Bedrijvig Brabant juni 2013

‘De relatie met de omgeving is delicaat’

CCM plukt vruchten van strategiewijziging

‘De markt zal het meer en meer zelf moeten doen’

pagina 11

pagina 21

pagina 33

Verschijnt maandelijks bij directie en hoger management van alle ondernemingen in Noord-Brabant met meer dan tien werknemers

BEDRIJVIG BRABANT juni 2013

De onafhankelijke zakenkrant van Noord-Brabant

Bert Pauli:

Omzet Vanderlande fors gestegen

‘De Brabantse bestuurlijke drukte past niet meer bij deze tijd’

VEGHEL – De omzet van Vanderlande Industries is in boekjaar 2013 met 31 procent gestegen naar 741 miljoen euro.

De orders stegen met vijf procent tot 747 miljoen euro en de orderportefeuille staat nu op 858 miljoen euro, een record.

De nettowinst bedroeg 26,1 miljoen euro. CEO Peter Gerretse: 'De resultaten bewijzen dat onze markten zich herstellen en bevestigen onze strategie.'

‘Als je nadenkt over wat er de komende 25 jaar staat te gebeuren, struikel je over de megavraagstukken.’ Dat zegt Bert Pauili, gedeputeerde Economische Zaken en Bestuur bij de provincie NoordBrabant. ‘Dan moet je als overheid over je eigen grenzen heen kunnen en willen denken. Daarnaast is het zaak eenvoud in de bestuurlijke structuur te brengen. Dat is dan ook waar we momenteel hard mee bezig zijn.’

Start Center for Social Innovation

Bestuurlijk Brabant staat voor grote veranderingen. De overheid moet het doen met steeds minder middelen. De verhoudingen tussen Den Haag, de provincie en de gemeenten verschuiven en Brabant richt zijn blik meer en meer op Europa. Tegelijkertijd zijn de uitdagingen voor de toekomst enorm.

De komende decennia staan in het teken van een fundamentele maatschappelijke en economische transitie.

TILBURG – Midpoint Brabant en de gemeente Tilburg richten het Center for Social Innovation (CSI) op dat een broedplaats moet worden van ondernemerschap en innovatie met als doel het creëren van maatschappelijke en economische waarde. CSI wordt een coöperatie en dient als de permanente aanjager van social innovation. Het biedt zijn leden co-werkplekken, innovatiekennis en samenwerkingsvormen aan. Het programma wordt gevuld en bepaald door de coöperatieleden en aangevuld met evenementen ter versterking van de samenwerking rond maatschappelijk relevante vraagstukken.

Pauli: ‘Daarbij is wat er in Brussel gebeurt enorm belangrijk. Kijk alleen al eens naar de beschikbare gelden voor innovatie. Europa heeft 336 miljard euro op de plank liggen voor de komende jaren.

Onze minister Henk Kamp stelt daar een kleine twee miljard euro tegenover. Dat geeft de context aan waarin wij als innovatieregio met grote internationale ambities opereren. Brabant is meer een regio van Europa dan een provincie van Nederland.’

Lees verder op pagina 25

Eerste bedrijven in business centre Mμ

ATM reinigt transportschip Wetteren

EINDHOVEN – De eerste zes bedrijven hebben hun intrek genomen in het nieuwe bedrijvencentrum Mμ op de High Tech Campus in Eindhoven.

Mμ is speciaal ontwikkeld voor kleine en middelgrote bedrijven met activiteiten gericht op Research & Development en de focus op Lifetech en New Energy. Naast kantoorruimten is het centrum voorzien van hoogwaardige laboratoria. Montes Jura, Matis, SRB Energy Nederland, On Semi Conductor, Virtual Proteins en Conforum hebben zich onder andere al in het bedrijvencentrum gevestigd.

MOERDIJK – Bij ATM Moerdijk is een leeg schip aangekomen waarin bluswater van het treinongeval bij Wetteren heeft gezeten. Het schip wordt gereinigd en weer geschikt gemaakt voor het transport van palmolie. De scheepstanks moeten grondig worden gereinigd. Dat gebeurt door veelvuldig wassen, stomen, spoelen en drogen. Dit alles gebeurt in een gesloten systeem.

Het reinigingswater wordt bij ATM opgeslagen waarna zal worden bepaald welke verwerkingstechniek het beste kan worden ingezet.

Geometric opent kantoor High Tech Campus Eindhoven

Buitenlandse bedrijven belangrijke banenmotor Brabant

Samenwerking Fujifilm en DIFFER

EINDHOVEN – Het Indiase engineeringsconcern Geometric opende begin juni officieel zijn nieuwe Benelux-kantoor op de High Tech Campus in Eindhoven.

De vestiging fungeert als bruggenhoofd voor verdere groei in de Benelux, waar het bedrijf zich vooral wil richten op dienstverlening aan industriële bedrijven.

Geometric verwacht het huidige personeelsbestand van tien medewerkers de komende jaren uit te breiden tot minimaal honderd werknemers. Geometric houdt sinds eind 2012 kantoor in het centrum van Eindhoven, maar geeft met de verhuizing naar de High Tech Campus verder invulling aan zijn ambitie om op termijn tot de mondiale top drie op het gebied van engineering te behoren. Amit Patkar, managing director Europe: ‘Geometric is al meer dan tien jaar via bijkantoren en strategische allianties actief in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. We zien echter al enige tijd het aantal opdrachten uit Nederland en België toenemen. Die ontwikkeling rechtvaardigt een steviger aanwezigheid in de regio waardoor Geometric zijn klanten nog beter kan bedienen.’

BRABANT - De komst van buitenlandse bedrijven naar NoordBrabant is een belangrijke aanjager

EINDHOVEN/TILBURG – Hoe flikkerende plasmakanalen leiden tot functionele films voor duurzame energie: dat is de hamvraag voor het nieuwe FOM Industrial Partnership Programme van Fujifilm en energie-instituut DIFFER. Door onderzoek binnen een nieuwe onderzoeksgroep van Differ bij Fujifilm worden de komende jaren geavanceerde materialen met uiteenlopende toepassingen ontwikkeld. Jan Bouwstra, senior onderzoeker van Fujifilm: ‘Functionele folies zijn enorm interessant, maar om ze grootschalig toe te passen is fundamenteel begrip en controle nodig over het grillige plasma tijdens het productieproces.'

van de werkgelegenheid. In de eerste zes maanden van 2013 zijn zo 1.137 nieuwe banen gecreëerd, meer dan een verdubbeling (+ 127 procent) vergeleken met het jaar ervoor, zo blijkt uit cijfers van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. De verwachting is dat over heel 2013 het totaal aan nieuwe buitenlandse vestigingen in Brabant circa 2000 banen zal opleveren. Dat banenaantal gaat gepaard met 75 miljoen euro aan directe investeringen, verdeeld over iets meer dan 20 projecten.

Bedrijfstrainingen Nederlands voor hooggeschoolde arbeidsmigranten en buitenlandse kenniswerkers Roelofspad 10 | Eindhoven | T (0)40 21 13 101 | E info@easyNL.nl | I www.easyNL.nl

2

juni 2013

PERSOONLIJK Bij zijn afscheid van het Waterschap Brabantse Delta is dijkgraaf Joseph Vos benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Vos krijgt de ridderorde wegens zijn grote bestuurlijke verdiensten ten aanzien van de milieuzorg en in het bijzonder de waterhuishouding. Hij werd in 2004 benoemd tot dijkgraaf van het Waterschap Brabantse Delta, waar hij vijf bestaande waterschappen samenvoegde tot een nieuwe organisatie.

Daarvoor was hij onder meerburgemeester van de Brabantse gemeenten Someren en Uden.

Richard Bruens is benoemd tot hoofd private banking bij Van Lanschot. Hij treedt op 1 augus-

BEDRIJVIG BRABANT Dé onafhankelijke zakenkrant van Brabant

Vluchtoord 1 Postbus 26 5400 AA Uden telefoon: 0413-266766 Faxnummer: 0413-256039

Directie: R.H.C. de Winter

Hoofdredacteur:

Brabantse volksaard tus in dienst bij de Bossche vermogensbank. Bruens was eerder actief als Global Head Private Wealth Management en Global Head Products & Solutions bij ABN AMRO. Van Lanschot maakte eerder bekend dit jaar en volgend jaar in totaal 250 banen te schrappen. De ontslagronde volgt op een vorig jaar aangekondigde reorganisatie waarbij tien tot vijftien procent van de arbeidsplaatsen zou komen te vervallen.

Scheidend bestuursvoorzitter Eric Meurice van ASML treedt per 1 juli als onafhankelijk, niet-uitvoerend directeur toe tot het bestuur van ARM, een Britse producent van halfgeleiders en software.

Meurice werd op 1 oktober 2004 benoemd tot bestuursvoorzitter van ASML. Daarvoor werkte de Fransman bij Thomson Television Worldwide en leidde hij de activiteiten van computerfabrikant Dell in West- en Oost-Europa, het MiddenOosten en Afrika. Tussen 1984 en 1994 werkte Meurice ook in de halfgeleiderindustrie, onder meer bij chipfabrikant Intel en ITT Semiconductors Group.

Bart de Boer stopt per 1 september als directeur van attractiepark de Efteling. Dat is hij in overleg met de raad van

Drs. Marco de Jonge Baas redactieBB@dewinter.nl

Eindredacteur: Gerben van den Broek

Redactie: Edwin Gelissen Miriam Swaans Tom Verstegen Paul Welling Dimphy van Boxtel

Accountmanagement: Tom van Fulpen

Bedrijvig Brabant wordt gratis verspreid onder directie en management van ondernemingen met tien of meer werknemers in de provincie Noord-Brabant. Een extra postabonnement voor deze

Bart de Boer commissarissen overeengekomen. Het attractiepark heeft de afgelopen jaren een flinke groei doorgemaakt. De Efteling laat in een verklaring weten dat de nadruk de komende jaren komt te liggen op consolidatie, wat om een andere manier van leidinggeven vraagt. Via Twitter laat De Boer weten het jammer te vinden dat hij de Efteling gaat verlaten, ‘maar consolidatie en Bart de Boer horen niet bij elkaar. Het zij zo...’. De Boer is sinds 2008 directeur van de Efteling. Daarvoor was hij CEO van Eindhoven Airport.

het algemeen bestuur van het Noordbrabants Landschap; in 2002 trad hij toe tot het hoofd-

Bert van Dijk bestuur om in 2005 voorzitter te worden. Hij is ook vice-voorzitter van ‘de Landschappen’, de landelijke samenwerkingsorganisatie van de twaalf provinciale landschappen in Nederland.

Hoogleraar Richard van de Sanden van de TU Eindhoven is benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Van de Sanden is een expert in de chemie en fysica van plasma’s. Deze kennis gebruikte hij onder meer om met OTB (nu Roth & Rau) een plasmadepositiesysteem voor siliciumnitride te ontwikkelen.

Van Lanschot heeft Jeanine Helthuis voorgedragen als lid van de raad van commissarissen. Helthuis moet Truze Lodder vervangen, die heeft laten weten niet voor een derde zittingstermijn beschikbaar te zijn. Helthuis was onder meer CEO Retail Banking bij Fortis Bank Nederland. Momenteel is zij commissaris bij Prorail.

Karl Guha, de nieuwe topman van Van Lanschot die begin dit jaar aantrad, zei vorige maand dat na een lastig 2012 het ergste voor de bank achter de rug lijkt te zijn.

Nienke Meijer wordt de nieuwe voorzitter van Fontys.

Ze volgt Marcel Wintels op, die onlangs bekendmaakte te stoppen als bestuursvoorzitter van de hbo-instelling.

Naar verwachting vindt de bestuurswissel eind dit jaar plaats. Wintels is sinds 1 juni 2008 voorzitter van het College

bedrijven kost 49 euro per jaar. Heeft uw bedrijf minder dan tien werknemers, kunt u een abonnement tegen hetzelfde tarief nemen.

Een uitgave van:

BEDRIJVIG BRABANT

Voorzitter Bert van Dijk van het Brabants Landschap heeft de provinciale onderscheiding Hertog Jan gekregen wegens zijn grote verdiensten op het gebied van de natuurbescherming in Brabant. Commissaris van de Koning Wim van de Donk reikte de onderscheiding uit tijdens een vergadering van het algemeen bestuur van het Noordbrabants Landschap.

Van Dijk werd in 1997 lid van

Nienke Meijer van Bestuur van Fontys Hogescholen, waar Meijer sinds 2009 deel van uitmaakt.

Driek van Griensven is benoemd als lid van Provinciale

Staten. Van Griensven gaat de PvdA-fractie versterken vanwege het vertrek van fractievoorzitter Annegien Wijnands.

Wijnands werd in april benoemd als wethouder van de gemeente Nuenen. De fractie van de PvdA in Provinciale Staten heeft Henk Leenders verkozen tot nieuwe fractievoorzitter. Driek van Griensven (63) is geen onbekende in de Brabantse politiek. Hij begon in 1986 als raadslid in Berkel-Enschot. Na de gemeentelijke herindeling in 1997 werd Van Griensven raadslid in Tilburg, waar hij vanaf 1999 ook voorzitter van de PvdA-fractie was. Van 2008 tot 2010 was Van Griensven wethouder in Roosendaal.

Jeroen van Velzen is in dienst getreden bij Fri-Jado in EttenLeur. Hij is verantwoordelijk voor de commerciële activiteiten van de business units Frimex Retail Services (Moordrecht) en Fri-Jado Installatiegroep (EttenLeur). Van Velzen beschikt over ruime commerciële- en managementervaring. Eerder vervulde hij functies bij onder andere Lemnis Lighting en Philips Lighting. Fri-Jado, actief in de Nederlandse markt van foodretail, -service en non-foodretail, is een werkmaatschappij van TBI Holdings in Rotterdam.

Dat Bourgondische in combinatie met hard werken, maar wel slim dan, en vooral met een internationale blik. Dat moet zo’n beetje het fundament zijn waarop we hier onze welvaart en ons welzijn bouwen. Het is in ieder geval het beeld dat her en der geschapen wordt in allerhande verhandelingen over Brabant en de Brabander, ook door onszelf. Als iedereen het zegt, moet het ook wel waar zijn. Wetenschappelijk onderzoek over zowel de identiteit van de Brabander als de gevolgen daarvan, is echter ver te zoeken. Wie meer wil weten is aangewezen op versnipperde informatie op het internet.

Verhandelingen over de volksaard binnen naties en regio’s blijken van alle tijden en ook Brabanders zijn door de geschiedenis heen als stereotypen weggezet. Dat pakte niet altijd positief uit. Zo stelde Erasmus in het begin van de zestiende eeuw in De Lof der Zotheid dat, waar bij anderen de wijsheid met de jaren komt, de Brabander naarmate hij ouder wordt zotter en zotter wordt. En de Spaanse overheersing van zuidelijk Nederland, even later tijdens de tachtigjarige oorlog, deed in het noorden onze reputatie zeker geen goed. In de eeuwen daarna is Brabant doorlopend weggezet als een dependance van België, niet echt Nederlands en zeker niet Hollands.

In een zoektocht naar de ware aard van de Brabander, is het heden zeker zo interessant als struinen door het verleden.

Ook nu zijn de feiten echter schaars en ze moeten omzichtig worden geïnterpreteerd. Zo heeft Noord-Brabant het hoogste percentage orgaandonoren. We zijn dus vrijgevig, maar ook weer niet. De collectebussen blijven in Brabant heel wat leger dan bijvoorbeeld in Friesland of Overijssel. Cocaïne snuiven kunnen we dan weer wel. We staan met stip op nummer één, maar ja, dat krijg je natuurlijk als je dé logistieke doorvoerprovincie van Nederland bent. Het CBS becijferde nog niet zo lang geleden dat maar liefst één op de acht Brabanders ouder dan twaalf jaar een zware drinker is. Misschien dat we daarom ook kampioen verkeersdoden zijn, temeer omdat hier de meeste wijnliefhebbers van Nederland wonen, maar misschien komt het ook wel omdat we de meeste kilometers asfalt hebben. In Brabant wordt ook het meeste vreemdgegaan, maar dan wel tijdens de carnaval, dus dat telt niet echt.

De Brabantse identiteit bestaat. Zowel ons verleden als onze toekomst ligt erin besloten. Het is leuk om het erover te hebben, bijvoorbeeld in de kroeg of vanuit de behoefte economisch succes te verklaren, of anderen duidelijk te maken hoe uniek we hier wel niet met zijn allen zijn. Maar uiteindelijk levert het allemaal weinig op. Alles net zo waar als onwaar, en voortdurend in beweging. En zelfs wanneer je dat Brabantse voor even weet te vangen, dan kun je er weinig mee. Het is niet uit te leggen, aan te leren of te exporteren. En dat is ook maar goed ook, anders zou Brabant zo Brabants niet meer zijn. (MdJB)

Jeroen van Velzen Bart Wolters en Willem Bas zijn in dienst getreken bij Inter Actus in Waalwijk. Hiermee breidt het financieel-economisch adviesbureau de dienstverlening op het gebied van training en coaching verder uit. Wolters was ruim dertig jaar actief in de automotivebranche en de voedingsmiddelenindustrie. Bas werkte onder meer bij Nationale Nederlanden, ING, MeesPierson en Staalbankiers en was de afgelopen jaren zelfstandig trainer op het gebied van commerciële gedragsverandering.

stap naar Van Iersel Luchtman Advocaten, omdat hij zijn clienten ook op andere rechtsgebieden wil bedienen.

Frank Paalman van De Hypotheekshop in Den Bosch is uitgeroepen tot Erkend Hypotheekadviseur 2013. Op het 9e congres van de Stichting Erkend Hypotheekadviseur heeft Paalman bewezen een deskundige en vaardige hypotheekadviseur te zijn, die goed op de hoogte is van de laatste wet- en regelgeving en dit in een passend advies kan verwerken.

Paalman zal gedurende en jaar als SEH-ambassadeur optreden en het belang van het Erkend Hypotheekadviseurschap onder de aandacht brengen.

Rik Geurts stapt per 1 juli over van QuestIE Advocatuur naar Van Iersel Luchtman Advocaten om daar als partner de sectie IE & ICT te versterken.

Geurts stond in 2010 mede aan de wieg van het niche- De gemeente Uden heeft José kantoor QuestIE, waar hij zich Wilms aangesteld als bedrijmet name heeft toegelegd op de advisering over de juridiwww.ambagsadvocaten.nl sche aspecten van ICT. Hij emmasingel 13 eindhoven, tel. 040 - 217 11 11 de poort 9c deurne, tel. 0493 - 352545 maakt de over-

venregisseur. Zij start op 1 augustus in deze nieuwe functie. Met het aanstellen van een bedrijvenregisseur wil de gemeente haar dienstverlening aan bedrijven verder verbeteren. Tot nu kende de gemeente alleen een bedrijfscontactfunctionaris. Deze functie wordt tot op heden vervuld door Theo Bouwmans. Hij gaat per 1 september met pensioen.

José Wilms

kraakhelder in huurrecht, arbeids- en ondernemingsrecht

BEDRIJVIG BRABANT

3

juni 2013

Samenwerking Brainport - Waterloo

Pivot Park wekt Israëlische interesse

EINDHOVEN/WATERLOO – Brainport Regio Eindhoven en het Canadese Waterloo hebben een intentieverklaring getekend om samen met een nog te bepalen regio uit Azië de eerste ‘Global Triangle for Intelligent Communities’ te vormen. Net als Brainport is Waterloo een innovatieve regio met hoog technologische industriële sectoren en kennis- en onderzoeksinstellingen. Ze willen een verbond creëren, waarin regio’s van verschillende continenten structureel samenwerken en kennis uitwisselen op het gebied van talent, R&D, investeringen en strategische innovatie. De intentieverklaring werd bekrachtigd ijdens een werkbezoek dat een delegatie uit Brainport onlangs bracht aan Waterloo.

TEL AVIV/BRABANT – Meer dan honderd deelnemers woonden onlangs het Investment Seminar in Tel Aviv, Israel, bij. Ben Engel, senior projectmanager van BOM Foreign Investments, presenteerde de mogelijkheden van de High Tech Campus Eindhoven en het Pivot Park in Oss. Naast deze presenta-

Order kerncentrale Oekraïne voor Havic Kantoormeubelen

Progression Industry neemt intrek op de Green Chemistry Campus

VEGHEL – Havic Kantoormeubelen heeft een Europese aanbesteding gewonnen voor het compleet inrichten van het nieuwe trainingscentrum van de grootste kerncentrale van Europa.

Deze staat in het Oekraïense Zaporizja.

Opdrachtgever is de Europese Unie. Aan de gunning van de opdracht door de Europese Unie aan

EINDHOVEN/BERGEN OP ZOOM – Progression Industry, dat ook vanuit thuisbasis TU Eindhoven actief blijft opereren, heeft zijn intrek genomen op de Green Chemistry Campus.

De onderneming richt zich op de ontwikkeling van de nieuwe laagroetende dieselbrandstof CyclOx die is uitgevonden in de vakgroep Verbrandingstechnologie van de Faculteit Werktuigbouwkunde aan de TU Eindhoven. CyclOx kan worden geproduceerd uit het plantenmateriaal lignine, dat momenteel een afvalstroom is bij de productie van papier en ethanol.

Bij het productieproces is dus geen sprake van concurrentie met de voedselketen. De biodiesel CyclOx kan vooral goed worden toegepast binnen de scheepvaartsector.

Havic Kantoormeubelen ging een traject van anderhalf jaar vooraf. Met de opdracht zijn meer dan tweeduizend kantoormeubelen gemoeid. ‘Een enorme eer’, vertelt directeur Dries Wiendels. ‘We zijn een relatief klein bedrijf dat vanuit Veghel opereert, maar timmeren niettemin heel hard aan de weg, zowel in Nederland als daar buiten.’

ties werden door de vertegenwoordigers van FEI, Philips en Holst centrum uit Eindhoven en Orbotech uit Tel Aviv het concept Open Innovatie en de mogelijkheden tot samenwerking gepresenteerd. Het seminar resulteerde direct in twee tot drie Israëlische bedrijven met concrete belangstelling voor het Pivot Park.

Provincie wil impuls geven aan innovatie in de landbouw Gps-applicaties, 3D-foodprinting, export van kennis en eiwit uit bietenblad… Het zijn enkele voorbeelden van innovaties in de landbouw die de provincie gaat stimuleren. Ze zijn onderdeel van een programma dat Noord-Brabant moet helpen de duurzaamste en slimste agrofoodregio van Europa te worden. Daarvoor wordt een uitvoeringsagenda opgesteld met een innovatieprogramma van vier miljoen euro.

BRABANT KORT EINDHOVEN – Cito Motors had 14 tot en met 17 juni een belangrijke Nederlandse primeur. De nieuwe Rolls-Royce Wraith, die pas enkele maanden geleden voor het eerst getoond werd op de internationale autotentoonstelling van Genève, was er te bezichtigen. Met de Nederlandse lancering van Wraith startte ook de officiële verkoop.

BRABANT – De provincie Noord-Brabant scoort als enige de maximale score op het beheer van het fietsroutenetwerk, aldus de Stichting Landelijk Fietsplatform die in 2012 alle Nederlandse provincies en elf fietsregio’s getoetst heeft op onder meer kwaliteit, voorzieningen en toegankelijkheid van het recreatieve routenetwerk.

MILL – Orthopedisch centrum ViaSana heeft als eerste in Nederland de nieuwe Synergie scopietorens van Arthrex op de operatiekamers geïnstalleerd. De scopietorens worden gebruikt om tijdens kijkoperaties eventueel gewrichtsletsel van een knie, schouder of enkel in beeld te brengen en te herstellen.

EINDHOVEN – Brancheorganisatie Inretail en IT-specialist ACA hebben hun samenwerking nieuw leven ingeblazen door deze te verankeren in een collectieve overeenkomst. De hernieuwde samenwerking levert leden van Inretail speciaal voordeel op bij het gebruik van producten en diensten van ACA. HOOGERHEIDE – TiaT Europe heeft een huurovereenkomst met Business Park Aviolanda getekend. De ondertekening vond plaats

na de feestelijke opening van het kantoorverzamelgebouw De Pionier op Business Park Aviolanda. TiaT Europe gaat de eerste verdieping van De Pionier voor vijf jaar huren.

UDEN – Door een strategische samenwerking tussen Tence Inzetbureau en IBN Arbeidsintegratie is een oplossing voor inzet van flexibel en vast personeel ontstaan voor het bedrijfsleven en de non profit-sector. Tence en IBN bieden medewerkers voor flexibele inzet aan in het werkgebied van IBN. Bijzonder hierbij is dat er gesubsidieerde medewerkers én reguliere krachten worden ingezet.

EINDHOVEN – Witlox Van den Boomen, adviseurs en accountants, heeft de Wftpensioenvergunning van de AFM ontvangen. Dat toont aan dat het bedrijf voldoet aan de (nieuwe) zeer strikte kwaliteits- en deskundigheidseisen van de AFM aan het geven van pensioenadvies. Dat geldt zowel voor de inhoud van het pensioenadvies als voor de interne processen binnen haar pensioenpraktijk.

WAALWIJK – Dé Lease Maatschappij heeft achttien nieuwe Kia’s afgeleverd aan de spelers en staf van Fortuna Sittard. Dé Lease Maatschappij voorziet, in samenwerking met Kia Motors Nederland, Fortuna Sittard de komende twee jaar in mobiliteit.

BOXMEER – IT-bedrijf Eshgro is door Gartner uitgeroepen tot ‘Cool Vendor’ in de Europese cloud markt.

Bedrijven die worden geselecteerd voor deze titel zijn volgens Gartner innovatief, intrigerend en maken impact.

Wolfslaar Restaurant verfilmt zijn menukaart

Koploper in vernieuwing in agro en food word je niet zomaar. Daarom heeft de provincie samen met een groot aantal partners een uitvoeringsagenda opgesteld die de samenhang tussen ruimtelijke en economische ontwikkeling, leefbaarheid en ecologie bevordert. Deze aanpak

bouwt voort op de acties van het Verbond van Den Bosch en de besluiten om te komen tot een transitie naar een zorgvuldige veehouderij.

Proeftuinen Onderdeel van de uitvoeringsagenda is een innovatieprogramma. Om de rijksmidde-

len voor innovatie optimaal te benutten - en in overbrugging naar de nieuwe Europese programma’s - heeft de provincie het voornemen om vier miljoen euro te investeren tot 2016, in aanvulling op de provinciale fondsen. Dit moet nog goedgekeurd worden door Provinciale Staten. De provincie wil dit geld inzetten om proeftuinen/living labs te stimuleren, innovaties in de agrofoodsector te faciliteren -

zowel financieel als met menskracht - en netwerken voor kennisdeling te ondersteunen.

Netwerken Het innovatieprogramma richt zich op vijf thema’s: klantwaarde, voeding en gezondheid, duurzame technologie, biobased economy en ondernemen in lokale netwerken.

Voorbeelden van dit soort innovaties zijn robotica, het verwaarden van reststromen en export van kennis over geïntegreerde systeemoplossingen.

BREDA – Het met een Michelinster bekroonde Wolfslaar Restaurant in Breda, heeft een nieuw marketingkanaal ingezet om haar gasten te informeren. Vanaf vandaag zijn de gerechten op de menukaart van chef-kok Maarten Camps niet alleen op schrift te bekijken, maar ook via een videofilm. Aangezien op een menukaart met alleen tekst het visuele aspect van een gerecht ontbreekt, brengen zij met deze verfilming de menukaart van Wolfslaar Restaurant tot leven. De menukaart en daarmee ook de videofilm wisselt circa iedere zes weken. Door middel van de film krijgen de gasten een impressie van de gerechten die zij tijdens de komende periode op de menukaart mogen verwachten

BEDRIJVIG BRABANT

5

juni 2013

Tweede Dutch Technology Week succes

BRABANT KORT KAATSHEUVEL – De Efteling en waterschap Brabantse Delta werken sinds 1997 samen om op een duurzame manier gezuiverd afvalwater te hergebruiken waardoor de Efteling voldoende water heeft voor haar vijvers, waterattracties en beregening van de groenvoorziening en de greens van het golfpark.

Eind mei 2013 werd een nieuw contract voor de komende tien jaar ondertekend.

EINDHOVEN – Bouwcombinatie Hurks-Kuijpers vof, bestaande uit Hurks bouw en Kuijpers Centrale Projecten, heeft officieel opdracht gekregen voor de nieuwbouw van de faculteit Technische Natuurwetenschappen van de TU Delft. Betrokken partijen tekenden hiervoor gisteren de aannemingsovereenkomst. De opdracht heeft een waarde van ongeveer 54 miljoen euro. Kuijpers werkt voor de technische installaties samen met ULC. EINDOVEN – De Basisscholen De Disselboom uit Wintelre en De Watervlinder uit Breda zijn de winnaars geworden van De Uitvinderswedstrijd 2013. Na een zinderende finale in De Ontdekfabriek werden hun uitvindingen, respectievelijk ‘Het Levend Huis’ en ‘Butterfly 13’ als allerbeste gekozen.

EINDHOVEN – De Stichting Adverteerdersjury Nederland heeft de wervingscampagne ‘Toekomstdromen’ van de TU/e uitgeroepen tot winnaar in de categorie ‘Non-Profit/Overheid’.

De campagne won eerder dit jaar al de Communicatieprijs Brabant 2012 in de categorie

Effectief. De campagne werd ontwikkeld door het bureau YoungWorks.

onder meer anesthesiesets en operatiekamerdoeken produceert.

’s-HERTOGENBOSCH – De E-Award voor elektrisch rijden is gewonnen door de gemeente ’s-Hertogenbosch. De prijs is ingesteld door Natuur & Milieu, Stichting e-laad, het Formule E-team en het ministerie van Economische Zaken.

BRABANT – Slim innoveren is samen innoveren: het is één van de kernwaarden van Syntens Innovatiecentrum, dat onlangs haar eerste HBOstudieboek - Innoveer! - uitbracht en aan samenwerkende partner Fontys overhandigde.

Met het boek wil Syntens op toegankelijke wijze de kennis van innovatiestimulering in het MKB delen. Centraal staat het door Syntens beproefde Innovatiegroeimodel, waarmee intussen al tienduizenden MKB-ondernemers geholpen zijn.

VEGHEL – KOMPAAN accountants & adviseurs uit Veghel heeft zich aangesloten bij HLB Van Daal & Partners, Accountants & Belastingadviseurs. De partners van KOMPAAN, Marc van Stratum en Frank Peters, zijn nu als partner verbonden aan HLB Van Daal & Partners N.V. BRABANT – In het bijzijn van ruim tachtig studenten, werkgevers en vertegenwoordigers van kennisinstellingen en overheden, is begin juni Brabants Talents officieel van start gegaan. Het programma richt zich op het behoud van nationale en internationale studenten voor de Brabantse arbeidsmarkt door middel van het opbouwen van een duurzaam kennisnetwerk en een aantal concrete acties.

HEUSDEN/LOON OP ZAND/ WAALWIJK – Terwijl de rest van Nederland nog in spanning was over de uitslagen van de schoolexamens, meldde Baanbrekers dat haar cleanroom onlangs een nieuw kwaliteitsdiploma heeft behaald.

Certificeringsorganisatie Dekra beoordeelde de manier van werken en verantwoorden van deze bijzondere productieruimte, waar Baanbrekers

BREDA – UWV regio West-Brabant en het Transfercentrum West Brabant/Stichting Arbeidsmobiliteits Centrum WestBrabant (ACE) hebben een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Daarmee zetten ze de deuren voor elkaar open en slaan ze de handen ineen voor duurzame arbeidsparticipatie van alle werkzoekenden in de regio West Brabant. UWV en Transfercentrum/ACE willen elkaar versterken en goede afspraken maken over begeleiding van werk naar werk van werknemers.

EINDHOVEN/ROSMALEN – Gascogne Groep en GWS dé schoonmaker zijn een alliantie aangegaan vanuit een nieuwe bedrijfsstructuur. ‘We hebben besloten om samen op te trekken als het gaat commercie, backoffice en sociaal en innovatief ondernemerschap.’

Als familiebedrijven blijven ze onder eigen naam en met eigen klantenkringen opereren.

EINDHOVEN – Brainport Regio Eindhoven stond de eerste week van juni volledig in het teken van de Dutch Technology Week (DTW). De DTW was dit jaar groter dan de eerste editie: in totaal 46 evenementen die jong en oud lieten ervaren hoe leuk en spannend het is om mee te werken aan uitvindingen die de wereld veranderen.

De DTW trok dit jaar ruim twintigduizend bezoekers. In het openingsweekend zetten diverse grote bedrijven uit de regio de deuren open. Ook dit jaar werd de High Tech Ontdekkingsroute (HTOR) weer druk bezocht: ruim 8.500 bezoekers.

Zonnepark op De Gruyter Start project Groei door Fabriek geopend Innovatie ’s-HERTOGENBOSCH – Op het dak van De Gruyter Fabriek is gestart met de bouw van een zonnepark van in totaal duizend zonnepanelen. Deelname aan het zonnepark is voor iedereen, maar is met name interessant voor particulieren, mkb'ers en instellingen die graag zonnestroom op willen wekken maar hier geen geschikt dak voor hebben. De deelnemers zijn samen eigenaar van het zonnepark en Solar Green Point zorgt voor de installatie en het onderhoud. Op deze manier is schone energie en een lagere energierekening bereikbaar voor iedereen. Het eerste certificaat voor de zonnepanelen werd bij de officiële start overhandigd aan Martijn Heideman uit Vught.

EINDHOVEN – Het Nederlandse en Belgische mkb vormt een belangrijke spil in de regionale economie. Het is noodzakelijk dat het concurrerend en toekomstbestendig blijven. Om ze daarin te ondersteunen, bundelen Brainport Development en VKW Limburg hun krachten in het project Groei door Innovatie. Tijdens bijeenkomsten worden deelnemers op een laagdrempelige manier geïnformeerd over de mogelijkheden van innovatie. Groei door Innovatie helpt ondernemers om de gedachtevorming hierover te starten, te voeden en ondernemers ideeën op te laten doen door kennis uit te wisselen met collega’s.

Het project wordt gefinancierd door het Vlaamse Agentschap Ondernemen.

Basisschoolleerlingen maken kennis met automotivetechniek in Brainport HELMOND – Zo’n duizend leerlingen van basisscholen uit de omgeving van Helmond maakten begin juni tijdens het AutoTech Automotive en Techniek Evenement op een bijzondere manier kennis met de autotechniek.

Op de AutomotiveCampusNL in Helmond konden zij onder andere robots besturen, vrachtwagens trekken, zeepkistenraces houden en segways maken van piepschuim. De organisatie van AutoTech was in handen van Technific, in samenwerking met de gemeente Helmond en AutomotiveCampusNL. De workshops werden georganiseerd door Dukino, Benteler, TU/e, Ontdekfabriek, MAC, MadScience, AutomotiveNL, Kuijpers en Fontys Automotive.

Column

Kansen voor groei Periodiek worden thermometerstanden afgekondigd over het economische klimaat, met al kwartalen op een rij kille resultaten. De COEN-enquête - COEN staat voor Conjunctuurenquête Nederland - is ook zo'n periodiek onderzoek dat de verwachting van ondernemend Nederland meet. Dit betreft een gezamenlijk onderzoek van KvK, VNO-NCW, MKB-Nederland, CBS en EIB. De algehele stemming van de meest recente versie is opnieuw somber, maar toch zien ondernemers ook enkele lichtpuntjes. Voor het tweede kwartaal van 2013 zijn ondernemers iets positiever over de omzetverwachting dan in het eerste kwartaal. Opvallend optimistisch zijn de ondernemers die zaken doen met het buitenland: zij zijn aanmerkelijk positiever over hun omzet en orderpositie. De export zal volgens het onderzoek dan ook de belangrijkste bron van groei voor dit jaar zijn.

industriële motor van de Nederlandse economie en is onze regio één van de kurken is waar het land op drijft. En nog altijd met een stijgende lijn. Daarom zetten wij vanuit de BZW sterk in op het begeleiden van ondernemers bij hun plannen voor export(groei). We maken ons sterk voor het stroomlijnen van exportfinanciering en nodigen ondernemers uit om actief kennis te maken met de exportkansen naar landen als Japan, Duitsland en Amerika.

De industriële bedrijven in Brabant en Zeeland hebben een onevenredig groot aandeel in de nationale export. Daarmee vormen zij de

Moraal van het verhaal: de export kan onze economie weer aan de praat krijgen en vooral onze topsectoren zijn kansrijk. Belangrijk

Nog een ander economisch lichtpuntje presenteerde onlangs het onafhankelijke onderzoekbureau Panteia in het rapport: 'Topsectoren: beeld en ontwikkeling'. De belangrijkste conclusie is dat topsectoren – onze economische speerpuntsectoren - beter bestand zijn tegen de crisis. Bedrijven in de topsectoren groeien dit jaar met 0.25%. En dat terwijl de Nederlandse economie in zijn geheel krimpt. De sterke oriëntatie van topsectoren op innovatie én buitenlandse afzet zijn hiervoor verantwoordelijk. Samen zijn de topsectoren goed voor meer dan een kwart van de toegevoegde waarde van Nederland. Ook hierin spelen Brabant en Zeeland een ongelofelijke belangrijke rol want zeven van de negen topsectoren zijn hier stevig vertegenwoordigd.

is dat onze concurrentiekracht niet verder mag verzwakken door verdere lastenstijgingen. Waar Nederland in 1997 nog vierde stond op de ranglijst van meest concurrerende economieën ter wereld, zijn we inmiddels gekelderd van een elfde plek vorig jaar naar de veertiende plaats. De daling is vooral het gevolg van de lage groei van de Europese en Nederlandse economie. Met name op het gebied van de binnenlandse consumptie scoort Nederland laag. Duitsland en Zweden behielden hun goede positie op de internationale ranglijst omdat zij hun robuuste maakindustrie - die sterk op export is gericht - koesteren. Ook daar moeten wij een voorbeeld aan nemen! Samen met VNO-NCW maken we ons onder meer hard voor het creëren van een gelijk speelveld voor wat betreft de export. Het is natuurlijk ongehoord dat wij wel invoerrechten betalen in andere landen, terwijl dat andersom niet geldt voor exporteurs die Europese markt betreden.

Tot slot geeft de komst van vier provinciale fondsen in Brabant ter bevordering van de innovatie ons in elk geval een steuntje in de rug.

Alle zeilen moeten bijgezet worden zodat de ondernemers nieuwe stimulansen aan de export kunnen geven.

Peter Swinkels Voorzitter Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging

BEDRIJVIG BRABANT

7

juni 2013

‘Als je een beetje geld hebt… investeer in Brabant!’

Gulden Feniks voor Strijp-S

Wat maakt Brainport tot de tweede economische regio van Nederland? Wat is de plot in het succesverhaal van Zuidoost-Brabant?

Hoe laten de volgende hoofdstukken van deze bestseller zich schrijven? Presentator Charles Groenhuijsen daagde zes topondernemers uit om terug te kijken en vooruit te zien tijdens een symposium in het Van der Valk 040 congress en events, ter gelegenheid van het veertigjarige bestaan en de heropening van het gerenoveerde en uitgebreide Van der Valk Hotel Eindhoven.

Zuidoost-Brabant. Land van houdoe en can do. Van gemoedelijkheid en makkelijk omgaan met elkaar. Maar ook van lef en daadkracht. Voor Philips begin vorige eeuw een prima bodem om zich te vestigen, weet Hans de Jong, directievoorzitter Philips Electronics Benelux. ‘Philips, en later ook DAF, trok mensen aan met durf en visie. Ambitieuze mensen die internationaal wilden werken. Die inspiratie vonden in kennis en techniek, in het succesverhaal dat hier werd geschreven. En die in de spinoff van dat verhaal elkaar opzochten en zelf gingen ondernemen. Die vanzelfsprekende samenwerking heeft deze regio gemaakt tot wat zij nu is.’

Geweldige boost De economische crisis van de jaren ’90 roept een halt toe aan de voortvarende ontwikkeling van de regio. Maar tegelijk brengt zij Zuidoost-Brabant vooruit, is de stellige overtuiging van Eric Schagen, CEO Simac Techniek. ‘Bedrijven als Philips en DAF waren in de loop der jaren nogal

inefficiënt geworden, met veel te veel mensen. Toen ze gedwongen werden op grote schaal te reorganiseren, kwam een enorme hoeveelheid brains vrij. Slimme, ambitieuze, goed opgeleide mensen die nu zelf nieuwe initiatieven startten. Dat heeft deze regio een geweldige boost gegeven.’

Mobiliteit onder druk Als de crisis in de jaren ’90 – achteraf bezien – als een katalysator voor de economische ontwikkeling van de regio werkte, kunnen we van de huidige recessie dan eenzelfde effect verwachten?

Wellicht; er wordt momenteel fors geïnvesteerd in R&D. Maar tegelijk wacht een aantal serieuze vragen op een antwoord.

Jan-Renier Swinkels, directievoorzitter van Bavaria, noemt bijvoorbeeld mobiliteit. ‘Vanuit onze maakindustrie moeten wij nu eenmaal veel spullen aan- en afvoeren. Het verkeer – over weg én over water – slibt hier langzaam dicht. Dat is een probleem dat Den Haag snel moet aanpakken.’

Vruchtbare proeftuin Een ander knelpunt dat te berde wordt gebracht, is het tekort aan technisch opgeleide mensen. ‘Medisch-technologisch jongeren bijvoorbeeld’, aldus Rob van ’t Hullenaar, bestuursvoorzitter van het Máxima Medisch Centrum. ‘Als er niets gebeurt, moet dertig procent van de mensen straks in de zorg werken om de toekomstige zorgvraag te kunnen beantwoorden. Dat kan natuurlijk niet. We zullen ons dan ook steeds meer moeten richten op preventie.

En daarin zijn met behulp van technologie revolutionaire stappen te maken.’

In technologie ligt ook het antwoord op andere grote maatschappelijke vraagstukken, zoals op het gebied van duurzaamheid en energie. De Jong: ‘De combinatie van zeer hoogwaardige technologie en design - als discipline die toegang biedt tot geheel andere, creatieve inrichting van processen en structuren - maakt het mogelijk om Zuidoost-Brabant in te richten als een unieke proeftuin. Een vruchtbare tuin, van waaruit nieuwe ideeën en producten de wereld blijven veroveren.’

Ongelijkheid ‘Maar dan zal Europa wel veel zelfverzekerder als machtsblok moeten gaan optreden’, voegt VDL-eigenaar Wim Van der Leegte toe. ‘Als wij een auto leveren in China, moeten we honderd procent invoerrechten betalen. Wil China hier een auto verkopen, dan betaalt het helemaal niets. Die ongelijkheid móet worden aangepakt.’

Een laatste advies aan de symposiumgasten? Denk in kansen, juist in tijden van crisis. Werk samen. Wees trots op onze regio.

‘En als je een beetje geld hebt’, besluit Van der Leegte, ‘investeer in Brabant!’

Brabantse verwachtingen omzet en export onverwacht positief Na een zwaar tegenvallend eerste kwartaal, is het Brabantse bedrijfsleven optimistisch over het tweede kwartaal van 2013.

Verwacht wordt dat zowel de omzet als de export stijgen. Dat is verrassend omdat de eerste drie maanden van dit jaar zeer beroerd uitpakten. De omzet zakte tot het laagste niveau in de afgelopen drie jaar. De daadwerkelijke omzet (-21,2 procent) pakte slechter uit dan verwacht (-11,5 procent). Daarnaast nam de winstgevendheid in hoog tempo af, tot een absoluut dieptepunt. Van de Brabantse ondernemers gaf 38 procent aan dat het rendement is verslechterd. De werkgelegenheid daalt al zes kwartalen op rij.

Toch blijven ondernemers optimistisch. Zij verwachten dat de omzet in het tweede kwartaal boven de nullijn uit gaat komen.

Ook voorzien zij een stijging van de export.

Als het gaat om investeringen en personeels-

sterkte zijn ondernemers minder positief.

Zij denken dat deze gaan dalen (saldi respectievelijk -14,8 en -9,4 procent). Ook gaan ondernemers ervan uit dat ze het komend jaar stevig aan kostenreductie moeten doen

en denken zij heviger prijsconcurrentie en intensievere marketing tegemoet te gaan.

Bovengemiddeld veel bouwbedrijven denken deze maatregelen te moeten nemen. (bron: Kamer van Koophandel)

EINDHOVEN/AMSTERDAM – Strijp-S heeft De Gulden Feniks 2013 gewonnen in de categorie Gebiedstransformatie. In Eindhoven heeft men volgens de jury ‘opnieuw het licht gezien’.

Ondanks de economische crisis gaat de transformatie van het voormalige Philipsterrein tot de innovatieve en creatieve wijk Strijp-S gestaag door. De crux zit hem in de goede, integrale samenwerking tussen de gemeente en de commerciële marktpartijen, met als resultaat een flexibel bestemmingsplan.

Initiators zijn de gemeente Eindhoven en Koninklijke Volker Wessels Stevin. De overige partners zijn Stichting Trudo, Woonbedrijf, Spoorzone BV en Toon de Koning Beheer.

Scherpe keuzes noodzakelijk in detailhandel ‘s-HERTOGENBOSCH – Voor een toekomstbestendige detailhandel in Brabant dienen de regio’s detailhandelsvisies op te stellen als basis voor regionale afspraken over detailhandelsontwikkelingen. Dit is een van de aanbevelingen uit het advies ‘Ambitie vereist keuzes’ van het Expertteam Detailhandel dat is ingesteld door de provincie. Experts van overheden, koepelorganisaties van marktpartijen en kennisinstellingen adviseren om scherpe keuzes te maken bij de ruimtelijke ordening van de detailhandel. De provincie heeft het expertteam ingesteld in navolging op het symposium ‘Werk aan de winkel’ begin dit jaar over de groeiende leegstand in de detailhandel.

Hoppenbrouwers neemt Teulings over UDENHOUT – Hoppenbrouwers Elektrotechniek neemt de onderdelen beveiliging en elektrotechniek van het Oisterwijkse Teurlings Installatietechniek, een gerenommeerd installatiebedrijf op het gebied van beveiliging en elektrotechniek. Begin juni werd het bedrijf in staat van faillissement verklaard.

Hoppenbrouwers zal proberen een deel van het personeel te behouden en zet de activiteiten voort. ‘De overname past goed bij onze cultuur,zo zijn we beiden familiebedrijven’, aldus Henny de Haas, algemeen directeur van Hoppenbrouwers.

‘Het werk sluit goed aan bij het onze activiteiten en we verwachten dan ook dat de overname flexibel zal verlopen.’

Succesvol Automotive Congress.NL HELMOND – Het negende Automotive Congress.NL was opnieuw een succes. Met zo’n 450 bezoekers op de Technische Universiteit Eindhoven, tevreden standhouders en een goed bezochte Ride & Drive kijkt AutomotiveNL terug op een zeer geslaagde dag. Een van de hoogtepunten van was de presentatie van Lex Kerssemakers, Senior Vice President, Product Strategy & Vehicle Line Management Volvo Car Corporation over de toekomstvisie van Volvo waarin het automatisch rijden centraal staat. De afsluiter was een spectaculaire surprise act van het TU Eindhoven Solar Team, dat het publiek enthousiasmeerde over de eerste gezinsauto op zonne-energie die deelneemt aan een race van drieduizend kilometer in Australië.

Ruim negenduizend woningen opgeleverd in 2012 BRABANT – In 2012 zijn in Noord-Brabant 9.350 woningen opgeleverd, vijf procent minder dan in 2011. Dat blijkt uit een provinciale inventarisatie van de gemeentelijke woningbouwontwikkelingen. Per saldo groeide de Brabantse woningvoorraad vorig jaar met 8.400 woningen. In 2013 zal de groei beduidend lager liggen. Op 1 januari 2013 telt Brabant 1.050.200 woningen. In vrijwel alle Brabantse gemeenten komen tal van nieuwbouwplannen niet of moeizaam van de grond. De oorzaken zijn divers en complex, waarbij gebrek aan vertrouwen op de koopwoningmarkt, verscherpte kredieteisen, verminderde leencapaciteit en dalende huizenprijzen een belangrijke rol spelen.

Nuance verplaatst financiële activiteiten naar Eindhoven EINDHOVEN – The Nuance Group, de Zwitserse travel en luchthaven retailer, verplaatst het overgrote deel van zijn Europese financiële activiteiten naar Eindhoven Airport. Op de nieuwe vestiging worden zaken zoals de debiteuren- en crediteurenadministratie, belastingcompliance en de maanden jaarafsluitingen afgehandeld. Het financial shared services centre biedt momenteel werk aan meer dan dertig personen.

‘De kwaliteit van de Eindhovense propositie was bepalend voor onze keuze’, licht Mark Thomassen, hoofd Financial Shared Services Centre Europa van Nuance, toe. ‘De regio beschikt over een hoger kennisniveau. Het gaat daarbij behalve om beschikbare financiële expertise ook om de aanwezige talenkennis bij mogelijke medewerkers.’

8

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Goed van start!

“Sinds de start van ons bedrijf hebben we een goede relatie met Wesselman. Daar plukken we nu de vruchten van.”

Wesselman. Wezenlijk anders.

Erna van den Biggelaar | Circuit Park Berghem Hugo van der Ham | Kombikart Racing Parts

Eindhoven | Helmond | Weert | Curaçao www.wesselman-info.nl

BEDRIJVIG BRABANT

9

juni 2013

Domper voor Eindhoven; ASML kiest Amsterdam als basis voor nieuw topinstituut

Lichtstad kijkt ‘knarsetandend’ toe hoe Veldhovense chipmachinefabrikant uitvliegt ‘ASML heeft Amsterdam gekozen als thuisbasis voor haar nieuwe onderzoeksinstituut voor nanolithografie. De Veldhovense chipmachinemaker gaat de krachten bundelen met de Foundation for Fundamental Research on Matter, de Universiteit van Amsterdam (UvA), de Vrije Universiteit (VU) en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.’ Het was de onheilspellende inleiding van het persbericht van het ANP voor de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) en voor het Eindhovens-Delfts-Twents samenwerkingsverband 3TU, die naast de komst van het ASML-topinstituut grepen.

(Foto: ASML) Begin april onthulde het vakblad Bits & Chips dat ASML vier universiteiten had verzocht om een plan te ontwikkelen voor een wetenschappelijk researchcentrum. Het nieuwe topinstituut voor nanolithografie behelst de bundeling van een onderzoeksgroep met eigen hoogleraren en circa honderd promovendi die onderzoek doen in opdracht van ASML. Opvallend is dat geen enkele in de Eindhoven-LeuvenAachen-regio (ELAT-regio) gelegen universiteit de race heeft gewonnen. Eindhoven en Aken (en bij een kleine verruiming van de ELAT-regio ook Nijmegen) slaagden er niet in Amsterdam af te troeven.

Regionaal denken In bijna niet te misverstane woorden van zowel de aftredend chief executive officer (ceo) Eric Meurice als de nieuwe ceo Peter Wennink werd duidelijk dat de Technische Universiteit Eindhoven in de ogen van ASML onvoldoende gekwalificeerd is om het topinstituut voor haar rekening te mogen nemen. Wennik: ‘Je kunt zeggen dat wij de omvang van de mechatronica- en wiskunde-afdelingen in Eindhoven als regionale original equipment manufacturer moeten vergroten, maar het is slimmer om daar naartoe te gaan waar die al is. We moeten ook weer niet te regionaal denken. Als je Aken bekijkt, daar is een enorme universiteit van grote kwaliteit in combinatie met het vermaarde Frauenhofer Instituut. Als ik dat een keer publiekelijk zeg krijg ik Eindhoven over me heen, terwijl Rob van Gijzel in Den Haag de regio bepleit met als argument dat we in de driehoek met Aken en Leuven zitten. We moeten ons wel realiseren: de Technische Universiteit Eindhoven is de kleinste universiteit van Nederland.’

Logischerwijs is het College van Bestuur van de TU/e uitermate teleurgesteld dat ASML niet voor haar organisatie heeft gekozen. Rector Hans van Duijn: ‘Het is inderdaad heel spijtig dat ASML niet voor ons heeft gekozen als partner voor het nieuwe instituut. Wij zijn van mening dat we een zeer goed voorstel hebben neergelegd bij ASML en dan is het uitermate jammer dat de voorkeur uitgaat naar een andere universiteit.’

Diepgang Volgens ASML zouden er simpelweg te weinig wetenschappers rondlopen in Eindhoven. Dat ASML op een steenworp afstand ligt van de TU/e, was dus slechts een klein maar nauwelijks meewegend voordeel voor ASML. Het bedrijf had zoals gezegd aanvankelijk vier universiteiten (Eindhoven, Aken, Nijmegen en Amsterdam) uitgenodigd een plan te ontwikkelen voor het wetenschappelijk researchcentrum.

Hoewel al jaren nauw samenwerkend en gevestigd in dezelfde regio, was een voorkeur van ASML voor de TU/e naar nu

blijkt dus niet vanzelfsprekend. Amsterdam werd dan ook tot de Eindhovense verrassing als winnaar gekozen, om de motivatie dat ‘het een doordachte onderzoeksagenda met diepgang en creativiteit heeft opgesteld’. Verder zouden de fundamentele kennis op het gebied van de nanolithografie, alsook de fysieke aantrekkingskracht van Amsterdam ASML hebben doen besluiten haar heil buiten Brabant te zoeken.

Het nieuwe Instituut voor Nanolithografie wordt gevestigd op het Science Park in Amsterdam, met eigen hoogleraren en plaats voor zo’n honderd promovendi. ASML investeert circa dertig miljoen euro waarmee het een derde van de kosten voor haar rekening neemt. De twee Amsterdamse universiteiten betalen samen circa 12,5 miljoen euro. Het Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) en de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) tekenen voor een bedrag van vijfentwintig miljoen euro voor een periode van tien jaar. De gemeente Amsterdam heeft tenslotte een startkapitaal van vijf miljoen euro gereserveerd. Het instituut zal ook proberen aanspraken te maken op Europese subsidiepotjes. Ondertussen toont Wim van Saarlos, directeur van FOM, zich zeer content: ‘Met dit instituut geven we een nieuwe impuls aan het topsectorenbeleid in Nederland, dat gericht is op de impact van wetenschap op onze technologiebasis en economie. De brainstormsessies die wetenschappers organiseerden in voorbereiding van de onderzoeksvoorstellen voor dit instituut hebben al verschillende ideeën opgeleverd die tot nieuwe technologische mogelijkheden kunnen leiden.’

Nanofotochemie Gezien het grote belang dat ASML hecht aan de komst van het instituut, wordt het al na de zomervakantie gelanceerd onder de vlag van FOM-instituut Amolf en moet de nieuwe organisatie in 2015 volledig zelfstandig opereren. Het instituut zal dan fundamenteel en toegepast onderzoek uitvoeren, in eerste instantie gericht op de fysische en chemische processen die cruciaal zijn voor toekomstige uitbreiding van EUV-lithografie zoals het EUV-licht, infraroodlaserfysica, oppervlaktefysica van clusters en radicalen en nanofotochemie.

ASML-chief technology oficer Martin van den Brink: ‘Naast onze bestaande samenwerking met universiteiten en onderzoeksinstituten zien wij de noodzaak voor fundamenteel onderzoek voor de lange termijn dat zich niet richt op het maken van een concreet product, maar op het verkennen van technologische mogelijkheden. Het instituut met zijn brede onderzoeksagenda zal het kennisnetwerk op het gebied van nanolithografie uitbreiden en bijdragen aan innovatie in de halfgeleiderindustrie.’

Edwin Gelissen / redactiebb@dewinter.nl

INNOVATIE IN BEELD Pillo ontwikkelt unieke game controller Ard Jacobs en Laurie Sieben brengen hun Pillo pas in 2014 op de markt, maar toch staat hun product nu al volop in de publiciteit. De twee ondernemers uit Eindhoven lanceren met hun Pillo de eerste kussencontroller in de geschiedenis van gaming. Pillo Games, het bedrijf van Ard en Laurie, ontwikkelt een kussen met drukgevoelige sensoren dat werkt als game controller. Door zijn vorm en implementatie is de controller echter voor een breder publiek toegankelijk dan traditionele game consoles en controllers.

‘Joysticks en andere controllers voor games zijn lang niet voor iedereen toegankelijk. Niet voor opa en oma, niet voor een kind van twee en al helemaal niet voor mensen in de samenleving die beperkt of minder valide zijn. Ik vind dat ook die mensen mogen spelen; spel levert een enorme bijdrage aan de ontwikkeling van ieder mens en verhoogt de kwaliteit van het leven aanzienlijk. Daarom heb ik vanuit mijn studie aan de TU/e Pillo ontwikkelt; een kussencontroller gebaseerd op gevoel. Door het aan te raken, door het in te drukken of door het te knuffelen wordt de controller geactiveerd’, vertelt Ard Jacobs, die net zijn Master Industrial Design aan de TU/e heeft afgerond.

Door zijn tastbaarheid en gevoelswaarde legt de kussencontroller nadruk op een spelvorm die ook niet-gamers aanspreekt.

Jacobs: ‘Pillo kun je het beste met minstens twee mensen tegelijk spelen, dan werkt het spel optimaal. Wat centraal staat is samenwerken, interactie wordt gestimuleerd. We hebben tot nu toe één spel ontwikkeld, maar alle spellen die in de toekomst beschikbaar worden voor Pillo, zullen in samenspraak met de ontwikkelaars gebaseerd zijn op dit principe. Door de controle in tweeën te splitsen, word je als spelers afhankelijk van elkaar en ontstaat er een dialoog via het spel.’ De overtuiging van de kracht en uniciteit van Pillo kwam voor Jacobs toen een vader en zijn zoontje met autisme en ADHD samen het spel speelden.

‘Hoewel het in het begin wat onwennig was, zaten ze binnen de kortste keren helemaal in het spel. In het begin wezen ze elkaar nog op wat er fout ging. Maar hoe verder het spel vorderde, hoe vaker het voorkwam dat diegene die een fout maakte sorry zei.

Het was bijzonder om te zien dat Pillo ook het eigen kunnen in relatie tot een ander blootlegt. En wat ik écht bijzonder vond, is dat de vader aangaf nog nooit zo'n intensieve band met zijn zoon te hebben gehad als tijdens het spelen met Pillo.’

Verschillende doelgroepen De techniek die in Pillo zit om het spelen mogelijk te maken, is bijna niet voelbaar. ‘Dat maakt het juist zo toepasbaar voor al die groepen die ik al noemde’, vertelt Jacobs, die bij de introductie van Pillo begeleid wordt door Syntens-adviseur Arnoud van Velzen. ‘We hebben Pillo getest bij Amerpoort, een organisatie die eenvoudig tot meervoudige verstandelijk beperkten ondersteunt en begeleidt. Wat blijkt is dat de huidige applicatie voor ernstig beperkten nog wat te moeilijk is, maar dat het mechanisme wel duidelijk is: 'ik beweeg dat, ik doe dat'. Voor de toekomst zie ik bijvoorbeeld een applicatie die inspeelt op bediening met je hoofd, zodat het voor nog meer mensen te gebruiken is. We willen niet alleen een product in de markt zetten, maar ook aandacht hebben voor de sociale beleving binnen de zorg. Dat is onze belangrijkste drijfveer.’

Inmiddels is er concrete interesse vanuit het bedrijfsleven voor Pillo. ‘Met name voor bijvoorbeeld ziekenhuizen, revalidatiecentra en ouderencentra is het een interessant product. Onze uitdaging is nu om zonder grote financiële investeringen verder te komen. Het is een mooi product waar we zelf heilig in geloven. Nu is het zaak om meer mensen te enthousiasmeren.

We zijn in gesprek met enkele partijen om samen te werken aan de verdere ontwikkeling en productie van de controller.

Dat geeft ontzettend veel rust. Na de zomer hebben we de hardware voor het product klaar. Vervolgens willen we een event organiseren waarbij zorgverleners en game-ontwikkelaars gezamenlijk kennis kunnen maken met het product.

Volgend voorjaar hopen wij dan de eerste games te kunnen gaan uitleveren aan klanten.'

10

juni 2013

Eindhoven Eindhoven Emmasingel 13 5611 AZ Eindhoven Emmasingel 13 5611 AZ Eindhoven Tel. 040 - 217 11 11 Tel. 040 - 217 11 11

Comfortabel in beweging

BEDRIJVIG BRABANT

Deurne Deurne De Poort 9c 5751 CN Deurne De Poort 9c 5751 CN Deurne Tel. 0493-35 25 45 Tel. 0493-35 25 45

SCHONERLEASEN.NL Kies en Lease U kiest uw auto zorgvuldig.

U let daarbij op betrouwbaarheid, comfort, accessoires en design.

En natuurlijk op verbruik en uitstoot. Want daarmee bespaart u op milieu én kosten.

Maar - wees eerlijk - bij dat laatste geeft u het liefst zo min mogelijk toe.

Daarom surft u nu direct even naar www.schonerleasen.nl.

Daar stelt u snel een overzicht samen van auto’s die voldoen aan uw eisen, ook wat betreft energielabel, CO2 uitstoot en brandstofverbruik in elke prijsklasse.

Zodat u milieubewust kiest zónder in te leveren.

En daarna belt u ons. Om er zeker van te zijn dat uw persoonlijke keuze in het juiste leasecontract wordt gegoten.

Met leasecomfort, dus perfect passend bij u en uw auto.

Want bij ons is leasen nog altijd gewoon mensenwerk.

Siliciumweg 4 3812 SX Amersfoort Tel. 033-42 24 888 info@mkblease.nl www.mkblease.nl

Comfortabel in beweging

BEDRIJVIG BRABANT

11

juni 2013

Jacques de Jong van ATM Moerdijk:

'De relatie met de omgeving is delicaat' ATM Moerdijk is als individuele locatie het grootste afvalverwerkingsbedrijf van Europa. Het bedrijf bedient drie sectoren: grond en vergelijkbare materialen als teerhoudend asfalt, chemisch afval in bulk en verpakkingen, en afvalwater en slib. De complexe processen, zware installaties en het gevaarlijke afval leidden niet zelden tot wantrouwen, ook bij vergunningverleners. Directeur Compliance Jacques de Jong: ‘Iedereen is gebaat bij wat meer vertrouwen.’

ATM is feitelijk gebouwd op de puinhopen van het eerste grote gifschandaal van Nederland.

In Lekkerkerk werd begin jaren tachtig van de vorige eeuw een hele woonwijk afgegraven omdat de grond vervuild was met dioxines en andere chemisch stoffen. De grond en het bouwafval werden gestort op het terrein waarop nu ATM Moerdijk huist. De toenmalige aannemer – Mourik – zag kansen in het zelf verwerken van het afval met behulp van een thermische reinigingsinstallatie. Zie daar de eerste contouren van het huidige ATM. Een miljoen ton grond en asfalt granulaat, negenhonderdduizend ton industrieel water en nog eens 45.000 ton vaste organische stoffen.

ATM Moerdijk verwerkt jaarlijks een gigantische stroom afval, en die neemt nog steeds toe.

Waar vergelijkbare ondernemingen het de afgelopen decennia niet hebben gered, is ATM anno 2013 een gezond bedrijf, een van de belangrijkste van de Engels Shanks Group. Het loopt met afstand vooruit op de concurrentie en behoort tot de grootste en meest veelzijdige verwerkers van gevaarlijk afval van het continent.

Geluk De Jong: ‘Ons succes hangt sterk samen met onze langetermijnvisie op afvalverwerking. Wij bedienen een internationale markt waarbinnen de prijsdruk, met name op het verwerken van grond, enorm is toegenomen. Wij hebben daarop ingespeeld door te investeren in capaciteitsvergroting, bijvoorbeeld in onze thermische reinigingsinstallatie die was vergund voor 150.000 ton per jaar, en nu voor 1,2 miljoen ton. We zijn echter nooit blind geweest voor de realiteit. De druk op de prijs blijft. Bovendien wordt er in tijden van recessie ook door overheden de hand op de knip gehouden. Dat betekent gewoonweg minder aanbod van grond. Daar komt ook nog eens bij dat hergebruik van ongereinigde TAG, teerhoudend asfalt, sinds 2007 niet meer was toegestaan. Wij hebben onze bedrijfsvoering daarop afgestemd. Maar nu mag TAG sinds kort plotseling weer gewoon vrij geëxporteerd worden. Met dit beleid heeft de rijksoverheid ons echt in de steek gelaten. Een aantal dingen heeft ons echter overeind gehouden. Soms heeft dat te maken met geluk, zoals het binnenslepen van een uniek contract voor de sanering van een stortplaats in Sicilië. Daarnaast werken we

Omgeving:

'Eigenlijk liggen we verkeerd.

Daar kunnen we niets meer aan doen, verplaatsing is geen optie' steeds internationaler en hebben we klanten van over heel de wereld. Bovendien zijn we in het zoeken naar alternatieve markten op een grote vervangende afvalstroom gestuit - ik kan vanwege concurrentieoverwegingen nog niet zeggen welke - die prima in onze thermische installatie kan worden gereinigd. Daarmee kunnen we weer jaren verder.’

Waterkant Naast het verwerken van vaste stoffen vormt de reiniging van industrieel afvalwater en scheepsreiniging een steeds belangrijkere markt voor ATM Moerdijk. Waar de concurrentie afhaakt, ziet ATM het als een belangrijk deel van de toekomst.

foto: Robert van den Berge ‘Wij zuiveren hier in onze installaties zo’n beetje al het zwaar vervuilde afvalwater van de Nederland om het daarna voor verdere verwerking door te leveren aan de overheids waterzuivering te Rilland Bath’, aldus De Jong. ‘Zij kijken met verbazing wat wij hier voor elkaar krijgen in onze fysisch/chemische en biologische zuiveringssystemen. Op dit vlak bewegen we ons in de internationale voorhoede wat betreft kennis en technologie. En dat geldt ook voor het reinigen van schepen. In onze meerjarenplannen hebben we vastgelegd dat het leeuwendeel van onze investeringen, twaalf miljoen euro, aan de waterkant wordt gedaan, in het uitbeiden van de steiger en het aanleggen van extra stalplaatsen.

Er zijn steeds minder plekken waar zee- en binnenvaartschepen terecht kunnen voor reiniging van het ruim vanwege de complexe processen en regelgeving. Zo’n tien jaar geleden speelde hier ook de vraag of we er niet beter mee op konden houden. Het besluit was echter om er juist in te investeren en het als een kans te zien. Daar profiteren we nu van. Overigens helpt de crisis in de dit geval ook een handje. Binnenvaartschippers hebben steeds minder keuze in het aannemen van opdrachten en wisselen daardoor vaker van soort lading. Dat betekent dat er vaker moet worden schoongemaakt. Daarnaast is het afgassen van schepen op zee of in binnenwater een steeds meer beladen thema. Wij zijn nu bezig met een technologische ontwikkeling waarbij we schepen kunnen afgassen en dat gas direct in onze installaties kunnen verbranden. Uiteraard zit in het direct koppelen van de twee een behoorlijke veiligheidsuitdaging. Het helpt dan dat we hier het ontwerp en de bouw van al onze installaties in eigen hand houden binnen onze eigen engineering-afdeling. Zo hebben we maximaal grip op onze processen.’

Buurman ATM beschouwt Moerdijk als haar belangrijkste stakeholder en werkt doorlopend aan draagvlak onder de bewoners van het aangrenzende dorp.

De combinatie van de enorme installaties met de grote stroom gevaarlijk afval werkt per definitie argwaan in de hand.

De Jong: ‘De relatie met de omgeving is delicaat.

Eigenlijk liggen we verkeerd. Daar kunnen we niets meer aan doen, verplaatsing is geen optie.

Als er ook maar iets gebeurt op het industrieterrein stromen de telefoontjes binnen bij ons. Dat ligt ook voor de hand. We zijn immers de meest zichtbare buurman. En het blijkt ook moeilijk te bevatten wat hier binnen de poorten gebeurt, hoe open we ook zijn of hoeveel Moerdijkers hier ook werken. In het verleden waren ook onze vergunningverleners en toezichthouders niet vrij van wantrouwen. Dat maakte de relatie soms bijzonder uitdagend. Neem onze pyrolyse-intallatie. Na twee jaar proefdraaien oordeelde de provincie in 2002 dat deze niet doelmatig was en moest worden stilgelegd. Er moest een langslepende rechtszaak aan te pas komen om aan te tonen dat de installatie wel voldeed aan de stand der techniek. De provincie heeft kort geleden 10,2 miljoen euro overgemaakt als compensatie van gederfde inkomsten. Onlangs werden wij op onze beurt veroordeeld tot het betalen van een boete van 6,7 miljoen euro voor twaalf overtredingen in de jaren negentig, zoals het opslaan van verf op de verkeerde locatie en het verwerken van meer afval dan destijds vergund was. Dit was wat er overbleef van een strafrechtelijke aanklacht van maar liefst vijftienhonderd punten. Daarvoor hadden we alleen te maken met bestuursrecht waarbij de geest van een wet zwaar mee weegt.’

Vertrouwen ‘In onze business worden de kaders door de wetgever aangegeven’, vervolgt De Jong. ‘Daarbij zijn er zo’n 2600 regels waarvan wij ons bewust zijn en die we naleven. Maar daarnaast bestaat er ook nog zoiets als handelen vanuit je verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid voor mens, omgeving en maatschappij nemen. Wij hebben sinds 2012 niet voor niets het domein compliance op directieniveau ingevuld. Inmiddels is er binnen het bedrijf veel gebeurd en ervaren wij dat het vertrouwen vanuit de overheid er nu wel is. Er is momenteel dan ook sprake van een uitstekende relatie met het bevoegde gezag. Zo wordt elke vergunningsaanvraag in goed overleg afgehandeld. Vertrouwen is één, maar wij moeten vanzelfsprekend voortdurend bewijzen dat we dat vertrouwen waard zijn. Hoewel we jaarlijks diverse toezicht- en controlebezoeken hebben, spelen er momenteel geen issues. Een goede graadmeter voor mij hoe we qua compliance presteren. Recentelijk heeft het voltallige

college van B&W van de gemeente Moerdijk ons bezocht. Ook zij zien alle positieve ontwikkelingen bij ATM tevreden aan. Onze helaas veel te vroeg overleden directeur Jack Droog had als motto: “ATM staat voor een opgeruimde wereld”.

Daar voeg ik graag aan toe: “en is klaar voor de toekomst”. Daarbij staat de poort open voor iedereen die geïnteresseerd is in wat wij doen.’

Marco de Jonge Baas / m.dejongebaas@dewinter.nl

Processen ATM t In de TRI (Thermische Reinigings Installatie) wordt verontreinigde grond ontdaan van organische componenten zoals teer, olie, vet, benzine, PAK’s en cyanides. Na voordroging worden deze door directe verhitting vernietigd of omgezet in gas dat de naverbrander ingaat. Een rookgasreinigingsysteem zorgt voor emissies die aan de Europese normen voldoen. t Vaste organische stoffen zoals olie, oplosmiddel en inkt afkomstig uit de industrie en eigen processen worden verwerkt in een pyrolyse-installatie. Middels verhitting wordt het water en de organische fractie verwijderd en afvalstoffen ontleden. De damp die daarbij ontstaat - pyrolysegas – wordt als brandstof voor de TRI gebruikt. t Afvalwater uit de industrie en schepen wordt gereinigd in fysisch/chemische- en biologische zuiveringssystemen. De biologische installatie zuivert onder meer zwaar verontreinigd afvalwater met een hoge organische vervuilingsgraad. t ATM kan een grote verscheidenheid aan slib, bijvoorbeeld afkomstig van tankbodems of industriële reiniging, behandelen. Door middel van driefasen decanters wordt oliehoudend slib gescheiden in water, olie en sediment. Voor niet oliehoudend slib wordt een filterpers gebruikt. Water wordt verder behandeld via de biologische waterzuiveringsinstallatie. De olie wordt opgewerkt tot ene brandstof voor de eigen installaties. Het sediment wordt via de pyrolyse-installatie verwerkt en onder ander omgezet in gas dat weer als brandstof wordt gebruikt.

12

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Han van Horen, algemeen directeur van HOBIJ:

‘Onze flexkrachten en klanten zijn onze beste ambassadeurs’ Voor het tweede achtereenvolgende jaar is internationaal arbeidsbemiddelaar HOBIJ uit Veghel verkozen tot één van de Best Managed Companies van Nederland, een initiatief van Deloitte. Algemeen directeur Han van Horen van HOBIJ is trots op de prijs. ‘We hebben de laatste jaren grote stappen gezet. Het is fijn om af en toe bevestigd te krijgen dat we het goed doen. Zeker als het compliment komt van een vakjury. Het is een waardering voor alle HOBIJ’ers die dagelijks aan het succes bijdragen.’

De jury van de verkiezing van Best Managed Companies roemde met name de visie van het Veghelse bedrijf om door middel van goed werkgeverschap het verschil te maken. HOBIJ wist de laatste jaren, tegen de stroom in, een sterke groei te realiseren. ‘In de afgelopen drie jaren zijn we met 67 procent gegroeid’, vertelt Han van Horen. Hij geeft aan dat de arbeidsbemiddelaar bij het uitbreken van de kredietcrisis in 2008 bewust een andere koers is gaan varen. ‘Tot 2007 boden wij een enorm breed pakket aan diensten op het gebied van personeel en arbeid aan. Dat maakte het lastig voor onze salesafdeling om onze verschillende diensten onder de aandacht te brengen. Mensen hadden wel een positieve associatie met de naam HOBIJ, maar wisten niet meer exact wat wij allemaal deden. Daarom zijn wij opnieuw teruggekeerd naar de basis en ons gaan focussen op het uitzenden en detacheren van medewerkers, waarbij we ons met name zijn gaan richten op het bemiddelen van internationale arbeidskrachten in de sectoren food, logistiek en techniek. HOBIJ is nu een merk waarvan iedereen weet waar het voor staat. Zo’n tachtig procent van de medewerkers, die wij bemiddelen voor onze klanten heeft een buitenlandse nationaliteit. Daarnaast proberen we uiteraard ook Nederlandse arbeidskrachten aan een passende baan te helpen.’

de uitwerking van een projectplan dat ertoe moet leiden dat HOBIJ medio volgend jaar als eerste Nederlandse uitzendorganisatie een plek krijgt op de lijst van het instituut ‘A Great Place to Work’. De zorg voor onze flexwerkers uit Europa gaat verder dan het aanbieden van een goede baan met een net salaris. Wij regelen ook vervoer en goede huisvesting voor hen en bieden hen ook mogelijkheden om door te groeien en zich verder te ontwikkelen. Onze slogan is niet voor niets ‘Never stop growing’. Door onze flexkrachten optimaal te faciliteren, kunnen zij goed functioneren bij onze klanten en tevreden klanten zorgen er voor dat wij als HOBIJ ook verder kunnen doorgroeien. Onze flexkrachten en klanten zijn onze beste ambassadeurs.’

Van Horen heeft duidelijk voor ogen waar hij en zijn medewerkers de komende jaren naar toe willen met HOBIJ. ‘Wij behoren op dit moment tot de top tien van grootste internationale arbeidsbemiddelaars in Nederland.

In de komende jaren streven wij naar een plaats in de top drie, waarbij we tegelijkertijd een plek willen innemen op de lijst van ‘A Great Place to Work’. Enerzijds is dat gunstig voor onze flexwerkers, anderzijds ook voor onze opdrachtgevers die over het algemeen veel waarde hechten aan maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Goed werkgeverschap hoort daar ook bij.’

Goed werkgeverschap De Veghelse arbeidsbemiddelaar onderscheidt zich volgens Van Horen met name door goed werkgeverschap richting haar flexkrachten. ‘Het imago van de Nederlandse uitzendmarkt is niet al te best. Wij willen hierin onderscheidend zijn. Op dit moment zijn we bezig met

Uitbouwen Hij geeft aan dat HOBIJ met name in de techniek steeds sterker wordt. ‘Wij zijn in staat om via onze kantoren in Polen, Litouwen, Letland en Hongarije de juiste mensen te vinden en eventueel zelf verder op te leiden. In de techniek zie je steeds meer werknemers uit allerlei landen. Het werkgebied wordt steeds internationaler en Engels wordt meer en meer de voertaal. Maar ook logistiek en food blijven belangrijke sectoren voor ons bedrijf.

Met de inzet van gemotiveerde en goed opgeleide medewerkers proberen we bij te dragen aan het succes van onze klanten. Samen met ROC de Leijgraaf hebben we voor flexwerkers in de logistiek en food opleidingstrajecten op mbo-2-niveau opgezet, waardoor flexkrachten in twee jaar tijd een erkend mbo-diploma kunnen halen.

Daarbij leren ze tegelijkertijd ook de taal steeds beter spreken, waardoor zij zich ook beter thuis gaan voelen en kunnen aanpassen in Nederland.’

Het bedrijf kijkt ook nadrukkelijk naar mogelijkheden om haar activiteiten verder uit te bouwen. Van Horen: ‘Enerzijds onderzoeken we de mogelijkheden om ons ook op andere sectoren te gaan richten en daarnaast willen we ook het aantal vestigingen verder uitbreiden.

Onze klanten waaieren uit over heel Nederland en door onze werkwijze krijgen wij steeds meer uitnodigingen om deel te nemen aan tenders op het gebied van internationale arbeidsbemiddeling. Onze klantenkring wordt daardoor steeds groter. Op dit moment hebben wij naast ons hoofdkantoor in Veghel ook vestigingen in NoordHolland en Gelderland. De bedoeling is om in de komende jaren ook kantoren te openen in het Rotterdamse havengebied, Midden-Nederland en Oost-Nederland.’

Han van Horen

HOBIJ – Heilig Hartplein 1 – 5462 EA – Veghel – (T). 0413-870000 (E). info@hobij.nl – (I). www.hobij.nl

BEDRIJVIG BRABANT

13

juni 2013

Jan Smits van het Brainport Centre for Technology & Law:

’De industrie en de inhoud moet voorop staan’ Voor Jan Smits, professor aan de School of Innovation Sciences van de Technische Universiteit Eindhoven, komt met de oprichting van het Brainport Centre for Technology & Law een lang gekoesterde wens uit. ‘Nu is er een spreekbuis naar een overheid die moeite heeft de snelle technologische ontwikkelingen en noodzakelijke randvoorwaarden voor de ontwikkeling van de hightech met wet- en regelgeving bij te houden. Tegelijkertijd zullen we als kennisinstituut juridische kennis ontsluiten voor het bedrijfsleven. En dit is harder nodig dan ooit’, aldus de voorzitter van het nieuwe kennisinstituut.

foto: Bram Saeys Waarom is een kenniscentrum op het snijvlak van techniek en recht zo belangrijk voor Brainport?

‘Omdat we op een belangrijk punt in de geschiedenis van de regio zijn aangeland. Ik denk dat Brainport de komende decennia definitief doorbreekt als mondiale hightech hotspot.

Tegelijkertijd zal de dominantie van de grote OEM’s als NXP, Philips en ASML afkalven.

Steeds meer kleinere technologische bedrijven opereren ook los van hen binnen een internationaal speelveld. Ze ontwikkelen en produceren zeer hoogwaardige producten en leveren die over heel de wereld. Voor hen is toegang tot relevante juridische kennis echter geen vanzelfsprekendheid. Dat is een potentiële rem op hun ontwikkeling.’

Je hebt het over de opkomst van het MKB binnen het ecosysteem van de maakindustrie.

Hoe zie jij de ontwikkeling van Brainport?

‘Achteraf gezien is de crisis van midden jaren negentig rondom het faillissement van DAF en een wankelend Philips een zegen voor de regio. Heel veel mensen werden werkloos. Dat betekende niet alleen veel ellende, maar maakte ook energie en denkkracht los; het dwong tot creativiteit en ondernemerschap. Vele nieuwe bedrijven zagen het daglicht - starters, management buy outs, spinn outs - en bestaande bedrijven waren gedwongen zichzelf opnieuw uit te vinden. Nu zie je een aantal van die ondernemingen tot wasdom komen. Neem daarbij de mentaliteit van ‘handen aan de ploeg’ en je hebt een verklaring voor de enorme dynamiek van deze regio. De maakindustrie was even weg, maar is nu sterker dan ooit tevoren. De tripel helix staat en het netwerk is levendiger dan ooit.

Toch profiteren vooralsnog met name de bedrijven met cash flow. Ook hier geldt het principe ‘wie betaalt bepaalt.’

Als je het over techniek en recht hebt, denk je als snel aan patenten. Is dit waar je op duidt

als je het hebt over het toegankelijk maken van juridische kennis?

‘Natuurlijk is IP een belangrijk thema in onze hightech-sector. In Nederland zijn ongeveer zeshonderd octrooigemachtigden, de helft daarvan werken bij bedrijven. Van hen zetelen er zo’n 250 in Brainport. Dat is een absoluut machtsblok.

De achterdocht van kleine ondernemingen is begrijpelijk en soms terecht. Maar hieruit vloeit niet het bestaansrecht van het Brainport Centre for Technology & Law voort. IP is slechts een van de vele thema’s die spelen op het snijvlak van techniek en recht.’

Hoe is het kenniscentrum ontstaan?

‘Het is begonnen met de komst van Rechtbank Oost-Brabant naar Eindhoven. Te verwachten is dat daar heel wat geschillen worden uitgevochten door de industrie. Een rechter is echter niet thuis in die wereld en heeft geen verstand van techniek. Vandaar dat er is besloten om het Brainport Technology Arbitration Institute op te richten; een arbitragecommissie waarbinnen specialisten uit het bedrijfsleven hun kennis inbrengen en vanuit een onafhankelijke positie oordeelt en bemiddeld. Zo kunnen energie-, geld- en tijdverslindende rechtszaken worden voorkomen. De regio is daar blij mee omdat het goed is voor het bedrijfsleven en de economische ontwikkeling, de rechtbank is er blij mee omdat het de kwaliteit van de rechtspraak ten goed komt.’

Over wat voor soort geschillen hebben we het?

‘Over zaken als privacy, aansprakelijkheid, arbeidsrechtelijke zaken, schending van geheimhouding, contractbeuk en natuurlijk ook over octrooien. Het gaat om een breed scala thema’s, dat ook aandacht verdienen buiten conflictsituaties om. Onze maakindustrie, grote en kleine bedrijven, heeft baat bij een platform dat kennisuitwisseling rondom deze zaken structureel vormgeeft. Daarom is ook het Brainport Centre for Technology & Law opgericht.’

Voor jou is die oprichting een lang gekoesterde wens, waarom?

‘Omdat ik denk dat het een groot deel van onze bedrijven en, in het verlengde daarvan, de toekomstige welvaart van deze regio echt verder helpt. Het MKB en start-ups hebben gewoonweg behoefte aan ondersteuning in de vaak complexe processen van innovatie en bij de juridische aspecten rondom nieuwe technologische ontwikkelingen. Maar het gaat voor mij ook principieel over het verbreiden van kennis die nu is voorbehouden aan een kleine groep. Mijn keuze om jurist te worden werd niet gemotiveerd door geld, maar doordat ik wilde bijdragen aan de publieke zaak.

Dit is ook een vorm van het bestrijden van ongelijkheid.’

Grote ondernemingen hebben vaak hun eigen specialisten in dienst, waarom is dit goed nieuws voor hen?

‘De grote multinationals weten over het algemeen waar Abraham de mosterd haalt.

Tegelijkertijd profiteren ook zij van een sterke, brede basis binnen de regionale maakindustrie. Als het gaat om kennisdelen zullen vooral de kleine bedrijven profiteren. Maar vergis je niet, ook dan hebben we het vaak over ondernemingen met een paar honderd mensen in dienst. Hoe dan ook, iedereen kan toetreden tot het kenniscentrum en waar nodig conflicten voorleggen aan het arbitrageinstituut . De vraag uit de industrie vorm de basis voor onze agenda.’

Hoe gaat dat kennisdelen in de praktijk?

‘In de vorm van allerhande workshops, master classes, seminars en andere bijeenkomsten.

De doelstelling is om ondernemers en functionarissen in de technologie te helpen bij juridisch verantwoord ondernemen. Iedereen is daarbij welkom, dienstverleners, starters, studenten, de industrie, de wetenschap… De tarieven voor deelname zijn aangepast op

de verschillende doelgroepen, een student betaalt vijfentwintig euro, een maakbedrijf vijfhonderd euro en een zakelijke dienstverlener duizend euro.’

Waarom leg je de drempel voor de zakelijke dienstverlening het hoogst?

‘We willen geen club worden waar commerciële adviseurs de zaak domineren. Het is een initiatief voor de industrie en de inhoud moet voorop staan. Dat is ook de reden waarom ik het voorzitterschap heb aanvaard. Net zoals bij het arbitrageplatform is onafhankelijkheid een belangrijk uitgangspunt. We zijn er niet om uren aan mensen te verkopen of anderen daarin te faciliteren, maar om kennis te delen.’

En die kennis wil je ook met overheden delen.

‘Technologie ontwikkelt zich razendsnel. De wetgever kan dat tempo vaak niet bijhouden. Dat betekent dat de bestaande wet- en regelgeving moet worden toegepast op nieuwe technologie.

Het gaat daarbij om uiteenlopende rechtsgebieden waarmee technologiebedrijven in aanraking komen, zoals arbeidsrecht, arbeidsmigratie, arbeidsomstandigheden, fiscaalrechtelijk, productveiligheid, privacy, milieuvergunningen, insolventie, intellectuele eigendom, contracten, aspecten van samenwerking en mededingingsrecht. Daarvoor is kennis en ervaring vereist. Wij willen dan ook een belangrijke rol spelen in het tot stand komen van een actueel wettelijk kader.’

Het label Brainport suggereert dat het Brainport Centre for Technology & Law regionaal opereert, is dat ook zo?

‘Brainport is onze thuisbasis, maar we beschouwen de driehoek Eindhoven, Leuven Aken als ons primaire werkgebied. In de toekomst is het denkbaar dat we verder opschalen. Waar onze industrie sterk internationaliseert, zullen wij immers moeten volgen.’

Marco de Jonge Baas / m.dejongebaas@dewinter.nl

14

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Van der Valk Hotel Eindhoven fors uitgebreid

Een vette knipoog naar design Maar liefst tweeënhalf jaar duurde de verbouwing, die gerust een renovatie genoemd mag worden. De reden? Tijdens de werkzaamheden bleef het hotel - uiteraard - gewoon geopend. Het resultaat is indrukwekkend: Van der Valk Hotel Eindhoven is weer helemaal bij de tijd - z’n tijd vooruit zelfs - en ademt daarbij het rijke Eindhovense verleden. De uitbreiding: het splinternieuwe 040 Congress & Events, is daarbij een heuse blikvanger. Het twee etages tellende congres- en evenementencentrum heeft 24 multifunctionele zalen met een enorm scala aan voorzieningen.

In het groen van Genneper Parken, direct aan de A2/A67, op luttele kilometers van Eindhoven Airport en vlakbij het Eindhovense stadscentrum, ligt state of the art Van der Valk Hotel Eindhoven. Met 270 kamers en suites, een uitgebreid sport- en wellnesscenter en drie restaurants inclusief hotelbar, gratis wifi en ruime parkeergelegenheid. Maar het is het moderne congresen evenementencentrum dat adjunct-directeur Alexander Holterman met nog nét een beetje meer trots vervult. Geschikt voor congressen, bedrijfsfeesten, bruiloften, exposities, galadiners, dagbijeenkomsten enzovoorts.

Neonletters Na veertig jaar werd het hotel in mei opnieuw geopend. We zien veel blauwstaal en retro motieven. Een vette knipoog naar het rijke Eindhovense verleden. Zo werden de complete neonletters van de befaamde Cinema Parisien opgekocht en deze krijgen binnenkort een plek in één van de foyers. Fraai zijn de jaren zestig ‘break-out’ loungehoekjes. De Philips radiomeubels ontbreken niet en verderop prijkt een heuse Daf. “Eindhoven staat bekend om design, innovatie en techniek. Daar proberen we op hospitalityniveau een eigen invulling aan te geven. Al onze ruimtes refereren aan lokale industrieën, lokaal design en zijn vernoemd naar een industrieel of een onderneming uit de regionale of Eindhovense geschiedenis”, legt Holterman uit. 040 Congress & Events beschikt over de meest moderne audiovisuele middelen. De gehele eerste etage is multifunctioneel. Groepen variërend van vijfentwintig tot vijftienhonderd personen kunnen hier in verschillende opstellingen geplaatst worden. Paradepaardje is de multifunctionele congreszaal van maar liefst negenhonderd vierkante meter, die in tweeën opgedeeld kan worden. Deze zaal heeft een vrije overspanning en een plafondhoogte van zo’n zes meter.

Topsegment Met 040 Congress & Events positioneert Hotel Eindhoven zich in het zakelijke topsegment.

Van der Valk Hotel Eindhoven is als event- en congresaccommodatie gekwalificeerd met vijf ‘hamers’. Eén hamer staat voor toegeruste maar eenvoudige bedrijven en vijf hamers staan voor de meest luxe bedrijven. “In Nederland hebben

BEDRIJVIG BRABANT

15

juni 2013

en techniek

Alexander Holterman en Rick Polman

slechts zeventien bedrijven een dergelijke kwalificatie”, aldus de adjunct-directeur.

“Met vijf hamers voldoen we aan de strengste technische vereisten voor vergaderen en bieden we een zeer hoog niveau aan overige faciliteiten, zoals dienstverlening, eten en drinken.

Daarbij kan het hotel terugvallen op drie restaurantformules: het à la carte Restaurant Martinus, live cooking restaurant Het Buffet en OZZO Sushi & Lounge. Medio vorig jaar al werd Jack’s Casino geopend in de souterrain van het complex. “We werken ook aan eigen titels. Zo bekijken we met jazzradiostation Sublime FM de mogelijkheden om een festival op te zetten à la North Sea Jazz. Op kleine schaal uiteraard, maar het geeft aan waar we naar toe willen.”

Flexibel “Afgezien van ons voorzieningenniveau is het ons motto dat ons zo sterk maakt: undersell en overperform. Daar zijn we gewoon goed in. Zo zijn we een viersterren-plushotel, maar hanteren we een driesterrenprijsniveau. Onze driehonderd medewerkers zijn zeer flexibel. Komt er voor vanmiddag

of morgenvroeg een grote opdracht binnen? Dan zetten we daar direct allemaal de schouders onder. Dan loopt opeens iedereen met dingen te sjouwen of bedient balies, tot aan de directieleden toe. Ondernemers die hier komen, proeven die sfeer van aanpakken. Dat inspireert.”

Alexander Holterman vindt het belangrijk duurzaamheid te benadrukken. “We zijn door de gemeente Eindhoven onderscheiden als ‘gouden duurzame ondernemer Eindhoven’ en we voeren de ‘gouden Green Key’.

Onze wasserij en personeelskantine worden uitgevoerd door de sociale-werkvoorziening.

Op het vlak van opleidingen hebben we een overeenkomst met de stichting Robin Hood, die mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt hier in kan laten stromen voor een opleiding met uitzicht op een baan.

Overigens is ons gebouw inmiddels ook met recht duurzaam te noemen. Het gebruikt net zoveel energie als vóór de verbouwing, maar met een hoop nieuwe voorzieningen.

Ons vlees, vis en agf wordt lokaal en regionaal ingekocht. Bedenk dat dit een familiebedrijf is. Die zijn al duurzaam van zichzelf.

Wij denken immers in ‘generaties’.”

Van der Valk Hotel Eindhoven Aalsterweg 322 5644 RL Eindhoven (T). 040 2116033 (E). info@eindhoven.valk.com (W). www.hoteleindhoven.nl

16

BLANKENDAAL VERSUS...

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Herman Rusch van GL Precision en GL Plastics:

‘Wij willen niet toe naar eigen productontwikkeling, ‘Voor de volumefase is een rol als second tier speler niet zo erg, maar in de ontwikkelfase wil je first tier speler zijn. Dat borgt je positie in de waardeketen.’ Aan het woord is Herman Rusch van GL Precision. In de rubriek Blankendaal versus interviewt John Blankendaal (managing director Brainport Industries) iedere maand een directeur van een high tech onderneming. Deze maand spreekt Blankendaal met Herman Rusch.

Blankendaal: ‘Kun je wat vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de GL Group?

Rusch: ‘De GL Group is opgericht in 1967 opgericht en wij maken ons op voor het vijftigjarig jubileum. De echte geschiedenis moet nog vastgelegd worden in de boeken.

Zeker is in ieder geval dat Gerard, Wim en Pieter van der Leegte alle drie een deel van het bedrijf van vader Van der Leegte kregen en Gerard als opvolger van zijn vader met een kleine gereedschapsmakerij begon. De laatste vijfendertig (sinds 1980) jaar op de Hurk in Eindhoven voor specialistische metaalbewerking en op Ekkersrijt in Son voor plastics. De business unit voor metaal is een stuk groter dan die van plastics. GL Plastics telt veertig tot vijfenveertig werknemers, bij GL Precision werken circa honderdveertig man. Als groep groeien wij daarmee toe naar de tweehonderd medewerkers. Enkele jaren geleden waren dit er enkele tientallen minder.’

Blankendaal: ‘Hebben jullie problemen (gehad) om voor die groei de juiste werknemers te vinden?’

Rusch: ‘Wij prijzen ons gelukkig dat wij tot nu toe personeel relatief eenvoudig hebben kunnen vinden. De afgelopen periode is bijvoorbeeld de assemblage in onze cleanrooms aanzienlijk gegroeid. Voor dat werk is er in de regio een flexibele pool van werknemers.

In feite gaan zijn via tijdelijke dienstverbanden tussen de grotere bedrijven op en neer.

Mede daarom hebben wij redelijk makkelijk aan die populatie mensen kunnen komen.

Ook de afdeling engineering is vorig jaar fors gegroeid, van twee naar vijftien medewerkers. Vorig jaar hebben wij dit veelal opgevangen via het inlenen van werknemers. Voor verspanend personeel geldt een ander verhaal. Ervaren verspaners zijn zeer moeizaam te verkrijgen, de jongere leiden wij zelf op.’

Blankendaal: ‘Zetten jullie ook in op versterking van jullie eigen ontwikkelcapaciteit?’

Rusch: ‘Ja en nee. Wij doen niet aan productontwikkeling, maar wel aan procesontwikkeling. Wij zijn geen system supplier, maar zijn goed in hoog nauwkeurige en kleine modulefabricage. In alles wat maar erg tot heel erg nauwkeurig is zijn wij goed. Dat doen wij vanuit een rol als first en second tier supplier. Voor de volumefase is een rol als second tier speler niet zo erg, maar in de ontwikkelfase wilt je first tier speler zijn. Dat borgt je positie in de waardeketen. Kortom, wij willen niet toe naar eigen productontwikkeling maar naar eigen procesontwikkeling. Wij willen daarbij sterk zijn in projectmanagement, maar de klant blijft eigenaar van het product. Het sterk willen zijn in projectmanagement is voor ons nieuw en wij

zetten er sterk op in aan om een inhaalslag te maken.’

Blankendaal: ‘Hoe belangrijk is het voor jullie om te groeien?

Rusch: ‘Groei is slechts het middel. Ons doel is om de positie in built-to-print-plus te versterken. Als je daar beter in wilt worden, betekent het dat die plus er op twee manieren bij moet. Wij waren een puur maakbedrijf en leveren nu in productontwikkeling ook proceskennis toe. Die positie als specialist in het maakproces willen wij versterken. Daar is groei voor nodig. Enerzijds omdat de breedte van de processen steeds meer toeneemt en je dus wilt kunnen blijven zoeken naar nieuwe processen. Anderzijds is de groei nodig omdat het een grotere organisatie vergt en je tegelijkertijd wel een platte organisatie wilt blijven. Om de projectafdeling te financieren is zodoende groei nodig. Een derde argument is marktspreiding. Wij zijn momenteel relatief zwaar afhankelijk van de halfgeleiderindustrie, maar willen in de sectoren van optische en analytische apparaten en luchten ruimtevaart groeien.’

Blankendaal: ‘Waarom juist in een specifieke markt als lucht- en ruimtevaart?’

Rusch: ‘Waar wij goed in zijn is de echte niche. Wij zijn zelfs beter in het zeer specialistische ruimtevaart dan in luchtvaart. De

kwaliteitseisen bij ruimtevaart liggen net iets hoger, terwijl het volume net iets kleiner is. Zowel in aantallen als in grootte. Wij zijn juist niet bijzonder goed in het verspanen van zeer grote aluminiumonderdelen, maar wel in het verwerken van exotische materialen tot hoog nauwkeurige onderdelen. Zo werken wij momenteel aan een omvangrijk traject met een kritisch onderdeel voor Fokker.

Blankendaal: ‘Vindt veel van jullie omzet zijn oorsprong in het buitenland?’

Rusch: ‘Dertig procent van de omzet komt uit buitenland. Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Tsjechië en Amerika zijn de belangrijkste buitenland afzetmarkten. Ook hier gaat het in de kern om mechanica, onderdelenfabricage en kleinere modules.

Opnieuw specialistische zaken, want als de onderdelen de door ons geproduceerde onderdelen ook in lagelonenlanden gefabriceerd kunnen worden, zitten klanten bij ons niet goed.’

Blankendaal: ‘De directie van ASML predikt momenteel regelmatig de stelling dat toeleveranciers te weinig aan R&D doen in vergelijking met hun Duitse concullega’s.

Wat vind jij daar van?’

Rusch: ‘Misschien is het deels waar, maar in beginsel is het te kort door de bocht.

BEDRIJVIG BRABANT

juni 2013

BLANKENDAAL VERSUS...

17

maar naar procesontwikkeling’ Foto's Vincent Knoops

Ook Duitse toeleverende bedrijven doen niet megaveel aan R&D. NTS en Frencken doen bijvoorbeeld ontzettend veel aan R&D. Zij kiezen voor productontwikkeling, waar voor ons de R&D met name in procesontwikkeling zal zitten. Zo zijn wij de afgelopen periode drukdoende geweest met onderzoek voor laserlassen en dat heeft een enorme vlucht genomen. Wij willen binnen ons bedrijf binnen iedere afdeling een specialist hebben die op de hoogte is van de nieuwste marktontwikkelingen en ons zo in de voorhoede houdt. Om dat voor je gehele bedrijf te regelen, is echter niet van vandaag op morgen gebeurt. Dus deels herken ik wat door ASML gezegd wordt, maar ik heb niet het idee dat het in Duitsland beter is. In zekere zin loopt ASML bovendien voor. Wij kunnen niet enkel de wensen en lijn van ASML volgen, dan heb je als onderneming niet genoeg marktspreiding. Onze Duitse klanten zijn bijvoorbeeld nog niet zo ver als ASML met het deverticaliseren. Dit terwijl ASML zelfs al steeds actiever wordt om productontwikkeling uit te besteden.’

Blankendaal: ‘Je geeft aan dat jullie steeds meer specialiseren, mogen wij binnenkort ook een processpecialist additive manufacturing verwachten?’

Rusch: ‘Wij hebben onze pijlen nu even op andere zaken gericht, maar het zou in de

toekomst wel goed kunnen. De groei ligt echter voorlopig op procesinnovatie. En om welke processen het dan gaat? Zoals gezegd laserlassen zich momenteel aan het ontwikkelen van een R&D- naar volumeproces. Een voorbeeld is het gebruik van laserlassen als proces om het productdesign te verbeteren. Zo hebben wij bij Mapper waar men normaal koelkanalen boort uit vol materiaal kanalen, dit gedaan via het frezen van kanalen en het afdekken met ingelaste plaatjes. Daarmee is het product beter, eenvoudiger en goedkoper geworden.

Anderzijds zijn wij zeer actief op het vlak van vonken en chemisch verspanen. Zo zijn wij bezig met een onderzoek om motoronderdelen voor ASML – die we nu nog frezen en zinkvonken – in één keer met chemisch verspanen te vervaardigen. Ook dit is goedkoper en zorgt voor kortere doorlooptijd. Tenslotte is ook in de draai- en freeshoek nog in ontwikkeling.

Om onze inspanningen te duiden: twee jaar geleden zaten er op de R&D-afdeling nog twee werknemers, nu zijn het er vijftien.’

Blankendaal: ‘Er is dus geen sprake van crisis bij jullie bedrijf?’

Rusch: ‘Absoluut niet nee. Wij hebben wel een heel spannend jaar gehad in de zin dat wij voor het eerst bepaalde projecten met een groot volume uitgevoerd hebben en moesten bewijzen dat wij dat konden. Willen wij in een nieuwe ontwikkeling of nieuw project

instappen is ons uitgangspunt dat er volume – eventueel in het vooruitzicht – is. Daarbij is er dus de kanttekening dat de producten zich niet moeten lenen zich niet voor productie in lagelonenlanden.’

Blankendaal: ‘Hoeveel échte concurrenten kennen jullie?’

Rusch: ‘Wij kennen twee à drie concurrenten als het gaat om partijen die ook de rol van first tier supplier willen pakken. De hoeveelheid competentie die wij onder één dak herbergen, is echter uniek. Het volume dat wij behalen is daarbij zoals gezegd nodig om de kosten in bedwang te houden. De automatiseringsgraad is om die reden de afgelopen jaren fors toegenomen. Recent hebben wij overigens onze cleanroom met tweeduizend vierkante meter uitgebreid, waarbij we komend najaar onze cleanroom nog met driehonderd vierkante

meter gaan uitbreiden. Niet voor onderzoek, maar daadwerkelijk voor productie. Het gaat om een echte fabrieksuitbreiding.’

Blankendaal: ‘Iets wat niet iedereen weet, is dat jullie fabriek ongekend schoon is. Kun je eens duiden hoe het komt dat jullie fabriek zelfs schoner is dan menig kantoor?’

Rusch: ‘Een technologie als laserlassen gaat naar steeds schonere ruimtes toe. Specialistische bewerkingstechnologieën zijn vergaand geautomatiseerd via schone processen. Het is daadwerkelijk een onderscheidend element en een van de redenen dat veel partijen met ons in zee gaan. Wij zijn een schone en high tech industrie.

Dit proberen wij ook aan de jeugd te laten zien zodat zij gaan begrijpen dat een baan in de maakindustrie wel degelijk schoon is.’

Edwin Gelissen / redactieBB@dewinter.nl

Over GL Group De GL Group kent twee business units: t GL Precision in Eindhoven is sinds de oprichting in 1967 uitgegroeid tot een gerenommeerde toeleverancier van hoogwaardige fijnmechanische onderdelen en complete modules voor de industrie. Met een zeer uitgebreid en ultra modern machinepark is GL Precision een vooraanstaande toeleverancier voor diverse internationale bedrijven. t GL Plastics in Son is sinds haar oprichting in 1988 uitgegroeid tot een gerenommeerde kunststofspuitgieterij voor uiteenlopende industrieën. De goed geoutilleerde spuitgieterij beschikt over machines met sluitkrachten variërend van vijftien tot zevenhonderd ton.

18

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

et vinden van passende huisvesting voor uw bedrijf is specialistenwerk. Specialisten die zich verplaatsen in uw bedrijf, kijken naar de lange termijn, de regionale vastgoedmarkt als geen ander kennen en dóórgaan tot ze voor u de geschikte bedrijfshuisvesting hebben gevonden. Representatief, functioneel en betaalbaar.

Verschuuren & Schreppers Bedrijfsmakelaars is de makelaar voor ondernemers. Onze gespecialiseerde makelaars zijn dagelijks zeer actief op de regionale vastgoedmarkt om vraag en aanbod optimaal op elkaar af te stemmen, of het nu om 50 of 5.000 M² gaat. We zijn niet voor niets specialisten op de M².

Kijk voor meer informatie en ons complete aanbod op www.bedrijfsmakelaar.nu of bel met één van onze makelaars voor een persoonlijk adviesgesprek.

BEDRIJVIG BRABANT

19

juni 2013

Brouwerijdirecteur Pieter van der Meulen van Heineken:

‘Wij willen de groenste brouwer ter wereld worden’ Pieter van der Meulen volgde begin dit jaar Paul Bleijs op als brouwerijdirecteur bij Heineken in ’s-Hertogenbosch. Zijn ambitie is om de Bossche Heineken-brouwerij uit te laten groeien tot de meest efficiënte speciaalbierbrouwerij ter wereld. 'Heineken telt zo’n 170 brouwerijen in zeventig landen. Op een aantal fronten vervullen wij in ’s-Hertogenbosch al jaren een voorbeeldfunctie binnen Heineken. De komende jaren gaan we proberen die positie verder uit te bouwen.'

Zijn nieuwe functie als brouwerijdirecteur bij Heineken in ’s-Hertogenbosch voelt voor Pieter van der Meulen (50) een beetje als thuiskomen. 'Tussen 1996 en 2001 was ik al werkzaam in deze brouwerij als manager Technische Dienst', legt hij uit. 'Daarnaast woon ik al sinds 1997 in Berlicum. Ik weet dus wat er allemaal speelt in deze omgeving.'

Complexe brouwerij Er is volgens de nieuwe directeur in de afgelopen jaren wel ontzettend veel veranderd in de Bossche brouwerij. 'Vooral op het gebied van efficiency zijn er enorme verbeterslagen gemaakt. Dat komt mede doordat Heineken het Total Productive Management (TPM)-filosofie heeft ingevoerd. Deze werkwijze is er op gericht om alle facetten in het productiesysteem, die leiden tot verlies, te elimineren. Deze manier van werken zorgt ervoor dat gestructureerde verliezen in kaart worden gebracht en vervolgens weggewerkt kunnen worden. Op die manier kun je als organisatie steeds efficiënter gaan produceren. Wat dat betreft, kwam ik hier in een gespreid bedje terecht.'

Hij geeft aan dat de brouwerij in ’s-Hertogenbosch binnen Heineken de meest complexe brouwerij is. 'Wij brouwen hier maar liefst 52 verschillende biertypes. Ik denk dat er wereldwijd niet veel brouwerijen zijn die ons dat nadoen. Wij zijn hier goed in het produceren van verschillende soorten bier. Binnen Heineken wordt nu al vaak gezegd: ‘Den Bosch is dé benchmark, waar complexiteit en efficiency hand in hand gaan’. Wij hebben hier ook de beschikking over behoorlijk nieuwe installaties en capabele medewerkers. Die combinatie is ontzettend belangrijk, ook met het oog op de toekomst.

Speciaalbieren worden steeds populairder en in ’s-Hertogenbosch weten wij hoe deze biersoorten geproduceerd moeten worden.'

Biogas Naast efficiency is ook sustainability een belangrijk thema binnen Heineken. Van der Meulen: 'Wij willen als Heineken in 2020 de groenste brouwer ter wereld zijn. Om dat doel te bereiken hebben wij ook in ’s-Hertogenbosch al diverse veranderingen doorgevoerd om enerzijds ons energieverbruik terug te dringen en anderzijds duurzame energievormen in ons productieproces te integreren. De windmolen bij Treurenburg zorgt op dit moment bijvoorbeeld al voor acht procent van onze elektra. Samen met Barten, Raedthuys Groep en de Bossche Container Terminal zijn we bezig om een plan te ontwikkelen voor nog drie windmolens op De Rietvelden. Dat zou een enorme boost geven om het aandeel windenergie in onze productieprocessen verder te vergroten.'

Onlangs werden ook 3.632 zonnepanelen op het dak van de Bossche brouwerij ingebruikgenomen. De elektriciteit die hiermee wordt opgewekt, wordt toegepast voor de productie van Wieckse Witte en

Pieter van der Meulen (Foto: Thomas Segers)

Wieckse Rosé. Op het gebied van biogas wordt eveneens een aantal initiatieven ontwikkeld. 'We betrekken al biogas van onze eigen afvalwaterzuivering voor de productie van stoom. Daarmee hebben we ons aardgasverbruik al met elf procent kunnen terugdringen.

Verder zijn we in overleg met Waterschap Aa en Maas om biogas te betrekken dat wordt opgewekt via hun rioolwaterzuiveringsinstallatie. Die ontwikkeling ziet er veelbelovend uit. Daarmee zouden wij het gebruik van biogas kunnen uitbreiden naar dertig procent.'

Samenwerking De brouwerijdirecteur is positief over de samenwerking met andere Bossche bedrijven, onderwijsinstellingen, de gemeente ’s-Hertogenbosch en de provincie Noord-Brabant. 'Die lokale betrokkenheid van Heineken met ’s-Hertogenbosch is door de jaren heen versterkt.

Wij zijn een grote werkgever voor de stad, een herkenbaar bedrijf met een herkenbaar product. Ook wij hebben alle belang bij een goede samenwerking met de verschillende partijen. Wij zijn verweven met elkaar, hebben elkaar nodig. Zo werken wij bijvoorbeeld ook nauw samen met een aantal onderwijsinstellingen uit de regio.

Wij stellen onder meer stageplekken en leerbanen beschikbaar en

helpen hen ook bij het samenstellen van de opleidingen, zodat deze aansluiten bij datgene wat bedrijven nodig hebben. Daar hebben niet alleen de studenten profijt van, maar wijzelf ook.'

Volgens Van der Meulen samenwerking tussen personen en partijen in de toekomst nog belangrijker worden. 'Onze nieuwe koning vatte het bij zijn inhuldigingsreden krachtig samen.

Iedereen heeft talenten. Het is zaak om deze talenten allereerst te identificeren en verder te ontwikkelen. Vervolgens is het zaak om mensen samen te brengen en hun talenten effectief te laten gebruiken om tot successen te komen. Dat geldt ook voor onze eigen medewerkers. Mensen moeten over het algemeen steeds langer doorwerken, doordat de pensioenleeftijd steeds verder opschuift. Daarom is het belangrijk dat we onszelf de vraag stellen hoe we onze medewerkers fit kunnen houden en er voor kunnen zorgen dat zij lol in hun werk houden. Medewerkers moeten passie voor hun vak uitstralen. Dat bereik je onder meer door met goede apparatuur te werken, open te communiceren, medewerkers te betrekken bij het productieproces en hen een veilige werkomgeving te bieden. Daar zijn wij bij Heineken in ’s-Hertogenbosch elke dag mee bezig.'

Brabantse Nieuwe In de rubriek Brabantse Nieuwe staan nieuwe bedrijven, producten en diensten centraal. Deze maand is de beurt aan Nederlands leukste en mooiste attractiepark: de Efteling. In 2011 werd de nieuwe magische stad Raveleijn geopend. Daar kunnen bezoekers genieten van een live spektakel vol stunts met vuur, water en andere speciale effecten. Onlangs werd de parkshow volledig vernieuwd. Tijs van den Broek (6) uit Oisterwijk bezocht de show en vertelt in Bedrijvig Brabant enthousiast over de belevenissen.

Tijs, kun je vertellen waar Raveleijn over gaat?

‘Thomas en zijn vier broers en zussen komen tijdens het spelen toevallig terecht in de magische stad Raveleijn.

Daar moeten ze dan vechten tegen de boze graaf Olaf Grafhart en een vuurspuwend monster.’

Wat vond je van de show?

‘Ik vond het heel spannend. Vooral toen een mevrouw in een kooi werd gestopt en er allemaal rook uit kwam. Ze was toen ineens verdwenen. Ik vond het ook spannend dat de broers en zussen samen gingen vechten met zwaarden tegen de slechteriken.’

En wat gebeurde er allemaal nog meer?

‘De slechteriken kwamen opeens uit het water naar boven en er was ook heel veel vuur te zien, omdat het monster

vuurspuwde. Bij een van de paarden stonden zelfs zijn billen in brand. Verder viel een van de ridders van de toren, maar gelukkig stond hij daarna weer gewoon op. Daarna deden de ridders ook allemaal stoere kunsten op hun paarden. Dat zou ik ook wel willen.’

Liep het avontuur wel goed af?

‘Ja, want het vuur werd geblust met water en de ridders van Raveleijn versloegen de slechte graaf en zijn vrienden.

De graaf was opeens ook al zijn kleren kwijt. Dat vond ik grappig. Daarna verdwenen de slechteriken weer onder water en werd de mevrouw met rook weer teruggetoverd in de kooi. Toen de broers en zussen daarna uit de poort van Raveleijn liepen, waren ze weer normaal en zagen ze hun papa weer.’

Het verhaal van Raveleijn werd geschreven door de Efteling en kinderboekenschrijver Paul van Loon uit Drunen. Sinds 2011 zagen zo’n twee miljoen Efteling-bezoekers de parkshow. Begin dit jaar werd de show aangepast. Het verhaal bleef hetzelfde, alleen werden nog meer stunts, illusies en special effects met water en vuur toegevoegd. Dat leidde tot veel ‘oh’s’ en ‘ah’s’ op de tribune. Om de stunts in de parkshow te verbeteren riep de Efteling onder meer de hulp in van specialisten van het Franse attractiepark Puy du Fou. Ook het decor werd aangepast. ‘Het publiek waardeerde de vorige show ook, maar je moet blijven vernieuwen. We

zijn onder de indruk geraakt van Puy du Fou en dat soort effecten wilden we ook', aldus directeur Bart de Boer van de Efteling. De nieuwe show is minimaal een jaar te zien.

20

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

zorgeloos zeker vrij Autopon Lease wil u elke mobiliteitszorg uit handen nemen.

Onder zeer concurrerende condities.

Uw rijplezier is voor ons de leidraad.

Want echt comfort geniet je pas als je nergens aan hoeft te denken.

En precies dat willen we voor u realiseren.

Uw auto leasen moet een feest zijn en vooral blijven. In elke samenwerking zoeken we naast zakelijke professionaliteit, ook het persoonlijke plezier in het contact met u.

‘It’s our drive to keep you moving’.

Met één telefoontje stroomlijnt u alle aspecten rond uw mobiliteit. Persoonlijk en plezierig, zorgeloos en zeker.

Stocklease Flexilease Responsible lease Additional lease Starterslease Wagenparkbeheer Maatwerk

Nieuw contract Het leaseniet aan waar u zit! vast

S (ERTOGENBOSCH s %INDHOVEN s /SS s 4 s autoponlease.nl

BEDRIJVIG BRABANT

21

juni 2013

CCM plukt vruchten van strategiewijziging:

‘De eerste producten vinden in nieuwe bedrijven daadwerkelijk hun weg naar de markt’ Ingenieursbureau CCM, dat voluit staat voor het Centre for Concepts in Mechatronics, is een van de bekendste high tech bedrijven die de provincie rijk is. Het bedrijf dat enkele jaren geleden haar veertigjarig jubileum vierde wordt geleid door Henny van Doorne. CCM werkt vooral op projectbasis in opdracht van bedrijven. Maar sinds kort vermarkt het bedrijf ook producten die het zelfstandig ontwikkeld heeft. Een nieuwe stap die enkele jaren geleden ingezet werd en anno 2013 succesvol blijkt. ‘De eerste producten vinden in nieuwe bedrijven momenteel daadwerkelijk hun weg naar de markt’, stelt Henny van Doorne.

CCM werd als onafhankelijk onderzoek- en ontwikkelingsbedrijf in 1969 opgericht door Alexandre Horowitz, bekend als de uitvinder van de Philishave. CCM profileert zich sindsdien als partner voor industriële innovatie, met een lange staat van dienst in het bedenken van originele concepten, die het gehele ontwikkelproces tot aan gereed product of geïnstalleerd productiesysteem kan verzorgen. Bij de viering van haar veertigjarig jubileum in 2009 was er een wisselmoment voor het bedrijf, dat zich al die tijd vooral heeft toegelegd op het bedenken en uitwerken van hightech concepten voor derden, en dat nog steeds doet en absoluut zal blijven doen CCM besloot vier jaar geleden meer aandacht te gaan geven aan het ontwikkelen van eigen producten en anno 2013 worden de eerste successen geoogst. Door eigen producten te ontwikkelen is voor CCM de in de loop der jaren ontwikkelde kennis en expertise beter te exploiteren en is men bovendien minder conjunctuurafhankelijk.

‘Doelbewust maken wij daarbij de keuzes om de eigen producten in nieuwe BV’s onder te brengen’, stelt Van Doorne. ‘De producten kunnen starten onder de vlag van CCM, maar CCM is geen OEM of OMM. De vermarkting van de producten wil je daarom ook scheiden van het bedrijf CCM, dat creëert ook duidelijkheid voor de markt.’

Competenties De technologieontwikkelingen waar het bedrijf de afgelopen decennia aan heeft gewerkt zijn zeer divers, maar kern is het vertalen technologie in techniek op het gebied van mechatronische producten en systemen. De focus is gericht op de juiste functionaliteiteisen en time-to-market. Competenties die het bedrijf bezit bevinden zich op het domein van fysica, mechatronica, mechanica, elektronika en software. Specialismen liggen onder meer ook op de gebieden: besturingstechniek, lasertechnologie, optica en LED-belichting, vermogenselektronica, vacuümtechnologie en tenslotte ‘sanitair ontwerp’ voor (bio)medische toepassingen.

De omzet van CCM komt grotendeels uit opdrachtenwerk voor derden, veelal in een minder continue flow en conjunctuurgevoelig . Het bedrijf beperkt zich echter niet langer tot het aanzetten van eigen productontwikkelingen, maar kent inmiddels een drietal producten die daadwerkelijk hun eerste stap op weg naar de markt hebben gezet. ‘Het gaat om de Whistler, de Generic Substrate Carrier en de μscan’, vertelt Van Doorne. ‘Het eerste product, de Whistler is een, in samenwerking met het UMC-Utrecht en WeLL Design ont-

wikkeld handheld longfunctie meetinstrument. Dit apparaatje is in staat om de longfunctie te diagnosticeren van patiënten tussen de nul en negennegentig jaar.’

Spirometrie Het traditionele meetprincipe – spirometrie – om afwijkingen op te sporen in de longen en luchtwegen is volgens Van Doorne niet geschikt voor jonge kinderen en baby’s. De methode voor het meten van de long functionaliteit van baby’s wordt SOT (Single Occlusion Technique) genoemd, en voor kleine kinderen Rint ( resistance by interrupt measurement). De op de markt beschikbare instrumenten zijn vaak alleen in staat een van de genoemde meetmethoden uit te voeren, en de meeste zijn groot en duur. ‘De Whistler is in staat om alle drie de meetmethoden uit te voeren en doet dit met een gemakkelijke gebruikers interface.’

‘Met de ontwikkeling van de Whistler zijn wij rond ons veertigjarig jubileum begonnen’, vervolgt Van Doorne. ‘Aanvankelijk gebeurde dit in het consortium van het UMC-Utrecht en WeLL Design, maar inmiddels hebben wij hun rechten overgenomen en de Whistler als eigen product uitontwikkeld. De Whistler is nu zelfs in een aparte BV MediSpirit ondergebracht om het product te vermarkten. De eerste afnemer is gevonden. Een ziekenhuis in Almere heeft een drietal exemplaren afgenomen. Ook een ziekenhuis in Jakarta heeft een exemplaar gekocht. Bovendien zijn wij met een aantal andere (inter)nationale academische ziekenhuizen vrij ver om het systeem ook door hen te laten aanschaffen. Zij behoren allen tot de in onderhandeling zijnde categorie ‘key opinion leaders of early adaptors’.

Om daar te komen waar wij nu zijn, hebben wij een aardige weg af moeten leggen. Een zeer nuttige pilot met het ziekenhuis in Jakarta heeft ervoor gezorgd dat alle kinderziektes uit het product zijn verdwenen en wij de eerste distributeur hebben kunnen selecteren om het product naar de markt te brengen.’

Microzeeftechnologie Een tweede door CCM ontwikkeld product is de μscan. Dat is een diagnostisch concept dat een snelle, eenvoudige on-site en eventueel laboratorium-vrije detectie en kwantificering van micro-organismen mogelijk maakt. Het maakt gebruikt van microzeeftechnologie en digitale microscopie. De micro-organismen in het monster worden op het microzeefplatform geconcentreerd, aangekleurd en vervolgens via een volledige scan optisch gedetecteerd. Het systeem

toont zo aan of er bacteriën, gisten of schimmels in een monster aanwezig zijn.

Voor de μscan werkt CCM samen met Innosieve uit Wageningen.

Van de μscan – ook onder gebracht in een apart bedrijf LumiByte – hebben de partijen samen inmiddels acht systemen verkocht. Van Doorne: ‘Op die eerste exemplaren hebben wij de nodige feedback gehad en wij zijn nu volop bezig om het product door te ontwikkelen en te kijken naar mogelijk nieuwe applicaties om snelle bacteriegroei te detecteren.’ Tenslotte is er nog het derde product; de Generic Substrate Carrier. Van Doorne: ‘Dit product zit nog wel onder de vlag van CCM. Met name het bouwen van de FUMO bleek een zeer uitdagende en tijdrovende klus. Inmiddels zijn de benodigde modellen echter gevalideerd en kunnen wij zo precies voorspellen welke nauwkeurigheden behaald worden bij bepaalde snelheden of afmetingen. Van de Generic Substrate Carrier zijn de eerste productuitvoeringen gereed en heeft de eerste klant – een Franse partij – het systeem gekocht. Wij zijn ook nog in onderhandeling met een Japanse fabrikant die één of twee systemen wil afnemen.’

Aanlooptijd ‘Veel nieuwe producten voor de business-to-businessmarkt kennen een langere aanlooptijd’, beseft Van Doorne. ‘Het kan soms zeer lang duren voordat een product daadwerkelijk doorbreekt. Er zijn zelfs genoeg voorbeelden waar het vijf tot zeven jaar duurt. Wij hopen die termijn aanzienlijk te verkorten en daar zij wij enthousiast en optimistisch over. De grootste uitdaging is nu simpelweg het verkopen van de producten. Je kunt enthousiast zijn over de vinding en de eigenschappen van het product, maar je moet wel marktacceptatie verkrijgen. In het geval van de μscan geldt bijvoorbeeld dat laboratoria niet zo snel overstappen op andere meetprincipes. Je moet de voor- en nadelen dus goed over de bühne kunnen brengen.’

Van Doorne besluit: ‘Het is niet onze intentie om producten te ontwikkelen en exit scenario’s te creëren. Een single product company leeft ook nooit zo lang. Ons doel is om binnen de twee nieuwe bedrijven meer nieuwe producten te ontwikkelen. Die willen wij financieren met de opbrengst van de eerste producten en zo dus een soort revolving fund te creëren. De CCM groep bouwt zo aan een meer stabiele en bredere toekomst.'

Edwin van Gastel / redactieBB@dewinter.nl

22

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Een indringend gesprek

Vastgoed anders bekeken

Het vak van communicatieadviseur is niet beschermd. Iedereen die een bordje in de tuin zet met een klinkende naam, is daarmee ook communicatieadviseur. Hoe zorg je er als opdrachtgever voor dat je de juiste keuze maakt?

Op de huidige kantorenmarkt worden wij geconfronteerd met een grote leegstand: ruim 10 miljoen vierkante meter vloeroppervlak. Dit leegstandsprobleem is met name veroorzaakt door de groeiverwachtingen en een overschot aan investeringsbudgetten aan het begin van deze eeuw.

Er blijven, ook in een krimpende markt, allerlei reden om een communicatieadviseur in te schakelen. Er zijn een viertal potentiele problemen te onderscheiden op grond waarvan dat gebeurt: er is tijdelijk capaciteitsgebrek, er speelt een project dat om specifieke kennis- of deskundigheid vraagt, er is een crisis of conflict of de organisatie wil een veranderingslag maken en wil daarbij externe, meer onafhankelijke expertise van een buitenstaander.

uw intuïtie voor de vraag of u iemand vertrouwt. En baseer uw keuze op de ervaring van de adviseur met uw branche en met vergelijkbare vraagstukken, welke visie heeft de adviseur, welke gedrag vertoont die en hoe komt dat over; is het een leider, met voldoende sociale vaardigheden? Past de adviseur bij de cultuur van uw bedrijf en… past de adviseur bij uzelf?

Stel een van die vraagstukken dient zich in uw organisatie aan. Hoe vindt u dan de adviseur waarvan u verwacht dat die het gewenste resultaat kan halen? Organiseer vooral geen pitch of tender. Bespaar u de optocht aan flitsende multimedia presentaties en van bureaus die elkaar de loef afsteken met kleur, glamour en vormdynamiek.

Het raakt zelden wezenlijk aan de kern van uw zaak.

Tevens is de daadwerkelijke vraag naar kantoorruimte aanzienlijk gekrompen. De huidige crisis is niet de hoofdoorzaak van de huidige leegstand, maar maakt het probleem wel duidelijker zichtbaar. Het leegstandsprobleem is aanzienlijk, en het zal zichzelf niet automatisch oplossen. Dit resulteert in waardeproblematiek –discrepantie tussen marktwaarde en boekwaarde- van de bestaande voorraad. Ook de duurzaamheidambities van gebruikers en de maatschappelijke wens voor duurzaam vastgoed komen op de tocht te staan. Kortom, in de visie van VB&A vast-

Pascal van Bree VB&A vastgoedinrichter (E). pascal@vba-interieur.nl (T). 040-7876674 (M). 06-53186000 (l). www.vba-interieur.nl

Marjo de Louw Maasland Communicatie Oss (T). 0412 628218 (E). Louw@maasland.com

Slim omgaan met de AWBZ Met ingang van 2013 telt belastbaar box 3 vermogen mee bij de vaststelling van de eigen bijdrage AWBZ. De maximale bijdrage kan oplopen naar bijna 2.200 euro per maand.

Maurice Weerts Govers Accountants-Adviseurs (T). 040 2504504 (E). weerts@govers.nl (I). www.govers.nl

Transformatie naar alternatieve toepassingen en revitalisatie is de enige oplossing.

Wij zijn anders gaan kijken naar bestaande kantoorgebouwen , de nieuwe functies die deze meestal verouderde gebouwen nog verborgen in zich dragen en hoe de marktsituatie en de gebruikers een grote rol spelen in een succesvolle transformatie, revitalisatie.Vaak is deze transformatie, revitalisatie rendabeler en duurzamer dan nieuw bouwen. Bovendien draagt het bij aan het terugdringen van de leegstand.

VB&A vastgoedinrichter kan met kleine ingrepen grote stappen maken om commercieel vastgoed te laten renderen. Door het opknappen, transformeren, revitaliseren van een gebouw worden de transactiekansen vergroot. Aanbod gestuurd, nieuwe inzichten, nieuwe mogelijkheden, nieuwe kansen.

Nodig potentiële kandidaten uit voor een goed en indringend gesprek. Gebruik vooral

Deze hoge bijdrage komt pas aan de orde op met moment dat er nog maar één ouder is die naar een AWBZ instelling gaat of wanneer beide ouders in een AWBZ-instelling verblijven. Zolang één van de ouders in de echtelijke woning blijft wonen, is de lage eigen bijdrage verschuldigd. Die bedraagt maximaal 700 euro per maand.

Om die hoge bijdrage te voorkomen, en dus om het belastbaar vermogen in box 3 te verkleinen, kan men ervoor kiezen om schenkingen te doen aan kinderen of kleinkinderen dan wel goede doelen. Let wel, over het schenken aan de (klein)kinderen is schenkbelasting verschuldigd. Of men kiest voor het aflossen van de eventuele overbedelingsschulden aan de kinderen, die ontstaan zijn bij het overlijden van de eerste ouder.

Aandachtspunt hierbij is dat een clausule in het testament wordt opgenomen dat de vordering van de kinderen op de langstlevende ouder opeisbaar wordt bij blijvende

goedinrichter kan een groot deel van de bestaande voorraad kantoorgebouwen niet in de huidige vorm worden gehandhaafd.

opname in een ABWZ-instelling. Indien het niet gewenst is om vermogen al over te dragen aan de volgende generatie, kan het vermogen storten in groene beleggingen een optie zijn. Een heel vergaande maatregel is het storten van het box 3 vermogen op het aandelenkapitaal van de eigen BV. Zolang er maar geen dividenduitkeringen worden gedaan, telt het vermogen dan niet mee voor de bepaling van de eigen bijdrage.

Er is altijd geld voor goede ideeën!

Een opvallende uitspraak in een tijd dat financieringsmogelijkheden beperkt zijn. Voor Starterslift is dit echter een heel belangrijk uitgangspunt die volledig past bij onze opdracht: het laten slagen van startende innovatieve ondernemers.

Het woord ‘startende’ kan hierbij ruim geïnterpreteerd worden: iedere innovatieve onderneming die korter dan vijf jaar bestaat past in deze omschrijving.

Stichting Starterslift ondersteunt startende innovatieve ondernemers in alle facetten van het ondernemerschap vanuit het geloof dat innovatie de motor van de economie is.

Ook in een vroege fase van de onderneming is geld nodig. Er wordt vaak gekeken naar de mogelijkheden bij banken of andere bekende kanalen. Maar er zijn meer opties. Denk aan crowdfunding, subsidies, maar ook spe-

ciale fondsen voor innovatieve starters.

Starterslift heeft zelf twee fondsen die het mogelijk maken om in een zeer vroege fase financiering te krijgen. Totaal is bijna 3 miljoen euro beschikbaar binnen beide fondsen. Het doel: vaart maken met innovatie.

“En werkt dat?” zult u zich afvragen. Jazeker! In de eerste vier maanden van dit jaar werd vijf ton financiering toegekend uit de fondsen van Starterslift. Dit onderstreept het innovatieve vermogen van de regio West- en Midden-Brabant.

Onze fondsen zijn vaak het eerste puzzelstukje in het verdere investeringsplan. Gezamenlijk kijken we naar andere mogelijkheden van financiering om de puzzel compleet te maken. Ons uitgangspunt: Er is altijd geld voor goede ideeën! Juist nu, omdat het bijzonder nodig is.

Marielle van Bijsterveld Investment Manager Starterslift Oranjeboomstraat 198, Breda (I) www.starterslift.nl/financiering (E) info@starterslift.nl (T) 076-8883040

BEDRIJVIG BRABANT

23

juni 2013

meetings@eindhoven.holiday-inn.com

WWW.ARENDAUTO.NL

VOLG ONS OOK OP

@ARENDAUTO

RENAULTDEALERARENDAUTO

ONDERNEMERS OPGELET! NU NOG UIT VOORRAAD LEVERBAAR, DE RENAULT MÉGANE MET 14% BIJTELLING!

14% BIJTELLING* GEEN WEGENBELASTING RENAULT MÉGANE ESTATE VANAF 25.690,BIJTELLING VANAF 126,EXCLUSIEF KOSTEN RIJKLAAR MAKEN À 950,-

EINDHOVEN GOIRLE HEEZE ’S-HERTOGENBOSCH

EUROPALAAN 2 NOBELSTRAAT 5B GELDROPSEWEG 22 RIETVELDENWEG 36

TEL. (040) 245 00 55 TEL. (013) 213 22 50 TEL. (040) 226 38 48 TEL. (073) 621 61 11

OISTERWIJK OSS VALKENSWAARD VEGHEL

SPRENDLINGENSTRAAT 12 GRIEKENWEG 29 DE VEST 52A MOUNTBATTENWEG 6

TEL. (013) 528 39 05 TEL. (0412) 69 81 81 TEL. (040) 201 36 33 TEL. (0413) 31 51 31

*14% bijtelling en geen wegenbelasting op Renault Mégane ENERGY dCi 110 S&S ECO2. Genoemde vanafprijs is gebaseerd op de Renault Mégane Estate Energy dCi 110 S&S Eco2. De genoemde vanafprijs is inclusief BTW en BPM. Exclusief kosten rijklaarmaken, verwijderingsbijdrage en leges. Op elke nieuwe Renault geldt een fabrieksgarantie van minimaal 2 jr. en 12 jr. plaatwerkgarantie. De in deze advertentie gecommuniceerde prijzen betreffen consumentenprijs vanaf 1 oktober 2012. De gecommuniceerde bijtellingbedragen zijn gebaseerd op de meest gunstige bijtelling van het betreffende model op basis van de 42% belastingschijf. Afbeeldingen kunnen afwijken van de daadwerkelijk geleverde auto en/of specificaties in Nederland en/of fiscale categorie waarin het model valt. Alle prijzen personenauto’s en diensten zijn inclusief BTW. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Rentewijzigingen en drukfouten voorbehouden. Voor meer informatie informeer bij u Renault-dealer. Min./max. verbruik: 3,4-7,6 l/100 km. Resp. 29,4-13,2 km /l. CO2 88-175 g/km.

24

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Adagium Corporate Finance BV, specialist in Bedrijfsoverdrachten:

Ieder bedrijf een goed vervolg Voor elke ondernemer komt er een moment dat hij zijn bedrijf gaat overdragen.

Dat kan een overdracht zijn binnen de eigen familie, maar het kan ook zijn dat het bedrijf wordt overgenomen door een andere partij. Adagium, het bedrijf van Albert Dominicus en Han Galema, behartigt al bijna tien jaar succesvol de belangen voor ondernemers die hun bedrijf willen overdragen of verkopen, of voor partijen die een bedrijf willen aankopen.

'Onze kernactiviteit is de overdracht van familie- of gezinsbedrijven', legt Albert Dominicus uit. 'Wanneer ondernemers bij ons aangeven dat zij hun bedrijf willen verkopen, gaan wij in alle discretie op zoek naar een mogelijk geïnteresseerde koper. Andersom komt ook voor, namelijk als klanten aangeven dat zij geïnteresseerd zijn in het aankopen van een bedrijf. Dan gaan wij bekijken of dat mogelijk is. Vertrouwelijkheid en respect voor elkaar hebben zijn daarbij enorm belangrijk. Niet het juridische of het economische zijn de belangrijkste pijlers in ons werk maar het inlevingsvermogen van ons als adviseurs. Naast externe verkoop adviseert Adagium ook bij overdrachten binnen de familie.'

Klik Volgens Han Galema is het van cruciaal belang dat er een klik is tussen de verkopers en kopers.

'Er moet veel geregeld worden bij de aan- of verkoop van een bedrijf. Op sociaal-emotioneel gebied is de aan- of verkoop van een bedrijf een ingrijpende gebeurtenis. Daarom is het belangrijk dat beide partijen er een goed gevoel bij hebben. Is dat gevoel er niet, dan komt een deal

niet of beperkt tot stand. Uiteraard is de economische paragraaf belangrijk en hebben we daar alle kennis van.'

Continuïteit Een bedrijfsoverdracht neemt gemiddeld zo’n negen maanden in beslag, vertelt Dominicus.

'Wij steken veel tijd in de voorbereidingen.

Daarbij spreken we ruim over de positie van de ondernemer bij de koop of verkoop en kijken we ook mee op inhoudelijke punten. Een belangrijk punt bij de overdracht is het verdien model van het bedrijf. Kan een bedrijf na de overname zelfstandig in de markt blijven bestaan? Dat is bepalend voor de prijs van een bedrijf. Naast het belang van de ondernemer die zijn bedrijf wil verkopen, vinden wij de continuiteit van een bedrijf het aller belangrijkste. Wij zijn niet uit op snelle deals. Onze slogan is niet voor niets: ‘Ieder bedrijf een goed vervolg’. Adviseurs moeten zich realiseren dat het belang van klanten en personeel zwaar meeweegt. Ondernemers willen zaken goed regelen, voor zich zelf maar zeker ook voor hun omgeving.'

'Kan een bedrijf na de overname zelfstandig in de markt blijven staan?

Dat is bepalend voor de prijs van een bedrijf' Ons Adagium In het magazine ‘Ons Adagium’ vertellen ondernemers die een bedrijf verkocht of aangekocht hebben over hun ervaringen. Galema: 'Uit de groeiende belangstelling voor dit magazine, dat drie keer per jaar verschijnt, merken wij dat het thema bedrijfsoverdracht leeft bij veel ondernemers. Wij maken daarbij duidelijk een onderscheid tussen de ondernemer en zijn onderneming. Het geeft ons een goed gevoel als alle partijen drie, vier jaar na de overdracht nog allemaal gelukkig zijn. Dat betekent dat wij ons werk goed gedaan hebben.'

Albert Dominicus (l) en Han Galema

Adagium Corporate Finance BV - Marshallweg 5 - 5466 AH - Veghel - (T). 0413-225010 (E). info@adagium.nu - (I). www.adagium.nu

BEDRIJVIG BRABANT

juni 2013

25

BESTUURLIJK BRABANT

Bert Pauli:

‘Brabant is meer een regio van Europa dan een provincie van Nederland’

Foto: Olaf Smit Bestuurlijk Brabant staat voor grote veranderingen. De overheid moet het doen met steeds minder middelen. De verhoudingen tussen Den Haag, de provincie en de gemeenten verschuiven en Brabant richt zijn blik meer en meer op Europa. Tegelijkertijd zijn de uitdagingen voor de toekomst enorm. De komende decennia staan in het teken van een fundamentele maatschappelijke en economische transitie. ‘Daar sorteren we nu op voor’, aldus Bert Pauli, gedeputeerde Economische zaken en Bestuur bij de provincie Noord-Brabant. Bedrijvig Brabant ondervroeg hem over de stand van zaken.

Wat is voor jou de kern van het veranderingsproces dat Brabant doormaakt?

‘Wat er in Brussel gebeurt is enorm belangrijk, kijk alleen al eens naar de beschikbare gelden voor innovatie. Europa heeft 336 miljard euro op de plank liggen voor de komende jaren.

Onze minister Henk Kamp stelt daar een kleine twee miljard euro tegenover. Dat geeft de context aan waarin wij als innovatieregio met grote internationale ambities opereren.

Brabant is meer een regio van Europa dan een provincie van Nederland.’

Hoe vertaalt dat zich naar actie?

‘We richten ons meer en meer op grensoverschrijdende samenwerking met andere Europese regio’s. Daarbij is focus van enorm belang, maar tegelijkertijd ook zeer complex. Het speelveld van de economie verandert ontzettend snel.

Neem Nokia, nog niet lang geleden was het een van de mondiale innovatieleiders, nu zit het op

een zijspoor. Twee jaar geleden had Blackberry de toekomst, nu zakken ze af naar de marge.

Het zijn maar voorbeelden, maar je moet dus inzetten op de juiste zaken - werken aan oplossingen voor de belangrijke problemen van de toekomst - en dit vooral ook doen met internationale partners. Zo kiest Brabant niet alleen voor thema’s als life science, duurzame energie en biobased economy, maar ook voor nationale en internationale samenwerking in wisselende allianties, bijvoorbeeld met regio’s als Overijssel, Gelderland, Belgisch Limburg, West-Vlaanderen en Nordrhein Westfalen. Tegelijkertijd heb je het ook over het organiseren van de samenwerking tussen de stakeholders in de Brabantse economie, het onderwijs, overheden, het mkb, multinationals, werknemers, enzovoort. Naast de inhoudelijke focus is ook een strategische focus van groter belang dan ooit.’

Dit klinkt niet als die oude verkokerde provincie met een afdeling onderwijs, ruimtelijke ordening, zorg….

‘Het is de provincie Noord-Brabant nieuwe stijl, maar wil die functioneren, dan moeten de randvoorwaarden wel kloppen. De symbiose tussen het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden in Brainport is enorm en de toegevoegde waarde die dat oplevert wordt nu overal gezien.

In feite bouwen we daarmee ook voort op wat Den Haag wil: de regio’s als aanjagers van de meso-economie. Maar de rollen binnen de tripel helix veranderen. De overheid is niet langer die enorme paraplu van weleer, en ook niet dat subsidieloket waar altijd wat te halen valt, maar een

participant met een aanjagende en faciliterende rol. Daarbij moeten overheden een proactieve houding aannemen. Daarnaast zal de insteek steeds breder worden. Als het gaat over welvaart en welzijn, hebben we het ook steeds meer over natuur, cultuur en zorg, een integrale benadering dus. Zo steekt de provincie de komende drie jaar zes miljoen euro extra in onze vrijetijdseconomie om van Brabant de meest innovatieve en gastvrije provincie van Nederland te maken. Daarin komt heel veel bij elkaar: sport, mobiliteit, welzijn, onderwijs, de detailhandel, noem maar op.’

Toekomst:

‘Als je nadenkt over wat er de komende 25 jaar staat te gebeuren struikel je over de megavraagstukken' Die provincie nieuwe stijl zal consequenties hebben voor de interne organisatie en cultuur….

‘Dat klopt. Het moet klantvriendelijker, bijvoorbeeld door het aantal verordeningen te reduceren en de toegankelijkheid te vergroten. Overigens is wat betreft dat laatste is het Brabant Loket van de provincie een stap in de goede richting. Maar ook hier moet het besef groeien dat geld niet altijd de oplossing is en dat men van de eilandjes af moet komen. Dan heb je het direct over een enorme cultuurverandering. Ook daarom gaan we onze organisatie aanpassen. We gaan het doen met minder

middelen en minder mensen. De zes sectoren worden opgeheven, gaan werken met drie concerndirecteuren en het ambtelijke werk zal meer en meer gedaan worden binnen multidisciplinaire groepen. Een ander probleem is dat wij vinden dat een democratie in optima forma zo dicht als mogelijk bij de burgers staat. Met andere woorden, de rol van de gemeenten is ontzettend belangrijk.’

De vraag is wel of die gemeenten de bestuurlijke kracht hebben om Brabant goed de toekomst in te leiden. Er komt nogal wat op ons af.

‘Als je nadenkt over wat er de komende 25 jaar staat te gebeuren struikel je over de megavraagstukken. Allereerst heb je het over vergrijzing. Al we niets doen werkt dadelijk een op de vijf Brabanders is de zorg. En kijk naar de arbeidsmarkt. Nu is er krimp, hebben allerhande kwetsbare groepen als 45-plussers, jongeren en zzp’ers het ontzettend moeilijk.

Maar kijk je verder, dan komen we over twee decennia zo’n 125.000 mensen tekort, waarvan alleen al 40.000 technici in Brainport. Dertig procent van onze detailhandel zal verdwijnen.

Dan heb je het opeens niet meer alleen over economische, maar ook over maatschappelijke kwaliteit. Jonge mensen vertrekken naar de steden, wat gaat er met dat platteland gebeuren? Zorg wordt steeds duurder. De helft van de boerenbedrijven, vooral in de veeteelt en glastuinbouw zal verdwijnen. Dat is waar we mee te maken krijgen.’

Lees verder op pagina 27

26

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Samenwerken, innoveren en groeien in West-Brabant!

De regio West-Brabant is een regio die door haar gunstige ligging in het hart van de VlaamsNederlandse Delta, een bijzondere economische positie inneemt. De kracht van West-Brabant heeft naast genoemde ligging ten opzichte van de mainports Rotterdam en Antwerpen te maken met de uitstekende infrastructurele verbindingen met het achterland, het opleidingsniveau van de beroepsbevolking en het prettige woon- en leefklimaat.

In West-Brabant werken bedrijfsleven, onderwijs en overheid nauw samen om ook in de toekomst de concurrentiekracht van het regionale bedrijfsleven op peil te houden en te versterken. Dit onder andere door eensterke focus op innovatie en business development.

Topsectoren West-Brabant wil ondernemers en bedrijven met innovatiekracht en groeipotentie aan de regio binden.

De focus ligt daarbij op bedrijven in de drie regionale topsectoren:

Sterke partners De West-Brabantse overheid heeft zich verenigd in de Regio West-Brabant (RWB), een alliantie van de 19 WestBrabantse gemeenten met als doel de regio te versterken en te stimuleren op het gebied van onder andere economie, arbeidsmarkt, ruimtelijke ontwikkelingen en wonen, mobiliteit, zorg, welzijn en duurzaamheid.

Daarnaast is RWB een strategische gesprekspartner voor onder andere de provincie, de nationale overheid en Europa, waar het gaat om de toekomst van de regio en beschikbare fondsen.

1. biobased economy 2. logistiek 3. maintenance

REWIN West-Brabant is uitvoerder van het economische beleid van de regio. REWIN initieert en stimuleert samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennisinstellingen en zorgt voor cross-sectorale verbindingen. Daarnaast acquireert REWIN nieuwe bedrijvigheid voor de regio, uit binnen- en buitenland.

Door de inspanningen van beide partners ontstaat een vruchtbare voedingsbodem voor samenwerken, innoveren en groei.

In het voorjaar van 2013 zijn de businessplannen van de topsectoren van de regio vastgesteld. Het unieke aan deze plannen is dat ze door het bedrijfsleven zelf, samen met overheid en onderwijsinstellingen zijn opgesteld.

Toplocaties Bij topsectoren horen toplocaties die de perfecte omgeving bieden voor modern ondernemerschap. Samenwerkingsverbanden van bedrijven en kennisinstellingen op die toplocaties zorgen voor meer innovatiekracht.

West-Brabant kent voor elke topsector diverse toplocaties, variĂŤrend van centers of excellence tot campussen en incubators. RWB resp. REWIN zijn nauw betrokken bij onder andere de Green Chemistry Campus, Agro- en Foodcluster Nieuw Prinsenland, de Haven en het Logistiek Park Moerdijk, kennisinstituut Dinalog en het kenniscluster Aviolanda Woensdrecht.

Heeft u een businessidee en kunt u hulp gebruiken bij het concretiseren daarvan? Wilt u samenwerken met andere innovatieve ondernemers?

Wij helpen u graag. Al onze dienstverlening is kosteloos. Neem contact op met Freek van den Heuvel: 076 5646783 of kijk op www.rewin.nl

Heeft u interesse of wilt u meer informatie over wat de Regio West-Brabant u kan bieden, dan kunt u contact opnemen met Jack de Crom, beleidsadviseur Sociaal-Economische Zaken bij RWB (jack.decrom@west-brabant.eu / 076 5027221 of bezoek onze website: www.west-brabant.eu

BEDRIJVIG BRABANT

juni 2013

27

BESTUURLIJK BRABANT Column

Vervolg pagina 25 Zijn die gemeentes toegerust om hiermee om te kunnen gaan?

‘Dat is een zorgpunt. We hebben het over een enorme uitdaging op economisch, maatschappelijk en ruimtelijk vlak. Dan moet je over je eigen grenzen heen kunnen en willen denken. Vraag dat aan gemeenteraadsleden terwijl je weet dat ze worden afgerekend op wat ze hier en nu presteren, en je weet dat er sprake is van een probleem. We hebben niet voor niets onderzoek gedaan naar de bestuurlijke kracht van de Brabantse regio’s onder de noemer Veerkrachtig Bestuur. De conclusie is dat er werk aan de winkel is. Duidelijk daarbij is dat er geen blauwdruk is voor gemeentelijke organisaties. Van de ene zal ook meer gevraagd worden dan de andere, gegeven de specifieke omstandigheden en opgaves. In iedere geval begint alles met meer focus op de inhoud. De gemeenten zijn aan zet en de provincie zal ondersteuning bieden waar mogelijk. Respect voor elkaars verantwoordelijkheden staat daarbij voorop. Bij tegenwerking zullen we echter wel optreden, want dat er iets moet gebeuren staat voorop. Los van die uitdagingen van de toekomst is er ook nog wel wat meer aan de hand, bijvoorbeeld de decentralisatie van Rijkstaken op het gebied van zorg. Daarvoor komt veel geld naar de lokale overheid toe, maar voor vrij besteedbaar beleid zijn bij veel gemeenten juist steeds minder middelen beschikbaar. Dat betekent dat men open moet staan voor samenwerking met andere gemeenten. Een defensieve, starre houding past daar niet bij.’

De provincie Brabant is rijk. Veel van de middelen gaan naar de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij als vooruitgeschoven post in het stimuleren van innovatie en het op de internationale kaart zetten van Brabant. Ook hier is de toekomstige uitdaging enorm.

‘Brabant heeft geld. Dat komt uit de verkoop van Essent.

De rente die we op dat vermogen boeken hebben we echter nodig om deze organisatie in de lucht te houden. De Rijksbijdrage voor de provincie is immers rigoureus teruggeschroefd. Daarnaast gebruiken we het geld voor andere zaken. In een eerste tranche hebben we het weggezet in fondsen voor Brabants erfgoed, energie en cultuur. In een tweede fase wordt het gebruikt voor innovatie en stimulering van de economie, bijvoorbeeld door te investeren de transitie naar duurzame energie, het ontsluiten van de provincie met

breedband – zowel wat betreft de hardware als nieuwe diensten – en natuur en economie. Bij dit alles staat wel één ding centraal: het gaat om revolverende fondsen. Het geld dat we inzetten moet over twintig jaar nog steeds ons geld zijn, of het moet minimaal drie keer ingezet zijn voordat het verdampt is, of - in het beste geval - wordt er rendement mee gerealiseerd.

We gaan er dus zeer behoedzaam mee om, zo ook de BOM als een van de belangrijke uitvoerende organisaties op het gebied van het stimuleren van innovatie bij het mkb en internationale acquisitie.’

Veel Brabanders zullen de relevantie van het steken van miljoenen in Brabant Culturele Hoofdstad 2018 niet zien als een voor de hand liggende investering voor de lange termijn.

‘Dat doen we niet omdat we zo nodig een feestje willen vieren, maar om onze provincie op de internationale kaart te zetten. Bovendien is investeren in cultuur investeren in onze toekomst, net zoals investeren in innovatie, natuur, welzijn en mobiliteit dat ook is.’

Feitelijk heb je het over een nieuw governance model voor de hele provincie. Hoe past de terugtrekkende beweging van de Kamer van Koophandel, het verdwijnen van Syntens en de teloorgang van Brabantse intermediaire organisaties door geldgebrek in dat plaatje?

‘We hebben hier veel voor elkaar gekregen sinds het faillissement van DAF en het wankelende Philips in de jaren negentig. Door de krachten te verenigen hebben we een bloeiende regionale economie met enorm veel potentie gesmeed. Maar we hebben ook een ongelofelijke bestuurlijke drukte gecreëerd. Brabant is wat dat betreft echt een bord spaghetti. Dat past niet meer bij deze tijd en ik denk dat het goed is dat er eenvoud in de structuur wordt gebracht. Dat is ook overzichtelijker voor ondernemers.

Syntens verdwijnt in haar huidige vorm. De regionale vestigingen van de Kamer van Koophandel verdwijnen. Wat terugkomt zijn vijf ondernemerspleinen voor heel Nederland, waarvan één in Eindhoven. Wat mij betreft mij was een landelijke vestiging genoeg geweest. Ik zie de toegevoegde waarde van die regionale kantoren niet. Ondernemers met vragen op het gebied van innovatie, het handelsregister, export, Europese fondsen, personeel, moeten gewoon om de hoek terecht kunnen. Een gemeentehuis lijkt me hiervoor de aangewezen plek. Vanuit daar kun je dan doorverwijzen. Wat ik wel positief vind is het landelijke netwerk van ontwikkelingsmaatschappijen dat nu wordt opgezet waardoor samenwerking op dit niveau beter te organiseren is. Daarnaast zie ik met plezier dat de BZW en MKB Brabant zich hier steeds sterker manifesteren als de partijen die de belangen van werkgevers vertegenwoordigen en met wie het goed samenwerken is. Feitelijk krijgt het drielagenplan van de BZW en de KvK - een pleit aan de provincie om economiestimulerende activiteiten op het gebied van vestigingsklimaat, ondernemersondersteuning en de versterking van speerpuntsectoren efficiënter te organiseren - nu meer en meer vorm en dat is een prima zaak.’

Maar ook buiten Brabant manifesteert de provincie zich steeds meer op bestuurlijk niveau. Zo vraagt Brabant Den Haag om een uitzonderingspositie wat betreft arbeidsmarktbeleid. Hier moet kunnen worden geëxperimenteerd zonder de last van beklemmende nationale regelgeving. Waarom is dat nodig?

‘We hebben hier in het recente verleden grote successen geboekt in het bestrijden van jeugdwerkloosheid. Dat kwam omdat organisaties als ZLTO, de BZW, het UWV, bonden, onderwijsinstellingen en overheden de handen ineensloegen en de zaak echt aanpakten. Nu zie je het wederom de verkeerde kant opgaan. Vraag en aanbod matcht niet door de recessie, en in de toekomst dreigt een groot kwalitatief en kwantitatief tekort aan mensen. Dit is echt het grootste probleem wat we hebben als tweede economische motor van Nederland. Daarmee is het ook een nationaal probleem. We willen het gezamelijk aanpakken, maar landelijke regelgeving zit ons daarbij ontzettend in de weg. Zo kunnen we hier door iemand die werkloos raakt een technische opleiding te bieden snel weer aan de slag krijgen. Van de wetgever moet je daar echter een tijd mee wachten. We hebben hier behoefte aan technische mensen uit het buitenland. Maar voor de wetgever is een expat pas een expat boven een bepaalde inkomensgrens. Zo lopen we kansen mis, bijvoorbeeld door het binnenhalen van studenten met de afspraak dat ze hier na hun afstuderen vier jaar bij een van onze bedrijven aan de slag gaan en ze zo aan Brabant te binden. Er staan twee technische bedrijven op hetzelfde bedrijventerrein. De een heeft een overschot aan menen, de ander zoekt ze. Overstappen kan echter niet omdat de CAO’s enorm verschillen. Een regionale CAO zou in dit geval uitkomst bieden. Maar dat is wettelijk niet mogelijk. In de grensgebieden met België zou veel meer grensoverschrijdende arbeid mogelijk zijn als er niet allerhande wetgeving zou zijn die dat heel complex en onaantrekkelijk maakt. Zo zijn er nog heel veel voorbeelden te geven.’

Staat Den Haag open voor dit Brabantse verzoek?

‘De tijd is er rijp voor. Wij willen aangewezen worden als pilotregio, een proeftuin voor arbeidsmarktvernieuwing, uiteindelijk zou een regionale benadering overal moeten kunnen. Op dit moment moet je met vijf ministeries praten als je het over de arbeidsmarkt hebt: financiën, EZ, sociale zaken, binnenlandse zaken en onderwijs.

Dat moet anders kunnen, dat zien ze in Den Haag ook wel. We willen ook geen autonomie, maar samenwerking binnen een taskforce waarin bijvoorbeeld ook één of twee Directeuren Generaals zitting kunnen hebben. Ik hoor positieve signalen en hoop dat dit snel van de grond kan komen. Wat daarbij moet helpen is dat ons Brabantse samenwerkingsmodel inmiddels door heel Nederland wordt gezien en erkend als zeer succesvol. Ondertussen gaan we natuurlijk wel gewoon door met het uitslaan van onze vleugels binnen Europa en de rest van de wereld.’

Marco de Jonge Baas / m.dejongebaas@dewinter.nl

Succesvol high tech ondernemen in Brabant

Ik ben de afgelopen jaren op verschillende manieren betrokken bij honderden jonge high tech start ups en innovaties. Helaas slaagt slechts een deel van deze initiatieven.

Wordt succesvol en verdient echt geld. Groeit en wordt groot. Creëert nieuwe banen waar veel gezinnen een boterham van kunnen eten. Er gaat nogal wat mis en daar kunnen we van leren. Het is ook niet erg, zolang er ook maar een paar wel lukken. In Brabant is dat aan het gebeuren. We doen heel veel op dat vlak, maar het gaat niet vanzelf en het is niet makkelijk. Er moeten een paar dingen echt anders.

Dat heb ik in ieder geval wel geleerd in de afgelopen jaren.

Ik noem drie punten.

Allereerst zijn er wel veel organisaties en structuren die zich bezig houden met ondernemerschap. Klein en specifiek; weinig slagkracht en volume. Per Brabantse (sub)regio soms zelfs meerdere naast elkaar. Zo groot is Brabant nou ook weer niet toch? En de een weet het nog beter dan de ander. Plus allemaal met overhead en met aanloopverliezen en missers. Natuurlijk mag iedereen zich een keer vergissen, maar je moet er wel van leren. En dus ook echt iets veranderen. Nee, dan zetten we iets nieuws op, in de hoop op iets beters. Maar die maken weer dezelfde fouten, die hebben nog niet geleerd tenslotte. Iets nieuws zonder het oude op te ruimen. Zo ontstaat een wirwar. Allemaal voor een paar jaar geld geregeld en dan sterft het weer. En starten we weer iets nieuws. Hier moet echt iets veranderen.

We moeten ook grotere slagkracht ontwikkelen. Start ups gaan door verschillende fasen met telkens geld nodig. De risico’s worden steeds kleiner maar de bedragen steeds groter. Van initieel idee tot uiteindelijk een fabriek bouwen. Hele grote bedragen op termijn. Als fonds moet je al snel minstens vijf keer “water kunnen geven’ aan die kleine “kiemen”; heel veel water. Als je er aan begint ben je lang bezig. Helaas zijn er te weinig middelen, maar er lijkt licht aan de horizon met het Brabantse Innovatiefonds.

Maar belangrijker misschien wel, de middelen zijn in heel veel verschillende te kleine fondsjes ondergebracht. Iedere keer weer moet het verhaal door de ondernemers worden verteld. Iedere keer weer moet er een complex proces van besluitvorming worden doorlopen. Daar wordt je moe van, maar ook, die tijd heb je niet. Meer slagkracht en volhouden is de weg naar succes.

Tenslotte, deze hightech startups gaan door verschillende stadia van ontwikkeling waarin telkens hele andere kennis, maar vooral ook andere skills nodig zijn. We moeten, veel beter dan nu, in staat zijn om te wisselen in het team.

Verschillende wedstrijden moeten met verschillende spelers worden gespeeld. Wie is de “coach of trainer” aan de zijlijn die mensen kan wisselen en uit de wedstrijd kan halen c.q. op het juiste moment weer kan inzetten in de volgende wedstrijd? Benutten we de juiste spelers wel op de juiste kracht? Spelers op het veld zien dat helaas niet altijd zelf in, dus iemand moet dat sturen. Met goede bedoelingen. En alles wat je maar kunt bedenken is in Brabant voorhanden. Hier gebeurt het. Samen. Lets do it!

Ir. W.E.J.M. (Wim) Bens, Bens & Partners Management en Advies

28

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

Haal het beste naar boven in je medewerkers % " ! % % # % " " #

" # "

$ " ! ! % ! % " & ' ! " # # ! % !# # " $ " ! %

fontys.nl/zakelijk

fontys.nl/zakelijk

1001 mensen willen wonen op het mooiste plekje van Uden

park maashorst Vo

eg tw or

Erphoevenweg

Slabroekseweg

g we elen Do

Ze hebben een eigen plan, een persoonlijke woonwens, of gaan samen met gelijkgestemden bouwen aan het ultieme woongenot. De mogelijkheden in Park Maashorst zijn ongekend met ruimte voor ieders eigen woonwens.

Hen

gsth

euvelw eg

Nistelrodeseweg

Enkele vooruitzichten, enthousiaste uitspraken van toekomstige bewoners van Park Maashorst:

g we rbos ge La

A50

rd

Anna Bouleva

Ro Boulevard

Lo ow eg

Joseph

Handwijzerstraat

Lo ow eg

Looweg

We gaan met drie bevriende stellen een rij woningen bouwen op twee kavels.

Gedeelde kosten en zelf je buren kiezen.

Ria en Niek kunnen niet wachten.

Een vrijstaand huis met een grote woonkeuken en onze drie kinderen elk een eigen slaapkamer. De familie Nuyens maakt zijn dromen waar.

Eindelijk lukt het om wonen en werken te combineren met de praktijk aan huis.

Financieel adviseur Hans benut de kans.

Bent u geĂŻnspireerd? Wilt ook u meer weten over de 1001 woonmogelijkheden in Park Maashorst?

Kijk op parkmaashorst.nl of bezoek de Kavelwinkel.

Uden Rondweg

BEDRIJVIG BRABANT

29

BESTUURLIJK BRABANT

juni 2013

‘Brabant zit nog onvoldoende tussen de oren bij de meeste politieke partijen’ Uit economische cijfers blijkt dat Noord-Brabant ook landelijk een steeds belangrijkere rol gaat vervullen als economische motor van Nederland. Maar wordt in Den Haag ook voldoende rekening gehouden met wensen van Brabantse ondernemers? Heeft de landelijke politiek voldoende op het netvlies wat er allemaal speelt op economisch gebied in Noord-Brabant? En wat is de algemene indruk van politiek Den Haag als het gaat om de economische ontwikkelingen in Noord-Brabant? Vier Brabantse Tweede Kamerleden geven hun visie op de Brabantse economie.

'Europa snapt beter wat er in Brabant gebeurt dan Den Haag' Naam: Madeleine van Toorenburg Partij: CDA Woonplaats: Rosmalen ‘Mijn algemene indruk is dat velen in Den Haag onvoldoende beseffen hoe groot de economische kracht van Noord-Brabant op dit moment is. De focus is nog teveel op de Randstad gericht. Er is wel meer oog voor Brabant, maar toch zit de provincie nog onvoldoende tussen de oren bij de meeste partijen. Ook bij Brabantse Tweede Kamerleden. Ik weet ook niet exact hoe dat komt. Maar vaak verhuizen gekozen volksvertegenwoordigers spoorslags naar Den Haag en zodra zij weg zijn uit Brabant, zakt bij velen de focus wat weg. Terwijl ik vind dat je als volksvertegenwoordiger juist voor extra voor je eigen regio moet opkomen. Er wordt soms nog wel eens wat

Madeleine van Toorenburg badinerend over gedaan, maar in NoordBrabant wordt erg veel geld verdiend voor heel Nederland. Den Haag heeft absoluut niet in de gaten wat er allemaal speelt op economisch gebied in Brabant. Europa snapt beter wat er in Brabant gebeurt dan Den Haag. Iemand als Lambert van Nistelrooij (CDA) knokt in Brussel écht voor de belangen van Brabant. In deze provincie wordt door het bedrijfsleven, maar vooral ook door de Provincie, het meest geïnvesteerd in innovatie. Den Haag moet daarom ook geen geld weghalen uit Noord-Brabant, en zelfs extra investeren in de infrastructuur in Oost-Brabant en West-Brabant om de motor goed draaiende te houden. Daarnaast heeft het huidige kabinet duidelijk een gebrek aan visie op ondernemen. Als CDA zetten wij ons juist voor ondernemers in, zo zijn wij bijvoorbeeld voorstander van het oprichten van krediet-unies, waardoor ondernemers makkelijker geld kunnen lenen om uit te breiden en te groeien. De gedachte om Brabant geheel op te heffen in het kader van de schaalvergroting is een regelrechte miskenning van de betekenis van deze provin-

cie voor de Nederlandse economie. Daarom is het belangrijk dat Brabant zich sterk blijft profileren richting Europa, want aan alles is te merken dat ze de kracht van Brabant in Europa wel in de gaten hebben.’

'Brabant ontwikkelt zich steeds meer tot dé motor van de Nederlandse economie' Naam: Sjoerd Potters Partij: VVD Woonplaats: Waalwijk 'Brabant ontwikkelt zich steeds meer tot dé motor van de Nederlandse economie. Waar de nationale economie zo’n 1,5 procent groeit, bedraagt de groei in de Brainport-regio rond Eindhoven 3 procent. Het belang van NoordBrabant wordt dus alsmaar groter. Partijen als ASML, Philips en VDL staan in Den Haag dus wel degelijk op het netvlies. Maar er gebeurt veel meer in Noord-Brabant. Op logistiek gebied is de regio Breda bijvoorbeeld voor veel bedrijven een gunstige locatie met zijn centrale ligging tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen. Ook de industrie en dienstensector zijn sterk vertegenwoordigd in Brabant, alleen is dat bij veel partijen nog onvoldoende bekend. Ik pleit er dan ook voor dat Brabantse bestuurders en ondernemers meer hun gezicht komen laten zien in Den Haag. Dat is enorm belangrijk. Brabantse ondernemers en bestuurders netwerken wel met elkaar maar moeten hun gezicht en stem ook meer laten zien en horen in Den Haag.

Als VVD willen we ook proberen om de sterke regio’s in ons land nog sterker te maken, in plaats van extra te investeren in zwakkere regio’s. Verder willen wij belemmeringen voor grote bedrijven zoveel mogelijk wegnemen. Dat betekent onder meer geen onnodige

Sjors Potters

regels en een lagere lastendruk. Daarnaast willen we extra investeren in infrastructurele projecten als de ruit rond Eindhoven en de A58, want een goede bereikbaarheid van

Noord-Brabant is van eminent belang voor de toekomst.’

'Ik maak mij veel zorgen over de positie van het mkb in ons land' Naam: Emile Roemer Partij: SP Woonplaats: Boxmeer ‘Ook in Den Haag dringt steeds meer door dat de regio Eindhoven een trekpleister is voor de Nederlandse economie. Tegelijkertijd moeten we met z’n allen constateren dat er jarenlang te weinig aandacht is besteed aan de opleiding van technisch personeel en dat hier dringend iets aan gedaan moet worden.

Velen zien de regio Eindhoven als een voorbeeld dat door de koppeling van innovatieve bedrijven, onderwijs en overheid iets moois

Emile Roemer kan opbloeien. Wel maak ik mij veel zorgen over de positie van het mkb in ons land. Veel bedrijven kunnen het niet meer bolwerken en gaan over de kop. In mei zijn in Nederland zo’n 800 bedrijven failliet gegaan. Dat heeft alles te maken met de manier waarop de economische crisis wordt aangepakt. Het mkb heeft enorm veel last van de doorgeslagen bezuinigingsdrift van dit kabinet. Ook de bouwsector en aanpalende bedrijven liggen nagenoeg op hun gat. Maar vanuit de overheid wordt niet geïnvesteerd, terwijl hier mogelijkheden genoeg voor zijn. Verder zou het mkb meer kansen moeten krijgen binnen het openbare aanbestedingsbeleid van overheden. Op dit moment werkt de landelijke politek het bedrijfsleven eerder tegen dan dat ze meewerken aan een oplossing voor de economische recessie. Veel maatregelen die worden genomen, hebben nadelige gevolgen of werken zelfs lastenverzwarend voor bedrijven. De BTW-verhoging heeft voor veel bedrijven bijvoorbeeld dramatische gevolgen gehad. Daarnaast is het op dit moment ook absoluut niet uit te leggen dat verlangd wordt van ouderen dat zij ook na hun 65e blijven doorwerken, terwijl jongeren die graag aan

de slag willen niet aan een baan kunnen komen en werkeloos thuis zitten. Ons idee is om oudere werknemers en jongeren aan elkaar te koppelen, zodat de ouderen hun ervaring kunnen overdragen op de nieuwe generatie. Natuurlijk kost het enige tijd om zoiets te organiseren, maar daarmee investeer je wel in de toekomst voor de langere termijn. Met al die korte termijnoplossingen waar het kabinet nu naar grijpt, lossen we deze economische crisis niet op.’

'De algemene indruk van politiek Den Haag over de economische ontwikkelingen in Brabant is absoluut positief' Naam: Attje Kuiken Partij: PvdA Woonplaats: Breda ‘De algemene indruk van politiek Den Haag over de economische ontwikkelingen in Brabant is absoluut positief. De Brainportregio is één van de economische hotspots van Nederland en dit wordt door Den Haag zeker onderkend. Het Rijk stimuleert de ontwikkeling van Brainport met behulp van een groot aantal projecten. Wel zou er meer aandacht mogen zijn voor de ontwikkelingen op het gebied van maintenance en logistiek in WestBrabant. Daar wil ik mij zeker sterk voor maken. Daarnaast is het belangrijk dat in deze tijd van economische crisis niet alleen wordt bezuinigd, maar dat er ook wordt geïnvesteerd.

De bouwsector in Brabant heeft bijvoorbeeld dringend behoefte aan werk en daar moeten we dus maatregelen voor gaan nemen. Ook de aanpak van infrastructurele projecten als bijvoorbeeld de A27, A58 en A65 staat hoog op

Attje Kuiken de agenda, deze projecten versterken de bereikbaarheid van Brabant en leveren veel banen op. Investeren dus in werk en banen om zo de Brabantse economie aan te jagen.'

Gerben van den Broek / g.vandenbroek@dewinter.nl

30

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

& * * * inspiratie $ werkplek?

&

maa n flex d gratis wer " ken !"& ' ((

ĂŤnfa

brie k!

Idee

Voor meer info neem contact op met Margot Heerbaart via gemeente Uden: 14 0413 of cickoff@uden.nl.

! " # !

$ $

%

BEDRIJVIG BRABANT

31

BESTUURLIJK BRABANT

juni 2013

De markt ervaart geen bestuurlijke grenzen

Alliantie overheden, bedrijven en onderwijs werkt voor economisch sterker Zuidwest-Nederland Door de mondialisering vallen de economische en politiek-bestuurlijke speelvelden niet meer als vanzelfsprekend samen. Markt en politiek hebben verschillende snelheden ontwikkeld. Daarin schuilt een gevaar, want laat je als gemeente, provincie of landelijke overheid die tendens op zijn beloop dan ondermijnt die uiteindelijk jouw concurrentievermogen.

Ook in West-Brabant en Zeeland zien overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen die dreiging. Verenigd in het Strategic Board Zuidwest-Nederland beseffen ze dat het herkenbare gemeente- en provinciekader te beperkt is geworden om als regio economisch op wereldniveau een rol van betekenis te kunnen blijven spelen. Nieuwe en in alle opzichten grensoverschrijdende allianties zijn nodig. Met als belangrijkste uitgangspunt: het bedrijfsleven in the lead. Bedrijven worden daarbij aangesproken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid als het gaat om economische innovatie en structuurverbetering.

In West-Brabant zocht de REWIN al geruime tijd naar wegen om de economische structuur van de regio te versterken. 'Sinds onze oprichting in 1986 werken we vanuit de overtuiging dat beleidsinitiatieven weinig tot geen effect hebben zolang je het bedrijfsleven niet weet aan te laten haken', licht directeur Paul Nijskens toe. 'Slaag je daar wel in dan heb je een belangrijke succesfactor in handen.'

Gedreven bestuurders Jan Pelle, directeur van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), onderschrijft de stelling van zijn collega. En voegt eraan toe dat succes voor een belangrijk deel ook mensenwerk is. 'Dat het in West-Brabant en Zeeland zo goed loopt is vooral ook op het conto te schrijven van een aantal gedreven bestuurders in die regio. Hun houding heeft meegeholpen om belangrijke bedrijven in de regio zoals Cargill en Sabic mee te krijgen.'

Een ontwikkeling die op haar beurt weer heeft gestimuleerd dat het onderwijs aansluiting is gaan zoeken. Van eminent belang, benadrukken beide frontmannen, 'want om tot echte economische ontwikkeling, business development en het slagen van strategische agenda’s te komen is samenwerking tussen zowel overheid, bedrijfsleven als onderwijs (de zogeheten triple helix - red.) een voorwaarde’.

Deze samenwerking is sinds ruim een half jaar geformaliseerd in de Strategic Board

Peter van der Velden Zuidwest-Nederland, onder voorzitterschap van Daan van Doorn, voormalig topman van VION en tegenwoordig onder meer president-commissaris bij het Zeeuwse energiebedrijf Delta. De Strategic Board profileert zich nadrukkelijk als een netwerkorganisatie in de Delta Regio met de focus op Maintenance, Logistiek en Biobased.

'Het gaat over innovatie, niet alleen in product maar ook in werkwijze. Een postindustireel model waarbij het vooral draait om netwerken, het leggen van verbindingen en multidisciplinaire samenwerking. Ga je het te sterk institutionaliseren dan creeer je alleen een extra laag, en dat willen we niet', licht Lia Voermans, directeur van het Regiebureau van de Strategic Board toe.

'Het moet lean and mean blijven, zodat de energie in de juiste dingen blijft zitten.'

Zaken op afstand zetten Van die juiste dingen is vooral het aanbrengen van focus belangrijk. Voermans: ‘Eerst

Biobased Delta gaat voor Europese top Als samenleving bevinden we ons in de zogeheten Vierde Industriële Revolutie. Belangrijkste kenmerk van deze fase: het inwisselen van fossiele brandstoffen voor groene grondstoffen die de overgang naar een biogebaseerde economie (biobased economy) mogelijk maken.

Zuidwest-Nederland is koploper op dat gebied, mede dankzij de aanwezigheid van een grote agro-chemische sector (Suiker Unie, Royal Cosun, Sabic), de gunstige geografische ligging (op de as Antwerpen-Rotterdam) en de aanwezigheid van diepzeehavens en van relevante kennisinstellingen. Een belangrijk onderscheidend punt is verder dat in geen enkele regio al zoveel concrete projecten door bedrijven worden getrokken.

Binnen de Strategic Board Zuidwest-Nederland geeft Willem Sederel leiding aan het Cluster Biobased. De voormalig Sabic-directeur presenteerde dit voorjaar het businessplan Biobased Delta 2013 -2016 dat de biobased economy in dit deel van Nederland van verdere impulsen zal voorzien. Sederel: ‘De regio heeft de afgelopen jaren een aantal veelbelovende stappen gezet op het gebied van de biobased economy. In het businessplan doen overheid, bedrijfsleven en onderwijs de toezegging tot 2020 600 miljoen euro extra te investeren.’

De ambitie is door te stoten naar een Europese koppositie. En daarvoor worden de nieuwste inzichten uit de biogebaseerde economie toegepast in de procesindustrie en de agrofoodsector.

Voor de Biobased Delta ligt de nadruk op de ontwikkeling van biobased grondstoffen en producten voor chemie, food en feed. Als het mogelijk is worden koppelingen gezocht met bioplastics.

In zijn ambities laat Biobased Delta zich niet indammen door territoriale grenzen. Nadrukkelijk zal de samenwerking worden gezocht met partners in Vlaanderen en Zuid-Holland. Zo kan effectief op Europese programma's worden ingespeeld en dankzij meer schaalgrootte sneller grotere stappen worden gezet.

Jan Pelle moet je tal van bestuurlijke agenda’s, beleidsplannen en overheidsinitiatieven met elkaar in samenhang zien te brengen. Zoiets werpt alleen vruchten af als je het bedrijfsleven het voortouw geeft. Want bij het spel dat wij spelen – het behouden van wat je economisch hebt en het verwerven van wat je economisch wilt - is de markt bepalend. Die laat zich niet beperken door grenzen, en zeker niet door bestuurlijke grenzen.’

Als bestuurder erkent Peter van der Velden dat in zijn métier grenzen hardnekkig kunnen zijn. 'Door nadrukkelijk het bedrijfsleven in een uitvoerende rol te plaatsen besluit je als politiek en bestuur te delegeren', beschouwt de burgemeester van Breda. ‘Je zet zaken op afstand. Persoonlijk vind ik dat winst maar de eerlijkheid gebiedt ook te zeggen dat het voor sommige raadsleden en bestuurders wennen is.'

Traditionele reflexen Gemeenteraadsleden zijn kennelijk geneigd in traditionele reflexen te vervallen. Van der Velden: 'Ze vragen zich nog geregeld af wat ze van al die initiatieven nu concreet van merken. Waar is die werkgelegenheid dan, vragen ze. En wanneer zie ik dat op ons eigen bedrijventerrein?'

Het is de - begrijpelijke - reactie van een gekozene die weet dat de kiezer hem bij de volgende verkiezingen uiteindelijk het mandaat geeft op grond van zichtbaar behaalde resultaten. Dat maakt het volgens de ervaren bestuurder soms wat 'moeilijker om verder te kijken dan de eigen gemeentegrenzen'.

Faciliterende overheid REWIN -voorman Nijskens beklemtoont overigens dat in tiple helix-constellaties niet alleen overheden controle opgeven. 'Voor het bedrijfsleven speelt dat net zozeer. Dat moet ook de drang naar korte termijn eigen gewin inruilen voor vertrouwen in winst op langere termijn. En dat is het grote succes van dit moment. Je ziet dat bedrijven die knop omzetten en over hun eigen schaduw heen stappen.'

Paul Nijskens In zijn directe omgeving ziet ook Van der Velden dat raadsleden de nieuwe werkelijkheid omarmen. 'Ze werken niet meer alleen uit nota's maar kijken zelf wat er aan belangwekkende ontwikkelingen gaande zijn. Bijvoorbeeld op het gebied van biobased economy, waarin we in Zuidwest-Nederland echte koplopers zijn. Ze vormen zich een helder beeld en gaan vervolgens kijken hoe ze de ontwikkelingen verder kunnen ondersteunen. Een sterk faciliterende rol.'

Het belang van deze veranderde grondhouding mag niet onderschat worden, stellen alle betrokkenen. 'Als de politiek in haar oude rol blijft zitten dan gaat het bedrijfsleven zich om de politiek heen vormen, moe als ze worden van beperkende en tegenstrijdige regels.

Kostbare slagkracht zou zo verloren gaan.

Een economisch verlies dat we ons niet kunnen permitteren.'

Strategic Board Zuidwest-Nederland De Strategic Board Zuidwest-Nederland is een netwerkorganisatie van samenwerkende ondernemingen, overheden en onderwijsinstellingen (triple helix) in West-Brabant en Zeeland, als onderdeel van de Delta Regio.

De ambitie is verdere economische ontwikkeling in Zuidwest-Nederland duurzaam te versterken, tot een topkennisregio op de speerpunten Biobased Economy, Logistiek en Maintenance.

Om deze doelen te realiseren signaleert de Strategic Board Zuidwest-Nederland kansen, zoekt ze afstemming met relevante belanghebbenden en verbindt ze business en kennisclusters. Waar nodig worden nationale en internationale allianties aangegaan en zet ze met een gerichte lobby op politiek-bestuurlijk niveau haar ambities kracht bij.

Oorspronkelijk was de Strategic Board een initiatief van de Regio West-Brabant.

Inmiddels zijn ook de Provincies NoordBrabant en Zeeland aangehaakt, evenals het beroepesonderwijs en het bedrijfsleven in de regio.

32

juni 2013

FOODPARK VEGHEL

BEDRIJVIG BRABANT

VERBINDING EN VERNIEUWING

WAAROM VESTIGEN OP FOODPARK VEGHEL? t $FOUSVN WBO QSPEVDUJF FO EJTUSJCVUJF WBO WPFEJOH

t 6JUTUFLFOE JOUFS OBUJPOBBM OFUXFSL EBU V UPFHBOH CJFEU UPU EF DPOTVNFOU

t 4USBUFHJTDIF MJHHJOH JO EF GPPEDPSSJEPS

t 6JUTUFLFOEF CFSFJLCBBSIFJE WJB XFH XBUFS FO MVDIUSVJN

t 'MFYJCFMF WFSLBWFMJOH DB IB VJUHFFGCBBS

t 1SPBDUJFG FO NFFEFOLFOE HFNFFOUFCFTUVVS

t *EFBBM WFTUJHJOHTLMJNBBU WPPS POEFSOFNFST NFU BNCJUJF

t &FO IPPHXBBSEJHF MFFGPNHFWJOH

START UITGIFTE VANAF 2014

XXX GPPEQBSLWFHIFM OM 5FMFGPPO

VFHIFM

BEDRIJVIG BRABANT

juni 2013

33

BESTUURLIJK BRABANT

Ton Nelissen over de Kamer van Koophandel na 2013

‘De markt zal het meer en meer zelf moeten doen’

Column Van veelvoud naar eenvoud

Ton Nelissen, voorzitter van de Kamer van Koophandel Brabant, neemt begin volgend jaar afscheid. Dan treedt ook de nieuwe wet op de Kamer van Koophandel in werking. De organisatie verandert rigoureus: in omvang, in middelen en in taakstelling.

Daardoor moet een krachtige Brabantse partij pas op de plaats maken in de stimulering van de regionale economische ontwikkeling. ‘Maar ook andere stakeholders in de provinciale economie moeten het doen met steeds minder middelen’, aldus Nelissen.

‘Dat betekent dat de bal meer en meer in de hoek van het bedrijfsleven komt te liggen.’

Waar ga je als ondernemer naar toe met vragen op het gebied van financiering, arbeidsmarkt, organisatiestructuur en innovatie? Naar de Kamer van Koophandel, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, de BZW, Syntens, de gemeente, een mkb-loket, een regionaal samenwerkingsverband, de provincie, een opleidingsinstituut? Er is keuze te over, dus zegt ù het maar.....

Ton Nelissen: 'Ik geloof in het zelforganiserend vermogen van het Brabantse bedrijfsleven’ De Nederlandse Kamer van Koophandel bestaat al meer dan honderd jaar. Naast het beheer van het handelsregister, is het verstrekken van informatie en geven van advies aan ondernemers core-business. Enkele decennia geleden telde de organisatie nog tientallen lokale vestigingen. Inmiddels zijn er na jaren van fusies nog slechts twaalf regionale kamers over. Vanaf 2014 gaan deze op in één landelijke organisatie. Onder voormalig minister Maxime Verhagen werd besloten dat organisaties als de Kamer van Koophandel, Agentschap de Belastingdienst, Syntens en EVD hun krachten moesten bundelen op het gebied van informatievoorziening en het opzetten van een landelijk ondernemersplein.

‘Er gaan heel veel zaken veranderen’, vertelt Nelissen. ‘Het ondernemersplein zal zich focussen op digitale informatievoorziening.

Dat betekent dat we moeten investeren in ict, maar ook dat er een aantal wetten moet worden aangepast, bijvoorbeeld in relatie tot privacy. De twaalf regionale kamers gaan samen met de landelijke organisatie en Syntens. Dat is binnen ons domein een fusie die uniek is in de geschiedenis van dit land. We gaan van 2200 naar 1500 mensen. Wat blijft is onze informatiefunctie en de zorg voor het Handelsregister. Tegelijkertijd verdwijnen 45 kantoren om plaats te maken voor vijf regionale vestigingen van het ondernemersplein, waaronder één in Eindhoven, en negentien kleinere kantoren met een loketfunctie. Inmiddels hebben we een nieuw landelijke directie benoemd, maar het proces is complex en moet zorgvuldig worden vormgegeven.’

Aandacht De Kamer van Koophandel heeft het afgelopen decennium een belangrijke rol gespeeld in het stimuleren van de economische ontwikkeling van de regio. Er was vrijwel geen platform of project waar de organisatie niet aanschoof in de samenwerking tussen het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen. Daarbij was de Kamer met regelmaat dé partij die over de middelen beschikte om zaken van de grond te tillen. De vraag is wat de aanstaande veranderingen betekenen voor Noord-Brabant.

Nelissen: ‘De publiek-private samenwerking rondom het versnellen van de aanpak van de A58 binnen een innovatief nieuw concept, parkmanagement, centrummanagement en … (nog een voorbeeld of betere aansprekende Brabantse voorbeelden) Het zijn maar enkele van de vele zaken waarbij we zijn betrokken. Daarbij konden we vaak het verschil maken door het inzetten van onze mensen, kennis of geld. Dat is vanaf 2014 verleden tijd, in ieder geval in de vorm waar we met zijn allen gewend aan zijn geraakt.

Dat wil echter niet zeggen dat er geen aandacht meer is voor de regio. Vanuit de landelijke organisatie wordt daarbij gekozen voor het ondersteunen van kansrijke clusters. Die focus moet zich ook gaan vertalen in allerhande activiteiten op regionaal niveau. Wat daarbij nu al duidelijk is, is dat we ons nog meer als voorheen op het MKB en starters gaan richten.’

Nelissen is naast voorzitter van de Kamer in Brabant tevens interim-voorzitter van de landelijke organisatie. Beide functies legt

hij neer wanneer de nieuwe wet op de Kamer van Koophandel van kracht wordt. Daarmee verdwijnt een vertrouwd gezicht binnen het publieke Brabantse domein. Nelissen is er echter nuchter onder.

Anders ‘Met mijn bestuursfuncties is het nou niet bepaald zo dat ik me ga vervelen. En die Kamer van Koophandel? Vergeet niet dat dit is wat we met elkaar willen. We leven in Nederland in een tijd dat in snel tempo allerhande collectieve voorzieningen worden afgebroken. Wat er nu gebeurt, is naar wens van VNO-NCW en de politiek, de vertegenwoordigers van werkgevers en de kiezers.

Het gevolg is dat we een Kamer krijgen die veel directer onder het ministerie opereert, dat de afstand tot de ondernemer groter wordt en er gewoonweg minder mogelijkheden zijn, al was het alleen maar omdat we 85 miljoen euro aan budget inleveren. Het wordt echt anders, ook in Brabant. Daar staat tegenover dat we hier een zeer krachtig ecosysteem hebben opgebouwd van samenwerking tussen de overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Nu de middelen over de hele linie minder worden, zullen er naast de Kamer van Koophandel meer partijen zijn die zich moeten herorienteren op de toekomst. Maar dat maakt het speelveld uiteindelijk wel duidelijker in een provincie waar je struikelt over de vele initiatieven. Dat heeft zeker positieve kanten. Uiteraard betekent dit wel dat we met zijn allen goed moeten definiëren wie nu wat gaat doen.’

Markt Halverwege 2012 presenteerde de Kamer van Koophandel, onder andere samen met de Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging, het drielagenplan. Het was een pleit aan de provincie om economiestimulerende activiteiten op het gebied van vestigingsklimaat, ondernemersondersteuning en de versterking van speerpuntsectoren efficiënter te organiseren. De kerntaken van stakeholders moesten meer worden afgebakend, de meerwaarde van organisaties onder de loep gelegd en een vraaggerichte aanpak moest centraal komen te staan.

Nelissen: ‘Dit rapport werd destijds enthousiast ontvangen, nu is de tijd daarop door te pakken en de puzzel opnieuw te leggen. Dat kan ook want de basis is goed. Zo is onze provincie nog steeds rijk, we hebben een actieve Sociaal Economische Raad, de werkgevers zijn goed georganiseerd binnen de BZW en MKB, we hebben zeer actieve ontwikkelingsmaatschappijen, Brainport en een traditie van samenwerken en doen. Ik zie dan ook mogelijkheden voor andere organisaties om activiteiten die wij moeten loslaten op te pakken. Tegelijkertijd zal de bal voor heel veel zaken steeds meer in de hoek van de markt komen te liggen. Maar ook wat dit betreft zitten we hier goed. Ik geloof in het zelforganiserend vermogen van het Brabantse bedrijfsleven. En ondertussen werk ik met heel veel energie aan het vormgeven van de nieuwe Kamer van Koophandel om die een zo goed mogelijke start te geven.’

Marco de Jonge Baas / m.dejongebaas@dewinter.nl

Er is een veelvoud aan organisaties in Brabant en Zeeland die bedrijfstakken verbinden, het vestigingsklimaat versterken of ondernemers bij hun dagelijkse bedrijfsvoering ondersteunen. Bovendien nam het aantal de laatste jaren alleen maar toe. Ondernemers waarderen deze organisaties, maar zien door de bomen het bos niet meer. Daarom hebben de ondernemersorganisaties, waaronder de BZW, vorig jaar eerst onderzocht waar ondernemers behoefte aan hebben en vervolgens een plan opgesteld. Het doel was en is om met verrassend eenvoudige principes de economische infrastructuur beter en toekomstbestendig te faciliteren. Geheel passend bij het 'meer-voor-minder'-tijdperk moet en kan het eenvoudiger, goedkoper en efficiënter. Het zogenoemde ‘drielagenplan’ deelt de hele ondersteunings-infrastructuur in drie lagen.

In laag één zitten organisaties die zich bezighouden met het vestigingsklimaat. In laag twee zijn organisaties actief voor de ‘dagelijkse’ ondersteuning van individuele ondernemers op het gebied van ondernemerschap en innovatie. Laag drie is voor de versterking van speerpuntsectoren in de BrabantsZeeuwse economie. En elke organisatie moet eigen afgebakende taken krijgen, zonder dat dit tot verkokering leidt.

Het plan werd ruim een jaar geleden goed ontvangen door de gedeputeerden Bert Pauli (Brabant) en Ben de Reu (Zeeland).

Zij wilden als provincie de coördinatie op zich nemen om de plannen verder vorm te geven. Ook door andere organisaties wordt het plan inmiddels breed gedragen. Daarnaast zie je nu - ruim een jaar later - dat het speelveld volop in beweging is. Zo stoot het Rijk bijvoorbeeld meer regionaal-economische taken af naar de provincies, de rol van de KvK en Syntens verandert sterk, er wordt fors bezuinigd bij de (lagere) overheid, de bestuurskracht van gemeenten ligt onder de loep en er is meer focus op topsectoren en regionale speerpunten.

Deze dynamiek draagt bij aan de gewenste ontvlechting en maakt het economisch speelveld al overzichtelijker. De afbakening tussen de drie voorgestelde lagen wordt helder en het aantal partijen binnen de lagen neemt af in plaats van verder toe. Een goede zaak. U voelt waarschijnlijk al een 'maar' aankomen.

Want belooft deze ontwikkeling nu de gewenste beterschap voor ondernemers? Oftewel, leidt het kappen tot een overzichtelijker en toegankelijk bos? Is de ambitieuze ondernemer op het juiste moment in het juiste vizier? Wie heeft er oog voor de cross-overs tússen sectoren en plekken waar innovatie plaatsvindt? En zo zijn er nog veel meer vragen en onzekerheden te benoemen.

Het huidige economische tij vraagt van iedereen om een verhoogde staat van alertheid. We moeten voorkomen dat keer op keer losse initiatieven gelanceerd worden. De vragen en behoeften van ondernemers dienen centraal te blijven staan, waarbij de bestuurlijke inbedding ondersteunend is. Dat is de enige manier om het huidige tij te keren. Kortom, we zijn op de goede weg, maar wat ons betreft is het nu wel een kwestie van doorpakken en woorden omzetten in daden.

Michiel van Campen Directeur Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging

34

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

dĞůĞĐŽŵŵƵŶŝĐĂƟ Ğ ĂĚǀŝĞƐ͕ ĂĂŶďĞƐƚĞĚŝŶŐ ďĞŐĞůĞŝĚŝŶŐ

www.detelecommanager.nl Op het brede gebied van telecommunicatie zoals inkoop- en aanbesteding begeleiding, glasvezel verbindingen (dark-fiber en ethernet) datacenter housing en uitwijk, vaste- en mobiele telefonie, VoIP, telefooncentrales, internet enz.

detelecommanager.nl

BEDRIJVIG BRABANT

35

AGENDA

juni 2013

AGENDA 8-9 juli Symposium Project Approaches in Engineering Education (PAEE) De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) organiseert op 8 en 9 juli 2013 in samenwerking met de Universiteit van Minho (Portugal) de vijfde editie van het symposium Project Approaches in Engineering Education (PAEE). Het thema van dit symposium is 'Closing the gap between university and industry'. Een onderdeel van het programma is een discussie met een 'industry panel’, bestaande uit vertegenwoordigers van de industrie en het onderwijs.

Technische Universiteit Eindhoven / 10.55–00.00 uur / www.tue.nl, www.brainport.nl

30 juni Tour Classique + lunch WTCtE ZakensociĂŤteit Het viersterrenhotel Sandton Château de Raayis de ontmoetingsplaats voor de Tour Classique -FEFO WBO 85$r& ;BLFOTPDJĂŒUFJU LVOOFO genieten van deze schitterende accommodatie en een heerlijke lunch op een mooie zomerse zondagmiddag: vertoeven in het prachtige landgoed van Sandton Château de Raay en het bewonderen van de Classic Cars die deelnemen aan de Tour Classique 2013.

Sandton Château de Raay, Raayerveldlaan 6, Baarlo / 11.30 – 14.00 uur / www.wtce.nl

4 juli Bijeenkomst Energiek Leidinggeven Tijdens de workshop Energiek Leidinggeven geeft JosĂŠ de Bruijn van Syntens Innovatiecentrum in samenwerking met Ergo Optima uitleg over wat energie is, hoe ‘het werkt’ en wat ondernemers er allemaal mee kunnen bereiken. Deze workshop vindt ook plaats op 3 september.

Ergo Optima, De Kleine Elst 21 Rosmalen / 14.00 – 18.00 uur / www.syntens.nl

en praktisch ingezet kunnen worden en krijgen inzicht in de succesfactoren en valkuilen van sociale media. Ondernemers die met succes online netwerken en daar zakelijk profijt van hebben geven diverse voorbeelden. Kosten: 35 euro.

Kamer van Koophandel Eindhoven / 13.30 – 16.30 uur / www.kvk.nl

20 augustus Een bedrijf kopen?

Bijeenkomst van de Kamer van Koophandel Tilburg over het kopen van een bedrijf. In dit seminar worden ondernemers ondersteund bij het in kaart brengen van het gehele proces van het kopen van een bedrijf. Denk aan: het proces van kopen; waardering; juridische aspecten bij overname en financiering van de overname.

Na afloop doorzien de deelnemers het gehele overnameproces, herkennen ze de valkuilen die ontweken moeten worden en zijn zij een betere gespreksparter voor alle partijen die bij het overnameproces betrokken zijn. Kosten: 35 euro.

Kamer van Koophandel Tilburg / 18.00 – 22.00 uur / www.kvk.nl

4 juli Netwerk Barbecue WTCtE ZakensociĂŤteit Thema: Marathon Eindhoven op weg naar records Traditiegetrouw is de Netwerk Barbecue de laatste bijeenkomst voor de afsluiting van het seizoen. Dit jaar is Peter Notten, voorzitter Marathon Eindhoven, de keynotespreker. De Young Professionals sluiten aan bij deze netwerkbarbecue.

De Ruwenberg, Sint-Michielsgestel / 16.30 – 21.00 uur / www.wtce.nl

4 juli Autopresentatie Solar Team Eindhoven Op 4 juli presenteert het Solar Team Eindhoven (STE) haar gezinsauto op zonne-energie. Met deze auto gaat zij meedoen aan de World Solar $IBMMFOHF JO "VTUSBMJĂŒ *O EF 8PSME 4PMBS Challenge 2013 zullen (universiteits)teams van over de hele wereld de competitie aangaan om met hun eigen zonne-auto vanuit Darwin als eerste over de finish te komen in Adelaide, te bereiken via een 3000 kilometer lange weg door de barre woestijn.

TU/e, MetaForum / 15.00 – 17.00 uur

13 augustus Innoveren door sociale media Bijeenkomst van de Kamer van Koophandel Eindhoven over innoveren door sociale media.

De deelnemers krijgen inzicht in hoe ze zakelijk succesvol kunnen zijn met sociale media; leren hoe Linkedin, Twitter en Youtube strategisch

22 augustus Turkije meets Holland De bijeenkomst 'Turkije meets Holland' door Jonica de Bruijn van Syntens Innovatiecentrum is bedoeld voor ondernemers die op zoek zijn naar nieuwe klanten in Turkije met AgriFood Technology and Ingredients. Exclusief wordt de mogelijkheid geboden om direct aan tafel te gaan met vertegenwoordigers van 48 Turkse bedrijven die hun investeringsportfolio en zakelijke kansen promoten. Turkije is een van de groeimarkten voor Nederlandse ondernemers.

Daarnaast heeft Turkije een gunstige ligging ten opzichte van het Midden-Oosten. De bijeenkomst is bedoeld voor Nederlandse bedrijven met interesse in export en internationaal zakendoen, werkzaam in de sectoren: landbouw, tuinbouw, food, visserij, veehouderij, melkveehouderij, pluimvee en eieren, logistiek, biotechnologie, zaadtechnologie, R&D, plantaardige olieraffinage en alternatieve energie.

Beursgebouw Eindhoven / 10.00 – 17.00 uur / www.syntens.nl

de middag hebben de deelnemers een aantal concrete actiepunten geformuleerd waarmee ze aan de slag kunnen. Deelname is kosteloos en MKB-bedrijven maken kans op kennisvouchers van 3000 euro bij vervolgprojecten (op=op). De Actiemiddag Duurzame Inzetbaarheid wordt verzorgd door Jacqueline de Theije van Ewijk van Syntens Innovatiecentrum in samenwerking met Operatie Frisse Peper.

De Gruyterfabriek, Den Bosch / 09.00 – 13.00 uur, www.syntens.nl

28 augustus Kenniscarrousel: Onderneming en Recht WTCtE ZakensociĂŤteit &FO WBO EF EPFMTUFMMJOHFO WBO 85$r& ;BLFOTPDJFUFJU JT IFU VJUXJTTFMFO WBO LFOOJT Daarom introduceert de activiteitencommissie het kenniscarrousel; een inspirerende werkvorm voor kennisoverdracht aan de hand van vier parallelsessies met een hoog energiegehalte. Iedere kenniscarrousel zal een thema hebCFO %F[F FFSTUF TFTTJF TUBBU IFU UIFNB h;BBL FO Recht' centraal. De bijeenkomst wordt aangeboEFO BBO EF MFEFO WBO 85$r& ;BLFOTPDJĂŒUFJU Holiday Inn Eindhoven / 17.00 – 21.30 uur / www.wtce.nl

3 september Social Media Masterclass Bijeenkomst van de Kamer van Koophandel Brabant, Syntens en Getting Social over social media, bestaande uit drie dagdelen. De masterclass is als een ontdekkingsreis in het toepassen van sociale media binnen een bedrijf.

De deelnemers leren om met behulp van zoekmachines en andere hulpmiddelen specifieke kennis te vinden en toe te passen op hun eigen organisatie. In de eerste bijeenkomst op 3 september maken zij kennis met sociale media. De tweede bijeenkomst op 17 september laat zien hoe zij de kennis over de verschillende tools actueel houden. De derde bijeenkomst op 1 oktober gaat in op de rol van de verschillende media binnen een bedrijfsstrategie. Kosten: 100 euro.

Kamer van Koophandel Tilburg / 09.00 – 12.00 uur / www.kvk.nl

10 september 27 augustus Actiemiddag Duurzame Inzetbaarheid Logistiek MKB Tijdens de actiemiddag Duurzame Inzetbaarheid – Logistiek MKB gaat Syntens Innovatiecentrum op een actieve en uitdagende manier in op het onderwerp duurzame inzetbaarheid en de vraag wat ondernemers er in hun organisatie mee kunnen. Aan het einde van

Bijeenkomst HRM Groep en leden BZW Noordoost-Brabant 4ZNQPTJVN #;8 JO samenwerking met Avans Hogeschool en NVP. Atrium Avans Hogeschool ’s-Hertogenbosch / 15.30 – 20.30 uur / www.bzw.nl

11 september Haal meer uit octrooien In deze workshop leren ondernemers hoe ze octrooien kunnen inzetten in hun bedrijf. Ook leren zij gebruik te maken van octrooi-informatie voor productontwikkeling en krijgen ze informatie over samenwerking bij intellectueel eigendom. Uiteraard is er tijdens de workshop voldoende tijd beschikbaar voor eigen vragen. Een deskundig octrooiadviseur van NL Octrooicentrum zal de workshop inhoudelijk verzorgen. Naast deze beknopte workshop biedt NL Octrooicentrum ook een uitgebreidere module aan: Octrooien Deel 1: Do’s & don’ts SPOEPN PDUSPPJFO FO *& 0DUSPPJFO %FFM ;FMG op zoek in octrooidatabanken. Deelname is kosteloos. Het aantal plaatsen is beperkt.

Syntens Innovatiecentrum, Eindhoven / 13.30 – 17.00 uur

11 september Sociale media voor de retail Bijeenkomst van de Kamer van Koophandel Eindhoven over het gebruik van sociale media binnen de retail met aandacht voor onder meer LinkedIn, Twitter, Facebook en Google+.

Aanwezigen kunnen zich laten inspireren door praktijkvoorbeelden van andere ondernemers.

Kosten: 35 euro.

Kamer van Koophandel Eindhoven / 19.00 – 22.00 uur / www.kvk.nl

12 september We gaan toch niet emotioneel worden? #JKFFOLPNTU WBO EF #;8 8FTU #SBCBOU WPPS lidbedrijven met meer dan vijftig medewerkers.

De kosten bedragen 149 euro per persoon, inclusief diner en het boek 'De 9+ organisatie: van marketshare naar mindshare'. Het programma bestaat uit: een ontvangst; een lezing van Berry Veldhoen – AltuĂŻtion over Excellente klantbeleving als de nieuwe kwaliteit; een ervaringsdeskundige aan het woord: het delen van praktijkervaringen met het gedachtegoed van de ‘9+ organisatie; interactie/rondetafelgesprekken; een pauze en een aperitief; een plenaire discussie en een diner.

NAC Stadion, Breda / 16.00 – 19.30 uur

Wilt u dat uw zakelijke bijeenkomst in deze agenda wordt vermeld?

Stuur uw bericht dan tijdig naar Bedrijvig Brabant.

RedactieBB@dewinter.nl (o.v.v. zakenagenda)

36

FINANCIEEL

Familiebedrijf ziet niets in ‘one-tier board’ Nederlandse familiebedrijven zien niets in een bestuursvorm waarin zowel bestuurders als commissarissen zitting hebben. Hoewel de meeste ondernemingen er de voordelen van inzien, heeft een beperkt aantal ondernemingen de bestuursstructuur inmiddels aangepast. Sinds begin dit jaar hebben familiebedrijven de mogelijkheid om een 'onetier board' in het leven te roepen, waarvan zowel uitvoerende als niet-uitvoerende bestuurders deel uitmaken.

Uit onderzoek van KPMG onder vijfhonderd familiebedrijven blijkt dat slechts vier procent van de ondernemingen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om een dergelijke bestuursvorm in te voeren. Bijna twintig procent van de bedrijven overweegt om de 'one-tier' board binnen nu en twee jaar in te voeren. Van de bedrijven die geen verandering van bestuursvorm overwegen, geeft bijna veertig procent aan goed uit de voeten te kunnen met een apart bestuur en een gescheiden Raad van Commissarissen. Zo'n veertig van de onderzochte ondernemingen vindt overigens dat de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven groter wordt nu Nederland zich aansluit bij het in het algemeen gebruikelijke one-tier bestuursmodel.

De onderzochte familiebedrijven blijken de versnelling van het besluitvormingsproces als één van de belangrijkste voordelen van het one tier-model te zien. Ook vinden de ondernemingen dat dit bestuursmodel de informatievoorziening aan de niet-uitvoerende bestuurders verbetert. Bijna zestig procent van de onderzochte bedrijven vindt bovendien dat een hoger aansprakelijkheidsrisico voor niet-

uitvoerende bestuurders een stimulans is om het toezicht actiever uit te voeren.

Overigens verwachten de onderzochte bedrijven nauwelijks mutaties in hun Raad van Commissarissen als gevolg van de nieuwe Wet Bestuur en Toezicht. 'Een belangrijke bepaling van de nieuwe wet is dat een natuurlijk persoon bij niet meer dan vijf grote NV's, BV's of stichtingen lid mag zijn van de Raad van Commissarissen of een ander toezichthoudend orgaan', zegt Ernst Groenteman van KPMG. Groenteman: 'Dat geldt ook voor het aantal posities dat mag wor-

den ingenomen als niet uitvoerend bestuurder in een one-tier board.

Het voorzitterschap van een RvC of een one-tier board telt hierbij dubbel. Bijna negentig procent van de bedrijven geeft echter aan geen veranderingen in de samenstelling van hun Raad van Commissarissen te verwachten. De wet geeft bovendien streefcijfers voor de verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen binnen zowel de Raad van Bestuur als de Raad van Commissarissen. Het uitgangspunt is hierbij is dat sprake is van een evenwichtige verdeling wanneer vrouwen minimaal dertig procent van het aantal zetels bezetten.'

EY ondersteunt innovatieve startups met toepassing van fiscale faciliteiten

Aantrekkelijker Technologische vernieuwing is van groot belang voor de concurrentiepositie van bedrijven.

De Brainport regio heeft aangetoond dat innovatie dé sleutel is om onderscheidend te kunnen zijn op de markt. Het belang van innovatie voor ondernemingen wordt eveneens door de Nederlandse overheid erkend.

Ter stimulering van innovatie heeft de overheid een drietal fiscale faciliteiten ingevoerd, die het financieel aantrekkelijker

BEDRIJVIG BRABANT

Nieuws flitsen WEST-BRABANT – Twaalf bedrijven en kennisinstellingen in WestBrabant hebben toegezegd de komende vier jaar 560.000 euro bij te dragen in de uitvoeringskosten die de regionale ontwikkelingsmaatschappij REWIN West-Brabant maakt voor de drie topsectoren van West Brabant. De bedrijven, waaronder SABIC in Bergen op Zoom en kennisinstellingen zoals AVANS Hogeschool, de NHTV en het ROC West-Brabant willen door deze financiële injectie bijdragen aan het realiseren van de ambities van de regio om te excelleren in de topsectoren biobased, maintenance en logistiek.

EINDHOVEN – Van Gansewinkel Groep verkoopt het bedrijfsonderdeel AVR aan Cheung Kong Infrastructure (CKI) in Hong Kong. Het Chinese consortium betaalt 943,7 miljoen euro voor de Nederlandse afvalverwerker. De verwachting is dat de transactie in het derde kwartaal van 2013 kan worden afgerond. De verkoop moet nog worden goedgekeurd door de Europese Mededingingsautoriteit. CKI is onderdeel van de Cheung Kong Groep en is genoteerd aan de beurs van Hongkong. Eigenaar van CKI is de Chinese miljardair Li Ka-shing.

Volgens zakenblad Forbes is hij de meest vermogende man van Azië.

Boven de Markt

EY, de nieuwe naam van Ernst & Young, werkt reeds geruime tijd samen met de meeste grote ondernemingen in de Brainport regio. Teneinde daarnaast ook ambitieuze startups en snelgroeiende innovatieve bedrijven optimaal te kunnen ondersteunen op hun weg naar marktleiderschap is EY vorig jaar gestart met het EYnovation initiatief.

Met EYnovation stelt EY op een laagdrempelige manier haar kennis en ervaring ook beschikbaar aan deze groep bedrijven, zodat zij zich verder kunnen ontwikkelen. In dit kader ondersteunt EY tevens bij de toepassing van belangrijke beschikbare fiscale faciliteiten voor innovatie.

juni 2013

maken om te innoveren. Zo geldt een speciaal regime met een verlaagd vennootschapsbelastingtarief voor inkomsten uit innovatie (innovatiebox), een verlaging van loonheffingskosten die samenhangen met innovatie (WBSO) en sinds 2012 bestaat er een extra fiscale kostenaftrek voor R&D kosten (Research & Development Aftrek).

Zelfs voor startups die nog niet winstgevend zijn, is gebleken dat specialistische begeleiding bij de toepassing van fiscale faciliteiten substantiële financiële voordelen kan opleveren en wordt voorkomen dat belangrijke kansen verloren gaan. Daarnaast stelt ook de Belastingdienst het op prijs op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen van de onderneming.

Volgende stap De beoogde samenwerking met adviseur en belastingdienst bereidt startups en snelgroeiende bedrijven in breed opzicht voor op de volgende stap in hun ondernemerschap en is gericht op een langdurige relatie. Inmiddels maakt al een groot aantal bedrijven succesvol gebruik van de geïntegreerde diensten van EYnovation. Het feit dat EY haar volledige commitment toont, geeft partijen vertrouwen.

Daarbij verliest EY de huidige

opstartsituatie van bedrijven niet uit het oog, door haar (fiscale) diensten tegen sterk gereduceerde tarieven aan te bieden.

Bovendien krijgen zij niet enkel de beschikking over lokaal aanwezig kennis en ervaring, maar kunnen zij tevens putten uit het omvangrijke internationale netwerk van EY.

’s-HERTOGENBOSCH – Bierbrouwer Heineken overweegt een nieuwe brouwerij te bouwen in Mexico. Dat zegt directeur Marc Busain in een interview met persbureau Bloomberg. Heineken overweegt de zevende brouwerij in het land in 2016 op te leveren, als de economische groei aanhoudt en de Mexicaanse regering de bieraccijns niet verder verhoogt. Heineken, eigenaar van Mexicaanse merken als Tecate en Sol, verwacht nog veel marktaandeel te kunnen winnen in Mexico, vanwege de combinatie van positieve demografische ontwikkelingen en economische groei.

EINDHOVEN – De autofabriek van NedCar in het Limburgse Born heeft op termijn honderden extra personeelsleden nodig. Die verwachting hebben directeur Joost Govaarts van VDL NedCar en president-directeur Wim van der Leegte van de VDL Groep uitgesproken.

In de fabriek worden vanaf volgend jaar Mini's gemaakt in opdracht van BMW. Eigenaar VDL meldt dat vanaf 2015 ongeveer vijfhonderd tot achthonderd extra mensen nodig zullen zijn. Industrieel concern VDL nam de fabriek in Born vorig jaar over van Mitsubishi. Alle vijftienhonderd medewerkers behielden door de overname hun baan.

BERGEN OP ZOOM – Sigarettenproducent Philip Morris International heeft het resterende belang van twintig procent in zijn Mexicaanse tabakactiviteiten overgenomen van een bedrijf van miljardair Carlos Slim. Philips Morris zou circa zevenhonderd miljoen dollar hebben betaald voor het aandeel. Daarmee heeft de tabaksfabrikant nu volledige controle over zijn Mexicaanse activiteiten. Eerder deze maand nam Andre Calantzopoulos het roer als topman van Philip Morris over. Hij wil nieuwe producten ontwikkelen en uitbreiden in opkomende markten. Philips Morris heeft een marktaandeel van bijna 29 procent in de verkoop van tabaksartikelen wereldwijd, exclusief de VS en China.

EINDHOVEN – Technisch dienstverlener Imtech gaat een nieuw datacenter voor Wageningen University & Research Centre realiseren. Daarbij wordt samengewerkt met SW Architecten en Adviseurs en bouwkundig aannemer Van Wijnen. Het datacenter, dat de naam ‘Hyperion’ draagt, wordt zo’n 260 vierkante meter groot en is bedoeld voor 6.500 medewerkers en tienduizend studenten. Het gebouw zal een totale capaciteit van 180 kilowatt aan IT-apparatuur huisvesten.

Imtech verzorgt zowel het ontwerp als de realisatie. Financiële details zijn nog niet vrijgegeven. Naar verwachting wordt het datacenter in december 2013 opgeleverd.

VEGHEL – HOBIJ gaat de logistieke flexschil verzorgen voor Nabuurs Supply Chain Solutions. De directeuren van beide firma’s, Tjebbe Nabuurs en Han van Horen namens HOBIJ, zetten onlangs hun handtekening onder het contract. Met 23 vestigingen, 1100 medewerkers en een jaaromzet van ruim 110 miljoen behoort Nabuurs tot de 15 grootste logistiek dienstverleners van Nederland. Nabuurs ontwikkelt en implementeert innovatieve supply chain concepten voor Fast Moving Consumer Goods (specialisatie Food) binnen de Benelux. Tjebbe Nabuurs ‘We hebben een partner nodig die de logistieke maar ook de foodbranche begrijpt. Met HOBIJ hebben we zo’n partner gevonden.’

Broos Bakens RA Ernst & Young Prof. Dr. Dorgelolaan 12 5613 AM Eindhoven (T). 088 – 407 4572 of 06 – 2125 1096 (E). broos.bakens@nl.ey.com

EINDHOVEN – Elektronicaconcern Philips en het VUmc in Amsterdam hebben een grote overeenkomst gesloten. Het elektronicaconcern gaat alle afdelingen waar het intensief monitoren van patiënten nodig is, voorzien van patiëntbewakingssystemen. Philips verkreeg de order na een Europese aanbesteding. Met de nieuwe patiëntbewakingsapparatuur, zoals de Philips IntelliVue MX800 met geïntegreerde computer, kunnen de vitale functies, zoals hartslag, lichaamstemperatuur en bloeddruk van patiënten nauwkeurig, altijd en overal worden bewaakt. Beide organisaties werken ook op andere gebieden al intensief samen. Het contract heeft een waarde van meer dan drie miljoen euro, aldus Philips.

BEDRIJVIG BRABANT

Achtergrond

Markten in 3 minuten

Bedrijven nog steeds niet alert genoeg op risico’s Alhoewel steeds meer bedrijven zich bewust worden van risico’s die hun organisatie kunnen schaden (zoals de tsunami in Japan of de recente overstromingen in Duitsland), zijn er maar weinig die in staat zijn om adequate maatregelen aan te brengen in de processen en organisatie om deze risico het hoofd te bieden.

Dat blijkt uit onderzoek van PwC en het Massachusetts Institute of Technology (MIT) naar de manier waarop multinationals omgaan met de risico’s waaraan ze wereldwijd blootstaan. Voor het Global Supply Chain and Risk Management Survey werden 209 wereldwijd opererende ondernemingen geïnterviewd, waaronder vijftig Nederlandse organisaties.

Multinationals worden aan een

37

FINANCIEEL

juni 2013

groot aantal risico’s blootgesteld.

De vijf belangrijkste bedreigingen zijn fluctuerende grondstofprijzen, valutaschommelingen, marktveranderingen, volatiele energie/brandstofprijzen en natuurrampen.

Behalve natuurrampen zijn de andere vier bedreigingen tot bepaalde mate controleerbaar.

Overigens noemde slechts twee procent cyberaanvallen als grootste risico.

Onvolwassen Erik Diks, director bij PwC: ‘Het onderzoek merkte 59 procent van de onderzochte ondernemingen aan als onvolwassen met betrekking tot het risico management van hun keten.

Op basis van het onderzoek hebben we vijf conclusies die deze ondernemingen kunnen

gebruiken om de bedreigingen van hun aanleverketens beter te managen en zich voor te bereiden op toekomstige kansen.’

1. Verstoringen in de supply chain hebben significante impact op de zakelijke en financiële prestaties van een onderneming.

2. Ondernemingen met een volwassen supply chain en risico management zijn veerkrachtiger. Ze zijn minder vatbaar voor verstoringen en herstellen sneller.

3. Ondernemingen die investeren in flexibiliteit in hun supply chain doorstaan verstoringen beter dan ondernemingen die dat niet doen.

4. Die ondernemingen zijn nog beter opgewassen tegen verstoringen als ze ook investeren in risicosegmentatie.

5. Bedrijven met volwassen capaciteiten in hun aanleverketen- en risicobeheer presteren beter in alle onderzochte facetten van operationele en financiele prestaties.

Uniek raamwerk De volwassenheid waaraan in bovenstaande vijf principes wordt gerefereerd, is bepaald met behulp van het Supply Chain and Risk Management Capability Maturity Framework. Dit raamwerk beoordeelt de mate waarin bedrijven gebruikmaken van de meest effectieve middelen en processen voor risico reductie in hun supply chain. Dit is de eerste keer dat is aangetoond welke eigenschappen ondernemingen dienen te hebben om succesvol de risico’s in hun supply chain te managen.

AELS wil zich vestigen op Aviolanda

‘Bouwsector blijft krimpen’ In het eerste kwartaal van dit jaar is de bouwsector wederom gekrompen. Dit blijkt uit de sectorupdate Bouw van ABN AMRO. Een herstel van de sector wordt pas eind 2014 verwacht. De bank verwacht dat de woningbouwproductie in 2013 met 7 procent krimpt, gevolgd door een verdere krimp van 1,5 procent in 2014.

De productie in de utiliteitsbouw is minder sterk afgenomen. In 2012 daalde de bouw van bedrijfspanden nog met 7,5 procent. Voor dit jaar wordt een daling van 2 procent verwacht. Voor 2014 wordt een stijging van 3 procent verwacht voor de utiliteitsbouw.

'Bedrijven verspillen energie' Beursgenoteerde bedrijven lopen jaarlijks 563 miljoen euro mis, omdat ze kansen op energiebesparing laten liggen.

Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van Agentschap NL en het ministerie van Binnenlandse Zaken. D Agentschap NL vindt ook dat bedrijven duidelijker moeten zijn over wat ze aan energiebesparing doen. De rapportage over energiebesparing is nu vaak niet transparant.

Nederland in top EU-welvaart Nederlanders hoorden 2012 opnieuw bij de meest welvarende burgers van de Europese Unie. Dat blijkt uit cijfers van het Europees statistiekbureau Eurostat.

De Nederlandse economie per inwoner was vorig jaar 28 procent groter dan het Europees gemiddelde. De Oostenrijkse economie was 31 procent groter dan het gemiddelde per hoofd van de bevolking, de Ierse 29 procent. Nederland deelde de vierde plaats met Zweden.

'Somberheid over arbeidsmarkt' Werkgevers in Nederland blijven somber over de arbeidsmarkt in het derde kwartaal van 2013. Dat blijkt uit cijfers uit de Arbeidsmarktbarometer van uitzendbureau Manpower.

Voor de vijfde achtereenvolgende keer geeft de barometer negatief beeld te zien.

Vooral werkgevers in de zakelijke dienstverlening verwachten dat de werkgelegenheid verder gaat krimpen. Ook in de industrie blijft het beeld negatief.

Ecoson bouwt biofosfaatfabriek Het bedrijf Ecoson, een samenwerkingsverband van de ZLTO en Mestac, gaat in Son een biofosfaatfabriek bouwen. In de nieuwe fabriek zal varkensmest worden verwerkt tot droge organische biofosfaatkorrels. Deze zullen worden geëxporteerd naar gebieden in de wereld waar tekort is aan fosfaat.

Hierdoor wordt de fosfaatbelasting in de Nederlandse landbouw teruggedrongen. Het hele productieproces levert ook 2,5 miljoen kubieke meter groen gas op.

Rob Sturm van Business Park Aviolanda Property en Derk Jan van Heerden van Aircraft End-of-Life Solutions (AELS) hebben onlangs een Letter of Intent getekend voor de eigendomsoverdracht van een kavel grond op Aviolanda. AELS is voornemens om een kavel grond op Business Park Aviolanda te ontwikkelen ten behoeve van het duurzaam de-assembleren van vliegtuigen.

Business Park Aviolanda en AELS willen binnen zes maanden over gaan tot het sluiten van een definitieve overeenkomst. Het deassemblage platform zal naar verwachting een oppervlakte krijgen van circa 3000 m2 en is daarmee geschikt voor het gelijktijdig ontmantelen van twee vliegtuigen.

Boven de Markt

Centrale banken zoeken de uitgang De afgelopen maand zijn de geruchten, dat de stimulerende maatregelen (kwantitatieve verruiming) van het Amerikaanse stelsel van centrale banken (de Fed) eerder zullen worden afgebouwd, toegenomen. Op dit moment koopt de Fed voor USD 85 miljard per maand aan waardepapieren. Tot dusver was de consensusverwachting dat de Fed dit tempo zou aanhouden tot begin 2014, om daarna het tempo geleidelijk af te bouwen.

De Fed zou de economie dus blijven stimuleren, zij het in steeds mindere mate. De daadwerkelijke verkoop van waardepapieren (de exit) verwacht-

ten de markten pas in 2015.

De geruchten over een eerdere afbouw worden gevoed door uitspraken van leden van het beleidscomité. Het gevolg is dat de bereidheid om risico te nemen – en dat is de kern van beleggen – vermindert.

Communicatie door de Fed is daarvoor uiterst belangrijk.

Geen herhaling van 1994 In 1994 ontstond er een hevige crisis op de internationale obligatiemarkten toen de Fed plotseling en onaangekondigd overging tot een verkrappend monetair beleid (via het verhogen van de rente). Gebrek aan communicatie dus. Nu heeft

de Fed voldoende tijd om de communicatie voor te bereiden. Er is immers geen sprake van een dreiging van sterk toenemende inflatie, die de Fed tot haast zou kunnen brengen.

Op 19 juni heeft Ben Bernanke – de voorzitter van de Fed –in een toelichting op een schriftelijke verklaring over het beleid gezegd dat een afbouw van het beleid eerder dan eind dit jaar tot de mogelijkheden behoort, wanneer de stand van de economie dat rechtvaardigt. Dat leidde tot een beetje onrust op de financiële markten. Naar de mening van ABN AMRO is de echte bedoeling echter om de markten voor te bereiden,

Winkelverkopen licht gedaald De omzet van Nederlandse winkeliers is in april van dit jaar met 0,6 procent gedaald ten opzichte van een jaar eerder. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De detailhandel verkocht in april 2,7 procent minder artikelen. De cijfers zijn beter dan in maart, toen de winkelomzet nog met een herziene 5,2 procent afnam. Vooral non-foodwinkels deden het beter, met een 1 procent lagere omzet en een volumekrimp van 3 procent. In maart namen de inkomsten nog met bijna 12 procent af.

W&O opent kantoor in Bergen op Zoom zodat de daadwerkelijke aankondiging – of die nu in september komt of in december niet meer leidt tot de onrust die we in 1994 hebben meegemaakt.

Ben Steinebach Hoofd Beleggingsstrategie ABN AMRO

De Amerikaanse onderneming W&O brengt per 1 september zijn activiteiten in Nederland en België samen in één hoofdkantoor voor de Europese markt in Bergen op Zoom.

W&O is een Amerikaanse onderneming die sales, marketing, distributie en logistieke activiteiten ontpooit voor scheepsonderdelen van zeegaande schepen. W&O is een van ‘s werelds grootste leveranciers van buizen, kleppen, afsluiters en fittingen maar ook de bijbehorende automatiserings- en datamanagement systemen ten behoeve van de binnenvaart- en scheepvaartindustrie, waaronder de Amerikaanse Marine, commerciële scheepvaartbedrijven, eigenaren van binnenschepen, cruisebedrijven, offshore industrie en scheepswerven. W&O heeft zestien vestigingen in Noord-Amerika en in België, Nederland, Canada en Brazilië. In de VS heeft W&O een marktaandeel van ruim vijfenzeventig procent. In Europa is het bedrijf enkele jaren geleden gestart en heeft men op dit moment een marktaandeel kunnen opbouwen van zo’n tien procent, maar de ambitie bestaat om dat stapsgewijs uit te bouwen. De onderneming is een volle dochteronderneming van het Nederlandse PON Holdings.

38

juni 2013

BEDRIJVIG BRABANT

TE KOOP

BOUWKAVELS NO

GS

2K

LEC

HT A S SC VE HIK LS BA

BE

AR

www.flightforum.nl Where Business Takes Off

040 - 212 11 10 www.colliers.nl

*

040 - 292 87 75

040 - 211 11 12 www.verschuuren-schreppers.nl

040 - 212 51 25 www.dtz.nl

BEDRIJVIG BRABANT

juni 2013

39

40

juni 2013

Uw eigen vakantievilla of -appartement

in het prachtige Zuid-Limburg

BEDRIJVIG BRABANT

Tot 5,6% vast rend emen gedurend t e 7 jaar*

*Informeer naar de voorwaarden

Vakantiepark Heuvelland wordt gerealiseerd nabij het drielandenpunt te Vaals en Valkenburg Ĺž 3NDQHRSHRBGD 3./ KNB@SHD Ĺž 1NX@KD ODQBDKDM DHFDM FQNMC Ĺž #TTY@LD ANTV DWBDKKDMSD @EVDQJHMF Ĺž 2NKHCD ADKDFFHMF CNNQ THSRSDJDMCD UDQGTTQONSDMSHD Ĺž "NLAHM@SHD DHFDM FDAQTHJ UDQGTTQ LNFDKHIJ UNNQ YNQFDKNYD U@J@MSHDR

VILLA’S VANAF ₏ 219.000,- V.O.N.* APPARTEMENTEN VANAF ₏ 139.500,- V.O.N.* *Excl. BTW

gen op info desl ek g Bezo s ecdaht No

Za. 22 & Zo. 23 juni

enkele beschikbaar!

Van 10.00 - 17.00 uur KC *QTHMVDF SD 2HLODKUD

Valkenburg VAKANTIEPARK HEUVELLAND Vaals

WWW.VAKANTIEPARKHEUVELLAND.NL Verkoop:

T: +31 (0)46 - 439 88 99

Bouw/ontwikkeling:

T: +31 (0)118 - 641 500