר;‬ ‫‪23‬אא בער אא בער דער באשעפער פון דער וועלט ‪,‬וואא ס האא ט געשאא פן דעם דור‪-‬אא דא ם ‪,‬און האא ט אויסגעפונען דעם אא נהייב פון אא לץ ‪,‬וועט אייך אויך פון זיין‬ ‫אייגענער רחמנות געבן אייך ווידער אא טעם און לעבנס ‪,‬ווי איר היט אייך איצט נישט פאא ר זיינע געזעצן ‪.‬צוליב‪.‬‬ ‫‪24‬און אנטיוכוס ‪,‬וואא ס האא ט געמיינט ‪,‬אא ז ער איז פאא ראא כט ‪,‬און האא ט חושד געווען ‪,‬אא ז דאא ס איז אא ן לשון הרע ‪,‬בעת דער ייק נגסטער האא ט נאא ך געלעבט ‪,‬האא ט‬ ‫אים ניט בלויז געמוזט מיט ווערטער ‪,‬נייערט האא ט אים אויך פאא רזיכערט מיט שבועות ‪,‬אא ז ער וועט אים מאא כן סיי פאא ר אא רייכן און סיי פאא ר אא‬ ‫זַן חבר ‪,‬און אים פאא רטרויען‬ ‫גליקלעכער ‪.‬מענטש ‪,‬אויב ער וואא לט זיך אומקערן פון די געזעצן פון זיינע עלטערן ;און אא ז ער זאא ל אים אױך נעמען פאא ר א‬ ‫מיט ענינים‪.‬‬ ‫‪25‬אא בער ווען דער בחור האא ט נישט געוואא לט צוהערן צו אים ‪,‬האא ט דער מלך גערופן זיין מוטער ‪,‬און האא ט איר געבעטן ‪,‬זי זאא ל יעץ דעם בחור צו‬ ‫ראא טעווען זיין נפש‪.‬‬ ‫‪26‬און אז ער האט זי געמוזט מיט סאך רייד ‪,‬האט זי אים צוגעזאגט ‪,‬אז זי זאל יעץ איר זון‪.‬‬ ‫;מַן זון ‪,‬דערבאא רימט זיך אױף מיר ‪,‬װאא ס‬ ‫‪27‬אבער זי האט זיך געבוקט צו אים ‪,‬לאכנדיק דעם אכזריותדיקן טיראן ‪,‬און האט אזוי גערעדט אין איר לשון א‬ ‫דרַ יאא ר ‪,‬און דיך געברענגט ‪,‬און דיך אױפגעבראא כט ביזן יום ‪,‬און אױסגעהאא לטן די צרות‬ ‫מַן בויך ‪,‬און דיך געגעבן א‬ ‫נַן חדשים אין א‬ ‫האא ט דיך געבאא רן א‬ ‫פון דערציק ונג‪.‬‬ ‫‪28‬איך בעט דיך ‪ ,‬מיין זון ‪ ,‬קוק אויף דעם הימל און אויף דער ערד ‪ ,‬און אלעס וואס איז אין איר ‪ ,‬און טראכט ‪ ,‬אז גאט האט זיי געמאכט פון זאכן וואס‬ ‫זענען נישט געווען ; און אזוי איז די מענטשהייט געמאכט געווארן אזוי‪.‬‬

‫פַניק ‪,‬נייערט ‪,‬ווייל ווערדיק פאא ר אייערע ברידער ‪,‬נעם אייער מות ‪ֹ,‬די איך זאא ל דיך ווידער אויפנעמען‬ ‫‪29‬זאא לסט ניט מורא האא בן פאא ר דעם דאא זיקן א‬ ‫מיט רחמנות מיט אייערע ברידער‪.‬‬ ‫‪30‬בשעת זי האא ט נאא ך גערעדט די דאא זיקע ווערטער ‪,‬האא ט דער בחור געזאא גט ‪:‬אויף וועמען וואא רטן איר ?איך וועל ניט פאא לגן דעם געבאא ט פון דעם מלך ‪,‬‬ ‫אא בער איך וועל פאא לגן דעם געבאא ט פון דער תורה וואא ס איז געגעבן צו אונדזער עלטערן דורך משה‪.‬‬ ‫‪31‬און דו ‪,‬וואס ביסט געווען דער מחבר פון אא לע אומרעכט קעגן די עברים ‪,‬זאא ל ניט אא נטלויפן די הענט פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪32‬ווארים מיר ליידן צוליב אונדזערע זינד‪.‬‬ ‫‪33‬און כאא טש דער לעבעדיקער האר וועט צערענען אויף אונדז אא קליין בשעת פאא ר אונדזער טריפה און תיקון ‪,‬נאא ך וועט ער זיין איינס מיט זיינע קנעכט‪.‬‬ ‫‪34‬אא בער דו ‪,‬אלוקים אא דא ם ‪,‬און פון אא לע אא נדערע רשא עים ‪,‬זאא לסט זיך נישט דערהויבן אא ן אא סיבה ‪,‬און נישט בוכסן מיט תקוות אומזיכערן ‪,‬נשא דייאן יאד‬ ‫קעגן די עבדים פון ה‪'.‬‬ ‫‪35‬וואא רעם דו ביסט נאא ך נישט אא נטלאא פן פון דעם קמשפט פון אלוקים הא אא ב ‪,‬וואא ס זעט אא לץ‪.‬‬ ‫‪36‬ווארים אונדזערע ברידער ‪,‬וואא ס האא בן איצט געליטן אא קורץ ווייטיק ‪,‬זענען טויט אונטער גאא ט' ס בונד פון ייביק לעבן ;אא בער דו ‪,‬דורך דעם משפט‬ ‫פון גאא ט ‪,‬וועט באא קומען רעכט שטראא ף פאא ר דיין שטאא לץ‪.‬‬ ‫‪37‬אא בער איך ‪,‬ווי מיינע ברידער ‪,‬מקריב מיין גוף און מיין לעבן פאא ר די ֹורה פון אונדזערע עלטערן ‪,‬בעטנדיק גאא ט ‪,‬ער זאא ל גיך זיין רחמנות אויף‬ ‫אונדזער פאא לק ;און דו זאלסט מודה זיין מיט יסורים און מכות ‪,‬אא ז ער אא ליין איז גאא ט;‬ ‫‪38‬און ֹדי אין מיר און מייאנע אחים זאא ל אויפהערן דער גרימצארן פון דעם אלמעכטיקער ‪,‬וואא ס איז מיט גערעכטיקייט געבראא כט געוואא רן אויף אונדזער‬ ‫פאא לק‪.‬‬ ‫‪39‬ווי דער מלך איז געווען אין גרימצארן ‪ ,‬האט ער אים איבערגעגעבן ערגער ווי די אלע איבעריקע ‪ ,‬און ער האט חרד געטון ‪ ,‬אז ער האט זיך‬ ‫געלעגט‪.‬‬ ‫‪40‬און דער דאא זיקער איז געשטאא רבן אא ן מטמא ‪,‬און האא ט זיך בטח אויף ה 'בטח‪.‬‬ ‫‪41‬לעצטענס נאא ך די זין איז די מוטער געשטאא רבן‪.‬‬ ‫‪42‬זאא ל דאא ס זיין גענוג איצט צו רעדן וועגן די סעודות פון עבודה זרה ‪,‬און די עקסטרעם יסורים‪.‬‬ ‫קאפיטל‪8‬‬ ‫רַנגעגאא נגען אין די שטעטלעך ‪,‬און האא בן צונױפגערופן זַערע קרובים ‪,‬און האא בן צו זַ אא לע‬ ‫‪1‬דענצמאא ל איז יהודה מקבע ‪,‬און די װאא ס מיט אים ‪,‬אא א‬ ‫אַנגעזאא מלט אא רום זעקס טויזנט מאא ן‪.‬‬ ‫זַנען פאא רבליבן אין דער ייק דישער רעליגיע ‪,‬און האא בן א‬ ‫גענומען אא זעלכע ‪,‬װאא ס א‬ ‫‪2‬און זיי האא בן קרא צו ה ‪',‬ער זאא ל ראה אויף דעם ֵאם וואא ס פון אא לע איז דרד געוואא רן ;און אויך דערבאא רימט דעם בית המקדש פאא רשוועכט פון רשעים;‬ ‫‪3‬און ער זאל רחמנות האבן אויף דער שטאט ‪,‬שווער פארשמאכט און גרייט צו מאכן מיט דער ערד ;און הערן די בלוט וואא ס געשריגן צו אים‪,‬‬ ‫‪4‬און געדענקט די רשעים שחיטה פון תינוקות ‪,‬און די חילול השם עשה קעגן זיין נאא מען ;און אא ז ֵפ ר ופועלנ ט זאיין קשננ אא ה אא קעגן די רשא עים‪.‬‬ ‫‪5‬און אא ז מא קנ בא ע האא ט זיך פון אים פון זייאנע חפ ספ ד ‪,‬און די גויים האא בן אים נישט געקענט אא נטקעגן ‪,‬וואא רעם דער גרימצארן פון ה 'איז געוואא רן רחמים‪.‬‬ ‫‪6‬דעריבער איז ער בוא צום פון נישט ‪,‬און ער האא ט פאא רברענט שטעט און ערים ‪,‬און האא ט לקח אין זייאנע די נמחונפת ‪,‬און ער האא ט נצח און אא נטלאא פן פון‬ ‫פַנט נישט ווייניק‪.‬‬ ‫זיינע א‬ ‫‪7‬אא בער ער האא ט ספעציעל אויסגענוצט די נאא כט פאא ר אא זעלכע סֹירותדיקע פרווון ‪,‬אא זוי אא ז די פרוכט פון זיין קדושה איז פאא רשפרייט געוואא רן אומעטום‪.‬‬ ‫ביסלעכווַז געמערט ‪,‬און אא ז עס האא ט זיך נאא ך מער און מער געגלייבט מיט אים ‪,‬האא ט ער‬ ‫א‬ ‫‪8‬און ווען פיליפוס האא ט געזען ‪,‬אא ז דער דאא זיקער מאא ן האא ט זיך‬ ‫אא נגעשריבן צו פטאא לעמיוס ‪,‬דעם גענעראל פון קעלאא סיריע און פעניצע ‪,‬צו געבן מער הילף צו דעם מלך ס ענינים‪.‬‬ ‫‪9‬דעמאלט האט ער אים באלד אויסדערוויילט ניקנור דער זון פון פאטרוקלוס ‪,‬איינער פון זיינע ספעציעלע פריינט ‪,‬און האט אים געשיקט מיט נישט‬ ‫ווייניגער ווי צוואנציג טויזנט פון אלע אומות אונטער אים ‪,‬אויסצוווארשן דעם גאנצן דור פון די אידן ;און מיט אים האא ט ער זיך צוגעטראא גן אויך‬ ‫גאא רגיאא ס אא קאא פיטאא ן ‪,‬וועלכער האא ט געהאא ט אין מלחמה ענינים גרויס דערפאא רונג‪.‬‬ ‫‪10‬און ניקנור האא ט זיך גענומען צו מאא כן אא זוי פיל געלט פון די געפאא נגענע אידן ‪,‬ווי עס זאא ל צאא לן דעם מפ ספ ד פון ‪ 2,000‬טאלאנטן ‪,‬וואא ס דער מלך זאא ל‬ ‫באא צאא לן צו די רוימער‪.‬‬ ‫‪11‬דעריבער האא ט ער תיכף געשיקט צו די שטעט אויף דעם ברעג פון ים ‪,‬און האא ט פראא קלאמירט פאא רקויפן די געפאא נגענע אידן ‪,‬און האא ט צוגעזאא גט ‪,‬אא ז‬ ‫זיי זאא לן האא בן ‪ 10‬און ‪ 46‬קערפער פאא ר איין טאלאנט ‪,‬און ניט דערוואא רטן די נקמה ‪,‬וואא ס זאא ל נאא כפאא לגן אויף אים פון דעם אלמעכטיקער גאא ט‪.‬‬ ‫‪12‬און אא ז מע האא ט געבראא כט אא דבר צו יהודה פון ניקנורס בוא ‪,‬און ער האא ט מיטגעטיילט צו די וואא ס זענען געווען מיט אים ‪,‬אא ז דאא ס חיל איז געווען‬ ‫נאא ענט‪.‬‬ ‫‪13‬די וואא ס זייאנען געווען מפחד ‪,‬און האא בן זיך נישט פאא רטרויערט אין צדקת ה ‪',‬זייאנען אא נטלאא פן ‪,‬און האא בן זיך סור‪.‬‬ ‫‪14‬אא נדערע האא בן פאא רקופט אא לץ וואא ס זיי האא בן איבערגעלאא זט ‪,‬און האא בן בי אי ה 'זיי מציל געווען ‪,‬פאא רקויפט פון דעם רשע ניקנור איידער זיי האא בן זיך‬ ‫בֵפגעגעבן;‬ ‫‪15‬און אויב נישט צוליב זייער אייגענעם צוליב ‪,‬נאא ך צוליב די בונדים וואא ס ער האא ט כרת מיט זייערע אבות ‪,‬און צוליב זיין הייליקן און פראא כטיקן‬ ‫נאא מען ‪,‬דורך וועלכן זיי זענען גערופן געוואא רן‪.‬‬ ‫‪16‬האא ט דער מא כנ בה ע צונומען זייאנע מענטשן צו דער צאא ל ‪ 6 000,‬און זיי האא ט זיי געמאא כט נישט צו געשלאא גן ווערן מיט אימה פון דעם שונא ‪,‬און נישט צו‬ ‫מורא האא בן פאא ר דעם גרויסן המון פון די ֹויק ם ‪,‬וואא ס זייאנען בוא קעגן זיי ;אא בער צו קעמפן מאא נפאא לי‪,‬‬ ‫‪17‬און צו שטעלן פאא ר זייערע אויגן די שאא דן וואא ס זיי האא בן אומגערעכט געטאא ן אין דעם הייליקן אא רט ‪,‬און די אכזריותדיקע האא נדלונג פון דער שטאא ט ‪,‬‬ ‫וואא ס זיי האא בן געמאא כט אא שפאא ט ‪,‬און אויך דאא ס צונעמען די רעגירונג פון זייערע אבות‪.‬‬ ‫‪18‬ווארים זיי ‪,‬האט ער געזאגט ‪,‬פארזיכערן זיך אויף זייערע כלים און עזות ;אא בער אונדזער בטחון איז אין דעם אייבערשטער ‪,‬וואא ס אין אא בעק קען‬ ‫אא ראא פוואא רפן סיי די וואא ס קומען קעגן אונדז ‪,‬און אויך די גאנצע וועלט‪.‬‬ ‫זַנען אומגעקומען הונדערט‬ ‫זַנען מציל געװען ‪,‬װען אונטער סנחריב א‬ ‫‪19‬און ער האא ט זיי דערצַלט ‪,‬װאא ס זַערע עלטערן האא בן געפונען ‪,‬און װי זַ א‬ ‫פינף און אא כציק טויזנט‪.‬‬ ‫זַנען געקומען אין גאא נצן אא כט טױזנט צו דער‬ ‫‪20‬און ער האא ט זיי דערצַלט װעגן דער מלחמה װאא ס זַ האא בן געהאא ט אין בבל מיט די גלאטים ‪,‬װי זַ א‬ ‫עסק ‪,‬מיט ‪ 4,000‬מא קפ דונק ים ‪,‬און אא ז די מא קפ דונק ים זייאנען געווען צעשטערט ‪,‬האא בן די ‪ 8,000‬צעשטערט הונדערט און צוואא נציק טויזנט ‪.‬צוליב דער הילף‬ ‫וואס זיי האבן געהאט פון הימל ‪,‬און האבן אזוי באקומען א גרויסן בוב‪.‬‬ ‫‪21‬און אז ער האט זיי געמאכט מיט די דאזיקע ווערטער ‪,‬און גרייט צו שטארבען פאר דער תורה און פאר דער מדינה ‪,‬האט ער צעטיילט זיין חיל אין ‪4‬‬ ‫חלקים;‬

‫‪22‬און ער האא ט זיך צוגעבונדן מיט זיינע אייגענע ברידער ‪,‬די מנהיגים פון איטלעכער מחנה ‪,‬צו וויסן שמעון ‪,‬און יוסף ‪,‬און יהונתן ‪,‬און האא ט געגעבן‬ ‫איטלעכער ‪ 1500‬מאא ן‪.‬‬ ‫‪23‬און ער האא ט געשטעלט אפ לֵא זאר צו לייענען דאא ס ספר הקדוש ‪,‬און ווען ער האא ט זיי געגעבן דאא ס דאא זיקע וואא רט ‪,‬די הילף פון גאא ט ;זיך פירן די ערשטער‬ ‫באא נד‪,‬‬ ‫‪24‬און מיט דער הילף פון דעם אלמעכטיקער האא בן זיי געהרגעט איבער נייאן טויזנט פון זייער פיינט ‪,‬און ינדזשערד און פאא רמאא כן די מערסט טייל פון‬ ‫ניקנור' ס מחנה ‪,‬און אא זוי אא לע אא נטלאא פן;‬ ‫‪25‬און זיי האא בן לקח זייער געלט וואא ס איז בוא זיי צו קויפן ‪,‬און האא בן זיי נאא כגעיאא גט ווייט;‬ ‫‪26‬ווארים עס איז געווען א טאג פארן שבת ‪,‬און דעריבער האבן זיי זיי מער ניט געיאגט‪.‬‬ ‫‪27‬און אא ז זיי האא בן קבץ זייער נשק ‪,‬און האא בן אבד זייערע שונאים ‪,‬האא בן זיי זיך פאא רנומען בייאם שבת ‪,‬און געגעבן תהילה רבה ‪,‬און אא דאנק צו ה ‪',‬וואא ס‬ ‫האא ט זיי שומר ביז יענעם טאא ג ‪,‬וואא ס איז געווען דער אנהייב פון חפ ספ ד ‪,‬וואא ס האא ט זיי זקן‪.‬‬ ‫‪28‬און נאא כן שבת ‪,‬ווען זיי האא בן געגעבן טייל פון דעם רוב צו די שא מות ‪,‬און די אלמנות ‪,‬און יתומים ‪,‬און דאא ס יתר האא בן זיי צעטיילט צווישן זיך און‬ ‫צווישן זייערע קנעכט‪.‬‬ ‫‪29‬און אא ז דאא ס איז געשען ‪,‬און זיי האא בן געמאא כט אא ֹחינה ‪,‬האא בן זיי בעטן דעם ארחם ה ‪',‬ער זאא ל זיך נשא זיין מיט זייאנע קנעכט אויף אייביק‪.‬‬ ‫‪30‬און פון די ‪,‬וואא ס זענען געווען מיט טימאטעאוס און באא קכידעס ‪,‬וואא ס האא בן געקעמפט קעגן זיי ‪,‬האא בן זיי דערהרגעט איבער צוואא נציק טויזנט ‪,‬און זיי‬ ‫האא בן זייער גרינג באא קומען הויך און שטאא רק האלטן ‪,‬און האא בן צעטיילט צווישן זיך נאא ך אא פלאא ץ פון רויב ‪,‬און געמאכט די פאא רמאא כן ‪,‬יתומים ‪,‬אלמנות ‪,‬‬ ‫‪,‬גלַך מיט זיך אין רױב‪.‬‬ ‫א‬ ‫יאא ‪,‬און אױך די אא לטע‬ ‫‪31‬און אא ז זיי האא בן צונומען קבץ זייער נשק ‪,‬האא בן זיי זיי אא לע פאא רזאא רגט ביי מקומות ‪,‬און דאא ס רעשטל פון דעם ארב האא ט זיי געבראא כט קיין ירושא לאיק ם‪.‬‬ ‫‪32‬און זיי האא בן אויך דערהרגעט פילאא רכעס דעם רשע ‪,‬וואא ס איז געווען מיט קטימותה אוס ‪,‬און האא ט געצערנט די אידן אין פילע וועגן‪.‬‬ ‫צַט ‪,‬ווי זיי האא בן געהאא לטן דעם סעודה פאא רן נצחון אין זייער לאא נד ‪,‬האא בן זיי פאא רברענט קאא ליסתען ‪,‬וואא ס האא בן געצינדן פייער אויף די‬ ‫‪33‬און אין דער א‬ ‫הייליקע טויערן ‪,‬וואא ס זענען אא נטלאא פן אין אא קליין הויז ;און אזוי האט ער באקומען א שכר פאר זיין רשעות‪.‬‬ ‫‪34‬וואא ס שייך דעם אומגליקלעכן ניקנור ‪,‬וואא ס האא ט געבראא כט טויזנט סוחרים צו קויפן די אידן‪,‬‬ ‫זַן פראא כטיקן קלַד ‪,‬און‬ ‫‪35‬דורך דער הילף פון ה 'איז ער ירד געווארן דורך זיי ‪,‬פון וועמען ער האט דער קלענסטער חשבון ;און ער האא ט אױסגעטאא ן א‬ ‫זַן מחנה‬ ‫זַן גאא נצן ‪,‬און איז געקומען װי אא אא נטלאא פענער קנעכט דורכן מיטללאא נד קַן אנטיאכיע ‪,‬מיט זַער גרױסע שאא נד ‪,‬דערפאא ר װאא ס א‬ ‫אא פגעלאא זט א‬ ‫איז פאא רטיליקט געװאא רן‪.‬‬ ‫‪36‬און דער ‪,‬וואא ס האא ט אויף אים גענומען צו מאא כן גוטן צו די רוימער זייער צאא ל דורך געפאא נגענער אין ירושלים ‪,‬האא ט געזאא גט אין אויסלאנד ‪,‬אא ז די‬ ‫אידן האא בן גאא ט צו קעמפן פאא ר זיי ‪,‬און דעריבער זיי קען נישט זיין שאא טן ‪,‬ווייאל זיי האא בן נאכגעגאנגען די געזעצן וואא ס ער האט זַ געגעבן‪.‬‬ ‫קאפיטל‪9‬‬ ‫‪1‬אין דער צייט איז אנטיאכוס ארויס מיט בושה ארויס פון דעם לאנד פערסיע‬ ‫‪2‬ווארים ער איז ארלנגעגאנגען אין דער שטאט ‪,‬וואס הייסט פרסעפאליס ‪,‬און איז געגאנגען צו גזלן דעם בית‪-‬המקדש ‪,‬און פארהאלטן די שטאט ;‬ ‫װארעמע ן ד י פאלק ע לויפ ט זי ך צ ו פארטַדיג ן מי ט זַער ע געװער ‪ ,‬הא ט ז ַ אנטלאפ ן ; און אא זױ איז געשען ‪,‬אא ז אא נטױכוס ‪,‬װאא ס איז אא נטלױפן‬ ‫פון די באא װױנער ‪,‬האא ט זיך אומגעקערט מיט בושה‪.‬‬ ‫‪3‬און אא ז ער איז בוא קיין ֵפבא טא ן ‪,‬האא ט מען אים געבראא כט בשורה וואא ס איז געשען מיט ניקא נור און טימאטעאוס‪.‬‬ ‫‪4‬דערנאא ך געשוואא לן פון כעס ‪.‬ער האט געטראכט צו נוקם זיין אויף די אידן די חרפה וואס האט אים געמאכט פון די וואס האבן אים אנטלאפן ‪.‬דעריבע ר‬ ‫רַטװאא גן ‪ ,‬צ ו פאר ן או ן אויפהער ‪ ,‬או ן אפצושיק ן ד י רַז ‪ ,‬איצ ט אי ם נאכגעפאלג ט דע ר משפט פון גאט ‪ .‬ווארים ער‬ ‫הא ט ע ר באפויל ן זַ ן א‬ ‫האט גערעדט שטאלץ אין דעם סאא רט ‪,‬אא ז ער זאא ל קומען קיין ירושלים און מאא כן עס אא פראא סט קבר פון די אידן‪.‬‬ ‫‪5‬אא בער ה 'אלוקים הא אא ב ‪,‬דער אלוקים פון יק נש אראה ל ‪,‬האא ט אים געשלאא גן מיט אא ן אומהיילטדיקע און אומזעיקלעכע פלאא גן ‪,‬אא דער ווי נאא ר ער האא ט גערעדט‬ ‫די דאא זיקע רייד ‪,‬איז אויף אים געקומען אא כאב פון די מעיים ‪,‬וואא ס איז געווען אומזיכער ‪,‬און יסורים פון די פנימיות;‬ ‫‪6‬און דאס מיט צדקה ‪:‬ווארים ער האט געמוטשעט אנדערע מענטשן'ס געדערעם מיט פילע און פרעמדע יסורים‪.‬‬ ‫‪7‬אא בער ער האא ט גאא רנישט אויפגעהערט פון זיין באא רימעריי ‪,‬אא בער ער איז נאא ך געווען אא נגעפילט מיט שטאא לץ ‪,‬און האא ט אא רויסגעלאא זט פייער אין זיין‬ ‫גרימצארן אויף די אידן ‪,‬און האא ט באא פוילן צו אייאלן דעם נסיעה ; ;אא זוי אא ז מיט אא ווייטיקדיק פאא ל ‪,‬אא לע די מיטגלידער פון זיין גוף זענען פיל ווייטיקדיק‪.‬‬ ‫‪8‬און אזוי דער ‪,‬וואס האט א ביסל פריער געטראכט אז ער זאל באפעלן די כוואליעס פונעם ים( ‪,‬אזוי שטאלץ איז ער געווען איבער דעם צושטאנד פון‬ ‫מענטש )און וואגן די הויכע בערג אין א וואג ‪,‬איז יעצט געווארפן געווארן אויף דער ערד ‪,‬און געטראגן אין א פערד ‪. ,‬ווייאזנדיק צו אא לע די קלאא ר מאא כט‬ ‫פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪9‬און די וואא רעם זייאנען אויפגעשטאנען פון דעם גוף פון דעם דאא זיקן רשע ‪,‬און בעת ער האא ט געלעבט אין צער און כאב ‪,‬איז זיין פלייש אא וועקגעפאא לן ‪,‬‬ ‫און די טמא פון זיין ריח איז געווען רעש פאא ר זיין גאא נצן חיל‪.‬‬ ‫‪10‬און דער מענטש ‪,‬וואא ס האא ט אא ביסל פריער געטראא כט ‪,‬אא ז ער האא ט געקאא נט דערגרייכן צו די שטערן פון הימל ‪,‬האא ט קיינער ניט געקענט פאא רטראא גן‬ ‫פאא ר זיין אומדערטראא גן שטינקען‪.‬‬ ‫‪11‬און דאא ‪,‬ווייל ער איז פלאא ג געוואא רן ‪,‬האא ט ער אא נגעהויבן אא פלאא זן זיין גרויסן שטאא לץ ‪,‬און זיך צו דערקענען דורך דעם פלאא ג פון גאא ט ‪,‬און זיין ווייטיק‬ ‫איז פאא רמערט יעדער מאא מענט‪.‬‬ ‫‪12‬און ווען ער אא ליין האא ט נישט געקענט פאא רהאא לטן זיין אייגענער ריח ‪,‬האא ט ער געזאא גט די דאא זיקע רייד ‪:‬עס איז גענייגט צו זיין אונטערטעניק צו גאא ט ‪,‬‬ ‫און אא ז אא מענטש ‪,‬וואא ס איז שטאא רביק ‪,‬זאא ל ניט מיט שטאלץ טראא כטן פון זיך אויב ער איז געווען גאא ט‪.‬‬ ‫‪13‬און דער דאא זיקער רשע האא ט נדר געווען צו ה ‪',‬וואא ס האא ט איצט מער נישט רחמנות אויף אים ‪,‬אא זוי צו אמר‪:‬‬ ‫‪ֹ14‬די די ֵק יר הא קודפ שפ ת( צו וואא ס ער איז געגאא נגען אין איילעניש צו איר ‪,‬זי צו לייגן מיט דער ערד ‪,‬און זי צו מאא כן פאא ר אא קבר )זאא ל ער שטעלן אין‬ ‫פרייהייט‪.‬‬ ‫‪15‬און ווען ער האא ט אא נרירט די אידן ‪,‬וועמען ער האא ט געמאא כט ניט ווערט אא זוי פיל ווי צו באא גראא בן ווערן ‪,‬נייערט צו פאא רטריבן ווערן מיט זייערע‬ ‫גלַך צו די בירגער פון אא תונה‪.‬‬ ‫קינדער ‪,‬צו פאא רצערן ווערן פון די עופות און ווילדע בהמות ‪,‬האא ט ער זיי אא לע געמאא כט א‬ ‫‪16‬און דער הַליקער הה יכאל ‪,‬װאא ס פריק ער ער האא ט צערובט ‪,‬האא ט ער באא צירט מיט מֹנות טובות ‪,‬און האא ט צוריקגעשטעלט אא לע ֹלים פון קודש מיט אא‬ ‫אַנקױף האא ט ער אא פגעטאא ן די באא שולדיקונגען װאא ס געהערן צו די קרבנות‪.‬‬ ‫זַן אַגענעם א‬ ‫סך מער ‪,‬און פון א‬ ‫‪17‬יאא ‪,‬און אא ז ער זאא ל אויך אא ליין ווערן אא ייק ד ‪,‬און דורכגיין די גאא נצע וועלט ‪,‬וואא ס איז געוואוינט געוואא רן ‪,‬און דערקלערן די מאא כט פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪18‬אבער פאר דעם אלעם האבן זיינע יסורים נישט אויפגעהערט ‪,‬ווארים דער גערעכטער משפט פון גאט איז געקומען אויף אים ;דעריבער ‪,‬‬ ‫פארצווייפלט פון זיין געזונט ‪,‬האט ער געשריבן צו די אידן דעם אונטערשריפטן בריוו ‪,‬מיט דעם פארעם פון א תחינה ‪,‬אזוי ווי‪:‬‬

‫‪19‬אנטיוכוס ‪,‬מלך און גענעראל ‪,‬צו די גוטע אידן ווינטשן זיינע בירגער פיל פרייד ‪,‬געזונט און וווילטאא ג;‬ ‫‪20‬אויב איר און אייערע קינדער זענען געזונט ‪,‬און אייערע ענינים זענען צו דיין צופרידנקייט ‪,‬איך דאא נקען גאא ט זייער גרויס ‪,‬ווייל מיין האא פענונג אין‬ ‫הימל‪.‬‬ ‫‪21‬איך בין געווען שוואא ך ‪,‬אא דער איך וואא לט געדאא רפט געדענקען דיין ֹבוד און דיין גוטן רצון ‪,‬ווען איך האא ב זיך אומגעקערט פון פערסיע ‪,‬און איך בין‬ ‫געכאא פט געוואא רן מיט אא שווערער קרענק ‪,‬און איך האא ב געמיינט ‪,‬אא ז עס איז נויטיק צו זאא רגן פאא ר די געזונט פון אא לע;‬ ‫‪22‬ניט פאא רטרוסט מיין געזונט ‪,‬אא בער מיט גרויס האא פענונג צו אא נטלויפן פון דער קרענק‪.‬‬ ‫‪23‬אא בער אא ז ביי מיין פאא טער ‪,‬אין וועלכער צייט האא ט ער געפירט אא ן חיל אין די בא מות ‪.‬באא שטימט אא סאא קסעסער‪,‬‬ ‫‪24‬צו דעם סוף ‪,‬אא ז אויב עפעס וועט אויספאא לן פאא רקערט צו דער דערוואא רטונג ‪,‬אא דער אויב עס וואא לט זיין געבראכט אא בשורה וואא ס איז געווען שווער ‪,‬‬ ‫די פון דער ערד ‪,‬ווייל זיי וויסן וועמען די מדינה איז לינקס ‪,‬זאלן ניט זיין דערשראא קן‪.‬‬ ‫‪25‬און ווידער ‪,‬ווי אא זוי די פירשטן וואא ס זענען געמארקן און שכנים צו מיין מלכות ווארטן פאא ר געלעגנהייט ‪,‬און דערוואא רטן וואא ס וועט זיין די‬ ‫‪.‬מַן זון אנטיכוס האא ב איך באא שטימט פאא ר מלך ‪,‬וועמען איך האא ב אא פט איבערגעגעבן און געלויבט צו פילע פון אייך ‪,‬ווען איך בין אא ראא פאא נג‬ ‫געשעעניש א‬ ‫אין די הויך פראא ווינץ ;צו וועמען איך האב געשריבן אזוי‪:‬‬ ‫‪26‬דעריבער ‪,‬איך בעט און בעט דיך צו געדענקען די בענעפיץ וואא ס איך האא בן געטאן צו איר אין אא לגעמיין און ספעציעל ‪,‬און אא ז יעדער מענטש וועט זיין‬ ‫געטרי אי צו מיר און מיין זון‪.‬‬ ‫אַערע תאוות מיט ליב און מיט חן‪.‬‬ ‫‪27‬וואא רעם איך בין פאא רזיכערט ‪,‬אא ז ער ‪,‬וואא ס פאא רשטאא נען מיין מיינונג ‪,‬וועט זיך געניסן מיט א‬ ‫‪28‬און דער רוצח און דער חילול הקודש האט שטארק געליטן ‪,‬אזוי ווי ער האט געבעטן אנדערע מענטשן ‪,‬אזוי איז ער געשטארבן א אומגליקלעכער‬ ‫טויט אין א פרעמדער לאנד אין די בערג‪.‬‬ ‫‪29‬און פיליפוס ‪,‬וואא ס איז דערצויגן געוואא רן מיט אים ‪,‬האא ט אא וועקגעטראא גן זיין גוף ‪,‬וואא ס האא ט אויך מורא געהאא ט דעם זון פון אנטיוכוס ‪,‬און איז‬ ‫צריק ם צו ֹלמיוס פילאא מעטאא ר‪.‬‬ ‫געגאא נגען קיין קמ א‬ ‫קאפיטל‪10‬‬ ‫זַן חברה ‪,‬דער גאא ט ‪,‬װאא ס האא ט זַ געפירט ‪,‬האא בן זיך אומגעקערט דעם הה יכל און די שטאא ט;‬ ‫‪1‬און מקבע און א‬ ‫‪2‬אא בער די מזבחות וואא ס די ֹויק ם האא בן געבויט אין דער אא פענער גאא ס ‪,‬און אויך די קא פפ לן ‪,‬האא בן זיי אא ראא פגעריסן‪.‬‬ ‫‪3‬און נאכדעם וואס זיי האבן גערייניקט דעם היכל ‪,‬האבן זיי געמאכט אן אנדער מזבח ‪,‬און געשלאגן שטיינער ‪,‬און זיי האבן ארויסגענומען פון זיי פייער ‪,‬‬ ‫און נאך צוויי יאר האבן זיי מקרב געווען א קרבן ‪,‬און האבן ארויסגעברענגט קטורת ‪,‬און ליכט ‪,‬און ברױט‪.‬‬ ‫‪4‬און אא ז דאא ס איז געשען ‪,‬זענען זיי אא ראא פגעפאא לן ‪,‬און האא בן געבעטן ה ‪',‬אא ז זיי זאא לן מער נישט קומען אין אא זעלכע צרות ;אבער אויב זיי האבן מער‬ ‫געזינדיקט קעגן אים ‪,‬אא ז ער אא ליין וואא לט זיי מוטיקן מיט רחמנות ‪,‬און אא ז זיי זאלן ניט זיין איבערגעגעבן צו די בלאא ספאא םיק און באא רבאא רישע אומות‪.‬‬ ‫‪5‬און אין דעם זעלבן טאא ג ‪,‬וואא ס די פרעמדע האא בן חלל דעם בית‪-‬המקדש ‪,‬אין דעם זעלבן טאא ג איז עס ווידער טהרה געוואא רן ‪,‬דער פינף און צװאא נציקסטן‬ ‫טאא ג פון דעם זעלבן חודש ‪,‬װאא ס איז קא סלעו‪.‬‬ ‫‪6‬און זיי האא בן געהאא לטן די אא כט טעג מיט פרייד ‪,‬ווי אין דעם יום טוב פון די סוכות ‪,‬און געדענקט אא ז ניט לאא נג פריער זיי האא בן געהאלטן דעם יום טוב‬ ‫פון די סוכות ‪,‬ווען זיי וואא נדערד אין די בערג און די גרוב ווי בהמות‪.‬‬ ‫‪7‬דעריבער האא בן זיי נשא צא ֵנ ף ‪,‬און נשפא קרים ‪,‬און אויך כף היד ‪,‬און זיי האא בן געזונגען תהלים צו דעם ‪,‬וואא ס האא ט זיי מיט הצלחה געזונגען צו טהר זיין‬ ‫אא רט‪.‬‬ ‫‪8‬און זיי האא בן קבע מיט אא חוק און אא גזירה ‪,‬אא ז יעדן יאא ר זאא לן די דאא זיקע טעג שומר ווערן פון דעם גאא נצן פאא לק פון די ייק דן‪.‬‬ ‫‪9‬און דאא ס איז געווען דער סוף פון אנטיאא כוס ‪,‬גערופן אפיפענס‪.‬‬ ‫‪10‬איצט וועלן מיר דערקלערן די מעשים פון אנטיוכוס עופאטור ‪,‬וואס איז געווען דער זון פון דעם רשע ‪,‬זאמלט בעקיצער די ומגליק פון די מלחמות‪.‬‬ ‫‪11‬און ווען ער איז בוא צו דער כתר ‪,‬האט ער געשטעלט איין ליסיאס איבער די ענינים פון זיין מלכות ‪,‬און האט אים געשטעלט זיין הויפט גענעראל פון‬ ‫קעלעסיריע און פיניק‪.‬‬ ‫‪12‬וואא רעם ֹלמיוס ‪,‬וואא ס מען האא ט גערופן מאא קראא ן ‪,‬האא ט אויסדערוויילט צו טאא ן גערעכטיקייט צו די אידן פאא ר דעם אומרעכט וואא ס איז געטאא ן געוואא רן‬ ‫צו זיי ‪,‬און האא ט געשטרעבט צו פאא רזעצן שלום מיט זיי‪.‬‬ ‫‪,‬ווַל ער האא ט פאא רלאא זט‬ ‫פרַנד פון דעם מלך פאא ר עופאטורן ‪,‬און ער האא ט גערופן אא בוגד פאא ר יעדן ווארט א‬ ‫‪13‬און ער איז אא נגעקלאא גט געוואא רן אין די א‬ ‫קיפראס ‪,‬וואא ס פילאא מעטאא ר האא ט אים איבערגעגעבן ‪,‬און איז געגאא נגען קיין אנטיוכוס אפ פנ פפ נפס ‪,‬און זעענדיק אא ז ער איז נישט אין קיין כבוד אא רט ‪,‬האא ט ער‬ ‫זיך אא זוי אא נטוויקלט ‪. ,‬א ז ע ר הא ט זי ך פארגיפט ן או ן געשטארב ן‪.‬‬ ‫‪14‬אא בער ווען גאא רגיאא ס איז געווען גענעראל פון די מחנות ‪,‬האא ט ער געדונגען זעלנער ‪,‬און ער האא ט שטענדיק געזאא רגט מלחמה מיט די אידן;‬ ‫‪15‬און דערמיט האא בן די אידום ‪,‬וואא ס האא בן באא קומען אין זייערע הענט די סֹנותדיקסטע מחנות ‪,‬און האא בן פאא רנומען די אידן ‪,‬און האא בן אויפגענומען די‬ ‫גירושים פון ירושא לאיק ם ‪,‬און זיי זענען געגאא נגען צו שפייזן מלחמה‪.‬‬ ‫‪16‬דעמאלט האבן די וואס זענען געווען מיט מכבי געבעטן ‪,‬און זיי האבן געבעטן גאט ‪,‬ער זאל זיי זיינען צו זיי ‪.‬און אא זוי זיי געלאפן מיט גוואא לד אויף די‬ ‫פעסטונג פון די ידומיאא נס‪,‬‬ ‫‪17‬און זיי האא בן זיי חזק תקף ‪,‬און זיי האא בן נצח די מא חנ מא קסים ‪,‬און האא בן זיך פון כל וואא ס האא ט מלחמה געהאא לטן אויף דער וואא נט ‪,‬און אא לע וואא ס נפל אין‬ ‫זייערע הענט האא בן זיי מות ‪,‬און נישט ווייניגער ווי צוואא נציק טויזנט געהרגעט‪.‬‬ ‫‪18‬און מחמת געוויסע ‪,‬וואס זענען געווען ניט ווייניקער ווי ניין טויזנט ‪,‬זענען אינאיינעם אנטלאפן אין צוויי זייער שטארקע שלאסן ‪,‬ווייל זיי האבן‬ ‫אלערליי זאכן וואס זענען באקוועם צו אונטערהאלטן דעם סאלאג‪,‬‬ ‫‪19‬און דער מקא בע האא ט פאא רלאא זט קשמעון און יוסה ף ‪,‬און אויך זאכנ יוס ‪,‬און די ‪,‬וואא ס זענען געווען מיט אים ‪,‬וואא ס זענען געווען גענוג זיי צו באא לעגערן ‪,‬און‬ ‫איז זיך אא װעקגעגאא נגען צו די ערטער ‪,‬וואא ס האא בן מער געדאא רפט זיין הילף‪.‬‬ ‫‪20‬און די ‪,‬וואא ס זענען געווען מיט קשמעון ‪,‬געפירט מיט תאוות ‪,‬זענען פארגעלט געווארן פאר געלט דורך אייניקע פון די ‪,‬וואא ס זענען געווען אין שלאס ‪,‬‬ ‫און האבן גענומען זיבעציק טױזנט דרכם ‪,‬און עטלעכע פון זיי האא בן געלאא זט אנטלויפן‪.‬‬ ‫‪21‬אא בער ווען מע האא ט דערצַלט דעם מכבי וואא ס איז געשען ‪,‬האא ט ער צוזאא מענגערופן די מושלים פון הא ֵאם ‪,‬און האא ט אא נגעקלאא גט די דאא זיקע מענער ‪,‬אא ז‬ ‫זיי האא בן פאא רקופט זייערע ברידער פאא ר געלט ‪,‬און זיי האא בן באפרייט זייערע שונאים צו קעמפן קעגן זיי‪.‬‬ ‫‪22‬און ער האא ט דערהרגעט די ‪,‬וואא ס זענען געפונען געוואא רן בוגדים ‪,‬און האא ט תיכף צוגענומען די ‪ 2‬שלאסן‪.‬‬ ‫‪23‬און ער האא ט הצלחה געהאא ט מיט זייאנע כלי נשק אין אא לץ וואא ס ער האא ט לקח אין האנט ‪,‬און האא ט אין די ‪ 2‬הרגעט געמאא כט מער ווי צוואא נציק טויזנט‪.‬‬ ‫אַנגעזאא מלט אא גרויסער המון פרעמדע ֹוחות ‪,‬און פערד פון אזיע ‪,‬ניט‬ ‫‪24‬און קטימותה אוס ‪,‬וועמען די ייק דן האא בן פריק ער מנצח געווען ‪,‬ווען ער האא ט א‬ ‫ווייניק ‪,‬איז געקומען ‪,‬ווי ער וואא לט אא נגענומען ייק דנטום מיט חיל‪.‬‬

‫‪25‬אא בער ווען ער האא ט זיך דערנענטערט ‪,‬האא בן די וואא ס מיט מא ֹאבה ע זיך ווענדן צו דאא וונען צו גאא ט ‪,‬און זיי האא בן שפריצן ערד אויף זייערע קעפ ‪,‬און‬ ‫אא נגעגורט זייערע לענדן מיט זאא ק‪.‬‬ ‫פַנט פאא ר זייערע שונאים ‪,‬און‬ ‫‪26‬און ער איז אא ראא פגעפאא לן צום פיס פונעם מזבח ‪,‬און האא ט אים געבעטן ‪,‬ער זאא ל זיך דערבאא רימען אויף זיי ‪,‬און זיין אא א‬ ‫פאא ר אא שא ונאא צו זייערע שונאים ‪,‬אא זוי ווי די ֹורה זאא גט‪.‬‬ ‫‪27‬און נאא ך דער דאא וונען ‪,‬זיי גענומען זייער כלי ‪,‬און געגאנגען ווייטער פון דער שטאא ט;‬ ‫נַ אויפגעשטאנען ‪,‬און זיי האא בן זיך ביידע צוזאא מען צוזאא מען ;דער איין טייל האט צוזאא מען מיט זייער מעלה זייער אא פדאא ך אויך צו די‬ ‫‪28‬און די זון איז א‬ ‫האר פאא ר אא צוזאא ג פון זייער הצלחה און נצחון ;די אנדערע זייאט געמאכט זייער צאא רן פירער פון זייער שלאא כט‬ ‫‪29‬אא בער ווען די מלחמה איז געוואא רן שטאא רק ‪,‬האא בן זיך באא וויזן צו די שונאים פון הימל ‪ 5‬שיינע מענטשן אויף פערד ‪,‬מיט גילדענע רימען ‪,‬און ‪ 2‬פון זיי‬ ‫האא בן געפירט די אידן;‬ ‫‪30‬און ער האא ט לקח מא ֹאבון צווישן זיי ‪,‬און האא ט אים פון ֹל צד נשק ‪,‬און האא ט אים שומר ‪,‬אא בער האא ט געשאא סן פייאלן און בליץ אא קעגן די שונאים ‪,‬און זיי‬ ‫זייאנען מות געוואא רן מיט עשה און פול מיט צרה‪.‬‬ ‫‪31‬און עס זענען געווען דערשלאא גן פון פוסגייער ‪ 20,000‬און ‪ 500,‬און ‪ 600‬רידער‪.‬‬ ‫‪32‬און טימאטעאוס אליין ‪,‬איז ער אנטלאפן אין א גאר שטארקע מחנה ‪,‬וואס איז גערופן געווארן גווארא ‪,‬וואו כרעאא ס איז געווען גענעראל‪.‬‬ ‫‪33‬אא בער די וואא ס זייאנען געווען מיט מא ֹאבון האא בן מוצר געווען אויף דער קמבצר מיט גאד ‪ 4‬טעג‪.‬‬ ‫‪34‬און די וואא ס זייאנען געווען אינעווייניק ‪,‬האא בן זיך בטח אויף דער שטאא רקייט פון דעם מקום ‪,‬האא בן זייער חילול השם ‪,‬און אמר דבר רשעים‪.‬‬ ‫‪35‬אא בער אויפן‪ 5‬טן טאא ג האא בן ‪ 20‬יונגע בחורים פון דער חפ בפ ר פון מא ֹאבות ‪,‬אא נצינדן מיט ֹעס צוליב די חילול השם ‪,‬אטאקירט די וואנט מאנליך ‪,‬און מיט‬ ‫א גבורה גבורה האבן זיי געהרגעט אא לץ ‪,‬וואא ס זיי האא בן געטראא פן‪.‬‬ ‫‪36‬און אא נדערע זייאנען עלה נאא ך זיי ‪,‬בעת זיי האא בן זיך פאא רנומען מיט די ‪,‬וואא ס זענען געווען אינעווייניק ‪,‬האא בן פאא רברענט די טורעמס ‪,‬און די מחללים‬ ‫האא בן געצינדט ;און אנדערע האבן אויפגעבראכן די טויערן ‪,‬און האבן באקומען אין די איבעריקע מיליטער ‪,‬און האבן גענומען די שטאט;‬ ‫‪37‬און ער האא ט געהרגעט טימאטעאוס ‪,‬וואא ס איז געווען באא האא לטן אין אא זיכער גרוב ‪,‬און זיין ברודער כריאא ס מיט אא פאא ללאא פאא נעס‪.‬‬ ‫‪38‬און אא ז דאא ס איז געשען ‪,‬האא בן זיי געלויבט ה 'מיט תהלים און הודיה ‪,‬וואא ס האא ט עשה אא זוי גרויס זאא כן פאא ר ישראל ‪,‬און זיי נתן דעם נצחון‪.‬‬ ‫קאפיטל‪11‬‬ ‫‪1‬ניט לאא נג נאא ך דעם ‪,‬ליסיאא ס דעם מלך ס באא שיצער און קוזינע ‪,‬וואא ס האא ט אויך געפירט די ענינים ‪,‬האט אא גרויס צער פון די זאכן וואא ס זענען געשען‪.‬‬ ‫‪2‬און אז ער האט צוזאמענגעקליבן ארום ‪ 160,000‬מיט אלע רידער ‪,‬איז ער געקומען קעגן די אידן ‪,‬און האט געטראכט צו מאכן די שטאט פאר א‬ ‫וואוינונג פון די גויים‪.‬‬ ‫‪3‬און צו מאא כן אא געווינס פון דעם היכל ‪,‬ווי פון די אנדערע קאא פאא לז פון די גויים ‪,‬און צו שטעלן די כהונה גדולה צו פאא רקויפן יעדער יאא ר‪:‬‬ ‫‪4‬ניט געקוקט בי אי אא לע די מאא כט פון גאא ט ‪,‬אא בער אויפגעבלאא זט מיט זיינע צען טויזנט פון פוסגייער ‪,‬און זיינע טויזנטער פון רייטער ‪,‬און זיינע אא כציק‬ ‫העלפאא נדז‪.‬‬ ‫ווַט פון ירושא לאיק ם וועגן ‪ 5‬פערל ‪,‬און‬ ‫‪5‬און ער איז געקומען קיין יהודה ‪,‬און האא ט זיך גענענט צו בית‪-‬שורא ‪,‬וואא ס איז געווען אא שטאא רקע שטאא ט ‪,‬אא בער א‬ ‫ער האא ט אויף איר געהאא לטן שווער‪.‬‬ ‫‪6‬און אא ז די וואא ס מיט מקפ בפ ע האא בן שמע ‪,‬אא ז ער האא ט צור אויף די מחנות ‪,‬האא בן זיי און דאא ס ֹל הא ֵאם מיט קנ לאה און מיט טרערן געבעטן ה ‪',‬ער זאא ל שלח א‬ ‫מלאך טוב צו נצל ישראל‪.‬‬ ‫‪7‬דעמאלט האט דער מכבי אליין קודם כל גענומען כלי נשק ‪,‬און האט געדראט דעם אנדערן ‪,‬אז זיי זאלן זיך צוזאמענשטעלן מיט אים צו העלפן זייערע‬ ‫ברידער ;און זיי זענען ארויס צוזאמען מיט א רצון‪.‬‬ ‫‪8‬און ווי זיי זענען געווען אין ירושלים ‪,‬האט זיך באוויזן פאר זיי אויף פערד איינער אין ווייסע קלַדער ‪,‬געשאקלט מיט זַן גאלדענע פאנצער‪.‬‬ ‫‪9‬און זיי האא בן אא לע אינאיינעם געלויבט דעם ארחם ה ‪',‬און האא בן זיך צום ליב ‪,‬אא זוי אא ז זיי זענען גרייט געווען ניט נאא ר צו קעמפן מיט מענטשן ‪,‬נייערט מיט‬ ‫רוב אכזריותדיקע בהמות ‪,‬און דורכשטעכן ווענט פון אייאזן‪.‬‬ ‫‪10‬און זיי זענען געגאא נגען פאא רויס אין זייער פאנצער ‪,‬מיט אא העלפער פון הימל ‪:‬פאא ר די האר איז געווען רחמנות אויף זיי‪.‬‬ ‫רַטער ‪,‬און אא נטלויפן אא לע אא נדערע‪.‬‬ ‫פַנט געגעבן אא זוי ווי לַבן ‪,‬און האא בן געהרגעט ‪ 11,000‬פוסגייער ‪,‬און זעכצן הונדערט א‬ ‫‪11‬און זיי האא בן צו זייערע א‬ ‫‪12‬און א סך פון זיי ‪,‬וואס זענען פארוואונדעט געווארן ‪,‬זענען אנטלאפן נאקעט ;און ליסיאא וס אא לַן איז אא נטלױפן מיט שאא נד ‪,‬און איז אא זױ אא נטלאא פן‪.‬‬ ‫‪13‬וואא ס ‪,‬ווי ער איז געווען אא מאא ן פון שכל ‪,‬האא ט ער אא רויסגעוואא רפן מיט זיך וואא ס הפסד ער האא ט געהאא ט ‪,‬און האא ט געהאא לטן ‪,‬אא ז די ֵק ברים האא בן ניט‬ ‫געקענט געכאא פט ווערן ‪,‬ווייל דער אלמעכטיקער גאא ט האא ט זיי געהאא לפן ‪,‬האא ט ער צו זיי געשיקט‪.‬‬ ‫‪14‬און ער האט זיי איינגערעדט אז זיי זאלן מסכים זיין צו אלע שכלדיקע תנאים ‪,‬און ער האט צוגעזאגט אז ער וועט איבעררעדן דעם מלך ‪,‬אז ער דארף‬ ‫זיין א חבר פאר זיי‪.‬‬ ‫‪15‬דעמאלט האט מכבי מסכים געווען צו אלעם ‪,‬וואס ליסיאס האט געוואלט ‪,‬היטנדיק אויף דעם גוטן ;און אא לץ װאא ס דער מכבי האא ט אא נגעשריבן צו‬ ‫ליסיאן װעגן די ייק דן ‪,‬האא ט דער מלך עס געגעבן‪.‬‬ ‫‪16‬ווארים עס זענען געווען געשריבן בריוו צו די אידן פון ליסיאא ס צו דעם ווירקונג ‪:‬ליסיאא ס צו די מענטשן פון די אידן שיקן גרוס‪:‬‬ ‫‪17‬און יוחא נאן און אא בנ ֵא לום ‪,‬וואא ס זענען געשיקט געוואא רן פון אייך ‪,‬האא בן מיר געגעבן די איינשרייבטע בקשה ‪,‬און זיי האא בן געבעטן צו אויספירן דעם‬ ‫ֹוכן דערפון‪.‬‬ ‫‪18‬דעריבער אא לץ וואא ס איז באא האא לט צו באא רגן דעם מלך ‪,‬האא ב איך זיי דערצַלט ‪,‬און ער האא ט נתן אא זוי פיל ווי מע קען‪.‬‬ ‫‪19‬און אויב איר ווילט זיך אא ליין האא לטן געטריי צו דער מדינה ‪,‬וועל איך אויך נאא כדעם פרווון צו זיין אא מיטל פון דיין גוטס‪.‬‬ ‫‪20‬אא בער פון די פרטים האא ב איך באא פוילן סיי צו די דאא זיקע ‪,‬סיי דעם אא נדערן ‪,‬וואא ס איז געקומען פון מיר ‪,‬צו רעדן מיט אייך‪.‬‬ ‫‪21‬זייט געזונט ;דאא ס הונדערט און אא כט און פערציקסטן יאא ר ‪,‬דער פיר און צוואא נציקסטער טאא ג פון חודש דיאא סקאא רינטהיוס‪.‬‬ ‫‪22‬און דער בריוו פון דעם מלך האט אנטהאלט די דאזיקע ווערטער ‪:‬דער מלך אנטיוכוס האא ט געשיקט צו זיין ברודער ליסיאס א ברכה‪.‬‬ ‫‪23‬ווייל אא בק ינו איז איבערגעזעצט געוואא רן פאא ר די אלוקים ‪,‬איז אונדזער רצון ‪,‬אא ז די וואא ס אין אונדזער מא לנ כות זאא לן לעבן שטיל ‪ֹ,‬די איטלעכער זאא ל זיך‬ ‫אא פהיטן אין זייאנע ענינים‪.‬‬ ‫‪24‬מיר פאא רשטייען אויך ‪,‬אא ז די אידן וועלן נישט צושטימען צו אונדזער פאטער ‪,‬צו זיין געבראכט צו די מנהג פון די גויים ‪,‬אא בער האט אלא האא לטן‬ ‫זייער אייגן שטייגער פון לעבן ‪:‬פאא ר די סיבה זיי דאא רפן פון אונדז ‪,‬מיר זאא ל לייאדן זיי צו ‪.‬לעבן לויט זייערע אייגענע געזעצן‪.‬‬ ‫‪25‬דעריבער איז אונדזער מיינונג ‪,‬אא ז דאא ס פאא לק וועט זיין אין מנוחה ‪,‬און מיר האא בן באשלאסן צו צוריקקריגן זיי זייער היכל ‪,‬אא ז זיי זאלן לעבן לויט די‬ ‫מינהגים פון זייער אבות‪.‬‬

‫‪26‬זאא לסט דעריבער טאא ן גוט צו שלח צו זיי ‪,‬און זיי שענקן שלום ‪ֹ,‬די זיי זאא לן ‪,‬ווען זיי ווערן באשטעטיגט אין אונדזער מיינונג ‪,‬זיין מיט גוטן טרייסט ‪,‬‬ ‫און שטענדיק גיין פריילעך וועגן זייער אייגענע ענינים‪.‬‬ ‫‪27‬און דער בריוו פונעם מלך צו דעם פאא לק פון די אידן איז געווען אא זוי ‪:‬דער מלך אנטיוכוס האא ט געשיקט באא גריסונג צום ראט און די איבעריקע אידן‪.‬‬ ‫‪28‬אויב איר וועט זיין גוט ‪,‬מיר האא בן אונדזער פאא רלאא נג ;מיר זענען אויך געזונט‪.‬‬ ‫‪29‬און מפ נפלוס האא ט אונדז געזאא גט ‪,‬אא ז דייאן פאא רלאא נג איז געווען צו צוריקקומען אא היים ‪,‬און צו נאא כפאא לגן אייער אייגענעם עסק‪.‬‬ ‫‪30‬דערפאר וועלן די ‪,‬וואא ס וועלן אוועקגיין ‪,‬זיין זיכער מיט זיכערקייט ביז דעם‪ 30‬טן טאא ג פון קסאנטיקוס‪.‬‬ ‫‪31‬און די אידן זאא לן נוצן זייערע אייגענע מאכלים און דינים ווי פריער ;און קַנער פון זַ װעט ניט באא לַדיקט װערן פון װעגן פון אומװערדיקַט‪.‬‬ ‫‪32‬איך האב אויך געשיקט מנלאוס ‪,‬כדי ער זאל אייך טרייסטן‪.‬‬ ‫‪33‬זייט גוט !אין הונדערט אא כט און פערציק יאא ר ‪,‬און די פופצנטן טאא ג פון חודש קסאא נטיקוס‪.‬‬ ‫‪34‬און די רוימער האא בן זיי אויך געשיקט אא בריוו מיט די דאא זיקע ווערטער ‪:‬קווינטוס מעמיוס און טיטוס מאא נליוס ‪,‬אא מבאא סאא דאא רן פון די רוימער ‪,‬שיקן‬ ‫גרוס צו די מענטשן פון די אידן‪.‬‬ ‫‪35‬אא לץ וואא ס לישיאס דער בן‪-‬האא בער האא ט נתן ‪,‬דערמיט זענען מיר אויך שמחה‪.‬‬ ‫‪36‬אא בער אא נרירט אא זעלכע זאא כן ‪,‬וואא ס ער האא ט געמשפט צו ברענגען צום מלך ‪,‬נאא כדעם ווי איר האא ט דערפון געעצט ‪,‬שיק גלייך איינעם ‪ֹ,‬די מיר זאא לן‬ ‫דערקלערן ‪,‬ווי עס איז באא אייך ‪,‬ווייל מיר גייען איצט קיין אנטיאכיע‪.‬‬ ‫‪37‬דעריבער שלח עטלעכע מיט גיך ‪ֹ,‬די מיר זאא לן וויסן וואא ס איז אייער מיינונג‪.‬‬ ‫‪38‬געזעגענונג ‪.‬דאא ס הונדערט און אא כט און פערציקסטע יאא ר ‪,‬דעם פופצנטן טאא ג פון חודש קסאא נטיקוס‪.‬‬ ‫קאפיטל‪12‬‬ ‫‪1‬און אא ז די דאא זיקע בונדים זייאנען געשלאא סן געוואא רן ‪,‬איז ליסיאא ש געגאא נגען צום מלך ‪,‬און די ייק דן האא בן זיך געמאא כט וועגן זייער מא עחלאה‪.‬‬ ‫‪2‬אבער פון די מושלים פון עטלעכע ערטער ‪,‬טימאטעאוס ‪,‬און אפולוניוס דער זון פון גענעוס ‪,‬אויך היראא נימוס ‪,‬און דעמאא פאא ן ‪,‬און אא חוץ זיי ‪,‬ניקאא נאא ר‬ ‫דער גענעראל פון קיפראס ‪,‬האט נישט לאא זן זיי צו זיין שטיל און לעבן אין שלום‪.‬‬ ‫‪3‬אויך די מענער פון יופא א האא בן געטאא ן אא זאא רשא עת מעשה ‪:‬זיי האא בן מתפלל געווען די ייק דן ‪,‬וואא ס האא בן געוואוינט צווישן זיי ‪,‬זיי זאא לן גיין מיט זייערע‬ ‫ווייבער און קינדער אין די סירות ‪,‬וואא ס זיי האא בן צוגעגרייט ‪,‬אא זוי ווי זיי האא בן זיי נישט געמַנט‪.‬‬ ‫‪4‬און וואא ס האא בן דערויף גענוצט לויט דעם גזירה פון דער ֵק יר ‪,‬ווי זיי האא בן פון זיי געבראא כט צו לעבן בשלום ‪,‬און זיי האא בן גאא רנישט חושד ‪,‬אא בער ווען‬ ‫זיי זענען אא ריין אין תהום ‪,‬האא בן זיי דערטרונקען ניט ווייניקער ווי ‪ 200‬פון זיי‪.‬‬ ‫‪5‬און אא ז יהודה האא ט שמע וועגן דער דאא זיקער אכזריות וואא ס איז געטאא ן געוואא רן צו זייאנע בני ארצי ‪,‬האא ט ער באא פוילן די וואא ס זייאנען מיט אים זיי צו‬ ‫גרייטן‪.‬‬ ‫‪6‬און ער האא ט גערופן צו גאא ט דעם צדיק שופט ‪,‬און ער איז געקומען קעגן יענע רוצחים פון זיינע ברידער ‪,‬און פארברענט די האא ווען ביי נאא כט ‪,‬און‬ ‫שטעלן די סירות אין פייאער ‪,‬און די וואס זענען אנטלאפן אא הין ‪,‬ער הרגעט‪.‬‬ ‫‪7‬און אא ז די ֵק יר איז געווען סגור ‪,‬איז ער געגאא נגען צוריק ‪,‬אא זוי ווי ער וואא לט זיך אומקערן צו שרשים אא לע פון דער שטאא ט יופא א‪.‬‬ ‫‪8‬אא בער ווען ער האא ט שמע ‪,‬אא ז די יאנק ים האא בן געטראא כט צו טאא ן אא זוי מיט די ייק דן ‪,‬וואא ס האא בן געוווינט צווישן זיי‪,‬‬ ‫‪9‬און ער איז בוא אויף די יאמא נק ים בי אי לאינ לאה ‪,‬און האא ט שם אה ש אויף דעם מא חון און דעם חיל ‪,‬און דאא ס ליכט פון אה ש האא ט זיך ראה אין ירושא לאיק ם ‪, 200‬און‬ ‫‪40‬מא דפ ל‪.‬‬ ‫‪10‬און ווען זיי זענען אא וועק פון דאא רטן נייאן פערלאא נגס אויף זייער וועג צו טימאטעאוס ‪,‬ניט ווייניקערע ווי פינף טויזנט מענטשן צו פיס און פינף‬ ‫הונדערט רייטערז פון די אא ראא ביש שטעלן זיך אויף אים‪.‬‬ ‫‪11‬און עס איז געווען אא זייער שווערע מלחמה ;אא בער יהודה'ס זייט האא ט מיט דער הילף פון גאא ט באא קומען דעם נצחון ;אא זוי אא ז די נאא מאא דעס פון אא ראא ביאא ‪,‬‬ ‫זייאענדיק באא קומען ‪,‬געבעטן יהודה פאא ר שלום ‪,‬צוגעזאגט צו געבן אים פיך ‪,‬און צו פאא רגעניגן אים אא נדערש‪.‬‬ ‫‪12‬און יהודה ‪,‬וואא ס האא ט טאא קע געמיינט ‪,‬אא ז זיי וועלן זיין רווח אין פילע זאכן ‪,‬האא ט זיי געגעבן שלום ;דערנאא ך האא בן זיי געשאא קלט די האא נט ‪,‬און זיי‬ ‫זענען אא וועקגעגאא נגען צו זייערע געצעלטן‪.‬‬ ‫‪13‬און ער איז אויך געגאא נגען צו מאא כן אא בריק צו אא געוויסער שטאא רקער שטאא ט ‪,‬וואא ס איז געווען באא צירט מיט ווענט ‪,‬און געוואוינט מיט מענטשן פון‬ ‫פאא רשידענע לענדער ;און דער נאא מען דערפון איז געװען ֹספיס‪.‬‬ ‫‪14‬אא בער די וואא ס זייאנען געווען אין איר האא בן זיך אא זוי בטחון אויף דער שטאא רקייט פון די חומא ה ‪,‬און אויף מא חנ אזנאה ‪,‬אא ז זיי האא בן זיך געבראא כט מיט די וואא ס‬ ‫זענען געווען מיט יהודה ‪,‬און האא בן מא חעלק יף און חילול השם ‪,‬און אמר אא זעלכע רייד ‪,‬וואא ס מע האא ט נישט גערעדט‪.‬‬ ‫‪15‬דעריבער האא ט יהודה מיט זיין חברה ‪,‬גערופן צו דעם גרויסן האר פון דער וועלט ‪,‬וואא ס האא ט אא ראא פגעוואא רפן יריחו אין דער צייט פון יהושוע ‪,‬אא ן‬ ‫ווילס און מא ח קעמים ‪,‬אא חא מא ה אויף די חומות‪.‬‬ ‫‪16‬און ער האט גענומען די שטאט לויט דעם רצון פון גאט ‪,‬און האט געמאכט אומגעריכט שחיטות ‪,‬אזוי ווי מען האט געזען א אא זערע צוויי פערלאא נגס‬ ‫ברייט נעבן צו איר ‪,‬אא נגעפילט מיט בלוט‪.‬‬ ‫‪17‬דעמאלט זענען זיי אוועקגעגאנגען פון דאא רט זיבן הונדערט און פופציק פערלאא נגס ‪,‬און זענען געקומען קיין חרכאא צו די אידן וואא ס זענען גערופן‬ ‫טוביעני‪.‬‬ ‫‪18‬אא בער קטימותה אוס ‪,‬האא בן זיי אים נישט מצא אין די ערטער ;וואא רעם איידער ער האא ט עפעס געשיקט ‪,‬איז ער אא וועקגעגאא נגען פון דאא רטן ‪,‬נאא כדעם ווי‬ ‫ער האא ט איבערגעלאא זט אא זייער שטאא רקן גאא רניז אין אא געוויסער מחנה‪.‬‬ ‫סוסיפנ טא ר ‪,‬וואא ס זייאנען געווען פון די שרים פון מכבי ‪,‬זייאנען אא רויסגעגאא נגען ‪,‬און האא בן הרגעט די וואא ס טימאטעאוס האא ט‬ ‫‪19‬אא בער דאא סיתיאוס און ק‬ ‫איבערגעלאא זט אין דער פעסטונג ‪,‬העכער ‪ 10,000‬מאן‪.‬‬ ‫‪20‬און דער מא כנ בא ע האא ט גערירט זיין חיל מיט מחנות ‪,‬און האא ט זיי געשטעלט איבער די מחנות ‪,‬און איז געגאא נגען קעגן טימאטעאוס ‪,‬וואא ס האא ט געהאא ט‬ ‫אא רום אים הונדערט און צוואא נציק טויזנט פוסגייער ‪,‬און ‪ 2,000‬און ‪ 500‬רייטער‪.‬‬ ‫‪21‬און ווען טימאטעאוס האט געוואוסט וועגן דעם קומען פון יהודה ‪,‬האט ער געשיקט די פרויען און קינדער און די אנדערע באא גאא זש אין אא פעסטונג‬ ‫גערופן קאא רניאא ן‪; .‬‬ ‫‪22‬אא בער ווען זיין ערשטע מחנה יהודה איז בוא אין ראיה ‪,‬זענען די שונאים ‪,‬געשלאגן מיט מורא און אימה דורך דער אנטפלעקונג פון דעם ‪,‬וואס זעט‬ ‫אלצדינג ‪,‬אנטלאפן ‪,‬איינער איז אנטלאפן אין דעם וועג ‪,‬דער צווייטער אין דעם וועג ‪,‬אא זוי אא ז זיי זענען אא פט שאא טן געוואא רן ‪.‬פון זייערע אייגענע מענטשן ‪,‬‬ ‫און פאא רוואונדעט מיט די שפיץ פון זייערע אייגענע שווערדן‪.‬‬ ‫‪23‬אויך יהודה איז געווען זייער ערנסט אין נאא כיאא גן זיי ‪,‬געהרגעט יענע רשעים נעבעכדיק ‪,‬פון וועמען ער הרגעט וועגן דרייסיק טויזנט מענטשן‪.‬‬

‫‪24‬און טימאטעאוס אליין איז געפאלן אין די הענט פון דוסיתיוס און סאסיפאטער ‪,‬וועמען ער האט געבעטן מיט אסאך כישרון אים צו לאזן גיין מיט זיין‬ ‫לעבן ‪,‬ווייל ער האט געהאט אסאך עלטערן פון די אידן ‪,‬און די ברידער פון טייל פון זיי ‪,‬וואס אויב זיי שטעלן אים צום טויט ‪,‬זאא ל מען ניט באא טראא כטן‪.‬‬ ‫‪25‬און ווען ער האט זיי פארזיכערט מיט סאך רייד ‪,‬אז ער וועט זיי אומקערן אן קיין וויי ‪,‬לויט דעם הסכם ‪,‬האבן זיי אים געלאזט גיין ‪,‬כדי צו ראטעווען‬ ‫זייערע ברידער‪.‬‬ ‫‪26‬דעמאלט איז דער מכבי ארויס צו קארניון און צום היכל עטרגאטיס ‪,‬און ער האט דארטן הרגעט פינף און צוואנציג טויזנט נפשות‪.‬‬ ‫‪27‬און נאא כדעם ווי ער האא ט אא נטלאא פן און פאא רטיליקט ‪,‬האא ט יהודה אא וועקגענומען דעם חיל צו ֵפ פרון ‪,‬אא שטאא רקע שטאא ט ‪,‬אין וועלכער לישיאס איז‬ ‫געוואוינט ‪,‬און אא גרויסער המון פון פאא רשיידענע אומות ‪,‬און די שטאא רקע בחורים האא בן געהיט די מויערן ‪,‬און זיי האא בן זיי שטאא רק באא היט ;אויך איז‬ ‫געווען גרויס טני אי פון ענדזשאא נז און וואא רפשפיזל‪.‬‬ ‫‪28‬אא בער ווען יהודה און זיין חפ ברה האא בן קרא צו אלוקים הא אלקק ים ‪,‬וואא ס מיט זיין ֹוח שבר די שטאא רקייט פון זיינע שונאים ‪,‬האא בן זיי געוואונען די‬ ‫שטאא ט ‪,‬און געהרגעט פינף און צוואנציק טויזנט פון די וואא ס זייאנען געווען אינעווייניק‪.‬‬ ‫‪29‬פון דאא רטן זענען זיי געגאא נגען קיין סקיטאא פאא ליס ‪,‬וואא ס ליגט ‪ 600‬פערל פון ירושלים;‬ ‫‪30‬אא בער ווען די ייק דן ‪,‬וואא ס האא בן דאא רטן געוואוינט ‪,‬האא בן עדות געזאא גט ‪,‬אא ז די סקיטהאא פליטיקער האא בן זיך ליב געהאא ט מיט זיי ‪,‬און האא בן זיי געבעטן‬ ‫אין דער צייט פון זייער צרות;‬ ‫‪31‬און זיי האא בן זיי דאנק ‪,‬און האא בן געוואא לט ‪,‬אא ז זיי זאא לן נאא ך זיין פריינדלעך צו זיי ‪,‬און אא זוי זענען זיי געקומען קיין ירושא לאיק ם ‪,‬דער יום‪-‬טוב פון די‬ ‫וואא כן‪.‬‬ ‫‪32‬און נאא ך דעם יום‪-‬טוב ‪,‬גערופן שבועות ‪,‬זענען זיי אא רויסגעגאא נגען קעגן גורגיאא ס דעם גענעראל פון אידומיע‪.‬‬ ‫‪33‬וואס איז ארויס מיט דריי טויזנט פוסגייער און ‪ 400‬פרש‪.‬‬ ‫‪34‬און עס איז געווען ‪,‬אא ז אין זייער מלחמה צוזאא מען זענען געהרגעט געוואא רן עטלעכע פון די אידן‪.‬‬ ‫‪35‬אין יענער צייט איז דאסיתיאוס ‪,‬איינער פון באסענאר'ס חברה ‪,‬וואס איז געווען אויף פערד ‪,‬און א שטארקער מענטש ‪,‬נאך געווען אויף גארגיאס ‪,‬‬ ‫און האט אים אנגעכאפט זיין מאנטל ‪,‬און האט אים צוגעצויגן מיט געוואלד ;און ווען ער וואא לט האא בן גענומען דעם געשאלטן מענטש לעבעדיק ‪,‬אא רייטער‬ ‫פון טראא סיאא געקומען אויף אים געשלאגן אא וועק זיין אא קסל ‪,‬אא זוי אא ז גאא רגיאא ס אנטלאפן צו מאא ריסאא ‪.‬‬ ‫‪36‬און אא ז די וואא ס מיט גורגק יאהן האא בן מלחמה געהאא לטן לאא נגע צייט ‪,‬און זיי האא בן זיך יגע ‪,‬האא ט יהודה קרא צו ה ‪',‬אא ז ער זאא ל זיך ווייזן פאא ר זיי צו זיין‬ ‫עזר און מנהיג המלחמה‪.‬‬ ‫‪37‬און דערמיט האא ט ער אא נגעהויבן אין זיין אייגענעם לשון ‪,‬און האא ט געזונגען תהלים מיט אא הויך קא ול ‪,‬און ער האא ט זיך אא נגעשטויסן אויף די מענטשן‬ ‫פון גאא רגיאא ס ‪,‬און זיי אא נטלאפן‪.‬‬ ‫‪38‬און יהודה האא ט קבץ זייאן חיל ‪,‬און איז בוא קיין ֵק יר אודא לאם ‪,‬און אא ז ֵפ ר איז בוא דער‪ 7‬טן טאא ג ‪,‬האא בן זיי זיך טהור אא זוי ווי דער מנהג איז געווען ‪,‬און‬ ‫האא ט געהאא לטן שבת אין זעלבן אא רט‪.‬‬ ‫‪39‬און אויף דעם יום פון אחר כך ‪,‬אא זוי ווי עס איז געווען די תכלית ‪,‬איז יהודה מיט זיין חפ ברה בוא צו נעמען די קערפער פון די דערשלאא גענע ‪,‬און זיי צו‬ ‫באא גראא בן מיט זייערע קרובים אין די קברים פון זייערע אבות‪.‬‬ ‫‪40‬און אונטער די מלבושים פון יעדן איינעם ‪,‬וואא ס איז דערהרגעט געוואא רן ‪,‬האא בן זיי געפונען זאא כן וואא ס זענען געהייליקט געוואא רן פאא ר די אא פגעטער פון‬ ‫די ימני ‪,‬וואא ס איז פאא רבאא טן די אידן לויט דער תורה ‪.‬דעמאל ט הא ט יעדע ר מענטש ן געזע ן א ז דא ס אי ז דא ס דערשאס ן פו ן ז ַ זַנע ן דערשאס ן‬ ‫געװארן‪.‬‬ ‫‪41‬און אא לע מענטשן האא בן דעריבער געלויבט ה ‪',‬דעם צא קדיק שופט ‪,‬וואא ס האא ט פתח די זאא כן וואא ס זענען געווען באא האא לטן‪,‬‬ ‫‪42‬און זיי האא בן זיך פאא רנומען צו דאא וונען ‪,‬און זיי האא בן אים געבעטן ‪,‬אא ז די געטאא ן זינד זאא ל גאא ר אויסגעמעקט ווערן פון דערמאא נונג ‪.‬אחוץ דעם האט‬ ‫דער איידעלער יהודה געמוזט די פאלק זיך אפהיטן פון זינד ‪,‬ווייל זיי האבן געזען פאר זייערע אויגן די זאכן וואס זענען געשען פאר די זינד פון די‬ ‫אומגעבראכטע‪.‬‬ ‫‪43‬און אא ז ער האא ט געמאא כט אא צוזאא מענפאא ר אין דער גאא נצער געזעלשאא פט צו דער סומע פון ‪ 2,000‬דרכמים זילבער ‪,‬האא ט ער עס געשיקט קיין ירושא לאיק ם‬ ‫צו ברענגען אא זינדאא פפער;‬ ‫‪44‬ווארים אויב ער האט ניט געהאפט אא ז די וואס זענען געווען דערשלאא גן זאא ל האא בן אויפגעשטאנען ווידער ‪,‬עס איז געווען יבעריק און אא רויסגעוואא רפן‬ ‫צו דאא וונען פאא ר די טויט‪.‬‬ ‫‪45‬און אויך אין דעם ‪,‬וואא ס ער האא ט געזען ‪,‬אא ז עס איז געווען אא גרויס חן פאא ר די וואא ס זענען געשטאא רבן פרום ‪,‬איז דאא ס געווען אא הייליקע און גוטע‬ ‫געדאא נק ‪.‬און ער האא ט געמאא כט אא ויסגלייאך פאא ר די טויטע ‪,‬אא ז זיי זאלן זיין מציל געווען פון זינד‪.‬‬ ‫קאפיטל‪13‬‬ ‫‪1‬אין דעם הונדערט‪ 9‬טן און פערציקסטן יאא ר האא ט מען געזאא גט יהודה ‪,‬אא ז אנטיוכוס עופטור קומט מיט אא גרויסער מאא כט קיין יהודה‪,‬‬ ‫‪2‬און מיט אים ליסיאס זיין שומר ‪ ,‬און הערשער פון זיינע ענינים ‪ ,‬ווייל איינע פון זיי האט א גריצישער מאכט פון פוסגייער ‪ ,‬הונדערט און צען טױזנט ‪,‬‬ ‫רַטװעגן באא װאפנט מיט כוקס‪.‬‬ ‫דרַ הונדערט א‬ ‫דרַ הונדערט ‪ ,‬און העלפנטן צװַ און צװאא נציק און א‬ ‫און רַטער ‪ 5‬טױזנט און א‬ ‫ווַל ער‬ ‫‪3‬און מנאלאוס האא ט זיך צוגעכאא פט מיט זיי ‪,‬און האא ט מיט גרויס סֹירות דערמוטיקט אנטיוכוס ‪,‬ניט צוליב דער שוץ פון דער מדינה ‪,‬נייערט א‬ ‫האא ט געמיינט ‪,‬אא ז ער איז געמאא כט געוואא רן גענעראל‪.‬‬ ‫‪4‬אא בער דער מלך פון מלכים האא ט גערירט אנטיוכוס 'מחשבה קעגן דעם דאא זיקן אומגליק ‪,‬און ליסיאא האא ט געזאא גט דעם מלך אא ז דער דאא זיקער איז דער‬ ‫גרונט פון אא לע אומגליק ‪,‬אא זוי אא ז דער מלך האא ט באא פוילן אים צו ברענגען קיין בפ פרע ‪,‬און אים צו טייטן ‪,‬אא זוי ווי דער מלך ‪.‬שטַגער איז אין יענעם אא רט‪.‬‬ ‫‪5‬און עס איז געווען אין יענעם אא רט אא טורעם פון ‪ 50‬איילן הויך ‪,‬פול מיט אא ש ‪,‬און עס האט אא קייאלעכיק מכשיר וואא ס פון יעדער זייאט איז געהאנגען‬ ‫אא ראא פ אין די אש‪.‬‬ ‫‪6‬און ווער סע איז געווען פארמשפט פון חילול הקודש ‪,‬אא דער האט באגאנגען קיין אנדערע שווער פאא רברעכן ‪,‬דאא רט האא בן אא לע מענטשן אא טריבן אים צו‬ ‫טויט‪.‬‬ ‫‪7‬אזא מות איז געשען אז דער רשע איז מות ‪,‬און האט נישט געהאט קיין קבורה אויף דער ערד ;און דאא ס רוב רעכט‪:‬‬ ‫‪8‬ווארים ווי וויפל ער האט באגאנגען פילע זינד וועגן דעם מזבח ‪,‬וועמענס פייאער און אש איז געווען הייליק ‪,‬ער האט באקומען זיין טויט אין אש‪.‬‬ ‫‪9‬און דער מלך איז בוא מיט אא בא נרבא נק י און מיט א שכל צו טאן פיל ערגער צו די אידן ‪,‬ווי עס איז געשען אין זיין פאא טערס צייט‪.‬‬ ‫‪10‬וואא ס ‪,‬ווען יהודה האא ט דערזען ‪,‬האא ט ער באא פוילן דעם המון צו רופן צו ה 'נאא כט און טאא ג ‪,‬אא ז אויב אין אא ן אא נדער צייט ‪,‬זאא ל ער זיי איצט אויך העלפן ‪,‬‬ ‫ווייל ער זאא ל סור ווערן פון זייער ֹורה ‪,‬פון זייער לאא נד ‪.‬און פון דעם הייליקן היכל‪:‬‬ ‫‪11‬און כדי ער זאל ניט לאזן דעם פאלק ‪,‬וואס איז אפילו איצט געווען א ביסל דערקוויקט ‪,‬אונטערטעניק צו די חילול השם‪.‬‬

‫‪12‬און ווען זיי האא בן דאא ס אא לע געטאא ן צוזאא מען ‪,‬און האא בן בעטן דעם ארחם ה 'מיט געוויין און תענית ‪,‬און געלעגן גלייך אויף דער ערד דריי טעג לאא נג ‪,‬‬ ‫האא ט יהודה ‪,‬וואא ס האא ט זיי געמוזט ‪,‬באא פוילן ‪,‬אז זיי זאא לן זיין גרייט‪.‬‬ ‫רַנקומען קיין יהודה ‪,‬און באא קומען די שטאא ט ‪,‬אא רױסצוגַן און פרוװן די זאא ך‬ ‫‪13‬און יהודה ‪,‬באא שיידן מיט די זקנים ‪,‬האא ט פסק פאא רן מלכס חיל זאא ל אא א‬ ‫אין מלחמה מיט דער הילף פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪14‬און ווען ער האא ט אא לץ איבערגעגעבן צו דעם בורא‪-‬וועלט ‪,‬און האא ט געמאא כט זיינע זעלנער צו קעמפן מיט מענטשליכקייט ‪,‬ביזן טויט ‪,‬פאא ר די געזעצן ‪,‬‬ ‫דעם בית המקדש ‪,‬די שטאא ט ‪,‬די מדינה און דער קהילה ‪,‬האא ט ער געהאא לטן ביי מאא דין‪.‬‬ ‫‪15‬און נאכדעם וואס זיי האבן געגעבן דעם וואךווארט צו די וואס זענען געווען ארום אים ‪,‬איז דער נצחון פון גאט ;מיט די העלדישסטע און‬ ‫בַ נאא כט ‪,‬און האא ט דערשלאא גן אין לאא גער אא רום פיר טױזנט מאא ן ‪,‬און די‬ ‫רַנגעגאא נגען אין דעם מלכס געצעלט א‬ ‫אויסגעקליבענע יונגעלייט איז ער אא א‬ ‫פירשטן פון די העלפאא נטן ‪,‬מיט אא לע װאא ס אױף אים‪.‬‬ ‫‪16‬און צום סוף האא בן זיי אא נגעפילט דעם מחנה מיט פחד און מהומה ‪,‬און זיי זענען אא וועקגעגאא נגען מיט הצלחה‪.‬‬ ‫‪17‬דאא ס איז געשעהן אין דער פרי פון טאא ג ‪,‬ווייאל די שוץ פון די האר האט געהאא לפן אים‪.‬‬ ‫‪18‬און אא ז דער מלך האא ט גענומען פון דער גבריות פון די ייק דן ‪,‬איז ער געגאא נגען צו ביי די מא חעזות‪.‬‬ ‫‪19‬און ער איז געגאא נגען צו בית‪-‬שורא ‪,‬וואא ס איז געווען אא שטאא רקן גבורה פון די אידן ;אא בער ער איז אא נטלאא פן געוואא רן ‪,‬און האא ט זיך פאא רלוירן און‬ ‫פאא רלוירן פון זיינע מענטשן‪.‬‬ ‫‪20‬ווארים יהודה האט איבערגעגעבן צו די וואס זענען געווען אין אים אא זאא זאכן וואא ס זענען נייטיק‪.‬‬ ‫‪21‬אא בער רודוקוס ‪,‬וואא ס איז געווען אין חיל פון די ייק דן ‪,‬האא ט אא נטפלעקט די סודות פאא ר די שונאים ;דעריבע ר אי ז מע ן אי ם געזוכ ט געװארן ‪ ,‬או ן װע‬ ‫ן מע ן הא ט אי ם באקומע ן ‪ ,‬האב ן מע ן אי ם ארַנגעלַג ט אי ן תפיסה‪.‬‬ ‫‪22‬און דער מלך האא ט זיך מיט זיי געהאא נדלט אין בית‪-‬צום דאא ס צווייטע מאא ל ‪,‬און האא ט געגעבן זיין האא נט ‪,‬גענומען זייער האא נט ‪,‬און איז אא װעקגעגאא נגען ‪,‬‬ ‫האא ט מלחמה געהאא לטן מיט יהודהן ‪,‬איז ער געכאא פט געװאא רן;‬ ‫‪23‬האט געהערט ‪,‬אז פיליפוס ‪,‬וואס איז געבליבן איבער די ענינים אין אנטיאכיע ‪,‬איז פארצווייפלט געבויגן ‪,‬פארשעמט ‪,‬זיך געבעטן ביי די אידן ‪,‬זיך‬ ‫אונטערגעגעבן ‪,‬און געשווארן צו אלע גלייכע באדינגונגען ‪,‬מסכים מיט זיי ‪,‬און האט מקריב געווען קרבן ‪,‬מכבד געווען דעם בית‪-‬המקדש ‪,‬און האט זיך‬ ‫מיט ליב געהאט ‪.‬דער אא רט‪,‬‬ ‫‪24‬און ער האא ט זיך גענומען פון מקא בעון ‪,‬און אים געמאא כט פאא ר גענעראל פון ֹל קפמיס ביז די גרים;‬ ‫‪,‬װַל זַ װעלן בטל מאא כן זַערע‬ ‫‪25‬זענען געקומען קיין ֹלמאיס ‪:‬דאא ס פאא לק האא ט דאא רטן צער געטאא ן איבער די בונדים ;װאא רום זַ האא בן געשטורעמט א‬ ‫בונדן‪.‬‬ ‫‪26‬און ליסיאס איז ארויף צום כסא‪-‬דין ‪,‬און האט געזאגט ווי פיל ווי עס קען זיין אין פאא רטיידיקונג פון די סיבה ‪,‬איבערצייגט ‪,‬פאא סיפיעד ‪,‬געמאכט זיי‬ ‫געזונט אא פעקץ ‪,‬און אומגעקערט צו אנטיאכיע ‪.‬אזוי איז עס געגאנגען צו דעם מלך ס קומען און אא וועקגיין‪.‬‬ ‫קאפיטל‪14‬‬ ‫דרַ יאא ר איז יהודה מודיע געוואא רן ‪,‬אא ז דעמטריוס דער זון פון ספ לעוקוס ‪,‬וואא ס איז אא ריינגעגאא נגען אין דעם גן‪-‬עדן פון טריפוליס מיט אא גרויסער‬ ‫‪1‬נאא ך א‬ ‫מאא כט און מיט אא גרויסער חיל‪.‬‬ ‫‪2‬האא ט ער צוגענומען דאא ס לאא נד ‪,‬און האא ט געהרגעט אנטיוכוס ‪,‬און זיין שומר ליסיאס‪.‬‬ ‫‪,‬ווַל ער האא ט זיך‬ ‫‪3‬און איינער אלקימוס ‪,‬וואא ס איז געווען כהן גדול ‪,‬און האא ט זיך מטמא געווען בכוונה אין די צייטן פון זייער פאא רמישונג מיט די גויים א‬ ‫בשום אופן ניט געקענט ראטעווען ‪,‬און ניט מער קיין צוטריט צו דעם הייליקן מזבח;‬ ‫‪4‬איז געקומען צום מלך דמעטריוס אין הונדערט און ‪ 15‬און פופציק יאא ר ‪,‬און האא ט אים דערלאנגט אא כתר פון גאא לד ‪,‬און אא דלאא ניע ‪,‬און אויך פון די‬ ‫בענד וואא ס מען האא ט גענוצט אין היכל ;און אא זוי אין יענעם טאא ג האא ט ער שטיל‪.‬‬ ‫‪5‬אא בער ‪,‬ווען ער האא ט געהאא ט אא געלעגנהייט צו פאא רטיידיקן זיין נאא רישע פאא רנעמונג ‪,‬און ער איז גערופן געוואא רן אין אא ן עצה דורך דמטריוס ‪,‬און האא ט‬ ‫געפרעגט ווי אא זוי די אידן זענען געשטאא נען פאא רשטאא נען ‪,‬און וואא ס זיי האא בן בדעה ‪,‬און האא ט דערויף געענטפערט‪:‬‬ ‫‪6‬די פון די ייק דן ‪,‬וואא ס ער האא ט גערופן אסדים ‪,‬וועמענס קאא פיטאא ן איז יהודה הא מא קנ בא ע ‪,‬שפייזן מלחמה ‪,‬און זיינען סוררים ‪,‬און וועלן נישט לאא זן די‬ ‫איבעריקע זיין בשלום‪.‬‬ ‫‪7‬דעריבער איך ‪,‬ווייל איך האא ב נישט פון מיינע אבות'ס ֹבוד ‪,‬מיינ איך די כהנה‪-‬גדולה ‪,‬בין איצט געקומען אא הער;‬ ‫‪8‬ערשטנס ‪,‬פארוואר פאר די אומגעהויפטע דאגה איך האב פון זאכן וואס שייך דעם מלך ;און צװַטנס ‪,‬אא פילו דערפאא ר האא ב איך בדעה דאא ס גוטס פון‬ ‫מַנע אַגענע לאנדםלַט ‪:‬װאא רום אונדזער גאא נצן פאא לק איז אין קַן קלַנער אומגליק דורך דעם אומדערצַלטן האנדלונג פון זַ פריער‪.‬‬ ‫א‬ ‫‪9‬דעריבער ‪,‬מלך ‪,‬ווייל דו ווייסט אא לע די דאא זיקע זאא כן ‪,‬היט אייך פאא ר דעם לאא נד און אונדזער פאא לק ‪,‬וואא ס איז געדריקט אויף אא לע זייט ‪,‬לויט דער חסד‬ ‫וואא ס דו האא סט געטאא ן צו אא לע‪.‬‬ ‫‪10‬אזוי לאנג ווי יהודה לעבט ‪,‬איז נישט מעגליך אז די מדינה זאל זיין שטיל‪.‬‬ ‫פרַנד פון דעם מלך ‪,‬וואא ס זיינען בֵפשוועבט געוואא רן קעגן יהודה ‪,‬האא בן‬ ‫‪11‬און דאא ס איז נישט פריער וועגן אים געזאא גט געוואא רן ‪,‬אא בער אא נדערע פון די א‬ ‫נאא ך קטורת דמפ טריוס‪.‬‬ ‫‪12‬און ער האא ט גלייך גערופן ניקאא נאא רן ‪,‬וואא ס איז געווען בעל‪-‬העלפות ‪,‬און האא ט אים געמאא כט גענעראל איבער יהודה ‪,‬און האא ט אים אא רויסגעשיקט‪.‬‬ ‫‪13‬און האט אים באפוילן צו טייטן יהודה ‪,‬און צו צעשפרייטן די וואס זענען מיט אים ‪,‬און צו מאא כן אא לקימוס כהן גדול אין דעם גרויס היכל‪.‬‬ ‫‪14‬דעמאלט זענען די גוים ‪,‬וואס זענען אנטלאפן פון יהודה פון יהודה ‪,‬געקומען קיין ניקנור דורך שאא ף ‪,‬און זיי טראא כטן אא ז די שאא דן און די ומגליק פון די‬ ‫אידן זענען זייער געזונט‪.‬‬ ‫‪15‬און ווען די אידן האבן געהערט פון ניקנור'ס קומען ‪,‬און אז די גוים זענען ארויף קעגן זיי ‪,‬האבן זיי ארויפגעווארפן ערד אויף זייערע קעפ ‪,‬און האבן‬ ‫געבעט צו דעם ‪,‬וואס האט אויפגעשטעלט זיין פאלק אויף אייביק ‪,‬און וואס העלפט שטענדיק זיין חלק מיט אנטפלעקונג פון זיין פנים‪. .‬‬ ‫‪16‬און לויט דעם מצוה פון דעם סוף האא בן זיי זיך גלייך סור פון דאא רטן ‪,‬און זיי האא בן קרב צו זיי פון דער ֵק יר דסאו‪.‬‬ ‫‪17‬און קשמעון ‪,‬יהודהס ברודער ‪,‬האא ט זיך אא נגעשלאא סן אין שלאא כט מיט ניקנור ‪,‬אא בער איז געווען אא ביסל צערודערט דורך דער פלוצעמדיק שטילקייט‬ ‫פון זיינע שונאים‪.‬‬ ‫‪18‬אא בער נק קא נור ‪,‬וואא ס האא ט שמע וועגן די גבריות פון די וואא ס זייאנען געווען מיט יהודה ‪,‬און די גומפ ץ וואא ס זיי האא בן געדאא רפט לחם פאא ר זייער אפ פרץ ‪,‬האא ט‬ ‫ער נישט געדאא רפט פרווון די זאא ך מיט דער שווערד‪.‬‬ ‫‪19‬דעריבער האא ט ער געשיקט פוסידוניוס ‪,‬און תאודוטוס ‪,‬און מתתיהו ‪,‬צו מאא כן שלום‪.‬‬ ‫‪20‬און אא ז זיי האא בן דערביבער גֵפ הֵפ הט לאא נגע צייט ‪,‬און דער האא ר האא ט דערמיט געבֵפקענט דעם המון ‪,‬און עס האא ט זיך אויסגעזען ‪,‬אא ז זיי אא לע זייאנען‬ ‫געווען איינס ‪,‬האא בן זיי מסכים געווען צו די בונדים‪.‬‬

‫‪21‬און זיי האבן קבע א טאג זיך צו טרעפן זיך אליין;‬ ‫‪22‬און לודאא ס האא ט געשטעלט באא וואפנטע מענטשן גרייט אין באא קוועם ערטער ‪ֹ,‬די די פיינט זאא לן פלוצלינג נישט פאא רטראא גן עפעס;‬ ‫‪23‬און ניקנור איז געבליבן אין ירושא לאיק ם ‪,‬און ער האא ט נישט קיין שאא דן געטאא ן ‪,‬נאא ר האא ט אא װעקגעשיקט דאא ס פאא לק װאא ס איז געקומען צו אים‪.‬‬ ‫‪24‬און ער האא ט נישט געוואא לט אא רויסלאא זן יהודה פון זיינע אויגן ‪,‬וואא רעם ער האא ט ליב דעם מענטש פון זיין האא רצן‪.‬‬ ‫‪25‬און ער האא ט אים אויך מתפלל געווען ‪,‬ער זאא ל נעמען אא ווייב ‪,‬און געבערן קינדער ;און ער האא ט חתונה געהאא ט ‪,‬און איז געווען שטיל ‪,‬און האא ט‬ ‫גענומען טייל פון דעם לעבן‪.‬‬ ‫‪26‬אא בער אלקימוס האא ט דערזען די אא העבא ה וואא ס איז געווען צווישן זיי ‪,‬און האא ט באא טראא כט די בנ קרית ‪,‬וואא ס זענען געשלאא סן געוואא רן ‪,‬און איז בוא צו‬ ‫זַן‬ ‫זַן מלוכה ‪,‬צו א‬ ‫דמטריוס ‪,‬און האא ט אים געזאא גט ‪,‬אא ז ניקנור איז נישט גוט גערירט צו דער מדינה ;װאא רום ער האא ט באא שטימט יהודה ‪,‬אא פאא ררעטער פון א‬ ‫נַגער פון מלך‪.‬‬ ‫דער א‬ ‫‪27‬און דער מלך איז געווען אין גרימצארן ‪,‬און האט דערצערנט מיט די באשולדיגונגען פון דעם רשעטן מענטש ‪,‬און האט געשריבן צו ניקנור ‪,‬און האט‬ ‫אנגעצייכנט אז ער איז שטארק ברוגז אויף די בונדים ‪,‬און האט אים באפוילן ‪,‬ער זאל שיקן א געפאנגענע פון מקאבען אין אלע איילענישן קיין‬ ‫אנטיאכיע‪.‬‬ ‫‪28‬און אא ז דאא ס איז געקומען צו ניקנורס הערן ‪,‬האא ט ער זיך שטאא רק בוש אין זיך אא ליין ‪,‬און ער האא ט שווער געטאא ן ‪,‬אא ז ער זאא ל בטל מאא כן די מאמר ‪,‬וואא ס‬ ‫מען האא ט מסכים געווען ‪,‬און דער מענטש האא ט ניט קיין שולד‪.‬‬ ‫‪29‬אא בער מא חמת עס איז נישט געווען קיין מעשה קעגן דעם מלך ‪,‬האא ט ער געהיט זיין צייט צו עשה די דאא זיקע ָא בא ר מיט מדיניות‪.‬‬ ‫‪30‬אא בער ‪,‬ווען דער מכבה האא ט געזען ‪,‬אא ז ניקנור האא ט אא נגעהויבן צו זיין טרויעריק צו אים ‪,‬און אא ז ער האא ט אים געבעטן מער גראא ב ווי ער איז געווען‬ ‫געוואוינט ‪,‬און האא ט באמערקט אא ז אא זאא זויער התנהגות איז ניט פון גוטן ‪,‬ער האא ט צוזאא מענגענומען ניט ווייניק פון זיינע מענטשן ‪,‬און זיך צוריקגעצויגן ‪.‬‬ ‫פון ניקאא נאא ר‪.‬‬ ‫‪31‬אא בער דער אא נדערער ‪,‬ווייל ער האא ט געוווסט ‪,‬אא ז ער איז פאא רהיטן געוואא רן דורך יהודהס פאא ליטיק ‪,‬און איז אא ריין אין דעם גרויסן און הייליקן היכל ‪,‬‬ ‫און האא ט באא פוילן די ֹכ הנים ‪,‬וואא ס האא בן מקריב געווען זייערע געוויינלעכע קרבנות ‪,‬אים צו מציל זיין דעם איש‪.‬‬ ‫‪32‬און אז זיי האבן געשווארן ‪,‬אז זיי האבן נישט געקענט זאגן וואו דער מענטש איז ‪,‬וועמען ער האט געזוכט‪,‬‬ ‫‪33‬און ער האא ט אויסגעשטרעקט זיין רעכטע האא נט צו דעם היכל ‪,‬און האא ט אא זוי שבועה ‪:‬אויב איר וועט מיך נישט מציל זיין יהודה ווי אא אא רעסטאא נט ‪,‬‬ ‫וועל איך נתן דעם דאא זיקן היכל פון גאא ט מיט דער ערד ‪,‬און איך וועל ברעכן דעם מזבח ‪.‬און בויען אא נאא וטאא באא ל היכל צו בככוס‪.‬‬ ‫‪34‬נאא ך די דאא זיקע רייד איז ער אא וועק ‪.‬דענצמאא ל האא בן די ֹכ הנים אױפגעהױבן זַערע הענט צום הימל ‪,‬און האא בן געבעטן דעם ‪,‬װאא ס איז אַביק אא שומר‬ ‫פון זַער פאא לק ‪,‬אא זױ צו זאא גן;‬ ‫‪35‬דו ‪,‬ה 'פון אא לע זאכן ‪,‬וואא ס האא ט גאא רנישט נויט ‪,‬האא ט זיך געניסן אא ז דער היכל פון דיין וווינאא רט זאא ל זיין צווישן אונדז;‬ ‫‪36‬דעריבער אא צונד ‪,‬הקדוש ברוך הוא פון ֹל קדושה ‪,‬היט דעם דאא זיקן בית ֹמיד ‪,‬וואא ס איז לעצטנס טהר געוואא רן ‪,‬און פאא רהאא לטן יעדן פפ ה ארֵא ה‪.‬‬ ‫‪37‬און איצט איז געווען אא נגעקלאא גט ביי ניקנור איינער ארציס ‪,‬איינער פון די עלטסטע פון ירושלים ‪,‬אא ליבהאא בער פון זיינע מענטשן ‪,‬און אא מענטש פון‬ ‫זייער גוטן שיכטע ‪,‬וואא ס פאא ר זיין גוטהאא רציקייאט איז גערופן אא פאטער פון די אידן‪.‬‬ ‫‪38‬ווארים אין די פריערדיגע צייטן ‪,‬ווען זיי האבן זיך נישט אויסגעמישט מיט די גוים ‪,‬איז ער באשולדיקט געווארן אין יידישקייט ‪,‬און האט מיט‬ ‫דרייסטיגקייט געמאכט זיין גוף און זיין לעבן מיט אלע חוזק פאר דער רעליגיע פון די אידן‪.‬‬ ‫‪39‬און ניקא נור האא ט געוואא לט דערציילן די שנאה וואא ס ער האא ט געטראא פן פאא ר די אידן ‪,‬און האא ט געשיקט העכער ‪ 500‬מאא ן מלחמה אים צו נעמען;‬ ‫‪40‬ווארים ער האט געטראכט ‪,‬אז ער האט אים גענומען צו מאכען די יידן א סך שאד‪.‬‬ ‫‪41‬און ווען דער המון האא ט געוואא לט נעמען דעם טורעם ‪,‬און מיט גוואא לד צעבראכן אין די דרויסנדיקע טיר ‪,‬און האא ט באא פוילן ‪,‬אא ז מען זאא ל ברענגען אא‬ ‫זַטן ‪,‬געפאא לן אויף זיין שווערד;‬ ‫פַער עס צו פאא רברענען ‪,‬איז ער ‪,‬גרייט צו ווערן געכאא פט פון אא לע א‬ ‫א‬ ‫‪42‬ער האא ט אויסדערוויילט מער צו שטאא רבן פון מענטשליכקייט ‪,‬ווי צו קומען אין די הענט פון די רשעים ‪,‬צו זיין אא ביוזד אא נדערש ווי עס איז געווען זיין‬ ‫איידעלע געבורט;‬ ‫אַלעניש ‪,‬און אויך דער המון ‪,‬וואא ס איז געשלאא פן אין די טירן ‪,‬איז ער געלאא פן מיט דרייסטקייט צו‬ ‫‪43‬אא בער ווי ער האא ט פאא רפעלט זיין שטראא ם דורך א‬ ‫דער וואא נט ‪,‬און האא ט זיך אייאך אא ראא פגעוואא רפן צווישן די געדיכטסטע פון זיי‪.‬‬ ‫‪44‬אא בער זיי האא בן זיך גיך צוריקגעגעבן ‪,‬און אא פלאא ץ איז געמאא כט געוואא רן ‪,‬און ער איז אא ראא פגעפאא לן אין מיטן פון דעם ריק‪.‬‬ ‫זַן בלוט האא ט אױסגעגאא סן װי‬ ‫‪45‬פונדעסטוועגן ‪,‬בשעת עס איז נאא ך געווען אא אא טעם אין אים ‪,‬און ער האא ט זיך אא נגעהויבן מיט כעס ;און כאא טש א‬ ‫זַנען געװען שװער ‪,‬איז ער געלאא פן צװישן דעם המון ;און שטייענדיק אויף אא אא ראא פאא נג שטיין‪,‬‬ ‫זַנע װונדן א‬ ‫װאא סערששפילן ‪,‬און א‬ ‫‪46‬ווען זיין בלוט איז איצט גאא ר ניטאא ‪,‬און ער האא ט אא רויסגערוקט זיינע געדערעם ‪,‬און גענומען זיי אין ביידע זיינע הענט ‪,‬און ער וואא רפן זיי אויף די‬ ‫מאא סע ‪,‬און גערופן די האר פון לעבן און גייסט צו צוריקקריגן אים יענע ווידער ‪,‬ער אא זוי געשטארבן‪.‬‬ ‫קאפיטל‪15‬‬ ‫‪1‬אא בער נק קא נור ‪,‬ווי ער האא ט געהערט ‪,‬אא ז יהודה און זיין חברה זייאנען אין די מקומות אא רום שומרון ‪,‬האא ט זיך אא נטדעקט אא ן קיין סכנה צו שטעלן אויף זיי‬ ‫אויפן שבת‪.‬‬ ‫‪2‬אא בער די ייק דן ‪,‬וואא ס האא בן געצוווינגן מיט אים צו הלך ‪,‬האא בן געזאא גט ‪:‬פאא רניכטט נישט אא זוי אכזריותדיק און ברבער ‪,‬נייערט גיט ֹבוד צו יענעם טאא ג ‪,‬‬ ‫וואא ס ער ‪,‬וואא ס זעט אא לץ ‪,‬האא ט מכבד געווען מיט קדושה איבער אא לע אא נדערע טעג‪.‬‬ ‫‪3‬דעמאלט האט דער אומגליקסטער אומגליק פארלאנגט ‪,‬אויב עס איז געווען אא גוואא לדיק איינער אין הימל ‪,‬וואא ס האא ט באא פוילן דעם טאא ג פון שבת צו‬ ‫זיין געהאלטן‪.‬‬ ‫‪4‬און אא ז זיי האא בן געזאא גט ‪:‬פאא ראא ן אין הימל אא לעבעדיקער אע דון און גק בור ‪,‬וואא ס האא ט באא פוילן צו היטן דעם זיבעטן טאא ג;‬ ‫‪5‬האא ט דער אא נדערער געזאא גט ‪:‬און איך בין אויך שטאא רק אויף דער ערד ‪,‬און איך באא פעל צו נעמען נשק ‪,‬און צו טאא ן די זאא כן פונעם מלך ‪.‬אבער ער האט‬ ‫באקומען נישט צו טאא ן זיין שלעכט רצון‪.‬‬ ‫‪6‬און ניקא נור האא ט ‪,‬אין גאוותדיקן גאוה און גבורה ‪,‬באא שלאא סן צו אויפשטעלן אא דענקמאא ל פאא ר זיין נצחון איבער יהודה און די וואא ס זענען געווען מיט‬ ‫אים‪.‬‬ ‫‪7‬אא בער דער מא ֹאב הא יאה אפ ת‪-‬הא קמקנ ָא ש ‪,‬אא ז ה 'וועט אים העלפן;‬ ‫‪8‬דערפאר האט ער געמוזט זיין פאלק נישט צו מורא האבן פאר דעם קומען פון די גוים קעגן זיי ‪,‬נייערט צו געדענקען די הילף ‪,‬וואס זיי האבן פריער‬ ‫באקומען פון הימל ‪,‬און איצט צו דערוואא רטן די נצחון און הילף ‪,‬וואא ס זאא ל קומען צו זיי פון דעם אלמעכטיקער‪.‬‬ ‫‪9‬און ער האא ט זיי אא זוי געטרייסט פון דער ֹורה און די נביאים ‪,‬און חוץ זיי פון די מלחמות וואא ס זיי האא בן געוואונען פריער ‪,‬האא ט ער זיי געמאא כט‬ ‫פריילעכער‪.‬‬

‫‪10‬און אא ז ער האא ט דערוועקט זייער מחשבות ‪,‬האא ט ער זיי געגעבן זייער היטונג ‪,‬און זיי ווייזן דערמיט דעם שקר פון די ֹויק ם ‪,‬און דעם ברוך פון שבועות‪.‬‬ ‫‪11‬און ער האא ט באא וואפנט איטלעכער פון זיי ‪,‬ניט אא זוי פיל מיט פאא רטיידיקונג פון שילדז און שפיז ‪,‬ווי מיט באא קוועם און גוט ווערטער ;ניט אא ביסל‬ ‫פרייען זיי‪.‬‬ ‫‪12‬און דאא ס איז געווען זיין זעאונג ‪:‬אא ז אוניאא ס ‪,‬וואא ס איז געווען כהן גדול ‪,‬אא ערלעך און אא גוטער מענטש ‪,‬כבוד אין שמועס ‪,‬מילד אין צושטאנדן ‪,‬געזונט‬ ‫גערעדט ‪,‬און עקסערסייזד פון אא קינד אין אא לע נקודות פון מייאלע ‪,‬און האלט אא רויף זיין הענט ‪.‬מתפלל געווען פארן גאנצן גוף פון די יידן‪.‬‬ ‫‪13‬און דאא ס איז געשען ‪,‬אא זוי האא ט זיך באא וויזן אא מענטש מיט גרויע האא ר ‪,‬און זייער פראא כט ‪,‬וואא ס איז געווען פון אא ווונדערלעך און ויסגעצייכנט הוד‪.‬‬ ‫‪14‬האא ט אוניאס געענטפערט ‪,‬אא זוי צו זאא גן ‪:‬דאא ס איז אא ליבהאא בער פון די ברידער ‪,‬וואא ס מתפלל פיל פאא ר דעם פאא לק ‪,‬און פאא ר דער הייליקער שטאא ט ‪,‬‬ ‫דהיינו ‪,‬ירמיהו דער נביא פון גאא ט‪.‬‬ ‫‪15‬און דערויף האא ט ירמיהו ‪,‬וואא ס האא ט אא רויסגעהאא לטן זיין רעכטע האא נט ‪,‬געגעבן יהודה אא גאא לדענע שווערד ‪,‬און אא זוי האא ט ער געזאא גט‪.‬‬ ‫‪16‬נעם די דאא זיקע חפ פרב קדוש ‪,‬אא מֹנה פון ה ‪',‬מיט וואא ס דו וועסט פאא רוואונדן די שונאים‪.‬‬ ‫‪17‬און זיי זייאנע זיך טוב אנח אערא פון די רייד פון יהודה ‪,‬וואא ס זייאנען געווען טוב נמאכ ד ‪,‬און זיי האא בן געקוקט זיי צו גבורה ‪,‬און צו חיזוק דאא ס להב פון די‬ ‫בחורים ‪,‬האא בן זיי באסלירט נישט צו מא עחנפה ‪,‬נאא ר מיט גבורה צו שטעלן אויף זיי ‪,‬און מאא נסביליש צו פרובירן דעם ענין דורך קאא נפליקט ‪,‬ווייאל די שטאא ט‬ ‫און די מיזבייעך און די היכל זענען געווען אין געפאא ר‪.‬‬ ‫‪18‬ווארים די דאגה ‪,‬וואס זיי האבן גענומען פאר זייערע ווייבער ‪,‬און זייערע קינדער ‪,‬זייערע ברידער און מענטשן ‪,‬איז געווען ביי זיי אין מינדסטער‬ ‫חשבון ;אבער די גרעסטע און הויפט מורא איז געווען פארן הייליקן היכל‪.‬‬ ‫‪19‬און די ‪,‬וואא ס זענען געווען אין דער שטאא ט ‪,‬האא בן זיך ניט דער קלענסטער געזאא רגט ‪,‬און זיי האא בן זיך צערגעבן פאא ר דעם מחלוקת אין אויסלאנד‪.‬‬ ‫‪20‬און איצט ‪,‬ווען ווי אא לע האא בן געקוקט וואא ס זאא ל זיין דער משפט ‪,‬און די שונאים זענען שוין גענעענט ‪,‬און די חיל איז געווען שטעלן אין אא סדר ‪,‬און די‬ ‫בהמות איז באא קוועם געשטעלט ‪,‬און די רייטער שטעלן אין פליגל‪,‬‬ ‫‪21‬און דער מא כנ בא ע האא ט ראה דאא ס קום פון דעם המון ‪,‬און די פאא רשיידנקייטן פון פאנצן ‪,‬און די חא מא ה פון די בהמות ‪,‬האא ט ער אויסגעשטרעקט זיינע הענט‬ ‫צום הימל ‪,‬און האא ט גערופן צו ה ‪',‬וואא ס טוט נפלאות ‪,‬וויסנדיג ‪,‬אא ז דער נצחון קומט נישט מיט חיל ‪,‬נאא ר ווי עס זעט אויס גוט צו אים ‪,‬ער גיט עס צו די‬ ‫וואס זענען ווערט‪:‬‬ ‫צַט פון יחזקיא דעם מלך פון יהודה ‪,‬און האא סט‬ ‫דַן מלאך אין דער א‬ ‫‪22‬דעריבער האא ט ער אין זיין תפילה געזאא גט אא זוי ווי אא זוי ;גאא ט ‪,‬האא סט געשיקט א‬ ‫דערשלאא גן אין דער חיל פון סנחריב הונדערט פינף און אא כציק טױזנט‪.‬‬ ‫‪23‬דעריבער אויך אא צונד ‪,‬אע דכ נאי הא שא מא יק ם ‪,‬שיק פאא ר אונדז אא גוטן מלאך פאא ר אא מורא און אא מורא פאא ר זיי;‬ ‫‪24‬און דורך דער גבורה פון דייאן אא רעם זאא לן דערשלאא גן ווערן די וואא ס בוא אויף דייאן ֵאם קא דוש צו חילול השם ‪.‬און ֵפ ר הא אט גק יופוען אא זוי‪.‬‬ ‫‪25‬און ניקנור און די וואס זענען געווען מיט אים זענען ארויס מיט שופרות און געזאא נג‪.‬‬ ‫‪26‬אא בער יהודה מיט זיין חברה האא בן זיך געטראא פן מיט די שונאים מיט קנ רואא ה און תפילה‪.‬‬ ‫‪27‬און זיי האא בן מלחמה געהאא לטן מיט זייערע הענט ‪,‬און מתפלל געווען צו ה 'מיט זייערע הערצער ‪,‬און זיי האא בן דערהרגעט ניט ווייניקער ווי פינף און‬ ‫דרייסיק טויזנט מאא ן ‪,‬וואא רעם דורך דעם מראה פון ה 'האא בן זיי זיך דערהרגעט‪.‬‬ ‫‪28‬און ווען די מלחמה איז געווען פארענדיקט ‪,‬און זיי האבן זיך ווידער אומגעקערט מיט פרייד ‪,‬האבן זיי געוואוסט אז ניקנור איז געלעגן טויט אין זיין‬ ‫שריפה‪.‬‬ ‫‪29‬און זיי האא בן געמאא כט אא גרויסן תרועה און אא קא ול ‪,‬און האא בן געלויבט דעם אלוקים הא אא ב אויף זייער לשון‪.‬‬ ‫‪30‬און יהודה ‪,‬וואא ס איז געווען שטענדיק דער הויפט‪-‬היטער פון די בירגערס אין גוף און אין גייאסט ‪,‬און וואא ס האא ט פארבליבן זיין ליבשאא פט צו זיין‬ ‫לאא נדס אא לע זיין לעבן ‪,‬האא ט באא פוילן צו שליסן דעם קאא פ פון ניקנור און זיין האא נט מיט זיין אא קסל ‪,‬און זיי ברענגען קיין ירושלים‪. .‬‬ ‫‪31‬און ווען ער איז דאא רטן געווען ‪,‬און האא ט זיי צונאא מען פון זיין פאא לק ‪,‬און האא ט געשטעלט די ֹכ הנים פאא רן מזבח ‪,‬האא ט ער געשיקט צו די וואא ס זייאנען‬ ‫געווען פון דעם טורעם‪.‬‬ ‫‪32‬און זיי האא בן זיי געוויזן דעם גנבה ניקנורס קאא פ ‪,‬און די האא נט פון יענעם חילול הקודש ‪,‬וואא ס ער האא ט זיך אויסגעשטרעקט קעגן דעם הייליקן הה יכאל‬ ‫פון דעם אלמעכטיקער מיט שטאא לץ באא רימעריי‪.‬‬ ‫‪33‬און אז ער האט אויסגעשניטן די צונג פון יענעם רשעים ניקנור ‪,‬האט ער באפוילן ‪,‬זיי זאלן זי געבן פאר שטיקער פאר די עופות ‪,‬און אויפהענגען דעם‬ ‫שכר פון זיין משוגעת פארן היכל‪.‬‬ ‫‪34‬און איטלעכער האא ט געלויבט צום הימל דעם כבוד האר ‪,‬אא זוי צו זאא גן ‪:‬ברוך הוא ‪,‬וואא ס האא ט געהיט זיין אייגענער אא רט אין טמא‪.‬‬ ‫‪35‬און ער האא ט אויפגעהענגט דעם קאא פ פון ניקנור אויפן טורעם ‪,‬אא סימן בולט און קלאא ר פאא ר אא לע הילף פון גאא ט‪.‬‬ ‫דרַצנטן טאא ג אין‪ 12‬טן חודש ‪,‬וואא ס‬ ‫פַערן דעם א‬ ‫‪36‬און זיי האא בן בי אי אא לע בי אי אא גזירה נישט קבע צו לאא זן יענעם טאג דורכגיין אא ן אא יום‪-‬טוב ‪,‬נייערט צו א‬ ‫אין סוריע ווערט גערופן אדר ‪,‬דעם טאא ג פאא ר מרדכיוס טאא ג‪.‬‬ ‫‪37‬אזוי איז עס געגאא נגען מיט ניקנור ‪ ,‬און פון יענער צייט און אא ן האא בן די ֵק ברים געהאא ט די שטאא ט אין זייער מאא כט ‪ .‬און דאא וועל איך מאא כן אא סוף‪.‬‬ ‫‪38‬און אויב איך האא ב געטאא ן גוטס ‪,‬און ווי עס איז פאא סט די מעשה ‪,‬איז דאא ס וואא ס איך האא ב געגלוסט ;אא בער אויב דאא ס איז שלאא נק און מיאוס ‪,‬איז דאא ס‬ ‫דאא ס וואא ס איך האא ב געקענט דערגרייכן‪.‬‬ ‫װַן פאא רמישט מיט װאא סער איז ליב ‪,‬און פרַלט דעם טעם ;און דאא‬ ‫‪39‬ווארים ווי עס איז שעדלעך צו טרינקען וויין אא דער וואא סער אא ליין ;און אא זױ װי א‬ ‫וועט זיין אא סוף‪.‬‬