Jaarbericht 2010
Alleen ga je sneller, samen kom je verder
JA ARBER ICHT 2010
1
Wat staat er in het Jaarbericht? Partner van ondernemende mensen
3
Recht op een beter klimaat
14
Alleen ga je sneller, samen kom je verder
4
Programmatisch werken
15
Ons werk
5
Recht van meedoen
16
Eigen markten
6
Rampenproef
20
Voor de export
7
ICCO behoeden voor fouten
23
Samenwerken met bedrijfsleven
8
Ontwikkelingssamenwerking op de korrel
24
9
Pleiten voor eerlijke kansen
26
‘Co-creation’
Van micro naar macro
10
Kennis en kwaliteit
ICCO vernieuwd!
11
Samenwerken werkt!
28
Kerngegevens
12
Missie
30
Financiële resultaten
13
Ontwikkeling is een reis
31
Colofon Teksten:
ICCO
Eindredactie: Jaap ‘t Gilde
Vormgeving: Zwerver Grafische Vormgeving, Utrecht Foto’s:
Drukker:
ACT Alliance (voorpagina, pag. 15, 18, 21, 27, 31), Saskia Bolt (pag. 20, 22), FairClimateFund (pag. 14), ICCO (pag. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 16, 19, 24, 25, 26, 28), Josefien de Kwaadsteniet (pag. 23). BIGA-groep, Zeist
Utrecht, juni 2011
Het Jaarbericht 2010 is gebaseerd op:
ICCO Alliance Annual Report 2010: www.icco.nl ICCO Financial Annual Report: www.icco.nl 2
JA ARBER ICHT 2010
27
Partner van ondernemende mensen ICCO is een partner van ondernemende mensen en bedrijven.
ICCO werkt aan rechtvaardige, duurzame en ook economische
Onze aanpak is gebaseerd op lange ervaring in ontwikkelingssamen-
Een agrarisch familiebedrijf dat een hoger en zeker inkomen wil,
Door samen te werken kunnen we armoede en onrecht in de wereld helpen bestrijden.
werking, kennis van land en regio, kennis van noden en behoeften, kennis van vraag en aanbod en uitgebreide maatschappelijke
netwerken in veertig landen. Met acht Regiokantoren verspreid over de wereld zitten we dicht op de problematiek en de oplossingen.
ontwikkeling. We bieden mensen die de boot (dreigen te) missen kansen op een meer menswaardig leven.
moet niet alleen toegang hebben tot gereedschap of kunstmest,
maar ook tot een afzetmarkt. Een goed product afleveren en zich
organiseren. ICCO werkt aan het totale pakket, we noemen dat programmatisch werken. Doet u mee?
JA ARBER ICHT 2010
3
Alleen ga je sneller, samen kom je verder Helpt die hulp van jullie? Zijn organisaties als ICCO in staat om echt
een verschil te maken? U vraagt het zich vast wel eens af. Na 45 jaar zegt ICCO nog steeds zonder aarzeling: Jazeker, we maken een ver-
schil. De successen zijn er, ze zijn niet altijd gemakkelijk zichtbaar te maken, maar ze zijn er. In dit Jaarbericht leest u erover.
Tegelijkertijd blijven we realistisch. Niet elk project is succesvol.
Wel leerzaam. EĂŠn les die bij ICCO gemeengoed is geworden, is dat internationale samenwerking een gezamenlijke verantwoordelijk-
heid is. Overheden, kerken, bedrijven, internationale instellingen en maatschappelijke organisaties hebben allemaal een rol te spelen. In
Nederland en arme landen. ICCO kan het niet alleen en anderen ook niet.
ICCO’s toekomstagenda verbindt mondiale kwesties met elkaar,
zoals economische ontwikkeling, voedselzekerheid en klimaatverandering. Wij financieren geen losse projecten, maar steunen een
sectorbrede aanpak, alleen dan, is onze ervaring, zijn veranderingen
haalbaar. Daar is samenwerking, geduld, deskundigheid en durf voor nodig.
Terug naar mijn begin. Goed en wel, zult u (hopelijk) zeggen, mis-
schien helpt het stapje voor stapje. Maar wat betekent dat voor mij? Die vraag kan ik niet voor u beantwoorden. Mijn motivatie komt in
elk geval voort uit solidariteit met mensen die minder bedeeld zijn, maar niet minder waardig. Ik maak deel uit van een wereld waar ik
veel van ontvang en waar ik ook iets aan terug wil geven. Een betere wereld is een gedeeld belang van ons allemaal. Marinus Verweij,
voorzitter Raad van Bestuur ICCO. 4
JA ARBER ICHT 2010
Ons werk ICCO gaat voor drie hoofdthema’s. De resultaten worden in dit Jaarbericht gepresenteerd aan de hand van verhalen. De thema’s zijn:
1. Werk en inkomen.
Door slecht werkende markten, informatiegebrek en fondsen slagen veel kleine producenten er niet in mee te doen aan de officiële economie. ICCO zoekt mogelijkheden in de markt, zodat boeren, kleine bedrijven en coöperaties meer kunnen afzetten en hun koopkracht groeit.
2. Niemand uitgesloten.
Ontheemden, vrouwen, inheemse volken en landlozen worden vaak achtergesteld. ICCO bevordert vrede, mensenrechten en democratisering, zodat ook kwetsbare groepen en minderheden kansen en rechten hebben op een waardig bestaan.
3. Samenwerken.
Alleen door innovatieve samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, commerciële partijen en de overheid kan er een verschil worden gemaakt in de bestrijding van armoede en onrecht. ICCO vormt deze partnerschappen.
JA ARBER ICHT 2010
5
Resultaten Werk en inkomen
Bananen met kokosnoten
Marktontwikkeling in Rwanda
ICCO’s partnerorganisatie KPI (Kaisampalad Inc.) probeert de levens-
IPER (= ‘Enterprise Promotion Initiative Rwanda’) is de naam van
onderhandelen met onder andere de verwerkende industrieën.
organisaties, bedrijven en kennisinstituten, waarvan ICCO de pen-
omstandigheden van kleine kokosnootboeren in de Filippijnen te
verbeteren. Ze zoekt afzetmarkten en leert de boeren het vak van KPI en het Filippijnse bedrijf SC Global hebben een interessante
samenwerking opgezet. Ze hebben ontdekt dat biologische bana-
nenteelt het goed doet tussen kokosnootpalmen. SC Global betaalt de certificering van het land (225 hectare in totaal) en verkoopt
alle bananen tegen een eerlijke prijs. Bovendien geeft zij de boeren technische ondersteuning op het onderhoud van installaties en
preventie van ziekten. Ook bouwt zij een fabriekje voor de verwer-
king van de bananen. KPI heeft de kennis en contacten met de lokale gemeenschappen en door samen te werken met SC Global worden de voordelen voor de boeren gemaximaliseerd.
een programma in Rwanda voor lokale marktontwikkeling. IPER
wordt uitgevoerd door Agriprofocus, een coalitie van Nederlandse
voerder is. Samen werken de alliantieleden aan de verbetering van
productieketens en aan trainingen, financiële diensten en zakelijke dienstverlening voor Rwandese landbouwproducenten.
Er wordt samengewerkt in vijftien gewasclusters. ICCO voert het cluster ‘rijst’ aan. Als gevolg van liberalisering in de markt is de prijs van rijst in de afgelopen twee jaren flink gezakt. Door de
aankoop van betere zaden en door verbeterde landbouwmetho-
den kan de productiviteit omhoog. Agriprofocus heeft daarom een leningvoorstel aan de Rabobank Foundation gedaan om de rijst-
productie op te schalen. Andere gewasclusters zijn onder andere
honing, maïs, aardappelen, cassave en tarwe. Het IPER programma bereikt 30.000 boeren, waarvan 4.000 met ICCO’s bijdrage.
Eigen markten ICCO helpt producenten in ontwikkelingslanden hun landbouwgewassen op duurzame wijze te verbouwen en op lokale markten te verkopen. Daardoor kunnen ze hun inkomenspositie verbeteren. Boeren, verwerkende industrieën en handelaren worden bij elkaar gebracht om goede en concurrerende producten te realiseren.
6
JA ARBER ICHT 2010
Voor de export ICCO steunt lokale organisaties en bedrijven die producten produceren voor de internationale markt, zoals onze supermarkten en bouwmarkten. Alle partijen in de keten, van grondstof tot schap, worden ingeschakeld om te komen tot een duurzaam product voor een eerlijke prijs.
Welke producten? Van de vele productketens in ontwikkelingslanden met Westerse markten heeft ICCO zich gespecialiseerd in voedselgewassen (bananen, cashewnoten, specerijen, ananas, mango, açaibessen), katoen, biobrandstoffen, water en bosproducten zoals hout.
Containers vol eerlijk fruit Zeventig containers verse mango’s voeren in 2010 de havens van Peru uit op weg naar importeurs in Nederland, België, Frankrijk
werkt, is de beschikbaarheid en consumptie
hebben verenigd in de organisatie APROMALPI. De mango’s van
producenten financieel onafhankelijker worden. ICCO streeft er naar
en de Verenigde Staten. In 2009 waren dat nog vijftig containers.
De mango’s worden geproduceerd door 168 producenten die zich APROMALPI zijn merendeels biologisch geteeld en dragen het fairtrade keurmerk.
CEPIBO is een andere producentenorganisatie waar 1.200
gezinnen bij zijn aangesloten. Zij voerde in 2010 ruim vijfhonderd containers uit naar Europa en de Verenigde Staten, waarvan een kwart was gevuld met biologische bananen. ICCO steunt deze
van voedsel gestegen. Bijvoorbeeld in Benin, Nepal, Bangladesh en Madagaskar. Toch wordt de koers verlegd om ervoor te zorgen dat
om meer marketing en microkrediet te betrekken bij projecten voor
voedselzekerheid. Samen met de Nederlandse overheid, Wageningen Universiteit en Plan draait ICCO in enkele landen een proef om te
onderzoeken of een zakelijkere benadering niet ten koste gaat van kwetsbare groepen met grote voedselproblemen.
producentenorganisatie die de komende jaren de productie met
Wat kan beter?
40% wil verhogen.
In India probeert ICCO plaatselijke merken en industrieën
Zakelijker aanpak voedselzekerheid
bedrijven zien er wel brood in, maar grote bedrijven zijn er
ICCO heeft in de afgelopen jaren veel kennis en contacten opgebouwd
niet van overtuigd dat er een markt is voor deze producten.
op dit belangrijke onderwerp. In landen waar ICCO vaak in coalities
te interesseren voor fairtrade. Dat valt nog niet mee. Kleine
Ze zijn nog afwachtend.
JA ARBER ICHT 2010
7
Resultaten Werk en inkomen
NIEUW: Stevia, zoetstof uit Paraguay Stevia is een gewas dat een nieuwe caloriearme zoetstof levert, waarin bedrijven als Coca Cola grote interesse tonen. Het
Zweedse bedrijf Granular bouwt in Paraguay met steun van grote investeerders en van Oikocredit een nieuwe raffinaderij. Deze
start in 2012 met de verwerking van tweehonderd ton zuivere stevia per jaar voor de Amerikaanse en Europese markt. ICCO richt zich – via de lokale partner Fundacion Granular – op het
trainen en organiseren van de boeren die de grondstof aan de
raffinaderij leveren. Daarnaast doet ICCO als aandeelhouder mee in de fabriek. Naast bestaanszekerheid voor de veelal indiaanse
boeren, zorgt dit project er ook voor dat er minder bomen worden gekapt voor de oprukkende sojaproductie. ICCO investeert € 1,2 miljoen op een totale investering van € 10,5 miljoen.
Pitten als energiebron
Het Nederlandse vuilverwerkingsbedrijf VAR bouwt in het Braziliaanse Belém een fabriek die jaarlijks 50.000 ton açaipitten
verwerkt tot hoogwaardige biomassa voor de binnenlandse markt en de export. Açai is een populaire vrucht, maar de pitjes ver-
vuilen overal de straten en kanalen. De vuilnisrapers van Belém, die onder erbarmelijke omstandigheden leven, gaan de pitten
inzamelen. ICCO zal hen helpen zich te organiseren in producentenorganisaties en met de opzet van een inzamelingsnetwerk.
Dit draagt bij aan de werkgelegenheid en verbetert hun inkomen.
Samenwerken met bedrijfsleven ICCO stimuleert de betrokkenheid van Nederlandse en buitenlandse bedrijven bij ondernemers en producenten in ontwikkelingslanden. Dat varieert van het delen van managementkennis tot de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten voor lagere-inkomensgroepen. Partijen creëren samen nieuwe business modellen. ICCO noemt dat ‘Co-creation’.
8
JA ARBER ICHT 2010
ICCO investeert € 1,1 miljoen in de organisatie en in de fabriek op een totale investering van € 10,6 miljoen.
Wederzijds begrip nodig
Samenwerking tussen bedrijven, ICCO en lokale organisaties komt
niet vanzelf tot stand. Het moet over meer gaan dan alleen de volumes. Bedrijven die de lokale omstandigheden niet serieus nemen,
komen bedrogen uit. Particuliere organisaties moeten kwaliteit bieden voor een succesvolle samenwerking. Maar áls ze elkaar vinden, ontstaat toegevoegde waarde.
Op pad met bedrijven. Hoe werkt het? ‘Co-creation’
Meer dan ‘Co-creation’
Economische bedrijvigheid is de motor achter de ontwikkeling
‘Co-creation’ is één model van samenwerking tussen bedrijven,
van landen en mensen. Ondernemerservaring is daarom
lokale organisaties, financiers en ICCO. Andere mogelijke
hard nodig om winstgevende kansen te creëren die
financiële instrumenten zijn: leningen, (micro-)kredieten,
leiden tot werkgelegenheid en inkomen voor mensen in
garanties, participaties, donaties en CO2-compensatie. Ze
ontwikkelingslanden.
kunnen ingezet worden om resultaat en rendement te halen bij het verbeteren van productketens, het bewaren van onze
1+1=3
wereldgoederen (water, lucht, aarde en voedsel) en innovatieve
ICCO heeft een model ontwikkeld voor duurzaam ondernemen in
producten voor een kleine beurs. ICCO doet mee in deze
risicovolle landen. Samen met bedrijven wil ICCO investeren in
partnerschappen onderneming met fondsen, advies, training en
dit ‘co-creation’ model. Samen kom je verder door het beste van
coördinatie.
twee of meer partners te combineren voor het realiseren van nieuwe producten of diensten. Ondernemers brengen geld, kennis, netwerk en ondernemerschap in. ICCO participeert als ondernemende partner, legt zelf geld
ICCO werkt onder andere samen met:
in en genereert geld van andere nationale en internationale investeerders. ICCO zorgt via lokale partnerorganisaties voor
Voedselgewassen
Unilever, Albert Heijn, Jumbo, Africa
duurzame sociaaleconomische versterking van de lokale
Juice, Coca Cola, TNO, DSM, AkzoNobel
samenleving. Bijvoorbeeld in de vorm van training en de
Katoen Textiel Exchange, Max Havelaar,
oprichting van lokale arbeiders- en producentenorganisaties.
Better Cotton Initiative (IKEA, H&M, Levi’s, M&S, Adidas) in samenwerking
Financieringsvormen
met IDH en Rabobank.
Het karakter van ‘Co-creation’ initiatieven is winstgevend, sociaal verantwoord, innovatief, duurzaam en risicovol. Vandaar dat er
Bosbouw
Precious Woods, Dekker Hout Groep,
binnen de investeringen een combinatie wordt gemaakt van een
INPA Parket, Felix Wood in
gift en een lening en/of aandelen en andere vormen. ICCO is bij
samenwerking met IDH.
‘Co-creation’ partner en mede-investeerder. Energie en innovatie
TNO, DSM, Unilever.
Water
WASH-alliantie.
Momenteel heeft ICCO deelnames lopen op het gebied van onder andere creatieve industrie, energie, afvalverwerking, voeding en landbouw.
JA ARBER ICHT 2010
9
©Raymond Rutting for Terrafina Microfinance
Resultaten Werk en inkomen
Hoge onderscheiding Microfinanciering zit in Ethiopië in de lift dankzij een actieve overheid
In de stad Jimma was een tekort aan koemelk en Harbu heeft hierop
startkapitaal en technische ondersteuning beschikbaar gesteld aan drie
detailhandel. Het initiatief begon met 240 boeren. In 2010 deden vijf-
en een sterk nationaal netwerk. Terrafina Microfinance (opgericht door ICCO, Oikocredit Internationaal en de Rabobank Foundation) heeft
microfinancieringsinstellingen. Voor verdere uitbreiding verschaft Terrafina Microfinance lokale bankleningen, waarvoor ICCO garant staat.
Doel is om projecten in de keten vanaf de start op commerciële wijze uit te voeren. Voor deze aanpak kreeg de Ethiopische instelling Harbu in 2010 de derde “European Microfinance Award.”
ingespeeld door financiële diensten te bieden aan diverse spelers in
de productketen voor soja: producenten, vrouwenverenigingen en de
duizend boeren mee. Harbu heeft voor de boeren een markt gecreëerd
en voor stedelijke vrouwen en jongeren werkgelegenheid. Tegelijkertijd zijn de gezinnen, vooral kinderen en vrouwen, gezonder gaan eten.
Er gaat wel eens iets mis Het gebeurde in Rwanda. Toen Terrafina Microfinance in 2007 contact legde met Coopec Iriba stond de organisatie
Van micro naar macro
te boek als een gezonde instelling. Maar het ging mis. Het
ICCO helpt, samen met andere partijen, kleine bedrijven
management kreeg de bedrijfsvoering niet op orde en er
en producentenorganisaties bij het vinden en beheren van
deden zich gevallen van corruptie voor. Terrafina Microfinance
microfinancieringen. Ook worden instellingen opgebouwd
trok haar handen in 2010 van Iriba af. Het bedrijf besloot zich
die microkredieten verschaffen.
vervolgens op te heffen.
10
JA ARBER ICHT 2010
ICCO vernieuwd! Macht en werk delen Eind 2010 rondde ICCO een ingrijpende reorganisatie af. Hulpprogramma’s worden niet meer in Utrecht, maar vanuit acht Regiokantoren in Latijns Amerika, Azië en Afrika ontwikkeld en uitgevoerd. Lokale overheden, maatschappelijke organisaties, kerken, universiteiten en bedrijven zijn samen verantwoordelijk voor de programma’s. De tijd van ‘topdown’ vanuit Nederland projecten financieren ligt achter ons. Door aan de basis in lokale maatschappijen krachten, kennis en capaciteiten te bundelen, lost ICCO vraagstukken van armoede en onrecht duurzamer en effectiever op.
Organisatie
Acht regio’s, acht raden
Maatschappelijke onderneming
ICCO is een interkerkelijke organisatie voor
De Regiokantoren financieren en begeleiden
ICCO is niet langer een traditionele
45 jaar. De stichting ICCO wordt bestuurd
In Nederland zetelt de Raad van Bestuur,
Geworteld in de Nederlandse samenleving
ontwikkelingssamenwerking, opgericht op 31 december 1964. In 2010 bestond ICCO
door een Raad van Bestuur en een Raad van
Toezicht. Marinus Verweij is per 1 november 2010 voorzitter van de Raad van Bestuur.
Wim Hart is lid. Doekle Terptra zit de Raad
van Toezicht voor. Voor haar internationale werk laat ICCO zich bijstaan door een
Internationale Advies Raad en acht Regionale Raden.
programma’s. Ze krijgen daarbij steun van het internationale kantoor in Nederland. ICT, communicatie, fondswerving en
beleidsontwikkeling. Elk Regiokantoor wordt geadviseerd door een Regionale Raad. Zij
bestaat uit lokale vertegenwoordigers van bedrijven, vakbonden, kerken, overheden
en maatschappelijke organisaties. Een Raad is verantwoordelijk voor de advisering en toetsing van het beleid in de regio.
hulporganisatie, maar steeds meer
een maatschappelijke onderneming.
bij burgers en bedrijven. Ook geworteld in ontwikkelingslanden via de vele
partnerorganisaties. Financiering van
programma’s is een onderdeel van het
werk, door investeren en lenen, niet door
uitdelen. Netwerken en samen met anderen ontwikkelingsprogramma’s bouwen is de kern van de zaak
JA ARBER ICHT 2010
11
Kerngegevens ICCO*
• ICCO ontvangt financiële steun van de Nederlandse overheid, de Europese Unie, internationale financiële instellingen,
de Postcode Loterij, de Rabobank Foundation, de Albert Heijn Foundation en van particulieren.
• In 2010 werd € 100 miljoen aan de doelstellingen van de organisatie besteed. • De kosten voor de interne organisatie waren 13.9%.
• Per 1 april 2011 heeft ICCO in Nederland 90 en op de acht Regiokantoren 165 mensen in dienst.
• ICCO vormt in Nederland een alliantie met Edukans, Kerk in Actie, Oikocredit, Prisma, Share People, Yente en het Zeister Zendingsgenootschap. De ICCO-alliantie is werkzaam in 41 landen.
• ICCO is samen met Kerk in Actie lid van de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO).
• ICCO is ook lid van de ACT Alliance, een wereldwijd oecumenisch samenwerkingsverband voor ontwikkelingssamenwerking, noodhulp en lobby.
• ICCO heeft partnerschappen met tientallen bedrijven, in Nederland en in het buitenland.
• ICCO is een klimaatneutrale organisatie. De onvermijdelijke CO2-uitstoot wordt gecompenseerd via het FairClimateFund.
* Dit beknopte jaaroverzicht is gebaseerd op het ICCO-alliantie Jaarverslag 2010 en het Financiële Jaarverslag van ICCO 2010, goedgekeurd door KPMG. Beide (Engelstalige) verslagen zijn te vinden op www.icco.nl
12
JA ARBER ICHT 2010
Financiële resultaten 20101 Inleiding De tabel laat een overzicht zien van de inkomsten en uitgaven van de ICCO alliantie in 2010. Het werk van de alliantie werd grotendeels gefinancierd door de Nederlandse overheid. De uitgaven concentreerden zich op drie programma’s: Faire Economische Ontwikkeling, Democratisering en Vrede en Basisvoorzieningen. Inkomsten (x € 1.000)2:
2010
Nederlands overheid (MFS)
88.834
Europese Unie Eigen fondswerving Overige fondswerving Inkomsten investeringen Overige inkomsten Totale inkomsten
5.301 239 6.758 497 1.853
Uitgaven (x € 1.000):
2010
Fair Economische Ontwikkeling
31.106
Democratisering en Vrede
21.586
Basisvoorzieningen3
22.020
Communicatie en Lobby
4
9.494
Capaciteit en Kwaliteit
5.450
Humanitaire hulp
7.993
Vernieuwing organisatie5
2.387
103.482 Overig
344
Totale uitgaven
100.3796
1) Bron: ‘ICCO Financial Annual Report’ (www.icco.nl/...) 2) Cijfers zijn afgerond in duizendtallen. 3) Basisvoorzieningen omvatten uitgaven voor betere toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, HIV/Aids, voedselzekerheid en water. 4) Onderdelen van Communicatie en Lobby zijn: campagnes, Togetthere, Impulsis, lobby in Nederland en internationaal. 5) ICCO heeft haar organisatie vernieuwd door in ontwikkelingslanden acht Regiokantoren op te bouwen en daar programma’s uit te voeren. De vernieuwing is per 31 december 2010 gerealiseerd. 6) ICCO heeft in 2010 97% van haar inkomsten besteed.
JA ARBER ICHT 2010
13
Resultaten Werk en inkomen
FairClimateFund kort FairClimateFund helpt particulieren, bedrijven en non-profit organisaties om klimaatneutraal te worden. FairClimateFund geeft tips om het energieverbruik te verminderen, om over te stappen op groenere energie en, uiteindelijk, de restuitstoot te compenseren. Dat laatste kan door CO2-certificaten van arme gezinnen in ontwikkelingslanden te kopen. Het FairClimateFund is een not-for-profit bedrijf, opgericht door ICCO en Kerk in Actie. www.fairflimatefund.nl
Recht op een beter klimaat Te veel CO2 in de atmosfeer warmt de aarde op met alle gevolgen
Sophie, haar zoon en schoondochter en een kleinzoon. Als er
daar iets tegen doen. Oorzaken aanpakken en gevolgen bestrijden.
familie Vasamuzi haar oven volgens de Basa Magogo methode aan:
van dien. Vooral arme, kwetsbare mensen in ontwikkelingslanden hebben last van natuurrampen en onvoorspelbaar weer. ICCO wil Onder andere met het FairFlimateFund.
Klimaatneutraal ondernemen Mark van der Horst, eigenaar van het verhuurbedrijf Triade Party
Rent uit Maarssen: “De afgelopen jaren hebben wij onze bedrijfsvoe-
ring groener gemaakt. Zo leveren we hoofdzakelijk aan afnemers in de eigen regio, gebruiken we uitsluitend groene stroom en is de vaatwasser uitgerust met een warmteterugwinsysteem.” Triade Party Rent
gekookt wordt, gaat de kolenoven aan. In de winter wordt de
oven gebruikt als verwarmingsbron. Sinds mei 2008 stookt de
kooltjes, hout en papier worden zo gestapeld dat er veel minder
rook vrijkomt. De oven is nu goedkoper in gebruik. Je kunt vrijwel meteen koken en het vuur blijft ook langer branden. De familie
bespaart € 7,50 per maand. De besparing op de uitstoot van CO2
kan de familie officieel registreren en via het FairClimateFund verkopen aan bedrijven zoals Triade Party Rent.
hield desondanks CO2-uitstoot over. Door middel van klimaatcompen-
We zijn er nog niet
voor een vermindering van dezelfde hoeveelheid CO2 ergens anders.
komen pas na enkele jaren na de verkoop van CO2
satie wordt deze onvermijdelijke CO2-uitstoot geneutraliseerd. “Wij
Het is een kip-en-eiverhaal. Investeren in duurzame
Waarom ik dit doe? Omdat ik op mijn oude dag kan zeggen dat ik mijn
–certificaten, die het duurzame project gaat opleveren.
hebben gekozen voor projecten in Zuid-Afrika. Deze projecten zorgen
energie voor arme gezinnen kost veel geld, de opbrengsten
steentje heb bijgedragen aan een schonere leefomgeving.”
Alleen, wie wil voorfinancieren? Daar worstelt een project
“Basa is number one!”
In een rustige straat van de township Kwazamokuhle, ongeveer 180 km van Pretoria, woont het gezin Vasumuzi: Santo 14
JA ARBER ICHT 2010
mee van 180.000 LED-lampen die branden op zonneenergie in India. De registratie voor het verkrijgen van de CO2 rechten is geregeld. Een partij die wil voorfinancieren nog niet. De zoektocht gaat door.
Programmatisch werken Een greep bedrijven en instellingen waar ICCO
mee samenwerkt in programma’s in ontwikkelingslanden:
AgriProFocus
Albert Hein Foundation Better Cotton Initiative (BCI) DSM Dutch Coalition on Disability and Development EducAIDS Fair Match Support Fairtrade Gemeente Fairtrade Label Organization (FLO) FoodFirst Information and Action Network (FIAN) Forest Stewardship Council (FSC) Instituut voor Duurzame Handel (IDH) Inter American Development Bank Jumbo Max Havelaar Microned Netherlands Water Partnership Organic Exchange Rabobank Foundation Stop Aids Now TNO UNDP Universiteit van Utrecht Wageningen Universiteit
JA ARBER ICHT 2010
15
Resultaten Niemand uitgesloten
Een heikele kwestie Sinds 2005 roepen meer dan 170 Palestijnse organisaties en enkele Is-
raëlische organisaties op tot boycot, desinvesteren en sancties tegen het Israëlische beleid in de bezette Palestijnse gebieden. Doel is dat Israël zich houdt aan het internationaal recht en aan de mensenrechten.
Recht van meedoen Vrede, mensenrechten en democratisering zijn nodig om een samenleving op te bouwen waarin mensen zich kunnen ontplooien en voor zichzelf en anderen op kunnen komen. ICCO draagt bij aan een samenleving, waar plek is voor kwetsbare groepen en minderheden.
16
JA ARBER ICHT 2010
Omdat de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden voortduurt,
is deze vreedzame en legale manier om de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden te beëindigen, gerechtvaardigd.
ICCO’s beleid is erop gericht de internationale rechtsorde te verster-
ken. De oproep tot boycot heeft zij zelf niet ondertekend. Dat hebben vrijwel alle maatschappelijke Palestijnse organisaties en sommige
Israëlische, wel gedaan. Onder hen zijn organisaties die steun ontvangen van ICCO, maar ook steun van andere Europese en Nederlandse organisaties en overheden, waaronder de Nederlandse.
Minister Rosenthal liet ICCO eind 2010 weten dat ICCO’s beleid in
het Midden-Oosten ingaat tegen het Nederlands buitenlands beleid.
Volgens ICCO is dat niet het geval. Ook de Nederlandse regering
Deze onderzoekt het functioneren van Justitie en probeert hervor-
bepalingen van de Vierde Geneefse Conventie moet Nederland als
Vanwege het falende Justitieapparaat nemen veel Guatemalteken het
is volgens artikel 90 van de grondwet verplicht om de ontwikke-
ling van de internationale rechtsorde te bevorderen. En onder de
verdragspartij actief bijdragen aan de bescherming van burgers in oorlogstijd en bezetting.
De volledige verklaringen zijn te vinden op de ICCO site. www.icco.nl/electronic-intifada
Helaas te laat In Atjeh, Indonesië, verzetten lokale mensenrechtenorganisaties zich tegen een islamitische wet op stenigen.
mingen door middel van wetsvoorstellen en via de publieke opinie te versterken. De criminaliteitscijfers in Guatemala zijn erg hoog.
recht in eigen handen. Lynchpartijen komen vaak voor. Claudia Paz
staat, ook persoonlijk, onder zeer grote druk vanwege de opkomende macht van de drugscriminelen.
Haar benoeming bewijst dat de invloed van maatschappelijke orga-
nisaties de laatste jaren is toegenomen. Het is een kroon op het werk van ICCPG.
ICCO steunde die strijd op het moment dat een ontwerpwet al werd getekend door een lokaal parlement. Partnerorganisaties riepen de gouverneur op de tekst niet te ondertekenen, zich niet realiserend dat de ontwerpwet na drie maanden van kracht werd, ook zonder goedkeuring van de gouverneur.
Hoofdaanklager vrouw van het volk Vorig jaar werd dr. Claudia Paz y Paz Bailey (44) benoemd tot procureur-generaal in Guatemala. Zij werkte tot dan toe bij
ICCPG, een belangrijke partner van ICCO. Claudia is advocaat en
gepromoveerd in strafrecht en mensenrechten aan de universiteit van Salamanca, Spanje. Ze is professor rechtsgeleerdheid aan de
San Carlos Universiteit in Guatemala-Stad. Ook werkte ze voor de
waarheidscommissie die de mensenrechtenschendingen tijdens de burgeroorlog in Guatemala onderzocht.
Zij heeft aangekondigd de bezem door het Openbaar Ministerie te
zullen halen. Alle Officieren van Justitie zullen worden geëvalueerd. De hoge criminaliteit, straffeloosheid en corruptie op alle niveaus
ondermijnen de rechterlijke macht in Guatemala. Als directeur van het ‘Instituto de Estudios Comparados en Ciencias Penales de Guatemala’ (ICCPG) gaf Paz leiding aan deze onafhankelijke denktank.
JA ARBER ICHT 2010
17
Resultaten Niemand uitgesloten
Ontheemden politiek actief
Loon na (samen)werken
De rechten van ontheemden uit Zuid-Soedan die nabij de noordelijke
Samenwerken en investeren lonen. In activiteiten, in bedrijven, maar
een fatsoenlijk bestaan te bezorgen. Bijna driehonderd ontheemden
land of dorp, dragers van maatschappelijke verandering en vooruit-
hoofdstad Khartoem wonen, worden al decennialang met voeten getreden. ICCO probeert samen met andere organisaties deze mensen kregen in 2010 een microkrediet om een bedrijfje te starten. Ook
kregen negentig ontheemden een training zodat ze (etnische) con-
flicten - die vaak voortkomen uit hun uitzichtloze situatie - kunnen hanteren en oplossen. De deelnemers bouwden zelfvertrouwen op en gingen actief meedoen aan een voorlichtingscampagne over de
verkiezingen. Ze meldden zich als verkiezingswaarnemer en sommigen stelden zich zelfs beschikbaar voor een zetel in de wetgevende raad voor Zuid-Soedan. 18
JA ARBER ICHT 2010
ook in mensen. Het werk van ICCO draagt bij aan carrièrekansen van goed opgeleide mensen. Mensen die vaak beslissers worden in hun gang. Soms is de route lang en het resultaat onverwacht. Zoals bij
Lula da Silva, de oud-president van Brazilië (2002 – 2010). Dagblad
Trouw schreef over ICCO en Lula op 2 oktober 2010: “In de jaren ze-
ventig zochten ze bij ICCO naar krachten in Latijns-Amerika die voor een omwenteling konden zorgen. De keuze viel op de vakbonden en
dan vooral de CUT, de met miljoenen leden de grootste vakbond van Zuid-Amerika. Lula kreeg steun via ICCO en bracht het tot topman van de CUT” en werkte zich op tot president van Brazilië.
Leven met aids in Zimbabwe Remco Bouma Sekai Rumo is 37, maar ziet eruit alsof ze halverwege de twintig is.
“Mijn moeder was inderdaad razend. De hele nacht heeft ze in
ling ernstig ziek werd en overleed, terwijl ze in verwachting was van
het niet geloven, maar heeft me niet verstoten. Dorpsgenoten schol-
Toch heeft ze aids. Hoe lang al weet ze niet precies, wel dat het in
2007 geconstateerd is. Het balletje ging rollen toen haar man plotsehun eerste kind. ,,Ik hoopte zo dat ik het kind mocht houden. Dan had ik tenminste nog iets van hem gehad.”
Maar in plaats daarvan werd Sekai zelf ook ziek. Ze kreeg hoge
koorts, last van zwellingen op haar benen en pijn in haar gewrichten. Voor FACT, een lokale partnerorganisatie van ICCO, en werkzaam in haar geboortedorp Chipfatsura, was dat voldoende aanleiding haar te laten testen. “Ik ging door de grond toen ik naar het ziekenhuis
paniek doorgebracht, in de lemen hutten van de familie en buiten, in het veld. Ik hoorde haar schreeuwen dat het niet waar was. Ze kon den me uit en zeiden dat ik om aandacht vroeg, dat het een leugen was. Ik haatte hen, ik ontliep ze, maar kwam ze toch steeds weer
tegen. Andere mensen ontliepen mij juist. Er bestaan zoveel mis-
verstanden over aids: dat je het kan overbrengen door uit dezelfde beker te drinken, of door elkaar aan te raken. De meest nare is nog dat je er af kan komen door seks te hebben met een maagd.”
Maar aids is in Zimbabwe een deel van de dagelijkse realiteit gewor-
ging. Alleen, want ik had mijn familie niets durven vertellen. Ik was
den. Vijftien procent van de volwassenen is besmet, het vier na hoog-
zorgen? Ik zou niets over hebben.”
Ze vinden steun bij elkaar en werken gezamenlijk aan projecten,
zo bang dat ik seropositief zou zijn. Toen kwam de uitslag: positief.
Ik was een weduwe met aids en zonder kinderen. Wie zou voor me
ste percentage voor een land wereldwijd. In Chipfatsura, het dorp van Sekai, zijn zestien van de tweehonderd inwoners zijn besmet.
zoals het maken van schooluniformen. Via FACT doet ze bovendien
aan voorlichting over besmetting en preventie. Daarvoor is nodig dat het onderwerp aids bespreekbaar wordt.
“We hopen dat mensen, door ons te zien, open worden over aids.
Alleen als het onderwerp bespreekbaar is, kan de verspreiding ervan stoppen. We willen laten zien dat iedereen besmet kan raken, en dat mensen met het hiv-virus niet ineens onaanraakbaar zijn. Ik vond
het doodeng, die test, ik heb heel lang tegengestribbeld. Maar zonder die test, en die medicijnen die ik nu krijg, was ik zeker weten al dood
geweest.” Nu durft Sekai weer voorzichtig te hopen op een toekomst. Haar allerdiepste wens is dat ze alsnog een man kan vinden, en een
kind mag krijgen. De kans dat het met aids geboren wordt - eenvierde - neemt ze voor lief. “Als God het me gunt, komt alles goed.”
JA ARBER ICHT 2010
19
Resultaten Niemand uitgesloten
ICCO en Kerk in Actie hebben een traditie van vijftig jaar als
De twee gezichten van water
het om noodhulp geven gaat. In 2010 sprongen de aardbeving
Eind juli 2010 werd Pakistan geteisterd door hevige overstromingen.
in Haïti en de overstromingen in Pakistan eruit. De Samenwerkende Hulporganisaties, waar ICCO en Kerk in Actie deel van uitmaken, organiseerden een nationale fondswervende actie. Andere landen waar partnerorganisaties van ICCO en Kerk in Actie in 2010 hulp boden bij rampen waren Congo, Oeganda, Soedan, Mali, Birma/Myanmar, Afghanistan, Indonesië en Midden-Amerika.
Twintig miljoen Pakistani werden getroffen, tweeduizend mensen
vonden de dood. Op Giro 555 werd € 27,5 miljoen ingezameld. Sas-
kia Bolt bezocht voor ICCO en Kerk in Actie vijf maanden na de ramp het getroffen gebied, dat zo uitgestrekt was als de afstand Amsterdam – Casablanca. Een fragment uit haar dagboek.
“Op de agenda staat vandaag Swat, dat is één van de bekendste
regio’s van Pakistan. Vroeger vanwege de hoge ontwikkelingsgraad, de skioorden, nu vooral vanwege de aanwezigheid van de Taliban. Het
Rampenproef
is een prachtig gebied en nu nog niet eens op haar mooist, getuige de
ICCO werkt bij noodhulp samen met Kerk in Actie. We doen grofweg
prachtige platen van een groen en vruchtbaar glooiend landschap aan
gemeenschappen en organisaties steunen bij het ontwikkelen van
mijn moeder zou me zo niet herkennen, maar blijkbaar vindt het provin-
twee dingen. Acute noodhulp geven waar nodig en mogelijk is,
de muur van het provinciegrenskantoortje, waar we allemaal al dan niet
rampenplannen – en beleid.
ciebestuur het een veilige gedachte om iedere bezoeker vast te leggen.
meestal als onderdeel van de ACT Alliance. En daarnaast lokale
20
JA ARBER ICHT 2010
gesluierd op de foto moeten en digitaal in het systeem verdwijnen. Zelfs
ICCO, Kerk in Actie en giro 555 ICCO en Kerk in Actie ontvingen € 2,4 miljoen uit de nationale actie
Daarnaast ontvingen ICCO en Kerk in Actie € 16,3 miljoen voor
(giro 555) van de Samenwerkende Hulporganisaties voor Pakistan.
Haïti. Dit geld werd onder andere besteed aan:
Het geld werd besteed aan:
• schoon drinkwater voor 26.000 mensen in Port-au-Prince en de
• voedselpakketten voor ruim 26.000 mensen,
regio Léogâne,
• vaccinaties voor vee,
• 18.000 mensen kregen voedselpakketten,
• bijna 6.000 hygiënepakketten,
• 400 kinderen kregen zestien weken een warme maaltijd per dag,
• 10.000 mensen kregen toegang tot schoon drinkwater,
• in tweeënhalve maand werden 12.000 operaties uitgevoerd,
• (mobiele) medische kampen,
• 35.000 mensen kregen een tijdelijk onderkomen,
• 5.610 muskietennetten werden uitgedeeld,
• 400 mensen kregen een startkapitaal om hun bedrijfje weer op
• 1.569 mensen kregen een tijdelijk onderkomen,
te bouwen.
• medische hulp in opvangkampen in Hyderabad en Karachi, • advisering van lokale instanties, • onderwijs, en medische controles van kinderen (6-12 jaar).
Meer informatie is te vinden op www.giro555.nl.
JA ARBER ICHT 2010
21
Resultaten Niemand uitgesloten
Folders die uitnodigen om samen met een gids te gaan trek-
en grijze tunieken met lange mouwen en wijde broeken. Het zijn
ken of mountainbiken sieren de muren van het verlaten White
de vrouwen die het Pakistaanse landschap kleur geven, maar die
Palace Hotel, hoog op de berg. Geen toerist die de uitnodiging
zijn hier nu niet.
kan aannemen. Zakken met kunstmest en zaden voor tarwe en
Mijn hand gaat bij het uitstappen de laatste twee dagen als eer-
tomaten worden aan 279 families uitgedeeld. Er staat een keu-
ste naar mijn hoofddoek. Krampachtig houd ik hem vast, zeker
rige rij met mannen die traditioneel gekleed zijn in beige, bruine
met die tientallen mannenogen gericht op mijn bleke verschijning. In de rij staat ook Sher Muhammed van in de vijftig, (‘Hoe oud ik precies ben? Ik ben grijs en heb een baard’) vriendelijk glimlachend. Zijn huis was beschadigd, is weer hersteld en zijn land is weggespoeld. Hij kan het land helaas nog niet helemaal weer gebruiken, een gedeelte is bezaaid met immense keien, maar hij weet met de vijftig kilo tarwezaad wel raad. De vorige oogst ging verloren, alle hoop is gericht op de tarwe die in maart van het land gehaald kan worden, mits de regen snel komt. Hoe vijand water snel je vriend weer kan zijn. Of moet zijn in ieder geval. Gelukkig is mevrouw Muhammed naaister en verdient zij zo ook een inkomen voor de tienkoppige familie. Even verderop is Guljana (28) van de lokale organisatie NRSP bezig met voorlichting over hygiëne voor in en om het huis voor een groep vrouwen uit de buurt. Daarna krijgen ze een hygiënepakket mee, met daarin zeep, wasmiddel, een teil, shampoo, een kleine waterfilter, een nagelknipper, tandenborstels en tandpasta, handdoeken en een spiegel. Onder de wachtenden is Nasrien (14 jaar). Ze is de oudste dochter van een gezin met elf kinderen. Moeder heeft haar gestuurd voor de uitleg en vooral het pakket natuurlijk. Nasrien heeft al ondervonden hoe ongezond vies drinkwater is. Haar babyzusje heeft een ooginfectie opgelopen en andere gezinsleden hebben maagproblemen. De waterfilter is meer dan welkom, want sinds de overstromingen is het drinkwater niet meer van de gebruikelijke kwaliteit. Ik kan alleen maar registreren en constateren. En dat vertel ik ook. Ik vertel de mensen die ik spreek dat ik hun verhaal in Nederland wil laten horen”.
22
JA ARBER ICHT 2010
“ICCO behoeden voor grote fouten” Tornorlah Varpilah
“Ik vind dat West-Afrikanen volledige verantwoordelijkheid
Natuurlijk is er een Afrikaanse visie op ontwikkeling. Deze is meer
zijn met zeven mensen en komen uit zeven verschillende landen
concept van ontwikkeling heeft een negatieve invloed gehad. Het is
moeten nemen voor hun eigen leven en toekomst. Daarom ben
ik voorzitter geworden van de Regionale Raad West-Afrika. We
in de regio. We hebben beroepen als milieudeskundige, dominee, ondernemer, media-expert en wetenschapper.
Eigenlijk willen we als raad de vernieuwing van ICCO nog een stap verder brengen. ICCO wordt nu voor een groot deel gefinancierd door de Nederlandse overheid. In mijn ogen is geen
enkele hulp neutraal. De overheid heeft haar eigen ideeën over
gericht op collectivisme. We geloven bijvoorbeeld in gezamenlijk eigenaarschap en niet in indirect eigenaarschap. Het Westerse onze uitdaging die te keren.”
Tornorlah Varpilah is staatssecretaris voor Gezondheidszorg in
Liberia en voorzitter van de West-Afrikaanse Regionale Raad van ICCO en Kerk in Actie.
(Bron: Janneke Juffermans in Vice Versa, nummer 1 2011)
ontwikkeling. ICCO moet losser komen van de overheid. Ze moet ook meer fondsen gaan werven in ontwikkelingslanden. In de
komende jaren zal dit proces zo ver vorderen dat organisaties
in het Zuiden eisen gaan stellen op het gebied van de besluitvorming.
De raad gaat in tegen het ontwikkelingstoerisme van westerse ontwikkelingswerkers. Die proberen vanuit de wens om te
helpen de lokale behoeften vast te stellen, maar snijden de echte kwesties toch niet aan. De raad staat dicht bij de bevolking en
heeft goede connecties met de lokale gemeenschappen. Zo behoedt zij ICCO voor grote fouten.
Ik denk niet dat Afrika de bronnen mist. Er zijn heel veel bronnen om het werk te kunnen financieren. Wij hebben alleen een gebrek aan kunde om die bronnen aan te wenden. Wij hopen van ICCO die vaardigheden te leren.
JA ARBER ICHT 2010
23
Ontwikkelingssamenwerking op de korrel Het Nederlandse beleid op ontwikkelingssamenwerking is in 2010 op veel punten grondig gewijzigd. ICCO roerde zich in het debat.
Denk groot. Stem op de Wereld In de aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede Kamer lanceer-
onder de officiële ontwikkelingssamenwerking vallen. De Neder-
landse overheid zet stevig in op een bijdrage van het bedrijfsleven aan ontwikkeling. Maar bedrijven kunnen het niet alleen. Samenwerking met het maatschappelijk middenveld in Nederland en in ontwikkelingslanden is noodzakelijk voor duurzame en eerlijke ontwikkeling.
de de ICCO-alliantie de campagne ‘Denk Groot, Stem op de Wereld’. De campagne riep op om te stemmen voor internationale samen-
Boeiende debatten
plakt. Eind 2010 tekenden tientallen organisaties waaronder ICCO
met de campagne ‘Genoeg=Genoeg’ protest aan tegen extra bezuini-
vinden we ontwikkelingssamenwerking? Hoe moeten bedrijfsleven, overheid en maatschappelijke organisaties samenwerken? En die
werking. In veertig steden werden op verkiezingsborden affiches ge-
In debatten ging het steeds over de vragen als: Hoe belangrijk
gingen op ontwikkelingssamenwerking. De campagnes konden niet
eerlijker en rechtvaardiger wereldsamenleving, wordt dat nog wat?
verhinderen dat de nieuwe regering Rutte het buitenlandse beleid ingrijpend veranderde.
Het budget ging terug van 0,8% naar 0,7% van het Bruto Nationaal Product, in absolute cijfers een daling van bijna € 1 miljard. Ook
werden posten toegevoegd die volgens internationale normen niet 24
JA ARBER ICHT 2010
Verkuyllezing
350 mensen waren op 26 mei in de Janskerk in Utrecht voor de
vierde Verkuyllezing. Herman Wijffels sprak over de ‘De Waarde van
Wij’. Ontwikkelingssamenwerking moet zich verbinden met de grote thema’s zoals voedselzekerheid, water, schone lucht, energie en
Nieuwe voorzitter Raad van Bestuur Op 1 november trad Marinus Verweij aan als de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur van ICCO. Hij volgde Jack van Ham op die ICCO tien jaar leidde. Van 2000 tot 2009 was Verweij al bestuurslid van ICCO. Hij is afgestudeerd als arts en heeft lange tijd in Afrika gewerkt. Voor ICCO gaf Verweij leiding aan TNO Centrum Zorg en Bouw. Vanaf dag één werkt hij eraan om de banden van ICCO met de samenleving te versterken en de financiële afhankelijkheid van de overheid te verminderen.
vrede: de zogenaamde ‘global common goods‘. Wijffels voegde daar
tot schaarste van water, fossiele brandstoffen en voedsel en daar-
geen heil in ontwikkelingssamenwerking die enkel gestoeld is op
de wereld beter af dan ooit tevoren. ,,We hebben een perspectief
aan toe dat internationaal samenwerken aan een gemeenschappelijk belang óók de bevordering van het eigen belang omvat. Hij ziet
motieven als ‘schuldgevoel, naastenliefde of solidariteit’, omdat die de ander tot slachtoffer maken.
‘Symposium Glocalize’! In onze globaliserende wereld zijn lokale samenlevingen wereld-
wijd op tal van terreinen met elkaar verbonden: economie, politiek, klimaat, veiligheid. We zijn ‘glocalized’ dus. Op het symposium ‘glo-
calize’ bereikten driehonderd Nederlandse en internationale gasten
mee tot conflicten en meer armoede. Volgens Peter van Lieshout, auteur van het WRR rapport ‘Minder pretentie, meer ambitie” is nodig; een die de wereld niet vat in onmogelijkheden en misère, maar in termen van hoop.” Deelnemers uit ontwikkelingslanden
legden de verantwoordelijkheid voor oplossingen bij de ontwik-
kelde landen. ,,Geef ons geen liefdadigheid, maar rechtvaardigheid”, klonk het. Waarop van Lieshout adviseerde de zaken in eigen hand
te nemen. Het Westen kan niet alles oplossen, dat moeten jullie zelf doen.
consensus over het achterhaalde onderscheid tussen Noord en Zuid.
ICCO moet inleveren
Over hoe de wereld er voorstaat, verschilden de meningen. Volgens
vraag in voor subsidie. Voor 2011 - 2015 ontving de alliantie op 1
Extreme rijkdom en armoede kennen geen grenzen.
Een groot deel van ICCO’s inkomsten zijn afkomstig van de Neder-
hoofdspreker Jan Pronk sluiten rijke landen zwakkere landen
november 2010 het bericht dat de financiering ten opzichte van de
buiten. Dit houdt de huidige crises en internationale instabiliteit in stand en versterkt ze zelfs. Ontwikkeling alleen gericht op econo-
mische groei doet de ongelijkheid in de wereld toenemen en leidt
landse overheid. Elke vier jaar dient de ICCO-alliantie een aan-
vorige periode voor het werk van ICCO met 40% was verminderd.
Programma’s zijn op stel en sprong gestopt en personeel collectief ontslagen.
JA ARBER ICHT 2010
25
Resultaten Samenwerken
Pleiten voor eerlijke kansen Ongelijke machtsverhoudingen, zowel op wereldniveau als in lokale gemeenschappen, dragen bij aan het voortduren van onrecht, armoede en buitensluiten van mensen. ICCO probeert machthebbers te bewegen hier structureel verbetering in aan te brengen. Dat doet zij door diverse onderwerpen samen met partnerorganisaties op de agenda te zetten. Enkele voorbeelden uit 2010: De internationale klimaatonderhandelingen zijn van groot belang
voor ontwikkelingslanden. Zij worden het meest getroffen door de
effecten van klimaatverandering. ICCO initieerde in 2008 een coalitie van organisaties die opkomen voor het verminderen van CO2-uit-
stoot door ontbossing (REDD). Op de klimaattop in december 2010 in Cancun werd een hoopvol akkoord bereikt over REDD. 26
JA ARBER ICHT 2010
In juli besloot de Europese Unie om vanaf 2011 geen illegaal hout
meer te importeren. ICCO heeft hier samen met andere (milieu)organisaties twaalf jaar voor gewerkt. Het Europese besluit zal ten goede
komen aan flora, fauna, lokale gemeenschappen en ontwikkelingslan-
den. Bovendien is het een stimulans voor de handel in duurzaam hout. Over de hele wereld hebben partnerorganisaties steeds minder politieke ruimte om hun werk te doen. Mensen en particuliere
organisaties die voor hun rechten opkomen, worden door overheden en bedrijven bedreigd. De Europese Unie heeft richtlijnen voor de bescherming van mensenrechtenactivisten opgesteld. ICCO vroeg
de Nederlandse overheid zich in het bijzonder te bemoeien met de situatie in Midden-Amerika
Kennis en kwaliteit Het werk van ICCO wordt geregeld extern en onafhankelijk geëvalueerd. 40% van alle programma’s is er in de periode 2007 – 2010 aan onderworpen. Van evalueren leer je, maar ook door samen te werken in (kennis)netwerken verkrijgen ICCO en haar partnerorganisaties de nieuwste inzichten. Vermenigvuldigen en delen van kennis staan bij ICCO en de allianties hoog op de agenda.
Op uw gezondheid! In de gezondheidszorg is inspraak van patiënten niet vanzelfsprekend. Ook in ontwikkelingslanden valt het nodige te verbeteren.
Instanties leveren niet de diensten die van hen verwacht worden, of de kwaliteit en beschikbaarheid zijn onvoldoende. ICCO is een
proef begonnen om klanttevredenheid te meten rond moeder- en kindzorg in Malawi.
Malawi kent één van de hoogste sterftecijfers ter wereld voor moeder en kind. 984 op de honderdduizend vrouwen sterven rond de geboorte. De toegang tot zorg is slecht. Het landelijke Uchembere
Network werd opgericht om vrouwen betere toegang te geven tot zorg van hoge kwaliteit en hen daarbij te betrekken. Het netwerk bestaat uit kerken en andere organisaties die aan seksuele en reproductieve gezondheidszorg werken in Malawi.
Doel is meer tevredenheid bij vrouwen over de geleverde diensten. Het Uchembere Network gebruikte hiervoor de ‘Citizen Repor-
ting Card’ (CRC) en ‘Consumer Panels’ (CP). Zo leverden klanten
Deze benadering vanuit klanttevredenheid geeft armen op structu-
kregen. Ze kwamen met aanbevelingen als betere informatievoor-
organisaties, die zich echt kunnen profileren als vertegenwoordigers
feedback op de kwaliteit en toegang van prenatale zorg en van
bevallingszorg.1074 vrouwen namen deel nadat ze prenatale zorg ziening, lagere prijzen, meer personeel en fietsambulances.
rele wijze een stem en overstijgt de belangen van de organisatie.
Betrokkenheid van de doelgroepen verstevigt de legitimiteit van de van hun doelgroep.
JA ARBER ICHT 2010
27
Resultaten Samenwerken
Samenwerken zit bij ICCO in de genen. Dat is op tal van terreinen zichtbaar. Op organisatieniveau, maar natuurlijk ook in de uitvoering van programma’s in ontwikkelingslanden. Samenwerking is in ons werk cruciaal: krachten bundelen, kennis uitwisselen, afstemmen en elkaar aanvullen. Niet problemen oplossen, maar systemen veranderen is onze drijfveer.
Doel is het vergroten en verbeteren van de betrokkenheid van de
samenleving bij ontwikkelingssamenwerking. Aandachtsgebieden
zijn onderwijs, gezondheidszorg, water & sanitatie en lokaal onder-
nemerschap. In 2010 werden 177 nieuwe particuliere initiatieven gecontracteerd. In totaal ondersteunt Impulsis driehonderd projecten. www.impulsis.nl
ICCO-alliantie ICCO en Kerk in Actie Sinds 2007 hebben ICCO en Kerk in Actie hun buitenlandafde-
lingen samengevoegd. In 2010 is hetzelfde gebeurd met communicatie, fondswerving en marketing. Kerk in Actie is het missio-
naire en diaconale werk van de Protestantse Kerk in binnen- en
buitenland. De samenwerking is intensief, maar ICCO en Kerk in
Actie blijven juridisch zelfstandig met onderscheiden identiteiten en achterbannen.
www.icco.nl en www.kerkinactie.nl
Coöperatie Een volgende voor ICCO logische stap in verdergaande
samenwerking is de vorming van een coöperatie voor internationale
samenwerking. Deze zal in 2011 gestalte krijgen. Leden van de ICCOalliantie maken er deel van uit.
ACT Alliance
ICCO is, evenals Kerk in Actie, lid van de ACT Alliance, een koepel van 111 kerken en kerkelijke organisaties die samenwerken in humanitaire hulp, ontwikkeling en lobby. www.actalliance.org.
Impulsis Particulieren die een project in een ontwikkelingsland willen beginnen, kunnen voor advies en financiële ondersteuning terecht bij
Impulsis. Impulsis is een initiatief van ICCO, Edukans en Kerk in Actie. 28
JA ARBER ICHT 2010
In 2005 hebben Edukans, ICCO , Kerk in Actie, Oikocredit, Prisma
en Share People de handen ineengeslagen. Zij zijn in Nederland en
in het buitenland steeds meer samen gaan werken in de uitvoering van projecten en programma’s. In 2010 traden Yente en ZZg toe.
Binnen de alliantie worden capaciteiten en deskundigheden gedeeld en getraind. ICCO is binnen de alliantie penvoerder voor de subsidie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
FairClimateFund bv
Togetthere
Zie pagina 14.
Togetthere is het internationale jongerenprogramma van ICCO en
Fair & Sustainable Holding BV
kelingslanden. Bij terugkeer voeren de jongeren bewustwordings-
www.fairclimatefund.nl
In 2008 richtte ICCO een holding op om privaat gefinancierde
programma’s te kunnen starten. De BV kan als aandeelhouder
deelnemen in initiatieven van de private sector of betaalde diensten
Kerk in Actie. Togetthere biedt jaarlijks zo’n honderd jongeren de
mogelijkheid kennis te maken met het leven van mensen in ontwikcampagnes en zamelen geld in. www.togetthere.nl
aanbieden aan geïnteresseerde bedrijven of instellingen. www.fair-sustainable.nl
Connect4Change Naast de ICCO-alliantie maakt ICCO ook deel uit van een alliantie
onder de naam Connect4Change. Deze alliantie heeft in 2010 met succes een meerjarensubsidie gekregen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Connect4Change is een initiatief van
AKVO, Cordaid, Edukans, IICD en ICCO. Doel is om in twaalf
ontwikkelingslanden duurzaam en beter gebruik te maken van ICT
- informatie- en comunicatietechnologieën - in de gezondheidszorg, het onderwijs en economische bedrijvigheid. www.connect4change.nl
WASH Alliantie Een andere alliantie waar ICCO in participeert is de WASH-alliantie:
een samenwerkingsverband van Simavi (penvoerder), Akvo, AMREF, Rain Foundation, WASTE en ICCO. Het programma van de WASH
Alliantie ondersteunt in acht landen maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden in Afrika en Azië bij de uitvoering van programma’s die de duurzame toegang tot veilig drinkwater, sanitaire
voorzieningen en hygiëne verhogen. Uniek aan de alliantie is dat een
bundeling plaatsvindt binnen de Nederlandse watersector, waardoor verbeteringen in de gehele waterketen kunenn ontstaan. De alliantie kreeg in 2010 een meerjarensubsidie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
JA ARBER ICHT 2010
29
Missie Wij zijn een interkerkelijke organisatie voor internationale samenwerking. Wij doen ons werk op grond van drie waarden: Compassie, gerechtigheid en zorg voor de aarde. Wij leggen ons niet neer bij armoede en onrecht, waar en bij wie ook in de wereld. Ieder mens moet in waardigheid kunnen leven. Wij geloven in mensen en hun vermogen om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Mensen hebben elkaar nodig. Wij hebben gezamenlijke belangen, de aarde is van ons allemaal. Wij geloven in het delen van kennis en ideeĂŤn. Samenwerken met mensen, organisaties en bedrijven, in Nederland en in de wereld. Samen meer bereiken.
30
JA ARBER ICHT 2010
Ontwikkeling is een reis Grace Kaiso Ontwikkeling is een reis. Soms gaat dat snel, meestal gaat het traag. Soms moet je de heuvel op en gaat het langzaam. Soms is de weg goed en gaat het in een lekker tempo. Als we beseffen dat we onderweg zijn, kunnen we het misschien ook beter verdragen dat veranderingen niet onmiddellijk zichtbaar zijn. Tegelijkertijd is het helder dat de mensheid in dat veranderingsproces ook zijn beperkingen heeft. We zijn mensen. Deze wereld kent ook een grotere kracht. Er is een God, een Schepper. En wij zijn de ‘stewards’. Laten we dat niet vergeten.
Ds. Grace Kaiso is algemeen secretaris van de ‘Council of Anglican Churches of Africa’ en lid van de Regionale Raad Centraal en Oostelijk Afrika van ICCO and Kerk in Actie.
JA ARBER ICHT 2010
31
Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht Postbus 8190 3503 RD Utrecht T: 030 692 78 11 info@icco.nl www.icco.nl 32
JA ARBER ICHT 2010
ICCO is a member of the