ނަމްބަރު 14 ،1 :ޖުލައި 2010އަގު20 :ރ
ދަ ގަނ ޑު ދަ ހަ ނާ ގައުމުގެ މުސްތަގުބަލް ތޭރިތަކުގެ ބިއްދޮށުގައި!
ޔާމީނާއި ގާސިމު އެއްގަލަކަށް އެރުން:
ސަރުކާރުގެ މޭގަނޑު ކުދިކުދިވެގެން އައުން
އެޑިޓަރުގެ ނޯޓް އެޑިޓަރު:
ސިނާން އަލީ
މަރުޙަބާއެއް ދަންނަވަމެވެ .މި މަޖައްލާ އަކީ ސަން މީޑިއާ ގުރޫޕުގެ ތެރެއަށް އިތުރު ވެގެން އަންނަ ވަރަށް މުހިންމު ބޮޅެއް ކަމަށް ދެކެމެވެ .އެހެން ކަމުން މި ފުރުޞަތުގައި ސަން މީޑިއާގެ ޗެއާމަން
އެގްޒެކެޓިވް އެޑިޓަރުން:
އަށް ،މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމެއް ދިރުވައި ނެގެހެއްޓުމަށް އެ މަނިކުފާނު ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ހޭދަ އާއި މުހިންމު މަސައްކަތްޕުޅު ފާހަގަ ކޮށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ.
މުހައްމަދު ޝަހީބު
މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް
ޑިޕިއުޓީ އެޑިޓަރު:
"ސަން" މަޖައްލާގެ ފުރަތަމަ ޢަދަދު ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަށް ހޫނު
ކެކެމުން ދާ ދުވަސްވަރެއްގަ އެވެ .ދިވެހި މީޑިއާގެ މީޑިއަމް ތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ދޮށީ ބައި
މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް
އެސިސްޓެންޓް އެޑިޓަރު:
"ސަން" މި ނުކުންނަނީ ސިޔާސީ އުދަރެހަށް އަރާފައިވާ އިރުގެ ހޫނުން ދިވެހި ޤައުމު
އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު މާޖިދު
ލިޔުންތެރިން:
ކަމުގައި ހިމެނޭ ޕްރިންޓް މީޑިއާގެ ދައުރު ބަލިކަށިވެ ވަޅު ޖެހެމުންދާ ދަނޑިވަޅެއްގަ އެވެ .ކިޔާލަން ފަސޭހަ ،ވަކި އަތަކަށް ނުޖެހޭ ،ޤައުމިއްޔަތަށް ލޯބި ކުރާ އަދި ޤައުމީ ފިކުރު އެކުލެވޭ ލިޔުންތަކެއްގެ ބޭނުންތެރިކަން އޭގެ އިންތިހާ އަށް ގޮސްފައިވާ ވަގުތެއްގަ އެވެ .މި ޙާލަތުގައި "ސަން"ގެ ދައުރަކަށް ވެގެން ދާނީ އެ "ހުސްކަން" ފިލުވައިލަ ދިނުމެވެ" .ސަން" ޓީމުގެ ޕޮލިސީ އަކަށް ވާނީ ދިވެހި ނޫސްވެރި ކަމުގެ ހަމަތައް ހިފަހައްޓައި ނެގެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ.
ހަތިޔާރު ކަމަށް ވެފައި ،މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަކީ ފުރިހަމަ
ހައްވާ ލުބުނާ
ޑިމޮކްރެސީއެއްގެ ހަތަރު ވަނަ ބާރު ކަމަށް ވާއިރު ،މި މާނައިގައި
އިބްރާހިމް ޒަކީ
މި މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާ ކުރުމަކީ ދިވެހި ކޮންމެ ނޫސްވެރިއެއްގެ
މަރިޔަމް ރާނިޔާ
ކޮނޑުގައި މިއަދު އެޅިފައިވާ އެއިން ރެކެވެން ނެތް ޤައުމީ ވާޖިބެއް
އާމިނަތު ނިޔާޒާ
ކޮލަމިސްޓުން:
ނޫސްވެރިކަމަކީ ޤައުމު ބިނާ ކުރުމުގެ އެންމެ މުހިންމު އަދި އެންމެ ނުފޫޒު ގަދަ
ކަމަށް ދެކެމެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް ފުރިހަމައަށް އެނގި ތިބެ" ،ސަން"
ޓީމު މި ބޮޑު ޤައުމީ ވާޖިބު އަދާ ކުރުމަށް ނުކުންނަ އިރު މި
ސިކުނޑީގެ ތޫފާން :ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު
ޓީމުގައި ހިމެނޭ ލިޔުންތެރިންނަކީ މި ޤައުމުގައި ތިއްބެވި އެ ކަމަށް
ކެޔޮނިރު :މުހައްމަދު ބުޝްރީ
އެންމެ ޤާބިލު ބޭފުޅުންކަން ފާހަގަ ކުރަމެވެ .ވަކިން ޚާއްޞަ
އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން :މީމުޒަވިޔަނި
ގޮތެއްގައި "ސަން" ޓީމުގައި ހިމެނޭ ގިނަ ކޮލަމިސްޓުންނަކީ
ޑރ .ރާޒީގެ އިރުޝާދު :ޑރ .އަހުމަދު ރާޒީ
އެ ދާއިރާއިން ޤައުމީ އެތައް އެވޯޑަކާއި އިނާމު ތަކެއް ޙާޞިލް
ދިޔަތިކި :އަބްދުﷲ ފާރޫގު ހަސަން
ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅުންނެވެ .ނޫސްވެރިކަމާއި ލިޔުންތެރިކަމުގައި އެތައް ކާމިޔާބު ތަކެއް ޙާޞިލު
ސިއްކަ :ސިއްކަގޭ މުހައްމަދު ނަސީމް
ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅުންނެވެ .އެ ބޭފުޅުންގެ ޢިލްމީ ސިކުނޑި ތަކުން މި ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ
ދިޔަވަރު :މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް
ވިސްނުމާއި ފިކުރު ރޯފިލުވައި ،ތަރައްޤީ ކުރުމަށް ޓަކައި ދިވެހި މުޖުތަމަޢަށް ފައިދާ ހުރި އެތައް
ރަންދެލި :މުންޑޫ އާދަމް ހަލީމް
ސަތޭކަ ،އެތައް ހާސް ލިޔުންތަކެއް ފޯރުކޮށްދެއްވުންމަތީ ދެމިތިއްބެވި ބޭފުޅުންނެވެ.
ފަންވަތް :އިމާދު ލަތީފު ހަވާސް :މުހައްމަދު ޝަހީބު ކޮމާކޯޅި :ސިނާން އަލީ
މާކެޓިން: ސަން އެފްއެމް މާކެޓިން ޓީމް
ކަލަސަޕެރޭޝަން އެންޑް ޕްރިންޓިން: ނޮވެލްޓީ ޕްރިންޓާސް އެންޑް ޕަބްލިޝާސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް
މި ސަބަބުތަކަށް ޓަކައި "ސަން"ގެ ލިޔުންތަކުގެ މުއްސަނދިކަމާއި އިތުބާރު
ބޮޑުވެފައިވެ އެވެ .އެ ބޭފުޅުންނަކީ ކޮންމެކޮންމެ މަޖައްލާ އަކަށް ނުވަތަ ނޫހަކަށް ލިޔުއްވާނޭ ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ .އެ ބޭފުޅުންގެ ނަމާއި އިތުބާރު ހިފަހައްޓާނޭ ފަދަ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީއެއް މި މަޖައްލާގައި އޮތް ކަމުގެ ޔަޤީންކަން ނެތް ނަމަ މި މަޖައްލާ އަށް އެއިން އެއްވެސް ބޭފުޅަކު ނުލިޔުއްވާނޭކަން އަޅުގަނޑަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެނގެ އެވެ .އެހެންކަމުން އެ އިތުބާރު "ސަން" ޓީމަށް ދެއްވީތީ އެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަށް އަޅުގަނޑު ނިހާޔަތަށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ. "ސަން" މި ނުކުންނަނީ "ސަން އެފްއެމް" ޓީމުގެ ބެލެނިވެރިކަމުގެ ދަށުން
ކަމަށް ވާއިރު އެ ޓީމުގެ މިންނެތް މަސައްކަތް ވެސް އުފަލާ އެކު ފާހަގަކޮށް ސަން އެފްއެމްގެ މުވައްޒަފުންނަށް ވެސް ޝުކުރު އަދާކުރަމެވެ. މި ފަހަރުގެ ޢަދަދުގައި ބޮޑަށް އަލި އަޅުވާލާފައި ހުންނާނީ މިހާރުގެ ސިޔާސީ ހާލަތުގެ
މައްޗަށެވެ .އެ ގޮތުން "އޯގާތެރި ރައީސް ދަނގަޑު ދަހަނާގައި" އެއީ މި ފަހަރުގެ ޚާއްސަ ރިޕޯޓެވެ. ރޯދަ މަހެއްގެ ސާދަ ދުވަސް ވަންދެން މުހައްމަދު ޝަހީބު ކުޑަގޮޅީގައި އޮންނަން މެދުވެރިވި "ސަން" އަކީ 14ޖުލައި 2010ން ފެށިގެން "ސަންއެފްއެމްގެ މެނޭޖްމަންޓުގެ ފަރާތުން މަހަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ މަޖައްލާއެކެވެ. ސަންގެ އިދާރާ :ގ .ވިޔަވަތި ،ކަށިމާ ހިނގުން /މާލެ
"ކުޑަގޮޅި" އެއީ 13އަހަރު ފަހުން ވެސް ކިޔާލުން ކޮންމެހެން މުހިންމު ވާހަކައެކެވެ .އެ ވާހަކަ މި އަދަދުގައި ހިމަނާފައި ވާނެ އެވެ .މީގެ އިތުރުން ވެސް ޝައުޤުވެރި އެތައް ލިޔުންތަކެއް އެތެރޭގައި ހިމެނޭނެ އެވެ .ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާށެވެ .ޝުކުރިއްޔާ!
އީމެއިލްsun@sunfmlive.mv : ވެބްސައިޓްwww.sunfmlive.mv : ފޯނު ،3312747 :ފެކްސް3343789 :
ސިނާން އަލީ
sun @sunfmlive.mv
އަދަދު1 :
ނަމްބަރު1 :
14ޖުލައި 2010
އޯގާތެރި ރައީސް ދަގަނޑު ދަހަނާގައި 16އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ލީޑަރުން ޖަލަށް "ޑިމޮކްރަސީގެ ޗެމްޕިއަން"" ،ހިތް ތިރިކަމުގެ ލާމަސީލު"، "އޯގާތެރި ސަރުކާރު"ގެ ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ މުޙައްމަދު ނަޝީދު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވީ ގައުމު އޭގެ ތަނޑުން ގުޑުވާލި ފަސް ވައުދެއްގެ ކެމްޕޭނަކަށް ފަހުގައެވެ.
އިތުރު ލިޔުންތައް
6
ގާސިމާ ޔާމީނު އެއްގަލަކަށް އެރުން
ސިޔާސީ ދެ ހަތުރުން ކަމަށް އަބަދުވެސް މާނަ ކުރެވެމުން އަންނަ ޤާސިމް އިބްރާހީމާއި ޢަބްދުﷲ ޔާމީނަކީ ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި މިހާރު ތިބި އެންމެ ނުފޫޒު ގަދަ ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ދެ ބޭފުޅުންނެވެ .މި ދެބޭފުޅުންގެ ފުށުއެރުން ސިޔާސީ މަސްރަހުގެ އުސް އަލިތަކެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރެވުނު ދުވަސްތަކެއް މާޒީގައި ފެނިފައި ވެއެވެ .ޔާމީންގެ ބޭބޭފުޅު، ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު ދައުރުގައި ކެބިނެޓަށް ގެންނެވި ބޮޑެތި ބަދަލު ތަކުގެ ތެރޭގައި ޤާސިމް އިބްރާހީމަށް ފައިނޭންސް މިނިސްޓަރުކަން ދެއްވި އެވެ.
4
12 24 27 28
ސިކުނޑީގެ ތޫފާން އަޅުގަނޑުގެމެންގެ މާހައުލުން ވަފާތެރި މަވީމޭ ކުޑަގޮޅި
ތިރީގައި އެވަނީ ސުވާދީބު ސަރުކާރުގެ ރައީސް އަބްދުﷲ އަފީފު ދީދީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ޓައިމްސް އޮފް ލަންޑަން ނޫހުގެ އެޑިޓަރަށް ފޮނުއްވި ސިޓީގެ ޚުލާސާ ތަރުޖަމާއެކެވެ. ޓައިމްސް އޮފް ލަންޑަނުގައި މި ސިޓީ ޝާއިއު ކޮށްފައިވަނީ 25މެއި 1959ގައެވެ.
ޓައިމްސް ނޫހުގެ އެޑިޓަރަށް،
މާތްވެގެންވާ ސާހިބާއެވެ!
ދިވެހިރާއްޖޭގެ މިއަދުގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙާ ބެހޭ ގޮތުން ފުރައްދެ ނޫސްތަކާއި ރޭޑިއޯތަކުން އިއްވަމުންދާ
ޚަބަރުތަކާއި ބަޔާންތައް އަޅުގަނޑުމެން ވަރަށް ޝައުގުވެރިކަމާއެކު ބަލަމުން އަހަމުން އެބަގެންދަމުއެވެ .ވަކީން ޚާއްޞަ ގޮތެއްގައި މާލޭގެ ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން އޮޅުދޫކަރަޔާއި ވިލާތުގެ ލަންޑަނުގައި ތިއްބަވާ ސަފީރުން ހަގީގަތާ ޚިލާފަށް ދައްކަވާ ނޭއްގާނި ވާހަކަތައްވެސް އަޅުގަނޑުމެން އަހަމުން އެބަގެންދަމުއެވެ.
މާލޭގައި ގާއިމްވެފައިވާ ބޯދާ ސަރުކާރުގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުން ނެއްޓި އަޅުގަނޑުމެން ވަކި ވެރިކަމެއް ގާއިމް ކުރަން ޖެހުމުގެ މައިގަނޑު ސަބަބުތައް ތިރީގައި ބަޔާން ކުރާ ހުށީމެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ
ރަށްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީސްކޮޅަށް ކޮންމެހެންވެސް ބެއިނުންވާ އަސާސީ ކަންތައްތައް ފުރިހަމަކޮށްދިނުމުގައި މާލޭ ސަރުކާރުން ވަނީ ފުރަގަސް ދީފައެވެ .ކާބޯތަކެއްޗާއި އަންނައުނު އަދި ބޭސް ފަރުވާއާއި ތައުލީމު ކަހަލަ ކަންތައްތަކުން އަޅުގަނޑުމެން ވަނީ މަހުރޫމް ކުރެވިފައެވެ .ފާއިތުވި ދުވަސްތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެން ބައިތިއްބާފައިވަނީ އިންތިހާދަރަޖައިގެ ފަގީރުކަމާއި ވޭނުގައެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ މަސައްކަތުން ހޯދޭ އެއްޗަކަށް ވުރެ މާލޭ ސަރުކާރަށް އަޅުގަނޑުމެން ދައްކަން ޖެހޭ ޓެކުސް ބޮޑެވެ .ފޭރުމަކާ ދާދި އެއްކަހަލަ ގޮތަކަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ އަތުން އެކި ސިފަސިފައިގައި އެމީހުން ދިޔައީ ތަކެތި އަތުލަމުންނެވެ. މިއަހަރު ފެށިގެން އައިއިރު މިދެންނެވި ޓެކްސް އިހުނަށް ވުރެވެސް ހަރުކަށިކޮށް އިތުރު ދާއިރާތަކުން ވާރު އަތުލުމުގެ ގަވާއިދެއް ވަނީ ނެރެފައެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ މިރަށްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީސްތަކުންގެ މައްޗަށް ދުނިޔެ ދަތިވެ މާލޭ ސަރުކާރަށް ދައްކާނޭ އިތުރު ލޯ ލާރިއެއްވެސް ނެތިއްޖެ ހިނދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މީސްތަކުން ތެދުވެ މާލޭ ސަރުކާރާ ދެކޮޅުވެރި ވެއްޖައޫއެވެ. މާތް ސާހިބާއެވެ .ހަނދުމަފުޅު ބަހައްޓަވާށެވެ .ދެކުނުގެ ތިން އަތޮޅުގައި ދިރިއުޅޭ އަޅުގަނޑުމެން 18ހާސް މީހުންނަކީ ހައިހޫނުކަމުގެ ވޭންތައް ތަހައްމަލްކުރާ ބަލިކަށި މީހުނަށްވާއިރު
އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި އެންމެ ޑަކްތަރަކު ވެސް ނެތެވެ .ޑަކްތަރީ ބޭހެއްވެސް ނުމެ ނެތްމެއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށްތަކުގައި މަދަރުސާތަކެއް ނެތެވެ .މުވާސަލާތީ އެއްވެސް ވަސީލަތެއް ނެތެވެ .އެލެކްޓްރިކް ކަރަންޓު ފަދަ ޒަމާނީ ޚިދުމަތެއް އަމްދުން ނެތީއެވެ .އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތި މިކަމުގައި ޒިންމާވާން ޖެހެނީ މާލޭ ސަރުކާރެވެ .މިއީ އެމީހުންގެ އިހުމާލެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިރަށްތަކުގައި ޒާތްޒާތުގެ ރޯގާތަކާއި އެތެރެވަރީގެ ހުރިހާ ބަލިމަޑުކަމެއް ވެސް ވަނީ ފެތުރިފައެވެ .ފައިބެ އަހަރު ވެސް މިޒާތުގެ ނުރައްކާތެރި ރޯގާއެއްގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ
ތެރެއިން އެތައް ބަޔަކު ވަނީ ފަނާވެގެން ގޮސްފައެވެ .އަޅުގަނޑުމެން މާލޭ ސަރުކާރުގެ އެހީއަށް އެދުނީމެވެ .އެހީއެއް ފޯރުކޮށް ނުދިން ޙާލު މާލޭ ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ކީރިތި މޫރިތި ފުރަމާނަ ޖަވާބެއް ކަމުގައިވީ ގުރުއާން ކިޔެވުން މަތީ ދެމިތިބުން މޮޅު އިތުރުވެގެންވާ ކަމުގައެވެ .ހަތަރު އުދަރެސް ފެނުޖެހުނު ވަގުތު އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެހީތެރިކަމުގެ ދީލަތި އަތެއް ފޯރުކޮށްދެއްވީ އާރޭފުގެ ޑަކްތަރުންނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ބަލި މީހުންނަށް ބޭސްކުރުމުގައި ރެއާ ދުވާ އެއްކޮށްލައިގެން ދެމިތިބީ އެމީހުންނެވެ.
މާތް ސާހިބާއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކުގައި މާލޭ ސަރުކާރާ ދޭތެރޭ ރުޅިވެރިކަން އުފެދުމުގެ އިތުރު ސަބަބުތައް ދެނެވަޑައިގަތުމަށް ވިސްނެވިންތޯއެވެ .އަޑުއައްސަވާށެވެ.
މިރަށްތަކުން އަޅުގަނޑުމެން ބޭރުކުރާ އެންމެ އިސް އުފެއްދުމަކީ ހިކި ކަނޑުމަހެވެ .ސިލޯނުގައި ވިއްކުމަށް މިތަކެތި އަޅުގަނޑުމެން ފޮނުވަނީ މާލެއަށެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ އުފެއްދުންތަކަށް
ސިލޯނުން އަގު އަދާ ކުރަނީ ސިލޯނު ފައިސާއިންނެވެ .އެކަމަކު މާލޭ ސަރުކާރުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް މަޖްބޫރު ކޮށްފައި އޮތީ ދިވެހި ފައިސާއިން އަގު ބަލައިގަތުމަށެވެ .މާލޭ ރުފިޔާއެއްގެ އަގަކީ ސިލޯނުގެ އެއް ރުފިޔާގެ ބައިކުޅަބައެވެ .އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބޭ ބޭކާރު ދިވެހި ފައިސާކޮޅަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް މަޖްބޫރު ކުރެވެނީ ސިލޯނުގެ ބާޒާރުގައި ތަކެތި ހުންނަ އަގުގައި މާލެއިން ކާބޯތަކެތި ހިފައިގެން ރަށަށް ފެއްސިގަތުމަށެވެ .މިއީ ވިޔަފާރީގެ އުސޫލުން ބަލާއިރު ކިހައި ބޮޑު ބޭއިންސާފެއްތޯއެވެ .ކިހައި ބޮޑު ގެއްލުމެއްތޯއެވެ.
އައްޑުއަތޮޅުގައި އިނގިރޭސި ދައުލަތުގެ ސިފައިން ތިބޭ ތިބުމަކީ މާލޭ ސަރުކާރުގެ ދަށުން ނެއްޓިގަތުމަށް އަޅުގަނޑުމެން ނިންމި ނިންމުމާ އެއްގޮތަކުން ވެސް ބެހުން ހުރި ކަމެއް ނޫނެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ ހާލަތު ބަޔާން ކުޅައުމާއެކު ރަނގަޅު ބަދަލަކަށް އެދި އެތަކެއް ފަހަރުމަތީން މަސައްކަތް ކުރެވިފައިވާނެއެވެ .މިގޮތުން މީގެ ދޮޅު އަހަރެއްހައި ދުވަސް ކުރިންވެސް މިފަދަ މަސައްކަތްތަކެއް އަޅުގަނޑުމެން ކުޅައީމެވެ .އެފަހަރުތޯއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ ފިރިހެނުންގެ ތެރެއިން އެތައް ބަޔަކު ހައްޔަރުކޮށް ޒާތްޒާތުގެ އަހުވަ ދައްކާފައިވެއެވެ .މި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު މާލޭ ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް އަޅުގަނޑުމެން ތެދުވެގަންނަން ރޭވި ރޭވުމުގެ އެއްވެސް ހިލަމެއް އެކަން ހިނގުމުގެ ކުރިން އިނގިރޭސި ސިފައިންނަށް އެއްވެސް ގޮތަކުން އެނގިގެނެއްނުވެއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ ވަކިވެގަތުމަކީ އިނގިރޭސީންނާ ބެހުމެއް ނެތި އަޅުގަނޑުމެންގެ ރައްޔިތުން ނިންމި މުޅީން އަމިއްލަ ނިންމުމެކެވެ .ކަމުގެ ނަތީޖާއާ ދޭތެރޭ ވިސްނައި ފިކުރު ހިންގުމާއެކު ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެއް މެއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ މަގްސަދަކީ މާލޭގެ ސަރުކާރު ހިންގަމުންދާ އެއް އާއިލާގެ އަނިޔާވެރި އަދި ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތް ވެރިކަމުގެ ނިންމުންތަކަށް ދެން ދުވަހަކުވެސް އަޅުގަނޑުމެން ތަބާވުމެއް ނެތް ކަން އެފަރާތަށް އެންގުމެވެ.
ސުވާދީބުގެ މި ސަރުކާރަކީ ރައްޔިތުންގެ އިއްތިފާގުން އެމީހުންގެ ފުރިހަމަ ތާއީދާއެކު އިންތިޚާބުވެފައިވާ ސަރުކާރެއްކަން ސާފުކޮށްދޭން އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުމެވެ .އަޅުގަނޑުމެން ސުވާދީބު
ދައުލަތުގެ 18ހާސް މީހުންނަކީ މާލޭ ސަރުކާރާ ނުލައި އަމިއްލައަށް ހުރިހާކަމެއް ކޮށްގެން ދިރިއުޅެވޭނެ ފެންވަރު ހުރި ބަޔަކީމުއެވެ .މިހައިރު އަޅުގަނޑުމެންގެ ދައުލަތަކީ ޔުނައިޓެޑް ސުވާދީވް އައިލެންޑްސް އެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެ އިސް ސިޔާސަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މީސްތަކުންގެ ދިރިއުޅުން ތަރައްގީކޮށް އުފާފާގަތިކަމުގައި އުޅެވޭނެ ގޮތް ހަދައިދިނުމެވެ .އެންމެހައި ދައުލަތްތަކާއެކު އަދި ވަކީން ޚާއްސަކޮށް އިނގިރޭސި ދައުލަތާއެކު ގާތް ބަދަހި ގުޅުމެއް އުފައްދައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމެވެ .އަދި އެގޮތުގައި ދެމިތިބުމެވެ .އިނގިރޭސި ދައުލަތަކީ ދިވެހީން މިހާތަނަށް އެދުނު ކޮންމެ ފަހަރަކުމެ އިޚުލާސްތެރިކަމާއެކު އެހީވެދީ ބުއްދިވެރިކަމާއެކު ދިވެހީންނަށް މަގުދައްކައިދީފައިވާ ދައުލަތެއްކަން އަޅުގަނޑުމެން އަބަދުވެސް ހަނދުމަ ކުރާނޫއެވެ.
އައްޑުއަތޮޅުގެ ގަމާއި ހިތަދޫގައި އިނގިރޭސި ދައުލަތުގެ ސިފައިން ތިބުމާއި އެމީހުންގެ ކޯއްޓޭތަކާއި ބުރުޒުތައް ހެދުމަށް އަޅުގަނޑުމެން ރުހެމުއެވެ .އިނގިރޭސިން ތިބުމުގެ ސަބަބުން
މިރަށްތަކަށް ތިޔާގިކަން އަންނާނެ ކަމަށް ވެސް އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލު ކުރަމުއެވެ .ތިބާ ދީލަތި އަދި މާތްވެގެންވާ އިނގިރޭސި ދައުލަތަށް މިހިނދު އަޅުގަނޑުމެން މިއިލްތިމާސް ކުރަނީ އެހީތެރިކަމުގެ ހިތަކުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ހާލަތު ވަޒަން ކުރެއްވުމަށެވެ .މި ރަށްތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެން ދިރިއުޅެމުން މިގެންދަނީ އަންޒަމާނުއްސުރެ އެވެ .މިރަށްތަކާއި މިރަށްތަކުގެ ވަށައިގެންވާ ކަނޑުގެ މައްޗަށް އޮތީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޙައްގެވެ .އެހައްގަކީ އެހެންބަޔަކު ޝައްކު ކުރަން ޖާގަ އޮތް ހައްގުތަކެއް ނޫނެވެ .އެއްވެސް ވަސްވާހެއް ނެތި އެއީ މާލޭ ސަރުކާރަށް ދައުވާ ކުރެވޭނެ އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ ކިބައިން ނިގުޅައިގަނެވިގެންވާނެ ހައްގުތަކެއް ނުމެނޫންމެއެވެ .އެހެންކަމާއެކު އަޅުގަނޑުމެން ސުވާދީބު ދައުލަތުން އިނގިރޭސި ދައުލަތަށް ކުރާ އިލްތިމާސަކީ މިއެވެ .މާތްވެގެންވާ ކީރިތި މޫރިތި ރާނީގެ ސަރުކާރާއި ސުވާދީބު ސަރުކާރާ ދެމެދު އެކުވެރިކަމާއި އެއްބާރުލުން ގާއިމް ކުރުމުގެ މުއާހަދާއެއް އެކުލަވައިލުމުގެ މަޝްވަރާތައް ފެށޭނެ މަގު ފަހިކޮށްދެއްވާށެވެ.
އަޅުގަނޑުމެން އުއްމީދުކުރާހިތްވަނީ އިނގިރޭސި ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ހައްޤު މިވާހަކަތައް ގަބޫލުކުރައްވައި އަޅުގަނޑުމެންނާ މެދު އިހުސާންތެރިވެ ވަޑައިގަންނަވާނޭ ކަމުގައެވެ.
އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ދައުލަތް ވެސް ލަސް ކުރެއްވުމެއްނެތި ގަބޫލު ކުރައްވާނޭ ކަމަށެވެ. އަބްދުﷲ އަފީފު ދީދީ ސުވާދީބު ސަރުކާރުގެ ރައީސް ހިތަދޫ ،ޔުނައިޓެޑް ސުވާދީވް އައިލެންޑްސް
5
ޔާމީނާއި ޤާސިމް އެއްގަލަކަށް އެރުން:
ސަރުކާރު ެގ މައިބަދައަށް ތޫނު ކަށްޓެއް ހެރުން؟ ސިޔާސީ ދެ ހަތުރުން ކަމަށް އަބަދުވެސް މާނަ ކުރެވެމުން އަންނަ ޤާސިމް އިބްރާހީމާއި ޢަބްދުﷲ ޔާމީނަކީ ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި މިހާރު ތިބި އެން ެމ ނުފޫޒު ގަދަ ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ދެ ބޭފުޅުންނެވެ .މި ދެބޭފުޅުންގެ ފުށުއެރުން ސިޔާސީ މަސްރަހުގެ އުސް އަލިތަކެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރެވުނު ދުވަސްތަކެއް މާޒީގައި ފެނިފައި ވެއެވެ .ޔާމީންގެ ބޭބޭފުޅު ،ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު ދައުރުގައި ކެބިނެޓަށް ގެންނެވި ބޮޑެތި ބަދަލު ތަކުގެ ތެރޭގައި ޤާސިމް އިބްރާހީމަށް ފައިނޭންސް މިނިސްޓަރުކަން ދެއްވި އެވެ .ޤާސިމް އިބްރާހީމް ކެބިނެޓަށް ގެންނެވުމަކީ ޔާމީންގެ ރުހުން ނެތް ކަމެއް ކަމަށް އޭރު ވާހަކަ ދެކެވުނެވެ .އޭރު އެ ދެފަރާތުގެ ދެމެދުގައި އޮތް ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަމާ ،ދެކޮޅުވެރިކަމަށް ބަލާ އިރު އެ ވާހަކަ ޤަބޫލު ކުރަން ފަސޭހަ އެވެ.
ސިނާން އަލީ ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު ކަމަށް ޤާސިމް ވަޑައިގެންނެވުމަށް ފަހު ފެނުނު
މި ދުވަސްވަރު ޤައުމު ދޮން ވަމުން ދިޔައީ އާ ރިޔާސީ އިންތިޚާބަކަށެވެ.
އެއް ކަމަކީ އޭރު ޔާމީން ހަވާލުވެ ހުރި ހިޔުމަން ރިސޯސް މިނިސްޓްރީން ފައްޓާފައި
ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ މަލްޓިޕާޓީ ރިޔާސީ އިންތިޚާބެވެ .ޤާސިމާއި ޔާމީން ނުކުންނެވީ ދެ
އޮތް ސަރުކާރު މުވައްޒަފުންގެ ހެލްތް އިންޝުއަރެންސް ސްކީމްގެ ބިދޭސީ ޕާޓްނަރަށް
ފަޅިންނެވެ .ޔާމީން ނުކުންނެވީ ލޯބިވާ ބޭބޭފުޅުގެ ސަރުކާރު ދިފާޢު ކުރެއްވުމަށެވެ.
ދޭން ޖެހޭ ފައިސާ
ހިފެހެއްޓެވިކަމެވެ .މި ކަމާ ގުޅިގެން އަނެއްކާ ވެސް ޤާސިމާ
ޔާމީނާ ދެމެދު ބަހުގެ ހޫނު ހަމަލަ ތަކެއް ބަދަލު ކުރި އެވެ .މީޑިއާގެ ފަލަ ސުރުޚީ ތަކަށް އެ ވާހަކަ ތައް އެރި އެވެ. ނަމަވެސް ،ގެނބެމުން ދިޔަ ،ބޭބެގެ ސަރުކާރު ކަރުތާފެނުން މައްޗަށް
ނެގުމަށް ކަންތައްތަކެއް ޤުރުބާން ކުރުން ނޫން ގޮތެއް ޔާމީނަކަށް ވެސް ނެތެވެ.
ޤާސިމް ނުކުންނެވީ ސީދާ ރައީސްކަން ހޯއްދެވުމަށެވެ. ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ވަކި ކެންޑިޑޭޓަކަށް އަޣުލަބިއްޔަތު ނުލިބި ދެ ވަނަ ބުރަކަށް ދާން ޖެހުނެވެ .ދެވަނަ ބުރުގައި އިދިކޮޅު ހުރިހާ ފަރާތްތައް ގުޅިގެން އުފެއްދި އިއްތިހާދުން އިންތިޚާބު ކާމިޔާބުކުރިއެވެ .ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމަށް ގެނައުމުގައި ވެސް އެންމެ މުހިންމު ދައުރެއް އަދާ ކޮށްދިން އެއް ފަރާތަކީ ޤާސިމް
ސިޔާސީ ޚިޔާލުތަފާތުވުންތަކާ އެކު ރާއްޖޭގެ މަސްރަހު ހޫނުވަމުން ގޮސް
އިބްރާހީމް ކަމަށް މީހުން ބުނެ އެވެ .ނަތީޖާ އެއްގެ ގޮތުން ރައީސް ނަޝީދުގެ
ޑިމޮކްރަސީއަށް އަލިވިލުމަށް ރަތްވިލާ ލަމުން ދިޔަ ވަގުތު މި ދެބޭފުޅުން ވެސް ދެ
ކެބިނެޓުގެ އެންމެ މުހިންމު ގޮނޑިތައް ޤާސިމް އިބްރާހީމްގެ ޖުމްހޫރީ އިއްތިހާދަށް
ސިޔާސީ ޕާޓީ އުފެއްދެވިއެވެ .ޔާމީނުގެ ޕީޕަލްސް އެލަޔަސް އެވެ .ޤާސިމްގެ ޖުމްހޫރީ
ލިބުނެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ހޯމް މިނިސްޓްރީ އާއި ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓްރީ އަދި ބަންޑާރަ
ޕާޓީއެވެ.
ނައިބުކަން ހިމެނެ އެވެ.
6
ނަމަވެސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރުގެ އެންމެ ޅަފަތުގައި ޤާސިމް އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ.
ތުހުމަތުގަ އެވެ .މިހިރީ އަކީ އާދައިގެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ .މިއީ މި ދެބޭފުޅުންގެ
ވީ ކީއް ކަމެއް އެހާ ސާފެއް ނުވެ އެވެ .ހަމަ ގައިމުވެސް ކަމެއް ގޯސް ވެއްޖެކަން
މައްޗަށް ހިންގާ މި ފަދަ ފުރަތަމަ ޝަރީޢަތެވެ.
އެނގެ އެވެ.
ވާދަވެރި ސިޔާސީ ހަރަކާތްތަކަށް ފަހު ރައީސް މައުމޫނުގެ ތިރީސް
މިހާތަނަށް އާންމު ވެފައިވާ މައުލޫމާތަށް ބަލާއިރު މި ދެބޭފުޅުން ވަކި
ކަންތަކެއްގެ މައްޗަށް އެއްބަސްވެ ވަޑައިގެންފައިވާ ކަމުގައި ގަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ.
އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމި މުޅި ރާއްޖެ ފުށުން ޖެހިގެން ދިޔައިރު ޔާމީނާއި ޤާސިމަކީ
ޔާމީނާއި ޤާސިމްގެ ލޯޔަރުންގެ ޓީމުގެ ގޮތުގައި އެއް ބަޔަކު ހަރަކާތްތެރި ވަމުން
ސިޔާސީ މަސްރަހުގައި "ގަދަ" ދެ ލީޑަރުންގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރެވިފައި ވެއެވެ.
އެބަދެއެވެ .ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރައްވާތަން އެބަފެނެއެވެ .އެއް މޭޒު މަތީގައި ސައި
މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނިމުމަކަށް އައިއިރު ސިޔާސީ ވާދައިގައި ޔާމީނުގެ މައްޗަށް ޤާސިމް ކުރި ހޯއްދެވިކަމަށް ބެލިދާނެއެވެ .ނަމަވެސް ޖެހިގެން އައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ އިންތިޚާބުގައި ޤާސިމްގެ މައްޗަށް ޔާމީނު ކުރި ހޯއްދެވި ކަމަށް ބެލިދާނެއެވެ.
ޔާމީނާއި ޤާސިމަކީ
ސިޔާސީ ކުޅިގަނޑުގެ އެންމެ މުހިންމު ދެ "ކުޅި" ކަމަށް ވީ ހިނދު ،އެ ދެ ބޭފުޅުން އެކަކު އަނެކެއްގެ ހަތުރުންގެ ގޮތުގައި ދެމި ތިއްބެވުމަކީ ވެރިކަން ހިންގާ ބަޔަކަށް ސިޔާސީގޮތުން ބޮޑު ފައިދާއެއް ވާނޭ
ކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލު
ކުރާ ބަޔަކު ވެސް އުޅެއެވެ .ހަމަ
ޔާމީނާއި ޤާސިމަކީ ސިޔާސީ ކުޅިގަނޑުގެ އެންމެ މުހިންމު ދެ "ކުޅި" ކަމަށް ވީ ހިނދު ،އެ ދެ ބޭފުޅުން އެކަކު އަނެކެއްގެ ހަތުރުންގެ ގޮތުގައި ދެމި ތިއްބެވުމަކީ ވެރިކަން ހިންގާ ބަޔަކަށް ސިޔާސީގޮތުން ބޮޑު ފައިދާއެއް ވާނޭ ކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލު ކުރާ ބަޔަކު ވެސް އުޅެއެވެ .ހަމަ އެހެންމެ އެ ދެބޭފުޅުން އެއްގަލަކަށް އެރުއްވުމަކީ ނުރައްކާތެރި ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ބައެއް ފަރާތްތަކުން ދެކެ އެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރުން "ޤައުމާއިގެން އަމާން ބަނދަރަކަށް"، ދިއުމަށް ކުރާ ދަތުރުގެ އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކީ ވެސް އެ ދެ ބޭފުޅުންނެވެ .ނަތީޖާ އަކަށްވީ އެ ދެބޭފުޅުން ހައްޔަރުކޮށް ޖަލަށް ލުމެވެ .އަދި ފާޅުކަން ބޮޑު ޝަރީޢަތްތަކެއް ފެއްޓުމެވެ.
ބޯލައި އުޅެވޭ ވަރަށް ހާލަތު ބަދަލުވި ތަން އެބަ ފެނެއެވެ .ޔާމީނު ވިދާޅުވާ ވާހަކަފުޅުތައް ޤާސިމަށް އަދި ޤާސިމް ވިދާޅުވާ ވާހަކަފުޅުތައް ޔާމީނަށް ކަމުދާން ފެށިތަން އެބަ ފެނެއެވެ. މިއީ ހަމަ އެކަނި މި މަރުހަލާގައި ކަމުދާ ކަމުދިއުމެއް ކަމަށް ވެސް ވެދާނެ އެވެ. މިހާރުގެ މި ފެނިލުން ތަކަކީ ޤާސިމާއި ޔާމީންގެ ދާއިމީ "ހަރު" ގުޅުމެއްގެ ފެށުން ކަމަށް ވުން ގާތް ކަމަށް މީހުން ބުނެ އެވެ .އެހެން ވެއްޖެ ނަމަ ކުރިޔަށް އޮތް ތަނުގައި ސިޔާސީ މަސްރަހަށް ބަދަލުތަކެއް ގެނައުމަށް މި ގުޅުމަކީ ކިހާ ވަރުގަދަ
އެހެންމެ އެ ދެބޭފުޅުން އެއްގަލަކަށް
ބާރެއްތޯ ސުވާލު ކުރަން ޖެހެއެވެ.
އެރުއްވުމަކީ ނުރައްކާތެރި ކަމެއްގެ
ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރު އިސްވެ
ގޮތުގައި ބައެއް ފަރާތްތަކުން ދެކެ އެވެ.
އޮވެގެން މި ހިންގާ ތަހުޤީޤު ތަކުގެ ނިމުމަކީ ޔާމީނާއި ޤާސިމް އެއް އޮޑިއަށް އެރުން
ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރުން "ޤައުމާއިގެން އަމާން ބަނދަރަކަށް" ،ދިއުމަށް ކުރާ
ކަމަށް ވެއްޖެ ނަމަ އޭގެ ނަތީޖާ ހަމަ ގައިމު ވެސް ރައީސް ނަޝީދަށް ހިތި ވާނެ
ދަތުރުގެ އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަކީ ވެސް އެ ދެ ބޭފުޅުންނެވެ .ނަތީޖާ އަކަށްވީ އެ
ކަމަށް ބުނާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ .ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރުގެ މައި ބަދައަށް
ދެބޭފުޅުން ހައްޔަރުކޮށް ޖަލަށް ލުމެވެ .އަދި ފާޅުކަން ބޮޑު ޝަރީޢަތްތަކެއް ފެއްޓުމެވެ.
ހެރޭ ތޫނު ކައްޓަކަށް ނޫނީ އެ ގުޅުން ވެގެން ނުދާނެ އެވެ .އެހެންކަމުން މި މައްސަލަ
ރިޝްވަތު ދިނުމާއި ޤާނޫނީ ގޮތުން އުފެދިފައިވާ ސަރުކާރު ވައްޓާލަން އުޅުމުގެ
ނިންމާ އިރު ،މިގުޅުމާ މެދު ކަމުގެ މޭސްތިރިން ވިސްނާނޭކަން ކަށަވަރެވެ.
ދިވެހި ތާރީޚު
ފުވައްމުލައް އިސްލާމްވުން
ފުވައްމުލަކުގައި ޤާއިމްވެ ހުންނެވިއެވެ .އެއިރުވެސް އެރަށުގައި އިސްލާމް ނުވާ އެތައް
ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުން ދެވަނައަށް އޮތް އަތޮޅު ކަމުގައިވާ
ފުވައްމުލައް އިސްލާމްވެފައިވަނީ އަވަށްޓެރި އައްޑުއަތޮޅާ އެއްދުވަސްވަރެއްގަ އެވެ.
ބަޔަކު ދިރިއުޅެމުން ދިޔައެވެ .ކާފަރުން އެންމެ ގިނައީ ދަޑިމަގު ،ދިގުވާނޑު ،ފުނާޑު އަދި
އައްޑުއަތޮޅުގެ ރަށްތަކަށް އިސްލާމްދީނުގެ އަލިކަން ގެނެސް ދެއްވި އަލްފަޤީހުލް
ދޫޑިގަމުގައެވެ .މުސްލިމުން މާދަޑު ،މިސްކިތްމަގު ،ހޯދަޑު ،މާލެގަމު އަދި ދަށުކުބާގައި
ޙާފިޡް އަލްވަރަޢު ވައްޒާހިދު އައްޝައިޚުލް ޢާލިމް ޔޫސުފް ނާއިބު ތަކުރުފާނު ފުވައްމުލަކަށް ވަޑައިގެން އެރަށު ހޯދަޑު ބޭކަނބަލަކާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގެން ،އައްޑޫ
ފުދޭވަރަކަށް ތިބިކަމަށް ވެއެވެ.
އެއްދުވަހަކު ޢަބްދުނާއިބު ދިގުވާނޑު ވޭރެގަމިގޭ މަގުން ވަޑައިގަންނަވަނިކޮށް
މީދުއަށް ވަޑައިގަތެވެ .ޔޫސުފް ނައިބުގެ އެދަތުރުފުޅަކުން ވެސް ފުވައްމުލަކަށް
ރުކެއްގައި އޮތް ކާފަރަކު މަޑައަކުން ޖަހައި އެކަލޭގެފާނު ޝަހީދުކޮށްލީއެވެ .އެކަލޭގެފާނު
އިސްލާންދީނުގެ އަލިކަން ފޯރުކޮށްދެއްވޭ ވަރެއް ނުވިއެވެ.
ފަސްދާނު ލެވުނީ ދިގުވާނޑުގައި ޒިޔާރަތެއް ހަދާފައެވެ .އަދި މަޝްހޫރު އަލްގެދަރި
ޔޫސުފް ނައިބު ތަކުރުފާނު ހޯދަޑު ކަމަނާއާ ކައިވެނި ބެއްލެވުމުގެ
މިސްކިތަކީވެސް އެކަލޭގެފާނު ކުރެއްވި ބިނާއެކެވެ .މިއީ ފުވައްމުލަކުގައި ބިނާ ކުރެވުނު ދެވަނަ
ކުރިން އައްޑޫ މީދޫ ބޭކަނބަލަކާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގެން 4ބޭފުޅުން ލިބި
މިސްކިތެވެ .ޢަބްދުނާއިބު ޝަހީދުވުމަށްފަހު ފުވައްމުލަކަށް ދެން ވަޑައިގަތީ އަބޫބަކުރުނާއިބެވެ.
ވަޑައިގަތެވެ .އެއީ .1އަބޫބަކުރު ނާއިބު .2 ،ޢަބްދު ނާއިބު (ޢުމަރު ނާއިބު ނުވަތަ
މުޅި ފުވައްމުލައް އެއްކޮށް އިސްލާމްވީ އަބޫބަކުރު ނާއިބުގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށެވެ.
ބޯދާ އަލްގެދަރު ނާއިބު) .3 ،ދޮން އައިހާ ކަނބުލޭގެފާނު .4 ،ޔަޙްޔާ ނާއިބު.
އަބޫބަކުރު ނާއިބަށް އެއްވެސް ބޭފުޅަކު ލިބިވަޑައިގަތް ކަމެއް އެނގޭކަށެއް ނެތެވެ.
މިއެވެ .ފުވައްމުލަކު ބަނޑުން ލިބިވަޑައިގަތީ ދޮން ޙަސަން ޚަޠީބު (ހޯދަޑު ޚަޠީބު
އަދި ކައިވެންޏެއް ކުރެއްވިކަމެއްވެސް ތާރީޚުން އެނގޭކަށެއްނެތެވެ .އަބޫބަކުރު ނާއިބުކަލޭގެފާނު
ކަލޭގެފާނު) އެވެ .ފުވައްމުލައް އިސްލާމް ކުރެއްވުމަށް ޔޫސުފް ނާއިބުގެ ފަހުން
ބިނާކުރެއްވި މިސްކިތަކީ ގެއް މިސްކިތެވެ .އަބޫބަކުރު ނާއިބު ފަސްދާނު ލެވުނީ ގެއް މިސްކިތު
ވަޑައިގަތީ ޔޫސުފް ނާއިބުގެ ދަރިކަލުން ޢަބްދު ނާއިބެވެ .ނުވަތަ ޢުމަރު ނާއިބެވެ.
ޒިޔާރަތުގައެވެ .ޔޫސުފް ނާއިބުގެ ދޮން ޙަސަން ޚަޠީބުވެސް ފަހުން ހުންނެވީ މަންމާގެ
މިދެނަންވެސް ލިޔެކިޔުމުން ފެނެއެވެ .ދެނަން ބޭނުން ކުރެވުނު ކަމުގައި ވިޔަސް
ރަށްކަމުގައިވާ ފުވައްމުލަކުގައެވެ .ހޯދަޑު އަވަށުގައެވެ .ފަހުން މިކަލޭގެފާނު މަޝްހޫރުވެފައިވަނީ
މިއީ އެއްބޭފުޅެކެވެ .އަދި މިކަލޭގެފާނަށް ބޯދާ އަލްގެދަރު ނާއިބޭވެސް ކިޔައެވެ.
ހޯދަޑު ޚަޠީބު ކަލޭގެފާނުގެ ނަމުންނެވެ .ޔޫސުފް ނާއިބުގެ ދޮންއައިހާ ކަނބުލޭގެފާނުވެސް
ޢަބްދު ނާއިބު ވަޑައިގެން ފުވައްމުލަކުގައި ދީނަށް ގޮވައިލައްވައި
ހުންނެވީ ފުވައްމުލަކުގައިކަން މިސްކިތްތަކުގެ ވަނަވަރު ފޮތުން އެނގެއެވެ .ޔޫސުފް ނާއިބުގެ
އެރަށުން އިސްލާމްވި ބޭކަނބަލަކާ ކައިވެނި ބެއްލެވިއެވެ .މިޢަބްދު ނާއިބުގެ
ޔަޙްޔާ ނާއިބު ފަސްދާނުލެވިފައިވަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ ބައްޕަގެ އަރިހުގައި އައްޑުއަތޮޅު މީދޫ
ދަރިކޮޅުން އައި އެންމެ މަޝްހޫރު ދަރިކޮޅަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަން ކުރި
ކޯގަންނު މެދު ޒިޔާރަތުގައެވެ .މަޝްހޫރު ޝަމްސުއްދީނު ބޮޑު ފަނޑިޔާރު ތަކުރުފާނަކީ ޔަޙްޔާ
އިސްދޫ ދަރިކޮޅޭ ކިޔޭ ދަރިކޮޅެވެ .ޢަބްދު ނާއިބު އެތައް ދުވަހެއްވަންދެން
ނާއިބުގެ ދަރިކޮޅުން ވަޑައިގެންނެވި ޢިލްމުވެރި ޒާހިދެކެވެ.
ކެޔޮނިރު
މިނޫން ދުވަހެއް ފެންނާނީ ކޮން ދުވަހަކުންތޯ؟ މީގެ އަށެއްކަ އަހަރު ކުރިން އަޅުގަނޑުގެ ދަރިފުޅު ގަލޮޅު
އެއްކަލަ ގަލޮޅު މަދަރުސާ ދޮށުން ދިމާވާ އަންނިއަށް ތާއިދު
މަދަރުސާގެ ނާސަރީއަށް ލާން ދާއިރު މުހައްމަދު ނަޝީދު (އަންނި)އާ
ކުރުމުގައި އަޅުގަނޑު
ސްކޫލްދޮށުން އަޅުގަނޑާ ބައްދަލުވެއެވެ .އަންނިވެސް އޭރު ސްކޫލްދޮށަށް
އަޅުގަނޑަކީ އަންނި
ދަނީ އޭނާގެ ދަރިފުޅު ސްކޫލްށްލާށެވެ .އަންނި އޭރު ދުއްވަނީ
އަދި ރައީސް
ދަފަތްތަކުގައި ދަބަރު ޖަހާފައި ހުރި ބައިސްކަލެކެވެ .ދަރިފުޅު އިށީނުމަށް
ނަޝިދުގެ
ބައިސްކަލްގެ ފަހަތުގައި ވަށިގަނޑެއް ހަރުކޮށްފައި ހުރެއެވެ.
ވަރަށް ގިނަ ދުވަސްތަކުގައި އަޅުގަނޑު ފެނުމުން އަންނި ހީނލާފައި އަޅުގަނޑަށް ގޮވާލައެވެ.
އަރިހުން
ހޫނު ހަމަލާތަކެއް އަންނިއަށް ދެއްވިއަސް މިވަގުތު ވެރިކަމަށް ފޫގަޅުއްވައިގެން ތިއްބެވި އެއްވެސް ބޭފުޅަކީ އަންނި ބާލާފައި
ނޫނެވެ.
ވެރިކަން ހަވާލުކުރަން އަޅުގަނޑު ތާއީދުކުރާ
ބުޝްރީއޭ ވިދާޅުވެ އަޅުގަނޑަށް ގޮވައިލެއްވެވި އެވެ .ހަމަ އެ
ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ.
ހިނިތުންވުމެވެ .ނަމަވެސް އެއްކަލަ ދަބަރު ބައިސްކަލުގެ ބަދަލުގައި
ޔާ މީނާއި ހަސަން ސައިދާއި ތަސްމީނަކީ
ކައިރީގައި އޮތީ ދައުލަތުގެ ނިޝާން ޖަހާފައިވާ ކަޅުކުލައިގެ ބެންޒް
ވެރިކަން ހަވާލުކުރަން ކީއްކުރަންތޯ،
ކާރެކެވެ .ވަށައިގެން ހަށިފާރަވެރިންނާއި މުވައްޒަފުން ތިއްބެވެ.
"
އެއްޗެއް ހޯދި، މީހެއްވެސް
މުހައްމަދު ނަޝީދާ އަޅުގަނޑާ ބައްދަލުވެއްޖެއެވެ.
ހައްދުފަހަނަޅައި ދަނީއަކީ ނޫނެވެ. އަތުން އެއްޗެއް ހޯދި މީހެއް ނޫނެވެ.
ރާއްޖޭގެ އިދިކޮޅު ޕާޓީތަކުން ކިތަންމެ
ނުވަތަ ހޯދާނެ
އޭގެ އަށް އަހަރު ފަހެވެ .ރައީސް އޮފީސް ކުރިމަތިން ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ
މުހައްމަދު
ބުޝްރީ
އަޅުގަނޑުގެ ފިހާރައިގެ ވަތްގަނޑު ހަވާލު
އެދުވަހު އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރިއެވެ .އެއްކަލަ ގަލޮޅު
ކުރަންވެސް އަޅުގަނޑު ރުހޭނެ ފަދަ
މަދަރުސާ ދޮށުން ދިމާވާ އަންނިއަށް ރަހުމަތްތެރިއެއްގެ ގޮތުން ކުރާ
ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ.
އިތުބާރު ،ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ މުހައްމަދު ނަޝިދަށް އަޅުގަނޑު ކުރަން ބާވައެވެ .މި ސުވާލުގެ ޖަވާބު އެންމެ ލަފުޒަކުން ދޭން ދައްޗެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑަށް ދެންނެވޭނީ ރާއްޖޭގެ އިދިކޮޅު
ޕާޓީތަކުން ކިތަންމެ ހޫނު ހަމަލާތަކެއް އަންނިއަށް ދެއްވިއަސް މިވަގުތު
މި ސަރުކާރުގައިވެސް މައްސަލަތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ .ބައެއް މަގާމުތަކާ ހަވާލު
ވެރިކަމަށް ފޫގަޅުއްވައިގެން ތިއްބެވި އެއްވެސް ބޭފުޅަކީ އަންނި ބާލާފައި
ކުރެވޭ ބޭފުޅުންނަކީ މަގާމަށް ކުފޫ ހަމަވާ ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ .ނަމަވެސް މިހާރު
ވެރިކަން ހަވާލުކުރަން އަޅުގަނޑު ތާއީދުކުރާ ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ.
ވެރިކަމަށް ފޫގަޅުއްވައިގެން އުޅުއްވާ ބޭފުޅަކާ މި ގައުމުގެ ހަވާލު ކުރުމަށްވުރެ އަންނި ހައްދަވާނޭ އެއްޗެއް ހައްދަވަން ރުހިގެން ހުރުން ވެސް
ޔާ މީނާއި ހަސަން ސައީދާއި ތަސްމީނަކީ ވެރިކަން ހަވާލުކުރަން ކީއްކުރަންތޯ ،އަޅުގަނޑުގެ ފިހާރައިގެ ވަތްގަނޑު ހަވާލު ކުރަންވެސް އަޅުގަނޑު ރުހޭނެ ފަދަ ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ.
ގާނޫނު އަސާސީގެ ހުރުމަތޭ ގައުމުގެ ސަލާމަތޭ ،ރައްޔިތުންގެ
އިއްޒަތޭ ކިޔައިގެން ވާހަކަ ދައްކަވާއިރު މޫނު މަތިން
މުނާފިގުކަން ނޫން އެހެން ސިފައެއް އަޅުގަނޑަކަށް މިހާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އެ ތިއްބެވި ބައެއް
އަޅުގަނޑު ފޫހިވާ ކަމެއް މަދުވާނެ އެވެ.
އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް
ބޭފުޅުންނަކީ "އިތްޒަތްތެރި" ބޭފުޅުން ކަމުގައިވާނަމަ
އަޅުގަނޑަށް
ރަނގަޅީ އަޅުގަނޑުގެ އިތްޒަތެއް ނެތިއްޔާއެވެ.
އަޅުގަނޑުގެ އަތްމަތި ،ﷲ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ދައްޗެއް ނޫނެވެ. މި ގައުމަށް ފާގަތި
އަޅުގަނޑު އަބަދުވެސް އެދެނީ
ކުރިއެރުމެކެވެ.
ނައިފަރު ދޮހޮއްކޮ ބުނި ފަދައިން އަޅުގަނޑުވެސް މީނޫން ދުވަހެއްވެސް
ދެކޭން ބޭނުމެވެ .މިހާރު މިއޮތް ސަރުކާރަށްވުރެވެސް ހަރުދަނާ ސަރުކާރެއް މި
ބޭފުޅުންގެ ނަންފުޅުގެ ކުރިޔަށް "އިތްޒަތްތެރި މެންބަރު" ލަގަބު ލުމަށްވުރެ
ވަކި އެޖެންޑާއަކަށް
މާރަނގަޅެވެ.
އަޅުގަނޑު "ކޭޝް" އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ.
އިދިކޮޅު ބައެއް ފަރާތްތަކުގެ
ފާހަގައެއް ނުކުރެވެ އެވެ.
ގައިމުވެސް
އަޅުގަނޑަށް ހަމަ
ވަކި މަގުސަދެއް ހާސިލު ކުރުމަށްޓަކައި
ރާއްޖޭގައި ގާއިމުވެފައިވާތަން
ދެކޭން ބޭނުމެވެ .ނަމަވެސް
ރައީސް ނަޝީދުގެ
ސަރުކާރުގައި ހުރިނަމަ ހުރި އުނިކަމަކުން ގައުމަށް ލިބިދާނެ ގެއްލުމަކަށްވުރެ ބޮޑަށް އަޅުގަނޑު ޖެހިލުންވަނީ
ވެރިކަމާހެދި ބޫތުކައިގެން މިހާރު ނުކުމެ އުޅޭ
އިދިކޮޅު "ލީޑަރުން"ގެ މުށުތެރެއަށް މި ގައުމު ހިނގައިދާނެތީ އެވެ.
އަޅުގަނޑުގެ އުމުރުން 30އަހަރު ،އަޅުގަނޑު ރާއްޖޭގައި
ހުދުމުހުތާރުވެރިކަމެއް ތަޖުރިބާކުރީމެވެ .އެފަދަ ވެރިކަމެއް އެންމެ ސައުވީސް ތަޖުރިބާކުރުމަށްވުރެ އަންނިގެ ވެރިކަން 24އަހަރަށް ތަޖުރިބާކުރުން
ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަނދުން އެޅުވުމަށްފަހު ގައުމު ކުޑަކަކޫ މައްޗަށް
ގަޑިއިރަށް
ތިރިކުރުވާ ބަޔަކަށްވުރެ އިތްޒަތެއް ނެތް ބައެއް އެބަތިބިތޯއެވެ؟
ވެސް އަޅުގަނޑަށް މާ ރަނގަޅެވެ .ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުގެ އުންމީދަކީ ނައިފަރު ދޮހޮއްކޮގެވެސް އުންމީދެވެ .ހަމަ މިނޫން ދުވަހެއް ފެނުމެވެ.
9
ޞަލާޙުއްދީނުލް އައްޔޫބީގެ ހަޔާތްޕުޅު 1
ސަލީބީ ހަނގުރާމައި ެގ އަސްލާއި ސިއްރުތައް އަލްއުސްތާޛު އަޙުމަދު މާޖިދު
ޞަ
މަރުޙަލާގެ މައްޗަށް ކުރުގޮތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލަމާތޯއެވެ!
ލީބީ ހަނގުރާމައިގެ ވާހަކަ ދައްކަން ފަށާއިރު ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހޭ އެއް
ކަމަކީ އެ ހަނގުރާމަ ފެށުނީ ހިޖުރައިން 5ވަނަ ޤަރުނުގެ ފަހުކޮޅުގައި ޔޫރަޕްގެ ލަޝްކަރުތައް އިސްލާމީ ދުނިޔެއަށް އަރައިގަތް ހިސާބަކުން ނޫން ކަމެވެ .އަދި
މުސްލިމުންނާއި ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތުގެ ކުރިމަތިލުންތައް
އެހަނގުރާމަ ހިޖުރައިން 7ވަނަ ޤަރުނުގައި ނިމިފައިވާކަމަށް ބުނެވޭ ބުނުމަކީވެސް ރަނގަޅު ވާހަކައެއް ނޫން ކަމެވެ .އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ޞަލީބީ ހަނގުރާމައަކީ
އެތައް މަރުޙަލާއަކާއި މަޢުރިކާތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވިގެންވާ ދިގު ސިލްސިލާއެކެވެ.
އަދި މި ސިލްސިލާ ޙަޤީޤަތުގައި ފެށިފައިވަނީ އިތުރު ރަސޫލާގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި
މުސްލިމުންނާއި ބައިޒެންޓައިން ކްރިސްޓިއަނުންނާ ދެމެދުގައި ހަނގުރާމައިގެ
ހުޅުގަނޑު ރޯވެފައިވަނީ ކުރީންވެސް ދަންނަވާފައިވާނޭފަދައިން އިތުރު ރަސޫލާގެ
މުސްލިމުންނާއި ބައިޒެންޓައިން ކްރިސްޓިއަން ދައުލަތާ ދެމެދުގައި ހިނގި
ޙަޔާތްޕުޅުގައެވެ .މި ކުރިމަތިލުންތަކުގެ ޙަޤީޤީ ސަބަބާ މެދުގައި ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ
ހަނގުރާމަތަކާ ހަމައިންނެވެ .އެފެށުނުގޮތަށް ޞަލީބީ ހަނގުރާމަ އަދިވެސް ދަނީ
މުހިއްމުކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ .އެއީ ފިތުނައިގެ އަލިފާން ރޯކުރާ ،ނުވަތަ ޙައްޤަކާ ނުލައި
ކުރިޔަށެވެ .މައިދާނުގެ ކުލަވަރުތަކާއި މަންޒަރުތައް ބަދަލުވެ ،ދެ ފަރާތުން ބޭނުންކުރާ
ފުރަތަމަ އެތިފަހަރު ޖަހާ މީހާއަކީ ކޮންމެ ދެކޮޅުވެރިކަމެއްގައިވެސް ގޯސް މީހާ ކަމުގައި
ހަތިޔާރުގެ ވައްތަރުތަކާއި ބާވަތް ތަފާތުވެ ،ލިބޭ ނަޞުރާއި ނާކާމިޔާބުގެ ރަހައާއި
އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށްވެސް ޤަބޫލު ކުރެވޭތީއެވެ .ސުވާލަކީ މުސްލިމުންނާއި
ނަތީޖާ ފަރަގުވެގެން ގޮސްފައި ވިޔަސް ޞަލީބީ ހަނގުރާމަ ދަނީ ނިމުމެއްނެތި
ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތާ ދެމެދުގައި ހަނގުރާމަ ފެށެން މެދުވެރިވީ ކޮން ބައެއްގެ
ކުރިޔަށެވެ.
ސަބަބުންތޯ މިއެވެ .އިސްވެ ދެކޮޅުވެރިކަން ފަށައިގަތީ މުސްލިމުންތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ
ޞަލީބީ ހަނގުރާމައިގެ ތާރީޚަށް ނަޒަރު ހިންގާލުމުން މައިގަނޑު ފަސް ދައުރެއް
މިއެވެ.
ނުވަތަ މަރުޙަލާއެއް ފާހަގަކުރެވެއެވެ .މީގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މަރުޙަލާއެއްވެސް ނިމިގެން
އިތުރު ރަސޫލާގެ ޙަޔާތްޕުޅުގައި އެކަލޭގެފާނު ކްރިސްޓިއަނުންނަށް
ދިޔުމަށްފަހު އަނެއް މަރުޙަލާ ފެށުމާ ދެމެދުގައި މަސްރަޙަށް ހިސާބެއްގެ ފިނިކަމަކާއި
ދެއްކެވީ އެކުވެރިކަމުގެ މޫނުފުޅެކެވެ .އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ސީރަތު ދިރާސާކުރައްވާ
އަމާންކަމެއް އައިސްފައި އޮވެއެވެ .މި މުއްދަތު ބައެއް ފަހަރު އެތައް އަހަރަކަށްވެސް
ފަރާތްތަކަށް މި ޙަޤީޤަތް އޮޅިވަޑައިގެންފައެއް ނޯންނާނެއެވެ .ހިޖުރައިން 8ވަނަ އަހަރު
ދެމިގެން ހިނގައިދެއެވެ .ނަމަވެސް އެއަށްފަހު އަނެއްކާވެސް ކުރިމަތިލުންތައް ފެށިގެން
ބައިޒެންޓައިން ކްރިސްޓިއަނުންނާ ދެކޮޅަށް އިސްލާމީ ލަޝްކަރެއް ފޮނުއްވަން އެކަލޭގެފާނަށް
ދެއެވެ .އެ ކުރިމަތިލުންތަކުގެ ތެރޭގައި ކަރުނައާއި ލޭގެ ސައިލުތައް ދެމިގެން ދެއެވެ.
މަޖުބޫރުވެވަޑައިގަތީ އެބައިމީހުންގެ ފަރާތުން އިސްލާމީ އުއްމަތަށް ކުރިމަތިވި ޢުދުވާނުގެ
މިއީ ޞަލީބީ ހަނގުރާމައިގެ ވާހަކައެވެ .މި ހިސާބުން އަޅުގަނޑު ދެންނެވި ފަސް
ސަބަބުންނެވެ .ނަތީޖާއަކަށް ވެގެން ދިޔައީ ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ
10
މުސްލިމުންގެ ފޮތުގައި އޮންނަނީ އަނިޔާގެ މަގުން އެންމެ އިންސާނެއްގެ ފުރާނަ ނަގައިލުމަކީ މުޅި އިންސާނިއްޔަތު ފަނާކޮށްލުންފަދަ ޢަމަލެއް ކަމުގައެވެ.
ފަހަރަށް ހަނގުރާމައިގެ
ފިތްކަނޑުވައިލަނިވި އަޑަށްވުރެ ވަރުގަދަ އަޑެކެވެ .އެ އަޑަކީ މުސްލިމުން އެ
ކުރިމަތިލުމެއް
އިޢުލާނަކަށް ފުރަގަސް ނުދޭނޭ ހަނގުރާމައިގެ އިޢުލާނެއްގެ އަޑެވެ.
ހިނގުމެވެ .މަޝްހޫރު
ބައެއް މުއައްރިޚުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް
މުއުތާގެ ހަނގުރާމައަކީ
ހަނގުރާމަ ފެއްޓެވުމަށް އިތުރު ރަސޫލާ ނިންމެވީ އަލް ޙާރިޘް ބިން ޢުމައިރު
މިއެވެ .މި ދެންނެވި
ޝަހީދުކޮށްލުމުގެ ޙާދިސާގެ އިތުރަށް އެފަދަ އެހެން ޙާދިސާއެއްވެސް ހިނގުމާ
ލަޝްކަރު ޝާމްކަރައަށް،
ގުޅިގެންނެވެ .އެ ޙާދިސާއަކީ ބަނޫ ސުލައިމް ވަންހައިގެ މީހުންގެ ގާތަށް އިތުރު
ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތުގެ
އެކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވި ދެ ސަފީރުން ޛާތުއް ޠަލްޙުގައި ޝަހީދުކޮށްލެވުނު ޙާދިސާއެވެ.
ވެރިކަމުގެ ސަރަޙައްދަށް
އެ ދެބޭކަލުން ޝަހީދުކޮށްލީވެސް ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތުގެ ބަތާކައިގެން ،ބައިޒެންޓައިން
ފޮނުއްވުމުގައި އިތުރު ރަސޫލާގެ މަޤުޞަދަކީ އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ މަނަސް ޝާމްކަރައިގެ
އެމްޕެރަރގެ އަމުރުފުޅުގެ ދަށުގައި އުޅެމުންދިޔަ ޢަރަބި ކްރިސްޓިއަނުންނެވެ .އިސްލާމީ
މައްޗަށް ފެތުރުއްވުންކަމަށް ބައެއް ލިޔުންތެރީންނާއި މުއައްރިޚުން ދަޢުވާކުރިނަމަވެސް އެ
އުއްމަތުގައި ފަހަކަށް އައިސް އުފެދުނު އެންމެ ބޮޑު އެއް ޢިލްމުވެރިޔާ ކަމުގައިވާ
ދަޢުވާގައި އެއްވެސް ބިންގަލެއް ނުވެއެވެ .އެހެނީ ތާރީޚުން ހެކި ލިބެނީ އެ ދަޢުވާއާ
އިސްމާޢީލް ރާޖީ އަލްފާރޫޤީ ލިޔުއްވާފައިވާ "އިސްލާމް އެންޑް ދަ ޕްރޮބްލަމް އޮފް
މުޅީން ދެކޮޅަށެވެ.
އިޒްރާއީލް" ގައި މުސްލިމުން ބައިޒެންޓިއަނުންނާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ އިޢުލާންކުރުމުގެ
މުއުތާގެ ހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްތަކެއް ކުރީން ޝާމްކަރައިގެ ބުޞްރާގެ
ސަބަބެއް ކަމަށް ވިދާޅުވެފައިވަނީ މި ޙާދިސާއެވެ.
ވެރިޔާއަށް އިތުރު ރަސޫލާ ފަތްކޮޅެއް ފޮނުއްވިއެވެ .އެފަތްކޮޅަކާއިގެން އިސްލާމީ
ކޮންމެއަކަސް މި ދެ ޙާދިސާ ނުވަތަ މީގެ ތެރެއިން ކޮންމެވެސް އެއް ޙާދިސާއަކާ
ދައުލަތުގެ ސަފީރެއްގެ ޙައިޘިއްޔަތުން ބުޞްރާއަށް ދަތުރުކުރެއްވީ މާތް ޞަޙާބީއެއް
ގުޅިގެން އިތުރު ރަސޫލާ އިސްލާމީ ލަޝްކަރު ޝާމްކަރައިގެ ސަރަޙައްދަށް ފޮނުއްވައި،
ކަމުގައިވާ އަލްޙާރިޘް ބިން ޢުމައިރުލް އަޒްދީ އެވެ .އެކަލޭގެފާނަށް ބުޞްރާގެ
މުއުތާގެ ހަނގުރާމަ ހިނގިއެވެ .އެއާއެކު މުސްލިމުންނާއި ކްރިސްޓިއަނުންގެ ދެމެދުގައި
ސަރަޙައްދަށް ވަޑައިގަންނަވާކަށް ފުރުޞަތު ލިބިވަޑައެއްނުގަތެވެ .އޭގެކުރީން ޝާމްކަރައިގެ
ހަނގުރާމައިގެ ސިލްސިލާއެއް ފެށުނެވެ.
އަލްބަލްޤާއުގައި ހުންނަ ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތުގެ ގަވަރުނަރު ކަމުގައިވާ ޝުރަޙަބީލް ބިން ޢަމްރުލް ޣައްސާނީގެ އަމުރަށް އޭނާގެ އެކުވެރީން އެކަލޭގެފާނު ހައްޔަރުކޮށް ވަރަށް އަނިޔާވެރިގޮތެއްގައި އެކަލޭގެފާނު ޝަހީދުކޮށްލިއެވެ .މި ނުބައި ޢަމަލާގުޅިގެން ޝުރަޙަބީލަށް އެކަށީގެންވާ އަދަބު ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި ބައިޒެންޓައިން އެމްޕެރަރގެ ފަރާތްޕުޅުން އޭނާއަށް ދެވުނީ މަދަދާއި ތާއީދެވެ. އެހެންކަމުން އެ ޢަމަލުގައި ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތަށް ހުރިހާ މާނައެއްގައިވެސް ބައިވެރިވެވުނީއެވެ. ސަފީރުން ޤަތުލުކުރުމަކީ އިންސާނީވަންތަކަމުން މުޅީން ބޭރުވެފައިވާ އަނިޔާވެރި ޢަމަލެއްކަމާމެދު އެންމެންވެސް އެއްބަސްވެއެވެ .އެ ޢަމަލަކީ އެއް ޤައުމަކުން އަނެއް ޤައުމަކާ ދެކޮޅަށް ހިންގޭނެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ޖަރީމާ ކަމަށް
ވަރަށް ޚުލާސާގޮތެއްގައި އަޅުގަނޑު މި ބަޔާންކުރި ތާރީޚީ ޙަޤީޤަތްތަކުންވެސް
އެއިރުވެސް އަދި މިހާރުވެސް މީސްތަކުން ޤަބޫލުކުރެއެވެ .އެފަދަ ޢަމަލަކީ ވަކީން ޚާއްސަ
ސާބިތުވެގެންދަނީ އެންމެ ފުރަތަމަ ޢުދުވާނުގެ ކަނޑި އުރައިން ދަމައިގަތީ މުސްލިމުން
ގޮތެއްގައި އިސްލާމީ ދައުލަތަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނޭ ޢަމަލެއް ނޫނެވެ .އެއީ އިސްލާމް ދީނުގައި
ނޫންކަމެވެ .އަދި ކީއްތޯއެވެ! މުސްލިމުން ހަނގުރާމައިގެ މަގު އިޚްތިޔާރުކުރީ
އިންސާނާގެ ފުރާނަޔަށް ދެއްވާފައިވާ މަތިވެރި މަޤާމަށްޓަކައެވެ .މުސްލިމެއްގެ ފުރާނަޔަށް
ބައިޒެންޓައިން ދައުލަތުގެ ފަރާތުން އިސްލާމީ ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް އަނިޔާވެރި ޖަރީމާތަކެއް
ލިބިދޭ ޚާއްސަ ރައްކާތެރިކަމަށްޓަކައެވެ .މުސްލިމުންގެ ފޮތުގައި އޮންނަނީ އަނިޔާގެ
ހިންގުމުން ޝަރަފުވެރިކަމާއެކު އޭގެ ރައްދު ދިނުމަށްޓަކައެވެ .އިންސާނީ ފުރާނައަކީ
މަގުން އެންމެ އިންސާނެއްގެ ފުރާނަ ނަގައިލުމަކީ މުޅި އިންސާނިއްޔަތު ފަނާކޮށްލުންފަދަ
ކުޅޭކުޅޭ އެއްޗެއް ކަމުގައި ބަލައިގެން ރައްޔިތުންނާއި ދުޝްމަނުންގެ ލެއިން އެއް
ޢަމަލެއް ކަމުގައެވެ .ވުމާއެކު ނުޙައްޤު ގޮތުގައި އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ސަފީރަކު
ބީދައަކުން ފެންކުޅި ކުޅެމުން ގެންދިޔަ އަނިޔާވެރި ދައުލަތަކަށް ދޭންޖެހޭ ޙައްޤު އަދަބު
ޤަތުލުކޮށްލުމަކީ މުސްލިމުންނަށް ހަނދާން ނައްތައިލެވޭނެކަމެއް ނޫނެވެ .ދުނިޔޭގެ
ދިނުމަށް ޓަކައެވެ .އިންސާނާގެ ކަރާމާތާއި ޙައްޤުތަކަށް ފުރިހަމަޔަށް ޤަދަރު ލިބިދޭނޭ
މަޞްލަޙަތުތަކާއި ،ސިޔާސީ ފައިދާތަކާއި ،އިޤްތިޞާދީ ސަބަބުތަކަށްޓަކައި މުސްލިމުންނަށް
ނިޒާމެއް ފާޅުވެއްޖެކަމާއި ،އަނިޔާވެރިކަމާއި ޡުލްމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވާނީ އިންސާފުގެ
މަޢާފު ކުރެވޭނޭ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ .އަދި ކިޔެއްތަ ،އަނިޔާވެރިގޮތުގައި ޝަހީދުވެ ވެއްޔާ
ކަނޑި ކަމުގެ އިޢުލާން ކުރުމަށްޓަކައެވެ!
މޮޑެވިގެންދާ މުސްލިމެއްގެ ހިތްދަތި އާހުތަކުގެ އަޑަކީ މުސްލިމުންނަށްޓަކައި ހޮނުގުގުރީގެ
11
ސިކުނޑީގެ ތޫފާން ސީނާ އަހުމަދު ޒާހިރު
ފާ
އިތުވި ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި އޭރުގެ ސަރުކާރާއި އިދިކޮޅު ހުރިހާފަރާތްތަކުން
ވެސް އުފުލަމުން އައީ އެއް އަޑެކެވެ .ޑެމޮކްރަސީގެ އަޑެވެ .އޭރުގެ ސަރުކާރާއި އިދިކޮޅު ހުރިހާފަރާތްތަކުން ވެސް ދައްކަމުން އައީ އެއްވާހަކައެކެވެ .ޑެމޮކްރަސީގެ ވާހަކައެވެ .ރާއްޖެއަށް ހަރުދަނާ ޑެމޮކްރަސީއެއް ގެނައުމުގެ ވާހަކައެވެ .ޑެމޮކްރަސީ ހަރުދަނާކުރުމަށް ރާއްޖޭގައި ކުރަންހުރި ބައިވަރުކަންތައްތަކުގެ ވާހަކައެވެ. އުފައްދަންޖެހޭ އިތުރު މިނިވަން މުއައްސަސާ ތަކުގެ ވާހަކައެވެ .އުފެދިފައިހުރި މިނިވަން މުއައްސަސާ ތަކަށް ޤާނޫނުއަސާސީންނާއި ޤާނޫނުން ދީފައިވާ މިނިވަންކަމާއިއެކު ކުރިއަށްގެންގޮސް ހަރުދަނާކުރުމަށް އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ކުރިންވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރަކީ 30އަހަރުދުވަހު ވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރަކަށްވުމާއިއެކު ސަރުކާރާ ދިމާއަށް އިނގިލި ދިއްކުރެވޭނޭ ކަންތައްތައް ހުއްޓެވެ .ހަމައެފަދައިން އެންމެ ރަގަޅަށް ސަރުކާރަށް ނުކުރެވިހުރިކަންތައްތައް ވެސް ހުއްޓެވެ .އަދި ބައެއްކަންތައްތައް ސަރުކާރަށް ކުރެވިފައިވަނީ އެންމެ ފައިދާހުރިގޮތަށްނޫންކަމަށް ބައެއްފަރާތްތަކުން ބެލެވިދާނެ ކަންތައްތައްވެސް ހުއްޓެވެ.
ޕާޓީ ޑެމޮކްރަސީ އޮންނަ ޤައުމުތަކުގައި ވެރިކަމަށް އަންނަފަރާތަކީ ކޮންމެވެސް ޕާޓީއެއްގެ ލީޑަރެކެވެ .އެހެންނަމަވެސް ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވުމަށްފަހު އޭނާވަނީ ޤައުމުގެ ލީޑަރަށެވެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މުޙައްމަދު ނަޝީދު ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވެވަޑައިގެންނެވިއިރު ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙް އޮތީ މިދެންނެވުނު ފަދަ ގޮތަށެވެ .ރައީސް ނަޝީދުގެ ޓީމުގައި ހިމެނިވަޑައިގެންނެވި ގިނަބޭފުޅުންނަކީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ އިސް މަޤާމްތަކުގައި ގިނަދުވަހު އުޅުއްވާފައިވާ ބޭފުޅުންނަށް ނުވުމާއި އަދި ބައެއް ބޭފުޅުންނަކީ ސަރުކާރުގެ އިސް ސިޔާސީ މަޤާމްތަކަށް އާ ބޭފުޅުންނަށްވުމާއި އެކު ،ސަރުކާރުގައި އެބޭފުޅުން މަސައްކަތް ކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގެ މާބޮޑު ސިޔާސީ މާޒީއެއްނެތެވެ .މިހެންވުމާއިއެކު ވެރިކަންކުރުމުގެ މައިދާން އޮތީ އެމަނިކުފާނަށް މުޅިން ސާފުވެފައެވެ. ވެރިކަމަށް އައުމަށް މަސައްކަތް ކުރާގޮތާއި ވެރިކަމަށް އައުމުން މަސައްކަތް ކުރާގޮތް އުޑާއި ބިމާއިހާ ތަފާތެވެ .ވެރިކަމަށް އައުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގެތެރޭގައި އެކިކަންކަމާއި ހިތްހަމަނުޖެހިގެން މުޒާހަރާވެސް ކޮށްފާނެއެވެ .އަދި އެއިރެއްގައި އޮތް ސަރުކާރަކާއި އިދިކޮޅަށް އެކި ވައްތަރުގެ ޙަރަކާތްތައްވެސް ހިންގަފާނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ސާފުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ،ސަރުކާރުން ކޮށްދީފައިނުވާ ކަންތައްތަކާއި ސަރުކާރުން ކޮށްދީފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުންނަށް އެކަމުގެ ފައިދާ އެންމެ ރަގަޅަށް ނުލިބޭކަމަށް ދެކޭ ކަންތައްތަކުގެ ވާހަކަވެސް ދައްކަފާނެއެވެ .ޕާޓީ ޑެމޮކްރަސީ އޮންނަ ޤައުމުތަކުގައި ވެރިކަމަށް އަންނަފަރާތަކީ ކޮންމެވެސް ޕާޓީއެއްގެ ލީޑަރެކެވެ .އެހެންނަމަވެސް ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވުމަށްފަހު އޭނާވަނީ ޤައުމުގެ ލީޑަރަށެވެ. އޭނާގެ މަސައްކަތްތައް ބިނާކުރެވިފައި އޮންނާނީ ޤައުމުގެ އެއްބައިވަންތަކަން ދަމަހައްޓާށެވެ. ޕާޓީގެ ދުވަހުން ދުވަހުގެ ވާހަކަތައް އޭނާ ކުރިއަކަށް ނުނެރުއްވައެވެ. އެވާހަކަތަކަކީ ކޮންމެހެން ދައްކަންޖެހޭ ވާހަކަތަކަކަށް ވާނަމަ އެވާހަކަތައް ދައްކަނީ
12
އެމްޑީޕީގެ ސަޕޯޓަރުންތަކެއް މުޒާހަރެއް ކުރަނީ :ވެރިކަމަށް އައުމަށް މަސައްކަތް ކުރާގޮތާއި ވެރިކަމަށް އައުމުން މަސައްކަތް ކުރާގޮތް ތަފާތު
ޕާޓީގެ އެކިފެންވަރުގެ އެހެން ލީޑަރުންނެވެ. ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވެވަޑައިގެންނެވި އިރު ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙް އޮތީ އެމަނިކުފާނަށް ވެރިކަންކުރެއްވުމަށް
ގޮންޖެހުމާއި ބައިބައިވުމާއި ކޯޅުމަށް ތާއީދުކުރައްވާ ސިޔާސަތެއް ގެންގުޅުއްވާ ކަމަށްވެސް ބައެއް ނިންމެވުންތަކުން ޝައްކު ކުރެވެއެވެ. ހަނގުރާމަ އަކަށް ވިޔަސް ނުވަތަ އިންތިޚާބަކަށް ވިޔަސް ކާމިޔާބުހޯދާ
ވަރަށް ފަސޭހަގޮތަކަށް ބައްޓަން ކުރެވިފައެވެ .އެހެންނަމަވެސް އަޅުގަނޑުގެ
މީހާގެ ހިތް ތިރިވާންޖެހެއެވެ .ކާމިޔާބުހޯދާ މީހާއަކީ ނާކާމިޔާބުވާ މީހުންނަށް
ނަޒަރުގައި މިކަމުގެ ފުރިހަމަ ފައިދާ އެމަނިކުފާނަކަށް ނުނެންގެވުނެވެ.
ބިރަކަށް ވެގެންނުވާނެއެވެ .ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމާއި ޙަވާލުވެ ވަޑައިގެންނެވުމަށް
ފެށުމުގައި ވެސް އެމަނިކުފާނަށް ހެއްދެވުނު ގިނަ ގޯސްތަކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ.
ފަހު ކުރީގެ ސަރުކާރުގައި ފައިސާ އަށް ޚިޔާނަތްވެފައިވާ މީހުން ހޯއްދެވުމުގެ
ފުރަތަމަކަމަކީ އެމަނިކުފާނަކީ ވަކި ޕާޓީއެއްގެ ރައީސެއްކަމަށް ދެއްކެވުމުގެ ބައި
މަސައްކަތެއް ފެއްޓެވިއެވެ .ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ އަށް ޚިޔާނަތްތެރިވެފައިވާ
ކުރައްވަންވީ ވަރަށްވުރެ ބޮޑަށް ކުރެއްވުމެވެ .އަދި ޕާޓީކުލަ މުޅިސަރުކާރުގައި
ބަޔަކުތިބިނަމަ އެބަޔަކު ހޯދައި ޝަރީޢަތާއި ހަމައަށް ގެންދެވެން ވާނެއެވެ.
ޖައްސަވަން ފެއްޓެވުމެވެ .މިހެންވުމުން އެޕާޓީގައި ރަޖިސްޓްރިވެފައި ނުވާ ނުވަތަ
ޝަރީޢަތާއި ހަމައަށް ގެންދެވެންދެން އެއްވެސް މީހެއްގެ ނުވަތަ ބައެއްގެ
އެހެންޕާޓީއެއްގައިވެސް ބައިވެރިވެފައިނުވާ ގިނަ ބައެއްގެ މެދުގައި ސަރުކާރާއި
އަބުރު ގެއްލޭގޮތަށް ކަންތައްކުރުމަށް ސަރުކާރުން ޖާގަދެވިގެން ނުވާނެއެވެ.
މެދު އޮންނަންޖެހޭ އިތުބާރާއި ޔަޤީންކަން ދިޔައީ ދުވަހެއްދުވަހަކަށް ކުޑަވަމުންނެވެ.
އެހެންނަމަވެސް އެކަންވެސް ކުރެއްވުނެވެ .ކޮންމެ ޕާޓީއެއްގައި އުޅުނަސް ،ކޮންމެ
ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާތަކާމެދު އޮންނަ ޔަޤީންކަން ގެއްލުނެވެ .ތެދުފުޅެކެވެ .ދުނިޔޭގެ
ބަޔަކަށް ތާއީދުކުރިއަސް ވަގަކުވާނީ ވަގަކަށެވެ .ކޮންމެފަދަ ސިޔާސި ވިސްނުމެއް
ހުރިހާ ޤައުމެއްގައިވެސް ސިޔާސީ އިސް ވަޒީފާތައް ލިބޭނީ ސޔާސިގޮތުން
ގެންގުޅުނަސް ސަރުކާރުގެ ފައިސާއިން މީހަކަު ވައްކަން ކޮށްފައި ވާނަމަ އެމީހާ
އެއްވިސްނުމެއް ގެންގުޅޭ ބަޔަކަށެވެ .ގިނަފަހަރަށް ޕާޓީގެ އިސްބޭފުޅުންނަށެވެ .އެހެން
އިންޞާފާއި ހަމައަށް ގެންދެވެން ވާނެއެވެ .ކުށުން ބަރީއަކޮށް ދޫކޮށްލާނަމަ
ނަމަވެސް ސިޔާސީ ނޫން ވަޒީފާތަކުގެ ފުރުޞަތު އޮންނަނީ އެންމެނަށް ހަމަހަމަކޮށެވެ. ރައީސްކަމާއި ޙަވާލުވެވަޑައިގެންނެވުމަށް ފަހު ރައީސް ނަޝީދު "ޤައުމުގެ
ދޫކޮށްލެވެން ވާނީ އެކަމުގައި ޝާމިލްވާ
އެންމެނެވެ.
ޑެމޮކްރެޓިކް ލީޑަރުން ޑެމޮކްރެޓިކް މުއައްސަސާތަކަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް
ރައީސް" އަކަށް ވެވަޑައިގެންނެވުމަށް މަސައްކަތްޕުޅު ކުރައްވާތަނެއް ނުފެނެއެވެ.
ހިތައެވެ .ދިމާވާ މައްސަލަތައް ހައްލުކުރެވެނީ ވާހަކަދައްކައިގެންނެވެ.
އަބަދުވެސް ޤައުމުގެ ރައީސްކަމުގައި ފެންނަނީ ޕާޓީގެ ރައީސެވެ .ތެދުފުޅެކެވެ .އެއީ
ވާހަކަދައްކައިގެން ހަމަނުޖެހޭ ކަންތައްތައް ހަމަޖައްސަނީ ޤާނޫނީގޮތުން އެކަމެއް
އެއް އިންސާނެކެވެ .އެހެންނަމަވެސް ރައީސްކަމުގެ މަޤާމް ފުރުއްވާއިރު ކަންކަމާއިމެދު
ކުރުމަށް އޮންނަ ގޮތަކަށެވެ .ކޯޅުމާއި ހަމަނުޖެހުމަކާއި ހަމައަށް ނުގެންގޮހެވެ.
ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތާއި ނިންމަވާގޮތް ޕާޓީގެ ރައީސާއި ޤައުމުގެ ރައީސާއި
އެހެންނަމަވެސް އެކަންވެސް ރާއްޖޭގައި ހިނގަނީ
އެހެނެއް ނޫނެވެ.
ވަރަށް ތަފާތުވާނެއެވެ .ކަންކަން ނިންމެވުމުގައި ޤައުމުގެ ރައީސް އިސްކަންދެއްވާނީ
މިދެންނެވުނުކަންތަކާއި އަދި މިނޫންވެސް މިފަދަ ގިނަ އެހެންކަންތައް ތަކެއް
ޤައުމުގެ އެއްބައިވަންތަކަމާއި ޤައުމުގެ މަޞްލަޙަތާއި ހަމަޖެހުމަށެވެ .މިކަން މިގޮތަށް
ކުރެއްވުމުގެ ސަބަބުން ރައީސް ނަޝީދު އިންތިޚާބުގެ ކުރިން ދިވެހިންނަށް ދެއްކެވި
ކުރެއްވުމަށް ރައީސް ނަޝީދު އެއްވެސް އިސްކަމެއް ދެއްވާފައެއް ނުވެއެވެ.
ޑެމޮކްރެޓިކް ފޮނި ހުވަފެން ވެގެންދިޔައީ ބިލާހަކަށެވެ.
13
" ގ ަ އ ު މ ު ޚ ާ އ ް ސ ަ ހ ާ ލ ަ ތ ަ ކ ު ން ނާ ދިޔަވަރު
ތަމްރީނު ނުދީ މީޑިއާގެ މަސައްކަތަށް ނެރުނު މީހުންގެ ރޭދުވާ ކުރުކޮށް ިލ ބުރައަކަށް މިކަންކަން ވިއެވެ .ރައްޔިތުމީހާ ހާސްކުރުވި ސަބަބަކަށް މިކަން ވިއެވެ .މަލިކައްޑޫ ދެމެދު އުދާސްކުރުވި މައްސަލައަކަށް މިކަން ވިއެވެ. މިކަންކަން ފުނިޖެހުނު ހާލަތަކީ ނާޒުކު ހާލަތެކޭ ބުނުމުން އެކަމާ ވިއްދައިގެން ބުނާނެ އެއްޗެއް ނެތެވެ .ކިތަންމެހައި ވެސް ނާޒުކު ހާލަތެކެވެ.
މުހައްމަދު އާމިރު ފަރެސް
" ޒ ު ކ ު ހ ާ ލ ަ ތ ަ ކަށް
ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ތާރީޚް ދުށް އެންމެ ބޮޑު މިނިވަންކަމާއި އެންމެ ގިނަ
ބާއްވައި އަޑުގަދަކުރުމާއި ރޭޑިޔޯ ޓީވީއިން ހަމަލަ ދިނުމާއި ބަދަލު ހިފުމާއި މިބާވަތުގެ އެތައް
ހައްގުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިން ގާނޫނުއަސާސީ ތަންފީޒު ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު
ކަމެއް ފެށުމާ ގުޅިގެންނެވެ.
ރައީސް ނަޝީދުގެ އޯގާތެރި ސަރުކާރުގެ ކޮނޑުގައި އެޅުނު ހިނދަކީ ރާއްޖެ
މި ހުރިހައި ކަމަކަށް ވިސްނާއިރު ހުރިހައި ކަމެއް އުފެދުނު މައި ސަބަބު
އިގްތިސާދީ ގޮތުން ޚާއްސަ ހާލަތަކަށް ގޮސްފައިވީ ވަގުތެކެވެ .ހާލަތު ޚާއްސަވީ
ކަމުގައިވީ އެއް ސަބަބު ސާފުކޮށް ފެންނާން އެބައޮތެވެ .އެއީ ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަން
އިގުތިސާދީގޮތުން ދަތި ބޮޑުވެގެންނެވެ.
ނިންމާލުމަށާއި އާވެރިކަމެއް ގާއިމް ކުރުމަށް އެއްކުރެވުނު އިއްތިހާދު ސަލާމަތް ނުކުރެވުމެވެ.
މި ދަތިތަކާ ގުޅިގެން އެޅުނު އެންމެ މުހިންމު ފިޔަވަޅަކަށްވީ
ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމަށް ތިން ހަތް ދުވަސް ނުވަނީސް އިއްތިހާދުގައި ރެނދުލައިފިއެވެ.
ސިވިލް ސަރވިސްގެ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ ކުޑަކުރުމެވެ .މިއީ ޅަފަތުގައި އޮތް
އިއްތިހާދުގެ ބައިވެރިންނަށް އިހާނެތިކޮށް ހިތެވޭކަމުގެ ޝަކުވާތައް އަޑުއިވެން ފެށިއެވެ.
ސަރުކާރެއް މައިތަނޑުން ގުޑުވާލި މައްސަލަ އަކަށް ވިއެވެ .މިކަމާ ގުޅިފައިވާ
ބޯކިބަލެއް ފޮތިވާހެން އިއްތިހާދު ފޮތިފޮތި ވަމުންދިޔަތަން ލޮލަށް ފެންނަން ފެށިއެވެ .ހޯމް
ކަންކަމުގައި މުޅި ސަރުކާރު އަވަދިނެތިވިއެވެ .އެކި ދިމަދިމާއިން ހައްގުންނާއި
މިނިސްޓަރު އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ .ރައީސްގެ އެޑްވައިޒަރު އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ .އެޓާނީ
ނުހައްގުން ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔައި އެއްޗެހިގޮވަން ފެށިއެވެ.
ޖެނެރަލް ބުރައިގެން ދިޔައެވެ .ނަމަވެސް ބޮޑުކަމެއް ނިންމުމަށާއި ބޮޑުކަމެއް ފެށުމަށް އެއްކުރެވުނު އިއްތިހާދު ސަލާމަތްކުރެއްވުމަށް ރައީސް ނަޝީދު
ސަރުކާރަށް އެއްޗެހި ގޮވަން ފެށިމީހުންގެ ތެރެއިން
ފެންނަން ހުރި ރޫހެއް ފާހަގަކުރެވެއެވެ .އެމީހުންގެ ބަހުރުވައިގައި
އެޅުއްވި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅެއް ރައްޔިތުންނަށް ފެނިފައެއް ނެތެވެ.
ޚާއްސަ އުސްލޫބެއް ހުއްޓެވެ .އެމީހުންގެ އަނގައިގައި ޚާއްސަ
ނަމަވެސް މިކަންކަމާ މެދު އުފާ ފާޅުކޮށް ގަދަބަސް ބުނެ ގޮންޖެހުމުގެ
ވަހެއް ހުއްޓެވެ .އެއީ އިސްލާހީ ހަރަކާތޭ މިކިޔާ ކަންތައް ގަނޑުގައި
ހަފުލާތައް ސައިހޮޓާތަކާއި ކޮފީ ޝޮޕްތަކުގައި ބޭއްވެމުން ދިޔައެވެ. ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން "ބުރައިގެން ދިޔަ އެތިކޮޅުތައް" ދުރުތިބީންނަށް
އޭގެ އިސްމީހުން ބޭނުންކުރި ބަހުރުވައެވެ .އޭގެ ރޫހެވެ .އޭގެ ވަހާއި ރަހައެވެ .މި ކަންކަމުގެ މުޅި އަސްލަކީ އިންސާނީ ކަރާމާތް
ފެންނަ ފަށުގައި އެއްވަމުން ދިޔައެވެ .މަޑުމަޑުން ގުޅެމުން ދިޔައެވެ.
ނަގާލުމާއި މީހުން ދެރަކޮށްލުމާއި ،އަގުވައްޓާލުމެވެ .ރާއްޖޭގައި
މި އެއްވުން ފޮނިކޮށްލުމަށްޓަކައި މާމުއި ތިކިތައް ޖައްސަމުން
މިރޫހުގައި ހިނގަމުން ދިޔަ ހަރަކާތްތަކަށް ހަމަ މި މޭރުމުން ރައްދުދީ
ދިޔަތަނެވެ .މި ތިކިތަކުން ފޮނިބޯން މެހިތައް އެއްވަމުން ދިޔައެވެ.
ހިސާބު ނިންމަމުން ވެސް ދިޔައެވެ.
މެހިކާން ހޯނުތައް އަންނަން ފެށިއެވެ .ހޯނުކާން ނަންނުގަތި
އަންނަން ފެށިއެވެ.
ދެބަސް ވުމުގައި ގިނަ ބަޔަކު ބިޒީވެފައި ތިބިއިރު
ގާނޫނުއަސާސީގައި ބުނާ އިންތިގާލީ މަރުހަލާ ފަތުއަޑުކިޔާފައި
ސަރުކާރު
ހަމަހެޔަށް އައިއިރު މި އެއްވުން މިވަނީ ފިސާރި ކަމަކަށް ވެފައެވެ. ޖަލުގައި ބަންދުކޮށްގެން ނޫނީ ނުކުރެވޭވަރުގެ ތަހުގީގަކަށް ވެފައެވެ.
ފައިބަމުން ދެއެވެ .ގާނޫނުއަސާސީއާ ޚިލާފަށް ހުރި ގާނޫނުތައް ހުރީ ހުރިގޮތަށެވެ .އަސާސީ ޚިދުމަތް ދިނުމަށާއި ސަރުކާރުގެ ވައުދު ފުއްދުމަށް
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ޝަރަފާއި އިއްޒަތް ބިމާ މޮޑެލި ތުހުމަތަކަށް ވެފައެވެ .މާތްވެގެންވާ
ހަދަންޖެހޭ ގާނޫނުތައް ހުރީ ބެލެނިވެރިއަކު ނެތިފައެވެ .އިންތިގާލީ މަރުހަލާގައި
ދިވެހި ދައުލަތުގެ ކީރިތި މޫރިތިކަމަށް "ބިރުހުރި" ކަމެއް ކަމަށް ވެފައެވެ.
ކުރަންޖެހޭ ބައެއް ކަންކަން ހުރީ ހުރިގޮތަށެވެ .މި މަސައްކަތާ އަޅާނުލެވި
ތަމްރީނު ނުދީ މީޑިއާގެ މަސައްކަތަށް ނެރުނު މީހުންގެ ރޭދުވާ ކުރުކޮށްލި
ސިޔާސީ އިން ދިޔައީ ގަދަބައްޔަށް ހިފަމުންނެވެ .އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުން
ބުރައަކަށް މިކަންކަން ވިއެވެ .ރައްޔިތުމީހާ ހާސްކުރުވި ސަބަބަކަށް މިކަން ވިއެވެ .މަލިކައްޑޫ
ސަރުކާރުގެ ދެއަތް ބަނުމުގެ ގާނޫނީ މަސައްކަތުގައި ރޭދުވާ ވޭތުކުރަމުން ދިޔައީ
ދެމެދު އުދާސްކުރުވި މައްސަލައަކަށް މިކަން ވިއެވެ .މިކަންކަން ފުނިޖެހުނު ހާލަތަކީ ނާޒުކު
ސަރުކާރު ހައްދުފަހަނަޅައިފި ކަމުގައި ބުނަމުންނެވެ .ސަރުކާރުން ނުރުހުން
ހާލަތެކޭ ބުނުމުން އެކަމާ ވިއްދައިގެން ބުނާނެ އެއްޗެއް ނެތެވެ .ކިތަންމެހައި ވެސް ނާޒުކު
ފާޅުކުރަމުން ދިޔައީ އެމީހުންގެ ރިޔާސީ ވައުދު ފުއްދުމަށް ހުރަސްއަޅާކަމަށް
ހާލަތެކެވެ .އެކަމަކު މިއީ ލޮލަށް ފެންނަމުން ކަންފަތަށް އިވެމުން އުފެދެމުން ވަރުގަދަ ވަމުން
ބުނަމުންނެވެ .މި ސިލްސިލާއަށް އެންމެ ފަހުން އިތުރުވި ބޮޅަކީ އިދިކޮޅު
އައި ހާލަތެއްކަން ކަށަވަރެވެ .މިހާލަތު އަދާހަމައަށް އުފުލިގެން ދިޔަ މައި ސަބަބަކީ ވެރިކަން
ޕާޓީތަކެއް ގުޅިގެން ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް ފާޅުގައި ތެދުވުމަށް ވައުދުވެ އިގުރާރުވެ
ކުރުމަށްޓަކައި އެކުލަވައިލެވުނު އިއްތިހާދު ސަލާމަތް ނުކުރެއްވުނުކަމެވެ .އިއްތިހާދެއް އުފައްދަން
އެކަން އިއުލާން ކުރުމެވެ .މިއީ މުޅި މަސްރަހުގެ ކުލަ ބަދަލުކުރުވި ސަބަބެކެވެ.
ޖެހުނު ސަބަބުގެ މަތިން ހަނދުމަފުޅު ނެތުނުކަމެވެ .މިހެން މިކަން ދިމާވާން މެދުވެރިވި
ސިޔާސީ މަސްރަހު މަޑުމަޑުން އެކަމަކު ހަމަ ކަށަވަރުން ހޫނުވަމުން
ސަބަބެއް އޮންނާނެއެވެ .އެ ސަބަބު ފިސާރި ވަރުގަދަ ވާނެއެވެ .އެހެން ކަމުން މިއަދު
ދިލަ ގަދަވަމުން ގޮސް އެންމެ ފަހުން އިވުނު ކުއްލި ޚަބަރަކީ މުޅި ކެބިނެޓް
އޮތް ކަމަކީ އެ ސަބަބު ހޯދައި އެއާ މެދު ގޮތެއް ހޯދުމެވެ .އަތުގުޅައިފައިވާ އިއްތިހާދެއް
އެއްކޮށް އިސްތިއުފާދެއްވި ޚަބަރެވެ .ދިވެހި ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ އެންމެ
ދަންމަޅިއަކަށް ނުވާނޭ ބުއްދިއެއް ކުރުމެވެ.
އިސްވެރިޔާ ،ދިވެހި ދައުލަތާއި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާ މައްސަލަ ތަހުގީގު ކުރެއްވުމަށް ކަމަރު ބެންނެވި ޚަބަރެވެ .މަޖިލިސްގެ މެންބަރުކަމުގެ މަގާމުގައި ތިއްބެވި ސިޔާސީ ދެބޭފުޅަކު ހައްޔަރު ކުރެވުނު ޚަބަރެވެ .ގައުމު ދެކެމުން އައި އިގްތިސާދީ ޚާއްސަ ހާލަތުން ނާޒުކު ހާލަތަކަށް ބަދަލުވީ މިހިސާބުންނެވެ .ގަމުތެރެއަށް މީހުން އެއްވެ ހިނގާލުން ބޭއްވުމާއި ޖަލްސާތައް
14
ނ ހުރި ރޫހެއް ސަރުކާރަށް އެއްޗެހި ގޮވަން ފެށިމީހުންގެ ތެރެއިން ފެންނަ ް ފާހަގަކުރެވެއެވެ .އެމީހުންގެ ބަހުރުވައިގައި ޚާއްސަ އުސްލޫ ެބއް ހުއްޓެވެ. އެމީހުންގެ އަނގައިގައި ޚާއްސަ ވަހެއް ހުއްޓެވެ.
މަނީރަތުނަމްގެ ޖާދޫގައި ޖެއްސޭ ގޮތެއް ނުވި އިންޑިޔާގެ ފިލްމީ ތާރީޚުގައި ފެނިގެން ދިޔަ އެންމެ މޮޅު ފިލްމުތަކުގެ ތެރޭގައި ޑައިރެކްޓަރ މަނީ ރަތުނަމްގެ ފިލްމުތައް ހިމެނެއެވެ .އޭގެ ތެރޭގައި ނަޔާގަން ،ރޯޖާ، ބޮމްބޭ ،އަދި ގުރޫ ފަދަ ފިލްމުތައް ހިމެނެއެވެ .މީގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ފިލްމެއްވެސް ވަނީ ބަލާމީހުންގެ ތަރުޙީބާއެކު ބޮޑު އާމްދަނީއެއްވެސް ހޯދާފައެވެ .އަދި ފާޑުކިޔާ މީހުންގެ ރުހުންވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ހޯދާފައެވެ .އެހެންކަމުން މަނީ ރަތުނަމްގެ އާ ފިލްމެއް ނުކުންނަން އުޅޭއިރު އިންޑިޔާގެ ފިލްމަށް ލޯބިކުރާ އެންމެންގެ ސަމާލުކަން އެ ފިލްމަކަށް ހުއްޓިގެން ދެއެވެ .ރަތުނަމްގެ އާ ފިލްމު "ރާވަން" އަކީވެސް މިގޮތުން އެ ފިލްމަކާމެދު ބޮޑު އުއްމީދެއް ކުރެވުނު ފިލްމެކެވެ .ނަމަވެސް 18ޖޫންގައި ފިލްމު އެޅުވުމަށްފަހު ދުވަސްތަކެއް ފާއިތުވެގެން ދިޔުމަށްފަހު ބުނަން ޖެހެނީ ރަތުނަމްގެ ޖާދޫގައި މި ފަހަރު މާގިނަ ބަޔަކު ނުޖެހުނު ކަމުގައެވެ.
އަބީޝެކް ބައްޗަނާއި އައިޝްވާރިޔާ ރާއީގެ އިތުރުން ގޯވިންދާވެސް
މުހިއްމު ރޯލެއް ކުޅެފައިވާ ރާވަނަކީ ބޮކްސް އޮފީސް ފްލޮޕެއް ކަމަށް މިހާރުވަނީ ޤަބޫލު ކުރެވިފައެވެ .ފުރަތަމަ ހަފްތާގެ ތެރޭގައިވެސް ފިލްމު ބަލަން ވަން މީހުންނާއެކު ލިބުނު އާމްދަނީ ވަނީ ދަށަށް ދާން ފަށާފައެވެ .ހިންދީ ބަހުން ނެރެވުނު އަސްލުގެ އިތުރުން ތަމަޅަ ބަހުންނާއި ޓެލެގޫ ބަހުންވެސް ފިލްމު ނެރެވިފައި ވެއެވެ.
ނަމަވެސް މީގެ
ސަބަބުންވެސް އުއްމީދު ކުރެވުނު ފަދަ އާމްދަނީއެއް ފިލްމަށް ލިބޭވަރެއް ނުވިއެވެ.
ފިލްމުގައި އަތުލައިގަންނަން
އަބީޝެކް މަސައްކަތްކުރާ
ފުލުހުންގެ ސުޕަރއިންޓެންޑެންޓް ދޭވް ޕްރަތާބްގެ އަންހެނުންނެވެ .ނަމަވެސް ފިލްމު ނިމިގެން ދަނީ ދޭވްގެ މަކަރުވެރިކަމާއި އަނިޔާވެރިކަން އައިޝްވާރިޔާއަށްވެސް ސާބިތުވެގެންނެވެ.
ފާޑުކިޔާ ގިނަ މީހުން ބުނެފައިވަނީ ރާވަނަކީ ކެމެރާގެ މަސައްކަތާއި ،ފާހަގަކޮށްލެވޭފަދަ އެކްޝަން މަންޒަރުތަކެއްގެ އިތުރުން ރަނގަޅޭ
ރާވަންގައި އަބީޝެކް ބައްޗަން ކުޅެފައިވަނީ ފުލުހުންގެ ފަރާތުން އަނިޔާ
ލިބިފައިވާ ،އަދި ފުލުހުންގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ މީހުންނަށް އެހީތެރިވާ މީހެއްގެ ރޯލެވެ .ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އޭނާ އެ އަވަށަކަށް ނިސްބަތްވާ އަވަށުގެ މީހުން އޭނާއާ މެދުގައި ދެކެނީ "ރޮބިން ހޫޑް" ފަދަ ބަތަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ .އޭނާއާ އައިޝްވާރިޔާއާ ދިމާވަނީ ފުލުހުންނަށް ފިލައިގެން އުޅުމުގެ ތެރޭގައެވެ .އައިޝްވާރިޔާއަކީ
ބުނެވޭނޭ
ކަމެއް ނެތް ފިލްމެއް ކަމުގައެވެ .ފިލްމުގެ ވާހަކައިގެ އިތުރުން އެޑިޓިންގ ގައިވެސް ބޮޑެތި މައްސަލަތަކެއް ހުރިކަމަށް އެފަދަ ފަރާތްތަކުން ފާހަގަކުރެއެވެ .ނަމަވެސް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ބުނަމުން ގެންދަނީ ރާވަނަކީ ފެށުނީއްސުރެ ނިމެންދެން ނޭވާހިފަހައްޓާލައިގެން ތިބެންޖެހޭފަދަ ސަސްޕެންސްފުލް ފިލްމެއް ކަމުގައެވެ.
އޯގާތެރި ރައީސް ދ
ގައުމުގެ މުސްތަގުބަލް ތޭރިތަކުގެ ބިއްދޮށުގ "ޑިމޮކްރަސީގެ ޗެމްޕިއަން" " ،ހިތް ތިރިކަމުގެ ލާމަސީލު" ، "އޯގާތެރި ސަރުކާރު"ގެ ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ މުޙައްމަދު ނަޝީދު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެންނެވީ ގައުމު އޭގެ ތަނޑުން ގުޑުވާލި ފަސް ވައުދެއްގެ ކެމްޕޭނަކަށް ފަހުގައެވެ.
ކުރެއްވި އިއްތިހާދެވެ .އެ އިއްތިހާދުގެ އެކިއެކި ލީޑަރުންނެވެ .ވަކިން ޚާއްސަކޮށް ޤާސިމް އިބްރާހީމެވެ .އޭނާއާ އިއްތިހާދުވެފައިވާ އެހެން ލީޑަރުންނެވެ .ޑރ .ޙަސަން ސަޢީދެވެ .ޙަސަން ސަޢީދުގެ ޓީމެވެ .މި ހުރިހައި ފަރާތްތަކަކުން ގުޅިގެން ނެރުނު ވަރުގަދަ ޖޯޝާއި ރައްޔިތުންނަށް ދައްކުވައިދެއްވި އަނެއް ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ތަސައްވުރެވެ .ނަމަވެސް އާ ސަރުކާރު ގާއިމް ވުމާއެކު ކެމްޕޭނުގެ ރޫހް ބަދަލުވަމުން ދިޔަތަން ފެނެއެވެ.
ފަރެސް މުހައްމަދު އާމިރު
މި ކެމްޕޭނުގެ ހަގީގީ ކާމިޔާބީގެ އެއްބައި ކަމުގައި ހިމެނެނީ އޭގައި
ހިމެނޭ ފަސް ވައުދެވެ .ކެމްޕޭނުގެ އަނެއް ބަޔަކީ ނަޝީދާ އެކު މަސައްކަތް
ފުރަތަމަ ގުޖަޑުގެ ގޮތުގައި ފެނިގެން ދިޔަ ކަމަކީ އާ ސަރުކާރަށް ތިން
ހަތްދުވަސް ވީތަނާ ހޯމް މިނިސްޓަރު ގާސިމް އިބްރާހީމް އިސްތިއުފާ ދެއްވުމެވެ .ދެވަނަ އަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އެޑްވައިޒަރު ޑރ .ހަސަން ސައީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވުމެވެ .ތިންވަނަ އަށް ބަންޑާރަ ނައިބު ކެބިނެޓުން ގެއްލުމެވެ .މިކަންކަން އުފެދެމުން އޮލަވަމުން އައީ ބޯމަތިވަމުން އައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ އާންމު އިންތިޚާބާ އެކުގައެވެ .ނާނާ ހުވަފެން ދުށީމޭގެ ރީތި ރާގާ އެކުގައެވެ.
ދަގަނޑު ދަހަނާގައި
ގައި! މަޖިލިސްގެ އިންތިޚާބާ ގުޅިގެން އުފުލިގެން ދިޔަ އެންމެ ގަދަ އަޑަކީ
ކެތްތެރިކަމާއި
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނުލަފާކަން ދައްކަވާފާނެ ކަމުގެ ވާހަކައެވެ .ރިޔާސީ
ކެތްމަދުކަން ތަޖުރިބާކުރެވެމުން
އިންތިޚާބުގެ ފަސްވައުދު ފުރިހަމަ ކުރެއްވުމަށްޓަކައި މަޖިލިސްގެ އަޣުލަބިއްޔަތު
ދިޔައެވެ .ދަތުރުފަތުރުގެ
ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވަމުން ދާއިރު މި ދައުލަތުގެ ބޮޑުން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އިސްލާހަށްޓަކައި ކަމަރު ބަނދެގެން ނުކުތް ހިންމަތްތެރިން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ މިގައުމަށްޓަކައި ފުރާނަ ދިނުމަށް ތަރުބިއްޔަތު ކުރެވުނު ޒުވާނުން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ މި ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާ ،ދިވެހި ލަޝްކަރުތަކުގެ ސްޕްރީމް ކޮމާންޑަރު ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އޯގާތެރި ސަރުކާރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އެމްޑީޕީއަށް ބޭނުންވާ ވާހަކައެވެ .ނަމަވެސް އިންތިޚާބު ނިމިގެން ދިޔައިރު
ނިޒާމް ގާއިމް ވަމުން ފްލެޓްތަކުގެ
އެއްވެސް ޕާޓީއަކަށް މަޖިލީހުގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ނުލިބެއެވެ .ނަމަވެސް ޑީއާރުޕީ އާއި
މަޝްރޫޢު ރޭވެމުން ދިޔައެވެ .މި މަގުން
ޕީއޭގެ ކޯލިޝަނުން މަޖިލިސްގެ އަޣުލަބިއްޔަތު ހަމަވެފައިވެއެވެ.
ކުރިއަށް ދިޔަ ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ކުއްލި
މަޖިލިސްގެ ތެރެއިން ފެންނަމުން ދިޔައީ ހޫނު ބަހުސްތަކާއި ގަދަ
އަކަށް ގަދަވެގެން ދިޔަ އެއް އަޑަކީ ދިރާގާއި ފެން
ޒުވާބުތަކެވެ .މަޖިލިސް ހުއްޓެމުން މަޑުޖެހެމުންނެވެ .ގާނޫނުއަސާސީގެ އިންތިގާލީ
ކުންފުނީގެ ހިއްސާ ނުވަގުތެއްގައި ،ނު އަގުގައި ވިއްކާލި
މަރުހަލާ އޮތީ ދޮންދަރީގެ މަގާމުގައެވެ .މަޖިލީހުން ފެންނަމުން ދިޔަ ކަންކަމަށް
ވާހަކައެވެ .މި ހިސާބުން ފާހަގަ ކުރެވެން ފެށި އެންމެ ބޮޑު
ބަލާއިރު "ގައުމަށްޓަކައި" ވާހަކަ ދެއްކި ބަޔަކު ތިއްބޭ ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ.
ކަމަކީ ސިޔާސީ ވިއްސި ވިހާލިވުންތަކެވެ .ޕާޓީތަކާއި ޖަމާއަތްތަކާއި
"ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި" ވާހަކަ ދެއްކި މީހުން ތިބިކަމަށް ވެއެވެ .ނަމަވެސް
ޓީމުތައް އެ ފަރާތްތަކުގެ ގުޅިފައިވާ ރޫހް ދޫކޮށް އެމީހެއްގެ މޫނު ހުރި
"ޔައުމިއްޔާ އަށްޓަކައި" ވާހަކަދެއްކެވި މެންބަރުންގެ އަދަދު ގިނައެވެ .މި ހިސާބުން
ދިމާއަށް ހިނގައިގެންފިއޭ ހީވާ ކަހަލަ ކަންތައްތަކެވެ .ބައެއް ސިޔާސީންގެ
މަސްރަހުގެ ކުލަ ބަދަލުވެ އާ ކަންތައްތަކެއް ކުރިމަތިވަމުން ދިޔައެވެ.
އަޑު މަޑުވެ އަނެއް ބަޔަކުގެ ޖޯޝު ފިނިވެ ،އަނެއް ބައެއްގެ ޕާޓީ
ޑިމޮކްރަސީއަށް ދިވެހިން އާވުމާއި ،ގައުމަށްޓަކައި ހައްގަށްޓަކައި،
މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ސަގާފަތެއް މި ގައުމުގައި ނެތުމާއި ،ގައުމަށް އަންނަ މިފަދަ
ބަދަލުވެ އެގޮތް މިގޮތް ވެގެން ދާތަނެވެ.
އެންމެ ފަހުން ލިބުނު ބޮޑު
ލޮޅުންތަކުގައި ކޮނޑު ވިއްދައި ހިފަހައްޓާދޭނޭ އިންޓަރ ލެކްޗުއަލް ކޮމިޔުނިޓީ އެއް
ޚަބަރަކީ ހުޅުލޭގައި އޮންނަ މާލޭ
ނެތުމާއި ،މި ނޫނަސް ގައުމު ކުރިމަތިލީ ބޮޑު ބަދަލާ ފައިހަމަ ކުރެވޭނޭ ގާބިލު
އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއަރޕޯޓް
މީހުން ގައުމުގައި މަދުވުމުގެ ސަބަބުން ނުފެނި ނުދާނޭ ނަތީޖާތައް ފެންނަމުން
ބޭރުގެ ބަޔަކާ ހަވާލު
ދިޔައެވެ.
ކުރުމުގެ ވާހަކަ އެވެ .އެ
17
ވާހަކަ އަކީ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ކެމްޕޭނުގައި ރައީސް ނަޝީދާއި އެނޫން ބައެއް
ފުލުހުންނަށް އޮންނަ މުހުލަތު ހަމަނުވަނީސް ،ބަންދުގައި ތިއްބެވި ޤާސިމް އިބްރާހީމާއި
ކެންޑިޑޭޓުން ވެސް ދެއްކެވި ވާހަކަ ފުޅެކެވެ .އަދި އެއަރޕޯޓް ކުއްޔަށް ދިނުމަށް
ޢަބްދުﷲ ޔާމީން ކޯޓަށް ގެނައުމަށް ކޯޓުން އަމުރެއް ނެރުނެވެ.
އިއުލާންކުރާ ވާހަކަ ދެކެވި އެކަން އިއުލާންކޮށް ފަހު ވަގުތާ ހަމައަށް އައި އިރުވެސް
ރާއްޖޭގެ މަސްރަހު ހޫނުވެ ރައްޔިތުން ކެކެން ފެށިއެވެ .މަޖިލިސް ތަޅުލެވި
އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުގެ ބާރުގަދަ ރަސްމީ އަޑެއް ނީވެއެވެ .ނަމަވެސް މި ކުޅިގަނޑުގެ
ޖަލްސާތައް ހުއްޓުނީއެވެ .ސިޔާސީ ދެބަސްވުންތައް އިތުރުވެ ބަހުގެ ހަމަލާތައް ވަރުގަދަވީއެވެ.
ސެމީ ފައިނަލް ނިމި ފައިނަލް މެޗުގެ ފަހު ހާފުގައި މި މައްސަލަ ހޫނު ވެއްޖެއެވެ.
ދެފަރާތުގެ ވެސް ބަހުރުވައިގައި ހުރި މައިގަނޑު ރޫހަކީ ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވުމެވެ.
އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ބާރުތައް ގުޅިގެން މިކަމާ ދެކޮޅަށް ތެދުވެއްޖެއެވެ .އިއްތިހާދުވެ
ތިމާމެން އެދޭ ގޮތް ނުވެއްޖެ ނަމަ ދިމާވެދާނެ ނުރައްކަލާއި ހަލާކާއި ގެއްލުމުގެ ވާހަކައިން
ގަރާރުކޮށްފިއެވެ .މި ހިނގި އަވަސް ހޫނުގަނޑުގެ ތެރޭގައި ސިޔާސީ އަލިފާންގަނޑެއް
ރައްޔިތުންނަށް އިންޒާރު ދިނުމެވެ.
ފަދައިން މިކަންކަން ހޫނު ވެގެން ހިނގައްޖެއެވެ.
ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވަމުން ދާއިރު މި ދައުލަތުގެ ބޮޑުން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ މި ގައުމަށްޓަކައި
ވަރަށް އާދަޔާ ޚިލާފު "މާލިއްޔަތުގެ ގާނޫނެއް" ފާސްވެއްޖެއެވެ. މާލިއްޔަތުގެ ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެނައުމުގެ ބިލެކެވެ .މި ބިލުގައި ހުރި އާދަޔާ ޚިލާފު ކަމަކީ ސަރުކާރުގެ ފަރާތުން މި ބިލުގެ ނުބައި ކަމާއި ނުރައްކާތެރިކަން ދައްކަވާ އިރު އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުން މި ބިލުގެ ރަނގަޅު ކަމާއި ފައިދާގެ މަތިވެރިވާހަކަ ހަމަ އެހާ ބާރަށް ދައްކަވާ ކަމެވެ .މި ބިލު އުފަންވެ ފޫޅުމައި ފޯމުގައި ސޮއި ނުކުރެވެނީސް ރައީސް ނަޝީދުގެ މުޅި ކެބިނެޓް އެއް ފަހަރާ އިސްތިއުފާ ދެއްވިއެވެ. މި ޚަބަރު އިއުލާން ކުރެއްވި އިރު ރައީސް ނަޝީދުގެ އޯގާތެރިކަމެއް ،ނުވަތަ "ހިތްތިރި" ކަމެއް އަޑުފުޅަކުން ފާހަގައެއް ނުކުރެއްވެއެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ އެންމެ
މިގައުމަށްޓަކައި ފުރާނަ ދިނުމަށް ތަރުބިއްޔަތު ކުރެވުނު
ދައުލަތުގެ ބޮޑުން ހިސާބު ހަދަނީ ިމ ޒުވާނުން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ މި ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ގުޖަޑުގަނޑުގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ ރުފިޔާ އެންމެ މަތީވެރިޔާ ،ދިވެހި ލަޝްކަރުތަކުގެ ސްޕްރީމް ކޮމާންޑަރު ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އޯގާތެރި ސަރުކާރުގެ ހޯދޭނޭ ގޮތަކީ ކޮބައިތޯ ބެލުމަށެވެ .ގައުމުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އިސްލާހަށް ނުކުތް ހިންމަތްތެރިންގެ ކޮލަށް ދައުލަތުގެ ބޮޑުން ހިސާބު ހަދަނީ މި ގުޖަޑުގަނޑުގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ ރުފިޔާ ހޯދޭނޭ ގޮތަކީ ކޮބައިތޯ ފެންއެރި ގައިގައި މަސްޖަހާ ފަލަވަނީއެވެ. ބެލުމަށެވެ .ގައުމުގެ އިސްލާހަށް ނުކުތް ހިންމަތްތެރިންގެ ގައުމަށްޓަކައި ގުރުބާންވާން ތަރުބިއްޔަތު ކުރެވުނު ކޮލަށް ފެންއެރި ގައިގައި މަސްޖަހާ ފަލަވަނީއެވެ. ޒުވާނުން ފަތުގެ އަވައިގައެވެ .އޯގާތެރި ސަރުކާރުގެ ގައުމަށްޓަކައި ގުރުބާންވާން ތަރުބިއްޔަތު ކުރެވުނު ޒުވާނުން ފަތުގެ އަވައިގައެވެ .އޯގާތެރި ސަރުކާރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ދަގަނޑު ދަހަނާގައެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ދަގަނޑު ދަހަނާގައެވެ .ގައުމުގައި
މަތީ ވެރިޔާ ކަމާއި ދިވެހި ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާކަން ގައުމަށް ހަނދާން ކޮށް ދެއްވިއެވެ .މުޅި ގައުމަށް އިންޒާރު ދެއްވިއެވެ .އެ މަނިކުފާނުގެ އަތްޕުޅުގައި ބާރު އޮތްކަން އަންގަވައި ދެއްވިއެވެ.
މިގައުމުގެ އިސްލާހަށްޓަކައި ކަމަރު ބަނދެގެން ނުކުތް ހިންމަތްތެރިން ކޮބައިހެއްޔެވެ؟
ކެބިނެޓް އިސްތިއުފާ ދެއްވީ މަޖިލިސްގެ އެއްބާރުލުން ނުލިބުމުގެ
ނުފޫޒު ގަދަ ދެ ސިޔާސީ އަކު ގޭބަންދުގައެވެ. މި ލޮބުވެތި ގައުމުގެ މުސްތަގުބަލުގެ މޫނު ފެންނަނީ ދަގަނޑު ތޭރިތަކުގެ ބިއްދޮށުންނެވެ. މިގައުމުގެ ސިޔާސީންނަށް ރާއްޖޭގެ މުސްތަގުބަލް ފެންނަނީ ލޯނާއްޓެއްގެ ވިދުންނެވެ .މިއީ މިނިވަން ދުވަހުގެ ފިކުރެވެ .މިނިވަންކަން ލިބުނު މައްސަރުގެ ފިކުރެވެ .މިނިވަން ދުވަހުގެ
ސަބަބުން ކަމަށް ވެއެވެ .މަޖިލީހުގައި ކޮރަޕްޝަން އޮތްކަމުގެ ވާހަކައާއި މަޖިލީހުން
އިބްރަތަކީ މިފަދަ ކަންކަމަށް ވިސްނައި ފިކުރުކޮށް މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމެވެ .ގައުމުގެ
ސަރުކާރަށް ދަތިކުރާ ވާހަކަ އަޑުގަދަ ވެއްޖެއެވެ .ސިޔާސީ އުސްތަނބުތަކުގެ ތެރެއިން
އިސްސަފުގައި ތިބި މީހުން އެމީހުންގެ އަނދޮޅުކަން ދޫކޮށް ނިކަން ހިތްވަރު ހުރެގެން
ޢަބްދުﷲ ޔާމީނާއި ޤާސިމް އިބްރާހީމް ބަންދު ކުރެވި ތަހުގީގު ފެއްޓިއްޖެއެވެ .މި
ހަގީގަތާ ކުރިމަތިލުމެވެ .މި ގައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ ފަރުދީ މިނިވަންކަން ހިމާޔަތް ކޮށް ފަރުދީ
ތަހުގީގާ އެކު ގައުމުގެ ހަގީގީ ހާލަތު ހާމަވާން ފެށިއެވެ.
ފަނޑިޔާރެއްގެ ބަހަކާ ނުލައި މީހަކު ހައްޔަރު ކޮށްފައި ބެހެއްޓުމަށް
18
މިނިވަންކަން އޮތް މުޖުތަމައެއް ބިނާކޮށް އެ މުޖުތަމައުގެ މައްޗަށް ގައުމު ބިނާކުރުމެވެ.
މުހައްމަދު ޝަހީބުގެ
ޕޮލިޓިކްސްގެ ހުތުރު މޫނު ނުފެންނަތާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއްވެފައި މަނިކުބެއާ ދިމާވީ ހަމަ ކުއްލިއަކަށެވެ.
އެހެންކަމުން އެ ދެ ބޭފުޅުން ވެސް ފަހުން ވަނީ ރައީސް މައުމޫނާ ދެކޮޅަށް ވާދަކުރި
އޭނާ މިހާރު ހުންނަނީ ތަންކޮޅެއް ފަލަ ވެސް ވެފަ އެވެ .ހީވާ ގޮތުން ކައިވެނިކުރި
އެމްޑީޕީއާ އިއްތިހާދުވެފަ އެވެ .އެމްޑީޕީ އިއްތިހާދުގެ ކެންޑިޓޭޓް މުހައްމަދު ނަޝީދަށް
ފަހުން މާ ބޮޑަށް ހިތްހަމަޖެހިގެން އުޅެވޭތީ އެވެ .ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ސިންގަޕޫރަށާއި
ރައްޔިތުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ލިބިވަޑައިގެންނެވީ ގާސިމާއި ހަސަން ސައީދުގެ ތާއީދާ އެކުގައިކަން
މެލޭޝިއާ އަށް ދެވޭތީ ވެސް މެ އެވެ. "ޕޮލިޓިކްސް އަކީ ލޮލަށާއި ބޮލަށް ވަރަށް އުނަދގޫކުރާ އެއްޗެއް ދޯ؟"
އެއީ ގަބޫލްކުރަންޖެހޭ ހަގީގަތެކެވެ. ނަމަވެސް ،ސީދާ ރައީސްކަމުގެ ގޮނޑި އަށް ވާދަކުރެއްވި އެ ދެ ބޭފުޅުންނަށް
ކޮފީ މޭޒުކައިރީގައި ހަމަ އިށީނުމާއެކު މަނިކުބެ ފެށި އެވެ" .އެއްގަލަށް އެރުމާއި ގަލުން
އެމްޑީޕީ އިއްތިހާދުގައި ހިފަހައްޓާލެވުނީ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅަކު އެވެ .ރައީސް ނަޝީދާ ހިޔާލު
ފޭބުމާއި ހަތުރުން މިތުރުންނަށް ވަނީ ވެސް ހާދަ އަވަހަށޭ ދޯ؟"
ތަފާތުވެ ،ގާސިމަށް ދެއްވި ހޯމް މިނިސްޓަރުކަމުންނާއި ހަސަން ސައީދަށް ދެއްވި މިނިސްޓަރު
މަނިކުބެ އެ ބުނަން އުޅޭ އެއްޗެއް ވަރަށް ފަސޭހައިން އަހަންނަށް
ކަމަށްވުރެ ދަށް ނޫން ،ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އެޑްވައިޒަރުކަމުގެ މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވީ
ނަގައިގަނެވިއްޖެ އެވެ .ސިކުނޑީގައި އުނިކަމެއް ހުރެޔޭ އޭނާގެ ގާތް ރައްޓެހިން ބުނި
އަމިއްލަފުޅަށެވެ .އެއަށްފަހު ދެން ފެނުނީ ،އެ ދެ ބޭފުޅުން ވެސް ސަރުކާރަށް ފާޅުގައި
ނަމަވެސް ،ހަގީގަތުގައި މަނިކުބެ އެ ދައްކާ ވާހަކަ އަކީ ހަމަ އޮއްޓަރު ހުރި ވާހަކައެއް
ފާޑުވިދާޅުވެ ،ދެކޮޅުވެރި އަޑުތައް އުފުއްލަވަމުން ގެންދަވަން ފެށި ތަނެވެ .ކުރިން ވިދާޅުވި ލަވަ،
ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.
ކުރެއްވި އާދޭސް ،ހަނދުމަފުޅު ނައްތަލާވެއްވި ތަނެވެ.
ސިޔާސީ ކުޅިވަރު ނުވަތަ "ޕޮލިޓިކްސް" އަކީ ހަމަ ވަރަށް އެހެން ކަހަލަ
ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ވާދަވެރިކޮށް މަސައްކަތްކުރެއްވި ނަމަވެސް،
މަންޒަރުތަކެއް ފެންނަ އެއްޗެކެވެ" .ޕޮލިޓިކްސް" އަކީ އަބުއި އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި
އިއްތިހާދުވުމާ އެކު ގާސިމާއި ހަސަން ސައީދު ވެސް ފެނުނީ އެއް ފިކުރެއްގައި މަސައްކަތް
ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ގިނަ ދުވަހު އޮތުމަށްފަހު އޭގައި ފަތް ފަޅައިގެން ނުކުތުމުން،
ކުރައްވާ ތަނެވެ .އަދި އިއްތިހާދުން ވަކިވެވަޑައިގަތުމަށްފަހު އިހަށް ދުވަހު ސޮއިކުރެއްވި
އޭގެ ކުލަވަރު އެންމެނަށް މި ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ .ސިޔާސީ ވާހަކަ ދައްކައި،
ގުޅިފައިވާ އިދިކޮޅު ޕާޓީތަކުގެ ގަރާރަކީ ވެސް އޭގެ ހެއްކެކެވެ.
އަޑުއުފުލުމާއި ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ފާޅުގައި ހަރަކާތްތެރިވުން ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް
ދެން އަންނަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރައްވާނެކަން އެންމެ ފުރަތަމަ
އާންމުވީ ކިތަންމެ ފަހުން ކަމުގައި ވީނަމަވެސް ،ސިޔާސީ ހުރިހާ ކަމެއް ދިވެހިންގެ
އިއުލާންކުރެއްވި ބޭފުޅަކީ ޕީއޭގެ ލީޑަރު އަދި ރައީސް މައުމޫނުގެ ކޮއްކޯފުޅު އަބްދުﷲ
ތެރޭގައި މިހާރު އޮވެ އެވެ .އެހެންވެ ،އަލަށް ފެންނަމުންދާ ބައެއް ކަހަލަ ކަންކަމުގެ
ޔާމީނެވެ .ޕީއޭ އަކީ ޑީއާރްޕީއާ އިއްތިހާދުވެފައިވާ ޕާޓީއެއް ނަމަވެސް ،ޔާމީން ނިންމަވައިފައި
ސަބަބުން މަނިކުބޭމެން ކަހަލަ ،ސިކުނޑި ބަލި މީހުންގެ ލޮލަށާއި ބޮލަށާއި ހިތަށް
ވަނީ 2013ވަނަ އަހަރުގެ އިންތިހާބުގައި އޭނާ ވާދަކުރައްވާ ގޮތަށެވެ .އެއާއެކު އެންމެ ބޮޑު
ތަދުވަނީ އެވެ .ހަގީގަތުގައި އެއީ އެކަން ވާނޭ ވެސް ގޮތެވެ. "ޔާމީނާއި ގާސިމާއި ހަސަން ސައީދު މިހާރު އެއްގަލަކަށް އެރީތަ؟"
ސިހުމެއް ލިބިގެންދާނީ ޑީއާރްޕީގެ ލީޑަރު އަހުމަދު ތަސްމީން އަލީއަށެވެ .ތަސްމީނާއި ޔާމީނަކީ ރައީސް މައުމޫނުގެ އިތުބާރު ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ،އަދި އެކުގައި ކެބިނެޓުގައި މަސައްކަތް
މަނިކުބެ އަނެއްކާ ވެސް އަހައިލި އެވެ" .ކޯޓުގައި ހާދަ އެކުވެރިކޮށޭދޯ؟ އަނެއްކާ
ކުރެއްވި ދެ ބޭފުޅުން ކަމުގައި ވީ ނަމަވެސް ،ތަސްމީން ދަރަންޏަށް ގެންދަވައިފައިވާ ކަމަށް
ގުޅިފައިވާ އިދިކޮޅު ޕާޓީތަކުން ގަރާރުގައި ސޮއިކުރި ރޭ ވެސް ހާދަ އެކުވެރިއޭދޯ؟"
ބުނާ އެއް ލައްކަ ޑޮލަރުގެ މައްސަލައިގައި ޔާމީން ދާދި ފަހުން ވަނީ ކޯޓަށް ވަޑައިގެންފަ
މި ޖެހުނީ އަނެއް ހަ ކަންތަކާ އެވެ .ހުރިހާ ކަމެއް މަނިކުބެއަށް އޮޅުންފިލުވަދޭން
އެވެ .ނަމަވެސް ޝަރީއަތް ފެށުމުގެ ކުރިން ތަސްމީން ވަނީ ކޯޓުން ބޭރުގައި އެ މައްސަލަ
މިޖެހެނީ އަހަންނަށެވެ .މީނާ އަކީ ނޫހެއް ކިޔާލައި ،ރޭޑިއޯ އެއް ޓީވީއެއް ހުޅުވާލާ
ނިންމަވައިފަ އެވެ .އެހެންކަމުން ،ޔާމީނާއި ތަސްމީނާ ދެމެދު ވެސް މައްސަލަތަކެއް އުޅޭކަން
މީހެއް ނޫނެވެ .ބޮޑު އަވިއައިނެއް އަޅައިގެން ،ފާޑަކަށް ބޯ ހަދައިގެން ،މީހުން ގާތު ފޮނި
އެނގެ އެވެ.
ކަނޑަމުން ،ހަތަރު އަވަށުގައި ސައިކަލް ދުއްވުން ނޫން ކަމެއް މީނައަކަށް ނުކުރެވޭނެ އެވެ.
އެކަމަކު ވެސް ގުޅިފައިވާ އިދިކޮޅު ޕާޓީތަކުގެ ގަރާރުގައި ތަސްމީނާއި ޔާމީން
ވެސް ވަނީ ސޮއިކުރައްވައި ،އެއް މޭޒެއްގައި ނޫސްވެރިންނާ ބައްދަލުކުރައްވައިފަ އެވެ. އެކަމަކު މަނިކުބެ އެ ދައްކާ ވާހަކައާ ގުޅިގެން އޭނާ އަށް ދޭނެ ޖަވާބެއް
ގާސިމާއި ހަސަން ސައީދާ ވެސް އެކުގަ އެވެ .ޔަގީންކުރެވޭ ގޮތުގައި މި ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަކީ
އަހަންނަކަށް ވެސް ނޭނގެ އެވެ .އެ ދެ ބޭފުޅުންގެ ދެ މެދުގައި ކުރިން ވަރަށް ބޮޑު މައްސަލަތަކެއް އޮތް ކަމަށް ބުނާ މަހުޖަނު ގާސިމާއި ޔާމީންގެ ކިބައިން މިހާރު
ވެސް 2013ގައި ރައީސްކަމަށް ވާދަކުރައްވާނެ ކެންޑިޑޭޓުންނެވެ.
ގުޅިފައިވާ އިދިކޮޅު ޕާޓީތަކުގެ މިހާރުގެ އަމާޒަކީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރު
މި ފެންނަ "އެކުވެރިކަމުގެ" މަންޒަރުތަކަކީ ކުރިން ހީކުރެވިފައިވާ މަންޒަރުތަކެއް
ފެއިލްވެއްޖެކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމެވެ .އެހެންކަމުން ،ކުރިން މޫނު އަނބުރައިގެން ތިބި
ނޫނެވެ .ސަބަބަކީ ޔާމީނާއި ގާސިމް އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެއްގަލަކަށް އަރާނެ ކަމަށް
އެންމެން ވެސް މިހާރު މި ވަނީ އެއްގަލަކަށް އަރައިފަ އެވެ .އަމުދުން ކުރީގެ ބަންޑާރަ
ކުރިން ހީކުރެވިފައިނުވާތީ އެވެ.ޔާމީނާއި ގާސިމް އެކުގައި ،މި ފަހަކަށް އައިސް އެއް
ނައިބު ޑރ .ހަސަން ސައީދު ފެނިގެން ގޮސްފައި ވަނީ ޔާމީނާއި ގާސިމްގެ މައްޗަށް
މޭޒެއްގެ ދޮށުން އާންމުންނަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ފެނިފައި ވަނީ ގުޅިފައިވާ އިދިކޮޅު
ބަގާވާތުގެ ތުހުމަތެއް ސަރުކާރުން ކޮށް ،އެ ދެ ބޭފުޅުން ހައްޔަރުކުރުމުން ކޯޓުތަކަށް
ޕާޓީތަކުން ގަރާރުގައި ސޮއިކުރި ރެ އެވެ .އެއަށްފަހު ،ސަރުކާރު ވައްޓާލަން މަޖިލިސް
ވަޑައިގެން ވަކާލާތު ކުރައްވައިގެން ،އެ ދެ ބޭފުޅުން މިނިވަންކުރެއްވި ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގަ
މެމްބަރުންނަށް ރިޝްވަތު ދޭން އުޅުނުކަމުގެ ތުހުމަތުގައި ފުލުހުން އެ ދެ ބޭފުޅުން
އެވެ .ވަރަށް އެކުވެރިކަމާއެކުގަ އެވެ .މަނިކުބެގެ ލޮލަށް އުނދަގޫވެ ،ބޮލުގައި ރިއްސާތީ އެ
ހައްޔަރުކޮށް ،ކޯޓުތަކަށް ގެންދިއުމުން ،އެ ދެ ބޭފުޅުން ފެނިފައި ވަނީ ވަރަށް އެކުއެކީގަ
އުޅެނީ މިހިރަމިހިރަ މަންޒަރުތައް ފެންނާތީ އެވެ؛ އެއްގަލަށް އަރައި ،ގަލުން ފައިބައި ،ގަލުން
އެވެ.
ކޮއްޕާ ވާއްޓާލާތަން އެހާ އަވަސްއަވަހަށް ފެންނާތީ އެވެ .މަނިކުބެ އަށް ހަމަ ނޭނގެނީ
ގާސިމާއި ޔާމީނާ ދެމެދު ކުރިއްސުރެ އޮތީ ކޮން މައްސަލައެއް ކަމެއް
ކަށަވަރެއް ނޫނެވެ .ނަމަވެސް ރައީސް މައުމޫނުގެ ކެބިނެޓުގައި މުހިންމު ދެ މަގާމުގައި
އެވެ .އެއީ ޕޮލިޓިކްސް އެވެ .ޕޮލިޓިކްސް އެއީ ހުތުރު ގޭމެކެވެ.މަނިކުބެ އިސްޖަހައިގެން އިނެއް ކަމަކު މިހާރު ކޮފީތަށީގައި އެކައްޗެއް ވެސް ނެތެވެ .އެހެންވެ ،އޭނާ ގޮވައިގެން
ތިއްބަވައިފައި އަމިއްލަފުޅަށް އިސްތިއުފާ ދެއްވި ގާސިމާއި ޑރ .ހަސަން ސައީދު
ބުރެއް ޖަހާލަން ނައްޓާލީ އެވެ" .އިންތިހާބު ކައިރިވާންވާއިރަށް މި އެންމެން އަނެއްކާ ވެސް
ވަނީ މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައީސް މައުމޫނާ ދެކޮޅަށް ނުކުންނަވައިފަ އެވެ.
ތަޅައިފޮޅައިގަންނާނެދޯ؟" ސައިކަލަށް އަރައިފައި މަނިކުބެ އެހި އެވެ .އަހަރެން ވަކި އެއްޗެއް
ނަމަވެސް ރައީސްކަން ހޯއްދެވުމަށްޓަކައި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި
ނުބުނަމެވެ .އެ ހުރިހައި ވާހަކައެއް ކިޔައިދީ ،ޕޮލިޓިކްސްގެ މުޑުދާރު ގޭމްތެރެއަށް މަނިކުބެ
ވަރަށް ގަދަޔަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި ނަމަވެސް ވަނީ ނާކާމިޔާބުވެވަޑައިގެންފަ އެވެ.
ވައްދާކަށް އަހަރެން ބޭނުމެއް ނޫނެވެ.
19
ދިވެހިރާއްޖެ ފާލުން ނެއްޓެމުންދާ ކ ވެރިކަމުގެ ހަނގުރާމައިގައި ގައުމު ގަތުލުކުރަން ދޫކޮށްލެވޭކަށް ނެތް ކަލޭމެން ތަބާވާ އެއްވެސް ޚިޔާލެއް ނުވަތަ ވިސްނުމެއް ނެތެވެ .ބޯލަނބާ ޤާނޫނެއް ޤަވައިދެ ްއ ނެތެވެ .ޤައުމަށްޓަކައި ވަކި ކަންތައްތަކަކަށް ވިސްނުމާ ފިކުރު ތަބާވާ ސަޤާފަތެއް ވެސް ނެތެވެ .މައި މީހާގެ ޙާލާ މެ ުދ ވިސްނައި ފިކުރު ހިންގާނޭ ނވި އަޑެވެ .ޤާނޫނު އަސާސީ އާއި ހިތެއް އަމުދުން ނެތެވެ .މީ މިއަދު މި ޤައުމުގެ ހާލަތެވެ .ޤައުމުން ޖަހާ ވިންދުގެ ވޭންދެ ި ޤާނޫނު ތަކާއި ޤަވައިދު ތައް ހުރީ ފޮތުގަ އެވެ .އެއަކު އަނގަ ފަޅާފައެއް ނެތެވެ.
ސިނާން އަލީ
މިވީ ކިހިނެއްތޯ ވިސްނައިލާން ޖެހެ އެވެ .އެއީ މިއަދު ކޮންމެ ދިވެއްސަކު
ވެސް ކުރަން ޖެހިއްޖެ ކަމެކެވެ .ޤައުމުގެ ދުވެލި ހަލުވިވެ ދުއްވައިގަތް ތަނެއް ނުފެނެ އެވެ.
ޑިމޮކްރެސީ ދިވެހިންގެ އަތަށް ލައިދިން އެންމެ ބޮޑު ހަދިޔާ އަކީ އަތްފޯރާ
ފަށަށް ހައްގުތައް ގެނެސްދިނުމާއި ވިސްނުމުގެ ތެރެއަށް އެ ހައްގުތައް ވައްދައިދިނުމެވެ.
ހަލުވި ކަމާއެކު ހިނގަމުން އައި ބައެއް މުއައްސަސާތައް ކޮރު ވެއްޖެކަމުގެ އިހުސާސް އެބަ ކުރެވެއެވެ .ނުކުޅެދުންތެރި ކަމާއެކު މޮޅީގެ ސާލެއް އޮޅާލައިގެން އޮވެ ޤައުމުގެ ދުލުން މި ޤައުމުގެ އޯގާތެރި ދަރިންނާ މުޚާތަބުކޮށް
ހިތާރޫޙުން އެ ހައްގުތައް ހޯދަން
ބަލި އަޑަކުން ބުނާ ކަހަލަ އެވެ;
މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ރޫހާއި
"ކަލޭމެން ތަބާވާ އެއްވެސް ޚިޔާލެއް ނުވަތަ
ވިސްނުން އުފައްދައިދިނީ މިހާރު
ވިސްނުމެއް ނެތެވެ .ބޯލަނބާ ޤާނޫނެއް
ޢަމަލު ކުރަމުން އަންނަ ފެހި
ޤަވައިދެއް ނެތެވެ .ޤައުމަށްޓަކައި ވަކި
ޤާނޫނު އަސާސީ އެވެ .އަސާސީ
ކަންތައްތަކަކަށް ވިސްނުމާ ފިކުރު ތަބާވާ
ހައްޤުތައް ހޯދައިދިނުމާއި އެ
ސަޤާފަތެއް ވެސް ނެތެވެ .މައި މީހާގެ ޙާލާ
ހައްޤުތައް ހިމާޔަތް ކޮށްދިނުމަށް
މެދު ވިސްނައި ފިކުރު ހިންގާނޭ ހިތެއް
މީގެ ކުރިން ރާއްޖޭގެ އެހެން
އަމުދުން ނެތެވެ"...
އެއްވެސް ޤާނޫނު އަސާސީއެއްގައި
މީ މިއަދު މި ޤައުމުގެ ހާލަތެވެ .ޤައުމުން
ބާރު ނާޅާ މިންވަރަށް މި ފެހި
ޖަހާ ވިންދުގެ ވޭންދެނިވި އަޑެވެ .ޤާނޫނު
ޤާނޫނު އަސާސީ ބާރު އަޅަ
އަސާސީ އާއި ޤާނޫނު ތަކާއި ޤަވައިދު ތައް
އެވެ .ޤާނޫނީ ވެރިކަން ހިންގުމާއި
ހުރީ ފޮތުގަ އެވެ .އެއަކު އަނގަ ފަޅާފައެއް
ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒު ކުރުމާއި
ނެތެވެ .އެހެން ވީމާ "ތިމާގެ" މާނަ
ޤާނޫނަށް ބޯލަނބާ ރައްޔިތެއް ދިރިއުޅޭ ވެއްޓެއް މި ޤައުމުގައި ބިނާ ކުރުމަށް މިހާރުގެ ޤާނޫނު އަސާސީ އަދި ވަކިން ބޮޑަށް ބާރު އަޅަ އެވެ .އެހެން ނަމަވެސް
ކުރަންވީ ގޮތް އެހެން ބަޔަކަށް އަމިއްލައަށް
މާލޭގެ މަގުތަކުގައި ބަޔަކު މުޒާހަރާއެއްގެ ތެރޭގައި :ޒަމާ ީ ނ ޑިމޮކްރަސީ ރާއްޖެއައިސްފައި ވިޔަސް ޑިމޮކްރަސީއާ ބީރައްޓެހި އާދަތައް ރާއްޖޭގައި ދަނީ ގަދަކުރަމުން
މި ފެހި ޤާނޫނު އަސާސީގެ ފެހި ކަމުގެ ތެރެއިން ދިވެހިންގެ ވިސްނުމަށް އައި "ފެހި" ކުރިއެރުމަށް މި ޤައުމުގެ މީހުންގެ ދިރިއުޅުން "ފަހި" ކުރެވޭނޭ ފަދަ މާހައުލެއް އަދިއެއް ފެންނާކަށް ނެތެވެ.
20
ބުނެދެވޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ .މި ނިކަމެތި ކަމުގެ ފައިދާ ޤާނޫނީ ގޮތުން ޤާނޫނުތައް މާނަ ކުރަންޖެހޭ ފަރާތްތަކުން އެ މީހަކަށް ފަސޭހަ ގޮތަކަށް ނުވަތަ ބޭނުން ގޮތަކަށް ނަގަމުން ދަނީ އެވެ .ސިޔާސީ ކުލަ ޖެހިފައިވާ ޤާނޫނީ މައްސަލައެއް
މާނަ ކުރާ ދެ މީހެއްގެ ދުލުން އެއް ޢިބާރާތެއް އިވެނީ މަދު ފަހަރަކު އެވެ .ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތާއި އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކަށް ޤާނޫނީ ނުކުތާއެއް އެއް ގޮތަކަށް މާނަ ކުރެވޭ ތަނެއް
ކަމުގެ ބިރު ހުރިހާ ދިމާއަކަށް ނުފެނެ އެވެ .އެކަމަކު ހަމަ އެއް ޢިބާރާތެކެވެ .ފިއްޔެއް ނުވަތަ ނުކުތާއެއްގައި
ރިޔާސީ ކޮމިޝަނަކީ އެއްވެސް ޤާނޫނީ ހައިސިއްޔަތެއް
ވެސް ފަރަގެއް ނުހުރެ އެވެ .ގިނަ ފަހަރަށް ހީވަނީ ޤާނޫނުއަސާސީ އާއި
ނެތް ސިޔާސީ ކޮމިޝަނެއް ކަމަށް ތުހުމަތުތައް
ޤާނޫނު ތަކަކީ އެއިރަކު ބާރު އޮންނަ ބަޔަކު ބޭނުން ގޮތަކަށް މޮޑެން އޮންނަ
ކުރަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް ޤާނޫނު ހަދާ
ފުށްގަނޑެއްހެން ނެވެ .އެއް ފަހަރު މަޖިލީހުގައި އަޣުލަބިއްޔަތު އޮންނަ ބަޔަކު
މަޖިލީހުން ފާސް ކޮށްފައިވާ ޤާނޫނީ
ބޭނުން ގޮތަކަށް މާނަ ކުރާ އިރު އަނެއްބައި ފަހަރު އެކަން ނިމިގެން ދަނީ
ބަޖެޓަކުން އެ ކޮމިޝަނުގެ
ވެރިކަން ހިންގާ ފަރާތުގެ ހިތްޕުޅާވާ ގޮތެއްގެ މައްޗަށެވެ.
މެންބަރުންނަށް "ޤާނޫނީ"
ރައްޔިތުންގެ ހާލަތާއި ވިންދު ވަރަށް ފުރިހަމައަށް އެނގޭ ކަމަށް ބުނެ
ފައިސާ ލިބެ އެވެ.
ރައްޔިތުންގެ އާނ ބަސް ހޯދައިގެން މަޖިލީހަށް ހޮވުނު މެންބަރުންނާއި
ކޮމިޝަނުގެ ސައްހަ
ރައްޔިތުންނާ ގާތުން ވެރިކަން ކުރައްވާނެ ކަމަށާ ސަރުކާރު ދެމި އޮންނާނީ ހަމަ
ނުސައްހަ ކަމެއް
އެކަނި ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތް ދިނުމަށް ޓަކައި ކަމަށް ވަޢުދުވެ ،އިއްތިޙާދު ވެގެން ވެރިކަމަށް އައި ސަރުކާރާ މެދު ބައެއް މީހުން ވަނީ ނާއުއްމީދު ވެފަ
ނޭނގެ އެވެ.
އެވެ .އެ މީހުން ބުނާ ގޮތުން ޤައުމުގެ ކަންތައްތައް މި ދަނީ ގޯހުން ގޯހަށެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީއާއި ޤާނޫނު ތަކަށް ތަބާ ނުވުމަކީ އާންމު ކަމަކަށް މި ވަނީ ވެފަ އެވެ .ބައެއް މީހުންގެ ހިތު ތެރޭގައި ރޯވެ އަނދަމުންދާ އަމިއްލަ އެދުމުގެ ހުޅުގަނޑުގެ ސަބަބުން ތަނެއް ދޮރެއް ވަކިވާ ވަރެއް ނުވެ އެވެ .ތިމާ ހުރި ފިޔަވަޅަށް ވުރެ ދުރުގަ ހިނގާ އެއްވެސް ކަމެއް ފެންނަ ވަރެއް ނުވެ އެވެ. ޤައުމުގެ ހާލަތާ މެދު ވިސްނައިލުމަކީ އަދި މާ ދުރުގައި އޮތް ކަމެކެވެ.
މި ހައިޖާނު ތަކުގެ ތެރެއިން އުފެދޭ ފިކުރު ތަކާއި ޚިޔާލު ތަކުން މީހުންގެ ވިސްނުމަށް ނުބައި އަސަރުތައް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ .ޤާނޫނު ތަކާއި ޤަވައިދު ތަކަކީ އެ މީހަކު ބޭނުން ގޮތަކަށް މާނަ ކުރަން އޮތް އެއްޗެއް ކަމަށް ބުނާ މީހުން ގިނަ ވެއްޖެ އެވެ .ޤާނޫނު އަސާސީ އަކީ
ދައުރު މެދުތެރެއިން އިތުރު ރިޔާސީ އިންތިޚާބެއް ގެނެސްދެއްވާނެ ކަމަށް ރައީސް ނަޝީދު ވިދާޅުވެ ،ރައްޔިތުންގެ ރުހުން ހޯއްދަވާފައިވާ އިރު ،އެއީ ޤާނޫނީ ބަރުދަނެއް ހުރި ވަޢުދެއް ކަމަށް ބުނާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ .އެކަމަކު ރައީސް ނަޝީދު މިހާރު ވިދާޅުވަނީ މި ދައުރު ނިމުމުގެ ކުރިން މި ސަރުކާރު ވައްޓައި ނުލެވޭނެ ކަމަށެވެ .ސަރުކާރު ވެރިކަމަށް
ހުރުމަތެއް ނެތް ،އަގެއް ނެތް ،އަދި އަމުދުން އޭގެ މައްޗަށް ޢަމަލު ކުރާނެ
އައީ އިއްތިހާދުގެ ވެރިކަމެއް ކުރުމަށް އިއްތިހާދު ވެގެންނެވެ .އެކަމަކު
ރައްޔިތެއް ނެތް އެއްޗެއް ކަމަށް ދެކޭ މީހުން ވެސް ގިނަ ވެއްޖެ އެވެ.
އިއްތިހާދުގެ މައި ތަނބުތައް ބިންދައިގެން ހިނގައްޖެ އެވެ .ބިންދައިގެން ނުގޮސް
ދެން އުފެދޭ ސުވާލަކީ އުއްމީދުން ފުރިގެންވާ ޤާނޫނު އަސާސީއެއް
ހުރި ތަނބުތަކުގެ ތެރެއިން ވެސް ބައެއް ތަނބުތަކުގައި ހުރީ ބޮޑުރެނދު ލާފައި
ލިބިގަނެގެން ތިބި ބަޔަކު މިހާ އަވަހަށް މިހާ ބޮޑަށް މާޔޫސް ވީ ކީއްވެތޯ
ކަމަށްވެ އެވެ .އިއްތިހާދުގެ މެދުގައި ޤާނޫނީ ބާރު ލިބޭ އެއްބަސްވުންތަކެއް ހުރި
އެވެ؟ އޭގެ ޖަވާބަކީ ވަރަށް އަވަސް އަވަހަށް ވަރަށް ބޮޑެތި ކަންތައްތައް
ކަމަށްވެ އެވެ .އެކަމަކު އެއަށް ޤާނޫނީ ބުރަދަން ލިބުނީ ކިހާ ވަރަކަށް ކަމެއް
މި ގައުމުގައި ހިންގަމުން ދިއުމެވެ .ޤާނޫނީ ގޮތުން ޚިޔާލު ތަފާތު ވެފައިވާ
ނޭނގެ އެވެ .އެނގޭ ކަމަކީ އިއްތިހާދުގެ މައި ލީޑަރުން މިހާރު ތިބީ ސަރުކާރުން
އެތައް މައްސަލަތަކެއް ކޮންމެ އާ ދުވަހެއްގެ އިރު އެރުމާއި އޮއްސުމާ ދެމެދު
ބޭރުގައި ކަމެވެ .އިދިކޮޅު ހުރިހާ ލީޑަރުން ފެންނަނީ އެއް ގަލަކަށް އަރަން
އެ މީހުންގެ ލޮލު ކުރިމަތީގައި ތަމްސީލު ވަމުން ދިއުމެވެ .އެ މީހުންގެ
އުޅޭ ތަނެވެ .އޭރު "ވަތަން އެދޭ ގޮތަށް" ކަމަށް ބުނެ
"ނާޤާނޫނީ" ވިސްނުމުގެ ތިލަފަތުން ވަޒަން ކުރަން ނޭނގޭ އެތައް ކަމެއް އެ
މިހާރު ވެސް ބުނަނީ " ވަތަށް އެދޭ ގޮތަށް" ކަމަށެވެ .އެކަމަކު ވަތަން އެދޭ
ވިސްނުމުގެ ތެރޭގައި ބަދަލު ވަމުން ދިއުމެވެ.
ގޮތް އެހާ އަވަސް އަވަހަށް ބަދަލު ވާ ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ .ލާމަރުކަޒީ ކުރުމުގެ
މި ހުރިހާ ކަމަކަށް ބާރު އަޅަނީ ޤައުމުގައި ހިންގަމުން ގެންދާ ޤާނޫނީ ގޮތުން ޚިޔާލު ތަފާތު ޢަމަލު ތަކެވެ .ރައީސް ނަޝީދު އުފައްދަވާފައިވާ
ރުކުރުވާލި ސަފުތައް
ވާހަކަ އަކީ ވެސް ސަހަލު ވާހަކައެއް ނޫނެވެ .ވިހި އަތޮޅާއި ހަތް ޕްރޮވިންސްގެ މައްސަލަ އެވެ .ޕްރޮވިންސް އޮފީސްތައް އުފެއްދުމުގެ
21
މައްސަލައެވެ .އެ ތަންތަނަށް ބަޖެޓު ދިނުމުގެ މައްސަލަ އެވެ .ވެރިކަން ކުރާ ރަށްތައް ބަދަލު ކުރުމުގެ މައްސަލަ އެވެ .ސައްހައީ ކާކު ބުނާ ވާހަކައެއް ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ .ދެން ފެނުނީ މާލިއްޔަތު ޤާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހާ ގުޅިގެން އުފެދުނު ކޯޅުން ތަކެވެ .އެ އިސްލާހުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންނަށް ދެމުން އަންނަ ސަބްސިޑީސް ތަކާއި އެހެނިހެން ބައެއް އެހީތަކަށް ހުއްޓުމެއް އަތުވެދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ސަރުކާރުން އަންނަނީ ދެމުންނެވެ .އެ ގޮތުން ރައްޔިތުންނަށް ކާންބޯންދިނުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޒިންމާ އުފުލާ ފަރާތް ކަމަށްވާ އެސްޓީއޯ އިން ވަނީ ކާޑުގެ ބާވަތް ތަކުގެ އަގު ތިން ހަތަރު ގުނަ އުފުލިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ދީފަ އެވެ .މި މައްސަލައިގަ ވެސް އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކުން ބުނަނީ ސަރުކާރުން ދައްކާ ވާހަކަ އަކީ އޮޅުވާލުމެއް ކަމަށެވެ .މާލިއްޔަތު ޤާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންނަށް މިހާރު ދެމުން އަންނަ އެއްވެސް ޚިދުމަތެއްގެ އަގަށް ބަދަލު އަންނަން ނުޖެހޭ ކަމަށް އެ މީހުން ބުނެ އެވެ .ހުސް މައްސަލަ އެވެ .އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ލީޑަރުން ކަމަށްވާ ޢަބްދުﷲ ޔާމީން ޢަބްދުލް ޤައްޔޫމާއި ޤާސިމް އިބްރާހީމް ހައްޔަރު ކުރުމަކީ ސިހުން ބޮޑުވި މައްސަލަ އެކެވެ .އިދިކޮޅު ލީޑަރުންގެ ޤާނޫނީ ވަކީލުންގެ ގޮތުގައި ކުރީގެ ޖަސްޓިސް މިނިސްޓަރާއި ދެ ބަންޑާރަ ނައިބުން ހިމެނޭ އިރު މި މައްސަލައިގަ ވެސް ޤާނޫނު އަސާސީއާ ޤާނޫނުތައް މާނަ ކުރުމުގެ މައްސަލަ މި އޮތީ ފެންމަތި ވެފަ އެވެ .ހައްޔަރު ކުރީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށް ކަމެއް ނުވަތަ ނޫން ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ.
މި ހުރިހާ ކަމެއްގެ
ތެރެއިން ވެސް އެންމެ އަންތަރީސް ކުރުވި ކަމަކީ ރައީސް ނަޝީދުގެ އިސްތިއުފާ ދެއްވި ކެބިނެޓަށް އަލުން މަގާމު ދެއްވުމެވެ .އިސްތިއުފާ ދެއްވުމަށް ފަހު އެއީ ހަމަ ޢާންމު މީހުން ކަމަށް މާނަ ކުރާ މީހުން ބުނަނީ އެ މީހުން އަލުން ކެބިނެޓަށް ގެނެވޭނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ލިބިގެން ކަމަށެވެ .އެކަމަކު ރައީސް ނަޝީދުގެ ޕްރެސް
ދެން އުފެދޭ ސުވާލަކީ އުއްމީދުން ފުރިގެން ާވ ޤާނޫނު އަސާސީއެއް ލިބިގަނެގެން ތިބި ބަޔަކު މިހާ އަވަހަށް މިހާ ބޮޑަށް މާޔޫސް ވީ ކީއްވެތޯ އެވެ؟ އޭގެ ޖަވާބަކީ ވަރަށް އަވަސް އަވަހަށް ވަރަށް ބޮޑެތި ކަންތައްތައް މި ގައުމުގައި ހިންގަމުން ދިއުމެވެ .ޤާނޫނީ ގޮތުން ޚިޔާލު ތަފާތު ވެފައިވާ އެތައް މައްސަލަތަކެއް ކޮންމެ އާ ދުވަހެއްގެ އިރު އެރުމާއި އޮއްސުމާ ދެމެދު އެ މީހުންގެ ލޮލު ކުރިމަތީގައި ތަމްސީލު ވަމުން ދިއުމެވެ.
ސެކްރެޓަރީ ވިދާޅުވީ އެބޭފުޅުންނަކީ މަޖިލީހުން ކުރިން ރުހުން ދެއްވާފައިވާ ބޭފުޅުން ކަމަށް ވާތީ ،އަލުން އެ ރުހުން ހޯދަން ނުޖެހޭނެ ކަމަށް ރައީސަށް ޤާނޫނީ ލަފާ ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ކަމަށެވެ .ޤާނޫނު އަސާސީގައިވާ ގޮތުގެ މަތީން ވަޒީރުން ކުރައްވަނީ އަންނަނިވި ހުވަ އެވެ.
" އަހުރެން(..........ނަން)....އިސްލާމްދީނަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުމަށާއި ،ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ
ޤާނޫނު އަސާސީ އާއި ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރި ކުރުމަށާއި ،ދިވެހި ގައުމަށް އިޚުލާޞްތެރި ވުމަށާއި، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީ އާއި ޤާނޫނާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތީން ،ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަހުރެންނާ ހަވާލު ކުރާ ވާޖިބު ތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތު ތަކާއި ވަޒީރެއްގެ /ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ވާޖިބު ތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް، ތެދުވެރިކަމާއި އަމާނާތްތެރި ކަމާ އެކު ،އަދާކުރުންމަތީ ދެމިހުރުމަށް މާތް ﷲ ގަންދީ ހުވައި ކުރަމެވެ".
މި ތަނުގައި ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން ވެސް ޤާނޫނީ ގޮތުން ޚިޔާލު ތަފާތުވި ނަމަ ހާދަހާވާ
ރަނގަޅޭ ހިތަށް އަރައެވެ .އެއީ މި ހުވައިގައިވާ ގޮތުން ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނަށް އިސްތިއުފާ ދެއްވޭނެ ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ .އެނގެނީ ހުވާ ކޮށްގެން މަޤާމުގައި ދެމި ތިބެން ޖެހޭނެ ކަމެވެ .އެ ގޮތަށް ޚިޔާލު ތަފާތުވި ނަމަ އެ ބޭފުޅުން ފަހަރެއްގައި އިސްތިޢުފާ ނުދެއްވަ ވެސް ފާނެ އެވެ .އެއީ މަޤާމުގެ ވާޖިބު ތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް، ތެދުވެރިކަމާއި އަމާނާތްތެރި ކަމާ އެކު ،އަދާކުރުންމަތީ ދެމިހުންނަން ހުވައި ކުރެވިފައިވާތީއެވެ .އިސްތިއުފާ ދެއްވައިފި ނަމަ ހުވަޔާ ޚިލާފު ވެވިދާނޭތީއެވެ .މި ނުކުތާތަކަށް ބަލާއިރު ފެންނަނީ މި ގައުމު ފާލުން ނެއްޓެމުން ދާކަމުގެ ނިޝާންތަކެވެ .މިއީ ގައުމު ބޭނުންވާ ގޮތެއް ނޫނެވެ .ވަޠަން އެދޭ ގޮތެއް ވެސް ނޫނެވެ .ސަރުކާރުން ވެސް އިދިކޮޅު މީހުން ވެސް އެދޭ ގޮތެއް ނޫނެވެ .އެހެން ވިއްޔާ މިއީ ކާކު އެދޭ ގޮތެއް ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ފިތުނަ އެދޭ ގޮތެވެ. ސިޔާސީ ހަސަދަ އެދޭގޮތެވެ .ސިޔާސީ ހަސަދައާއި ގައުމީ ފިތުނައިން މިންޖުވެ ވަޠަން އެދޭގޮތަށް ގައުމާއިގެން ކުރިއަށް ދާން މިގައުމުގެ އިސްމީހުން ވިސްނަން ވެއްޖެއެވެ .ވެރިކަމުގެ ބޮޑާކަމާއި ވެރިކަން ގެއްލުމުގެ ދެރައާ ދޭތެރޭ ކުރެވޭ ހަނގުރާމައެއްގައި މި ގައުމު ގަތުލުވެގެން ދިއުމަށް ދޫކޮށްލެވޭކަށް ނެތެވެ .ސިޔާސީ ވާދައާއި ވެރިކަމުގެ ބާރުތަކާއި ހުރިހައި ކަމެއް އޮންނަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާއޭ ކިޔާ ދައުލަތުގެ ތެރޭގައި ކަމަށް ގަބޫލުކޮށް އެ ދައުލަތުގެ ކީރިތި މޫރިތިކަމަށް ހުރަސް ނޭޅޭގޮތަށް އަމަލުތައް ބެހެއްޓުމަށް ހިކުމަތްތެރިކަމާއި ކެތްތެރިކަމާއި ހިތްތިރިކަމާ އެކު ވިސްނައި މިގައުމު މި ހަލަބޮލިކަމުން މިންޖުކޮށްދޭން ވެއްޖެއެވެ .މާ ލަސްވެއްޖެ ނަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމު އަޅުގަނޑުމެންގެ އަތް ނުފޯރާ ފަށަށް ދިއުމަކީ ނެތް ކަމެއް ނޫނެވެ.
22
ދިޔަ ތިކި
އަބްދުﷲ ފާރޫގު ހަސަން
މުއުމިނަކީ ކާކު؟ މީސްތަކުން ބަލައިއުޅެނީ ކާއިނާތުގައި ލައްވައިފައިވާ އެއްޗެއްސަށެވެ.
ތިޔަބައިމީހުންނެއް ނުނެށީމުއެވެ .އަހަރެމެން ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި
ނަމަވެސް މުއުމިނުން އެތަކެތީގެ ތެރެއިން ހޯދައިގަންނަނީ އެތަކެތީގެ
ހިތާމަކޮށްފީމުއެވެ .އެކަމަކު ތިޔަބައިމީހުންނެއް ނުރުއީމުއެވެ.
ޚާލިޤުވަންތަފަރާތެވެ .މީސްތަކުން ތިބެނީ އެއްޗެހިތަކުގެ ދާއިރާގައި
މާތް ﷲ މި ދުނިޔޭގައި އަބަދުވެސް އެކަލާނގެ "ބާންސަރީ
ހައްޔަރުވެފައެވެ .ނަމަވެސް މުއުމިނުން އެއްޗެހިތައް ފަހަނައަޅައި
ފުންމަވައެވެ ".އެކަން އެގޮތަށް ހިނގަނީ އިންސާނާ އެއަޑުފުޅު
އެތަކެތީގެ ޚާލިޤާ ހަމަޔަށް ވާޞިލުވެއެވެ .ހުރިހާ އެންމެންވެސް
އެހުމަށެވެ .އެއަޑުފުޅުން އުފާވެރިކަމުގެ ޖޯޝު އުފެދިގެން ނެށުމަށެވެ.
ގަސްގަހާގެހިން މޭވާ ވެރޭތަން ދެކެއެވެ.
ނަމަވެސް އިންސާނުން އެ އިލާހީ
ނަމަވެސް ގަހަކުން މޭވާއެއް
ބާންސަރީގެ އަޑުފުޅު އަހާން ތިބީ
ވެއްޓުނުތަން ފެނިފައި ގްރެވިޓީ (ދަމާބާރު) ދެކެގަތް މީހާ ވެގެން ދިޔައީ ނިއުޓަނަށެވެ. މެޓަރ (މާއްދާ) އެންމެންވެސް ދެކެއުޅެއެވެ .ނަމަވެސް މެޓަރ އިން އިލެކްޓްރޯނުގެ ޙަރަކާތް ދެކެގަތް މީހާ
"
އެކަމަށް އެއްވެސް ފަރުވާލެއް ނެތިއެވެ.
ބައިބްލްގައި ތަމްސީލެއް
ހިމެނިގެން ދިޔައީ މައިކަލް ފްރެޑޭ އަށެވެ. އެންމެންވެސް އެތަކެތި ދެކެއުޅެއެވެ.
ކޮންމެ މީހަކު އަޑުއަހާށެވެ .އަހުރެން
ނަމަވެސް ޒައްރާގައި އެކުލެވިފައިވާ
މި ޒަމާނުގެ މީހުންނާ އެއްސިފަ
ދެކެގަތް މީހާއަކީ އައިންސްޓައިނެވެ.
ކަމުގައި ބުނާނީ ކޮންއެއްޗެއް
ނިއުކްލިއަރ ފޯސް (އެޓަމީ ބާރު) ހަމައެފަދައިން އެންމެންނަށްވެސް މިދުނިޔެ ފެނެއެވެ .ނަމަވެސް ދުނިޔެއިން ،ދުނިޔޭގެ ޚާލިޤު ދެކެގަތް މީހަކީ މުއުމިނެކެވެ. ބަޔާންވެފައި ވެއެވެ .އެމީހަކަށް
ކުޑަކުދީންތަކެއް ފަދައެވެ.
އަޑުއެހުމަށްޓަކައި ކަންފަތް ލިބިފައިވާ
ނުވެއެވެ .މާތް ﷲ މިދުނިޔޭގައި އެފަދަ ވާޤިޢާތައް ފާޅުކުރައްވަނީ އެތަން ފެނިފައި މީސްތަކުންގެ ހިތްތައް ތެޅިގެން ދިޔުމަށެވެ. މީސްތަކުން އެބައިމީހުންގެ ކަރުނައިން އެ ވާޤިޢާތަކާ އިސްތިޤުބާލުކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް އިންސާނާގެ އަނިޔާވެރިކަން ބޮޑުކަމީ އޭނާގެ ހިތް ރޫރޫއަޅާފަދަ ވާޤިޢާތައް ފެނުމުންވެސް އޭނާއަކަށް ގުޑުމެއް ނާރައެވެ .ރޮއްވާލާފަދަ
ހެއްޔެވެ؟ އެބައިމީހުންނަކީ ބާޒާރުމަތީގައި އިށީދެލައިގެން ތިބި
ބައިބްލްގައި ތަމްސީލެއް
އެރީތި ރާގުގެ ކުޑަވެސް ޚަބަރެއް
ބަޔާންވެފައި ވެއެވެ .އެމީހަކަށް އަޑުއެހުމަށްޓަކައި ކަންފަތް ލިބިފައިވާ
ކޮންމެ ތާކުވެސް ޒައްރާތައް ހުރެއެވެ.
ކުޑަވެސް ހިއްސެއް ނެތިއެވެ .އޭނާއަކަށް
ކޮންމެ މީހަކު އަޑުއަހާށެވެ .އަހުރެން މި
ކަންތައްތަކާ ކުރިމަތިވާއިރުވެސް އޭނާގެ ލޮލަކުން ކަރުނައެއް ނާދެއެވެ.
އިންސާނާގެ ކިބައިން އެދެވިގެންވަނީ މާތްﷲގެ ކަލާނގެވަންތަކަމުގެ އިޢުތިރާފުވުމެވެ .ނަމަވެސް އިންސާނާ އެކަމަކަށް ތައްޔާރެއް ނުވެއެވެ .މިއަދު
ޒަމާނުގެ މީހުންނާ އެއްސިފަ ކަމުގައި ބުނާނީ ކޮންއެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟
އިންސާނާއަށް އެންމެ ބަހެއް ބުނެލައިގެން ސަލާމަތް ވެވިދާނެއެވެ.
އެބައިމީހުންނަކީ ބާޒާރުމަތީގައި އިށީދެލައިގެން ތިބި ކުޑަކުދީންތަކެއް
ނަމަވެސް އޭނާ މުޅި ކާއިނާތު ދީގެންވެސް ސަލާމަތްނުވާނެ މާދަމާ
ފަދައެވެ .އެކުދީން އެބައިމީހުންގެ އެކުވެރީންނަށް ގޮވައިފައި
އެބައާދެއެވެ .އިންސާނާގެ މިއަދަކީ ކިހާ އަޖާއިބު ކުރުވަނިވި ދުވަހެއް
ބުނެއެވެ:
ހެއްޔެވެ؟ އިންސާނާގެ މާދަމާ ވާނީ ކިހާ އަޖާއިބު ކުރުވަނިވި ދުވަހަކަށް
އަހަރެމެން ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި ބާންސަރީ ކުޅެފީމުއެވެ .ނަމަވެސް
ހެއްޔެވެ؟ އެދުވަސް އަންނާކަށް ކުޑަވެސް ލަހެއް ފަހެއް ނެތެވެ.
23
މީމުޒަވިޔަނި
އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލުން...
ވޭތުވެ ދިޔަ ބައިގަރުނުގެ
ދިގު ތާރިޚަށް ބަލާއިރު މާލޭގައި ރޯމަސް
ވިއްކަމުން ގެންދާ މަސްމާރުކޭޓަކީ ތަރައްޤީވަމުން އަންނަ މާލޭގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރާއެއް
މިގޮތަށް ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅު ރާއްޖޭގައި މަނާކުރުމަށް ވާހަކަދެކެވޭއިރު އެންމެބޮޑު މައްސަލައަކަށް ނެގެނީ މަސްމާރުކޭޓުން މަސްކަނޑައިގެން ގެއަށް ގެންނާނެ ގޮތަކާއި
ގޮތަކަށްވެސް ފައިހަމަކުރެވޭވަރުގެ ތަނެއްނޫނެވެ .މަސްމާރުކޭޓުގެ ބޭނުމާއި އެތަނުގެ ނިޒާމާ
މެދުގައެވެ .ކަރުދާހުކޮތަޅަށް ލައިގެން މަސްނުގެނެވޭނެ ވާހަކައެވެ.
މުޅި ސިސްޓަމަށް ބަލާއިރު ތަރައްޤީގެ އެއްވެސް ނިޝާނެއް އެތަނުގައި ފެންނާކަށް ނެތެވެ.
އަޅުގަނޑުގެ ސުވާލަކީ؛ ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅު ރާއްޖެއަށް ތައާރަފް ވުމުގެ ކުރީގައި
ތިމާވެށީގެ ނަޒަރަކުން ބަލާއިރު
ގެއަށް މަސްއުފުލީ ކޮންގޮތަކަށްތޯއެވެ؟
ދަންނަވަންޖެހޭނީ "ހާހޫރަ" އެއްކަމުގައެވެ.
ކޮންމެ މީހަކުވެސް އެއްބަސް ވާނެ ފަދައިން
ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅަކީ
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިމާވެއްޓާއި އެއްގޮތަކަށްވެސް ރައްޓެހިއެއްޗެއްނޫނެވެ.
އަމިއްލަ ޒާތުގައި
ކޮންމެއަކަސް މަސްމާރުކޭޓުން ކޮންމެދުވާލަކު 2000ކޮތަޅާއި 2500
ކޮތަޅާއި ދެމެދުގެ އަދަދަކަށް ކޮތަޅުބޭރުވާކަމަށް ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.
ނެތި ހަލާކުވެގެން ނުދާ ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅަކީ އޭގެ ސަބަބުން ،މީހުންކަންނެތްވެ،
އެހެންކަމާއިއެކު ހަމަގައިމުވެސް ކުނީގެގޮތުގައި ކޮންމެދުވަހަކުވެސް މިއަދަދަށް
ރަށްރަށުގެ ވަލުތެރެއާއި ގޮނޑުދޮށްތަކާއި ފަރުތަކާއި ،ފިނޮޅުތައް ގޮނޑުވެގެން ދިޔަ
ޕްލާސްޓިކްކޮތަޅު އުކާލެވެއެވެ.
މައިގަނޑު އެއްސަބަބެވެ .ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅުގެ ސަބަބުން ދިރޭތަކެތީގެ ނަސްލަށް ނޭދެވޭ އަސަރު ފޯރިއެވެ .ފަރުތަކަށް ގެއްލުން ލިބުނެވެ .ދިވެހިންގެ އާއްމު ސިއްހަތަށް ނޭދެވޭ
އަޅުގަނޑުގެ ތަސައްވަރަކީ؛ މިއަދު މާލޭގެ ރޯމަސް މާރުކޭޓް މިގޮތަށް
އޮޕަރޭޓްކުރުން މުހިއްމެއްނޫނެވެ .މިކަހަލަ މަސްމާރުކޭޓެއް ބޭނުމެއްނޫނެވެ.
އަސަރުކުރިއެވެ .ކޮންމެއަކަސް މިފަދަ ސަބަބުތަކަކަށްޓަކައި ދިވެހިގައުމު ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅާއި ދުރަށް ދާންއެބަޖެހެއެވެ.
•
ޕްލާސްޓިކްކޮތަޅު ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރުމާއި ރާއްޖޭގައި ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅު
އުފެއްދުން މިއަދު ވަނީ މަނާކުރަންޖެހިފައެވެ .އެހެންނަމަވެސް މިފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ބަލާއިރު
ޒަމާނާއިއެކު މިއަދު އައިސްފައިވާ ކުރިއެރުމާއި ތަރައްޤީއަށް ބަލާއިރު
މިހާރުމާލޭގައި މި އޮޕަރޭޓް ކުރާގޮތަށް މަސްމާރުކޭޓެއް އޮޕަރޭޓްކުރުމަކީ ތިމާވެއްޓާއި ރަޙްމަތްތެރި ގޮތެއްނޫނެވެ.
ކުރިމަތިވާ މައްސަލަތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ .ބަޔޯޑިގްރޭޑަބަލް ނުވަތަ އަމިއްލަ ޒާތުގައި ފަނާވެގެންދާ ބާވަތުގެ ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅަކީ
އާއްމުކޮށް މިބޭނުންކުރާ ކޮތަޅަށްވުރެން
އަގުބޮޑު ކޮތަޅެކެވެ .އެހެންކަމާއި އެކު މިހާރު މިބޭނުން ކުރާގޮތަށް އެކޮތަޅުބޭނުން ކުރާކަމަށް ވާނަމަ
•
މަސްމާރުކޭޓަށް ބަލާލާއިރު އެތަނުގައި ދެބާވަތެއްގެ މަސްވިއްކުމެއް
ފާހަގަކުރެވެއެވެ .އެއީ އައިސްމަސް ވިއްކުމާއި އައިސްނުކޮށް މަސްވިއްކުމެވެ.
އިސްރާފުވާ ފައިސާ އިތުރުވެގެން ދާނެއެވެ .ކޮންމެއަކަސް ގިނަބަޔަކު
ބުނަމުންދަނީ ޕްލާސްޓިކް ކޮތަޅުގެ ފަސޭހަކަމުގެ ވާހަކައެވެ .އެއްޗެއް ގަންނަންދާ
•
ކޮންމެފަހަރަކު އެއްޗެއްލާނެ ކޮތަޅެއް ހިފައިގެން ދިއުމަކީ ބޮޑުކަމެއް ކަމަށްވެއެވެ.
އިރުއިރުކޮޅުން މަސް ތާޒާކުރުމަށް މަސްތަކުގެ މައްޗަށް އޮއްސަނީ އެދިމާފަޅުތެރެއިން
24
ދޯނިން ގެނެސް މާރުކޭޓު ތަޅުންގަނޑު މަތީގައި އަތުރާފައި ހުންނައިރު
މަސްކަނޑައިދީ
ނަގައިގެން ގެންނަ ތަޣައްޔަރުވެފައި ހުންނަ މޫދު ލޮނެވެ.
ކޮތަޅަށްލުމުގެ ޚިދުމަތެއް ނުދެވޭނެއެވެ.
" އަޅުގަނޑު ދެކެންބޭނުންވަނީ އަމިއްލަ ފަރުދުން ބޭނުން ގަޑިއެއްގައި •
އެސަރަހައްދުގެ ފަޅުތެރޭގައި ހުންނަ މޫދުލޮނަކީ
ސިއްހަތަށް ނުރައްކާތެރި،
ނަޖިހާއި ކުނިވެފައިވާ މަހުގެ ލެޔާއި މަހުގެ އެހެނިހެން ބާވަތްތަކުގެ ސަބަބުން
ތާޒާ
މަސް ގަނެލައިގެން އައިސް އެމީހަކު ބޭނުން ގޮތަކަށް އެމަހުގައި މީރުކާއެއްޗެއް ތައްޔާރުކޮށްލާތަނެވެ".
ސިއްހީގޮތުން ބޭނުންކުރަން އެއްގޮތަކަށްވެސް ރަނގަޅު ލޮނެއްނޫނެވެ. •
އައިސް ފޮށިތަކުގައި ގެއްނަ މަސްތަށް ތަޅުންގަނޑުމަތީގައި އަތުރައިގެން
•
ހެނދުނަސް ،މެންދުރަސް ،ހަވީރަށްވިޔަސް އަދި ރޭގަނޑުކަމުގައި ވިޔަސް
ވިއްކަމުންގޮސް ގަންނާނެ މީހުން ހުސްވުމުން ތަޅުންގަނޑުމަތީގައި އެތުރި މަސްތައް އަލުން
އޮފީހުގެ ބްރޭކްގަޑީގައި ރަސްމީހެދުމުގައި ހުރެގެންވިޔަސް ،ހަވީރު ފެންވަރާ ރީތިވެގެން
އަޅާލަނީ ހަމަ އެއްކަލަ ފޮއްޓަށެވެ.
މީރުވަސް ދުވާސެންޓެއްޖަހައިގެން ދެމަފިރިން އެކުގައި ވިޔަސް ،ނުވަތަ ދެލޯބިވެރިންގެ
•
ބުރި ބުރިކޮށްގެން ވިއްކަމުން ގެންދިޔަ ހިބަރުގެ ނުވިކިހުރި ބައިތައް
ފިނިބުރުގައި ވިޔަސް ރޯމަސް ގަނެގެން ގެންދެވެންޖެހޭނެއެވެ .ހިތްހަމަޖެހިލައިގެން
އަޅާލަނީ އެއްކަލަ އައިސް ފޮއްޓަށެވެ .ޖެހިގެން އަންނަދުވަހުވެސް އެއްކަލަ އައިސް
ބޭނުންވައްތަރެއްގެ މަހެކެވެ .ރަތްމަސް ވިޔަސް ،ކުރުމަސް ވިޔަސް ،ހިބަރަށްވިޔަސް
ފޮށިތައް ހުޅުވައިގެން ހަމައެއްކަލަ ،އިއްޔެ ނުވިކި ހުރިބައި މިއަދު އަނެއްކާ ވިއްކާލައެވެ.
ކަނޑުމަސް ވިޔަސް މުށިމަސް ވިޔަސް ހަމައެންމެ ރަނގަޅެވެ ލިބެންޖެހޭނެއެވެ.
މިކަންކަމާއި މެދުގައި ފުންކޮށް ވިސްނަނީ ކިތައް މީހުން ބާވައެވެ؟
މުޅިގައިގައި ކަރުގޮހޮރު ވަސް ހިފައި ދެފައިތިލަ މަހުލެއިން ތަތްތެޅިގެންނުވާނެއެވެ.
•
މަސްމާރުކެޓަށް ގެންނަ މަހުގެ ތެރެއިން ގިނައަދަދެއްގެ މަސް ގަނޑުކޮށް
އެއްފަހަރާ ގަންނަނީ މަސް ކައްކާ ވަޅޯކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާ މިހުންނެވެ. •
ރިސޯޓްތަކާއި ބައެއްހޮޓާތަކާއި އެނޫންވެސް
ކެއުމުގެ ޚިދުމަތްދޭ
ގާއިގާ! ގޮވާފައި އަންނަ މީހުން އުފުލާ މަސްތައް ތިމާ ލައިގެން ހުންނަ ހެދުމުގައި އުނގުޅިގެން ނުވާނެއެވެ. •
މާލޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ހެދިފައިހުރި ބޮޑެތި ޝޮޕިންގ މޯލްތަކަށް
ދިއުމުން އެތަންތަނުގައި ސާފުތާހިރުކަންމަތީގައި އައިސްކުރެވިފައި ހުންނަ މަސް
ބައެއްތަންތަންތަނުން ގިނައަދަދަކަށް ގަޑުކޮށް މަސްތައް ގުނާލައެވެ.
ހުންނަން ވާނެއެވެ .ބުރި ބުރި ކޮށްފައެވެ .އެކިބޭނުންތަކަށް އެކި ގޮތްގޮތަށް ކޮށާ ޅިޔަ •
އަމިއްލަ ފަރުދުން ،ފަރުދީގޮތުގައި ގޭގެއަށް މަސްގެންދާ އަދަދު އެހާބޮޑުކަމަކަށް
ފާހަގައެއް ނުކުރެވެއެވެ .ބޭރުވާ ކޮތަޅަށް ވިސްނާލާއިރު 2000އާއި 2500އާއި ދެމެދުގެ ކޮތަޅު ބޭރުވާ އިރު ލަފާ ކުރެވެނީ އެއީ ގިނަވެގެން ހާހެއް ނުވަތަ ދޮޅުހާހެއްހާ މީހުން
އަޅާ ހަދާފައެވެ .ހަމަހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މަހެވެ .ތާޒާކަންމަތީގައެވެ .އެމަސްކައިގެން ފުޑްޕޮއިޒަން ވީކަމުގައި ވިޔަސް އެއީ ކޮންތަނެއްގައި ކާކު ވިއްކިމަހެއް ކަމުގައި އެޝޮޕިންގ މޯލް
ޒިންމާދާރު ކުރެވޭނެ ކަމުގެ އިތުބާރާއެކުއެވެ.
ކަމަށެވެ.
އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭގޮތުގައި މިހާރު މިއޮންނަ ގޮތަށް މަސްމާރުކެޓެއް
•
ބާޒާރުގައި މަސްކިލޯއެއް ހުރި އަގު ނޫސްތަކުން އެނގޭނެއެވެ.
އޮތުމަކީ މުހިއްމު ކަމެއް ނޫނެވެ .އޭގެބަދަލުގައި މަސްމާރުކޭޓުގައި އައިސް މަސް ވިއްކާ
ޝޮޕިންގމޯލްތަކުން އެ އަގާއި އެކަށީގެންވާ އަގެއްގައި ވިއްކަންޖެހޭނެއެވެ .އަގުބޮޑެއް
ފެސިލިޓީއަކާއި އައިސް ނުކުރާ މަސްވިއްކާ ފެސިލިޓީއެއް ގާއިމްކޮށް އެތަންތަނުގައި ކޮލިޓީ
ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ކޮންޓްރޯލް ކުރެވިގެން ގަނޑުކޮށް މަސް ވިއްކުމުގެ ފުރުސަތު ދެވެންވީއެވެ .އައިސްކޮށްފައި ހުންނަ ބޮޑެތި ކަންނެލި ދުރުގައި ހުންނަ ދޯނިފަހަރުން ބާލާއިގެން ދާވަނި އަޅުވައިގެން
•
މަގުމަތީގައި ދަމަމުން ގެނެސް މާރުކޭޓަށް ވައްދާވިއްކުމަށް ފުރުސަތު ދެވިގެންނުވާނެއެވެ.
ކޮތަޅުހޯދާކަށް ނުޖެހޭނެ ދޮގެއްތޯއެވެ .ކަރުދާސް ކޮތަޅެއްގައިވެސް ނުވަތަ އާދައިގެ
މަސްތައް ތާޒާކުރުމަށްޓަކައި ނުތާހިރު ފެންއަޅައިގެން މަސްތައް ފޯކުރުމުގެ
ކަރުދާހުގައި ބަންދުކޮށްލައިގެން ސައިކަލް ވަށިގަނޑުގައިވެސް ގެންދެވޭނެ ދޮގެއްތޯއެވެ.
ފުރުސަތުވެސް ދެވިގެންނުވާނެއެވެ .ސިއްހީގޮތުން ރަނގަޅަށް މެނޭޖްކުރެވި ކަމާއިބެހޭ
" އަޅުގަނޑުގެ މިނިންމުމާއި މެދު ހިތްހަމަޖެހޭނީ ކިތައް މީހުން ބާވައެވެ؟
ދާއިރާގެ އިނިސްޕެކްޝަންއާއި އެކު ފެންވަރުރަނގަޅު،
ސިއްޚީގޮތުން ރަށްކައުތެރި،
މަގުމަތިން ފުޅިތޮށްޓާއި ދަގަނޑުމޮހޮރު މަސްގަނޑަށް ނުހެރި ހުންނަ
ރަނގަޅު މަސް
ޝޮޕިންގމޯލްއިން މަސްގަނެގެންދާއިރު ލޭފައިބައިފާނެތީވެ ޕްލާސްޓިކް
އެންމެރަނގަޅެވެ .މިހާރު މިއޮތްގޮތް
ގަބޫލުކުރާނީވެސް
އަޅުގަނޑުމެނެވެ .އައުގޮތް
ޚިޔާރުކުރާނީވެސް އަޅުގަނޑުމެންނެވެ .މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މާހައުލެވެ.
ސާފުތާހިރުކާމާއި ތާޒާކަމާއިއެކު އެދެތަނުންވެސް ލިބެންޖެހޭނެއެވެ .އެތަނުގައި ފަރުދީ ގޮތުން
25
މިއީ 1997ޖެނުއަރީ 19ވަނަ ދުވަހު ނުކުތް "ހަވީރު" ނޫހުގައި މުހައްމަދު ޝަހީބު ލިޔެފައިވާ ކުރު ވާހަކައެކެވެ .ޚިޔާލީ ކަންތައްތަކެއްގެ މައްޗަށް ޝަހީބު ލިޔެފައިވާ މި ވާހަކައާ ގުޅިގެން ފުލުހުން ވަނީ ދެ ހަފުތާއަށްވުރެ ގިނަ ދުވަހު އޭނާ ހައްޔަރުކޮށްގެން ތަހުގީގުކޮށްފަ އެވެ .ފުލުހުން އޭނާއާ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ސުވާލުކޮށްފައި ވަނީ އެއީ ހަގީގީ ހާދިސާއެއް ކަމަށް ތުހުމަތުކޮށް ،މައުލޫމާތު ހޯދި ގޮތެއް ސާފުކުރުމަށެވެ 13 .އަހަރަށްފަހު އަލުން މި ވާހަކަ މި ގެނެސްދެނީ މިއީ ހުރިހާ ގޮތަކުން ވެސް ތާރީހީ ވާހަކައަކަށް ވާތީ އެވެ - .އެޑިޓަރ
ކިހިނެއްހެއްޔެވެ؟ ދައްކާނީ ކޮން ވާހަކައެއް ހެއްޔެވެ؟ އޭނާ ހިތުން ،ހުރިހާ ވެސް ބާރެއް އޮތީ އޭނާގެ އަތުގަ އެވެ. ޖީބުން ތަޅުދަނޑިފަތި ނަގައި ،ގޮޅީގެ ދަގަނޑު ދޮރު ހުޅުވައިފި އެވެ .މިރޭ އެ އައީ އިތުރު މީހުން ވެސް ގޮވައިގެންނެވެ .ޔަގީނެވެ .އަހަރެންގެ ދުވަސް ދުއްވާލާނެ އެވެ. "މިތަނަށް ވައްދާ! އެތާ ބާއްވާ!" ފަހަތުން އައި މީހުން ގާތު އެމިހާ ބުންޏެވެ .އެއީ ހަމަ އެމީހާ އެވެ .މާބޮޑު އަލިކަމެއް ނެތެއް ކަމަކު އަޑުއިވުމުން ކަށަވަރުވި އެވެ. އެ މީހުންގެ އަތުގައި އޮތް ގޮދަޑިގަނޑެއް ކަހަލަ އެއްޗެއް ކޮޓަރިތެރެއަށް ވައްދައި އަހަރެންގެ ގޮދަޑިއާ ވަރަށް ކައިރީގައި ބޭއްވި އެވެ .އެއަށްފަހު އެމީހުން ދެއްކި ވާހަކަތަކަކުން
ޖެހެމުންދާ ގަދަ ވަޔާއެކު ،ވެހެމުންދާ ވާރޭގެ ސަބަބުން އަހަރެން އިން ގޮޅި ވަނީ ދިޔަބޮޑުވެފަ
އެމީހާގެ ނަންވެސް އަހަންނަށް އެނގިއްޖެ އެވެ.
އެވެ .ނިދަން އޮތް ގޮދަޑިގަނޑު ބިސްކޯދެއްހެން ފޯވެފައި އޮތް ނަމަވެސް އަހަރެން އިންނަން މި ޖެހެނީ އެ ގޮދަޑިގަނޑުގެ މަތީގަ އެވެ .ހީކަރުވައިގަނެގެން ތުރުތުރު އެޅި ނަމަވެސް އަހަރެން
"މީނާ ބަލާތި! ގޮތެއް ވެއްޖިއްޔާ ކަލޭ ޒިންމާވާން ޖެހޭނެ!" މިހެން ބުނުމަށްފަހު މީހުންތައް ގޮވައިގެން ،އެ މީހާ ނުކުމެ ގޮޅި ތަޅުލާފައި ހިނގައްޖެ އެވެ.
ހިތްވަރުކޮށްގެން އިނީ އެވެ .ދުއާ ކޮށްލަކޮށްލަ އެވެ .އަހަރެން އެހީއަށް އެދޭނެ އެހެން އެއްވެސް
އަހަރެން ދިޔައީ ސިއްސައިގެންނެވެ .އޭގައި އެ އޮތީ ޒުވާން އަންހެން ކުއްޖެކެވެ .އޭނާގެ
ފަރަތެއްނެތެވެ .ﷲ ފިޔަވަ އެވެ .އެކަމަކު ދެރަކަމަކީ މިއީ އެވެ .އެކަނލާގެ ރަސްކަންފުޅު މަތިން
ލޯ ވަނީ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ހުޅުވިފަ އެވެ .ނަމަވެސް ދެލޮލުން ވެސް ފައިބަނީ ކަރުނަ އެވެ.
ހަނދުމަވަނީ ހާލުގައި ޖެހުމުން ކަމަށް ވާތީ އެވެ .ތައުބާއަށް އެދެވެނީ ވެސް އެކަނިވެރިވުމުން ކަމަށް
އޭނާ ލައިގެން އޮތް ސްކަރޓް ވަނީ އުނަގަނޑަށްވުރެ ތިރިއަށް ސޮހިފަ އެވެ .ސްކަރޓް ރަނގަޅު
ވާތީ އެވެ .އިއްޔެ އެންމެން ވެސް އަހަރެން ކައިރީގައި ތިއްބެވެ .ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކަށް ހިތްވަރުދޭށެވެ.
ކޮއްލުމަށްފަހު އަހަރެން އޭނާގެ އިސްތަށިގަނޑު ރީތިކޮށްލަދިނީމެވެ .އޭނާ އޮތީ ހުމާ ފިހިފިހި އެވެ.
ތިކަން ނުކުރާށޭ ބުނި ހަމަ އެންމެ މީހަކު ވެސް ނެތެވެ. އަދި ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އެންމެން ވެސް ދިނީ ހިތްވަރެވެ. ގަޑިން މެންދަމުން އަލިވެ ދޭއްޖަހައިފިކަން ކަށަވަރުވީ ފޯރި ބަދަލުވެގެން މީހުންތައް ހެލިފެލިވާން
"ޒީނާތަ؟ އަހަންނަށް ފެންތަށްޓެއް ދީބަލަ!" އެކުއްޖާ މަޑުމަޑުން ބުނެލި އެވެ .އެކަމަކު އެއީ ކޮން ކުއްޖެއްކަމެއް އަހަންނެއް
މުހައްމަދު ޝަހީބް
ނުދަންނަމެވެ .އަނެއްކާ މިތަނަކު ބޯފެނެއް ނުވެސް ނެތެވެ. "ބޯފެނެއް ނެތް މިތަނަކު ،ބުނެގެން ގެންނަން ޖެހޭނީ.
ފެށުމުންނެވެ .ވާރޭ ތުނިކޮށްލި ވަގުތު ،ތަޅުންގަނޑުމަތީގައި
ބުނެބަލަ ތީކާކުތަ؟" އަހަރެންގެ ނަން އޭނާއަށް އެނގުމުން
ބަރު ބޫޓުތަކުން ފިޔަވަޅު އަޅާއަޑު އިވެންފެށި އެވެ.
ހައިރާންވެގެން އެހީމެވެ.
އަހަރެން އަނެއްކާ ވެސް ހީކަރުވަން ފަށައިފި އެވެ. ބިރުވެސް ގަންނަން ފަށައިފި އެވެ .އެ އަންނަނީ މިތަނަށެވެ .އަހަރެން ކައިރިއަށެވެ .ރޭވެސް ،އަހަރެން އިންކާރުކުރުމުން ބޫޓުން ބަނޑުގައި ޖެހިތަނުން އަދިވެސް މިއުޅެނީ ތަދު ކަނޑައިގެން ނުގޮހެވެ .ތަދުވާވަރުން ކޮޅަށް ތެދުވާކަށް ވެސް ނުކެރެ އެވެ .އެމީހުން ހީކުރަނީ އެވެ.
"ޒީނާއަކަށް ނޭނގޭނެ .އެކަމަކު އަހަރެން ޒީނާ ދަންނަން.
ކުޑަ ގޮޅި
ދޮންބެ ވެސް ދަންނަން .ނަމަކީ ހުދާ!" ހިންދިރުވަން ދަތިވެގެން އުޅޭ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ވާހަކަ ދައްކަމުން އޭނާ ބުންޏެވެ. ނަން ބުނުމުން އަހަންނަށް އެނގިއްޖެ އެވެ .އެއީ ދޮންބެގެ ކުރީގެ ރައްޓެއްސެކެވެ .ނަމަވެސް އުޅޭލެއް ވިޔާނުދާކަމުން ދޮންބެ ދުރުވީ އެވެ.
މިކަހަލަ މައްސަލައެއްގައި އަހަރެން މިތަނަށް ގެނައުމުން
"އާނ މިހާރު އެނގިއްޖެ ''،އަހަރެން ބުނީމެވެ'' .ކިހިނެއް
އެމީހުންގެ ތުންފުއްސަކަށް ހަދާލާނަމެވެ .އެހެނެއް ނުވާނެ
ވެގެން ތިއުޅެނީ؟ ކޮންއިރަކު މިތަނަށް ގެނައީ؟ ކިހިނެއްވެފައި
އެވެ .އަހަރެންގެ ރުހުމަކާ ނުލައި ،އަހަރެންގެ ގައިގެ
ތިއޮތީ؟"
އިސްތައްޓެއްގައި ވެސް ބީހިލާކަށް އެކަކަށް ވެސް ނުކެރޭނެ
ހުދާ އިރުކޮޅަކު ވިސްނަން އޮތެވެ .އެއަށްފަހު ޖަވާބުދޭން
އެވެ.
ފެށި އެވެ. އެމީހާގަނޑު ކުރީރޭ ފުރަތަމަ އުޅުނީ ހައްލާލައިގެން ފާޑެއްގެ ބޭހެއް އަހަންނަށް
ކާންދޭށެވެ .އެކަމަކު ،އަހަރެންނަކީ އެއްވެސް ބައްޔެއްވެގެން އެޅޭ މީހެއް ނޫންކަމުން އެންމެ ފުރަތަމައިނުއްސުރެ ވެސް އިންކާރުކުރީމެވެ.
"މިތަނުގައި ގެންގުޅޭތާ ފަސްމަސް ވެއްޖެ .އަނެއް ފަރާތުގައި އަހަރެންގެ ގޮޅި ހުންނަނީ. ވީގޮތަކީ ...ވީގޮތަކީ "....ހުދާގެ އަރުތެރެއިން އެބަސް ނުކުންނަން އަސްލުގައި ވެސް އުދަނގޫވި އެވެ .އެކަމަކު ހިންދިރުވާލުމަށްފަހު ހިތްވަރުކުރި އެވެ.
"ހާދަ އެކަނިވެރިވެފައި ތި އިންނަނީ؟ ހިނގާ ފޫހިފިލުވާލަމާ! މިތަންވެސް ވަރަށްމަޖާވާނެ"،
"ހޮޑުލެވެން ފެށީ .މޭނުބައިކުނަން ފެށީ ،އޭނާ ކައިރީގައި ބުނެބުނެ ޑޮކްޓަރެއް ވެސް
އެމީހާ ބުންޏެވެ .އޭނާ ކީއެއްޗެއް އޮޅުންފިލި ނަމަވެސް އަހަރެން އަނގައިން ނުބުނެއިނީ އެވެ.
ނުގެނައި ،މިހާރު އެއްޗެއް ނުދިރި އޮންނަތާ ވެސް ތިން ދުވަސްވެއްޖެ "،ހުދާއަށް ވާހަކަދެއްކެނީ
އެމީހާ ކޮނޑުމަތި ބަލައިލުމުން އެއީ އާދައިގެ މީހެއް ނޫންކަން އެނގެ އެވެ .އަދި މޫނުމަތި ފެނުމުން،
ލަސްލަހުންނެވެ.
އޯގާތެރިކަމެއް ނުހުންނާނެކަން ވެސް އެނގެ އެވެ.
''ފެންފޮދެއް ދީ!" އަނެއްކާ ވެސް ހުދާ އެދުނެވެ.
''އަން .މިބޭސްގުޅަ ކާލާ ،އޭރުން ތިކަން ރަނގަޅުވެދާނެ ،ތިހެން ބޯގޮވާފަ އިންނާކަށް ނުވާނެ "،އޭނާ ވާހަކަ ދައްކަމުން ގެންދިޔަ އެވެ .އެކަމަކު އަހަރެން ޖަވާބެއްދޭން ބޭނުން ނެތުމުން
އަހަރެން ދޮރުކައިރިއަށް ހުއްޓި ބޭރު ބަލައިލީމެވެ .އަދި އިރުއަރާކަށް ކައިރި ވެސް ނުވެ އެވެ .އެންމެން ތިބޭނީ ނިދައިފަ އެވެ .އެކަމަކު ވެސް ،ހުދާއަށް އެހީވެދެވޭތޯ އަހަރެން ބެލީމެވެ.
ދެންވެސް އިނީއެވެ .އެންމެފަހުން އޭނާ އުޑަފައިން އިށީނދެއްޖެ އެވެ .އަދި އަހަރެންގެ ދަތްދޮޅީގައި ހިފައި އިސްއުފުލުވަން މަސައްކަތްކުރި އެވެ. ''ހަބަރުދާރު! ގައިގައި އަތްނުލާތި! އަހަރެން މިއީ އަންހެނަކަސް ކަލޭމެން ހިތުހުރިހާ ގޮތެއް
"މީހެކޭ! މީހެކޭ! ފެންފޮދެއްދީބަލަ!" އަހަރެން ހަޅޭއްލަވަން ފެށީމެވެ .އިރުކޮޅެއްނުވެ ޖަވާބު ދިނީ ޖެހިގެން ހުރި ގޮޅީގައި އިން މީހާ އެވެ .އެއީ ކާކުކަމެއް އަހަންނަކަށް ނޭނގެ އެވެ. ޔަގީންވަނީ އެއީ ފިރިހެނެއް ކަމެވެ .ވެގެން އުޅޭގޮތް ކިޔައިދިނީމެވެ .ދެން ހަޅޭއްލެވީ ދެމީހުން އެކުގަ
ނެހެދޭނެ .އަހަރެން މިތަނަށް ގެނައީކީ ކުށެއް ސާބިތުވެގެން ހުކުން ތަންފީޒުކުރާކަށް ނޫން .ނޫނީ
އެވެ .އިރުކޮޅެއްނުވެ ހިސާބުގަނޑުގެ އެންމެން ހޭލައިފި އެވެ .އެކި މީހުން އެކި ރާގަށް ގޮވަންފެށި
ކަލޭމެންގެ ހީފިލުވާނެ ރަޖާގަޑަކަށް ހަދާކަށް ވެސް ނޫން .ކަލޭމެންގެ ވާހަކަ އެއީ އަހަރުމެން ވަރަށް
އެވެ .ނަމަވެސް ތަނުގެ މީހެއްގެ ހިލަމެއް ނުވެ އެވެ.
ރަނގަޅަށް ދަންނަ މަޝްހޫރު ވާހަކައެއް .ޒުވާން އަންހެން ކުއްޖަކު ފެންނައިރަށް ކަލޭމެން ތިޔަތިބެނީ ތަލިން ކުޅުހިކިފަ .ގޮތެއް ފޮތެއް ނުހުރޭ .އެއީ ކޮން ދީނެއްގެ ކޮން ނަސްލެއްގެ ކުއްޖެއްކަން ބަލައެއްނުލާ .އަހަރުމެންނަކީ ތިފާޑަށް އުޅޭ ބަޔެއް ނޫނޭ .ހީނުކުރާތި އަހަރެންގެ ފުށުން އެއްވެސް ކަމެއް ހާސިލްވެދާނޭ "،އަހަރެންގެ ހިތުތެރޭގައި ހުރި ހުރިހާ އުދާހެއް އެއްފަހަރާ ބޭރުކޮށްލީމެވެ. ނޭވަޔަކަށް ވެސް ހުއްޓާނުލަ އެވެ. އަހަރެންގެ ވާހަކަ ނިމުނުތަނާ އެމީހާ ކުއްލިއަކަށް އަހަރެންގެ އަގަމަތީގައި ވަރަށް ބާރަށް ހިފި އެވެ .އަދި އެއްޗެ ނުބުނެތެދުވެގެން ދަމުން ފައިކުރުކޮށްފައި އަހަރެންގެ ބަނޑުގައި ޖެހި އެވެ. އަހަރެން ވަގުތުން ވެއްޓުނެވެ .އިރު އެރީ ވެސް އެހެން އޮއްވަ އެވެ. މިރޭވެސް މިއީ އެގަޑި އެވެ .ޔަގީނެވެ .އޭނާ އެ އަންނަނީއެވެ .ދިފާއުގައި އަހަރެން ހަދާނީ
26
އަހަރެން ގޮސް ހުދާ ކައިރީގައި މަޑުކޮށްލީމެވެ .އޭރު އޭނާލަނީ ދިގު ނޭވާތަކެކެވެ .އެތަން ފެނުމުން އަހަރެން ބިރުގަންނަން ފެށި އެވެ. "ފެން ލިބޭތޯ އެބަ ބަލަމޭ ،ލޯ ހުޅުވަބަލަ!" އަހަރެންގެ އުނގުމަތީގައި ހުދާ ބޭއްވުމަށްފަހު ބުނީމެވެ. ހުދާ މަޑުމަޑުން ލޯހުޅުވައިލި އެވެ .އަދި އަހަރެންގެ މޫނުގައި ފިރުމަންފެށި އެވެ. "ކޮއްކޯ! މިތާ ބޮޑު މީހާ ބޭނުންވަނީ މިކަން ސިއްރުކުރަން "،ބަނޑުގައި އަތް ޖައްސާލަމުން ހުދާ ބުންޏެވެ .އެއަށްފަހު ވާހަކަ ކުރިއަށްގެންދިޔަ އެވެ. ''އެކަމަކު އަހަރެން އެކަމާ ދެކޮޅު ހެދީ އޭނާ ދިން ބޭސްތައް ވެސް ނުކައި އުކާލީ .އެހެންވެ އޭނާ މިރޭވެސް އަހަންނަށް އަނިޔާކުރި.
(ބާކީ ސ27 .ގައި)
ވަފާތެރި މަވީމޭ
"ޝަހާ!" އާތިފާ އައިސް ޝަހާމާގެ ގައިގައި އޮޅުލައިގަތެވެ.
"އާތި!" އާތިފާ ފެނުމާއެކު ޝަހާމާގެ މޫނުމަތި އުޖާލާވެގެން ދިޔައެވެ" .މީ ރަމީޒު! މަގޭ ފިރިމީހާ ".ޝަހާމާ ،އާތިފާއަށް ރަމީޒު ތަޢާރަފުކޮށްދިނުމަށްފަހު ،ރަމީޒަށް އާތިފާވެސް ތަޢާރަފުކޮށްދީފި އެވެ. އާތިފާއަކީ އޭނާގެ ވަރަށް ގާތް އެކުވެރިއެއްކަމަށް ބުނަމުންނެވެ.
މެ
ދު އުނޑުން ލަނބައިލި އިރުގެ ދިލަ ހޫނުން ގަސްތަކާއި މަގުތައް މާލެވެމުންދާ
"މީ ރަމީޒު! މަގޭ ފިރިމީހާ ".ޝަހާމާ ،އާތިފާއަށް ރަމީޒު ތަޢާރަފުކޮށްދިނުމަށްފަހު ،ރަމީޒަށް
ވަގުތެވެ .ކަނޑުން ނަގާ ރާޅުތައް ލަވަކިޔަމުން ނަށަމުން އައިސް ރަށުގެ ގޮނޑުދޮށަށް
އާތިފާވެސް ތަޢާރަފުކޮށްދީފި އެވެ .އާތިފާއަކީ އޭނާގެ ވަރަށް ގާތް އެކުވެރިއެއްކަމަށް
ބީއްސާލުމަށްފަހު ،ހުދު ދޮން ފަސްގަނޑުގައި ފިރުމާލާފައި އެދަނީ ،އެކަމުގެ އަގު
ބުނަމުންނެވެ .އެއަށްފަހު ދެން އޭނާ ޖެހިލީ ބޮޑުދައިތަ ގާތަށެވެ .މަންމައަކާ ދިމާއަށް
ހިފައިގެންނެވެ .ގޮނޑު ދޮށުގައި ހުރި ރިހި ކުލައިގެ ހިމުން ވެލި ތަކުންނެވެ .އަތިރި
ބަލައިލާފަދަ ލޯބިވެތި ނަޒަރަކުން ހަފީޒާއާ ދިމާއާށް ބަލައިލުމަށްފަހު އައިސް އަތުގައި
މައްޗަށް އެއްވެފައި ތިބި މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކުވެސް މިކަމަށް ވިސްނައިލާހެނެއް
ހިފަހައްޓައިލި އެވެ .ހަފީޒާއަށް ޝަހާމާގެ ގައިގައި ބައްދައިލެވުނެވެ.
ހިއެއް
ނުވެއެވެ .ކޮންމެ މީހެއްގެ ނަޒަރުވެސް ހުއްޓިފައިވަނީ ،ނެރުން ވަދެގެން
ފާލަމާ ދިމާއަށް ހޭރިޔާ ކުރަމުން އަންނަ ދޯންޏަށެވެ .މަޑު ފެހިކުލައިގެ ބޮޑު ފަޅުގައި ދުވެލާފައި އަންނަ ދޯނީގެ އިންޖީނުގެ އަޑު ،ހިނދެއް ހިނދަކަށް ގަދަވަމުން އާދެއެވެ.
"ދަރިފުޅާ! ހާލު ކިހިނެއް؟"
"ރަނގަޅު .ބޮޑުދައިތަގެ ހާލު ކިހިނެއް؟"
"ﷲ އިރާދަކުރެއްވީތީ ރަނގަޅު ".ހަފީޒާގެ މޫނުމަތިން ފެންނަނީ އުފާވެރިކަމެވެ.
ހަމައެއާއެކު ފާލަން މައްޗަށް ޖަމާވާ މީހުންގެ އަދަދުވެސް އަންނަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ދޯނި ފާލަމާ ކައިރިކޮށްފިއެވެ .މީހުންތައް ފައިބާން ފަށައިފިއެވެ .އެކި
ހީވަނީ އެތައްދުވަހަކު ބައްދަލުނުވެ ހުރި އުފަން ދަރިއަކާ ބައްދަލުވެގެން އުޅޭހެންނެވެ. "ބޮޑުދައިތާ! މީ ރަމީޒު!" ހަފީޒާއަށް ރަމީޒު ތަޢާރަފުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން އޭނާ
މީހުން އެކި އެއްޗެހި ހިފައިގެންނެވެ .ދަބަހެވެ .ފޮށިގަނޑުގަނޑެވެ .އަދިވެސް މިފަދަ ކޮންމެވެސް އެއްޗެކެވެ.
ބުންޏެވެ" .ރަމީޒު! މީ މަގޭ ބޮޑުދައިތަ"
ފާލަމާ މާދުރު ނޫން ހިސާބެއްގައި ހުރި މިދިލި ގަހެއްގެ ދޮށުގައި ،ދޯންޏާ
ރަމީޒާ ދިމާއަށް ބަލައިލަމުން ހަފީޒާ ހިނިތުންވެލިއެވެ .ރަމީޒުވެސް
ހިނިތުންވެލަމުން ސަލާމަށް އަތްދިށްކޮލިއެވެ .އެއަތުގައި ހިފާ ހަފީޒާ ސަލާން ކޮށްލިއެވެ.
މުހައްމަދު ގާސިމް ،އއ .މަތިވެރި
ދިމާއަށް ކަޅި ހުއްޓާލައިގެން ހުރި ހަފީޒާއާއި އާތިފާގެ ލޮލުގައި ކޮންމެވެސް މުހިންމު
އެހައިތަނުން ދެން ފެނުނީ އެމީހުން އެއްގަމާދިމާއަށް ހިނގައިގަތްތަނެވެ.
މީހަކު އަޅައިގެންފިކަން އެމީހުންގެ ހަރަކާތުންނާއި މޫނުމައްޗަށް ވެރިވި އުފާވެރިކަމުގެ
ޝަހާމާގެ އުމުރުން ބާރަ އަހަރުގައި އޭނާގެ މަންމަ ވަނީ ނިޔާވެފައެވެ .އޭގެފަހުން
ކުލަވަރުން އެނގުނެވެ .އެމީހުންގެ ނަޒަރާ ނަޒަރު ދިމާކޮށްލުމުން ފެނުނީ ،ޒުވާން
މާގިނަދުވަހެއްނުވެ ބައްޕަވެސް ވަނީ ނިޔާވެފައެވެ .އެހާތަނުން ފެށިގެން އޭނާ ގެންގުޅުނީ
އަންހެން ކުއްޖަކާއި ފިރިހެން ކުއްޖެކެވެ .ފެންނަފެނުމަށް ދެމަފިރިން ފާޑުޖަހައެވެ.
ހަފީޒާގެ ދެމަފިރިންނެވެ .އެ ދެމަފިރިންގެ ދަރިއަކު ނުހުންނާތީއާއެކު ޝަހާމާދެކެ އެމީހުން
ފިރިހެން ކުއްޖާގެ ކޮނޑުގައި އާދައިގެ ކަޅުކުލައިގެ ދަބަހެއް އޮތެވެ .އެމީހުން އައިސް
ނިހާޔަތަށް ލޯބިވެއެވެ .ރަށުން އެކަށީގެންވާ ތަޢުލީމެއް ދެވެން ނެތުމުން ،ކިޔަވައިދިނުމުގެ
ފާލަމުން ފޭބިއިރު ،ހަފީޒާއާއި އާތިފާ އައިސް އެމީހުންނާ އަރާ ހަމަކޮށްފިއެވެ.
މަގުސަދުގައި ،އެމީހުން ޝަހާމާ މާލެ ފޮނުވީ މީގެ ފަސްއަހަރު ކުރިންނެވެ .އޭގެ ފަހުން އޭނާ
"ޝަހާ!" އާތިފާ އައިސް ޝަހާމާގެ ގައިގައި އޮޅުލައިގަތެވެ.
"އާތި!" އާތިފާ ފެނުމާއެކު ޝަހާމާގެ މޫނުމަތި އުޖާލާވެގެން ދިޔައެވެ .
ރަށަކަށް ނާދެއެވެ .އަންނަ ހިތް ނުވާތީއެއް ނޫނެވެ .ބޮޑުދައިތަމެން ދެކޭހިތް ނުވާތީއެއް ވެސް ނޫނެވެ .ރަށަށް އައުމުން ލިބޭ ހިތްހަމަޖެހުމަށް ވުރެ ،ލިބިދާނެ
(ނުނިމޭ)
ކުޑަގޮޅި
ގަބޫލްކުރާނީ ކިތައް މީހުން ހެއްޔެވެ؟ މިކަހަލަ ދަންމަޅީގައި ޖެހި ކިތައް ހުދާ ދުނިޔެ
ބޫޓުގަނޑުން ނުޖަހާކަށް ތަނެއް ނެތް "،ހުދާ ގިސްލަމުން ކިޔައިދިނެވެ" .އެކަމަކު މި ހާލުގައި އަހަރެން
ދޫކޮށްފައި ވާނެހެއްޔެވެ؟ އެ ދުވަހު އިރުއެރުމާއެކު މީހުންތައް އައިސް ހުދާ ނެރެގެން
އޮއްވާ ވެސް މިރޭވެސް އޭނާ އެދިޔައީ އޭނާ ބޭނުން ގޮތެއް ހަދައިފައި ،އަހަރެން ރޯންފެށުމުން އެމީހުން
ގެންދިޔަ އެވެ .އަހަރެންގެ ފިންގަޕްރިންޓް ނަގައި އެކި ގޮތްގޮތަށް ތަހުލީލުކުރި އެވެ.
ގެނެސްގެން މިތަނަށް އެބަދަލުކުރީ''. ވާހަކަ ދައްކަ ދައްކާ އޮއްވާ ހުދާގެ ލޯ މަޑުމަޑުން މެރިއްޖެ އެވެ .އަހަރެން ހީކުރީ
ދެންއޮތީ ކޮންގޮތެއް ހެއްޔެވެ؟ ހުރިހާ މަގެއް ބަންދުވީ އެވެ .އަހަރުމެން ދައްކާ ވާހަކަ
އެއާއެކު އަހަރެންނަށް ލިބެމުންދިޔަ އަދަބު ވީ ބޮޑެވެ .ހުދާގެ މަރުގެ ޒިންމާ އުފުލަން މި ޖެހުނީ ވެސް އަހަންނަށެވެ .އެކަމަކު އެކަން ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އެނގޭނެ އެވެ.
ވަރުބަލިވެގެން ކަމަށެވެ .ނަމަވެސް ،މޫނުގައި ހިފައި ތަޅުވާލުމުން ވެސް ހަބަރެއްނުވި އެވެ .އަހަރެން
ނަމަވެސް އޭގެ ކުރިން އަހަރެންގެ އަގުވެއްޓި ،މީހުންގެ ކުރިމަތީގައި ގާތިލަކަށްވާނެ
ރޯންފެށީމެވެ .ބިރުންނެވެ .ހާސްވެގެންނެވެ .އަހަރެން ކަހަލަ ނިކަމެތި ކުއްޖެއްގެ ފުރާނަ ،އަހަރެންގެ
އެވެ .ނޫސްތަކުގެ ފަލަ ސުރުހީގައި ވެސް ލިޔާނީ މިވާހަކަ އެވެ .ރާއްޖޭގައި ތިބި
ކުރިމަތީގައި ދިޔަގޮތުންނެވެ. ހުދާ ކެތްގަދަ އެވެ .ސިއްރުކުރަން އޭނާ ބޭނުންނުވީމަ އެވެ .ނަމަވެސް ،އެކަން ހާމަވާން
އަހަރެންގެ އާއިލާގެ މީހުންނަށާއި ރައްޓެހިންނަށް ވެސް ކަމުގެ ހަގީގަތެއް ނޭނގޭނެ އެވެ .އަހަރެން ހައްޔަރުކޮށްފައި ވަނީ އިންޑިއާގަ އެވެ .ތެދުވެރިކަމުގެ އެއްވެސް އަގެއް ނެތް ކިއްލާއެއްގަ އެވެ.
27
އެންމެ ފަހުންހުވަފެން ޙަޤީޤަތަކަށް
ވޯލްޑްކަޕް ސް ޕޭނަށް
މި ދިޔަ އާދީއްތަ ދުވަހުގެ ރޭ ދެކުނު އެފްރިކާގެ ޖޮހަނެސްބާރގް ގެ ސޮކަރ ސިޓީގައި އޮތް ފައިނަލް މެޗުގައި ގަދަފަދަ
ހޮލެންޑް ބަލިކޮށް ވޯރލްޑްކަޕް ފުޓުބޯޅަ މުބާރާތުގެ ޗެމްޕިއަންކަން ހޯދުމާއެކު ސްޕޭންގެ ޒަމާންވީ ހުވަފެން ވަނީ ޙަޤީޤަތަކަށް ވެފައެވެ. މޮޅު ކުޅުންތެރިންތަކެއް އުފައްދައި ،ރީތި އަދި މޮޅު ކުޅުމެއް ކުޅޭ ޓީމެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރެވިފައިވާ ސްޕޭނަށް މީގެ ކުރީން ވޯރލްޑްކަޕްގެ ކުއާރޓަރ ފައިނަލަށްވުރެ ކުރިއަށް ދަތުރު ކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ .ހަމަ އެފަދައިން ޔޫރަޕްގެ ޗެމްޕިއަންކަންވެސް ސްޕޭނަށް ލިބިފައިވަނީ އެންމެ ދެ ފަހަރުއެވެ .ނަމަވެސް އެންމެ ފަހުން އޮތް ޔޫރޯ 2008ކާމިޔާބު ކުރުމަށްފަހު މި ފަހަރުގެ ވޯރލްޑްކަޕްވެސް ހޯދުމުން ސްޕޭން މިހާރު ވެފައިވަނީ ޔޫރަޕްގެ ޗެމްޕިއަނުންގެ ގޮތުގައި ތިބެ ވޯރލްޑްކަޕް ހޯދި ދެވަނަ ޓީމު ކަމުގައި ވެފައެވެ .މީގެ ކުރީން މި ޝަރަފު ހޯދާފައިވާ ހަމައެކަނި ޓީމަކީ ކުރީގެ ވެސްޓް ޖަރމަނީއެވެ.
އާދީއްތަ ދުވަހުގެ ރޭ އޮތް ފައިނަލުގައިވެސް ސްޕޭން
ވަނީ މޮޅު ކުޅުމެއް ދައްކާފައެވެ .ހޮލެންޑްގެ ހުނަރުވެރި ކުޅުންތެރިޔާ އާރޔެން ރޮބެން ހިފެހެއްޓުމުގައިވެސް ސްޕޭނުގެ ވަރުގަދަ ޑިފެންސް ވަނީ އުނދަގޫތަކަކާއެކު ނަމަވެސް ކާމިޔާބު ހޯދާފައެވެ .މެޗުގައި އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވިގެންދިޔަ އެއް ކަމަކީ ދެއްކި ގިނަ ކާޑުތަކެވެ. މީގެ ކުރިން ވޯރލްޑްކަޕް ފައިނަލެއްގައި އެންމެ ގިނައިން ކާޑު ދެއްކި ފަހަރު ދައްކާފައިވަނީ 6ރީނދޫ ކާޑެވެ .ނަމަވެސް މި މެޗުގައި ހަމައެކަނި ހޮލެންޑުގެ ކުޅުންތެރިންނަށްވެސް ނުވަ ރީނދޫ ކާޑު ދައްކާފައި ވެއެވެ .އޭގެ އިތުރަށް އެ ޓީމުގެ ކުޅުންތެރިއަކަށް މެޗުގެ ފަހުބައިގައި ރަތްކާޑެއްވެސް ދައްކާފައި ވެއެވެ .ބައެއް ފަރާތްތަކުން ސިފަކުރާ ގޮތުގައި ފައިނަލް މެޗުގައި ހޮލެންޑް ބެލީ އެމީހުންގެ ސަގާފީ "ޓޯޓަލް" ފުޓުބޯޅައިގެ ތެރެއަށް ހުނަރުވެރި ސްޕޭނުގެ
28
ކުޅުންތެރިން ހަލާކުކޮށް ބިރުގަންނުވައިލުމުގެ ބައިވެސް އިތުރުކޮށްގެން ކުޅޭށެވެ! މެޗުގައި ހޮލެންޑުގެ ކުޅުންތެރިން ކުރަމުންގެންދިޔަ ނުރައްކާތެރި ފައުލްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވުނީ ސްޕޭނުގެ މިޑްފީލްޑަރ ޝަބީ އަލޮންސޯގެ މޭމައްޗަށް ހޮލެންޑްގެ ނައިޖެލް ޑި ޔޯންގް އެރުވި ފައިދަށްފުށުގެ ވަރުގަދަ ހަމަލާއެވެ .މި ހަމަލާއަކީ ސީދާ ރަތްކާޑެއް ދައްކަން ޖެހޭ ފައުލެއް ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނެއެވެ .ނަމަވެސް ރެފްރީ ދައްކާފައިވަނީ ރީނދޫ ކާޑެކެވެ .ސްޕޭނުގެ ކުޅުންތެރީންނަށް ދައްކާފައިވަނީ ފަސް ރީނދޫ ކާޑެވެ.
ސްޕޭނަށް ހައްގު ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ތަށި
ހޯދައިދިނުމަށްޓަކައި ހޮލެންޑު ކޮޅަށް ރީތި ގޯލެއް ޖެހީ އެ ޓީމުގެ ތަރި އެންޑްރޭސް އިނިއެސްޓާއެވެ .ދުނިޔޭގައި ހުރި އެންމެ މޮޅު ފުޓުބޯޅަ ކުޅުންތެރިޔާކަމަށް އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ވޭން ރޫނީ ބުނެފައިވާ އިނިއެސްޓާގެ ހުނަރުވެރިކަން ރޭގެ މެޗުގައި އެތައް ފަހަރަކުވަނީ ފެނިގެން ގޮސްފައެވެ .އިނިއެސްޓާގެ ގޯލު އައިސްފައިވަނީ އަލޮންސޯގެ ބަދަލުގައި ކުޅެން ނުކުތް ޒުވާން ކުޅުންތެރިޔާ ސެސްކް ފަބްރެގާސްގެ ރީތި ޕާހަކުންނެވެ .އެ ހިނދުކޮޅާއެކު ސްޕޭންގެ ފުޓުބޯޅައިގެ ތާރީޚު ވަނީ ބަދަލުވެގެން ގޮސްފައެވެ .އާދަޔާ ޚިލާފަށް މޮޅު އަދި ހުނަރުވެރި ކުޅުންތެރިންތަކެއް ހިމެނޭ ،އަދި ބަލާ ފޫހިނުވާފަދަ ރީތި ކުޅުމެއް ކުޅޭ ސްޕޭނަށް ލިބުނު ތަށްޓާއި ޗެމްޕިއަންކަމުގެ ޓައިޓްލްއަކީ އެ މީހުންނަށް މި ވަގުތު ހައްގު އެއްޗެއް ކަމަށް އެންމެން ކަހަލަ ގޮތަކަށް އެއްބަސްވެއެވެ. މި ފަހަރުގެ މުބާރާތުގެ މޮޅު ކުޅުންތެރިއާގެ މަގާމު ހޯދާފައިވަނީ އުރުގުއޭގެ މޮޅު ފޯވަޑް ކުޅުންތެރިއާ ޑިއެގޯ ފޯރލާނެވެ .ކުޅުނު ހުރިހާ މެޗެއްގައިވެސް އެއް ފެންވަރެއްގައި ތޫނުފިލިކަން ދައްކާފައިވާ ފޯރލާނަކީ މުބާރާތުގައި އެންމެ ގިނަ ލަނޑު ޖެހި ހަތަރު ކުޅުންތެރީންގެ ތެރޭގައިވެސް ހިމެނޭ ކުޅުންތެރިއެކެވެ .އޭނާ ވަނީ މުޅި މުބާރާތުގައި ފަސް ގޯލު ޖަހާފައެވެ.
އިރުގެ ހަކަތައިން ދުއްވާ މަތިންދާބޯޓު 24ގަޑިއިރުގެ އުދުހުމެއް ފުރިހަމަކޮށްފި
ސައިންސްގެ އަތްފުނާއެޅުމުގައި މިމަހުގެ ހަތް ވަނަ ދުވަހަކީ
ތާރީހުގެ
އެހެނިހެން ދާއިރާތަކަށް ނިސްބަތްވާ ތަޖުރިބާކާރުންގެ 70މީހުން ހިމެނޭ ޓީމަކުން
ތެރެއަށް ވަދެގެންދާނެ ދުވަހެކެވެ .އިރުގެ ހަކަތައިން ދުއްވާ މަތިންދާބޯޓު 24
ފެށި މި މަސައްކަތުގެ މައިގަނޑު މަޤުޞަދަކީ ތިމާވެއްޓާ ރައްޓެހި މަތިންދާބޯޓެއް
ގަޑިއިރުގެ އުދުހުމެއް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ފުރިހަމަކޮށްގެނެވެ.
ވުޖޫދަށް ގެނައުމެވެ .މި މަޝްރޫއުގެ ދަށުން އުފެއްދުނު ސޯލަރ އިމްޕަލްސް އެޗްބީ-އެސްއައިއޭ އެންމެ ފުރަތަމަ އުދުހިފައިވަނީ މިދިޔަ ޑިސެމްބަރު މަހުއެވެ.
އިރުގެ އަވިން އުފައްދާ ހަކަތައިން ދުއްވޭގޮތަށް ފަރުމާ ކޮށްފައިވާ
ފުރަތަމަ މަތިންދާ ބޯޓު ކަމުގައިވާ ސޯލަރ އިމްޕަލްސް އެޗްބީ -އެސްއައިއޭ 24
އެފަހަރުގެ ކާމިޔާބު ތަޖުރިބާއަށްފަހު އޭޕްރިލް މަހު ރަސްމީގޮތުން ބޯޓުގެ ފުރަތަމަ
ގަޑިއިރުގެ އުދުހުމެއް ކާމިޔާބުކަމާއެކު ފުރިހަމަކުރުމަށް ސްވިޓްޒަރލޭންޑުގައި ކުރި
އުދުހުން ބޭއްވިފައިވެއެވެ .އެއަށްފަހު މެއި މަހުގެ ތެރޭގައިވެސް އެޗްބީ-އެސްއައިއޭ
މި ތަޖުރިބާއަކީ ވައިގެ ދަތުރުފަތުރުގެ ތާރީޚުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކުރިއެރުމެއް ކަމަށް
ކާމިޔާބުކަމާއެކު އުދުހިފައި ވެއެވެ .އެޗްބީ-އެސްއައިއޭގެ މަޝްރޫއު ހިންގާ ފަރާތުން
ގިނަ ބަޔަކު ޤަބޫލުކުރެއެވެ .ހެނދުނު ހެނދުނާ ބޯޓު އުދުއްސާލުމަށްފަހު ދުވާލުގެ
މަޢުލޫމާތުދޭ ގޮތުގައި ބޯޓުގެ ދެން އޮތް ދަތުރަކީ އެޓްލާންޓިކް ހުރަސްކުރުމުގެ
ވަގުތުތަކުގައި ބޯޓުގެ އިންޖީނުތައް ހިންގާފައިވަނީ އިރުގެ ހަކަތަ ސީދާ ބޭނުން
ދަތުރެވެ 2011 .ވަނަ އަހަރަށް ރޭވެމުންދާ މި ދަތުރު ކާމިޔާބުކަމާއެކު ކުރެވިއްޖެނަމަ
ކޮށްގެންނެވެ .ބޯޓު ފަރުމާކޮށްފައިވާ ގޮތުން ރޭގަނޑަށް ބޭނުންވާ ހަކަތަ ލިބިދެނީ
ދެން އޮންނާނީ 2012ވަނަ އަހަރު ނުހުއްޓައި ދުނިޔެ ވަށައި ބުރެއް ޖެހުމުގެ
ދުވާލުގެ ވަގުތުގައި ،އިރުން ލިބޭ ހަކަތައިން ޗާރޖު ކުރެވޭ ބެޓްރީތަކަކުންނެވެ.
ދަތުރެކެވެ .މި ދަތުރުތަކުގެ ކާމިޔާބީގެ ނަތީޖާއަކީ ތިމާވެއްޓާ ނުރައްޓެހި ހަކަތައިގެ
ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރާ މަތިންދާބޯޓުތައް މާޒީގެ ބާބަކަށް ވެގެން ދިޔުން ކަމުގައިވެސް
އިރުގެ ހަކަތައިން ދުއްވޭ މަތިންދާބޯޓެއް އުފެއްދުމުގެ މަޝްރޫއު
ފެށިފައިވަނީ މީގެ ހަތް އަހަރު ކުރީންނެވެ .ފަރުމާކުރާ މީހުންނާއި އިންޖިނިއަރުންނާއި
ވެދާނެއެވެ! ބަލަން ތިބެމާ ހިނގާށެވެ!
މޮބައިލް ފޯނުގެ ނަންހުރި މޮޑެލްތަ ާކ އެއްވަރުގެ ތަރުހީބެއް އައި ފޯނު 4އަށްލިބިދާނެބާ! ދެހާސް ހަތް
ވަނަ އަހަރު އައި ފޯނު ބާޒާރަށް ނެރުމުން އުފެދުނު ސުވާލަކީ މޮބައިލް ފޯނުގެ ބާޒާރުގައި ނަންހުރި ކުންފުނިތަކާ ވާދަކުރުމުގެ ގާބިލިއްޔަތު އައި ފޯނުގައި އެބަހުރި ހެއްޔެވެ؟ އޭގެ ފަހުން ތިން އަހަރު ފާއިތުވެގެން ދިޔައިރު އެ ސުވާލުތަކަށް ޖަވާބު ވަނީ ލިބިފައެވެ .ނޮކިއާ ފަދަ ކުންފުނިތަކަށް އައި ފޯނުގެ ފަރާތުން ކުރިމަތިވި ޗެލެންޖް ވަރަށްވެސް ވަރުގަދައެވެ .ތިން އަހަރަށްފަހު އައި ފޯނުގެ ހަތަރުވަނަ މޮޑެލް ،އައި ފޯނު 4ބާޒާރަށް ނެރެވިފައިވާއިރު މި ފަހަރުގެ އެޑިޝަނަކީ ކުރީގެ މޮޑެލްތަކާ އެއްފަދަ ކާމިޔާބެއް ބާޒާރުގައި ހޯދިދާނެ އެޑިޝަނެއްތޯ މި ސުވާލު ބައެއް ފަރާތްތަކުން ކުރެއެވެ .ޚުދު އެޕަލް ކުންފުނީންވެސް ވަނީ އައި ފޯނު 4ގެ އެންޓަނާގެ މައްސަލަތަކެއް އުޅޭކަމަށް އެއްބަސްވެފައެވެ .މި މައްސަލައިގެ ސަބަބުތަކާއި
އެ މައްސަލައާ ގުޅިގެން ބޭނުންކުރާ ފަރާތްތަކަށް އެޅިދާނެ ފިޔަވަޅުތަކާ ބެހޭ ގައިޑްލައިނެއް އެޕަލް ކުންފުނީން ނެރެފައިވާ ނަމަވެސް ފާޑުކިޔާ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ވަނީ އެ ގައިޑްލައިނުގެ ބޭނުމެއް ނެތްކަމަށް ބުނެފައެވެ .އެއީ ފޯނުގެ އެންޓަނާގެ މައްސަލަތަކެއް ހުރުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ފޯނުގައި ހިފެހެއްޓޭ ގޮތަކުން ސިގްނަލް ގެއްލި ކޯލް މެދުކެނޑިގެންދިޔުން ފަދަ ކަންތައްތަކާ ކުރިމަތިވާތީއެވެ .އެންޓަނާގެ މައްސަލަތަކެއް ހުރި ނަމަވެސް އައި ފޯނު 4ގެ އެހެން ކަންތައް ވަރަށް ބަރާބަރު ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ބުނެއެވެ .އެއް ކަމަކަށް ކުރީގެ މޮޑެލް ކަމުގައިވާ އައި ފޯނު 3ޖީއެސް އަށްވުރެ އައި ފޯނު 4ތުނިވެފައި ސައިޒުވެސް ހިސާބަކަށް ކުޑައެވެ .ކުރީގެ މޮޑެލްތަކުގައި ހިމެނުނު ހުރިހާ ފީޗަރތަކެއް އައި ފޯނު 4ގައި ހިމެނޭއިރު އޭގެ އިތުރު ފީޗަރތައްވެސް އެކުލެވެއެވެ.
28
އުފަލުގެ ވަގުތު :ދެކުނު އެފްރިކާގެ
2009ވަނަ އަހަރުގެ ސަންއެފްއެމް އެވޯޑްސް ލިބިވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅުންނާއި އެ އަހަރުގެ ރައްޔިތުންގެ
ޖޮހަނެސްބާރގް ގެ ސޮކަރ ސިޓީގައި
މަޖިލީހުގެ ޝަހުސިއްޔަތުންނަށް ސަންއެފްއެމްގެ އެހުންތެރިންގެ ވޯޓުން ހޮއްވެވި ބޭފުޅުންނާއެކު
އޮތް ފައިނަލް މެޗުގައި ހޮލެންޑް ބަލިކޮށް
ސަންއެފްއެމްގެ ޗެއާމަން އަހުމަދު ޝިޔާމް މުަހައްމަދު އަދި ސަންއެފްއެމުން ނައިފަރު ދޮހޮއްކޮގެ
ޗެމްޕިއަންކަން ހޯދުމާއެކު ސްޕޭންގެ ޒަމާންވީ
ހަނދާނުގައި ނެރުނު "ވާހަނދާނަކުން "..އަލްބަމަށް
ހުވަފެން ވަނީ ޙަޤީޤަތަކަށް ވެފައި
މުވައްޒަފުން
ލަވަކިޔައިދިން ފަންނާނުންނާއި ސަންއެފްއެމްގެ