KANPEZU Kanpezu Araban kokatuta dago eta Nafarroarekin muga egiten du. Gasteiztik 38km dagoen herri txiki bat da. Kanpezuko udalaren barruan lau herri daude:Kanpezu, Antoñana, Urbisu, Oteo eta Bujanda. Kanpezu herri handia da 1.069 biztanleriakoa da, herri menditsua eta fauna handikoa da. Berron eta Ega ibaiak ditu, herria oso polita da, horregatik jende asko behatzen du. Kanpezu herrian, k. a.KO hamazortzigarren urtean tribu batzuk bizi ziren. Herria XII mendean sortu zen eta harresia eraiki zen. Kanpezu kokaleku estrategikoa denez, erregeek borrokatu egiten zuten lurralde hau lortzeko. Ezaugarrien artean, hiru aipatuko ditugu. Lehena, boilurra aurkitu daitekeela hemengo lur azpian. Bigarrena, inauterietan dagon panpina bat ibaira botatzen dela, Toribio deitzen dela. Hirugarrena, harresi bat dagoela XII mendean eraikitakoa.
Alazne eta Asier A.
PIRINEOAK Pirinioak leku naturala da eta mendi-lerro bat da. Iberiar penintsula eta Europako kontinentearen artean kokatuta dago. 415 km-etan hedatzen da. Bizkaiko golkotik Creuseko lurmuturrera eta mendi-lerro honen zabalera 150 km-koa da. Pirinioak handiak eta naturalak dira. Leku oso menditsua da. Mendirik altuena Aneto da eta 3.404m neurtzen ditu eta baxuena Jaizkibel da eta 543m ditu. Mendi hauek Iberiar plaka eta Europako plaka talka egiten sortu ziren. Pirinioetako arrokak sedimentarioak dira. Mendi hauen berezitasunen artean bi aipatuko ditugu. Lehena da, hemengo mendiak baino altuagoak direla eta bigarrena batzuk urte osoan irauten dutela elurrarekin.
AIURI ETA IRUNE
KANARIAK
Kanariak uharte multzo bat da. Marokoren eta mendebaldeko Sahararen arteko muga parean kokatuta dago. Kanariak 7 isla ditu: Palma, El Hierno, La Gomera, Tenerife, Gran Canaria, Fuerteventura eta Lanzarote. Kanariek Espainiako autonomia erkidego bat osatzen dute. Kanarietako Autonomia Erkidegoa. Irlak oso politak dira eta zazpi irla hauetik Fuerteventura handiena da, eta txikiena la Gomera da. Irlan klima oso bero da, baino batzuetan airea eta euria egiten du. Sumendiek sortu zuten nagusiki uhartedia. La Palma izan da azken erupzioa izan duena. Lanzarote eta Hierro dira sumendi gehien dituztenak. Kanariar uharteetara turista asko etortzen dira, 11,5 miloi urte batean. Tenerifera beste irletara baino jende gehiago joaten da. Tenerifen sumendi bat dago, eta Teide deitzen da. Teide hirugarren sumendi-egitura handiena da.
Andrea eta Bilyana
CHINBRAZO SUMENDIA Gaur egun munduan leku interesgarri asko egon arren, hauetako bat Chinbrazo sumendia da. Leku menditsua da, Andetako mendikatean kokatua. Sumendi hau Ekuadorren dago (hego-amerika) eta 6.568ko metroko altuera du. Sumendi hau, plakak tektonikoak talka eginaz sortu zen. Gainera, bere berezitasun nagusia, Everest mendia eta gero munduko bigarren punturik altuena dela da. Bestalde, ezaugarri garrantzitsu gehiago ere baditu. Lehenik, eguzkiaren punturik hurbilena da barnealdetik hasita eta bigarren, zeruan hodeirik ez daudenean, 142km-tara ikusten da. Laburbilduz, naturaren altxor hau munduko sumendi altuena eta ikusgarriena da.
Khalid, Eihar eta Mikel
Macam al chahid Macam al chahid, Argelen (Algeria, Afrika) erdialdean dagoen dorre handi eta polit bat da. Okorrena, jendea joaten da bertara hau ikusi eta argazkiak ateratzeko. Eraikin hau, Lavalin eta Bachir Yeyesek morgotu eta Fitzpatrik asmatu zuen. 1982an eraiki zen, Argelen leku famatu bat egoteko. Hortik aurrera, oso leku ospetsua egin da, bertara jende eta turista asko joaten baitira urtero. Macam al chahid zementuarekin eginda dago, eta palmera forma dauka. Honen ondoan, lorategi txiki bat ere badago. Eraikin honek, berezitasun asko ditu. Aurretik aipatutakoaz gain, gauean koloretako borobilak jartzen dira, baita Algeriako bandera ere. Esan beharra dago, hiriburuan dagoen horrelako eraikin bakarra dela. Beraz, laburbilduz, eraikin hau Algeriako hiriburuko leku ospetsuetariko bat bilakatu da.
HAFSA ETA MALIKA
GALAPAGOAK Munduan leku interesgarri eta polit asko daude. Haien artean Galapagoko irlak dira. Galapago irlak 19 uhartez osatuta, haietako asko txikiak dira eta biztanle gutxi dituzte.Leku batzuetan landareri gutxi dago oso harritsua delako. Irla hauek, sumendiagatik sortu ziren, hau da, bere jaiotzea sumendi batez ondorioz izan zen. Galapagoak irla bat da eta Ekuadorreko kostatik 1.000 kilometroetara dago (Hego Ameriketan). Irla hori oso handia da eta urte guztian zehar 200.000 turista etortzen dira bisitatzera. Galapagoak oso ezagunak dira faunarengatik eta turismoarengatik. Animali mota asko daude adibidez: dortoka berezienetako bat da, baita iguanak ere, komodoko dragoia, itsasoko dortoka, fokak eta txori mota asko ere. Beraz, laburbilduz Galapago irlak animali izugarriak ikusteko leku ezin hobea da.
ASIER ETA JANDRY
AJOKO SIFOIAK Espainian, bisitatu daiteken leku interesgarri asko daude. Horietako bat Ajoko sifoiak (hitz hau antzinako grekotik dator) dira. Leku polit hau, Kantabrian kokatzen da. Bertan, sifoietatik aparte, gauza interesgarri asko daude ikusteko: Ivero-ak, Viedos-ak…. Ajoko sifoiak, itsasoaren ondoan dauden zulo handi batzuk dira. Zulo horietatik airea eta ura ateratzen da. Hau da, itsasoko ura olatuekin sortutako presioarekin sartzen da behetik eta goitik ateratzen da. Ondorioz, beheko uraren presioarekin zulo bat sortzen dira harrian. Laburbilduz, sifoiak, harri handi batzuen artetik doazen zulo batzuk dira, eta horietatik ura eta airea ateratzen da, zarata handi bat sortuz.
ENAITZ ETA SETH
Tinto ibaia
Tinto ibaia ibai bat da, kolore gorria duena. Hau Andaluzian dago kokatuta, Huelvan. Tinto ibaiak 100km zeharkatzen ditu. Padre Cara mendizerran jaiotzen da. Ibaia kolore gorrikoa da eta oso luzea Bere ertzetan ez dago landarerik ura oso azidoa delako, baina, uretan mikroorganismo asko bizi daitezke. Meategi batzuetatik pasatzen da. Arropa sartzen baduzu ezin da ezerekin garbitu. Esan dugunez, ibai honen uraren kolorea gorria da uretara metal astun sulfuroak botatzen direlako arroan zehar. Eskualdeko herri guztiek meategiak zeuzkaten, baina XIX.mendetik aurrera metal gehiegi ateratzen zen. Bere kolore bereziaren gain, ibai honek baditu beste berezitasun batzuk. Hasteko, ura oso azidoa denez Nasakoek ikerketa batzuk egin zituzten eta han bertan Marterako bidaia pentsatu zuten. Bukatzeko ibai hau oso arriskutsua da.
Ibai eta Oinatz
IZAR HONDARTZA Mundu honetan leku oso ospetsuak daude eta hauetako bat Izar hondartza da .
Izar hondartza, Maldivasen kokatzen da, hau da,
ozeano
indikoan, Vaadhoo irlaren inguruan.
Irla borobil hau, koralez inguratua dago. Pasabide bat dauka
erdialdean, hotel batera konektatuta dagoena. Gainera, baso bat du, irla honen azalera guztia okupatzen duena.
Irla honen sorrera, koralaren formakuntzan oinarritzen dela
esan daiteke.
Leku hau hondartza bat da, baina, ez da besteen bezalakoa,
plaktonak ditu eta horretaz gain, tenperatuak altuak daudenean, hauek itsasaldiarekin
argitu egiten dira, olatuen mugimenduak
sortzen duen efektu kimikoaren bidez.
Beraz, laburbilduz, Izar hondartza, munduan dauden hondartza
guztietatik harrigarrienetako bat da.
Alba eta Aitor